Ustawa Prawo oświatowe zmiany dla poradni psychologiczno-pedagogicznych

Transkrypt

1 OPUBLIKOWANO: 11 STYCZNIA 2017 ZAKTUALIZOWANO: 12 STYCZNIA 2017 Ustawa Prawo oświatowe zmiany dla poradni psychologiczno-pedagogicznych Opracował: Marcin Majchrzak, radca prawny, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie Podstawa prawna: Ustawa z 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 59), Ustawa z 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 60), Ustawa z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2016 r. Nr 19 poz. 43 ze zm.), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 18 września 2008 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych (Dz.U. z 2008 r. Nr 173, poz. 1072), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 6 sierpnia 2015 r. w sprawie wymagań wobec szkół i placówek (Dz.U. z 2012 r. poz. 204 ze zm.), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 27 sierpnia 2015 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego (Dz.U. z 2015 r. poz. 1270), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 11 grudnia 2002 r. w sprawie ramowego statutu poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym publicznej poradni specjalistycznej (Dz.U. z 2002 r. Nr 223, poz. 1869). W ekspresowym tempie toczą się prace nad nową ustawą regulującą zasady funkcjonowania systemu oświaty. Nowa ustawa Prawo oświatowe w nieco ponad miesiąc przeszła przez Sejm i Senat, po czym trafiła do podpisu Prezydenta. Zakłada się, że ma co do zasady wejść w życie z dniem 1 września 2017 r. Oznacza to, że organy prowadzące oraz podlegające im jednostki oświatowe będą miały niewiele czasu, żeby przygotować się do nadchodzących zmian. Na początku warto również wskazać, że równolegle do prac nad ustawą toczą się prace legislacyjne nad projektem ustawy Przepisy wprowadzające ustawę Prawo oświatowe. Ustawa ta zawierać będzie bardzo istotne regulacje prawne, dotyczące mechanizmów i trybu wdrożenia nowej ustawy Prawo oświatowe. Przy okazji wprowadzi ona szereg zmian w wielu innych aktach prawnych, dostosowując ich brzmienie do nowego stanu prawnego. Ustawa Przepisy wprowadzające ustawę Prawo oświatowe zawiera też w art. 1 wskazanie terminów wejścia w życie ustawy Prawo oświatowe. Zgodnie z tym przepisem nowa ustawa oświatowa, z pewnymi wyjątkami, wejdzie w życie 1 września 2017 r.

2 Zmiany w zakresie kształcenia specjalnego Ustawa Prawo oświatowe wprowadza pewne zmiany w sposobie prowadzenia kształcenia specjalnego. Mają one pośredni bądź bezpośredni wpływ na sposób funkcjonowania poradni psychologiczno-pedagogicznych. W art. 2 pkt 1 i 2 lit. a i b Prawa oświatowego wskazano, że system oświaty obejmuje również przedszkola z oddziałami specjalnymi, przedszkola i szkoły integracyjne oraz szkoły podstawowe i ponadpodstawowe z oddziałami specjalnymi. W przepisie art. 2 pkt 7 ustawy wprowadza się także nazwę ośrodek rewalidacyjno-wychowawczy, w miejsce funkcjonującego w Ustawie o systemie oświaty opisowego określenia ośrodków umożliwiających dzieciom i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim, a także dzieciom i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną i z niepełnosprawnościami sprzężonymi realizację odpowiednio obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki. Zmiany wprowadzane w systemie oświaty na podstawie ustawy Prawo oświatowe w zakresie kształcenia specjalnego mają przede wszystkim charakter doprecyzowujący w stosunku do stanu prawnego określonego obecnie w Ustawie o systemie oświaty. Przedszkola z oddziałami specjalnymi, przedszkola i szkoły integracyjne oraz szkoły podstawowe i ponadgimnazjalne z oddziałami specjalnymi funkcjonują także w obecnym stanie prawnym, jednak przepisy określające podmioty wchodzące w skład systemu oświaty pozostają nieprecyzyjne i wymagały korekty w nowej ustawie (m.in. art. 2 pkt 1 Ustawy o systemie oświaty). W art. 127 ust. 5 wskazano w sposób wyczerpujący te rodzaje jednostek oświaty, w których mogą być tworzone zespoły wczesnego wspomagania rozwoju dziecka. Nowa ustawa wymienia publiczne i niepubliczne: przedszkola, szkoły podstawowe, w tym specjalne, inne formy wychowania przedszkolnego, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze, specjalne ośrodki wychowawcze, ośrodki rewalidacyjno-wychowawcze, poradnie psychologiczno-pedagogiczne, w tym poradnie specjalistyczne. Co do możliwości organizowania zespołów wczesnego wspomagania rozwoju dziecka przepis art. 71b ust. 2a Ustawy o systemie oświaty wskazuje, że mogą one być tworzone m.in. w ośrodkach, o których mowa jest w art. 2 pkt 5 Ustawy o systemie oświaty, a więc teoretycznie także w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych oraz młodzieżowych ośrodkach socjoterapii. Należy jednak zauważyć, że jednostki te nie realizują zadań związanych ze wspieraniem dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, a tym samym nie zatrudniają odpowiedniej kadry i nie posiadają sprzętu koniecznego do prowadzenia zajęć wczesnego wspomagania rozwoju dzieci niepełnosprawnych. Wyłączenie ich z katalogu jednostek uprawnionych do organizowania zespołów wczesnego wspomagania (art. 127 ust. 5 ustawy Prawo oświatowe) miało więc charakter porządkujący. Zgodnie z nową ustawą zajęcia wczesnego wspomagania rozwoju dzieci organizowane będą przez jeden zespół działający w jednostce oświatowej wskazanej w art. 127 ust. 5 (wskazane powyżej). W art. 127 ust. 9 nowej ustawy znalazła się jednak furtka awaryjna, by w przypadku braku możliwości zapewnienia przez jeden zespół realizacji wszystkich wskazań zawartych w opinii o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka była możliwość realizacji części zaleceń zawartych w opinii przez inną jednostkę systemu oświaty. Realizacja części wskazań zawartych w opinii odbywałaby się

3 na mocy porozumienia zawartego pomiędzy podmiotami prowadzącymi te jednostki oświatowe. Zasadą powinno być jednak zapewnienie wsparcia przez jeden zespół. Nowa ustawa zakłada, że opinie o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka oraz orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego albo indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego i indywidualnego nauczania, a także o potrzebie zajęć rewalidacyjnowychowawczych organizowanych zgodnie z przepisami o ochronie zdrowia psychicznego będą wydawać zespoły orzekające działające wyłącznie w publicznych poradniach psychologicznopedagogicznych, w tym w poradniach specjalistycznych (art. 127 ust. 10 nowej ustawy). W aktualnym stanie prawnym opinie o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka mogą również wydawać zespoły opiniujące działające w niepublicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych, w tym w poradniach specjalistycznych, pod warunkiem, że zatrudniają pracowników posiadających kwalifikacje określone dla pracowników publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych (art. 71b ust. 3a Ustawy o systemie oświaty). Likwidacja tej możliwości stanowi więc dla niepublicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych istotną zmianę. W przepisach przejściowych przewidziano (art. 314, art. 315 ustawy Przepisy wprowadzające ustawę Prawo oświatowe), że zachowają moc opinie o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka wydane dotychczas przez zespoły opiniujące działające w niepublicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych, w tym w poradniach specjalistycznych, funkcjonujących zgodnie z przepisami art. 71b ust. 3a Ustawy o systemie oświaty. Do postępowań dotyczących wydawania opinii o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka przez zespoły opiniujące działające w niepublicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych, w tym w poradniach specjalistycznych, wszczętych i niezakończonych przed dniem 1 lutego 2017 r., będą stosowane przepisy dotychczasowe. Od dnia 1 lutego 2017 r. opinie o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka będą mogły wydawać wyłącznie zespoły opiniujące działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych, w tym w poradniach specjalistycznych. Ustawa Prawo oświatowe przewiduje także zmianę brzmienia upoważnienia ustawowego dla ministra właściwego ds. oświaty i wychowania do wydania rozporządzenia określającego zasady wydawania orzeczeń i opinii przez zespoły orzekające działające w poradniach psychologiczno-pedagogicznych. Upoważnienie w nowym brzmieniu będzie zobowiązywało do określenia m.in. wzoru opinii o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka. Powinno również uwzględniać jak najpełniejszą realizację potrzeb dziecka lub ucznia, a także zapewnić możliwość dostosowania odpowiednio działań w ramach wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, form wychowania przedszkolnego oraz form kształcenia do aktualnych możliwości psychofizycznych dziecka lub ucznia. Z drugiej strony, twórcy nowych przepisów zrezygnowali ze wskazania w rozporządzeniu szczegółowych zasad kierowania dzieci i młodzieży do kształcenia specjalnego, indywidualnego rocznego obowiązkowego przygotowania przedszkolnego lub indywidualnego nauczania. Kwestie te będą regulować przepisy art. 127 ust , a także odrębne rozporządzenie, wydane na podstawie art. 127 ust. 20 nowej ustawy Prawo oświatowe. Zgodnie z aktualnym brzmieniem przepisów (art. 71b ust. 6) Ustawy o systemie oświaty upoważnienie ustawowe zobowiązuje ministra właściwego ds. oświaty i wychowania do określenia, w drodze rozporządzenia: składu zespołów orzekających, trybu ich powołania, szczegółowych zasad działania zespołów, trybu postępowania odwoławczego, wzorów orzeczeń, szczegółowych zasad kierowania dzieci i młodzieży do kształcenia specjalnego, indywidualnego rocznego obowiązkowego przygotowania przedszkolnego lub indywidualnego nauczania. Na podstawie tego przepisu zostało wydane aktualnie obowiązujące Rozporządzenie MEN z 18 września 2008 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych (Dz.U. z 2008 r. Nr 173, poz. 1072).

4 Jednak po wprowadzeniu nowej ustawy Prawo oświatowe należy spodziewać się wejścia w życie nowych przepisów wykonawczych, w kształcie wskazanym powyżej. Zmiany w nadzorze pedagogicznym Nowa ustawa zakłada wprowadzenie pewnych zmian w sposobie sprawowania nadzoru pedagogicznego (art ustawy Prawo oświatowe). Tak samo jak obecnie, jednostki oświatowe, w tym poradnie psychologiczno-pedagogiczne, będą zobowiązane do podejmowania działań niezbędnych do tworzenia optymalnych warunków realizacji działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej, a także innej działalności statutowej. W stosunku do obecnego sposobu sprawowania nadzoru pedagogicznego przewiduje się następujące zmiany: przepisy upoważniające ministra właściwego ds. oświaty i wychowania do wydania rozporządzenia określającego wymagania stawiane szkołom i placówkom mają zostać zmienione w ten sposób, że odstąpi się od opisu tych wymagań na poziomie podstawowym i wysokim, natomiast przyjęte zostaną rozwiązania, które mają pomóc jednostkom oświatowym zobowiązanym do realizacji tych wymagań uzyskać potrzebne wsparcie ze strony organów nadzoru pedagogicznego. Aktualnie wymagania te zostały określone w Rozporządzeniu MEN z 6 sierpnia 2015 r. w sprawie wymagań wobec szkół i placówek (Dz.U. z 2012 r. poz. 204 ze zm.). Natomiast sposób ustalania spełniania tych wymagań został określony w Rozporządzeniu MEN z 27 sierpnia 2015 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego (Dz.U. z 2015 r. poz. 1270), odstąpienie od określania sankcji w postaci przeprowadzenia w jednostce oświatowej przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny ponownego badania spełniania wymagań, nie później niż w terminie 3 lat od dnia przekazania dyrektorowi wyników nadzoru pedagogicznego, w którym stwierdzono niespełnienie wymagań, wprowadzenie możliwości wydania polecenia przez organ nadzoru pedagogicznego, w drodze decyzji, organowi prowadzącemu oraz dyrektorowi jednostki oświatowej, usunięcia uchybień polegających na prowadzeniu działalności niezgodnej z przepisami ustawy Prawo oświatowe, Ustawy o systemie oświaty albo rozporządzeń wydanych na ich podstawie, w przypadku niepublicznych jednostek oświatowych wprowadzenie możliwości wydania przez kuratora oświaty polecenia usunięcia uchybień polegających na prowadzeniu działalności z naruszeniem przepisów ustawy Prawo oświatowe, Ustawy o systemie oświaty, wydanych na ich podstawie rozporządzeń lub statutu. Statuty ramowe poradni psychologiczno-pedagogicznej Nowością wprowadzaną przez ustawę Prawo oświatowe jest przeniesienie części zapisów dotyczących statutów ramowych z rozporządzeń bezpośrednio do ustawy. Jednakże rozwiązanie to będzie miało miejsce tylko w odniesieniu do szkół i przedszkoli publicznych. Natomiast w przypadku placówek oświatowych, w tym poradni psychologiczno-pedagogicznych, wszystkie szczegółowe treści odnoszące się do statutów ramowych pozostaną w rozporządzeniu. Nowa ustawa odnośnie do statutów publicznych placówek wskazuje jedynie, że powinny one określać w szczególności (art. 112 ust. 1 ustawy Prawo oświatowe): nazwę i typ placówki oraz jej cele i zadania, organ prowadzący placówkę, organy placówki oraz ich kompetencje, organizację placówki, zakres zadań nauczycieli oraz innych pracowników placówki.

5 Natomiast w art. 112 ust. 2 ustawy znalazło się upoważnienie ustawowe dla ministra właściwego ds. oświaty i wychowania do określenia, w drodze rozporządzenia, ramowych statutów placówek publicznych, w tym poradni psychologiczno-pedagogicznych, z uwzględnieniem w szczególności ogólnych zasad organizacyjnych placówki, a także zakresu spraw, które powinny być ustalone w statucie placówki. Oznacza to, że obecnie obowiązujące Rozporządzenie MENiS z 11 grudnia 2002 r. w sprawie ramowego statutu poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym publicznej poradni specjalistycznej (Dz.U. z 2002 r. Nr 223, poz. 1869) zostanie zastąpione nowym aktem wykonawczym. Niestety, obecnie nie jest znana treść projektu nowego rozporządzenia, a co za tym idzie trudno jest określić zakres zmian, jakie będą musiały wprowadzić poradnie psychologiczno-pedagogiczne w swoich statutach.