Wybrane aspekty elektrochemiczne absorpcji oraz utleniania wodoru w/na stopach palladu z rodem, platyną i złotem

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Wybrane aspekty elektrochemiczne absorpcji oraz utleniania wodoru w/na stopach palladu z rodem, platyną i złotem"

Transkrypt

1 Mariusz Łukaszewski a, Artur Żurowski a, Tomasz Kędra a, Andrzej Czerwiński a,b, * a Uniwersytet Warszawski, b Instytut Chemii Przemysłowej im. prof. Ignacego Mościckiego, Warszawa Wybrane aspekty elektrochemiczne absorpcji oraz utleniania wodoru w/na stopach palladu z rodem, platyną i złotem Selected electrochemical aspects of hydrogen absorption and oxidation in/on palladium alloys with rhodium, platinum and gold Omówiono wyniki badań elektrochemicznej absorpcji i utleniania wodoru zaabsorbowanego w Pd oraz jego dwu- i trójskładnikowych stopach z innymi metalami szlachetnymi (Rh, Pt, Au) otrzymanych w postaci cienkich warstw osadzanych elektrochemicznie na podłożu złotym. Przedstawiono wpływ grubości i składu stopu na potencjał piku utleniania zaabsorbowanego wodoru w eksperymencie chronowoltamperometrycznym oraz czas potrzebny do całkowitego nasycenia elektrody wodorem i jego usunięcia w eksperymencie chronoamperometrycznym. Stwierdzono, że dodatek do palladu metali nieaktywnych w procesie absorpcji wodoru, takich jak Rh, Pt i Au wpływa korzystnie na kinetykę absorpcji i desorpcji wodoru oraz na efekt histerezy. Thin layers of Pd and its binary and ternary alloys with Rh, Pt and/or Au were deposited onto an Au substrate by electrolysis from aq. solns. of PdCl 2, RhCl, PtCl 6 and HAuCl 4 (in presence of HCl). The layers produced were studied for kinetics of H electrosorption and desorption. The addn. od alloying elements resulted in decreasing the oxidn. potential of absorbed H, shortening the satn. and desorption times, as well as reducing the hysteresis effect. Ciągły wzrost zapotrzebowania na energię w dzisiejszym dynamicznie rozwijającym się świecie sprawia, że konieczne staje się poszukiwanie nowych jej źródeł. W ostatnich latach duże zainteresowanie budzą dwie koncepcje, w istocie znane i rozważane już od dawna, a mianowicie związane z wykorzystaniem wodoru oraz ogniw paliwowych. Pomysł wykorzystania ogniw paliwowych jako źródeł energii pochodzi jeszcze z XIX w. i wiąże się z rozważaniami Davy ego i pionierskimi doświadczeniami Grove a. Od tego czasu rozwinięto wiele koncepcji elektrochemicznego utleniania różnych paliw, z których część zrealizowano w praktyce. Jednak do tej pory ogniwa paliwowe wciąż nie są jeszcze tak powszechnie używane, jak chociażby ogniwa pierwotne lub akumulatory. Fakt ten wiąże się z licznymi problemami, zarówno czysto fizykochemicznymi, jak i technologicznymi oraz ekonomicznymi, jakie muszą zostać rozwiązane, aby układy te stały się niezawodnymi, wydajnymi i względnie tanimi źródłami energii 1 ). Idea wykorzystania wodoru 4 7), rozpatrywanego coraz częściej jako uniwersalne, wysokoenergetyczne i czyste paliwo przyszłości, również napotyka na wiele trudności. Z uwagi na fakt, że wodór występuje w przyrodzie tylko w stanie związanym, koszt jego wytwarzania (w procesach wymagających nakładów energetycznych), nawet z łatwo dostępnych prekursorów, wciąż jest jednym z zasadniczych ograniczeń w jego szerokim zastosowaniu. Inną przeszkodę w powszechnym używaniu tej substancji stanowi zagrożenie wybuchem, związane z przechowywaniem wodoru (z uwagi na bardzo małą gęstość w stanie gazowym) w stanie sprężonym lub ciekłym. Dlatego też obiecującym rozwiązaniem wydaje się magazynowanie wodoru w postaci wodorków. Układy metal wodór, także znane od XIX w. (prace Grahama), znalazły już zastosowanie w wielu dziedzinach nauki i techniki, m.in. jako anody w używanych powszechnie odwracalnych ogniwach wodorkowych (baterie Ni-MH i Ag-MH), 7, 8). Układ metal wodór może też stanowić anodę w ogniwie paliwowym wodorowo-tlenowym, zastępując źródła wodoru w postaci gazowej lub ciekłej. Ostatnio opublikowane wyniki wskazują na możliwość zastosowania wodorków w superkondensatorach elektrochemicznych 9). Dr Mariusz ŁUKASZEWSKI w roku 2001 ukończył studia na Wydziale Chemii Uniwersytetu Warszawskiego. W 2006 r. obronił z wyróżnieniem pracę doktorską na tym Wydziale. Specjalność elektrochemiczne źródła energii. Dr Artur ŻUROWSKI w 2005 r. ukończył studia magisterskie na Wydziale Chemii Uniwersytetu Warszawskiego. W 2008 r. ukończył Międzynarodowe Studia Doktoranckie na Wydziale Chemii Uniwersytetu w Camerino (Włochy). Specjalność elektrochemia, chemia nieorganiczna i analityczna /5(2010)

2 Ze względu na właściwości katalityczne, w tym elektrokatalityczne, oraz jednoczesną zdolność absorpcji wodoru, pallad i jego stopy z innymi metalami szlachetnymi zajmują szczególne miejsce w kontekście elektrochemicznego wytwarzania i przechowywania energii. Układy te są intensywnie badane jako materiały elektrodowe do ogniw paliwowych, zarówno wodorowo-tlenowych, jak i pracujących na bazie prostych związków organicznych, głównie metanolu, etanolu i kwasu mrówkowego 10 1). Ponadto wyjątkowe znaczenie Pd i jego stopów wynika z faktu, że stanowią one układy modelowe dla rozważań dotyczących całej klasy układów metal wodór 8). Zbadanie elektrochemicznych właściwości wieloskładnikowych stopów palladu, w tym poznanie zachowania elektrosorbowanego przez nie wodoru, jest więc istotne z punktu widzenia wytwarzania i przechowywania energii, zarówno w kontekście ogniw wodorkowych i superkondensatorów, jak i w aspekcie wyboru odpowiedniego materiału elektrodowego w ogniwie paliwowym. Poznanie procesów sorpcji wodoru wewnątrz stopów Pd oraz na ich powierzchni być może pozwoli zoptymalizować dobór składników komercyjnych stopów stosowanych jako materiał anodowy w ogniwach wodorkowych. Pallad odznacza się zdolnością do absorpcji wodoru zarówno z fazy gazowej, jak i w procesie elektrochemicznym 14 17), przy czym niższy potencjał elektrody (powyżej potencjału wydzielania wodoru) koresponduje z większym ciśnieniem wodoru 8, 14, 18). Wodór w Pd występuje w dwóch fazach zachowujących regularną płasko centrowaną strukturę krystaliczną czystego metalu, ale charakteryzujących się zwiększoną wartością stałej sieciowej. Są to uboga w wodór faza α, stanowiąca z termodynamicznego punktu widzenia roztwór stały wodoru w palladzie, oraz faza β będąca niestechiometrycznym wodorkiem palladu. W obszarze przejścia fazowego występuje histereza polegająca na tym, że ciśnienie wodoru podczas procesu desorpcji jest niższe niż podczas absorpcji 7, 19). Oprócz absorpcji wodoru Pd ma zdolność do adsorpcji wodoru na powierzchni 20). Wodór zaadsorbowany stanowi jednocześnie formę pośrednią w procesie absorpcji, jakkolwiek są też sugestie 21), że absorpcja wodoru może przebiegać bezpośrednio, tj. bez etapu powierzchniowego. W zależności od warunków, najwolniejszym etapem absorpcji i desorpcji wodoru może być dyfuzja wewnątrz metalu, proces powierzchniowy lub przemiana fazowa α β 22). Dodatek do Pd innych metali modyfikuje jego strukturę krystaliczną i elektronową, wskutek czego powstały stop zmienia swoje właściwości absorpcyjne wobec wodoru w porównaniu z czystym Pd 2 25). W stopach wystarczająco bogatych w Pd może tworzyć się faza β, stopy ubogie w Pd absorbują wodór jedynie w postaci pojedynczej fazy α, zaś powyżej pewnej granicznej zawartości dodanego metalu zdolność stopu do absorpcji całkowicie zanika. Wartość ta jest charakterystyczna dla danego układu stopowego, np. wynosi ona ok. 70% Pd dla stopu Pd-Pt, 60% dla stopu Pd-Pt-Rh, 55% dla stopu i 0 40% dla stopów Pd-Au i Pd-Ag 14, 26). Wyniki badań wpływu składu stopu na ilość absorbowanego wodoru oraz potencjał przejścia fazowego α β omówiono we wcześniejszych pracach 26 1). W niniejszym opracowaniu przedstawiono efekt dodatku Pt, Rh i Au do Pd na kinetykę procesów elektrochemicznej absorpcji i utleniania zaabsorbowanego wodoru oraz efekt histerezy. Część doświadczalna Materiały Chlorek palladu(ii), cz.d.a., POCH; chlorek rodu(iii), cz.d.a. Fluka AG; kwas chloroplatynowy(iv)cz.d.a., POCH; kwas chlorozłotowy- (III), cz.d.a., POCH; złoto, 99,99%, Mennica Państwowa. Metodyka badań W badaniach stosowano elektrody o ograniczonej objętości w postaci cienkiej (od 0,5 do µm) warstwy Pd lub jego stopu nanoszonej elektrolitycznie na neutralne dla wodoru podłoże (złoto). Osadzanie prowadzono przy stałym potencjale z kąpieli zawierającej odpowiednią mieszaninę następujących roztworów wodnych: 0,11 M PdCl 2, 0,5 M RhCl, 0,025 M PtCl 6 i 0,072 M HAuCl 4 z dodatkiem 1 M HCl 27 0). Stopy o różnym składzie otrzymywano regulując skład kąpieli (tj. różne proporcje zmieszanych roztworów wyjściowych) i potencjał osadzania. Wartość tego potencjału mieściła się w zakresie 0,2 0,6 V względem standardowej elektrody wodorowej (SHE) i była tak dobrana, aby uniknąć jednoczesnej sorpcji wodoru w tworzącym się osadzie. Obserwowano ogólną tendencję, że wraz z obniżaniem potencjału osadzania następowało wzbogacanie w Rh i Pt w układach, Pd-Pt i Pd-Pt-Rh oraz w Pd w układach Pd-Au i. Czas osadzania, w zależności od potencjału, wynosił od ok. 00 do 1000 s. Szczelność otrzymanych powłok była w każdym przypadku sprawdzana za pomocą skaningowego mikroskopu elektronowego. Pomiary prowadzono w temperaturze pokojowej w odtlenionych roztworach 0,5 M. Wszystkie wartości potencjałów podane w niniejszej pracy wyrażono względem standardowej elektrody wodorowej (SHE). Wszystkie zawartości pierwiastków w stopach wyrażone są w procentach atomowych i dotyczą składu objętościowego (w głębi), wyznaczonego metodą rentgenowskiej sondy elektronowej z pomiarem w układzie dyspersji energii EDAX (energy dispersive analysis of X-rays) lub atomowej spektroskopii absorpcyjnej AAS (atomic absorption spectroscopy). Do charakterystyki elektrochemicznej badanych układów użyto metody chronowoltamperometrii cyklicznej oraz chronoamperometrii. Przed przystąpieniem do zasadniczych pomiarów elektroda była wielokrotnie cyklicznie polaryzowana w obszarze potencjałów absorpcji wodoru, aż do uzyskania nie zmieniającego się w czasie przebiegu krzywej chronowoltamperometrycznej. Procedura ta miała na celu zminimalizowanie efektów starzenia się elektrody w trakcie dalszej absorpcji wodoru (rys. 1). Omówienie wyników Rys. 1a przedstawia porównanie chronowoltamperogramów zarejestrowanych bezpośrednio po osadzeniu warstwy Pd i po opisanej wyżej procedurze wielokrotnej cyklicznej polaryzacji. Uwagę zwracają znaczne różnice w przebiegu prądów pochodzących od procesów sorpcji i desorpcji wodoru. Dla świeżej elektrody palladowej nie Prof. dr hab. Andrzej CZERWIŃSKI w roku 1969 ukończył studia na Wydziale Chemii Uniwersytetu Warszawskiego. Jest kierownikiem pracowni naukowej Elektrochemicznych Źródeł Energii na Wydziale Chemii Uniwersytetu Warszawskiego oraz kierownikiem Zakładu Elektrochemii w Instytucie Chemii Przemysłowej im. prof. Ignacego Mościckiego. Specjalność: chemia fizyczna elektrochemia i chemia jądrowa Mgr Tomasz KĘDRA w 2009 r. ukończył studia magisterskie na Wydziale Chemii Uniwersytetu Warszawskiego. Specjalność chemia fizyczna elektrochemia. * Autor do korespondencji: Wydział Chemii, Uniwersytet Warszawski, ul. Pasteura 1, Warszawa, tel.: (22) , fax: (22) , aczerw@chem.uw.edu.pl 89/5(2010) 705

3 2.0x10 - Pd a świeży po obróbce b wodorowania tłumaczono jako efekt sukcesywnego tworzenia defektów sieci krystalicznej, które ułatwiają transport wodoru w metalu. Jest rzeczą znamienną, że efekt ten jest znacznie słabszy dla stopów Pd z innymi metalami szlachetnymi. Rys. 1b pokazuje analogiczne jak dla Pd porównanie krzywych dla stopu. Różnice w przebiegu sygnałów prądowych dla elektrody świeżej i po obróbce są w tym przypadku znacznie mniejsze. Wynik ten stanowi pierwszą wskazówkę, że dodatek do Pd metali nieabsorbujących wodoru może znacząco modyfikować kinetykę jego elektrosorpcji w wytworzonym stopie. Metodyka badań palladu za pomocą elektrod o ograniczonej objętości pozwala, poprzez kontrolowanie ilości osadzanego metalu, ograniczać ilość absorbowanego wodoru, umożliwiając przy tym badanie właściwości elektrod o różnej, ale określonej grubości. Rys. 2 pokazuje wpływ grubości warstwy Pd oraz stopu na przebieg krzywych chronowoltamperometrycznych w obszarze wodorowym. Efekt wzrostu grubości warstwy jest jakościowo odwrotny do opisanego powyżej efektu obróbki wodorowej, tzn. przejawia się w postaci wzrostu elektrochemicznej nieodwracalności procesów absorpcji i desorpcji wodoru. Prawdopodobnie jest to wynik spowolnienia szybkości tworzenia i rozkładu fazy wodorkowej wskutek wzrostu objętości, w której zachodzi absorpcja. Wynika stąd, że aby wnioskować o wpływie dodatku innych metali do palladu na kinetykę elektrosorpcji wodoru należy porównywać elektrody o zbliżonej grubości. 5.0x10 - a Pd świeży po obróbce Rys. 1. Krzywe chronowoltamperometryczne zarejestrowane w 0,5 M dla (a) Pd (grubość 0,95 µm) oraz (b) stopu (grubość 1,5 µm) bezpośrednio po osadzeniu i po wielokrotnym nasycaniu wodorem. Prędkość przesuwu potencjału 0,01 V/s -5.0x µm 0.58 µm 1.95 µm 2.48 µm Fig. 1. Cyclic voltammograms in 0.5 M for (a) Pd (thickness 0.95 µm) and (b) a alloy (thickness 1.5 µm) recorded for freshly deposited samples and after hydrogen saturation procedure. Potential scan rate 1 V/s -1.0x obserwuje się wyraźnego piku katodowego, zaś sygnał anodowego utleniania wodoru jest silnie przesunięty w stronę wyższych potencjałów. Natomiast dla elektrody po obróbce występuje para dobrze zdefiniowanych pików pochodzących głównie od tworzenia i rozkładu fazy β wodoru zaabsorbowanego, przy czym sygnał redukcji położony jest przy potencjale wyższym, zaś sygnał utleniania przy potencjale niższym niż odpowiednie prądy obserwowane dla elektrody świeżej. Niewielkie prądy przy potencjale powyżej 0, V związane są głównie z wodorem zaadsorbowanym i wodorem zaabsorbowanym w fazie α, zaś dla odpowiednio niskich potencjałów (poniżej ok. -0,1 V) obserwuje się ponadto prąd wydzielania wodoru. Opisane tu zachowanie wskazuje, że elektrosorpcja wodoru w świeżo osadzonej warstwie palladu oraz jego usuwanie wymaga znacznego nadnapięcia w porównaniu z elektrodą po obróbce. Oznacza to, że w pierwszym przypadku procesy absorpcji i desorpcji wodoru są bardziej nieodwracalne elektrochemicznie. Taki stan rzeczy może wynikać z konieczności wykonania dodatkowej pracy związanej z ekspansją sieci krystalicznej metalu podczas początkowych cykli w obszarze wodorowym. Należy podkreślić, że całkowita ilość zaabsorbowanego wodoru jest w obu przypadkach taka sama, zatem zjawisko to ma prawdopodobnie podłoże kinetyczne. Efekt spowolnionej absorpcji i desorpcji wodoru dla świeżego osadu palladu przejawia się też w eksperymencie chronoamperometrycznego nasycania i utleniania wodoru, gdzie czasy absorpcji i desorpcji są wyraźnie dłuższe niż dla elektrody po wielokrotnej absorpcji/desorpcji wodoru. W literaturze wzrost szybkości procesu elektrosorpcji wodoru wraz z liczbą cykli b 2.0x % Pd, 0.11 µm 85.6% Pd, 0.56 µm 85.2% Pd, 1.02 µm 8.8% Pd, 1.55 µm Rys. 2. Krzywe chronowoltamperometryczne zarejestrowane w 0,5 M dla Pd oraz stopów o różnej grubości. Prędkość przesuwu potencjału 0,01 V/s Fig. 2. Cyclic voltammograms in 0.5 M for Pd and alloys of various thickness. Potential scan rate 1 V/s Rys. przedstawia krzywe chronowoltamperometryczne otrzymane podczas polaryzacji Pd i jego stopów w obszarze absorpcji/desorpcji wodoru. Dla każdego rodzaju układu badano warstwy o podobnej grubości, tj. ok. 0,5 µm dla stopów Pd-Pt, 0,5 0,8 µm dla stopów /5(2010)

4 a 5.0x Pd-Au 6.0x10 - e 2 1 Pd-Pt-Rh -5.0x10-2.0x x10-2 (1) 10% Pd (2) 89.2% Pd () 74.0% Pd (4) 5.4% Pd -1.5x x (1) 10% Pd (2) 89.2% Pd () 81.0% Pd 8.0x10-6.0x10-2.0x10 - b c (1) 10% Pd (2) 94.0% Pd () 89.7% Pd (4) 80.6% Pd (5) 76.7% Pd (6) 68.0% Pd (7) 64.1% Pd Pd-Pt Rys.. Krzywe chronowoltamperometryczne zarejestrowane w 0,5 M dla dwu- i trójskładnikowych stopów Pd o różnym składzie objętościowym: (a) Pd-Au, (b), (c) Pd-Pt, (d), (e) Pd-Pt-Rh. Grubości elektrod: (a) 2 µm, (b) 0,5 0,8 µm, (c) ok. 0,5 µm, (d) 0,9 1, µm), (e) 0,5 0,8 µm. Prędkość przesuwu potencjału 0,01 V/s Fig.. Cyclic voltammograms in 0.5 M for Pd binary and ternary alloys of various bulk composition: (a) Pd-Au, (b), (c) Pd-Pt, (d), (e) Pd-Pt-Rh. Electrode thickness: (a) 2 µm, (b) µm, (c) ca. 0.5 µm, (d) µm), (e) µm. Potential scan rate 1 V/s i Pd-Pt-Rh, 0,9 1, µm dla stopów oraz 2 µm dla stopów Pd-Au. Porównanie położenia głównego sygnału utleniania wodoru zaabsorbowanego dla stopów z danymi dla czystego Pd prowadzi do wniosku, że we wszystkich badanych układach obserwuje się obniżenie potencjału desorpcji wodoru w miarę zmniejszania się udziału Pd kosztem innych składników stopu. Zależności te podsumowano na rys. 4. Maksymalne przesunięcie potencjałów względem czystego Pd przekracza 10 mv dla układu, 150 mv dla układu Pd-Pt oraz 200 mv dla układu Pd-Au oraz ok. 100 mv dla układów Pd-Pt-Rh i w badanym zakresie składów i grubości. Wyniki te wskazują, że dodatek do Pd metali nieabsorbujących wodoru, takich jak Pt, Au i Rh, powoduje, że usuwanie zaabsorbowanego wodoru poprzez jego utlenianie jest energetycznie ułatwione w porównaniu z sytuacją dla czystego Pd. Fakt ten ma istotne znaczenie w kontekście możliwości zastosowania badanych układów stopowych jako anody, źródła wodoru w ogniwie paliwo- -6.0x10-8.0x10 - d (1) 100.% Pd (2) 88.5% Pd () 84.8% Pd (4) 70% Pd E p utlh abs, V wzgl. SHE Pd-Pt-Rh Pd-Au Pd-Pt (1) 10% Pd (2) 84.0% Pd () 79.% Pd (4) 76.2% Pd (5) 72.4% Pd Rys. 4. Potencjał piku utleniania zaabsorbowanego wodoru w funkcji objętościowej zawartości Pd w stopach, Pd-Pt, Pd-Au, Pd-Pt-Rh i. Prędkość przesuwu potencjału 0,01 V/s Fig. 4. Peak potential of absorbed hydrogen oxidation (1 V/s) vs. bulk Pd content in, Pd-Pt, Pd-Au, Pd-Pt-Rh and alloys. Potential scan rate 1 V/s 89/5(2010) 707

5 wym wodorowo-tlenowym; obniżenie potencjału procesu anodowego pozwala bowiem na zwiększenie siły elektromotorycznej ogniwa. Absorpcję wodoru w Pd i jego stopach badano także metodą chronoamperometrii. W eksperymencie chronoamperometrycznym możliwe jest określenie czasu potrzebnego do uzyskania stacjonarnego stężenia wodoru w elektrodzie oraz czasu potrzebnego do utlenienia całej ilości zaabsorbowanego wodoru. Jak wykazano we wcześniejszych pracach 0, 1) dla potencjałów odpowiadających współistnieniu faz α i β obserwuje się wyraźne maksima, wskazujące że w tych warunkach najwolniejszym etapem w całym procesie jest przejście fazowe α β. Na rys. 5 pokazano wpływ zawartości Pd w stopach i na maksymalny czas absorpcji i desorpcji wodoru. Obserwuje się tendencję do obniżenia tego czasu w miarę podstawienia palladu tymi metalami. Efekt ten koresponduje ze zmniejszeniem się obszaru histerezy, tj. różnicy potencjałów przejścia fazowego w trakcie absorpcji i desorpcji wodoru (rys. 6). Dla dostatecznie dużej zawartości metalu nieabsorbującego wodoru efekt histerezy praktycznie zanika, co sugeruje, że w układzie nie może już się tworzyć czysta faza β, jakkolwiek stop może nadal absorbować wodór w postaci fazy α. Zjawisko histerezy jest istotne z punktu widzenia funkcjonowania odwracalnych Czas absorpcji/desorpcji, s abs des abs des Rys. 5. Maksymalny czas absorpcji i desorpcji wodoru w funkcji objętościowej zawartości Pd w stopach z i Fig. 5. Maximum time of hydrogen absorption and desorption vs. bulk Pd content in its and alloys Histereza, mv Rys. 6. Wpływ objętościowej zawartości Pd w stopach i na efekt histerezy Fig. 6. Effect of Pd bulk content in and alloys on hysteresis effect ogniw wodorkowych, gdyż różnica między potencjałem potrzebnym do wytworzenia fazy wodorkowej (β) a potencjałem potrzebnym do jej rozkładu jest jednym z czynników wyznaczającym wielkość strat energii w cyklu ładowania i rozładowania takiego ogniwa 8, 19). W przypadku badanych stopów obserwowany efekt histerezy jest mniejszy niż dla czystego Pd, co oznacza, że dodatek składników nieabsorbujących wodoru zwiększa energetyczną wydajność funkcjonowania układu stopowego jako odwracalnego materiału magazynującego wodór. Polepszenie parametrów kinetycznych absorpcji i desorpcji wodoru ma też znaczenie w kontekście potencjalnych zastosowań badanych stopów w konstrukcji superkondensatorów elektrochemicznych 9). Podsumowanie W niniejszej pracy omówiono wyniki badań wybranych aspektów elektrochemicznych procesu absorpcji wodoru w Pd i jego stopach z innymi metalami szlachetnymi (Rh, Pt, Au). Pokazano wpływ składu stopu na potencjał piku utleniania zaabsorbowanego wodoru w eksperymencie chronowoltamperometrycznym, czas potrzebny do całkowitego nasycenia elektrody wodorem i jego usunięcia w eksperymencie chronoamperometrycznym oraz efekt histerezy. Stwierdzono, że dodatek do palladu metali nieaktywnych w procesie absorpcji wodoru, takich jak Rh, Au i Pt, mimo ogólnego osłabienia zdolności absorpcyjnych wytworzonych stopów (z wyjątkiem bogatych w Pd stopów, dla których obserwuje się niewielki wzrost ilości zaabsorbowanego wodoru), wpływa korzystnie na kinetykę absorpcji i desorpcji wodoru obniżając potencjał utleniania zaabsorbowanego wodoru, skracając czas nasycania elektrody wodorem i jego desorpcji oraz zmniejszając efekt histerezy. LITERATURA Otrzymano: P. Piela, A. Czerwiński, Przem. Chem. 2006, 85, nr 1, P. Piela, A. Czerwiński, Przem. Chem. 2006, 85, nr, A. Czerwiński, Akumulatory, baterie, ogniwa, Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, Warszawa 2005 r. 4. J. Kijeński, Przem. Chem. 2005, 84, nr 11, G.W. Crabtree, M.S. Dresselhaus, M.V. Buchanan, Physics Today 2004, 57, 9; Postępy fizyki 2005, 56, L. Schlapbach, A. Züttel, Nature 2001, 414, G. Wójcik, M. Kopczyk, H. Drulis, M. Bełtowska-Brzezińska, Wiad. Chem. 1995, 49, J. Kleperis, G. Wójcik, A. Czerwiński, J. Skowroński, M. Kopczyk, M. Bełtowska-Brzezińska, J. Solid State Electrochem. 2001, 5, M. Łukaszewski, A. Żurowski, A. Czerwiński, J. Power Sources 2008, 185, C. He, H. R. Kunz, J. M. Fenton, J. Electrochem. Soc. 1997, 144, O. Yépez, P.G. Pickup, Electrochem. Solid-State Lett. 2005, 8, E M. Nie, H. Tang, Z. Wei, S. P. Jiang, P. K. Shen, Electrochem. Commun. 2007, 9, X. Yu, P.G. Pickup, J. Power Sources 2008, 182, F.A. Lewis, The palladium-hydrogen system, Academic Press, New York 1967 r. 15. B. Staliński, J. Terpiłowski, Wodór i wodorki, WNT, Warszawa 1987 r. 16. Prca zbiorowa, Fizykochemia ciała stałego, (red. B. Staliński), PWN, Warszawa 1967 r. 17. A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, PWN, Warszawa 1997 r. 18. B. Baranowski, L. Dębowska, Polish J. Chem. 2008, 82, B. Baranowski, Wiad. Chem. 1992, 46, G. Jerkiewicz, Prog. Surf. Sci. 1998, 57, A. Lasia, J. Electroanal. Chem. 2006, 59, M. Grdeń, Praca doktorska, Uniwersytet Warszawski 2001 r. 2. T.B. Flanagan, Y. Sakamoto, Plat. Met. Rev. 199, 7, Y. Sakamoto, F.L. Chen, M. Ura, T.B. Flanagan, Ber. Bunsenges. Phys. Chem. 1995, 99, E. Wicke, K. Frölich, Z. Phys. Chem. N. F. 1989, 16, M. Łukaszewski, A. Żurowski, M. Grdeń, A. Czerwiński, Electrochem. Commun. 2007, 9, M. Łukaszewski, M. Grdeń, A. Czerwiński, Przem. Chem. 2007, 86, M. Grdeń, A. Piaścik, Z. Koczorowski, A. Czerwiński, J. Electroanal. Chem. 2002, 52, M. Łukaszewski, K. Kuśmierczyk, J. Kotowski, H. Siwek, A. Czerwiński, J. Solid State Electrochem. 200, 7, M. Łukaszewski, M. Grdeń, A. Czerwiński, J. Electroanal. Chem. 2004, 57, A. Żurowski, M. Łukaszewski, A. Czerwiński, Electrochim. Acta 2006, 51, /5(2010)

Właściwości elektrochemiczne i charakterystyka powierzchni stopów palladu ze srebrem i miedzią

Właściwości elektrochemiczne i charakterystyka powierzchni stopów palladu ze srebrem i miedzią KATARZYNA DRĄŻKIEWICZ, MARIUSZ ŁUKASZEWSKI, ANDRZEJ CZERWIŃSKI* Instytut Chemii Przemysłowej im. prof. Ignacego Mościckiego, Warszawa Właściwości elektrochemiczne i charakterystyka powierzchni stopów palladu

Bardziej szczegółowo

Badanie utleniania kwasu mrówkowego na stopach trójskładnikowych Pt-Rh-Pd

Badanie utleniania kwasu mrówkowego na stopach trójskładnikowych Pt-Rh-Pd Badanie utleniania kwasu mrówkowego na stopach trójskładnikowych Pt-Rh-Pd Kamil Wróbel Pracownia Elektrochemicznych Źródeł Energii Kierownik pracy: prof. dr hab. A. Czerwiński Opiekun pracy: dr M. Chotkowski

Bardziej szczegółowo

Prof. dr hab. Maria Bełtowska-Brzezinska Poznań, Wydział Chemii UAM ul Umultowska 89b, Poznań

Prof. dr hab. Maria Bełtowska-Brzezinska Poznań, Wydział Chemii UAM ul Umultowska 89b, Poznań Prof. dr hab. Maria Bełtowska-Brzezinska Poznań, 18.01. 2019 Wydział Chemii UAM ul Umultowska 89b, 61-614 Poznań adres do korespondencji: ul. L. Staffa 36; 60-194 Poznań mail: mbb@amu.edu.pl komórka: 792

Bardziej szczegółowo

(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11)

(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 184549 (2 1) Numer zgłoszenia: 317748 (22) Data zgłoszenia: 30.12.1996 (13) B1 (51) IntCl7: H01M 8/00 C

Bardziej szczegółowo

PL B1. Uniwersytet Warszawski,Warszawa,PL Instytut Chemii Przemysłowej im. Prof. Ignacego Mościckiego,Warszawa,PL

PL B1. Uniwersytet Warszawski,Warszawa,PL Instytut Chemii Przemysłowej im. Prof. Ignacego Mościckiego,Warszawa,PL RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 204948 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 375062 (51) Int.Cl. H01G 9/22 (2006.01) G01N 27/403 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22)

Bardziej szczegółowo

Andrzej Sobkowiak Rzeszów, dnia 16 lutego 2016 r. Wydział Chemiczny Politechniki Rzeszowskiej

Andrzej Sobkowiak Rzeszów, dnia 16 lutego 2016 r. Wydział Chemiczny Politechniki Rzeszowskiej Andrzej Sobkowiak Rzeszów, dnia 16 lutego 2016 r. Wydział Chemiczny Politechniki Rzeszowskiej Recenzja pracy doktorskiej p. mgr Katarzyny Hubkowskiej-Kosińskiej zatytułowanej Elektrochemiczne właściwości

Bardziej szczegółowo

Mariusz Łukaszewski*, Michał Grdeń

Mariusz Łukaszewski*, Michał Grdeń 2016, 70, 3-4 BADANIE ELEKTROCHEMICZNEJ ABSORPCJI WODORU W PALLADZIE I JEGO STOPACH PRZY UŻYCIU ELEKTROD O OGRANICZONEJ OBJĘTOŚCI STUDY ON ELECTROCHEMICAL ABSORPTION OF HYDROGEN IN PALLADIUM AND ITS ALLOYS

Bardziej szczegółowo

RECENZJA PRACY DOKTORSKIEJ PANI MGR URSZULI KOSS

RECENZJA PRACY DOKTORSKIEJ PANI MGR URSZULI KOSS Prof. dr hab. Paweł J. Kulesza Wydział Chemii Uniwersytetu Warszawskiego Pracownia Elektroanalizy Chemicznej ul. Pasteura 1, 02-093 Warszawa Tel: (22) 5526200 Fax: (22) 5526434 E-mail: pkulesza@chem.uw.edu.pl

Bardziej szczegółowo

Wyznaczanie współczynnika dyfuzji wodoru w stopach wodorochłonnych typu AB5 metodami elektrochemicznymi

Wyznaczanie współczynnika dyfuzji wodoru w stopach wodorochłonnych typu AB5 metodami elektrochemicznymi Wyznaczanie współczynnika dyfuzji wodoru w stopach wodorochłonnych typu AB5 metodami elektrochemicznymi Pracownia Elektrochemicznych Źródeł Energii Jakub Lach Kierownik pracy: dr Zbigniew Rogulski Plan

Bardziej szczegółowo

Badanie stopów palladu, platyny i rodu jako elektrokatalizatorów w bezpośrednich metanolowych ogniwach paliwowych

Badanie stopów palladu, platyny i rodu jako elektrokatalizatorów w bezpośrednich metanolowych ogniwach paliwowych Michał Soszko a, Mariusz Łukaszewski b, Zuzanna Mianowska a, Katarzyna Drążkiewicz a, Hanna Siwek a, Andrzej Czerwiński a * a Instytut Chemii Przemysłowej im. prof. Ignacego Mościckiego, Warszawa; b Uniwersytet

Bardziej szczegółowo

Nowoczesny Uniwersytet - kompleksowy program wsparcia dla doktorantów i kadry dydaktycznej Uniwersytetu Warszawskiego

Nowoczesny Uniwersytet - kompleksowy program wsparcia dla doktorantów i kadry dydaktycznej Uniwersytetu Warszawskiego Nowoczesny Uniwersytet - kompleksowy program wsparcia dla doktorantów i kadry dydaktycznej Uniwersytetu Warszawskiego mgr Katarzyna Hubkowska-Kosińska laureatka stypendium naukowego dla najlepszych doktorantów

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 2: Elektrochemiczny pomiar szybkości korozji metali. Wpływ inhibitorów korozji

Ćwiczenie 2: Elektrochemiczny pomiar szybkości korozji metali. Wpływ inhibitorów korozji Ćwiczenie 2: Elektrochemiczny pomiar szybkości korozji metali. Wpływ inhibitorów korozji Wymagane wiadomości Podstawy korozji elektrochemicznej, podstawy kinetyki procesów elektrodowych, równanie Tafela,

Bardziej szczegółowo

Problemy elektrochemii w inżynierii materiałowej

Problemy elektrochemii w inżynierii materiałowej Problemy elektrochemii w inżynierii materiałowej Pamięci naszych Rodziców Autorzy NR 102 Antoni Budniok, Eugeniusz Łągiewka Problemy elektrochemii w inżynierii materiałowej Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Bardziej szczegółowo

Pytania przykładowe na kolokwium zaliczeniowe z Podstaw Elektrochemii i Korozji

Pytania przykładowe na kolokwium zaliczeniowe z Podstaw Elektrochemii i Korozji Pytania przykładowe na kolokwium zaliczeniowe z Podstaw Elektrochemii i Korozji Kolokwium obejmuje zakres materiału z wykładów oraz konwersatorium. Pytania na kolokwium mogą się różnić od pytań przedstawionych

Bardziej szczegółowo

Podstawy elektrochemii

Podstawy elektrochemii Podstawy elektrochemii Elektrochemia bada procesy zachodzące na granicy elektrolit - elektroda Elektrony można wyciągnąć z elektrody bądź budując celkę elektrochemiczną, bądź dodając akceptor (np. kwas).

Bardziej szczegółowo

Materiały elektrodowe

Materiały elektrodowe Materiały elektrodowe Potencjał (względem drugiej elektrody): różnica potencjałów pomiędzy elektrodami określa napięcie możliwe do uzyskania w ogniwie. Wpływa na ilość energii zgromadzonej w ogniwie. Pojemność

Bardziej szczegółowo

Materiały stopowe kobalt-pallad

Materiały stopowe kobalt-pallad Wpływ stałego pola magnetycznego na kinetykę procesów elektrochemicznych i własności materiałów Materiały stopowe kobalt-pallad Marek Zieliński* Wprowadzenie Stopy metali szlachetnych od wielu lat interesują

Bardziej szczegółowo

Ć W I C Z E N I E 6. Nadnapięcie wydzielania wodoru na metalach

Ć W I C Z E N I E 6. Nadnapięcie wydzielania wodoru na metalach HYDROMETALURGIA METALI NIEŻELAZNYCH 1 Ć W I C Z E N I E 6 Nadnapięcie wydzielania wodoru na metalach WPROWADZENIE ażdej elektrodzie, na której przebiega reakcja elektrochemiczna typu: x Ox + ze y Red (6.1)

Bardziej szczegółowo

Zastosowanie mikrowagi kwarcowej do badań wybranych właściwości elektrochemicznych metali z grupy platynowców i ich stopów

Zastosowanie mikrowagi kwarcowej do badań wybranych właściwości elektrochemicznych metali z grupy platynowców i ich stopów MARIUSZ ŁUKASZEWSKI a, ANDRZEJ CZERWIŃSKI a,b, * a Uniwersytet Warszawski, b Instytut Chemii Przemysłowej im. prof. Ignacego Mościckiego, Warszawa Zastosowanie mikrowagi kwarcowej do badań wybranych właściwości

Bardziej szczegółowo

PODSTAWY KOROZJI ELEKTROCHEMICZNEJ

PODSTAWY KOROZJI ELEKTROCHEMICZNEJ PODSTAWY KOROZJI ELEKTROCHEMICZNEJ PODZIAŁ KOROZJI ZE WZGLĘDU NA MECHANIZM Korozja elektrochemiczna zachodzi w środowiskach wilgotnych, w wodzie i roztworach wodnych, w glebie, w wilgotnej atmosferze oraz

Bardziej szczegółowo

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu: Kierunek: Zarządzanie i Inżynieria Produkcji Chemia procesów pozyskiwania energii Chemistry of energy receiving processes Kod przedmiotu: ZIP.PK.O.4.4. Rodzaj przedmiotu: przedmiot z

Bardziej szczegółowo

Karta pracy III/1a Elektrochemia: ogniwa galwaniczne

Karta pracy III/1a Elektrochemia: ogniwa galwaniczne Karta pracy III/1a Elektrochemia: ogniwa galwaniczne I. Elektroda, półogniwo, ogniowo Elektroda przewodnik elektryczny (blaszka metalowa lub pręcik grafitowy) który ma być zanurzony w roztworze elektrolitu

Bardziej szczegółowo

Celem ćwiczenia jest wyznaczenie charakterystyki prądowo- napięciowej elektrolizera typu PEM,

Celem ćwiczenia jest wyznaczenie charakterystyki prądowo- napięciowej elektrolizera typu PEM, Ćw.2 Elektroliza wody za pomocą ogniwa paliwowego typu PEM Celem ćwiczenia jest wyznaczenie charakterystyki prądowo- napięciowej elektrolizera typu PEM, A także określenie wydajności tego urządzenia, jeśli

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 1: Wyznaczanie warunków odporności, korozji i pasywności metali

Ćwiczenie 1: Wyznaczanie warunków odporności, korozji i pasywności metali Ćwiczenie 1: Wyznaczanie warunków odporności, korozji i pasywności metali Wymagane wiadomości Podstawy korozji elektrochemicznej, wykresy E-pH. Wprowadzenie Główną przyczyną zniszczeń materiałów metalicznych

Bardziej szczegółowo

UNIWERSYTET WARSZAWSKI, WYDZIAŁ CHEMII ROZPRAWA DOKTORSKA

UNIWERSYTET WARSZAWSKI, WYDZIAŁ CHEMII ROZPRAWA DOKTORSKA UNIWERSYTET WARSZAWSKI, WYDZIAŁ CHEMII ROZPRAWA DOKTORSKA ELEKTROCHEMICZNE WŁAŚCIWOŚCI STOPÓW PALLADU Z RUTENEM KATARZYNA HUBKOWSKA-KOSIŃSKA PRACA DOKTORSKA WYKONANA W PRACOWNI ELEKTROCHEMICZNYCH ŹRODEŁ

Bardziej szczegółowo

STRUKTURA STOPÓW UKŁADY RÓWNOWAGI FAZOWEJ. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

STRUKTURA STOPÓW UKŁADY RÓWNOWAGI FAZOWEJ. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego STRUKTURA STOPÓW UKŁADY RÓWNOWAGI FAZOWEJ Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Wykresy układów równowagi faz stopowych Ilustrują skład fazowy

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 2. Charakteryzacja niskotemperaturowego czujnika tlenu. (na prawach rękopisu)

Ćwiczenie 2. Charakteryzacja niskotemperaturowego czujnika tlenu. (na prawach rękopisu) Ćwiczenie 2. Charakteryzacja niskotemperaturowego czujnika tlenu (na prawach rękopisu) W analityce procesowej istotne jest określenie stężeń rozpuszczonych w cieczach gazów. Gazy rozpuszczają się w cieczach

Bardziej szczegółowo

Elektrochemiczne osadzanie antykorozyjnych powłok stopowych na bazie cynku i cyny z kąpieli cytrynianowych

Elektrochemiczne osadzanie antykorozyjnych powłok stopowych na bazie cynku i cyny z kąpieli cytrynianowych Elektrochemiczne osadzanie antykorozyjnych powłok stopowych na bazie cynku i cyny z kąpieli cytrynianowych Honorata Kazimierczak Promotor: Dr hab. Piotr Ozga prof. PAN Warstwy ochronne z cynku najtańsze

Bardziej szczegółowo

Podstawowe pojęcia 1

Podstawowe pojęcia 1 Tomasz Lubera Półogniwo Podstawowe pojęcia 1 układ złożony z min. dwóch faz pozostających ze sobą w kontakcie, w którym w wyniku zachodzących procesów utleniania lub redukcji ustala się stan równowagi,

Bardziej szczegółowo

Katedra Inżynierii Materiałowej

Katedra Inżynierii Materiałowej Katedra Inżynierii Materiałowej Instrukcja do ćwiczenia z Biomateriałów Polaryzacyjne badania korozyjne mgr inż. Magdalena Jażdżewska Gdańsk 2010 Korozyjne charakterystyki stałoprądowe (zależności potencjał

Bardziej szczegółowo

Metody badań składu chemicznego

Metody badań składu chemicznego Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Kierunek: Inżynieria Materiałowa Metody badań składu chemicznego Ćwiczenie : Elektrochemiczna analiza śladów (woltamperometria) (Sprawozdanie drukować dwustronnie

Bardziej szczegółowo

Akademickie Centrum Czystej Energii. Ogniwo paliwowe

Akademickie Centrum Czystej Energii. Ogniwo paliwowe Ogniwo paliwowe 1. Zagadnienia elektroliza, prawo Faraday a, pierwiastki galwaniczne, ogniwo paliwowe 2. Opis Główną częścią ogniwa paliwowego PEM (Proton Exchange Membrane) jest membrana złożona z katody

Bardziej szczegółowo

Spektroelektrochemia technecjanów (VII) w środowisku kwasu siarkowego (VI)

Spektroelektrochemia technecjanów (VII) w środowisku kwasu siarkowego (VI) Spektroelektrochemia technecjanów (VII) w środowisku kwasu siarkowego (VI) Justyna Bebko Pracownia Elektrochemicznych Źródeł Energii kierownik i opiekun pracy: dr M. Chotkowski 1 Plan prezentacji ❶ Kilka

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM KOROZJI MATERIAŁÓW PROTETYCZNYCH

LABORATORIUM KOROZJI MATERIAŁÓW PROTETYCZNYCH INSTYTUT INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ POLITECHNIKA ŁÓDZKA INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH LABORATORIUM KOROZJI MATERIAŁÓW PROTETYCZNYCH ĆWICZENIE NR 6 WYZNACZANIE KRZYWYCH POLARYZACJI KATODOWEJ I ANODOWEJ

Bardziej szczegółowo

Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Małgorzaty Karwowskiej pod tytułem:

Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Małgorzaty Karwowskiej pod tytułem: Warszawa, 19 lipca 2013 Dr hab. Mikołaj Donten Uniwersytet Warszawski Wydział Chemii Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Małgorzaty Karwowskiej pod tytułem: Wpływ temperatury i składu elektrolitu na proces

Bardziej szczegółowo

Laboratorium z Konwersji Energii. Ogniwo Paliwowe PEM

Laboratorium z Konwersji Energii. Ogniwo Paliwowe PEM Laboratorium z Konwersji Energii Ogniwo Paliwowe PEM 1.0 WSTĘP Ogniwo paliwowe typu PEM (ang. PEM FC) Ogniwa paliwowe są urządzeniami elektro chemicznymi, stanowiącymi przełom w dziedzinie źródeł energii,

Bardziej szczegółowo

Promotor: prof. nadzw. dr hab. Jerzy Ratajski. Jarosław Rochowicz. Wydział Mechaniczny Politechnika Koszalińska

Promotor: prof. nadzw. dr hab. Jerzy Ratajski. Jarosław Rochowicz. Wydział Mechaniczny Politechnika Koszalińska Promotor: prof. nadzw. dr hab. Jerzy Ratajski Jarosław Rochowicz Wydział Mechaniczny Politechnika Koszalińska Praca magisterska Wpływ napięcia podłoża na właściwości mechaniczne powłok CrCN nanoszonych

Bardziej szczegółowo

Elektrochemia - szereg elektrochemiczny metali. Zadania

Elektrochemia - szereg elektrochemiczny metali. Zadania Elektrochemia - szereg elektrochemiczny metali Zadania Czym jest szereg elektrochemiczny metali? Szereg elektrochemiczny metali jest to zestawienie metali według wzrastających potencjałów normalnych. Wartości

Bardziej szczegółowo

Schemat ogniwa:... Równanie reakcji:...

Schemat ogniwa:... Równanie reakcji:... Zadanie 1. Wykorzystując dane z szeregu elektrochemicznego metali napisz schemat ogniwa, w którym elektroda cynkowa pełni rolę anody. Zapisz równanie reakcji zachodzącej w półogniwie cynkowym. Schemat

Bardziej szczegółowo

Innowacyjne warstwy azotowane nowej generacji o podwyższonej odporności korozyjnej wytwarzane na elementach maszyn

Innowacyjne warstwy azotowane nowej generacji o podwyższonej odporności korozyjnej wytwarzane na elementach maszyn Tytuł projektu: Innowacyjne warstwy azotowane nowej generacji o podwyższonej odporności korozyjnej wytwarzane na elementach maszyn Umowa nr: TANGO1/268920/NCBR/15 Akronim: NITROCOR Planowany okres realizacji

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA SZCZECIŃSKA INSTYTUT INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ ZAKŁAD METALOZNAWSTWA I ODLEWNICTWA

POLITECHNIKA SZCZECIŃSKA INSTYTUT INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ ZAKŁAD METALOZNAWSTWA I ODLEWNICTWA POLITECHNIKA SZCZECIŃSKA INSTYTUT INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ ZAKŁAD METALOZNAWSTWA I ODLEWNICTWA PRZEDMIOT: KOROZJA I OCHRONA PRZED KOROZJĄ ĆWICZENIA LABORATORYJNE Temat ćwiczenia: OGNIWA GALWANICZNE Cel

Bardziej szczegółowo

Ć W I C Z E N I E 7 WPŁYW GĘSTOŚCI PRĄDU NA POSTAĆ OSADÓW KATODOWYCH MIEDZI

Ć W I C Z E N I E 7 WPŁYW GĘSTOŚCI PRĄDU NA POSTAĆ OSADÓW KATODOWYCH MIEDZI Ć W I C Z E N I E 7 WPŁYW GĘSTOŚCI PRĄDU NA POSTAĆ OSADÓW KATODOWYCH MIEDZI WPROWADZENIE Osady miedzi otrzymywane na drodze katodowego osadzania z kwaśnych roztworów siarczanowych mogą charakteryzować

Bardziej szczegółowo

NAPIĘCIE ROZKŁADOWE. Ćwiczenie nr 37. I. Cel ćwiczenia. II. Zagadnienia wprowadzające

NAPIĘCIE ROZKŁADOWE. Ćwiczenie nr 37. I. Cel ćwiczenia. II. Zagadnienia wprowadzające Ćwiczenie nr 37 NAPIĘCIE ROZKŁADOWE I. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest: przebadanie wpływu przemian chemicznych zachodzących na elektrodach w czasie elektrolizy na przebieg tego procesu dla układu:

Bardziej szczegółowo

2.1. Charakterystyka badanego sorbentu oraz ekstrahentów

2.1. Charakterystyka badanego sorbentu oraz ekstrahentów BADANIA PROCESU SORPCJI JONÓW ZŁOTA(III), PLATYNY(IV) I PALLADU(II) Z ROZTWORÓW CHLORKOWYCH ORAZ MIESZANINY JONÓW NA SORBENCIE DOWEX OPTIPORE L493 IMPREGNOWANYM CYANEXEM 31 Grzegorz Wójcik, Zbigniew Hubicki,

Bardziej szczegółowo

Badania elektrochemiczne. Analiza krzywych potencjodynamicznych.

Badania elektrochemiczne. Analiza krzywych potencjodynamicznych. Katedra Mechaniki i Inżynierii Materiałowej Badania elektrochemiczne. Analiza krzywych potencjodynamicznych. mgr inż. Anna Zięty promotor: dr hab. inż. Jerzy Detyna, prof. nadzw. Pwr Wrocław, dn. 25.11.2015r.

Bardziej szczegółowo

Chemia ogólna i nieorganiczna. SYLABUS A. Informacje ogólne Opis

Chemia ogólna i nieorganiczna. SYLABUS A. Informacje ogólne Opis Chemia ogólna i nieorganiczna Elementy składowe sylabusu Nazwa jednostki prowadzącej kierunek Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Profil studiów Forma studiów Kod przedmiotu Język przedmiotu Rodzaj

Bardziej szczegółowo

Materiały do zajęć dokształcających z chemii nieorganicznej i fizycznej. Część V

Materiały do zajęć dokształcających z chemii nieorganicznej i fizycznej. Część V Materiały do zajęć dokształcających z chemii nieorganicznej i fizycznej Część V Wydział Chemii UAM Poznań 2011 POJĘCIA PODSTAWOWE Reakcjami utleniania i redukcji (oksydacyjno-redukcyjnymi) nazywamy reakcje,

Bardziej szczegółowo

Elektrochemia elektroliza. Wykład z Chemii Fizycznej str. 4.3 / 1

Elektrochemia elektroliza. Wykład z Chemii Fizycznej str. 4.3 / 1 Elektrochemia elektroliza Wykład z Chemii Fizycznej str. 4.3 / 1 ELEKTROLIZA POLARYZACJA ELEKTROD Charakterystyka prądowo-napięciowa elektrolizy i sposób określenia napięcia rozkładu Wykład z Chemii Fizycznej

Bardziej szczegółowo

K, Na, Ca, Mg, Al, Zn, Fe, Sn, Pb, H, Cu, Ag, Hg, Pt, Au

K, Na, Ca, Mg, Al, Zn, Fe, Sn, Pb, H, Cu, Ag, Hg, Pt, Au WSTĘP DO ELEKTROCHEMII (opracowanie dr Katarzyna Makyła-Juzak Elektrochemia jest działem chemii fizycznej, który zajmuje się zarówno reakcjami chemicznymi stanowiącymi źródło prądu elektrycznego (ogniwa

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie IX KATALITYCZNY ROZKŁAD WODY UTLENIONEJ

Ćwiczenie IX KATALITYCZNY ROZKŁAD WODY UTLENIONEJ Wprowadzenie Ćwiczenie IX KATALITYCZNY ROZKŁAD WODY UTLENIONEJ opracowanie: Barbara Stypuła Celem ćwiczenia jest poznanie roli katalizatora w procesach chemicznych oraz prostego sposobu wyznaczenia wpływu

Bardziej szczegółowo

BADANIA WARSTW FE NANOSZONYCH Z ELEKTROLITU NA BAZIE ACETONU

BADANIA WARSTW FE NANOSZONYCH Z ELEKTROLITU NA BAZIE ACETONU BADANIA WARSTW FE NANOSZONYCH Z ELEKTROLITU NA BAZIE ACETONU W. OLSZEWSKI 1, K. SZYMAŃSKI 1, D. SATUŁA 1, M. BIERNACKA 1, E. K. TALIK 2 1 Wydział Fizyki, Uniwersytet w Białymstoku, Lipowa 41, 15-424 Białystok,

Bardziej szczegółowo

Praca objętościowa - pv (wymiana energii na sposób pracy) Ciepło reakcji Q (wymiana energii na sposób ciepła) Energia wewnętrzna

Praca objętościowa - pv (wymiana energii na sposób pracy) Ciepło reakcji Q (wymiana energii na sposób ciepła) Energia wewnętrzna Energia - zdolność danego układu do wykonania dowolnej pracy. Potencjalna praca, którą układ może w przyszłości wykonać. Praca wykonana przez układ jak i przeniesienie energii może manifestować się na

Bardziej szczegółowo

relacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach

relacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach 1 STECHIOMETRIA INTERPRETACJA ILOŚCIOWA ZJAWISK CHEMICZNYCH relacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach

Bardziej szczegółowo

Budowa stopów. (układy równowagi fazowej)

Budowa stopów. (układy równowagi fazowej) Budowa stopów (układy równowagi fazowej) Równowaga termodynamiczna Stopy metali są trwałe w stanie równowagi termodynamicznej. Równowaga jest osiągnięta, gdy energia swobodna układu uzyska minimum lub

Bardziej szczegółowo

PL B1. Sposób otrzymywania proszków i nanoproszków miedzi z elektrolitów przemysłowych, także odpadowych

PL B1. Sposób otrzymywania proszków i nanoproszków miedzi z elektrolitów przemysłowych, także odpadowych PL 212865 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 212865 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 387565 (22) Data zgłoszenia: 20.03.2009 (51) Int.Cl.

Bardziej szczegółowo

BUDOWA STOPÓW METALI

BUDOWA STOPÓW METALI BUDOWA STOPÓW METALI Stopy metali Substancje wieloskładnikowe, w których co najmniej jeden składnik jest metalem, wykazujące charakter metaliczny. Składnikami stopów mogą być pierwiastki lub substancje

Bardziej szczegółowo

ELEKTROGRAWIMETRIA. Zalety: - nie trzeba strącać, płukać, sączyć i ważyć; - osad czystszy. Wady: mnożnik analityczny F = 1.

ELEKTROGRAWIMETRIA. Zalety: - nie trzeba strącać, płukać, sączyć i ważyć; - osad czystszy. Wady: mnożnik analityczny F = 1. Zasada oznaczania polega na wydzieleniu analitu w procesie elektrolizy w postaci osadu na elektrodzie roboczej (katodzie lub anodzie) i wagowe oznaczenie masy osadu z przyrostu masy elektrody Zalety: -

Bardziej szczegółowo

węgiel węgiel obecnego w cząsteczce C 2 H 5 OH, jednak mechanizm tego procesu pozostaje nadal niejasny. Analiza poszczególnych materiałów

węgiel węgiel obecnego w cząsteczce C 2 H 5 OH, jednak mechanizm tego procesu pozostaje nadal niejasny. Analiza poszczególnych materiałów Streszczenie W niniejszej rozprawie zaprezentowano badania z udziałem układów katalitycznych w procesach elektrodowych w środowisku kwaśnego elektrolitu. Głównym celem, jaki przyświecał przeprowadzonym

Bardziej szczegółowo

Analiza termiczna Krzywe stygnięcia

Analiza termiczna Krzywe stygnięcia Analiza termiczna Krzywe stygnięcia 0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 T a e j n s x p b t c o f g h k l p d i m y z q u v r w α T B T A T E T k P = const Chem. Fiz. TCH II/10 1 Rozpatrując stygnięcie wzdłuż kolejnych

Bardziej szczegółowo

UNIWERSYTET W BIAŁYMSTOKU WYDZIAŁ BIOLOGICZNO-CHEMICZNY

UNIWERSYTET W BIAŁYMSTOKU WYDZIAŁ BIOLOGICZNO-CHEMICZNY UNIWERSYTET W BIAŁYMSTOKU WYDZIAŁ BIOLOGICZNO-CHEMICZNY Badanie elektrochemicznych właściwości polimerów fulerenu C 60 z kompleksami metali przejściowych o potencjalnych możliwościach zastosowania w elektrotechnologii

Bardziej szczegółowo

Materiały Reaktorowe. Efekty fizyczne uszkodzeń radiacyjnych c.d.

Materiały Reaktorowe. Efekty fizyczne uszkodzeń radiacyjnych c.d. Materiały Reaktorowe Efekty fizyczne uszkodzeń radiacyjnych c.d. Luki (pory) i pęcherze Powstawanie i formowanie luk zostało zaobserwowane w 1967 r. Podczas formowania luk w materiale następuje jego puchnięcie

Bardziej szczegółowo

TERMODYNAMIKA I TERMOCHEMIA

TERMODYNAMIKA I TERMOCHEMIA TERMODYNAMIKA I TERMOCHEMIA Termodynamika - opisuje zmiany energii towarzyszące przemianom chemicznym; dział fizyki zajmujący się zjawiskami cieplnymi. Termochemia - dział chemii zajmujący się efektami

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM PRZEMIAN ENERGII

LABORATORIUM PRZEMIAN ENERGII LABORATORIUM PRZEMIAN ENERGII BADANIE OGNIWA PALIWOWEGO TYPU PEM I. Wstęp Ćwiczenie polega na badaniu ogniwa paliwowego typu PEM. Urządzenia tego typy są obecnie rozwijane i przystosowywane do takich aplikacji

Bardziej szczegółowo

Cienkowarstwowe ogniwa słoneczne: przegląd materiałów, technologii i sytuacji rynkowej

Cienkowarstwowe ogniwa słoneczne: przegląd materiałów, technologii i sytuacji rynkowej Cienkowarstwowe ogniwa słoneczne: przegląd materiałów, technologii i sytuacji rynkowej Przez ostatnie lata, rynek fotowoltaiki rozwijał się, wraz ze sprzedażą niemal zupełnie zdominowaną przez produkty

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁOZNAWSTWO Wydział Mechaniczny, Mechatronika, sem. I. dr inż. Hanna Smoleńska

MATERIAŁOZNAWSTWO Wydział Mechaniczny, Mechatronika, sem. I. dr inż. Hanna Smoleńska MATERIAŁOZNAWSTWO Wydział Mechaniczny, Mechatronika, sem. I dr inż. Hanna Smoleńska UKŁADY RÓWNOWAGI FAZOWEJ Równowaga termodynamiczna pojęcie stosowane w termodynamice. Oznacza stan, w którym makroskopowe

Bardziej szczegółowo

Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki

Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki AKADEMIA GÓRNICZO HUTNICZA IM. STANISŁAWA STASZICA W KRAKOWIE Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki KATEDRA FIZYKOCHEMII I MODELOWANIA PROCESÓW Propozycje tematów prac magisterskich na rok akademickim

Bardziej szczegółowo

PL 203790 B1. Uniwersytet Śląski w Katowicach,Katowice,PL 03.10.2005 BUP 20/05. Andrzej Posmyk,Katowice,PL 30.11.2009 WUP 11/09 RZECZPOSPOLITA POLSKA

PL 203790 B1. Uniwersytet Śląski w Katowicach,Katowice,PL 03.10.2005 BUP 20/05. Andrzej Posmyk,Katowice,PL 30.11.2009 WUP 11/09 RZECZPOSPOLITA POLSKA RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 203790 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 366689 (51) Int.Cl. C25D 5/18 (2006.01) C25D 11/00 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22)

Bardziej szczegółowo

Adres do korespondencji: Instytut Metalurgii i Inżynierii Materiałowej PAN, ul. Reymonta Kraków.

Adres do korespondencji: Instytut Metalurgii i Inżynierii Materiałowej PAN, ul. Reymonta Kraków. Adres do korespondencji: Instytut Metalurgii i Inżynierii Materiałowej PAN, ul. Reymonta 25 30-059 Kraków. Tel.: (012) 295 28 14 e-mail: s.terlicka@imim.pl Miejsca zatrudnienia i zajmowane stanowiska od

Bardziej szczegółowo

Kierunek i poziom studiów: chemia poziom pierwszy Sylabus modułu: Podstawy Chemii B 0310-CH-S1-010

Kierunek i poziom studiów: chemia poziom pierwszy Sylabus modułu: Podstawy Chemii B 0310-CH-S1-010 Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Kierunek i poziom studiów: chemia poziom pierwszy Sylabus modułu: Podstawy Chemii B 0310-CH-S1-010 1. Informacje ogólne koordynator modułu Prof. dr hab. Teresa Kowalska

Bardziej szczegółowo

Moduł: Chemia. Fundamenty. Liczba godzin. Nr rozdziału Tytuł. Temat lekcji. Rozdział 1. Przewodnik po chemii (12 godzin)

Moduł: Chemia. Fundamenty. Liczba godzin. Nr rozdziału Tytuł. Temat lekcji. Rozdział 1. Przewodnik po chemii (12 godzin) Rozkład materiału z chemii w klasie II LO zakres rozszerzony Chemia. Fundamenty. Krzysztof Pazdro, wyd. Oficyna Edukacyjna Krzysztof Pazdro Sp. z o.o.. nr dopuszczenia 565//0 Chemia. i związki nieorganiczne.

Bardziej szczegółowo

KARTA KURSU. Chemia fizyczna I. Physical Chemistry I

KARTA KURSU. Chemia fizyczna I. Physical Chemistry I Biologia, I stopień, studia stacjonarne, 2017/2018, II semestr KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Chemia fizyczna I Physical Chemistry I Koordynator Prof. dr hab. Maria Filek Zespół dydaktyczny Prof. dr

Bardziej szczegółowo

Seria 2, ćwiczenia do wykładu Od eksperymentu do poznania materii

Seria 2, ćwiczenia do wykładu Od eksperymentu do poznania materii Seria 2, ćwiczenia do wykładu Od eksperymentu do poznania materii 8.1.21 Zad. 1. Obliczyć ciśnienie potrzebne do przemiany grafitu w diament w temperaturze 25 o C. Objętość właściwa (odwrotność gęstości)

Bardziej szczegółowo

Technologia ogniw paliwowych w IEn

Technologia ogniw paliwowych w IEn Technologia ogniw paliwowych w IEn Mariusz Krauz 1 Wstęp Opracowanie technologii ES-SOFC 3 Opracowanie technologii AS-SOFC 4 Podsumowanie i wnioski 1 Wstęp Rodzaje ogniw paliwowych Temperatura pracy Temperatura

Bardziej szczegółowo

PL B1 AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA IM. STANISŁAWA STASZICA, KRAKÓW, PL BUP 08/07

PL B1 AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA IM. STANISŁAWA STASZICA, KRAKÓW, PL BUP 08/07 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 205765 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 377546 (51) Int.Cl. C25B 1/00 (2006.01) C01G 5/00 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data

Bardziej szczegółowo

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu: Kierunek: Zarządzanie i Inżynieria Produkcji Chemia procesów pozyskiwania energii Chemistry of energy receiving processes Kod przedmiotu: ZIP.F.O.19 Rodzaj przedmiotu: przedmiot ofertowy

Bardziej szczegółowo

MA M + + A - K S, s M + + A - MA

MA M + + A - K S, s M + + A - MA ROZPUSZCZANIE OSADU MA M + + A - K S, s X + ; Y - M + ; A - H + L - (A - ; OH - ) jony obce jony wspólne protonowanie A - kompleksowanie M + STRĄCANIE OSADU M + + A - MA IS > K S czy się strąci? przy jakim

Bardziej szczegółowo

Politechnika Politechnika Koszalińska

Politechnika Politechnika Koszalińska Politechnika Politechnika Instytut Mechatroniki, Nanotechnologii i Technik Próżniowych NOWE MATERIAŁY NOWE TECHNOLOGIE W PRZEMYŚLE OKRĘTOWYM I MASZYNOWYM IIM ZUT Szczecin, 28 31 maja 2012, Międzyzdroje

Bardziej szczegółowo

Materiały katodowe dla ogniw Li-ion wybrane zagadnienia

Materiały katodowe dla ogniw Li-ion wybrane zagadnienia Materiały katodowe dla ogniw Li-ion wybrane zagadnienia Szeroki zakres interkalacji y, a więc duża dopuszczalna zmiana zawartości litu w materiale, która powinna zachodzić przy minimalnych zaburzeniach

Bardziej szczegółowo

KINETYKA UTLENIANIA METALI

KINETYKA UTLENIANIA METALI KINETYKA UTLENIANIA METALI SCHEMAT PROCESU UTLENIANIA Utleniacz Metal Utleniacz Zgorzelina Metal x Miarą szybkości korozji metalu jest ubytek jego grubości, x, odniesiony do czasu trwania procesu korozji.

Bardziej szczegółowo

Odnawialne źródła energii I stopień (I stopień / II stopień) ogólnoakademicki (ogólno akademicki / praktyczny) Prof. dr hab. Elżbieta Bezak-Mazur

Odnawialne źródła energii I stopień (I stopień / II stopień) ogólnoakademicki (ogólno akademicki / praktyczny) Prof. dr hab. Elżbieta Bezak-Mazur KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Chemia Nazwa modułu w języku angielskim Chemistry Obowiązuje od roku akademickiego 2016/2017 A. USYTUOWANIE MODUŁU W SYSTEMIE STUDIÓW Kierunek studiów

Bardziej szczegółowo

WYKAZ NAJWAŻNIEJSZYCH SYMBOLI

WYKAZ NAJWAŻNIEJSZYCH SYMBOLI SPIS TREŚCI WYKAZ NAJWAŻNIEJSZYCH SYMBOLI...7 PRZEDMOWA...8 1. WSTĘP...9 2. MATEMATYCZNE OPRACOWANIE WYNIKÓW POMIARÓW...10 3. LEPKOŚĆ CIECZY...15 3.1. Pomiar lepkości...16 3.2. Lepkość względna...18 3.3.

Bardziej szczegółowo

Dr hab. inż. Wojciech Simka, prof. Pol. Śl.

Dr hab. inż. Wojciech Simka, prof. Pol. Śl. Gliwice, 09.09.2016 Recenzja pracy doktorskiej Pani mgr Ewy Wierzbickiej pt. Electrochemical sensors for epinephrine determination based on gold nanostuctures Przedstawiona do recenzji rozprawa doktorska

Bardziej szczegółowo

EWA PIĘTA. Streszczenie pracy doktorskiej

EWA PIĘTA. Streszczenie pracy doktorskiej EWA PIĘTA Spektroskopowa analiza struktur molekularnych i procesu adsorpcji fosfinowych pochodnych pirydyny, potencjalnych inhibitorów aminopeptydazy N Streszczenie pracy doktorskiej wykonanej na Wydziale

Bardziej szczegółowo

Parametry ogniw: napięcie ogniwa otwartego

Parametry ogniw: napięcie ogniwa otwartego Parametry ogniw: napięcie ogniwa otwartego OCV napięcie ogniwa bez obciążenia, siła elektromotoryczna. Pierwsze przybliżenie: różnica potencjałów standardowych Napięcie ogniwa może być zapisane jako różnica

Bardziej szczegółowo

Polarografia jest metodą elektroanalityczną, w której bada się zależność natężenia prądu płynącego przez badany roztwór w funkcji przyłożonego do

Polarografia jest metodą elektroanalityczną, w której bada się zależność natężenia prądu płynącego przez badany roztwór w funkcji przyłożonego do Polarografia Polarografia jest metodą elektroanalityczną, w której bada się zależność natężenia prądu płynącego przez badany roztwór w funkcji przyłożonego do elektrod napięcia lub w funkcji potencjału

Bardziej szczegółowo

ANALIZA KRYSTALIZACJI STOPU AlMg (AG 51) METODĄ ATND

ANALIZA KRYSTALIZACJI STOPU AlMg (AG 51) METODĄ ATND 18/22 Archives of Foundry, Year 2006, Volume 6, 22 Archiwum Odlewnictwa, Rok 2006, Rocznik 6, Nr 22 PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 ANALIZA KRYSTALIZACJI STOPU AlMg (AG 51) METODĄ ATND T. CIUĆKA 1 Katedra

Bardziej szczegółowo

PL 198188 B1. Instytut Chemii Przemysłowej im.prof.ignacego Mościckiego,Warszawa,PL 03.04.2006 BUP 07/06

PL 198188 B1. Instytut Chemii Przemysłowej im.prof.ignacego Mościckiego,Warszawa,PL 03.04.2006 BUP 07/06 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 198188 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 370289 (51) Int.Cl. C01B 33/00 (2006.01) C01B 33/18 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22)

Bardziej szczegółowo

Rok akademicki: 2013/2014 Kod: RBM s Punkty ECTS: 6. Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: Stacjonarne

Rok akademicki: 2013/2014 Kod: RBM s Punkty ECTS: 6. Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: Stacjonarne Nazwa modułu: Chemia Rok akademicki: 2013/2014 Kod: RBM-1-102-s Punkty ECTS: 6 Wydział: Inżynierii Mechanicznej i Robotyki Kierunek: Mechanika i Budowa Maszyn Specjalność: Poziom studiów: Studia I stopnia

Bardziej szczegółowo

Adres do korespondencji: Instytut Metalurgii i Inżynierii Materiałowej PAN, Kraków, ul. Reymonta 25

Adres do korespondencji: Instytut Metalurgii i Inżynierii Materiałowej PAN, Kraków, ul. Reymonta 25 Adres do korespondencji: Instytut Metalurgii i Inżynierii Materiałowej PAN, 30059 Kraków, ul. Reymonta 25 Tel.: (012) 295 28 12, p. 212; (012) 295 28 22, p. 203 (lab.), fax: (012) 295 28 04 email: h.kazimierczak@imim.pl

Bardziej szczegółowo

1. za pomocą pomiaru SEM (siła elektromotoryczna róŝnica potencjałów dwóch elektrod) i na podstawie wzoru wyznaczenie stęŝenia,

1. za pomocą pomiaru SEM (siła elektromotoryczna róŝnica potencjałów dwóch elektrod) i na podstawie wzoru wyznaczenie stęŝenia, Potencjometria Potencjometria instrumentalna metoda analityczna, wykorzystująca zaleŝność pomiędzy potencjałem elektrody wzorcowej, a aktywnością jonów lub cząstek w badanym roztworze (elektrody wskaźnikowej).

Bardziej szczegółowo

OFERTA TEMATÓW PROJEKTÓW DYPLOMOWYCH (MAGISTERSKICH) do zrealizowania w Katedrze INŻYNIERII CHEMICZNEJ I PROCESOWEJ

OFERTA TEMATÓW PROJEKTÓW DYPLOMOWYCH (MAGISTERSKICH) do zrealizowania w Katedrze INŻYNIERII CHEMICZNEJ I PROCESOWEJ OFERTA TEMATÓW PROJEKTÓW DYPLOMOWYCH (MAGISTERSKICH) do zrealizowania w Katedrze INŻYNIERII CHEMICZNEJ I PROCESOWEJ Badania kinetyki utleniania wybranych grup związków organicznych podczas procesów oczyszczania

Bardziej szczegółowo

Woltamperometria Cykliczna instrukcja do ćwiczenia mgr inż. Marta Kasprzyk

Woltamperometria Cykliczna instrukcja do ćwiczenia mgr inż. Marta Kasprzyk Woltamperometria Cykliczna instrukcja do ćwiczenia mgr inż. Marta Kasprzyk. Wstęp.. Wiadomości ogólne Woltamperometria cykliczna (ang. cyclic voltammetry) jest jedną z metod elektrochemicznych (obok polarografii),

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA POZNAŃSKA ZAKŁAD CHEMII FIZYCZNEJ ĆWICZENIA PRACOWNI CHEMII FIZYCZNEJ

POLITECHNIKA POZNAŃSKA ZAKŁAD CHEMII FIZYCZNEJ ĆWICZENIA PRACOWNI CHEMII FIZYCZNEJ ANALIZA TERMICZNA WSTĘP Zespół ciał (substancji) stanowiący w danej chwili przedmiot naszych badań nazywamy układem, a wszystko co znajduje się na zewnątrz niego, otoczeniem. Poszczególne jednolite części

Bardziej szczegółowo

TŻ Wykład 9-10 I 2018

TŻ Wykład 9-10 I 2018 TŻ Wykład 9-10 I 2018 Witold Bekas SGGW Elementy elektrochemii Wiele metod analitycznych stosowanych w analityce żywnościowej wykorzystuje metody elektrochemiczne. Podział metod elektrochemicznych: Prąd

Bardziej szczegółowo

Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć

Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć Nazwa modułu: Podstawy chemii Rok akademicki: 2012/2013 Kod: JFM-1-103-s Punkty ECTS: 6 Wydział: Fizyki i Informatyki Stosowanej Kierunek: Fizyka Medyczna Specjalność: - Poziom studiów: Studia I stopnia

Bardziej szczegółowo

(86) Data i numer zgłoszenia międzynarodowego: , PCT/GB03/03318 (87) Data i numer publikacji zgłoszenia międzynarodowego:

(86) Data i numer zgłoszenia międzynarodowego: , PCT/GB03/03318 (87) Data i numer publikacji zgłoszenia międzynarodowego: RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 197763 (21) Numer zgłoszenia: 373768 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 01.08.2003 (86) Data i numer zgłoszenia

Bardziej szczegółowo

KOROZJA MATERIAŁÓW KOROZJA KONTAKTOWA. Część II DEPOLARYZACJA TLENOWA. Ćw. 6

KOROZJA MATERIAŁÓW KOROZJA KONTAKTOWA. Część II DEPOLARYZACJA TLENOWA. Ćw. 6 KOROZJA MATERIAŁÓW KOROZJA KONTAKTOWA Część II DEPOLARYZACJA TLENOWA Ćw. 6 Akademia Górniczo-Hutnicza Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Fizykochemii Ciała tałego Korozja kontaktowa depolaryzacja

Bardziej szczegółowo

OBRÓBKA CIEPLNA STOPÓW ŻELAZA. Cz. II. Przemiany austenitu przechłodzonego

OBRÓBKA CIEPLNA STOPÓW ŻELAZA. Cz. II. Przemiany austenitu przechłodzonego OBRÓBKA CIEPLNA STOPÓW ŻELAZA Cz. II. Przemiany austenitu przechłodzonego WPŁYW CHŁODZENIA NA PRZEMIANY AUSTENITU Ar 3, Ar cm, Ar 1 temperatury przy chłodzeniu, niższe od równowagowych A 3, A cm, A 1 A

Bardziej szczegółowo

Termodynamika i właściwości fizyczne stopów - zastosowanie w przemyśle

Termodynamika i właściwości fizyczne stopów - zastosowanie w przemyśle Termodynamika i właściwości fizyczne stopów - zastosowanie w przemyśle Marcela Trybuła Władysław Gąsior Alain Pasturel Noel Jakse Plan: 1. Materiał badawczy 2. Eksperyment Metodologia 3. Teoria Metodologia

Bardziej szczegółowo

Spektroskopia charakterystycznych strat energii elektronów EELS (Electron Energy-Loss Spectroscopy)

Spektroskopia charakterystycznych strat energii elektronów EELS (Electron Energy-Loss Spectroscopy) Spektroskopia charakterystycznych strat energii elektronów EELS (Electron Energy-Loss Spectroscopy) Oddziaływanie elektronów ze stałą, krystaliczną próbką wstecznie rozproszone elektrony elektrony pierwotne

Bardziej szczegółowo