WYKŁAD REPETYTORYJNY. Rodzaje odpowiedzi immunologicznej. Subpopulacje limfocytów:

Transkrypt

1 WYKŁAD REPETYTORYJNY Rodzaje odpowiedzi immunologicznej Subpopulacje limfocytów: Przebieg reakcji immunologicznej: 1. Rozpoznanie obcego antygenu - limfocyty (poprzez ich receptory) - komórki prezentujące antygen (poprzez receptory rozpoznające wzorzec) 2. Faza indukcji: prezentacja antygenu limfocytom Th, limfocyty Th wydzielają cytokiny aktywujące limfocyty B lub Tc 3. Faza wykonawcza: - limfocyty B lub Tc namnażają się, - limfocyty B przekształcają się w plazmocyty, które produkuja immunoglobuliny - limfocyty Tc zabijają obce antygenowo komórki Limfocyty B - odpowiedzialne za humoralną reakcję immunologiczną, receptor BCR (immunoglobulina) Limfocyty T - odpowiedzialne za komórkową reakcję immunologiczną, receptor TCR limfocyty T pomocnicze (T H ) limfocyty T cytotoksyczne (T C ) limfocyty T regulatorowe (T reg ) = supresyjne (T S ) Limfocyty NK (natural killers) BCR TCR Specyficzne białka (antygeny) powierzchniowe limfocytów: CD 19, CD20, CD40 limfocyty B CD4 limfocyty T H CD8 limfocyty T C CD4, CD25 limfocyty T reg CD16, CD56 limfocyty NK Komórki prezentujące antygen (APC): 1. Profesjonalne (działają spontanicznie) makrofagi komórki dendrytyczne - kom. dendrytyczne w tkance limfoidalnej - kom. splatające się w tkance limfoidalnej - kom. Langerhansa w naskórku i innych nabłonkach (jama ustna, drogi oddechowe) limfocyty B 2. Nieprofesjonalne (wymagają stymulacji cytokinami) komórki nabłonkowe zrębu grasicy komórki śródbłonka naczyń fibroblasty komórki mikrogleju Profesjonalne APC z wyjątkiem limfocytów B mają receptory rozpoznające wzorzec Komórki APC: pochłaniają antygen, nadtrawiają go - w lizosomach (antygeny pobrane z zewnątrz) - w proteasomach (antygeny wewnątrzkomórkowe, np. wirusów) wystawiają jego fragmenty (epitopy) na swoją błonę komórkową razem z antygenem MHC II (produkowanym przez komórkę APC) ten kompleks jest rozpoznawany przez receptory limfocytów T H (rozpoznawanie asocjacyjne) następuje aktywacja limfocytów T H 1

2 Typy reakcji immunologicznych: odpowiedź humoralna Typy reakcji immunologicznych: odpowiedź komórkowa Komórka APC cytokiny: IL-4, IL-5, IL-6, IL-10 plazmocyty IL-2 cytokiny granzymy perforyny limfocyty B pamięci 1. Przyłączenie obcego antygenu do receptora limfocytu B 2. Pobranie i prezentacja antygenu przez limfocyt B (pełni rolę APC) limfocytowi T H 2 aktywacja limfocytu T H 2 3. Aktywacja limfocytu B przez limfocyt T H 2 (cytokiny) 4. Proliferacja limfocytów B (powstaje klon) 5. Transformacja limfocytów B w plazmocyty 6. Plazmocyty produkują przeciwciała (immunoglobuliny) skierowane przeciw antygenowi, który wywołał reakcję! Niektóre limfocyty B nie przekształcają się w komórki plazmatyczne, pozostając jako limfocyty B pamięci 1. Rozpoznanie obcego antygenu związanego z komórką przez limfocyt T C i limfocyt T H 1 2. Limfocyt T H 1 aktywuje limfocyty T C (wydziela cytokiny) 3. Proliferacja limfocytów T C 4. Kontakt limfocytów T C z komórkami obcymi antygenowo 5. Limfocyty T C zabijają obce antygenowo komórki, wydzielając perforyny i granzymy! Niektóre limfocyty T C pozostają jako limfocyty T pamięci atak... i zwycięstwo Reakcje immunologiczne w narządach limfatycznych - podsumowanie Węzeł chłonny Śledziona Migdałki Tk. limfoidalna cewy pokarmowej Źródło obcych antygenów chłonka krew wnętrze jamy gardłowej (antygeny, które przeszły przez barierę nabłonkową) wnętrze cewy pokarmowej (antygeny przekazywane przez komórki M lub penetrujące przez nabłonek) Pierwszy kontakt z antygenem grudki chłonne kory strefa brzeżna tk. limfoidalna otaczająca krypty/ wpuklenia nabłonka tk. limfoidalna w pobliżu komórek M Funkcjonowanie gruczołów wydzielania wewnętrznego Ogólna charakterystyka gruczołów dokrewnych: brak przewodów wyprowadzających komórki dokrewne komórki pomocnicze/towarzyszące (nie zawsze) bogata sieć naczyń włosowatych o ścianie okienkowej brak podziału na jednostki (odcinki) wydzielnicze (wyjątek: tarczyca) Typy sygnalizacji międzykomórkowej wykorzystującej hormony komórki posiadające hormon naczynie receptory dla hormonu endokrynowa (dokrewna) dalekiego zasięgu parakrynowa lokalna autokrynowa autoregulacja Charakter chemiczny hormonów: peptydy/białka pochodne aminokwasów steroidy (pochodne cholesterolu) 2

3 Receptory dla hormonów ogólne zasady Białka i peptydy (nie przechodzą przez błonę kom.) - receptory Aminy biogenne (pochodne aminokwasów, małe cząsteczki o charakterze hydrofilnym, nie przechodzą przez błonę kom.) - receptory T3 i T4 (pochodne aminokwasów, małe cząsteczki ale o charakterze hydrofobowym, przechodzą przez błonę kom.) - receptory jądrowe i mitochondrialne Hormony steroidowe (pochodne cholesterolu, hydrofobowe, przechodzą przez błonę kom.) - receptory cytoplazmatyczne, kompleks receptor-hormon migruje do jądra komórkowego Hormon(y) Podwzgórza i przysadki Tarczycy: T3 i T4 kalcytonina Kory nadnerczy Rdzenia nadnerczy Wysepek trzustkowych Przytarczyc Szyszynki Gonad Rozproszonych kom. DNES: Aminy biogenne Inne Charakter chemiczny białka/peptydy pochodne aminokwasu białko steroidy pochodne aminokwasu białka białko pochodna aminokwasu steroidy pochodne aminokwasów peptydy Typ receptorów jądrowe i mitochondrialne cytoplazmatyczne cytoplazmatyczne Ultrastrukturalne cechy komórek dokrewnych produkujących poszczególne rodzaje chemiczne hormonów Komórki produkujące hormony białkowe/peptydowe: szorstka siateczka Golgi liczne ziarna wydzielnicze równomiernie rozmieszczone w cytoplazmie Komórki produkujące aminy biogenne podobne cechy (oprócz amin komórki produkują wiążące je białka) jeżeli amina jest głównym hormonem, ziarna wydzielnicze zawierają okrągłe, elektronowo gęste rdzenie Komórka beta wysepki trzustkowej Komórki pęcherzykowe tarczycy (tyreocyty) Wyjątkowe z uwagi na specyfikę produkcji hormonów szorstka siateczka Golgi małe ziarna wydzielnicze wakuole endocytarne lizosomy Komórki produkujące hormony steroidowe obfita gładka siateczka (synteza steroidów) mitochondria z tubularnymi grzebieniami (końcowe etapy syntezy steroidów) krople lipidowe 3

4 Podwzgórze zawiera komórki neurosekretoryczne, które produkują hormony i przenoszą je transportem aksonalnym na teren przysadki. Hormony te regulują aktywność wydzielniczą komórek dokrewnych przysadki i wpływają na czynność niektórych narządów. Układ ten nosi nazwę osi podwzgórzowo-przysadkowej. PODWZGÓRZE akson kula Herringa Dwa szlaki podwzgórze-przysadka: małe komórki neurosekretoryczne (jąder drobnokomórkowych) duże komórki produkują czynniki (hormony) neurosekretoryczne regulujące aktywność wydzielniczą komórek części gruczołowej przysadki. Hormony te są wydzielane do naczyń włosowatych wyniosłości pośrodkowej i dostają się do płata przedniego poprzez naczyniowy układ wrotny małe komórki neurosekr. ziarno wydzielnicze duże komórki neurosekretoryczne (jąder wielkokomórkowych, nadwzrokowego i przykomorowego) produkują ADH i oksytocynę, które transportowane są długimi aksonami do wyrostka lejkowatego i tam uwalniane do naczyń włosowatych krążenie wrotne płat przedni wyrostek lejkowaty kapilara Skupisko zakończeń aksonów komórek neurosekretorycznych przylegających do naczyń włosowatych to narząd neurohemalny Krążenie wrotne przysadki: jest elementem szlaku z jąder drobnokomórkowych transportuje czynniki regulujące aktywność wydzielniczą komórek części gruczołowej przysadki (hormony uwalniające i hamujące) z zakończeń aksonów do przedniego płata przysadki tętnice przysadkowe górne rozpadają się na naczynia włosowate w wyniosłości pośrodkowej (pierwotna sieć kapilarna). Tu znajduje się narząd neurohemalny od tej sieci odchodzą naczynia wrotne (długie kapilary), które łączą się z siecią kapilarną (wtórną) płata przedniego pierwotna sieć kapilarna naczynia wrotne wtórna sieć kapilarna płat przedni? wyniosłość pośrodkowa małe komórki neurosekr. wyrostek lejkowaty Część nerwowa nie produkuje hormonów - w wyrostku lejkowatym hormony produkowane przez komórki neurosekretoryczne podwzgórza (oksytocyna i ADH) są uwalniane do naczyń Elementy składowe: aksony komórek neurosekretorycznych pituicyty (odmiana astrocytów) naczynia włosowate W narządzie neurohemalnym wyrostka lejkowatego wypustki pituicytów regulują dostęp zakończeń aksonów do naczyń. koloid egzocytoza pęcherzyk wydzielniczy magazynowanie tyreoglobuliny jodowanie tyreoglobuliny utlenianie pęch. hydrolazowe endocytoza trawienie jodowanej tyreoglobuliny w lizosomach synteza tyreoglobuliny i tyreoperoksydazy aminokwasy anion jodkowy Etapy produkcji hormonów tarczycowych T3 i T4: TSH związany z receptorami (1) W komórkach pęcherzykowych: synteza i wydzielanie tyreoglobuliny do koloidu, synteza tyreoperoksydazy i jej wbudowywanie do szczytowej błony komórkowej, pobieranie jonów jodkowych i ich transport do koloidu (2) W koloidzie: utlenianie jonów jodkowych, jodowanie tyreoglobuliny, sprzęganie jodowanych reszt tyrozynowych (wynik działania tyreoperoksydazy) (3) W komórkach pęcherzykowych: endocytoza jodowanej tyreoglobuliny, jej trawienie w lizosomach, transport produktów trawienia - T3 i T4 do cytoplazmy i dalej, przez błonę komórkową do otaczających pęcherzyk naczyń Dlaczego w tarczycy są jednostki wydzielnicze (pęcherzyki)? Ponieważ środkowe etapy produkcji hormonów odbywają się w przestrzeni międzykomórkowej (w koloidzie), a zatem przestrzeń ta musi być oddzielona od otoczenia, a w szczególności od naczyń krwionośnych. W przeciwnym razie półprodukty hormonalne (tyreoglobulina i jodowana tyreoglobulina) dostawałyby się do krwiobiegu i byłyby tracone. 4

5 Komórki różnych warstw kory nadnerczy produkują różne hormony warstwa kłębkowata warstwa pasmowata warstwa siatkowata Małe komórki z nielicznymi kroplami lipidowymi mineralokortykoidy (np. aldosteron) Duże, jasne komórki z licznymi kroplami lipidowymi glukokortykoidy (np. hydrokortyzon, kortykosteron) Małe, kwasochłonne komórki z ziarnami lipofuscyny Komórki chromochłonne rdzenia nadnerczy ułożone w nieregularne skupiska i sznury wybarwiają się solami chromu szorstka siateczka, ap. Golgiego liczne drobne ziarna wydzielnicze z ciemnymi rdzeniami androgeny nadnerczowe (głównie dehydroepiandrosteron - DHEA) aminokwasy DOPA TH tyrozyna Produkty wydzielnicze komórki chromochłonnej ER Golgi DBH chromograniny proenkefaliny DBH chromogr. enkefaliny ATP ziarno wydzielnicze dopamina NA noradrenalina (NA) jest pochodną tyrozyny i może zostać przekształcona w adrenalinę (A) przez enzym, metylotransferazę (PNMT) w ziarnie wydzielniczym adrenalina i noradrenalina są związane z białkami - chromograninami DDC DBH PNMT A egzocytoza A, NA chromograniny enkefaliny DBH ATP Enzymy: TH hydroksylaza tyrozyny DDC dekarboksylaza DOPA DBH β-hydroksylaza dopaminy Typy komórek dokrewnych wysepek trzustkowych Typ % Lokalizacja Produkowany w wysepce* hormon A (alfa) obwodowa glukagon B (beta) centralna insulina D (delta) 5-7 rozproszona somatostatyna PP 0,5-2 rozproszona polipeptyd trzustkowy *u zwierząt, u człowieka wszystkie komórki są rozproszone regulacja kapilara synteza zakończenia wypustek pinealocytów transport Pinealocyty (przekształcone kom. nerwowe) wypustki dochodzące do kapilarów siateczka szorstka, ap. Golgiego, ziarna wydzielnicze, wstążki synaptyczne białka charakterystyczne dla fotoreceptorów zakończenia włókien nerwowych układu sympatycznego Główne produkty wydzielnicze: melatonina (amina biogenna) serotonina (substrat dla syntezy melatoniny) peptydy (somatostatyna) są transportowane wewnątrz wypustek i uwalniane w pobliżu naczyń egzocytoza 5

6 Bodźce nerwowe generowane w siatkówce pod wpływem światła, docierają do szyszynki włóknami układu sympatycznego. Neuroprzekaźnik (NA) hamuje syntezę melatoniny, która produkowana jest głównie w ciemności. szyszynka światło oko Pęcherzyki jajnikowe Melatonina steruje rytmami organizmu: okołodobowym rocznym (sezonowym) drogi nerwowe układu Melatonina działa m.in. na podwzgórze, hamując przysadka wydzielanie hormonu uwalniającego gonadotropiny sympatycznego Pęcherzyk zawiązkowy (30 µm) oocyt jedna warstwa płaskich komórek pęcherzykowych blaszka podstawna Pęcherzyk pierwotny oocyt jedna warstwa sześciennych lub walcowatych komórek pęcherzykowych blaszka podstawna Pęcherzyk wzrastający bezjamisty (100 µm +) oocyt osłonka przejrzysta - zona pellucida kilka warstw komórek pęcherzykowych blaszka podstawna osłonka pęcherzyka - theca folliculi (interna, externa) Oocyt: ciałko Balbianiego liczne wczesne endosomy gromadzące białka blaszki pierścieniowate (fragmenty otoczki jądrowej w porami w cytoplazmie) liczne cząsteczki mrna Oocyt: rozproszenie i wzrost liczby organelli liczne wolne rybosomy ziarna korowe Osłonka przejrzysta (zona pellucida) glikoproteidy ZP-1, ZP-2, ZP-3, ZP4 (ZP-3: receptor rozpoznający białka plemnika, ZP3 i 4 indukują reakcję akrosomalną, ZP-1 i 2 uczestniczą w blokowaniu polispermii) oocyt i komórki pęcherzykowe komunikują się poprzez wypustki przebijające otoczkę przejrzystą i połączone połączeniami szczelinowymi. Wymiana sygnałów chemicznych między oocytem a komórkami pęcherzykowymi pobudza aktywność komórek pęcherzykowych oraz umożliwia blokowanie, a następnie uruchomienie podziału mejotycznego oocytu. Osłonka pęcherzyka (theca folliculi) wytwór łącznotkankowego zrębu otaczającego pęcherzyk osłonka zewnętrzna (theca externa) - warstwa włókien kolagenowych osłonka wewnętrzna (theca interna) liczne naczynia włosowate, zmodyfikowane komórki zrębu (fibroblasty) przekształcone w komórki steroidogenne Komórki theca interna produkują androgeny, które są przekazywane do kom. pęcherzykowych, a te przekształcają je w estrogeny (aromatyzacja, enzym - aromataza) 6

7 Pęcherzyk wzrastający jamisty (0.5 mm +) oocyt zona pellucida jama pęcherzyka wypełniona płynem (liquor folliculi) warstwa ziarnista (komórki pęcherzykowe) blaszka podstawna osłonka pęcherzyka Pęcherzyk Graafa (do 2.5 cm) oocyt otoczony przyszłym wieńcem promienistym na wzgórku jajonośnym duża jama pęcherzyka warstwa ziarnista blaszka podstawna osłonka pęcherzyka Komórki warstwy ziarnistej produkują : inhibinę, folistatynę, aktywinę, (regulacja wydzielania FSH) Komórki osłonki wewnętrznej produkują androgeny oraz: czynniki wzrostowe (rozrost warstwy ziarnistej) reninę i angiotensynę (lokalna regulacja przepływu krwi w osłonce) inhibitor proteaz (zabezpieczenie przed przedwczesnym pęknięciem pęcherzyka) Komórki wzgórka: specyficzna populacja komórek pęcherzykowych połączone połączeniami szczelinowymi z oocytem wymiana sygnałów chemicznych (oocyt: czynnik rozpraszający wieniec, komórki wzgórka: czynnik indukujący mejozę) Jajnik młodej kobiety zawiera ok pęcherzyków zawiązkowych jednak w trakcie okresu rozrodczego tylko ok. 400 przechodzi pełny proces rozwoju i ulega owulacji. Pozostałe pęcherzyki są eliminowane w procesie atrezji. Atrezja: apoptoza oocytu i komórek pęcherzykowych usunięcie szczątków przez makrofagi może zachodzić na wszystkich etapach rozwoju pęcherzyka, najczęściej dotyczy pęcherzyków zawiązkowych i pierwotnych część steroidogennych komórek theca interna pozostaje w zrębie jako gruczoł śródmiąższowy Atrezja pęcherzyków jajnikowych Macica Macica Trzon i dno Endometrium nabłonek gruczoły żyła jama macicy Endometrium (błona śluzowa) warstwa czynnościowa (functionalis) warstwa podstawna (basalis) Myometrium (mięśniówka gładka) warstwa podśluzówkowa warstwa naczyniowa warstwa podsurowicza tętniczka prosta tętniczki spiralne tętnica i żyła łukowata nabłonek powierzchniowy: komórki z rzęskami i komórki wydzielnicze bogatokomórkowa blaszka właściwa (komórki zrębowe i napływowe) proste cewkowe gruczoły surowicze naczynia krwionośne 7

8 1. Faza wzrostowa: regeneracja warstwy czynnościowej (proste gruczoły i tętnice) 2. Faza wydzielnicza: wzrost grubości warstwy czynnościowej i aktywności wydzielniczej gruczołów (gruczoły poskręcane i rozdęte, poskręcane tętnice) 3. Faza niedokrwienia (krótka): skurcz tętniczek spiralnych, niedokrwienie i częściowa martwica warstwy czynnościowej 4. Faza złuszczania: rozkurcz tętniczek, ciśnienie krwi rozrywa zmienione martwiczo ściany naczyń, wylew krwi powoduje fragmentację i złuszczenie warstwy czynnościowej (fizjologicznie pierwsza faza cyklu) Komórki macierzyste endometrium Znajdują się w warstwie podstawnej endometrium Nabłonkowe komórki macierzyste: w nabłonku blisko dna gruczołów odpowiedzialne za regenerację gruczołów i nabłonka powierzchniowego Zrębowe (mezenchymatyczne) komórki macierzyste: na granicy z myometrium, z reguły w kontakcie ze ścianą naczynia, odpowiedzialne za regenerację łącznotkankowego zrębu różnicują się w komórki zrębowe i fibroblasty komórki macierzyste wzrostowa wczesna wydzielnicza późna wydzielnicza Szyjka macicy nabłonek: komórki wydzielnicze (śluzowe) i komórki z rzęskami szerokie, rozgałęzione gruczoły śluzowe blaszka właściwa bogata w włókna sprężyste, z mniejszą ilością komórek znacznie uboższa mięśniówka błona śluzowa nie złuszcza się Tzw. strefa przejściowa: przejście nabłonka walcowatego szyjki w nabłonek wielowarstwowy płaski pochwy jest zazwyczaj miejscem transformacji nowotworowej prowadzącej do rozwoju raka szyjki macicy Cytodiagnostyka wymazów pochwowych (pobieranych z pochwowej części szyjki macicy) jest najprostszym sposobem wczesnego wykrycia raka szyjki macicy komórki superficjalne (powierzchniowe) komórki intermedialne (z warstw pośrednich) komórki parabazalne i bazalne inne komórki (stanu zapalnego, nowotworowe) Łożysko 8

9 Łożysko jest miejscem kontaktu tkanek płodu i matki oraz wymiany gazów i substancji pomiędzy krwią matki i płodu Ogólna budowa łożyska W celu zwiększenia powierzchni tej wymiany część płodowa łożyska (kosmówka) kontaktująca się ze zmienioną błonąśluzową macicy (doczesną) tworzy rozgałęzione wypustki (kosmki łożyskowe) Efektywność wymiany zwiększa otwarte krążenie krwi matczynej, która bezpośrednio omywa kosmki łożyskowe Komórki pokrywające kosmówkę noszą nazwę trofoblastu Warstwy tkankowe oddzielające krew płodu od krwi matki to bariera łożyskowa Rozwój kosmków łożyskowych 1. Inwazja trofoblastu (10 dzień) 2. Tworzenie kosmków pierwotnych (dzień 11-13) Trofoblast nacieka endometrium, niszczy ściany naczyń. Tworzy się system połączonych przestrzeni wypełnionych krwią (krążenie otwarte) syncytiotrofoblast (2) cytotrofoblast (1) 3. Tworzenie kosmków wtórnych (II tydzień) - wniknięcie mezenchymy pozazarodkowej do wnętrza kosmka 4. Tworzenie kosmków ostatecznych (III/IV tydzień) - wniknięcie naczyń płodu do zrębu kosmka syncytiotrofoblast (3) cytotrofoblast (2) mezenchyma pozazarodkowa (1) syncytiotrofoblast (3) cytotrofoblast (2) zrąb: mezenchyma pozazarodkowa (1) zawierająca naczynia (kapilary o ścianie ciągłej, 4) 9

10 Dojrzewanie kosmków ostatecznych i optymalizacja bariery łożyskowej (1) wbudowywanie cytotrofoblastu do syncytiotrofoblastu (II/III trymestr): Dojrzały kosmek: syncytiotrofoblast zrąb: mezenchyma pozazarodkowa z pojedynczymi kom. cytotrofoblastu i kapilarami Dojrzewanie kosmków ostatecznych: optymalizacja bariery łożyskowej (2) zmniejszenie grubości syncytiotrofoblastu usunięcie części jąder syncytiotrofoblastu przez wytworzenie tzw. węzłów Syncytiotrofoblast Dojrzewanie kosmków ostatecznych: optymalizacja bariery łożyskowej (3) najwieksza zespólnia w organizmie (miliony jąder) wszystkie organelle bardzo liczne pęcherzyki różnych typów mikrokosmki dalsze zmniejszanie grubości bezjądrzastych obszarów syncytiotrofoblastu przyleganie naczyń włosowatych do tych obszarów (wytworzenie tzw. płytek nabłonkowo-naczyniowych) Funkcje syncytiotrofoblasu KREW substancja podstawowa komórki mezenchymatyczne (w tym macierzyste) cytotrofoblast kosmkowy komórki Hoffbauera (makrofagi) naczynia włosowate śródbłonek blaszki podstawne erytrocyt ściana kapilary Zrab kosmka łożyskowego MATKI KREW PŁODU wymiana gazowa transport jonów i substancji odżywczych transport metabolitów płodu transport receptorowy matczynych immunoglobulin, transferryny, LDL produkcja i wydzielanie hormonów (hcg, hcs, ACTH, progesteronu, estrogenów) i czynników wzrostowych (EGF, IGF, TGF) 10

11 Bariera łożyskowa Wczesna: syncytiotrofoblast cytotrofoblast blaszka podstawna trofoblastu mezenchyma pozazarodkowa blaszka podstawna śródbłonka śródbłonek Śródbłonek Późna (po optymalizacji): syncytiotrofoblast zespolone blaszki podstawne śródbłonek erytrocyt światło naczynia Transport przez barierę krew płodu gazy, substancje hydrofobowe - dyfuzja jony, substancje proste, leki transportery IgG, transferyna, lipoproteidy - transcytoza receptorowa bariera Doczesna i płyta podstawowa substancja międzykomórkowa, w tym fibynoid komórki doczesnowe (matki) limfocyty T i NK (matki) makrofagi (matki) cytotrofoblast obwodowy (płodu) komórki olbrzymie (płodu) Komórki doczesnowe: zmodyfikowane komórki zrębowe endometrium duże, okrągłe/owalne jasna cytoplazma receptory rozpoznające wzorzec produkty wydzielnicze: - elementy składowe substancji międzykomórkowej - prolaktyna, renina, prostanoidy - cytokiny (TNF, TGF, IL) Cytotrofoblast obwodowy (pozakosmkowy) wywędrowuje na teren płyty z kosmków zakotwiczających zasadochłonne komórki produkują niewielkie ilości aktywiny, inhibiny i PTHrP na terenie płyty podstawowej ulegają fuzji, tworząc wielojądrzaste komórki olbrzymie Przebudowa tętnic spiralnych przez cytotrofoblast pozakosmkowy (ok. IV miesiąca) CT NK KD Komórki cytotrofoblastu wnikają do doczesnej, otaczają tętnice spiralne i niszczą komórki mięśniowe gładkie ich medii, które zostają zastąpione przez fibrynoid. Cytotrofoblast migruje wzdłuż światła naczyń, zastępując komórki śródbłonka. Tętnice przekształcają się w poszerzone, niekurczące się naczynia. Ta przebudowa zmniejsza opór naczyniowy dla przepływu krwi i pozbawia naczynia reaktywności na czynniki obkurczające. Zwiększa to przepływ krwi przez naczynia doczesnej, czego potrzebuje stale rosnący płód. Dlaczego płód nie jest atakowany przez układ immunologiczny matki? komórki układu immunologicznego w doczesnej: limfocyty NK (70%), makrofagi (20%) i limfocyty T (10%) trofoblast wykazuje słabą ekspresję klasycznych antygenów MHC na błonie komórkowej trofoblastu występują specyficzne antygeny MHC (HLA-G, HLA-E), które hamują aktywność limfocytów Tc i NK limfocyty NK matki obecne w doczesnej mają nieco inne własności niż obwodowe limfocyty NK, wykazują słabszą reaktywność receptorów LT 11