Różnice populacyjne w składzie mikroflory przewodu pokarmowego a działanie probiotyków w chorobach alergicznych
|
|
- Alina Dudek
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Różnice populacyjne w składzie mikroflory przewodu pokarmowego a działanie probiotyków w chorobach alergicznych Population differences in intestinal microbiota composition and the effect of probiotics on allergic diseases Bożena Cukrowska Zakład Patologii, Instytut Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka, Warszawa Streszczenie Mikrobiotyczna teoria rozwoju alergii zakłada, że zmieniona mikroflora (mikrobiota) jelitowa, zasiedlająca przewód pokarmowy w okresie niemowlęcym, może aktywować procesy immunologiczne proalergicznie. Probiotyki, modulując skład mikroflory, wpływają na kształtowanie ekosystemu jelitowego, dlatego znalazły zastosowanie w prewencji pierwotnej alergii i leczeniu chorób alergicznych. Efekty kliniczne działania probiotyków mogą zależeć zarówno od czynników genetycznych, jak i środowiskowych, wpływających na populacyjne zróżnicowanie mikroflory jelitowej. W pracy przedstawiono różnice populacyjne składu mikroflory jelitowej, które mogą wpływać na rozwój alergii i efekty działania probiotyków, oraz przegląd badań klinicznych oceniających skuteczność działania probiotyków w zapobieganiu i leczeniu alergii, w których zastosowano ten sam szczep probiotyczny w różnych populacjach. Omówiono również badania wykonane w populacji polskiej. Abstract Microbial theory of allergy development assumes that the modified microflora (microbiota) colonizing the intestinal tract in infants can activate the immune system towards proallergic processes. Probiotics modulating the composition of the microflora affect the development of the intestinal ecosystem, and therefore found application in the primary prevention of allergy and in the treatment of allergic diseases. Clinical effects of probiotics may depend both on genetic and environmental factors influencing population variation of the gut microflora. The paper presents a population-based differences in the composition of gut microflora, which may affect the development of allergies and a review of clinical trials evaluating the effectiveness of probiotics in the prevention and treatment of allergies, especially those using the same probiotic strain in different populations. Research performed in Polish population has also been presented. Słowa kluczowe: alergia mikroflora jelitowa mikrobiota probiotyki Key words: allergy intestinal microflora microbiota probiotics standardy medyczne/pediatria 2011 T
2 Wstęp Choroby alergiczne stanowią obecnie jeden z ważniejszych problemów medycyny. Odsetek chorych z tego powodu w krajach europejskich sięga ponad 35% i ciągle wykazuje tendencję wzrostową 1. Najwięcej zachorowań na alergię obserwuje się w dużych aglomeracjach miejskich i krajach wysokorozwiniętych. Badania przeprowadzone w Polsce umiejscawiają nasz kraj wśród społeczeństw o wysokiej zachorowalności na choroby alergiczne. Ocena częstości występowania alergii w Polsce przeprowadzona przez Samolińskiego i wsp. w ramach badania ECAP (Epidemiology of Allergic Disorders in Poland) wykazała, że odsetek chorych na alergię w grupie wiekowej 6 7 lat sięga 45%, lat 47%, lata aż 52% 2. Choroby alergiczne rozwijają się u osób z predyspozycją genetyczną, ale tendencja wzrostowa alergii w populacjach o podobnym genotypie świadczy o znacznej roli czynników środowiskowych w aktywacji nieprawidłowej odpowiedzi immunologicznej. Uważa się, że wzrost zachorowalności na alergię wynika z zachodniego stylu życia, związanego ze zwiększonym reżimem higienicznym, częstym przyjmowaniem antybiotyków, nieliczną rodziną, zmianą nawyków żywieniowych, zmniejszeniem zachorowalności na choroby zakaźne wieku dziecięcego 3. Pierwotnie uważano, że zachodni styl życia doprowadza do zmniejszonego kontaktu z drobnoustrojami patogennymi, które aktywują reakcje przeciwzapalne i hamują rozwój procesów proalergicznych (tzw. teoria higieniczna rozwoju alergii) 4. Obecnie teoria higieniczna uległa modyfikacji i idzie w stronę teorii mikrobiotycznej. Zakłada ona, że podstawowe znaczenie w rozwoju procesów regulujących odporność i rozwoju tolerancji immunologicznej na antygeny zewnętrzne mają drobnoustroje fizjologicznie zasiedlające przewód pokarmowy (mikroflora, mikrobiota jelitowa) 5. Opóźniona i/lub zmieniona kolonizacja przewodu pokarmowego w okresie kształtowania się ekosystemu jelitowego (głównie w okresie noworodkowo niemowlęcym) może aktywować układ immunologiczny proalergicznie. Probiotyki podawane doustnie modulują skład ekosystemu jelitowego, dlatego też znalazły zastosowanie w działaniach prewencyjnych, mających na celu zarówno profilaktykę pierwotną, obejmującą zapobieganie rozwojowi alergii u dzieci o zwiększonym ryzyku zachorowania, jak i profilaktykę wtórną, związaną z zapobieganiem konsekwencjom choroby alergicznej i zahamowaniem postępu choroby alergicznej (zahamowaniem marszu alergicznego). Antyalergiczny mechanizm działania probiotyków związany jest z bezpośrednią (poprzez układ GALT) oraz pośrednią (poprzez wpływ na mikroflorę jelitową) aktywacją procesów regulujących równowagę cytokinową Th1/Th2 6. W pracy zostaną przedstawione różnice populacyjne składu mikroflory jelitowej, które mogą wpływać na rozwój alergii i efekt działania probiotyków, oraz przegląd badań klinicznych, oceniających skuteczność działania probiotyków w chorobach alergicznych, ze szczególnym uwzględnieniem badań, w których zastosowano ten sam szczep probiotyczny w różnych populacjach. Omówiono również badania wykonane w populacji polskiej. Rozwój ekosystemu jelitowego a choroby alergiczne Mikrobiota zasiedlająca przewód pokarmów tworzy skomplikowany zespół różnorodnych grup mikroorganizmów zwany ekosystemem jelitowym, w skład którego wchodzi od 500 do 1000 gatunków w liczbie /gram kału 7. Zastosowanie molekularnych metod oceniających kompleksowo genom bakterii zasiedlających przewód pokarmowy pokazało, że 60 80% mikroorganizmów tworzących ekosystem jelitowy pozostaje niezidentyfikowana, a osobnicze i populacyjne zróżnicowanie składu mikroflory jest większe niż pierwotnie sądzono. Najliczniejsza mikrobiota znajduje się w końcowym odcinku jelita cienkiego i w jelicie grubym, w którym u osób dorosłych ok. 80% stanowią beztlenowe bakterie należące do dwóch grup filogenetycznych: Firmicutes (wśród których przeważają bakterie Clostridium, reprezentujące ok. 30% bakterii jelitowych) i Bacteroidetes (z obecnym u większości osób gatunkiem Bacteroides thetaiotaomicron). Bifidobacterium tworzy ok. 4% ekosystemu, a Proteobacteria, do których należy Escherichia (E.) coli to zaledwie około 0,1% bakterii zasiedlających przewód pokarmowy. Bakterie Lactobacillus, chociaż wykrywane u ok. 80% dorosłych, występują w minimalnej liczbie, często poniżej progu detekcji mikrobiologicznymi metodami hodowlanymi. Rozwój ekosystemu jelitowego zaczyna się tuż po urodzeniu 8. Bakterie jelitowe, zasiedlające przewód pokarmowy, stanowią jeden z pierwszych 738 standardy medyczne/pediatria 2011 T
3 antygenów wpływających na dojrzewanie układu immunologicznego noworodka. W życiu płodowym odporność rozwija się w środowisku nastawionym na proalergiczny profil cytokinowy Th 2, co zapobiega odrzuceniu ciąży przez organizm kobiety. Dlatego też układ immunologiczny noworodka zaraz po urodzeniu charakteryzuje się przewagą funkcjonalną limfocytów Th 2. Teoria mikrobiotyczna zakłada, że fizjologiczna kolonizacja, występująca u zdrowych noworodków, aktywuje limfocyty Th 1 oraz limfocyty regulujące odpowiedź immunologiczną (Treg.), które są odpowiedzialne za utrzymanie równowagi cytokinowej Th1/Th2 oraz rozwój tolerancji na antygeny zewnętrzne 5. Przewód pokarmowy noworodka, który w życiu płodowym pozostaje sterylny, jest zasiedlany bakteriami pochodzącymi od matki (z kału, dróg rodnych, skóry) lub ze środowiska zewnętrznego (szpital, dom, rodzeństwo, personel medyczny). Kształtowanie ekosystemu zależy więc od profilu mikroorganizmów znajdujących się w danej populacji, na który wpływają zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe: dieta, styl życia, położenie geograficzne 8. Badania mikrobiologiczne, wykorzystujące tradycyjne metody hodowlane, przeprowadzone w latach 70. i 80., wykazały, że w pierwszej fazie w przewodzie pokarmowym noworodka przeważają względnie beztlenowe bakterie E. coli oraz enterokoki, które namnażają się w bogatym w tlen jego przewodzie pokarmowym i stwarzają warunki do dalszej kolonizacji bakteriami bezwzględnie beztlenowymi, w tym bakteriami Bifidibacterium, Lactobacillus, Bacteroides i Clostridium 9. Rozwój mikrobioty jelitowej trwa do ok. 2. r.ż. W tym wieku mikroflora dziecka przypomina składem mikroflorę osoby dorosłej. W okresie noworodkowym optymalny rozwój mikroflory jest warunkowany naturalnym porodem i pokarmem matki 8. W trakcie porodu naturalnego dochodzi do kontaktu noworodka z mikroflorą matki, którego pozbawiony jest noworodek urodzony przez cięcie cesarskie. Dane epidemiologiczne wskazują, że poród przez cięcie cesarskie stanowi ryzyko rozwoju w późniejszym życiu alergii pokarmowej i astmy 10,11. Natomiast analiza mikrobiologiczna potwierdza, że u dzieci urodzonych przez cięcie cesarskie dochodzi do opóźnienia w fizjologicznej kolonizacji przewodu pokarmowego, głównie przez bakterie beztlenowe, i mniejszego zróżnicowania mikrobioty 12. Obserwowano u nich również zmniejszenie liczby E. coli, natomiast częściej izolowano bakterie Klebsiella i Clostridium oraz bakterie pochodzące ze środowiska szpitalnego. U dzieci karmionych piersią już pod koniec 1. tyg.ż. w przewodzie pokarmowym dominują bifidobakterie, które w okresie wyłącznego karmienia pokarmem matki stanowią ponad 90% wszystkich bakterii 9. W odróżnieniu od dzieci z porodów naturalnych, w przypadku noworodków urodzonych przez cięcie cesarskie pomimo wyłącznego karmienia piersią opisano obniżenie liczby gatunków Bifidobacterium oraz liczby dzieci zasiedlonych tymi bakteriami w 3. dobie 13. U dzieci żywionych mieszankami mikroflora jest bardziej zróżnicowana, a jej skład gatunkowy różni się w porównaniu z tą u dzieci żywionych naturalnie. Wprowadzanie pokarmów stałych i odstawianie niemowląt od piersi zwiększa liczbę Clostridium i Bacteroides, ale u dzieci wcześniej karmionych piersią nadal dominują bifidobakterie 8, 9. Już w okresie noworodkowym obserwuje się różnice w składzie mikrobioty jelitowej pomiędzy populacjami z niską i wysoką zachorowalnością na choroby alergiczne 9,14. U noworodków urodzonych w krajach wysokorozwiniętych obserwuje się mniejsze zróżnicowanie składu mikroflory w porównaniu do noworodków urodzonych w krajach rozwijających się. W krajach wysokorozwiniętych występuje również coraz rzadsze i późniejsze zasiedlanie przewodu pokarmowego przez pałeczki z rodziny Enterobacteriacae, głównie E. coli pochodzenia matczynego, oraz enterokoki i Lactobacillus. Proces ten, podobnie jak zachorowalność na choroby alergiczne, postępuje w ostatnich dziesięcioleciach, co pokazują badania przeprowadzone w populacji szwedzkiej, wykazującej jeden z najwyższych wskaźników zachorowalności na alergię. Badania Alderberth i wsp. z lat 90. ub.w. pokazały, że w pierwszym tygodniu pobytu w szpitalu ok. 75% noworodków zasiedlanych jest przez bakterie z rodziny Enterobacteriacae 14. W pracy opublikowanej w 2006 r. ten sam zespół badawczy wykazał, że w pierwszych 3 dobach życia pałeczki z tej rodziny występują w przewodzie pokarmowym noworodków sporadycznie (u mniej niż 1% dzieci), ale aż 99% noworodków jest kolonizowanych przez Staphylococcus aureus 15. Bakterie E. coli stwierdzono w przewodzie pokarmowym tych dzieci dopiero około 2. m.ż. Szwedzkie noworodki są również później zasiedlane przez bakterie z rodziny Lactobacillus i Eubacterium niż noworodki urodzone w Estonii, tj. w kraju o niższej zachorowalności na alergię standardy medyczne/pediatria 2011 T
4 Znaczenie składu ekosystemu w okresie noworodkowo niemowlęcym na rozwój procesów alergicznych pokazują również badania prospektywne, które jednak różnią się w zależności od kraju, w którym były wykonane. Badania przeprowadzone przez grupę fińską wykazały zwiększoną liczebność bakterii Clostridium i zmniejszoną Bifidobacterium u noworodków, u których wystąpiły objawy alergii do 2. r.ż. 17 U dzieci z alergią w okresie noworodkowym dominował gatunek Bifidobacterium aldolescence, podczas gdy u dzieci zdrowych Bifidobacterium infantis. Badania szwedzkie pokazały natomiast, że dzieci, u których stwierdzono alergię w ciągu pierwszych 5 lat życia miały w 2. m.ż. obniżoną liczbę bakterii Lactobacillus, Bifidobacterium aldolescence i Clostridium difficile 18. Zmiany ekosystemu obserwowane w okresie niemowlęcym utrwalają się, co potwierdzają analizy składu mikroflory dzieci alergicznych w porównaniu do populacji dzieci zdrowych. Dlatego też okres kształtowania ekosystemu jelitowego, tj. wiek do 2. r.ż., jest optymalnym momentem modulowania składu mikroflory poprzez podawanie probiotyków. Zmniejszoną liczbę Lactobacillus i Bifidobacterium opisano u dzieci z alergią do 2. r.ż. zarówno w Estonii, jak i w Szwecji 16. Badania własne w populacji polskiej pokazały, że w grupie niemowląt chorych na alergię pokarmową i z objawami AZS jest więcej dzieci z niską liczbą bakterii z rodzaju Lactobacillus, Bifidobacterium, Bacteroides oraz Enterobacteriacae niż w grupie dzieci zdrowych 19. Probiotyki w prewencji i leczeniu chorób alergicznych Pierwsza publikacja opisująca efekt doustnego podawania probiotyków w leczeniu alergii pojawiła się w 1997 r. 20, natomiast w 2001 r. 21 opublikowano pierwszą próbę zastosowania bakterii probiotycznych w profilaktyce pierwotnej. W obu przypadkach użyto do badań bakterii probiotycznych Lactobacillus rhamnosus, szczep GG (LGG), w populacji fińskiej. Efekt leczniczy LGG oceniano w grupie niemowląt z atopowym zapaleniem skóry (AZS) miesięczna kuracja probiotykami istotnie statystycznie obniżała indeks SCORAD (indeks oceniający rozległość, rodzaj i stopień nasilenia zmian skórnych oraz objawy subiektywne, takie jak świąd i zaburzenia snu). W celu osiągnięcia efektu profilaktycznego, LGG podawano prenatalnie (kobietom ciężarnym, 2 4 tyg. przed porodem), a następnie przez 6 mies. po porodzie kobietom karmiącym lub niemowlętom karmionym sztucznie. W grupie stosującej LGG obserwowano dwukrotne zmniejszenie ryzyka wystąpienia AZS w 2. r.ż., jak również w kolejnych latach: 4. i 7. r.ż. 22, 23 Nie znaleziono różnic w zachorowalności na inne choroby alergiczne, np. astmę. Pomimo licznych prac klinicznych opisujących różne nowe szczepy probiotyczne mające pozytywne (w większości) lub negatywne skutki prewencyjne i lecznicze w chorobach alergicznych (głównie AZS), jedynie szczep LGG został przebadany w różnych ośrodkach badawczych na grupach pacjentów porównywalnych wiekowo. Wyniki tych badań, przedstawione w Tabeli 1. i 2., pokazują, że efekty kliniczne podawania LGG są odmienne w różnych populacjach. Korzystny wpływ na przebieg kliniczny AZS obserwowano jedynie w populacji fińskiej 20, 24, 25. Brak skuteczności LGG w leczeniu AZS wykazano natomiast w populacji niemieckiej i holenderskiej (tab. 1.) W populacji niemieckiej nie potwierdzono również znaczenia LGG w profilaktyce pierwotnej Tabela 1. Zastosowanie szczepu LGG w leczeniu AZS u dzieci. Kraj badania Liczba dzieci Czas trwania interwencji Efekt kliniczny Autorzy badania/rok Finlandia 27 4 tyg. poprawa* Majama i Isolauri/ Finlandia 27 8 tyg. poprawa Isolauri i wsp./ Finlandia tyg. poprawa, ale tylko w AZS ige-zależnym Viljanen i wsp./ Holandia 50 8 tyg. brak poprawy Brouwer i wsp./ Niemcy 54 8 tyg. brak poprawy Folster-Holst i wsp./ Niemcy tyg. brak poprawy Gruber i wsp./ Tabela zawiera badania kliniczne dostępne w bazie komputerowej Meadline (do czerwca 2011) i Cochrane Library. Wszystkie badania z wyjątkiem badania obserwacyjnego autorów Majama i Isolauri (1997) były randomizowanymi badaniami klinicznymi kontrolowanymi placebo. *poprawa istotne statystycznie obniżenie indeksu SCORAD w porównaniu z grupą kontrolną 740 standardy medyczne/pediatria 2011 T
5 Tabela 2. Szczep LGG w profilaktyce pierwotnej alergii wykaz randomizowanych badań klinicznych kontrolowanych placebo. Kraj BAdania Liczba dzieci* Probiotyk/dawka Obniżenie częstości występowania AZS Finlandia 132 (159) LGG/1x10 10 TAK po 2, 4 i 7 latach Finlandia 925 (1223) Norwegia 278 (450) LGG + Lactobacillus rhamnosus LC705 + Bifidobacterium breve bb99 + Propionibacterium freudenreichii sp. shermanii JS + GOS/ 1x10 10 LGG + Lactobacillus acidophilus La-5 + Bifidobacterium lactis Bb-12/1x10 10 TAK po 2 latach, po 5 latach tylko u dzieci urodzonych przez cięcie cesarskie TAK po 2 latach Niemcy 189 (230) LGG/1x10 10 NIE po 2 latach Obniżenie częstości występowania innej postaci alergii NIE NIE Autorzy BAdania/rok Kalliomaki i wsp./ , , Kukkonen i wsp./ Kuitunen i wsp/ NIE Dotterud CK i wsp./ NIE w grupie z interwencją wzrost liczby dzieci ze spastycznym zapaleniem oskrzeli Kopp i wsp./ Tabela zawiera badania kliniczne dostępne w bazie komputerowej Meadline (do czerwca 2011) i Cochrane Library, w których stosowano szczep LGG prenatalnie i postnatalnie. * w nawiasie podano liczbę dzieci rozpoczynających badanie LGG Lactobacillus rhamnosus szczep GG; GOS galaktooligosacharydy alergii 29, podczas gdy w populacjach skandynawskich (Finlandia, Norwegia) profilaktyczne prenatalne i postnatalne podawanie LGG lub mieszaniny tego szczepu z innymi probiotykami powodowało zmniejszenie częstości występowania AZS po 2 latach obserwacji 21, Kopp i wsp. wykazali natomiast, że stosowanie LGG w populacji niemieckiej nie ma wpływu na zachorowalność na AZS (odsetek dzieci w grupie z interwencją i grupie kontrolnej był podobny), może natomiast indukować wzrost zachorowalności na powtarzające się ( 5/rok) spastyczne zapalenie oskrzeli 29. Przedstawione dane pokazują, że działanie bakterii probiotycznych nie tylko jest szczepozależne (co oznacza, że efektów działania jednego szczepu nie możemy przenosić na inne szczepy tego samego gatunku), ale również zależy od populacji, w której stosuje się probiotyki. Jednym z czynników odpowiedzialnych za niejednoznaczne wyniki badań mogą być populacyjne różnice genetyczne odpowiedzialne za rozwój alergii. Potwierdzają to badania na zwiększonej liczebnie grupie niemowląt fińskich, przeprowadzone przez Viljanen i wsp., którzy wykazali, że podawanie LGG zmniejsza objawy AZS (obniża indeks SCORAD), ale głównie u dzieci z alergią IgE zależną 25. Również profilaktyczne zastosowanie szczepu LGG w kombinacji z 3 innymi szczepami probiotycznymi ( Lactobacillus rhamnosus LC705, Bifidobacterium breve bb99, Propionibacterium freudenreichii sp. shermanii JS) w populacji fińskiej powodowało obniżenie częstości występowania AZS w 2. r.ż., ale jedynie w postaci IgE zależnej 31. Tak więc w populacjach, w których występuje wysoka zachorowalność na choroby atopowe, skuteczność powyższych szczepów powinna być wyższa niż w populacjach o niskiej zachorowalności na ten typ alergii. Drugim elementem, wpływającym na efekty kliniczne stosowania probiotyków, są czynniki środowiskowe, odpowiedzialne za rozwój ekosystemu jelitowego (dieta, rodzaj porodu, stosowanie leków, głównie antybiotyków, styl życia, położenie geograficzne). Probiotyki regulują odpowiedź immunologiczną układu GALT, współdziałając z bakteriami zasiedlającymi przewód pokarmowy, dlatego też skład mikroflory pacjentów, którym podaje się probiotyki, ma podstawowe znaczenie w aktywacji długotrwałych mechanizmów antyalergicznych, indukowanych przez bakterie probiotyczne. Taką tezę potwierdzają badania eksperymentalne oraz wyniki opisanych powyżej badań Kukkonena i wsp 30. Dopiero 5 letnia obserwacja pacjentów pokazała, że profilaktyczne podawanie mieszaniny LGG z 3 innymi szczepami standardy medyczne/pediatria 2011 T
6 probiotycznymi obniża zachorowalność na AZS ale tylko u dzieci urodzonych przez cięcie cesarskie, tj. dzieci, które począwszy od urodzenia miały zmienioną mikroflorę jelitową 31. W świetle powyższych danych wydaje się zasadne stwierdzenie, że efektu działania szczepu probiotycznego w jednej populacji nie powinno się przenosić na inną populację, a grupa docelowa, w której możemy stosować probiotyki, powinna być ustalona w wieloletnich populacyjnych badaniach klinicznych. Niejednoznaczne wyniki badań klinicznych wskazują na potrzebę poszukiwania szczepów probiotycznych specyficznych dla populacji, w których będą stosowane. W populacji polskiej jedynymi probiotykami, których skuteczność w chorobach alergicznych została potwierdzona badaniami klinicznymi, są szczepy Lactobacillus casei ŁOCK 0900, Lactobacillus casei ŁOCK 0908 i Lactobacillus paracasei ŁOCK , 34. Badania antyalergicznego działania probiotyków w populacji polskiej Szczepy Lactobacillus casei ŁOCK 0900, Lactobacillus casei ŁOCK 0908 i Lactobacillus paracasei ŁOCK 0919 pochodzą od zdrowych niemowląt polskich i spełniają wymagania stawiane bakteriom probiotycznym 35. Efekt kliniczny mieszaniny szczepów oceniono w randomizowanym, podwójnie zaślepionym badaniu z grupą kontrolną, którym objęto dzieci do 2. r.ż. z AZS na tle alergii na białka mleka krowiego 33. Dzieciom podawano probiotyki w dawce dziennej 10 9 cfu przez 3 mies. W obu badanych grupach (z interwencją i placebo) prowadzono rutynowe leczenie dietą eliminacyjną. Podaż szczepów istotnie statystycznie poprawiała stan kliniczny dzieci (obniżenie indeksu SCORAD). Korzystny efekt stosowania probiotyków w krótkotrwałej obserwacji (po zakończeniu leczenia) był widoczny głównie w AZS IgE zależnym. Poprawa stanu klinicznego w grupie dzieci z alergią IgE zależną po 3 mies. leczenia była obserwowana u 93% dzieci przyjmujących probiotyki, podczas gdy w grupie kontrolnej u 54%. Dwuletnia obserwacja pokazała, że niezależnie od typu alergii suplementacja Lactobacillus casei/lactobacillus paracasei istotnie statystycznie obniżała indeks SCO RAD tylko w grupie przyjmującej probiotyki oraz indukowała szybszy rozwój tolerancji na białka mleka krowiego 34. W badanej grupie 81% dzieci tolerowało białka mleka krowiego, podczas gdy w grupie kontrolnej 68%. Obserwowano również tendencję do zmniejszenia liczby dzieci, u których zdiagnozowano częste spastyczne zapalenie oskrzeli ( 3 razy w roku). W grupie przyjmującej probiotyki odsetek dzieci chorujących wynosił 24%, podczas gdy w grupie kontrolnej 41%. Wykazano, że podawanie szczepów Lactobacillus casei/paracasei wpływa na kształtowanie ekosystemu jelitowego idące w kierunku profilu mikrobiotycznego znajdowanego u dzieci zdrowych oraz indukuje zwiększoną syntezę cytokin Th1, a także cytokin regulujących równowagę immunologiczną, co może wyjaśniać długotrwały antyalergiczny efekt działania tych szczepów 36, 37. Podsumowanie Mikrobiota zasiedlająca przewód pokarmowy noworodka wpływa na dojrzewanie układu odpornościowego i odpowiada za aktywację procesów regulujących odpowiedź immunologiczną na alergeny. Probiotyki, aplikowane w okresie kształtowania ekosystemu jelitowego, tj. w pierwszych 2 latach życia, indukują rozwój mechanizmów antyalergicznych, ale ich działanie może być odmienne w różnych populacjach. Dlatego też w praktyce należy stosować te szczepy probiotyczne, które mają potwierdzoną badaniami klinicznymi skuteczność w populacji, w której będą stosowane. W Polsce takie badania posiadają szczepy naturalnie występujące w populacji polskiej: Lactobacillus casei ŁOCK 0900, Lactobacillus casei ŁOCK 0908 i Lactobacillus paracasei ŁOCK 0919, które podawane dzieciom do 2. r.ż. w dwuletniej obserwacji korzystnie wpływają na przebieg kliniczny AZS i rozwój tolerancji na białka mleka krowiego. n prof. nadzw. dr hab. n. med. Bożena Cukrowska Zakład Patologii Instytut Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka Warszawa, Al. Dzieci Polskich 20 ** b.cukrowska@czd.pl Piśmiennictwo 1 Von Mutius E. The rising trends in asthma and allergic diseases. Clin Exp Allergy 1998;28(suppl.5): Samoliński B. Epidemiologia alergii i astmy w Polsce doniesienia wstępne badania ECAP. Terapia 2008;4: Noverr MC, Huffnagle GB. The microflora hypothesis of allergic diseases. Clin Exp Allergy 2005;35: standardy medyczne/pediatria 2011 T
7
8 4 Strachan DP. Hey fever, hygiene, and household size. Br Med J 1989;229: Cukrowska B. Mikrobiotyczna teoria rozwoju alergii rola probiotyków w aktywacji procesów przeciwalergicznych. Zakażenia 2008;5: Marco ML, Pavan S, Kleerebezem M. Towards understanding molecular modes of probiotic action. Curr Opin Biotechnol 2006;17: Eckburg PB, Bik EM, Bernstein CN i wsp. Diversity of the human intestinal microbial flora. Science 2005;308: Penders J, Thijs C, Vink C i wsp. Facctors influencing the composition of the intestinal microbiota in early infancy. Pediatrics 2006;118: Adlerberth I, Wold AE. Extablishment of the gut microbiota in Western infants Acta Paediatr 2009;98: Metsala J, Klikkinen A, Kaila M i wsp. Perinatal factors and the risk of astma in childhood a population-based register study in Finland. Am J Epidemiol 2008;168: Koplin J, Allen K, Gurrin L i wsp. Is caesarean delivery associated with sensitization to food allergens and IgE-mediated food allergy: a systemic review. Peddiatr Allergy Immunol 2008; 19: Wang M, Karlsson C, Olsson C i wsp. Reduced diversity in the early fecal microbiota of infants with atopic eczema. J Allergy Clin Immunol 2008;121: Biasucci G, Benenati B, Morelli L i wsp. Cesarean delivery may affect the early biodiversity of intestinal bacteria. J Nutr 2008;138: Adlerberth I, Calson B, deman P i wsp. Intestinal colonization of Enterobacteriacae in Pakistani and Swedish hospital-delivered infants. Acta Pediatr Scan 1991;80: Adlerberth I, Lindenberg E, Aberg N i wsp. Reduced enterobacterial and increased staphylococcal colonization of the infantile bowel: an effect of hygienic lifestyle? Pediatr Res 2006;59: Bjorksten B, Naaber P, Sepp E, Mikelasaar M. The intestinal microflora in allergic Estonian and Swedish 2-year-old children. Clin Exp Allergy 1999;29: Kalliomäki M, Kirjavainen P, Eerola E i wsp Distinct patterns of neonatal gut microflora in infants in whom atopy was and was not developing. J Allergy Clin Immunol 2001;107: Sjögren YM, Jenmalm MC, Böttcher MF i wsp. Altered early infant gut microbiota in children developing allergy up to 5 years of age. Clin Exp Allergy 2009;39: Cukrowska B. Probiotyki w profilaktyce i leczeniu alergii. Klinika Ped. 2007;1: Majamaa H, Isolauri E. Probiotics: a novel approach in the management of food allergy. J Allergy Clin Immunol 1997;99: Kalliomaki M, Salminen S, Arvilommi H i wsp. Probiotics in primary prevention of atopic disease: a randomized placebo-controlled trial. Lancet 2001;357: Kalliomaki M, Salminen S, Poussa T i wsp. Probiotics and prevention of atopic disease: 4-year follow-up of a randomized placebo-controlled trial, Lancet 2003;361: Kalliomaki M, Salminen S, Poussa T i wsp. Probiotics during the first 7 years of life: a cumulative risk reduction of eczema in a randomized, placebo- controlled trial. J Allergy Clin Immunol 2007;119: Isolauri E, Arvola T, Sütas Y i wsp. Probiotics in the management of atopic eczema. Clin Exp Allergy 2000;30: Viljanen M, Savilahti E, Haahtela T i wsp. Probiotics in the treatment of atopic eczema/dermatitis syndrome in infants: a double-blind placebo controlled trial. Allergy 2005; 60: Brouwer ML, Wolt-Plompen SA, Dubois AE i wsp. No effects of probiotics on atopic dermatitis in infancy: a randomized placebo-controlled trial. Clin Exp Allergy 2006;36: Fölster-Holst R, Müller F, Schnopp N i wsp. Prospective, randomized controlled trial on Lactobacillus rhamnosus in infants with moderate to severe atopic dermatitis. Br J Dermatol 2006;155: Grüber C, Wendt M, Sulser C i wsp. Randomized, placebo-controlled trial of Lactobacillus rhamnosus GG as treatment of atopic dermatitis in infancy. Allergy 2007;62: Kopp MV, Hennemuth I, Heinzmann A, Urbanek R. Randomized, double blind, placebo-controlled trial of probiotics for primary prevention: no clinical effects of Lactobacillus GG supplementation. Pediatrics 2008;121: Kukkonen K, Savilahti E, Haahtela T i wsp. Probiotics and prebiotic galacto oligosaccharides in the prevention of allergic diseases: a randomized, double blind, placebo-controlled trial. J Allergy Clin Immunol 2007;119: Kuitunen M, Kukkonen K, Juntunen-Backman K i wsp. Probiotics prevent IgE-associated allergy until age 5 years in cesarean-delivered children but not in the total kohort. J Allergy Clin Immunol 2009;123: Dotterud CK, Storro O, Jansen R, Oien T. Probiotics in pregnant women to prezent allergic disease: a randomized, double-blind trial. Br J Dermatol 2010;163: Cukrowska B, Ceregra A, Rosiak I i wsp. Wpływ probiotycznych szczepów Lactobacillus casei i paracasei na przebieg kliniczny wyprysku atopowego u dzieci z alergią pokarmową na białka mleka krowiego. Pediatr Współcz 2008;10: Cukrowska B, Ceregra A, Klewicka E i wsp. Probiotyczne szczepy Lactobacillus casei i Lactobacillus paracasei w leczeniu alergii pokarmowej u dzieci. Przegl Pediatr 2010;40: Cukrowska B, Motyl I, Kozakova H i wsp. Probiotic Lactobacillus strains: in vitro and in vivo studiem. Folia Microbiol 2009;54: Cukrowska B, Rosiak I, Klewicka E i wsp. Impact of heat-inactivated Lactobacillus casei and Lactobacillus paracasei strains on cytokine responses in whole blood cell cultures of children with atopic dermatitis. Folia Microbiol 2010;55: Motyl I, Klewicka E, Śliżewska K i wsp. Modulation in the intestinal microbiota by probiotic Lactobacillus strains in children with atopic dermatitis. Biotechnology 2008;F: standardy medyczne/pediatria 2011 T
Probiotyki w atopowym zapaleniu skóry
POLSKIE TOWARZYSTWO ZAKAŻEŃ SZPITALNYCH Probiotyki w atopowym zapaleniu skóry ISSN 1644-4957 REPRINT Przedruk z Zakażeń nr 6/2010 ISSN 1644-4957 DWUMIESIĘCZNIK POLSKIEGO TOWARZYSTWA ZAKAŻEŃ SZPITALNYCH
Bardziej szczegółowoProgramowanie mikrobiotyczne znaczenie probiotyków w rozwoju alergii. Bożena Cukrowska
Programowanie mikrobiotyczne znaczenie probiotyków w rozwoju alergii Bożena Cukrowska Zakład Patologii, kierownik Pracowni Immunologii Instytut Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka Programowanie mikrobiotyczne
Bardziej szczegółowoPROBIOTYKI panaceum dla noworodka ZALECAĆ CZY NIE
PROBIOTYKI panaceum dla noworodka ZALECAĆ CZY NIE Dr hab.n.med. Andrea Horvath Klinika Pediatrii WUM Czy to są probiotyki? Żywe bakterie kiszonki jogurt naturalny kwas chlebowy Mikroorganizmy Organizm
Bardziej szczegółowoSuplementacja mieszanek dla niemowląt probiotykami i/lub prebiotykami stanowisko Komitetu Żywienia ESPGHAN
Suplementacja mieszanek dla niemowląt probiotykami i/lub prebiotykami stanowisko Komitetu Żywienia ESPGHAN Supplementation of infant formula with probiotics and/or prebiotics statement of the ESPGHAN Committee
Bardziej szczegółowoProbiotyki w profilaktyce i leczeniu chorób alergicznych - przegląd piśmiennictwa
Probiotyki w profilaktyce i leczeniu chorób alergicznych - przegląd piśmiennictwa Probiotics in prevention and treatment of allergic diseases - a review of the literature Bożena Cukrowska Zakład Patologii,
Bardziej szczegółowoRada Przejrzystości. Agencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Rada Przejrzystości Stanowisko Rady Przejrzystości nr 29/2012 z dnia 11 czerwca 2012 r. w sprawie zasadności finansowania środka spożywczego specjalnego przeznaczenia
Bardziej szczegółowoProgramowanie mikrobiotyczne - homeostaza mikrobioty jelitowej a ryzyko chorób cywilizacyjnych
Programowanie mikrobiotyczne - homeostaza mikrobioty jelitowej a ryzyko chorób cywilizacyjnych Microbial programming - homeostasis of the intestinal microbiota and the risk of lifestyle diseases Bożena
Bardziej szczegółowoZnaczenie probiotyków i prebiotyków w profilaktyce i leczeniu. Które wybierać? Czy stosować już u niemowląt i dlaczego?
Postępy w pediatrii 2012 Znaczenie probiotyków i prebiotyków w profilaktyce i leczeniu. Które wybierać? Czy stosować już u niemowląt i dlaczego? Krystyna Wąsowska-Królikowska Klinika Alergologii, Gastroenterologii
Bardziej szczegółowoMikroflora jelitowa dziecka. klucz do odporności? probiotyki i suplementy
6 probiotyki i suplementy Mikroflora jelitowa dziecka klucz do odporności? Układ odpornościowy budowany jest przez szereg współdziałających ze sobą elementów, do których zaliczyć można m.in. śledzionę,
Bardziej szczegółowoZNACZENIE KOLONIZACJI BAKTERYJNEJ PRZEWODU POKARMOWEGO NOWORODKÓW DONOSZONYCH URODZONYCH DROGĄ CIĘCIA CESARSKIEGO
Ann. Acad. Med. Gedan. 2014, 44, 99-104 IWONA JAŃCZEWSKA, IWONA DOMŻALSKA-POPADIUK ZNACZENIE KOLONIZACJI BAKTERYJNEJ PRZEWODU POKARMOWEGO NOWORODKÓW DONOSZONYCH URODZONYCH DROGĄ CIĘCIA CESARSKIEGO SIGNIFICANCE
Bardziej szczegółowoProfilaktyka alergii co nowego w 2015 roku. Prof. Hania Szajewska Klinika Pediatrii WUM hanna.szajewska@wum.ed.pl
Profilaktyka alergii co nowego w 2015 roku Prof. Hania Szajewska Klinika Pediatrii WUM hanna.szajewska@wum.ed.pl Interwencje żywieniowe w zapobieganiu alergii Dieta w czasie ciąży lub laktacji Karmienie
Bardziej szczegółowoPROBIOTYKI W OKRESIE PERINATALNYM
PRACA POGLĄDOWA PROBIOTYKI W OKRESIE PERINATALNYM PROBIOTICS IN PERINATAL PERIOD JERZY SZCZAPA Klinika Zakażeń Noworodków Katedry Neonatologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu m m Jerzy Szczapa Klinika
Bardziej szczegółowoZnaczenie bariery jelitowej.
Mirosława Gałęcka 1, Anna Bartnicka 1, Michał Michalik 2, Alfred Samet 2,3, Tomasz Wysocki 4, Andrzej Marszałek 3 1) Instytut Mikroekologii, Poznań, 2) Centrum Medyczne MML, Warszawa, 3) Laboratoria Medyczne
Bardziej szczegółowoSANPROBI Super Formula
SUPLEMENT DIETY SANPROBI Super Formula Unikalna formuła siedmiu żywych szczepów probiotycznych i dwóch prebiotyków Zdrowie i sylwetka a w super formie Zaburzenia metaboliczne stanowią istotny problem medyczny
Bardziej szczegółowoLISTA OŚWIADCZEŃ ZDROWOTNYCH
Kategoria, LISTA OŚWIADCZEŃ ZDROWOTNYCH PROBIOTYKI N/A Probiotyki tzn. wszystkie Zawiera probiotyki. pozycje na liście Jest źródłem probiotyków. odnoszące się do funkcji Z probiotykiem /-kami. probiotycznych.
Bardziej szczegółowoProbiotyki, prebiotyki i synbiotyki w żywieniu zwierząt
.pl Probiotyki, prebiotyki i synbiotyki w żywieniu zwierząt Autor: dr inż. Barbara Król Data: 2 stycznia 2016 W ostatnich latach obserwuje się wzmożone zainteresowanie probiotykami i prebiotykami zarówno
Bardziej szczegółowoTesty dla kobiet w ciąży. Zakażenie HIV i AIDS u dzieci.
Testy dla kobiet w ciąży. Zakażenie HIV i AIDS u dzieci. dr n. med. Agnieszka Ołdakowska Klinika Chorób Zakaźnych Wieku Dziecięcego Warszawski Uniwersytet Medyczny Wojewódzki Szpital Zakaźny w Warszawie
Bardziej szczegółowopteronyssinus i Dermatophagoides farinae (dodatnie testy płatkowe stwierdzono odpowiednio u 59,8% i 57,8% pacjentów) oraz żółtko (52,2%) i białko
8. Streszczenie Choroby alergiczne są na początku XXI wieku są globalnym problemem zdrowotnym. Atopowe zapalenie skóry (AZS) występuje u 20% dzieci i u ok. 1-3% dorosłych, alergiczny nieżyt nosa dotyczy
Bardziej szczegółowoJAKIE DROBNOUSTROJE ZASIEDLAJĄ UKŁAD POKARMOWY CZŁOWIEKA?
JAKIE DROBNOUSTROJE ZASIEDLAJĄ UKŁAD POKARMOWY CZŁOWIEKA? Dr Małgorzata Jałosińska Dr inż. Dorota Zielińska WPŁYW NIEWŁAŚCIWEJ DIETY NA ROZWÓJ CHORÓB CYWILIZACYJNYCH I JEJ KONSEKWENCJE W PRZYSZŁOŚCI Choroby
Bardziej szczegółowoPoniższe zestawienie przedstawia wybrane probiotyki, stosowane w leczeniu dysbiozy jelitowej
Poniższe zestawienie przedstawia wybrane probiotyki, stosowane w leczeniu dysbiozy jelitowej nazwa producent szczepy bakterii ilość bakterii (mld) Dicoflor 30 Dicofarm GG 3 Enterol 250 Perffrarma Saccharomyces
Bardziej szczegółowoKOLONIZACJA PRZEWODU POKARMOWEGO NOWORODKÓW ORAZ WPŁYW CZYNNIKÓW MODYFIKUJĄCYCH MIKROBIOTĘ JELITOWĄ NA ZACHOWANIE ZDROWIA
FORUM ZAKAŻEŃ 2016;7(6):443 448 PRACA POGLĄDOWA Evereth Publishing, 2016 IWONA JAŃCZEWSKA IWONA DOMŻALSKA-POPADIUK KOLONIZACJA PRZEWODU POKARMOWEGO NOWORODKÓW ORAZ WPŁYW CZYNNIKÓW MODYFIKUJĄCYCH MIKROBIOTĘ
Bardziej szczegółowoZ TEGO ARTYKUŁU DOWIESZ SIĘ:
20 MIKROBIOTA DZIECKA, czyli probiotyki od pierwszych dni życia Z TEGO ARTYKUŁU DOWIESZ SIĘ: Jakie czynniki mają wpływ na kształtowanie mikroflory jelitowej dzieci. Jak stosowanie probiotyków może wpłynąć
Bardziej szczegółowoProbiotyki, prebiotyki i żywność probiotyczna
Probiotyki, prebiotyki i żywność probiotyczna Probiotyki prozdrowotne szczepy głównie bakterii kwasu mlekowego. Najwięcej szczepów probiotycznych pochodzi z następujących rodzajów i gatunków bakterii:
Bardziej szczegółowoEBM w farmakoterapii
EBM w farmakoterapii Dr Przemysław Niewiński Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej AM we Wrocławiu Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej AM Wrocław EBM Evidence Based Medicine (EBM) "praktyka medyczna
Bardziej szczegółowoOD JELITA DO ALERGII. czyli znaczenie bariery jelitowej w chorobach alergicznych
dr nauk biologicznych Patrycja Szachta dr nauk medycznych Miros³awa Ga³êcka Instytut Mikroekologii OD JELITA DO ALERGII czyli znaczenie bariery jelitowej w chorobach alergicznych Funkcja immunologiczna
Bardziej szczegółowoProjekt krajów UE EURO - PERISTAT
Projekt krajów UE EURO - PERISTAT Wiek matek rodzących w 2015 roku Rumunia 9,7 19,1 56,7 14,5 POLSKA 3,6 16,1 65,6 14,8 Słowacja 6,3 15,9 60,9 16,9 Łotwa 3,5 17,1 61,1 18,3 Begia Słowenia Malta 1,7 1,0
Bardziej szczegółowoWpływ czynników prenatalnych i postnatalnych na mikrobiotę jelitową noworodków
Wpływ czynników prenatalnych i postnatalnych na mikrobiotę jelitową noworodków The impact of perinatal and postnatal factors on composition of the intestinal microbiota in infants Anna Bartnicka 1, Mirosława
Bardziej szczegółowoSymptomatologia chorób alergicznych u dzieci marsz alergiczny
PODYPLOMOWA SZKOŁA PEDIATRII / POSTGRADUATE SCHOOL OF PAEDIATRICS 141 Symptomatologia chorób alergicznych u dzieci marsz alergiczny The symptomatology of allergic diseases in children allergic march Grażyna
Bardziej szczegółowoMIKROFLORA JELITOWA I NIETOLERANCJE POKARMOWE _
MIKROFLORA JELITOWA I NIETOLERANCJE POKARMOWE _ PROWADZĄCY: DR PAULINA SZACHTA, MAŁGORZATA DROBCZYŃSKA, ŁUKASZ SIEŃCZEWSKI Poziom I Jelito w pytaniach i odpowiedziach, czyli fakty i mity. Budowa i funkcjonowanie
Bardziej szczegółowoPewnego razu w gabinecie. Dr hab. med. Andrea Horvath Klinika Pediatrii, WUM
Pewnego razu w gabinecie. Dr hab. med. Andrea Horvath Klinika Pediatrii, WUM Pewnego razu w gabinecie Niemowlę 10.miesięczne CII PII SN; masa ur. 3600 Wywiad rodzinny bez obciążeń Pewnego razu w gabinecie
Bardziej szczegółowoPromotor: prof. dr hab. Katarzyna Bogunia-Kubik Promotor pomocniczy: dr inż. Agnieszka Chrobak
INSTYTUT IMMUNOLOGII I TERAPII DOŚWIADCZALNEJ IM. LUDWIKA HIRSZFELDA WE WROCŁAWIU POLSKA AKADEMIA NAUK mgr Milena Iwaszko Rola polimorfizmu receptorów z rodziny CD94/NKG2 oraz cząsteczki HLA-E w patogenezie
Bardziej szczegółowoPrezentacja Pracowni Ekologii Drobnoustrojów w Katedry Mikrobiologii UJCM
Prezentacja Pracowni Ekologii Drobnoustrojów w Katedry Mikrobiologii UJCM Informacja o Katedrze Rozwój j naukowy młodej kadry naukowców w w kontekście priorytetów badawczych: W 2009 roku 1 pracownik Katedry
Bardziej szczegółowoZDROWE JELITA NOWE SPOSOBY PROFILAKTYKI. Poradnik dla pacjenta o diagnozowaniu i leczeniu chorób jelit
ZDROWE JELITA NOWE SPOSOBY PROFILAKTYKI Poradnik dla pacjenta o diagnozowaniu i leczeniu chorób jelit W przypadku choroby nasze jelita mają niewiele możliwości zwrócenia na siebie naszej uwagi. Typowe
Bardziej szczegółowoProbiotyk dla noworodka: kiedy, jaki i dlaczego.
Probiotyk dla noworodka: kiedy, jaki i dlaczego. Obecny stan wiedzy, w tym polskie badanie kliniczne z udziałem wcześniaków z małą i bardzo małą urodzeniową masa ciała. Maria Wilińska, Centrum Medyczne
Bardziej szczegółowoPrzedmowa. Zawartość. 1. Wprowadzenie Kompleksowe podejście do żywienia Koncepcja równowagi (bilansu)
140964 Zawartość Przedmowa 1. Wprowadzenie 1.1. Kompleksowe podejście do żywienia 1.2. Koncepcja równowagi (bilansu) 1.2.1. Model podaży i zapotrzebowania 1.2.2. Przekarmienie 1.2.3. Niedożywienie 1.2.4.
Bardziej szczegółowoEpidemiologia wybranych chorób alergicznych u dzieci w województwie warmińsko-mazurskim w latach 2007 2010
378 Hygeia Public Health 212, 47(3): 378-382 Epidemiologia wybranych chorób alergicznych u dzieci w województwie warmińsko-mazurskim w latach 27 21 Epidemiology of selected allergic diseases in children
Bardziej szczegółowo11. Liebhard J., Małolepszy J., Wojtyniak B. i wsp. Prevalence and risk factors for asthma in Poland: Results from the PMSEAD Study.
1. Wstęp Alergia uznawana jest za chorobę cywilizacyjną XX wieku. W wielu obserwacjach epidemiologicznych stwierdzono znaczący wzrost częstości występowania alergicznego nieżytu nosa i astmy oskrzelowej
Bardziej szczegółowoPROBLEMY TERAPEUTYCZNE WTÓRNYCH ZAKAŻEŃ KRWI POWODOWANE PRZEZ PAŁECZKI Enterobacterales W PRAKTYCE ODDZIAŁÓW ZABIEGOWYCH I ZACHOWAWCZYCH
PROBLEMY TERAPEUTYCZNE WTÓRNYCH ZAKAŻEŃ KRWI POWODOWANE PRZEZ PAŁECZKI Enterobacterales W PRAKTYCE ODDZIAŁÓW ZABIEGOWYCH I ZACHOWAWCZYCH DOROTA ROMANISZYN KATEDRA MIKROBIOLOGII UJCM KRAKÓW Zakażenie krwi
Bardziej szczegółowoSignificance of probiotics in pharmacotherapy of atopic skin inflammation in paediatrics
Akademia Medycyny ARTYKUŁ POGLĄDOWY/REVIEW PAPER Wpłynęło: 14.12.2009 Poprawiono: 17.12.2009 Zaakceptowano: 21.12.2009 Znaczenie probiotyków w farmakoterapii AZS w pediatrii Significance of probiotics
Bardziej szczegółowoProbiotyki zastosowanie
Probiotyki zastosowanie w różnych sytuacjach klinicznych u dzieci The use of probiotics in various clinical situations among children dr n. med. Robert Kuthan 1,2 1 Katedra i Zakład Mikrobiologii Lekarskiej,
Bardziej szczegółowoWarszawa, III Kongres Polskiego Towarzystwa Lipidologicznego, 12 października 2013
Piotr Socha Klinika Gastroenterologii, Hepatologii i Zaburzeń Odżywiania Instytut Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka Warszawa, III Kongres Polskiego Towarzystwa Lipidologicznego, 12 października 2013 Nieskuteczna
Bardziej szczegółowoProfil alergenowy i charakterystyka kliniczna dorosłych. pacjentów uczulonych na grzyby pleśniowe
lek. Krzysztof Kołodziejczyk Profil alergenowy i charakterystyka kliniczna dorosłych pacjentów uczulonych na grzyby pleśniowe Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr hab. n. med. Andrzej
Bardziej szczegółowoProbiotyki w leczeniu nieswoistych zapaleń jelit
Probiotyki w leczeniu nieswoistych zapaleń jelit Hanna SZAJEWSKA Klinika Gastroenterologii i Żywienia Dzieci Akademii Medycznej w Warszawie hania@ipgate.pl Kim jestem? Specjalista chorób dzieci Zainteresowania
Bardziej szczegółowoMateriał i metody. Wyniki
Abstract in Polish Wprowadzenie Selen jest pierwiastkiem śladowym niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Selen jest wbudowywany do białek w postaci selenocysteiny tworząc selenobiałka (selenoproteiny).
Bardziej szczegółowoSCHORZENIA POCHWY I ICH ZAPOBIEGANIE. Poradnik dla pacjentki o diagnozowaniu i leczeniu chorób pochwy
SCHORZENIA POCHWY I ICH ZAPOBIEGANIE Poradnik dla pacjentki o diagnozowaniu i leczeniu chorób pochwy Praktycznie każda kobieta odczuwa czasami dolegliwości w obrębie intymnych części ciała. Wpływają one
Bardziej szczegółowoRola probiotyków w profilaktyce i leczeniu chorób alergicznych
PRACA POGLĄDOWA Adriana Roży, Paulina Jaguś, Joanna Chorostowska-Wynimko Samodzielna Pracownia Diagnostyki Molekularnej i Immunologii, Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie Kierownik: dr hab. n.
Bardziej szczegółowo2. Szajewska H., Probiotyki w leczeniu i zapobieganiu biegunce u dzieci. II Katedra Pediatrii AM w Warszawie
Dr. Patrycja Szachta I Katedra Pediatrii Klinika Gastroenterologii Dziecięcej i Chorób Metabolicznych UM w Poznaniu. BIEGUNKA POANTYBIOTYKOWA Terapia antybiotykami o szerokim spektrum działania często
Bardziej szczegółowoProbiotyk świadomy wybór w oparciu o najnowsze badania naukowe
Probiotyk świadomy wybór w oparciu o najnowsze badania naukowe dr hab. n. med. Lucyna Ostrowska Kierownik Zakładu Dietetyki i Żywienia Klinicznego Uniwersytet Medyczny w Białymstoku Klasyfikacja probiotyków
Bardziej szczegółowoALERGIA POKARMOWA. Dr hab. n. med. Andrea Horvath Klinika Pediatrii, WUM
ALERGIA POKARMOWA Dr hab. n. med. Andrea Horvath Klinika Pediatrii, WUM Czy choroby alergiczne są problemem? Częstość wzrasta Obraz kliniczny zmienia się (FPIES; EZP) Diagnostyka trudna Leczenie dieta
Bardziej szczegółowoCzynniki determinujące kolonizację przewodu pokarmowego noworodka
PRACA poglądowa Czynniki determinujące kolonizację przewodu pokarmowego noworodka Factors determining the colonization of the digestive tract in a newborn Renata Witkowska-Wirstlein, Mieczysława U. Jurczyk
Bardziej szczegółowoAtopowe zapalenie skóry
Rozdział 5 Atopowe zapalenie skóry Atopowe zapalenie skóry, zwane również egzemą atopową, coraz częściej pojawia się w krajach uprzemysłowionych. W ciągu ostatnich 40 lat liczba zachorowań prawdopodobnie
Bardziej szczegółowoOporność na antybiotyki w Unii Europejskiej
Podsumowanie danych z 2014 roku o oporności na antybiotyki w Unii Europejskiej Dane z monitorowania sieci EARS-Net Listopad 2015 Poważne zagrożenie: oporność na antybiotyki w Unii Europejskiej Oporność
Bardziej szczegółowoProbiotyki w alergii profilaktyka, leczenie czy efekt placebo. Probiotics in Allergy Prophylaxis, Treatment or Placebo Effect
PRACE POGLĄDOWE Adv Clin Exp Med 2005, 14, 4, 807 812 ISSN 1230 025X BARBARA SOZAŃSKA, ANDRZEJ BOZNAŃSKI Probiotyki w alergii profilaktyka, leczenie czy efekt placebo Probiotics in Allergy Prophylaxis,
Bardziej szczegółowoEpidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę?
Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę? Piotr Ponikowski Klinika Chorób Serca Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Ośrodek Chorób Serca Szpitala Wojskowego we Wrocławiu Niewydolność
Bardziej szczegółowoAnna Zmelonek, Przemys³aw Znamirowski, Karolina Ziaja, Ma³gorzata Nowak
Studia Medyczne Akademii Œwiêtokrzyskiej tom 4 Kielce 2006 Anna Zmelonek, Przemys³aw Znamirowski, Karolina Ziaja, Ma³gorzata Nowak Klinika Neonatologii Katedry Ginekologii i Po³o nictwa Collegium Medicum
Bardziej szczegółowo6.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu leczniczego Mupirocin InfectoPharm przeznaczone do publicznej wiadomości
6.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu leczniczego Mupirocin InfectoPharm przeznaczone do publicznej wiadomości 6.2.1 Omówienie rozpowszechnienia choroby Infectopharm posiada pozwolenie
Bardziej szczegółowoEstabiom junior x 20 kaps + kredki ołówkowe GRATIS!!!
Estabiom junior x 20 kaps + kredki ołówkowe GRATIS!!! Cena: 21,65 PLN Opis słownikowy Dostępność Dostępny w aptece w 24h Opakowanie 20 kaps Postać Kapsułki Producent USP ZDROWIE Rodzaj rejestracji Suplement
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA Nr II/25/2018 RADY GMINY KOBYLNICA z dnia 29 listopada 2018 roku
UCHWAŁA Nr II/25/2018 RADY GMINY KOBYLNICA z dnia 29 listopada 2018 roku w sprawie przyjęcia gminnego programu zdrowotnego pn.: Program Profilaktyki Zakażeń HPV w Gminie Kobylnica na lata 2019-2022 Na
Bardziej szczegółowoINTESTA jedyny. oryginalny maślan sodu w chronionej patentem matrycy trójglicerydowej
INTESTA jedyny oryginalny maślan sodu w chronionej patentem matrycy trójglicerydowej Dlaczego INTESTA? kwas masłowy jest podstawowym materiałem energetycznym dla nabłonka przewodu pokarmowego, zastosowanie,
Bardziej szczegółowoPiotr Socha. Interdyscyplinarna szkoła zimowa, 2014
Piotr Socha Klinika Gastroenterologii, Hepatologii i Zaburzeń Odżywiania Instytut Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka Interdyscyplinarna szkoła zimowa, 2014 Zdjęcie Holenderki Zima 1944/45 2414 urodzonych w
Bardziej szczegółowoMay 21-23, 2012 Białystok, Poland
6 th International Forum May 21-23, 2012 Białystok, Poland Advances in prevention of allergic diseases of the respiratory system based on population screening of children and adolescents in the Grodno
Bardziej szczegółowoAstma trudna w leczeniu czy możemy bardziej pomóc choremu? Maciej Kupczyk Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Astma trudna w leczeniu czy możemy bardziej pomóc choremu? Maciej Kupczyk Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi Astma trudna do leczenia CIĘŻKA UMIARKO WANA ŁAGODNA
Bardziej szczegółowoLeczenie doustną insuliną w celu prewencji cukrzycy o podłożu autoimmunizacyjnym
Badanie POInT (Primary Oral Insulin Trial) Leczenie doustną insuliną w celu prewencji cukrzycy o podłożu autoimmunizacyjnym Drodzy Rodzice/Opiekunowie Chcemy objąć Państwa dziecko troskliwą, specjalistyczną
Bardziej szczegółowoWELLMUNE. (składnik IMMUNOSTART) BADANIA KLINICZNE
WELLMUNE (składnik IMMUNOSTART) BADANIA KLINICZNE KLINICZNE #1 Grupa otrzymująca 250mg Beta-Glukanów w formie płynnej Wellmune w stosunku do grupy placebo odznaczała się: 45% mniejszymi objawami zapalenia
Bardziej szczegółowoCZYM JEST SZCZEPIONKA?
CZYM JEST SZCZEPIONKA? Szczepionka to preparat biologiczny, stosowany w celu uodpornienia organizmu. Ogólna zasada działania szczepionki polega na wprowadzeniu do organizmu antygenu, który jest rozpoznawany
Bardziej szczegółowoPowikłania w trakcie farmakoterapii propranololem naczyniaków wczesnodziecięcych
Powikłania w trakcie farmakoterapii propranololem naczyniaków wczesnodziecięcych S.Szymik-Kantorowicz, A.Taczanowska-Niemczuk, P.Łabuz, I.Honkisz, K.Górniak, A.Prokurat Klinika Chirurgii Dziecięcej CM
Bardziej szczegółowoPLAN PRACY RADY PRZEJRZYSTOŚCI AGENCJI OCENY TECHNOLOGII MEDYCZNYCH z dnia r., na okres od r. do r.
PLAN PRACY RADY PRZEJRZYSTOŚCI AGENCJI OCENY TECHNOLOGII MEDYCZNYCH z dnia 05.06.2012r., na okres od 01.06.2012r. do 30.06.2012r. POSIEDZENIE RADY PRZEJRZYSTOŚCI NR 14/2012 11 CZERWCA 2012 ROKU 1. Mechaniczne
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Rekomendacja nr 21/2012 Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych z dnia 11 czerwca 2011 r. w sprawie objęcia refundacją środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego Nutramigen 1 LGG, preparat
Bardziej szczegółowoCENTRUM NAUKI O LAKTACJI im. ANNY OSLISLO
Niemowlęca skala uformowania stolca: proces tworzenia i wyniki Bekkali N, Hamers S, Reitsma J, Van Toledo L, Benninga M. J Pediatr. 2009 Apr;154(4):521-526.e1. tytuł oryginału: Infant Stool Form Scale:
Bardziej szczegółowoPL B1. Zastosowanie Lactobacillus casei ŁOCK 0900, Lactobacillus casei ŁOCK 0908 i Lactobacillus paracasei ŁOCK 0919
PL 212183 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 212183 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 383380 (22) Data zgłoszenia: 17.09.2007 (51) Int.Cl.
Bardziej szczegółowoPokarmy uzupełniające. Kiedy? Jakie? Dlaczego? Prof. dr hab. med. Hanna Szajewska Warszawski Uniwersytet Medyczny
Pokarmy uzupełniające. Kiedy? Jakie? Dlaczego? Prof. dr hab. med. Hanna Szajewska Warszawski Uniwersytet Medyczny WPROWADZENIE Żywienie niemowląt, a zwłaszcza odpowiedź na pytania: co? kiedy? jak? budzi
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie
Bardziej szczegółowoDOUSTNA INSULINA w zapobieganiu cukrzycy typu 1 u dziecka 1 NA 250 DZIECI ZACHORUJE CZY TWOJE DZIECKO JEST W GRUPIE RYZYKA? NA CUKRZYCĘ TYPU 1
1 NA 250 DZIECI ZACHORUJE NA CUKRZYCĘ TYPU 1 CZY TWOJE DZIECKO JEST W GRUPIE RYZYKA? POInT (Primary Oral Insulin Trial) DOUSTNA INSULINA w zapobieganiu cukrzycy typu 1 u dziecka Samodzielny Publiczny Dziecięcy
Bardziej szczegółowoZadanie pytania klinicznego (PICO) Wyszukanie i selekcja wiarygodnej informacji. Ocena informacji o metodzie leczenia
Praktykowanie EBM Krok 1 Krok 2 Krok 3 Krok 4 Zadanie pytania klinicznego (PICO) Wyszukanie i selekcja wiarygodnej informacji Ocena informacji o metodzie leczenia Podjęcie decyzji klinicznej na podstawie
Bardziej szczegółowoSpodziewany efekt kliniczny wpływu wit. K na kość
Rola witaminy K2 w prewencji utraty masy kostnej i ryzyka złamań i w zaburzeniach mikroarchitektury Ewa Sewerynek, Michał Stuss Zakład Zaburzeń Endokrynnych i Metabolizmu Kostnego Uniwersytetu Medycznego
Bardziej szczegółowoPodsumowanie danych o bezpieczeństwie stosowania produktu leczniczego Demezon
VI.2 VI.2.1 Podsumowanie danych o bezpieczeństwie stosowania produktu leczniczego Demezon Omówienie rozpowszechnienia choroby Deksametazonu sodu fosforan w postaci roztworu do wstrzykiwań stosowany jest
Bardziej szczegółowoProfilaktyka alergii pokarmowej u dzieci
Profilaktyka alergii pokarmowej u dzieci Food allergy prevention in children Inga Adamska, Mieczysława Czerwionka-Szaflarska Katedra i Klinika Pediatrii, Alergologii i Gastroenterologii, Collegium Medicum
Bardziej szczegółowoDomowe żywienie enteralne dzieci w praktyce. dr hab. n. med. Jarosław Kierkuś
Domowe żywienie enteralne dzieci w praktyce. dr hab. n. med. Jarosław Kierkuś Klinika Gastroenterologii, Hepatologii, Zaburzeń Odżywiania i Pediatrii IPCZD, Warszawa HEN program domowego żywienia enteralnego
Bardziej szczegółowoEwa Kamińska. Medycyna Wieku Rozwojowego, 2012, XVI, 3
Medycyna Wieku Rozwojowego, 2012, XVI, 3 IMiD, Wydawnictwo Aluna Zakład Farmakologii Kierownik: mgr farm. E. Kamińska Instytut Matki i Dziecka Dyrektor: dr n. med. T. Maciejewski Streszczenie Probiotyki
Bardziej szczegółowoMgr inż. Aneta Binkowska
Mgr inż. Aneta Binkowska Znaczenie wybranych wskaźników immunologicznych w ocenie ryzyka ciężkich powikłań septycznych u chorych po rozległych urazach. Streszczenie Wprowadzenie Według Światowej Organizacji
Bardziej szczegółowoVI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu Zanacodar Combi przeznaczone do publicznej wiadomości
VI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu Zanacodar Combi przeznaczone do publicznej wiadomości VI.2.1 Omówienie rozpowszechnienia choroby Szacuje się, że wysokie ciśnienie krwi jest przyczyną
Bardziej szczegółowoInformacja techniczna
Informacja techniczna - codzienna korzyść dla zdrowia WSTĘP Wzrastająca świadomość ludzi na temat powiązania diety oraz zdrowia wiąże się ze wzrostem oczekiwań w odniesieniu do produktów spożywczych, które
Bardziej szczegółowoRaport Euro-Peristat Konferencja Prasowa Instytutu Matki i Dziecka
Raport Euro-Peristat 2015 Konferencja Prasowa Instytutu Matki i Dziecka 13.02.2019 https://www.europeristat.com/ Celem działania projektu Euro-Peristat jest stworzenie uzasadnionych naukowo i wiarygodnych
Bardziej szczegółowoLek. Joanna Marciniak
Lek. Joanna Marciniak Katedra i Klinika Dermatologii, Wenerologii i Alergologii Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we lekarz rezydent Wpływ atopowego zapalenia skóry na jakość życia chorych dzieci
Bardziej szczegółowodystrybucji serotypów powodujących zakażenia inwazyjne w poszczególnych grupach wiekowych zapadalność na IChP w poszczególnych grupach wiekowych
Warszawa, 15.06.2015 Rekomendacje Pediatrycznego Zespołu Ekspertów ds. Programu Szczepień Ochronnych (PZEdsPSO) dotyczące realizacji szczepień obowiązkowych, skoniugowaną szczepionką przeciwko pneumokokom;
Bardziej szczegółowoINSTYTUT MATKI I DZIECKA w Warszawie, Klinika Patologii i Intensywnej Terapii Noworodka
Ocena ryzyka nieprawidłowego rozwoju dzieci urodzonych przedwcześnie Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka i pomoc rodzinie doświadczenia i rekomendacje Warszawa, 10 12 grudnia 2007 Ewa Helwich Klinika Neonatologii
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 19 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 19 SECTIO D 2004 Akademia Medyczna im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy Wydział Nauk o Zdrowiu The Ludwik Rydygier Medical
Bardziej szczegółowoDodatki paszowe dla świń dobre na biegunki?
.pl https://www..pl Dodatki paszowe dla świń dobre na biegunki? Autor: dr Tomasz Hikawczuk Data: 17 grudnia 2015 Biegunki są jednymi z najczęstszych problemów występujących w odchowie prosiąt. W większości
Bardziej szczegółowoDr Jarosław Woroń. BEZPIECZEŃSTWO STOSOWANIA LEKÓW PRZECIWBÓLOWYCH Krynica 11.XII.2009
Dr Jarosław Woroń BEZPIECZEŃSTWO STOSOWANIA LEKÓW PRZECIWBÓLOWYCH Krynica 11.XII.2009 Zakład Farmakologii Klinicznej Katedry Farmakologii CM UJ Kraków Uniwersytecki Ośrodek Monitorowania i Badania Niepożądanych
Bardziej szczegółowoJak zapobiegać alergii na pokarmy w 2014 roku?
Jak zapobiegać alergii na pokarmy w 2014 roku? How to prevent food allergy in 2014? Hanna Szajewska Klinika Pediatrii, Warszawski Uniwersytet Medyczny STRESZCZENIE W artykule podsumowano praktyczne zalecenia
Bardziej szczegółowoMarzena Woźniak Temat rozprawy: Ocena, monitorowanie i leczenie zakrzepicy żylnej w okresie ciąży i połogu Streszczenie
Marzena Woźniak Rozprawa doktorska na stopień doktora nauk medycznych Temat rozprawy: Ocena, monitorowanie i leczenie zakrzepicy żylnej w okresie ciąży i połogu Streszczenie Okresy ciąży i połogu są wymieniane
Bardziej szczegółowoDługotrwałe efekty immunoterapii alergenowej.
Długotrwałe efekty immunoterapii alergenowej. Prof. dr hab. n. med. Krzysztof Kowal Klinika Alergologii i Chorób Wewnętrznych Zakład Alergologii i Immunologii Doświadczalnej UM Białystok T E R A P I A
Bardziej szczegółowoWirusy 2018 aktualne dane dotyczące zagrożeń epidemicznych
Wirusy 2018 aktualne dane dotyczące zagrożeń epidemicznych Dr med. Iwona Paradowska-Stankiewicz Zakład Epidemiologii Chorób Zakaźnych i Nadzoru Konsultant Krajowy w dziedzinie Epidemiologii Warszawa, 6
Bardziej szczegółowoPROBIOTYKI NOWE ZASTOSOWANIA W TERAPII
KAMPTOTECYNA* Komórki KWAS FOLIOWY macierzyste I SK ADNIK TAKSOL** Rodzaje AKTYWNY i w³aœciwoœci HISTORIA KOSMETYKÓW ODKRYCIA I PERSPEKTYWY Materiał promocyjny Kaszel klasyfikacja Nr i leczenie 2/2008
Bardziej szczegółowoKarmienie piersią w rodzinach obciążonych i nieobciążonych chorobami alergicznymi
208 Alergia Astma Immunologia 2010, 15 (4): 208-213 Karmienie piersią w rodzinach obciążonych i nieobciążonych chorobami alergicznymi Breastfeeding in families with positive and negative history of allergy
Bardziej szczegółowoWyłączny Dystrybutor PROBIOTYKI. Przewodnik NOW po probiotykach
PROBIOTYKI Przewodnik NOW po probiotykach Korzyści dla zdrowia PROBIOTYKI Mikroorganizmy służące zdrowiu Czy wiesz, że w Twoim organizmie i na jego powierzchni stale znajdują się biliony mikroorganizmów,
Bardziej szczegółowoPROFIALKTYKA GRYPY W GMINIE CZAPLINEK W LATACH
PROFIALKTYKA GRYPY W GMINIE CZAPLINEK W LATACH 2010-2016 CO WARTO WIEDZIEĆ O GRYPIE Każdego roku na całym świecie zaraża się 5-10% populacji osób dorosłych i 20-30%dzieci Wirusy grypy ludzkiej łatwiej
Bardziej szczegółowoPodstawy epidemiologii
Podstawy epidemiologii Epidemiologia - Epi = na Demos = lud Logos = nauka Epidemiologia to nauka zajmująca się badaniem rozprzestrzeniania i uwarunkowań chorób u ludzi, wykorzystująca tę wiedzę do ograniczenia
Bardziej szczegółowoDieta eliminacyjna czy prowokacja. dr. Agnieszka Krauze Stadion Narodowy Warszawa
Dieta eliminacyjna czy prowokacja dr. Agnieszka Krauze Stadion Narodowy Warszawa 14.03.2015 Alergeny pokarmowe w grupie dzieci mleko krowie jaja soja gluten ryby owoce morza orzeszki Naturalny przebieg
Bardziej szczegółowoVI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dotyczącego produktu leczniczego Ambroksol przeznaczone do publicznej wiadomości
VI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dotyczącego produktu leczniczego Ambroksol przeznaczone do publicznej wiadomości VI.2.1 Omówienie rozpowszechnienia choroby Nadmierna wydzielina w drogach oddechowych
Bardziej szczegółowo