PRACA DYPLOMOWA INŻYNIERSKA

Transkrypt

1 Politechnika Gdańska Wydział Fizyki Technicznej i Matematyki Stosowanej Katedra/Zakład: Analizy Matematycznej i Numerycznej Kierunek studiów: Matematyka Specjalność: Matematyka finansowa Rodzaj studiów: stacjonarne Imię i nazwisko: Rafał Jaroszewski Numer albumu: Kierunek studiów: Matematyka Specjalność: Matematyka finansowa Rodzaj studiów: stacjonarne Imię i nazwisko: Agnieszka Krefft Numer albumu: Temat pracy: PRACA DYPLOMOWA INŻYNIERSKA Analiza finansowa przedsiębiorstwa przemysłowego Lotos. Zakres pracy: Celem pracy jest przedstawienie analizy finansowej Grupy Kapitałowej Grupy LOTOS S.A. w latach , poprzez badanie struktury danych zawartych w sprawozdaniach finansowych (bilans, rachunek zysków i strat), wykonanie analizy wskaźnikowej oraz wyznaczenie prognozy na przyszłe lata z zastosowaniem regresji liniowej i korelacji. Potwierdzenie przyjęcia pracy: Opiekun pracy Kierownik Katedry/Zakładu dr hab. Karol Dziedziul Gdańsk, r. dr hab. Karol Dziedziul

2 OŚWIADCZENIE Imię i nazwisko Wydział Kierunek Data i miejsce urodzenia Adres Rodzaj studiów Rafał Jaroszewski Wydział Fizyki Technicznej i Matematyki Stosowanej Matematyka stacjonarne wyrażam/ nie wyrażam zgodę/y * do korzystania z mojej pracy dyplomowej: Analiza finansowa przedsiębiorstwa przemysłowego Lotos. do celów naukowych lub dydaktycznych 1. Świadomy(a) odpowiedzialności karnej z tytułu naruszenia przepisów ustawy z dnia 4 lutego 1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. Nr 80, poz. 904 z 2000r ze zmianami) i konsekwencji dyscyplinarnych określonych w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz z 2005r.) 2, a także odpowiedzialności cywilno-prawnej oświadczam, że przekładana praca dyplomowa została opracowana przeze mnie samodzielnie / została opracowana w zakresie: 3 * rozdział pierwszy (wstęp), rozdział trzeci (analiza wskaźnikowa), rozdział czwarty (prognozowanie: teoria regresji liniowej, analiza regresji, analiza korelacji), rozdział piąty (podsumowanie) i nie była wcześniej podstawą żadnej innej urzędowej procedury związanej z nadaniem dyplomu szkoły wyższej uczelni lub tytułów zawodowych. Wszystkie informacje umieszczone w pracy, uzyskane ze źródeł pisanych i elektronicznych oraz inne informacje, zostały udokumentowane w wykazie literatury odpowiednimi odnośnikami zgodnie z art. 34 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Jednocześnie wyrażam zgodę na dołączenie tekstu pracy do bazy prac systemu antyplagiatowego. Gdańsk, dnia podpis studenta *) niepotrzebne skreślić 1 Zarządzenie Rektora Politechniki Gdańskiej nr 34/2009 z 9 listopada 2009 r., załącznik nr 8 do instrukcji archiwalnej PG 2 Ustawa z dnia 27 lipca 2005r. Prawo o szkolnictwie wyższym. Art. 214 ustęp 4. W razie podejrzenia popełnienia przez studenta czynu polegającego na przypisaniu sobie autorstwa istotnego fragmentu lub innych elementów cudzego utworu rektor niezwłocznie poleca przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego. Art. 214 ustęp 6. jeżeli w wyniku postępowania wyjaśniającego zebrany materiał potwierdza popełnienie czynu, o którym mowa w ust.4, rektor wstrzymuje postępowanie o nadanie tytułu zawodowego do czasu wydania orzeczenia przez komisje dyscyplinarną oraz składa zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa. 3 dotyczy prac dyplomowych realizowanych wspólnie 2

3 OŚWIADCZENIE Imię i nazwisko Wydział Kierunek Data i miejsce urodzenia Adres Rodzaj studiów Agnieszka Krefft Wydział Fizyki Technicznej i Matematyki Stosowanej Matematyka stacjonarne wyrażam/ nie wyrażam zgodę/y * do korzystania z mojej pracy dyplomowej: Analiza finansowa przedsiębiorstwa przemysłowego Lotos. do celów naukowych lub dydaktycznych 1. Świadomy(a) odpowiedzialności karnej z tytułu naruszenia przepisów ustawy z dnia 4 lutego 1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. Nr 80, poz. 904 z 2000r ze zmianami) i konsekwencji dyscyplinarnych określonych w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz z 2005r.) 2, a także odpowiedzialności cywilno-prawnej oświadczam, że przekładana praca dyplomowa została opracowana przeze mnie samodzielnie / została opracowana w zakresie: 3 * rozdział drugi (analiza sprawozdań finansowych), rozdział czwarty( prognozowanie: teoria korelacji, analiza regresji, analiza korelacji), rozdział piąty (podsumowanie) i nie była wcześniej podstawą żadnej innej urzędowej procedury związanej z nadaniem dyplomu szkoły wyższej uczelni lub tytułów zawodowych. Wszystkie informacje umieszczone w pracy, uzyskane ze źródeł pisanych i elektronicznych oraz inne informacje, zostały udokumentowane w wykazie literatury odpowiednimi odnośnikami zgodnie z art. 34 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Jednocześnie wyrażam zgodę na dołączenie tekstu pracy do bazy prac systemu antyplagiatowego. Gdańsk, dnia podpis studenta *) niepotrzebne skreślić 1 Zarządzenie Rektora Politechniki Gdańskiej nr 34/2009 z 9 listopada 2009 r., załącznik nr 8 do instrukcji archiwalnej PG 2 Ustawa z dnia 27 lipca 2005r. Prawo o szkolnictwie wyższym. Art. 214 ustęp 4. W razie podejrzenia popełnienia przez studenta czynu polegającego na przypisaniu sobie autorstwa istotnego fragmentu lub innych elementów cudzego utworu rektor niezwłocznie poleca przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego. Art. 214 ustęp 6. jeżeli w wyniku postępowania wyjaśniającego zebrany materiał potwierdza popełnienie czynu, o którym mowa w ust.4, rektor wstrzymuje postępowanie o nadanie tytułu zawodowego do czasu wydania orzeczenia przez komisje dyscyplinarną oraz składa zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa. 3 dotyczy prac dyplomowych realizowanych wspólnie 3

4 Spis treści 1. WSTĘP Opis pracy Ogólne informacje o Grupie Kapitałowej Grupy LOTOS S.A ANALIZA SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH Analiza struktury bilansu Analiza struktury aktywów Analiza struktury pasywów Analiza struktury przychodów i sprzedaży Analiza rachunku zysków i strat Zysk (strata) brutto ze sprzedaży Zysk (strata) ze sprzedaży Zysk (strata) z działalności operacyjnej Zysk (strata) z działalności gospodarczej oraz zysk (strata) brutto Zysk (strata) netto ANALIZA WSKAŹNIKOWA Wskaźniki płynności finansowej Wskaźniki aktywności Wskaźniki rentowności Wskaźniki struktury finansowania Wskaźniki rynków kapitałowych PROGNOZOWANIE Regresja liniowa Teoria regresji liniowej Analiza regresji Korelacja Teoria korelacji Analiza korelacji PODSUMOWANIE

5 1. WSTĘP 1.1. Opis pracy Celem niniejszej pracy jest przeprowadzenie i przedstawienie analizy finansowej Grupy Kapitałowej Grupy LOTOS S.A. na podstawie udostępnionych rocznych sprawozdań finansowych w okresie od 2006 do 2010 roku. Ocenie została poddana zarówno bieżąca kondycja Grupy jak i przyszła w oparciu o zastosowanie prognozy. Głównym zadaniem analizy finansowej jest weryfikacja efektywności i sprawności działania danego przedsiębiorstwa oraz określenie obecnego stanu jego finansów i możliwości dalszego rozwoju. Jest użyteczna nie tylko dla kierownictwa spółki ale także dla wszystkich podmiotów zainteresowanych z wszelakich powodów jego sytuacją (np. banków, akcjonariuszy itp.). Do wyrobienia sobie poglądu na działalność rozważanej spółki zostały wykonane analizy kolejno: bilansu, struktury przychodów i asortymentu, rachunku zysków i strat oraz wskaźników finansowych. Ponadto aby spróbować określić przyszłe wyniki została wykonana prognoza. W skład pracy wchodzi wstęp i wprowadzenie do przedsiębiorstwa, dwa rozdziały przedstawiające jego właściwą analizę, jeden skupiający się na możliwej przyszłej kondycji oraz część kończąca zawierająca podsumowanie i wnioski płynące z całości pracy. Pierwszy rozdział zawiera oprócz wstępu opisującego pokrótce istotę i cel powstałej pracy również zbiór najważniejszych informacji o Grupie Kapitałowej Grupy LOTOS S.A. takich jak przedmiot działalności, strukturę akcjonariatu czy spis osób mających największy wpływ na jej działalność, czyli zarząd i radę nadzorczą. Drugi rozdział przedstawia dogłębną analizę dotychczasowej działalności przedsiębiorstwa na podstawie danych zawartych w sprawozdaniach finansowych. Zawiera więc interpretacją zmian w czasie struktury aktywów i pasywów oraz czynników wchodzących w ich skład. Określa również strukturę produktów mających największy udział w generowaniu przychodów spółki. Natomiast przeprowadzona analiza rachunku zysków i strat pozwala zaobserwować poziom zysku lub straty w zależności od przychodów i kosztów. Rozdział trzeci przedstawia analizę wskaźnikową, która jest rozwinięciem analizy sprawozdań finansowych. Poprzez badanie relacji i związków pomiędzy odpowiednimi wartościami oceniane są różne sektory działalności analizowanego przedsiębiorstwa. Zwrócono uwagę na: wskaźniki płynności, które niosą informacje na temat terminowego regulowania zobowiązań, wskaźniki aktywności, które mówią o tym na ile efektywnie spółka wykorzystuje swoje zasoby do generowania przychodów, wskaźniki rentowności określające opłacalność jego funkcjonowania, wskaźniki struktury finansowania ukazujące wypłacalność oraz wskaźniki rynków kapitałowych pozwalające ocenić działalność przedsiębiorstwa w odniesieniu do akcjonariuszy. Czwarty rozdział skupia się na prognozie, która służy do przewidywania zmian w przyszłości na podstawie określonej tendencji zachodzącej w przeszłości. Do tego celu 5

6 zostały użyte dwie metody: analizy regresji i korelacji. Każda z metod została poprzedzona odpowiednim wstępem teoretycznym. Obliczenia zostały wykonane za pomocą programu SAS Enterprise Guide. Ostatnia część pracy to podsumowanie wcześniej wykonanych analiz i odpowiedź na ich podstawie na najważniejsze pytanie, a mianowicie w jakiej obecnie sytuacji finansowej znajduje się Grupa Kapitałowa Grupy LOTOS S.A. oraz jak utrzymanie zachodzących w okresie od 2006 do 2010 roku tendencji może wpłynąć na jej przyszłość. Podział pracy: Wstęp Rafał Jaroszewski Analiza sprawozdań finansowych Agnieszka Krefft Analiza wskaźnikowa Rafał Jaroszewski Teoria regresji liniowej Rafał Jaroszewski Teoria korelacji Agnieszka Krefft Analiza regresji, analiza korelacji, podsumowanie Rafał Jaroszewski, Agnieszka Krefft 1.2. Ogólne informacje o Grupie Kapitałowej Grupy LOTOS S.A. Dane identyfikujące Jednostkę Dominującą LOTOS Spółka Akcyjna Gdańsk ul. Elbląska 135 Zarejestrowana w Sądzie Rejonowym Gdańsk - Północ, VII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS Kapitał Zakładowy ,00 zł NIP: REGON: Zarząd Grupy LOTOS S.A. Od 1 stycznia 2010 roku skład Zarządu wyglądał następująco: Paweł Olechnowicz Mariusz Machajewski Marek Sokołowski Maciej Szozda Prezes Zarządu, Dyrektor Generalny, Wiceprezes Zarządu, Dyrektor ds. Ekonomiczno Finansowych, Wiceprezes Zarządu, Dyrektor ds. Produkcji i Rozwoju, Wiceprezes Zarządu, Dyrektor ds. Handlu, 6

7 Rada Nadzorcza Grupy LOTOS S.A. Na dzień 31 grudnia 2010 członkami rady Nadzorczej byli: Wiesław Skwarko Leszek Starosta Oskar Pawłowski Małgorzata Hirszel Michał Rumiński Rafał Wardziński Ewa Sibrecht Ośka Rafał Lorek Przewodniczący rady Nadzorczej, Wiceprzewodniczący Rady Nadzorczej, Sekretarz Rady Nadzorczej, Członek Rady Nadzorczej, Członek rady Nadzorczej, Członek rady Nadzorczej, Członek rady Nadzorczej, Niezależny członek rady Nadzorczej, Akcjonariat Grupy LOTOS S.A. Na dzień 31 grudnia 2010 akcjonariat Grupy LOTOS S.A. według liczby akcji przedstawiał się następująco: 41,79% 5,02% 53,19% Skarb Państwa ING OFE Pozostali Rysunek 1. Akcjonariat Grupy LOTOS S.A. według liczby akcji Skład Grupy Kapitałowej Grupa Kapitałowa Grupy LOTOS S.A. na dzień 31 grudnia 2010 roku składała się z Grupy LOTOS S.A jako Podmiotu Dominującego oraz z 25 spółek o profilu produkcyjnym i usługowym w tym: 16 spółek zależnych od Grupy LOTOS S.A. 9 spółek pośrednio zależnych od Grupy LOTOS S.A. 7

8 Poniższa tabela zestawia wszystkie spółki wchodzące w skład Grupy Kapitałowej Grupy LOTOS S.A. wraz z siedzibą i przedmiotem ich działalności. Nazwa podmiotu Siedziba Przedmiot Działalności Podmiot dominujący Grupa LOTOS S.A Gdańsk Wytwarzanie i przetwarzanie produktów rafinacji ropy naftowej (głównie paliw) oraz ich sprzedaż hurtowa Spółki bezpośrednio zależne LOTOS Paliwa Sp. z.o.o. Gdańsk Sprzedaż hurtowa, detaliczna paliw, lekkiego oleju opałowego, zarządzanie siecią stacji paliw LOTOS LOTOS Gaz S.A. Mława Spółka nie prowadzi działalności operacyjnej LOTOS Oil S.A. Gdańsk Produkcja i sprzedaż olejów smarowych i smarów oraz krajowa sprzedaż olejów bazowych LOTOS Asfalt Sp. z.o.o. Gdańsk Produkcja i sprzedaż asfaltów LOTOS Ekoenergia Sp. z.o.o. Gdańsk Spółka nie rozpoczęła działalności operacyjnej LOTOS Kolej Sp. z.o.o. Gdańsk Transport kolejowy LOTOS Serwis Sp. z.o.o. Gdańsk Działalność w zakresie utrzymania ruchu mechanicznego, elektrycznego i automatyki, wykonastwo remontów LOTOS Lab Sp. z.o.o. Gdańsk Wykonywanie analiz laboratoryjnych LOTOS Straż Sp. z.o.o. Gdańsk Ochrona przeciwpożarowa LOTOS Ochrona Sp. z.o.o. Gdańsk Ochrona mienia i osób LOTOS Parafiny Sp. z.o.o. Jasło Produkcja i sprzedaż mas parafinowych LOTOS Tank Sp. z.o.o. Gdańsk Handel paliwem lotniczym LOTOS Czechowice S.A. Czechowice-Dziedzice Magazynowanie i dystrybucja paliw LOTOS Jasło S.A. Jasło Działalność usługowa w zakresie dystrybucji produktów ropopochodnych, magazynowania paliw, tworzenia i utrzymywania zapasów paliw, wytwarzanie i przetwarzanie produktów rafinacji ropy naftowej oraz ich sprzedaż hurtowa i detaliczna LOTOS Petrobaltic S.A. Gdańsk Pozyskiwanie oraz eksploatacja złóż ropy naftowej i gazu ziemnego LOTOS Park technologiczny Sp. z.o.o. Jasło Spółka nie prowadzi działalności operacyjnej Spółki pośrednio zależne RCEkoenergia Sp. z.o.o. Czechowice-Dziedzice Wytwarzanie i dystrybucja energii elektrycznej, ciepła i gazu LOTOS Biopaliwa Sp. z.o.o. Czechowice-Dziedzice Produkcja estrów metylowych kwasów tłuszczowych "PLASTEKOL Organizacja Odzysku" S.A. Jasło Działalność usługowa w zakresie dystrybucji produktów ropopochodnych, magazynowania paliw, tworzenia i utrzymywania zapasów paliw, wytwarzanie i przetwarzanie produktów rafinacji ropy naftowej oraz ich sprzedaż hurtowa i detaliczna KRAK-GAZ Sp. z.o.o. Kraków Spółka w upadłości likwidacyjnej Miliana Shipping Company Ltd. Cypr Świadczenie usług magazynowania i transportu ropy naftowej LOTOS Exploration and Production Norge AS Stavanger, Norwegia Poszukiwanie i wydobycie ropy naftowej na norweskim szelfie kontynentalnym; świadczenie usług związanych z poszukiwaniem i wydobyciem ropy naftowej Aphrodite Offshore Services Ltd. Antyle Holenderskie Świadczenie usług transportu morskiego Energobaltic Sp. z.o.o. Władysławowo Produkcja energii elektrycznej, energii cieplnej, LPG oraz kondensatu gazowego UAB LOTOS Baltija Wilno, Litwa Doradztwo handlowe i prawne Tabela 1. Skład Grupy Kapitałowej Grupy LOTOS S.A. 8

9 2. ANALIZA SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH 2.1. Analiza struktury bilansu Aktywa trwałe Rzeczowe aktywa trwałe Zaliczki na środki trwałe w budowie Wartość firmy Wartości niematerialne Inwestycje w nieruchomości Inwestycje w jednostkach stowarzyszonych Długoterminowe aktywa finansowe Aktywa z tytułu podatku odroczonego Pozostały majątek trwały Aktywa obrotowe Zapasy Należności z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe Czynne rozliczenia międzyokresowe Krótkoterminowe aktywa finansowe Środki pieniężne i ich ekwiwalenty Aktywa przeznaczone do sprzedaży AKTYWA RAZEM Kapitał własny Kapitał podstawowy Kapitał zapasowy Zyski zatrzymane Różnice kursowe z przeliczenia Kapitał własny akcjonariuszy mniejszościowych Kapitał obcy Zobowiązania długoterminowe Oprocentowane kredyty i pożyczki Rezerwy długoterminowe Rezerwa na podatek odroczony Pozostałe zobowiązania finansowe i inne Zobowiązania krótkoterminowe Zobowiązania z tytułu dostaw i usług, rozliczenia międzyokresowe bierne oraz pozostałe zobowiązania Oprocentowane kredyty i pożyczki Obligacje Rezerwy krótkoterminowe Pozostałe zobowiązania finansowe PASYWA RAZEM Tabela 2. Bilans (w tys. zł) Wiedząc, że wartość aktywów w przedsiębiorstwie jest równa wartości pasywów dokonamy teraz analizy tych wartości. 9

10 Analiza struktury aktywów Rysunek 2. Aktywa ogółem Patrząc na wykres zauważamy wzrost aktywów w latach związany ze zwiększeniem inwestycji krótko i długo terminowych. Spółka podpisała umowy z nowymi przedsiębiorstwami zainteresowanymi esowanymi produktami firmy LOTOS, jak i kontynuowała współprace z firmami, które wcześniej zawierały kontrakty (na czas określony). Wyliczając stosunek zmiany wartości aktywów w danym roku do roku poprzedniego otrzymujemy następujące wartości 22.6%, 25.5%, 23.5%, 17.7%. Średnia zatem wynosi %. Spółka posiada dużo środków trwałych co stanowi znaczny udział struktury aktywów. Do środków tych zaliczamy nieruchomości, maszyny i urządzenia, środki transportu. Ich wysoki poziom tłumaczy fakt iż firma ma wiele oddziałów w Polsce i zagranicą co przekłada się na ilość budynków, maszyn itp. Głównym planem realizowanym przez spółkę był Program 10+ mający na celu zwiększenie wydobycia ropy do 10,5 mln ton rocznie. Program ten powodował wzrost aktywów trwałych w spółce. Projekt został zrealizowany w omawianych latach. Spółka również zajmowała się unowocześnianiem placówek (stacji paliw) tj. rozszerzaniem asortymentu, zmienianiem wizerunku obiektów jak i budowaniem nowych stacji. Od 2008 roku ze względu na nowe przepisy UE związane ze zwiększeniem obowiązkowej ilości zapasów surowców jak i jego przerobów, odnotowujemy znaczny wzrost aktywów obrotowych spowodowane wysoką wartością wycenionych surowców. Wysoki poziom tego wskaźnika został uzyskany dzięki wzrostowi notowań ropy i produktów naftowych w 2010 roku w porównaniu do lat poprzednich. 10

11 Rok Aktywa trwałe Aktywa obrotowe Tabela 3. Aktywa trwałe i obrotowe aktywa trwałe aktywa obrotowe Rysunek 3. Zestawienie aktywów trwałych i obrotowych Przez wszystkie lata widoczny jest ciągły wzrost aktywów trwałych. Dla aktywów obrotowych zauważalny jest wzrost w latach oraz W roku 2008 następuje spadek o w porównaniu do roku poprzedniego. Największy wzrost wśród aktywów trwałych rozpoczął się w roku 2007 i utrzymywał do 2009, wynosił on %, co związane jest z wzrostem wartości niematerialnych, pracą nad nowymi patentami na polskim rynku przez spółkę LOTOS dotyczącymi nowych olejów silnikowych, mieszanek mineralno-asfaltowych, parafin oraz olejów smarowych. Zaliczyć tu również możemy inwestycje związane z poszukiwaniem nowych złóż ropy w rejonie Morza Bałtyckiego i Morza Północnego, poszerzenie działalności firmy na wchód (Litwa) oraz przejęcie spółek północnych (Norwegia). Zwiększyła się również wartość nabyta spółki. Patrząc na aktywa obrotowe ich wzrost przebiega spokojniej niż dla aktywów trwałych. Największe skoki są widoczne w roku 2007 i Skok w 2010 roku związany był z zaostrzeniem przepisów UE odnośnie zapasów, co spowodowało zwiększenie liczby magazynowanych surowców i ich komponentów. Zwiększyła się także liczba inwestycji krótkoterminowych zawieranych przez spółkę. 11

12 Analiza struktury pasywów Rysunek 4. Pasywa ogółem Zajmiemy się teraz analizą struktury pasywów. Spółka jest finansowana przez kapitał własny i obcy. W latach 2006 i 2007 widać znaczną nadwyżkę kapitału własnego nad kapitałem obcym. W roku 2006 kapitał własny stanowił 70% sumy kapitału własnego i zobowiązań natomiast w roku ,3%. Świadczy to o dobrych metodach finansowania przedsiębiorstwa oraz niskim poziomie zobowiązania a krótko i długoterminowych względem banków w porównaniu do lat późniejszych. Po roku 2008 widać przewagę kapitału obcego nad własnym w spółce. Tendencja ta utrzymuje się do 2010 roku. Kapitał własny począwszy od roku 2008 stanowi w kolejnych latach 47.5%, 44.6% i 42.4% 4% kapitału spółki. Wpływ na to zjawisko miał kryzys gospodarczy który spowodował wzrost zobowiązań firmy w celu utrzymania jej pozycji na rynku. Również zaciągane przez spółkę kredyty bankowe przeznaczane na realizację Programu 10+ w znaczącym stopniu przyczyniały się do wzrostu zobowiązań Udział (%) Kapitał Własny Zobowiązania 2007 Udział (%) 2008 Udział (%) , , , , , , Razem , , , Tabela 4. Struktura pasywów jako kapitał własny i obcy Udział(%) 2010 Udział (%) 44, ,36 55, ,64 100, ,00 12

13 kapitał własny zobowiązania Rysunek 5. Zestawienie kapitału własnego i obcego 2.2. Analiza struktury przychodów i sprzedaży Wyszczególnienie 2006 Udział(%) 2007 Udział(%) 2008 Udział(%) 2009 Udziały(%) 2010 Udziały(%) Benzyny , , , , ,4 Benzyna surowa ,9 Oleje napędowe , , , ,7 Lekki olej opałowy , , , , ,5 Ciężki olej opałowy , , , , ,8 Paliwo Jet-A , , , Paliwo bunkrowe , , ,3 Oleje smarowe , , , , ,2 Oleje bazowe , , , , ,2 Asfalty i komponenty , , , , ,6 Gazy płynne , , , , Reformat , , ,2 Pozostałe produkty rafineryjne Razem produkty i towary ropopochodne , , , , , , , , ,8 Pozostałe towary i materiały , , , , ,6 Usługi , , , , ,6 Razem Eliminacja akcyzy opłaty paliwowej Pozostałe korekty Razem Tabela 5. Struktura asortymentowa przychodów Grupy Kapitałowej Grupy LOTOS S.A. (w tys. zł) 13

14 Wyszczególnienie 2006 Udział(%) 2007 Udział(%) 2008 Udział(%) 2009 Udziały(%) 2010 Udziały(%) Benzyny , , , ,5 Benzyna surowa ,2 Oleje napędowe , , , ,7 Lekki olej opałowy 485 6, , , ,4 Ciężki olej opałowy , , , ,6 Paliwo Jet-A , , , ,9 Paliwo bunkrowe , ,8 35 0,4 Oleje smarowe 94 1, , ,9 33 0,4 Oleje bazowe 90 1, , , ,4 Asfalty i komponenty , , , ,6 Gazy płynne 104 1, , ,9 93 1,1 Reformat , , ,8 Pozostałe produkty rafineryjne 149 2, , , ,2 Razem produkty i towary ropopochodne Tabela 6. Struktura asortymentowa sprzedaży Grupy Kapitałowej Grupy LOTOS S.A. ( w tys. ton) W latach główny przychód struktury asortymentowej stanowił olej napędowy. Jego wartość wzrasta z każdym rokiem co pokazuje 12% wzrost udziałów sprzedaży w porównaniu roku 2010 do Związane jest to zapewne ze zmianą preferencji klientów wybierających w ostatnich latach samochody wyposażone w silnik Diesla. Również sprzedaż utrzymuje się na najwyższym poziomie w porównaniu do pozostałych surowców, wzrost sprzedaży wynosi 1549 ton. Średni udział oleju napędowego w przychodach ze sprzedaży w trakcie omawianych lat wynosi 50,3%, natomiast średni udział w sprzedaży 42,5%. Drugim znaczącym elementem przychodów i sprzedaży surowców jest benzyna. Mimo znaczącej procentowej nadwyżki nad sprzedażą pozostałych asortymentów benzyna odnotowuje co roczny spadek. Na przełomie pięciu lat udział z jej przychodów zmalał o 8,4%. Średni udział tego produktu w przychodach spółki wynosi 25,34%, natomiast średni udział w sprzedaży 19,04% co oznacza spadek sprzedaży o 143 tony. Pozostałe produkty stanowią niewielki procent (poniżej znaczącej wartości 10%) przychodów ze sprzedaży Grupy Kapitałowej Grupy LOTOS S.A.. Należy wspomnieć o wprowadzeniu na rynek benzyny surowej w 2010 roku, której udziały z przychodów stanowią 0,9% oraz paliwa bunkrowego w 2008 roku, którego średnia sprzedaż stanowi 0,97% całkowitej sprzedaży. Wolumen przychodów ze sprzedaży tego produktu z każdym kolejnym rokiem maleje. Na przełomie trzech lat spadł o 1,79% natomiast spadek sprzedaży wyniósł 201 ton. Stały spadek od 2008 do 2010 roku zauważalny jest także w przypadku paliwa Jet- A1. Udział tego produktu w sprzedaży zmalał w tym okresie o 3,62% (241 ton). Patrząc na tabele struktury sprzedaży trzecim produktem mającym wysoki poziom (powyżej 10%, średnia na przełomie lat) są produkty asfaltowe i ich komponenty mimo ich średnio niskiego poziomu przychodów wynoszącego 4,73%. 14

15 2.3. Analiza rachunku zysków i strat Poziom zysku/lata Przychody ze sprzedaży Koszt własny sprzedaży Zysk (strata) brutto ze sprzedaży Koszt sprzedaży Koszty ogólnego zarządu Zysk (strata) ze sprzedaży Odpis z tytułu trwałej utraty wartości firmy Pozostałe przychody operacyjne Pozostałe koszty operacyjne Zysk (strata) z działalności operacyjnej Przychody finansowe Koszty finansowe Udział w inwestycjach w jednostkach stowarzyszonych Utrata kontroli nad jednostką zależną Zysk (strata) z działalności gospodarczej Wynik zdarzeń nadzwyczajnych Zysk ( strata) brutto Podatek dochodowy Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku(zwiększenia straty) Zysk (strata)netto Tabela 7. Rachunek zysków i strat (w tys. zł) 15

16 Zysk (strata) brutto ze sprzedaży Rysunek 6. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży 2010 Zysk (stratę) brutto ze sprzedaży definiujemy jako różnicę między przychodami netto ze sprzedaży a kosztami sprzedanych produktów, towarów i materiałów. Wynik w ciągu omawianych lat ma wartość dodatnią dlatego będzie nazywany zyskiem. Gwałtowny spadek wyniku w roku 2008 spowodowany jest prawie równą wartością między strukturą przychodów i kosztów wyżej wymienionych. Zmiany poziomu przychodów netto ze sprzedaży i kosztów sprzedanych produktów w analizowanym okresie utrzymują się na podobnym poziomie, (porównujemy różnicę wyżej wymienionych elementów i zysku (straty) brutto ze sprzedaży w stosunku do tych elementów) dla pierwszej wartości przedstawiają się następująco: 86%, 86.4%, 93.8%, 89%, 89.2% dla drugiej natomiast: 83.4%, 84.3%, 93.4%, 87.7%, 88.7%.. Zmiany procentowe w tych latach patrząc na zysk brutto ze sprzedaży przedstawiają się w następujący sposób: 2.4%, 43.4%, 56%, 35%. Dwie pierwsze wartości przedstawiają stratę w sprzedaży, dwie końcowe natomiast uzyskany zysk. 16

17 Zysk (strata) ze sprzedaży Rysunek 7. Zysk (strata) ze sprzedaży Zysk (stratę) ze sprzedaży definiujemy jako różnicę pomiędzy zyskiem (stratą) brutto ze sprzedaży a kosztami sprzedaży i kosztami ogólnego zarządu. Znacząca strata dla Grupy Kapitałowej Grupy LOTOS S.A. ze sprzedaży widoczna jest w 2008 roku. Zysk brutto ze sprzedaży w tym roku miał mniejszą wartość niż koszty sprzedaży i koszty ogólne zarządu. Pierwsza wartość omawianych kosztów miała tendencje wzrostową. Porównując lata okazuje się, że wzrosła o 30.8%, natomiast koszty ogólne zarządu odnotowały w tym czasie również znaczący wzrost wynoszący 26,9%. W roku 2008 roku widoczny jest niepokojący spadek lecz dzięki odpowiedniej polityce antykryzysowej spółki już w 2010 roku odnotowany jest 1237% wzrost w porównaniu do roku 2008 (porównujemy stosunek różnicy pomiędzy latami (sumę) a rokiem do którego się odnosimy). 17

18 Zysk (strata) z działalności operacyjnej Rysunek 8. Zysk (strata) z działalności operacyjnej Zysk (stratę) z działalności operacyjnej definiujemy jako sumę zysków(strat) ze sprzedaży i pozostałych przychodów operacyjnych pomniejszonych o pozostałe koszty operacyjne oraz odpis z tytułu trwałej utraty wartości firmy. Pojęcie pozostałe przychody operacyjne będziemy rozumieli jako zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych, dotacje i inne przychody operacyjne. Natomiast pozostałe koszty operacyjne jako straty ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych, aktualizację wartości aktywów niefinansowych oraz innych kosztów operacyjnych. Wykres jest analogiczny do wykresu zysków (strat) ze sprzedaży. Wartości omawianych przychodów osiągają naprzemiennie wzrosty i spadki procentowe. Dla pozostałych przychodów operacyjnych w ciągu kolejnych lat następuje początkowy 191,3% wzrost następnie 63,5% spadek, potem 149% wzrost i na końcu spadek o 23,3%. Analogicznie sytuacja przedstawia się dla pozostałych kosztów operacyjnych 31% wzrostu następnie spadek o 39%, wzrost o 58,11% i spadek o 0,7%. 18

19 Zysk (strata) z działalności gospodarczej oraz zysk (strata) brutto Rysunek 9. Zysk (strata) z działalności gospodarczej oraz zysk (strata) brutto Zysk (stratę) z działalności gospodarczej rozumiemy jako sumę zysku (straty) z działalności operacyjnej oraz przychodów finansowych pomniejszoną o koszty finansowe. Zysk (stratę) brutto natomiast jako różnicę pomiędzy zyskiem (stratą) z działalności gospodarczej pomniejszoną o wyniki zdarzeń nadzwyczajnych. W Grupie Kapitałowej Grupy LOTOS S.A. w latach nie miały miejsca zdarzenia nadzwyczajne, dlatego wartość zysków (strat) z działalności gospodarczej nie została pomniejszona o żadną wartość. Zatem dwa wyniki dla poszczególnych zysków (strat) mają taką samą wartość i są prezentowane na jednym wykresie. W latach widać wzrost przychodów i kosztów finansowych. W 2008 roku następuje nadwyżka kosztów nad przychodami co przyczynia się do strat w przedsiębiorstwie. Dzięki i wprowadzonemu pakietowi antykryzysowemu sytuacja odwraca się w następnym roku. W 2009 roku przychody finansowe zwiększają się dzięki wprowadzeniu jednoosobowych zarządów oraz przejęciu firmy LOTOS Partner przez LOTOS S.A... W 2010 roku sytuacja stabilizuje się. 19

20 Zysk (strata) netto Rysunek 10. Zysk (strata) netto Zysk (strata) brutto pomniejszona o podatek dochodowy to zysk (strata) netto. Ogólnie możemy powiedzieć, że wynik ten jest wynikiem działalności operacyjnej, w tym z tytułu pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych, wynikiem operacji finansowych, wynikiem operacji nadzwyczajnych oraz obowiązkowych obciążeń wyniku finansowego z tytułu podatku dochodowego i płatności z nim związanych. W 2008 roku z powodu kłopotów finansowych firmy podatek dochodowy przyjmuje wartość ujemną (jest dodany do straty brutto) i wynosi on 22,7% wartości straty brutto. Związane jest to z prowadzoną polityką gospodarczą państwa polskiego. W 2008 roku widać powtarzającą się stratę dla przedsiębiorstwa. W kolejnych latach na znaczącą poprawę miało wpływ zwiększenie przychodów firmy i obniżenie kosztów oraz utrata kontroli nad jednostką zależną, czyli zrezygnowanie z części działalności na rzecz poprawy struktury spółki m.in. przejęcie przez LOTOS S.A. LOTOS Partner, sprzedanie części udziałów Skarbowi Państwa oraz wprowadzenie jednoosobowych zarządów. Analiza zasad wyniku finansowego pokazuje nam, w jakim stopniu wynik finansowy przedsiębiorstwa zależy od działalności operacyjnej, a w jakim jest warunkowany przez przychody i koszty finansowe, sytuacje nadzwyczajne oraz obciążenia podatkiem dochodowym. 20