Kwalifikacje i kompetencje istotne w zawodzie REŻYSER OBSADY

Transkrypt

1 Kwalifikacje i kompetencje istotne w zawodzie REŻYSER OBSADY Zestaw kwalifikacji i opracowano w ramach badania pn. Bilans sektora filmowego między potrzebami branży a możliwościami edukacji Zamawiający: Polski Instytut Sztuki Filmowej Wykonawca: ECORYS Polska Sp. z o.o. 1 S t r o n a

2 Cele badania informacje podstawowe Głównymi celami badania Bilans sektora filmowego między potrzebami branży a możliwościami edukacji były: OCENA POPYTU NA KOMPETENCJE I KWALIFIKACJE W 50 WYBRANYCH ZAWODACH BRANŻY AUDIOWIZUALNEJ, TJ.: 1) rozpoznanie kwalifikacji i, które w ocenie przedstawicieli badanych zawodów są potrzebne w 50 wybranych zawodach/spejcalnościach branży audiowizualnej, 2) opracowanie dla 50 wybranych zawodów branży audiowizualnej katalogów potrzebnych zdaniem branży i kwalifikacji. OCENA PODAŻY KOMPETENCJI ZAPEWNIANIA OKREŚLONYCH KOMPETENCJI I KWALIFIKACJI PRZEZ UCZELNIE I INSTYTUCJE KSZTAŁCENIA: 3) rozpoznanie, w jakim stopniu potrzebne branży kompetencje i kwalifikacje są zapewniane przez uczelnie i instytucje kształcenia. Wyniki badania uzyskane dzięki szczegółowej analizie wybranych zawodów/specjalności ze względu na wymagane w tych zawodach kompetencje i kwalifikacje pozwoliły uzyskać odpowiedzi na następujące główne pytania badawcze: Jakie kompetencje i kwalifikacje aktulanie są (i będą w najbliższej przyszłości) potrzebne i ważne w zawodach/specjalnościach objętych badaniem? Jaka wiedza, umiejętności, kompetencje osobiste i społeczne składają sią na zawody/specjalności objęte badaniem? Czy w badanych zawodach istnieją kompetencje i kwalifikacje krytyczne (wymagane i ważne) i jednocześnie trudne do zdobycia? Jak kształtuje się oferta placówek i instytucji edukacyjnych pod kątem możliwości nabycia i kwalifikacji w zakresie badanych zawodów/specjalności? Wyniki badania są w szczególności skierowane do podmiotów (uczelni, instytucji kształcenia, placówek edukacyjnych oraz organów je nadzorujących) zainteresowanych lepszą, trafniejszą (tj. odpowiadającą w większym stopniu na potrzeby branży i gospodarki) realizacją celów polityki edukacyjnej i na rzecz uczenia się przez całe życie. Sprzyja temu opisanie i kwalifikacji w języku efektów uczenia się, ponieważ służy weryfikacji istniejącej oraz tworzeniu nowej i bardziej przejrzystej oferty edukacyjnej, a w konsekwencji poprawie jakości usług edukacyjnych i lepszemu dopasowaniu i kwalifikacji do potrzeb uczestników rynku pracy. Ponadto opracowanie dla 50 zawodów/specjalności katalogów i kwalifikacji (opisanych poprzez efekty uczenia się ) może poprawić czytelność wymagań branży wobec absolwentów i potencjalnych pracowników jasne jest, co pracownik powinien wiedzieć, rozumieć i umieć wykonać i do jakich zobowiązań zawodowych powinien być przygotowany. Może to służyć zarówno pracodawcom poszukującym odpowiednich pracowników, wspierając ich w procesie rekrutacji, selekcji i planowaniu rozwoju swoich pracowników, jak i samym pracownikom planującym swój rozwój zawodowy. Poszczególne kompetencje i kwalifikacje (zestawy efektów ucznia się) wskazane przez przedstawicieli branży jako istotne dla zawodów zostały ocenione ze względu na następujące kryteria: wymagalność 2 S t r o n a

3 w zawodzie/specjalności; ważność w zawodzie/specjalności; trudność pozyskania i kwalifikacji; stopień, w jakim badane programy kształcenia są nakierowane na nabywanie i kwalifikacji (zapewniane efekty uczenia się). Określenie stopnia, w jakim badane programy kształcenia są nakierowane na nabywanie kwalifikacji w poszczególnych zawodach dotyczyło wyłącznie 35 badanych specjalności; zgodnie z informacją zawartą w rozdziale 1 dla 15 specjalności/zawodów (wskazanych w tabeli 3) nie zidentyfikowano form kształcenia formalnego i powtarzalnych w czasie form kształcenia pozaformalnego. Ponadto zaprezentowanym katalogom i kwalifikacji dla poszczególnych zawodów towarzyszą zestawienia następujących wyników: ważność i kwalifikacji vs trudność ich pozyskania (w szkole, na uczelni, podczas praktyki i pracy zawodowej); wymagalność lub ważność i kwalifikacji vs stopień, w jakim badane programy kształcenia były nakierowane na nabywanie kwalifikacji w zawodzie (zapewniane przez instytucje edukacyjne efekty kształcenia); analiza tych atrybutów (istotnych cech) i kwalifikacji w poszczególnych zawodach/specjalnościach, tj. ważności, trudności pozyskania oraz osiągania efektów kształcenia pozwala zidentyfikować kompetencje i kwalifikacje krytyczne w danym zawodzie, stanowiące o słabości potencjału branży (wymagane, ważne i trudne do zdobycia oraz nieznajdujące odzwierciedlenia w programach kształcenia); jak również te, które decydują o sile danego zawodu i sektora (ważne dla zawodu i łatwe do zdobycia, uwzględniane w programach kształcenia). Opisane relacje dla poszczególnych zawodów zostały zaprezentowane w postaci wykresów. Dla poszczególnych zawodów/specjalności: określony został dominujący sposób nabywania i kwalifikacji, wskazane (w wybranych przypadkach) specjalności/zawody powiązane. 4 S t r o n a

4 Zawód: Reżyser obsady * * Uwaga! Dla zawodu/specjalności nie zostały zidentyfikowone formy kształcenia formalnego i pozaformalnego (tj. nabywania i rozwijania kwalifikacji). Kompetencje i kwalifikacje istotne w zawodzie poszukiwane/pożądane przez branżę efekty uczenia się. Lista i kwalifikacji została stworzona przez przedstawicieli zawodu w trakcie badania jakościowego, a następnie oceniona przez nich pod kątem ważności, wymagalności, trudności pozyskania w trakcie badania ilościowego. L.p. Kompetencje kwalifikacje w zawodzie Stopień, w jakim kompetencja kwalifikacja jest wymagana w zawodzie 12 ważności kwalifikacji 3 trudności pozyskania kwalifikacji 4 I. Wyodrębnione/właściwe dla zawodu kompetencje kwalifikacje Ma wiedzę w zakresie teorii kultury, psychologii, wiedzy o teatrze i filmie, teorii literatury oraz historii sztuk audiowizualnych. Zna dorobek współczesnej polskiej kinematografii i teatru; rozumie zasady funkcjonowania przemysłu filmowego i produkcji filmowej. Potrafi analizować bieżące produkcje i filmy pod kątem obecnych oraz przyszłych obsad filmowych; potrafi korzystać z różnych źródeł wiedzy o aktorach (np. festiwale debiutów, przeglądy szkół teatralnych, showreel). Ma szeroką wiedzę na temat aktorów, ich gry, doświadczenia, osiągnięć, specjalizacji; potrafi ocenić potencjał młodych aktorów i rozwój zawodowy doświadczonych aktorów. Potrafi przeprowadzić analizę scenariusza pod kątem występujących w nim ról; potrafi czytać scenariusz ze zrozumieniem, wyciągać i interpretować potrzebne 2,0 2,0 2,0 4,0 2,0 1 Opracowano na podstawie wyników badań jakościowych i ilościwych przeprowadzonych wśród przedstawicieli zawodu / specjalności, działających w branży filmowej. 2 W celu ilościowej oceny stopnia w jakim kompetencja i / lub kwalifikacja jest wymagana w zawodzie zastosowano pięciostopniową skalę Likerta gdzie 1 oznaczało wcale nie jest wymagana; 2 jest wymagana w niewielkim stopniu; 3 jest wymagana częściowo; 4 jest wymagana wysokim stopniu; 5 jest wymagana w bardzo wysokim stopniu. 3 Opracowano na podstawie wyników badań jakościowych i ilościowych. W celu ilościowej oceny stopnia w jakim kompetencja i / lub kwalifikacja jest ważna w zawodzie zastosowano pięciostopniową skalę Likerta gdzie 1 oznaczało wcale nie są ważne; 2 są ważne w niewielkim stopniu; 3 są ważne częściowo; 4 są ważne w wysokim stopniu; 5 są ważne w bardzo wysokim stopniu. 4 Opracowano na podstawie wyników badań ilościowych. W celu ilościowej oceny stopnia w jakim kompetencja i / lub kwalifikacja jest trudna do pozyskania w zawodzie zastosowano pięciostopniową skalę Likerta gdzie 1 oznacza bardzo łatwo je pozyskać; 2 można je częściowo pozyskać; 3 trudno je pozyskać; 4 bardzo trudno je pozyskać; 5 w ogóle nie można ich pozyskać. 3 S t r o n a

5 L.p. Kompetencje kwalifikacje w zawodzie Stopień, w jakim kompetencja kwalifikacja jest wymagana w zawodzie 12 informacje na temat wymagań fizycznych, kompetencyjnych i psychologicznych roli. ważności kwalifikacji 3 trudności pozyskania kwalifikacji Potrafi uwzględnić koncepcję artystyczną reżysera podczas przygotowywania obsady aktorskiej i podejmować decyzje obsadowe w porozumieniu z reżyserem i innymi twórcami filmu. Potrafi zaproponować producentowi/reżyserowi własne rozwiązania w zakresie przygotowywania obsady aktorskiej; potrafi współuczestniczyć w procesie budowania koncepcji postaci. Po wstępnym uzgodnieniu zasad współpracy z reżyserem potrafi podejmować samodzielne decyzje obsadowe np. w zakresie ról 2- i 3-planowych (w tym mówionych). Potrafi zarządzać procesem obsadzania ról: dokonać wstępnej selekcji aktorów na podstawie dokumentów aplikacyjnych, ich doświadczenia i własnej wiedzy o aktorach; zorganizować wstępne przesłuchanie i wyselekcjonować aktorów do przesłuchania z reżyserem. 3,0 4,0 4,0 4, Potrafi szybko i adekwatnie reagować w sytuacjach kryzysowych np. wymagających znalezienia zastępstwa za aktora, zmiany terminarza produkcji. Jeżeli takie są wymagania projektu, potrafi zarządzać administracyjnym aspektem obsadzania ról (negocjować stawki zatrudnienia, gromadzić niezbędne dokumenty). Potrafi tworzyć i rozwijać sieć kontaktów zawodowych obejmującą aktorów, agentów, producentów, reżyserów oraz wykorzystywać ją przy przygotowywaniu obsady. Ma wiedzę w zakresie technologii i obsługi sprzętu/narzędzi używanych podczas przesłuchań. Zna produkcyjne, finansowe, marketingowe aspekty kinematografii; potrafi pozycjonować nowe produkcje filmowe i uwzględnić aspekt budżetowy produkcji w procesie zapewniania obsady aktorskiej. 4,0 4,0 3,0 3,0 4,0 4,0 2,0 2,0 II. Kompetencje kwalifikacje wspólne dla wszystkich 50 badanych specjalności/zawodów branży filmowej 15. Zna i uwzględnia rozwiązania odnoszące się do ochrony 4,0 4,0 2,0 4 S t r o n a

6 L.p. Kompetencje kwalifikacje w zawodzie Stopień, w jakim kompetencja kwalifikacja jest wymagana w zawodzie 12 prawa autorskiego obecne w systemie prawnym w Polsce; rozumie konieczność zarządzania zasobami własności intelektualnej. II.1. Język obcy ukierunkowany zawodowo ważności kwalifikacji 3 trudności pozyskania kwalifikacji Posługuje się w swojej działalności wybranym językiem obcym: potrafi zrozumieć (słucha, czyta), potrafi mówić (porozumiewa się, samodzielnie wypowiada się), potrafi pisać w języku obcym. 4,0 4,0 2,0 II.2. Kompetencje osobiste i społeczne Wykazuje się kompetencjami osobistymi/intrapersonalnymi, tj. 1) jest kreatywny/-a i konsekwentny/-a w realizacji zadań; 2) przewiduje skutki podejmowanych działań; 3) jest otwarty/-a na zmiany; 4) potrafi radzić sobie ze stresem; 5) aktualizuje wiedzę i doskonali umiejętności zawodowe. Wykazuje się kompetencjami społecznymi/interpersonalnymi, tj. 1) przestrzega zasad kultury i etyki; 2) przestrzega tajemnicy zawodowej; 3) potrafi ponosić odpowiedzialność za podejmowane działania; 4) potrafi negocjować warunki porozumień; 5) współpracuje w zespole; 6) zna podstawy komunikowania społecznego; potrafi zrozumiale przedstawiać swoje opinie i decyzje. 3,0 3,0 Średni wynik dla profilu 4,8 4,8 2,8 5 S t r o n a

7 Wykres 1 REŻYSER OBSADY ocena wymagalności kwalifikacji w zawodzie KOMPETENCJA 18 KOMPETENCJA 17 KOMPETENCJA 16 KOMPETENCJA 15 KOMPETENCJA 14 KOMPETENCJA 13 KOMPETENCJA 12 KOMPETENCJA 11 KOMPETENCJA 10 KOMPETENCJA 9 KOMPETENCJA 8 KOMPETENCJA 7 KOMPETENCJA 6 KOMPETENCJA 5 KOMPETENCJA 4 KOMPETENCJA 3 KOMPETENCJA 2 KOMPETENCJA 1 4,0 4,0 4,0 4,0 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 Źródło: opracowanie własne [ocena na pięciostopniowej skali Likerta: 1 wcale nie jest wymagana; 2 jest wymagana w niewielkim stopniu; 3 jest wymagana częściowo; 4 jest wymagana w wysokim stopniu; 5 jest wymagana w bardzo wysokim stopniu]. Wykres 2 ważności/istotności kwalifikacji vs ocena trudności ich pozyskania (w szkole, na uczelni, podczas praktyki i pracy zawodowej) 5 4, , , ,5 1 Średnia ważność/istotność kwalifikacji w zawodzie Średnia trudność ich pozyskania Źródło: opracowanie własne [ocena ważności na pięciostopniowej skali Likerta: 1 oznaczało wcale nie są ważne; 2 są ważne w niewielkim stopniu; 3 są ważne częściowo; 4 są ważne w wysokim stopniu; 5 są ważne w bardzo wysokim stopniu; ocena trudności pozyskania na pięciostopniowej skali Likerta: 1 oznacza bardzo łatwo je pozyskać; 2 można je częściowo pozyskać; 3 trudno je pozyskać; 4 bardzo trudno je pozyskać; 5 w ogóle nie można ich pozyskać]. 6 S t r o n a

8 Sposoby nabywania kwalifikacji w zawodzie: REŻYSER OBSADY Wyniki badania 5 ; n=1 głównie podczas nauki w szkole na uczelni głównie dzięki uczestnictwu w kursach zawodowych, szkoleniach, zorganizowanych formach kształcenia innych niż standardowy proces kształcenia w szkole na uczelni głównie dzięki praktyce/pracy zawodowej 1 nabyte kompetencje są w takim samym stopniu efektem nauki w szkole na uczelni, udziału w kursach zawodowych czy szkoleniach, praktyki (pracy) zawodowej żadne z powyższych nabył(a)em kompetencje kwalifikacje w inny sposób REŻYSER OBSADY PODSUMOWANIE Przedstawiciele zawodu biorący udział w badaniu jakościowym i ilościowym wskazali 18 i kwalifikacji istotnych w zawodzie (poszukiwanych/pożądanych przez branżę efektów uczenia się ). Wśród i kwalifikacji tworzących profil reżysera obsady znajduje się 14 kwalifikacji właściwych dla zawodu oraz cztery kompetencje kwalifikacje jednocześnie będące wspólnymi dla wszystkich 50 badanych specjalności/zawodów branży filmowej. Porównanie ważności i kwalifikacji z wymaganiami zawodu Wszystkie kompetencje i kwalifikacje tworzące profil reżysera obsady zostały ocenione w badaniu jako wymagane i ważne w wysokim i bardzo wysokim stopniu. 14 spośród 18 uzyskało najwyższą ocenę w pięciostopniowej skali wymagań. Niemal analogicznie rozłożyły się wyniki na skali ważności. Wynik średni dla obu skal jest tożsamy (4,8 w pięciostopniowej skali wymagalności i ważności). Ujęte w profilu kompetencje i kwalifikacje w opinii badanych mają istotne znaczenie dla osiągania wysokiej skuteczności w zawodzie. Porównanie ważności i kwalifikacji z trudnością ich pozyskania Mimo niewystępowania form kształcenia formalnego i powtarzalnych w czasie form kształcenia pozaformalnego kompetencje oceniane jako ważne i bardzo ważne w zawodzie są zdaniem badanych średnio trudne do nabycia lub możliwe do pozyskania w stopniu częściowym (wynik średni: 2,8 w pięciostopniowej skali trudności pozyskania). Powyższe może stanowić o sile i podażowym potencjale analizowanego zawodu i rynku pracy w tym sektorze. Kompetencje i kwalifikacje stanowiące zasób sektora, tj. ważne i bardzo ważne w zawodzie (wynik średni: 4,0 i powyżej) i jednocześnie możliwe do pozyskania przynajmniej częściowo (wynik średni: 2,0 i poniżej) to: kompetencja nr 1 Ma wiedzę w zakresie teorii kultury, psychologii, wiedzy o teatrze i filmie, teorii literatury oraz historii sztuk audiowizualnych, kompetencja nr 2 Zna dorobek współczesnej polskiej kinematografii i teatru; rozumie zasady funkcjonowania przemysłu filmowego i produkcji filmowej, 5 Opracowano na podstawie wyników badań jakościowych i ilościowych przeprowadzonych wśród przedstawicieli zawodu / specjalności, działających w branży filmowej. 7 S t r o n a

9 kompetencja nr 3 Potrafi analizować bieżące produkcje i filmy pod kątem obecnych oraz przyszłych obsad filmowych; potrafi korzystać z różnych źródeł wiedzy o aktorach (np. festiwale debiutów, przeglądy szkół teatralnych, showreel), kompetencja nr 5 Potrafi przeprowadzić analizę scenariusza pod kątem występujących w nim ról; potrafi czytać scenariusz ze zrozumieniem, wyciągać i interpretować potrzebne informacje na temat wymagań fizycznych, kompetencyjnych i psychologicznych roli, kompetencja nr 13 Ma wiedzę w zakresie technologii i obsługi sprzętu/narzędzi używanych podczas przesłuchań, kompetencja nr 14 Zna produkcyjne, finansowe, marketingowe aspekty kinematografii; potrafi pozycjonować nowe produkcje filmowe i uwzględnić aspekt budżetowy produkcji w procesie zapewniania obsady aktorskiej, kompetencja nr 15 Zna i uwzględnia rozwiązania odnoszące się do ochrony prawa autorskiego obecne w systemie prawnym w Polsce; rozumie konieczność zarządzania zasobami własności intelektualnej, kompetencja nr 16 Posługuje się w swojej działalności wybranym językiem obcym: potrafi zrozumieć (słucha, czyta), potrafi mówić (porozumiewa się, samodzielnie wypowiada się), potrafi pisać w języku obcym. W ocenie badanych kompetencje i kwalifikacje krytyczne w zawodzie, tj. oceniane jako bardzo trudne do pozyskania (wynik średni: 4,0) i jednocześnie ważne lub bardzo ważne (wynik średni: 4,0 powyżej), to: kompetencja nr 4 Ma szeroką wiedzę na temat aktorów, ich gry, doświadczenia, osiągnięć, specjalizacji; potrafi ocenić potencjał młodych aktorów i rozwój zawodowy doświadczonych aktorów, kompetencja nr 7 Potrafi zaproponować producentowi/reżyserowi własne rozwiązania w zakresie przygotowywania obsady aktorskiej; potrafi współuczestniczyć w procesie budowania koncepcji postaci, kompetencja nr 8 Po wstępnym uzgodnieniu zasad współpracy z reżyserem potrafi podejmować samodzielne decyzje obsadowe np. w zakresie ról 2- i 3-planowych (w tym mówionych), kompetencja nr 9 Potrafi zarządzać procesem obsadzania ról: dokonać wstępnej selekcji aktorów na podstawie dokumentów aplikacyjnych, ich doświadczenia i własnej wiedzy o aktorach; zorganizować wstępne przesłuchanie i wyselekcjonować aktorów do przesłuchania z reżyserem, kompetencja nr 10 Potrafi szybko i adekwatnie reagować w sytuacjach kryzysowych np. wymagających znalezienia zastępstwa za aktora, zmiany terminarza produkcji. Wymienione kompetencje i kwalifikacje wymagają uwagi ze strony osób i instytucji kształcenia tworzących dla branży ofertę edukacyjną. Zapewnienie efektów uczenia się pożądanych przez branżę Nie jest możliwe porównanie ważności i kwalifikacji z osiąganymi efektami kształcenia reżyserów obsady dla badanej specjalności nie zidentyfikowano form kształcenia formalnego i powtarzalnych w czasie form kształcenia pozaformalnego (tj. nabywania i rozwijania kwalifikacji). 8 S t r o n a