)BOEMPXJFDÁ [BXÍET[LPMOZ5FDIOJLIBOEMPXJFD

Transkrypt

1 Á )BOEMPXJFDÁ [BXÍET[LPMOZ5FDIOJLIBOEMPXJFD 5FDIOJDZJJOOZvSFEOJQFSTPOFM

2 Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich, projekt Opracowanie i upowszechnienie krajowych standardów kwalifikacji zawodowych. KRAJOWY STANDARD KWALIFIKACJI ZAWODOWYCH Handlowiec (zawód szkolny: Technik handlowiec) (341501) Autorzy mgr Anna Kajer Centrum Kształcenia Ustawicznego, Łódź dr Agnieszka Łuczak Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna, Łódź Konsultant ds. metodologii mgr Małgorzata Sienna Łódzkie Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego Recenzenci dr Agnieszka Bukowska-Piestrzyńska Instytut Ekonomik Stosowanych Uniwersytetu Łódzkiego mgr Alina Czajka Jan Dekker Polska Sp. z o.o., Warszawa Ewaluatorzy zewnętrzni inż. Marek Drewniak MICHELIN POLSKA S.A., Olsztyn mgr Piotr Jóźwiak ERGOM Sp. z o.o., Łódź mgr Katarzyna Świtalska TESCO /POLSKA/ Sp. z o.o., Łódź Komisja zatwierdzająca Mirosław Janicki przewodniczący Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Łódź mgr Elżbieta Czarnul Wojewódzki Urząd Pracy, Łódź mgr Kazimierz Jurak PPHU FEDRA, Łódź mgr Anna Mozalewska Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Oddział w Łodzi mgr Michał Szalewski Zespół Szkół nr 1, Zgierz Copyright by Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, 2007 ISBN [98] Wydawnictwo Instytutu Technologii Eksploatacji PIB Radom, ul. K. Pułaskiego 6/10, tel. (048) , fax (048) instytut@itee.radom.pl 2

3 SPIS TREŚCI Wstęp Podstawy prawne wykonywania zawodu Syntetyczny opis zawodu Stanowiska pracy Zadania zawodowe Składowe kwalifikacji zawodowych Korelacja między zadaniami zawodowymi a składowymi kwalifikacji zawodowych Kwalifikacje ponadzawodowe Specyfikacja kwalifikacji ogólnozawodowych, podstawowych i specjalistycznych dla zawodu

4 Wstęp Gospodarka oparta na wiedzy i współczesny rynek pracy potrzebują instrumentów wspierających rozwój zasobów ludzkich. W związku z tym duże nadzieje wiąże się z ustanowieniem norm kwalifikacyjnych, które pozwoliłyby z jednej strony zwiększyć przejrzystość kwalifikacji zawodowych potrzebnych gospodarce, a z drugiej strony mogłyby być wykorzystywane do poprawy jakości kształcenia i doskonalenia zawodowego w systemie szkolnym i pozaszkolnym. Podstawę prawną tworzenia w Polsce systemu krajowych standardów kwalifikacji zawodowych stanowi Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2004 r. Nr 99, poz z późn. zm.), w której określono m.in. (Art. 4), że: Minister właściwy do spraw pracy realizuje zadania na rzecz rynku pracy przez dążenie do uzyskania wysokiego poziomu i rozwoju zasobów ludzkich, w szczególności przez: prowadzenie badań i analiz rynku pracy, ustalanie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy, koordynowanie opracowywania standardów kwalifikacji zawodowych dla zawodów występujących w klasyfikacji zawodów i specjalności oraz prowadzenie baz danych o standardach kwalifikacji. W Polsce nadzorem i koordynacją opracowywania standardów kwalifikacji zawodowych o randze krajowej zajmuje się Departament Rynku Pracy Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Będą one uaktualniane okresowo w miarę potrzeb i zmian w wykonywaniu zawodu. Zbiór sukcesywnie opracowywanych krajowych standardów kwalifikacji zawodowych jest udostępniany w internetowej bazie danych, założonej na serwerze Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej Opis standardu zawiera następujące elementy: 1. Podstawy prawne wykonywania zawodu (zawierają przepisy związane ściśle z wykonywaniem zawodu). 2. Syntetyczny opis zawodu. 3. Wykaz stanowisk pracy z przyporządkowaniem do pięciu poziomów kwalifikacji. 4. Wykaz zadań zawodowych. 5. Wykaz składowych kwalifikacji zawodowych. 6. Zbiory umiejętności, wiadomości i cech psychofizycznych pracownika przyporządkowane do: pięciu poziomów kwalifikacji zawodowych, grup kwalifikacji: ponadzawodowych, ogólnozawodowych, podstawowych i specjalistycznych. W obecnym stanie prawnym standardy kwalifikacji zawodowych nie są obligatoryjnym dokumentem. Aktualnie opracowane standardy funkcjonują na zasadzie dokumentu rekomendowanego przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej i mogą być wykorzystywane przez zainteresowane osoby i instytucje do różnych celów, np. poradnictwa zawodowego, dostosowania ofert pracy do kwalifikacji 4

5 osób poszukujących pracy, oceny luki kwalifikacyjnej osób bezrobotnych i poszukujących pracy, opracowania programów staży i praktyk zawodowych w ramach przygotowania zawodowego, przygotowania podstaw programowych kształcenia w zawodzie, programów kształcenia i doskonalenia zawodowego. Model krajowych standardów kwalifikacji zawodowych przedstawia rys. 1. KLASYFIKACJA ZAWODÓW SPECJALNOŚCI I Standard kwalifikacji dla zawodu 1 Standard kwalifikacji dla zawodu 2! Nazwa zawodu zgodnie z klasyfikacją! Słownik pojęć! Podstawy prawne wykonywania zawodu! Syntetyczny opis zawodu! Stanowiska pracy! Zadania zawodowe! Składowe kwalifikacji zawodowych! Specyfikacja kwalifikacji zawodowych według grup i poziomów: POZIOM 1 Standard kwalifikacji dla zawodu 3 Standard kwalifikacji dla zawodu 4 ponadzawodowe ogólnozawodowe podstawowe specjalistyczne POZIOM 2 umiejętności wiadomości cechy psychofizyczne ponadzawodowe kolejne zawody... ogólnozawodowe podstawowe umiejętności wiadomości cechy psychofizyczne specjalistyczne (itd....) POZIOM 5 ponadzawodowe ogólnozawodowe podstawowe umiejętności wiadomości cechy psychofizyczne specjalistyczne Rys. 1. Model krajowych standardów kwalifikacji zawodowych 5

6 * * * Krajowy standard kwalifikacji zawodowych powstaje w oparciu o analizę zawodu, która polega na wyodrębnieniu zakresów pracy w zawodzie oraz typowych zadań zawodowych Z-n (n = 1, 2, 3 ). Przyjęto, że zakres pracy ma odpowiadać potrzebom rynku pracy, tzn. powinna istnieć możliwość zatrudnienia pracownika w danym zakresie pracy, na jednym lub kilku stanowiskach. Zakresom prac przyporządkowano tzw. składowe kwalifikacji zawodowych K-i (i = 1, 2, 3 ). Każdej składowej kwalifikacji zawodowych przyporządkowano co najmniej jedno (najczęściej kilka) zadań zawodowych. Korelację między zadaniami zawodowymi a składowymi kwalifikacji zawodowych przedstawia tabela 2 opisu standardu. W kolejnym kroku analizy każde zadanie zawodowe rozpisane zostało na zbiory: umiejętności, wiadomości i cech psychofizycznych. W grupie kwalifikacji podstawowych dla zawodu i specjalistycznych poszczególnym umiejętnościom, wiadomościom i cechom psychofizycznym przyporządkowano oznaczenia tych składowych kwalifikacji zawodowych K-i, w których dana umiejętność, wiadomość i cecha jest wykorzystywana. W grupie kwalifikacji ogólnozawodowych i ponadzawodowych nie indeksuje się umiejętności, wiadomości i cech psychofizycznych symbolami K-i, gdyż z definicji są one przypisane do wszystkich składowych kwalifikacji zawodowych K-i. Rysunek 2 przedstawia etapy analizy zawodu. ZAWÓD ZAKRES PRACY (SKŁADOWA KWALIFIKACJI ZAWODOWYCH) ZADANIE ZAWODOWE UMIEJĘTNOŚCI WIADOMOŚCI CECHY PSYCHOFIZYCZNE Rys. 2. Etapy analizy zawodu Zbiory umiejętności, wiadomości i cech psychofizycznych przypisane zostały do czterech grup kwalifikacji: ponadzawodowych, ogólnozawodowych, podstawowych dla zawodu i specjalistycznych, które różnią się zasięgiem i stopniem ogólności. Kwalifikacje ponadzawodowe opisane są zbiorami umiejętności, wiadomości i cech psychofizycznych wspólnych dla branży lub sektora gospodarki, w której zawód funkcjonuje (np. branża budowlana, informatyczna). Kwalifikacje ponadzawodowe obejmują także kwalifikacje kluczowe, które definiuje się jako wspólne dla wszystkich zawodów. Kwalifikacje ogólnozawodowe są wspólne dla wszystkich zakresów pracy w zawodzie, czyli dla tzw. składowych kwalifikacji 6

7 zawodowych K-i. Kwalifikacje podstawowe dla zawodu są charakterystyczne dla jednej lub kilku (ale nie wszystkich) składowych kwalifikacji zawodowych. Kwalifikacje specjalistyczne także są charakterystyczne dla jednej lub kilku (ale nie wszystkich) składowych kwalifikacji zawodowych, ale ponadto są to umiejętności, wiadomości i cechy psychofizyczne rzadziej występujące w zawodzie, które wykonuje stosunkowo mała grupa pracowników wyspecjalizowanych w dość wąskiej działalności w ramach zawodu. Rysunek 3 przedstawia zasięg poszczególnych rodzajów kwalifikacji zawodowych. W Krajowym Standardzie Kwalifikacji Zawodowych zdefiniowano pięć poziomów kwalifikacji. Uporządkowanie kwalifikacji zawodowych według poziomów ma na celu ukazanie złożoności pracy, stopnia trudności i ponoszonej odpowiedzialności. Zasadą było niemieszanie ze sobą dwóch kwestii: wykształcenia towarzyszącego zdobywaniu kwalifikacji zawodowych oraz umiejętności wymaganych do wykonywania pracy na typowych stanowiskach pracy w zakładach pracy. Przyjęto nadrzędność wymagań stawianych pracownikom na stanowiskach pracy nad wymaganiami określonymi w podstawach programowych kształcenia w zawodzie i wynikającymi z nich wymaganiami programów nauczania oraz wymaganiami zewnętrznych egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe. GOSPODARKA (Klasyfikacja zawodów i specjalności) BRANŻA (SEKTOR GOSPODARKI) ZAWÓD Kwalifikacje ogólnozawodowe Kwalifikacje ponadzawodowe ZAKRES PRACY (SKŁADOWA KWALIFIKACJI ZAWODOWYCH) ZADANIE ZAWODOWE Kwalifikacje podstawowe i specjalistyczne Kwalifikacje podstawowe i specjalistyczne Kwalifikacje kluczowe (np. porozumiewanie się w języku obcym, umiejętność wyszukiwania i przetwarzania informacji, przedsiębiorczość, umiejętność pracy zespołowej itp.) Rys. 3. Zasięg rodzajów kwalifikacji zawodowych Na poziomie pierwszym umieszcza się umiejętności towarzyszące pracom prostym, rutynowym, wykonywanym pod kierunkiem i pod kontrolą przełożonego. Najczęściej jest to praca wykonywana indywidualnie. Do wykonywania pracy na poziomie pierwszym wystarcza przyuczenie. Osoba wykonująca pracę ponosi za nią indywidualną odpowiedzialność za działania zawinione. 7

8 Poziom drugi wymaga samodzielności i samokontroli przy wykonywaniu typowych zadań zawodowych. Pracownik potrafi pracować w zespole pod nadzorem kierownika zespołu. Ponosi indywidualną odpowiedzialność za działania zawinione. Na poziomie trzecim kwalifikacji zawodowych pracuje pracownik, który wykonuje złożone zadania zawodowe. Złożoność zadań generuje konieczność posiadania umiejętności rozwiązywania nietypowych problemów towarzyszących pracy. Pracownik potrafi kierować małym, kilku- lub kilkunastoosobowym zespołem pracowników. Ponosi odpowiedzialność zarówno za skutki własnych działań, jak i za działania kierowanego przez siebie zespołu. Poziom czwarty wymaga od pracownika umiejętności wykonywania wielu różnorodnych, często skomplikowanych i problemowych zadań zawodowych. Zadania te mają charakter techniczny, organizacyjny i specjalistyczny oraz wymagają samodzielności powiązanej z poczuciem ponoszenia wysokiej osobistej odpowiedzialności. Pracownik musi potrafić kierować zespołami średniej i dużej liczebności, od kilkunastu do kilkudziesięciu osób, podzielonymi na podzespoły. Poziom piąty reprezentują pracownicy, którzy kierują organizacjami i podejmują decyzje o znaczeniu strategicznym. Potrafią diagnozować, analizować i prognozować złożoną sytuację gospodarczą i ekonomiczną oraz wdrażać swoje pomysły do praktyki organizacyjnej i gospodarczej. Są w pełni samodzielni, działający w sytuacjach przeważnie problemowych, ponoszący odpowiedzialność i ryzyko wynikające z podejmowanych decyzji i działań. Pracownicy ci ponoszą także odpowiedzialność za bezpieczeństwo i rozwój zawodowy podległych im osób i całej organizacji. 8

9 1. Podstawy prawne wykonywania zawodu 1 Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. Nr 153, poz z późn. zm.). Ustawa z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. Nr 22, poz. 271 z późn. zm.). Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz z późn. zm.). Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2005 r. Nr 244, poz z późn. zm.). Ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno- -spożywczych (Dz. U. z 2005 r. Nr 187, poz z późn. zm.). Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. Nr 63, poz. 638 z późn. zm.). Ustawa z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumpcyjnym (Dz. U. Nr 100, poz.1081 z późn. zm.). Ustawa z dnia 18 września 2001 r. o podpisie elektronicznym (Dz. U. Nr 130, poz z późn. zm.). Ustawa z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz. U. Nr 144, poz z późn. zm.). Ustawa z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr 141, poz z późn. zm.). Ustawa z dnia 23 czerwca 2003 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz. U. Nr 139, poz. 1323). Ustawa z dnia 19 lutego 2004 r. o organizacji rynku przetworów owocowych i warzywnych (Dz. U. Nr 62, poz. 572). Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.). Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o administrowaniu obrotem towarowym z zagranicą (Dz. U. Nr 97, poz. 963). Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o organizacji rynku mleka i przetworów mlecznych (Dz. U. z 2005 r. Nr 244, poz z późn. zm.). Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzenia instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz spółkach publicznych (Dz. U. Nr 184, poz. 1539). Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30 stycznia 2003 r. w sprawie terminów zawiadomienia sprzedawcy o stwierdzeniu niezgodności towaru żywnościowego z umową (Dz. U. Nr 31, poz. 258). 1 Stan prawny na dzień 31 marca 2007 r. 9

10 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 maja 2004 r. w sprawie wzoru dokumentu sprzedaży i wzoru deklaracji przejęcia produktów rybnych (Dz. U. Nr 130, poz. 1392). Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 27 czerwca 2005 r. w sprawie przypadków zwolnienia handlowców z obowiązku przekazywania informacji wojewódzkiemu inspektorowi jakości handlowej artykułów rolno- -spożywczych oraz kryteriów wpisu do bazy danych o handlowcach (Dz. U. Nr 129, poz. 1083). Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 28 marca 2006 r. w sprawie kas rejestrujących (Dz. U. Nr 51, poz. 375). 2. Syntetyczny opis zawodu Handlowiec, w ramach swoich zadań zawodowych, wyszukuje dostawców towarów, usług, materiałów i surowców oraz odbiorców towarów, usług, wyrobów gotowych. Następnie kontaktuje się z partnerami handlowymi, prowadzi z nimi negocjacje, przygotowuje i zawiera umowy handlowe zgodnie z pełnomocnictwami swoich przełożonych. Handlowiec stosuje różne formy i techniki sprzedaży, w zależności od szczebla obrotu towarowego (sprzedaż producenta, hurt lub detal), rodzaju towaru, rynku oraz oczekiwań klienta. Do obowiązków handlowca należy dokumentowanie zakupów i sprzedaży, prowadzenie rozliczeń handlowych, załatwianie reklamacji, a także analizowanie stanu zapasów towarowych. Handlowiec samodzielnie lub współpracując z innymi komórkami organizacyjnymi przedsiębiorstwa może prowadzić również inne działania, np. w zakresie analizy rynku, marketingu, kalkulacji cen, analizy kosztów handlowych. Osobę wykonującą zawód handlowca powinny wyróżniać zdolność nawiązywania kontaktów, przekonywania i negocjowania. Wymagana jest duża komunikatywność oraz łatwość wypowiadania się w mowie i piśmie. Specyfika pracy, wynikająca z bezpośredniego kontaktowania się z partnerami handlowymi, wymaga dużej kultury osobistej, uczciwości oraz zrównoważenia i odporności emocjonalnej. Ze względu na różnorodność i złożoność zadań zawodowych wymaganymi cechami w tym zawodzie są również duża samodzielność i aktywność w działaniu. Handlowcy najczęściej działają pod presją czasu, dlatego powinni być osobami dobrze zorganizowanymi, spostrzegawczymi oraz potrafiącymi szybko dostosować się do zmieniających się warunków działania. Handlowcy, w większości, wykonują swoje zadania zawodowe w pomieszczeniach sklepowych, hurtowniach oraz w biurach przedsiębiorstw produkcyjno- -usługowych. Handel obwoźny i obnośny, a także praca akwizytorów wymagają częstego przemieszczania się i przebywania na zewnątrz. Ze względu na konieczność bezpośredniego kontaktowania się z dostawcami i odbiorcami, od handlowców wymaga się prawa jazdy kategorii B. Charakter pracy handlowca może być bardzo zróżnicowany biurowy, wiąże się z wielogodzinną obsługą komputera i innych typowych urządzeń biurowych, w przypadku pracy w sklepie czy hurtow- 10

11 ni wymaga dużej aktywności ruchowej oraz zróżnicowanych godzin pracy, także w weekendy oraz w porze nocnej. Handlowcy wykonują swoje zadania zawodowe na różnych stanowiskach pracy. Merchandiserzy, dbający o właściwą ekspozycję i promocję towarów, zatrudniani są zwłaszcza w dużych placówkach detalicznych. Referenci/asystenci handlowi ds. zaopatrzenia organizują, w przedsiębiorstwach handlowych lub produkcyjno-usługowych zaopatrzenie w potrzebne towary, materiały lub surowce do produkcji. Referenci/asystenci ds. sprzedaży organizują sprzedaż towarów i usług w firmach handlowych lub sprzedaż wyrobów gotowych w przedsiębiorstwach produkcyjnych. Pracownicy o dłuższym stażu pracy i wyższych kompetencjach awansują na stanowiska kupców, specjalistów ds. zaopatrzenia lub sprzedaży. Pracując w dziale obsługi klienta, handlowcy koncentrują się na działaniach marketingowych firmy związanych ze sprzedażą. Akwizytorzy, będąc pośrednikami pomiędzy firmą, którą reprezentują (producent, hurtownik), a klientem, prezentują ofertę handlową oraz zbierają zamówienia. Handlowcy, posiadający odpowiednio wysokie kompetencje zawodowe oraz doświadczenie, zajmują stanowiska kierownicze organizując prace podległych im pracowników. 3. Stanowiska pracy Tabela 1. Przyporządkowanie stanowisk pracy do poziomów kwalifikacji zawodowych Poziom kwalifikacji zawodowych Typowe stanowiska pracy 1 * ) 2 * ) Merchandiser. Referent/asystent ds. zaopatrzenia. Referent/asystent ds. sprzedaży. Referent/asystent ds. obsługi klienta. Kupiec. 3 Akwizytor. Specjalista ds. zaopatrzenia. Specjalista ds. sprzedaży. Specjalista ds. obsługi klienta. Zastępca kierownika działu handlowego. Kierownik działu handlowego. 4 * ) 5 * ) * ) Nie zidentyfikowano w badaniach. UWAGI 11

12 4. Zadania zawodowe Z-1. Organizowanie komórki handlowej w przedsiębiorstwie produkcyjno-usługowym lub zespołu pracowniczego w firmie handlowej. Z-2. Organizowanie własnego stanowiska pracy zgodnie z zasadami ergonomii, bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej. Z-3. Analizowanie rynku pod względem oczekiwań i potrzeb klientów oraz ich zachowań rynkowych. Z-4. Badanie możliwości wzrostu udziału firmy na rynku oraz wejścia na nowe rynki, w tym zagraniczne, rozpoznawanie barier rozwoju oraz określanie sposobów ich pokonywania. Z-5. Prowadzenie działań marketingowych. Z-6. Prowadzenie negocjacji z dostawcami i odbiorcami wyrobów gotowych, towarów, usług, surowców i materiałów, przygotowanie oraz zawieranie umów handlowych, opracowywanie oferty handlowej. Z-7. Zamawianie, przyjmowanie oraz wydawanie wyrobów gotowych, towarów, surowców i materiałów, dokonywanie ich odbioru ilościowego i jakościowego, zgłaszanie reklamacji do dostawców. Z-8. Stosowanie zróżnicowanych form i technik sprzedaży na poszczególnych szczeblach obrotu towarowego: w zbycie, skupie, hurcie i detalu. Z-9. Dokumentowanie sprzedaży, prowadzenie rozliczeń handlowych, kontrola należności, załatwianie reklamacji odbiorców. Z-10. Kierowanie zespołem pracowniczym. Z-11. Współpraca z przełożonymi, innymi komórkami organizacyjnymi przedsiębiorstwa oraz podmiotami jego otoczenia zewnętrznego. Z-12. Badanie poprawności stosowanych w handlu procedur oraz prowadzonej dokumentacji handlowej. Z-13. Kontrolowanie jakości pracy w działalności handlowej. 5. Składowe kwalifikacji zawodowych K-1. Planowanie, organizowanie i kierowanie działalnością handlową. K-2. Analiza rynku i prowadzenie działań marketingowych. K-3. Zakup i/lub sprzedaż towarów, usług, surowców i materiałów, wyrobów gotowych. K-4. Kontrolowanie przebiegu pracy oraz efektów prowadzonej działalności handlowej. 12

13 6. Korelacja między zadaniami zawodowymi a składowymi kwalifikacji zawodowych Tabela 2. Korelacja między zadaniami zawodowymi a składowymi kwalifikacji zawodowych Zadania zawodowe Składowe kwalifikacji zawodowych K-1 K-2 K-3 K-4 Z-1 X X X Z-2 X X X X Z-3 X X Z-4 X X X Z-5 X X X Z-6 X X X Z-7 X X X Z-8 X X X X Z-9 X X X Z-10 X X Z-11 X X X X Z-12 X X X Z-13 X X X X 7. Kwalifikacje ponadzawodowe UWAGA: Kwalifikacje na poziomie wyższym zawierają kwalifikacje z poziomów niższych Tabela 3. Przyporządkowanie kwalifikacji ponadzawodowych do poziomów kwalifikacji Poziom kwalifikacji Kwalifikacje ponadzawodowe zawodowych UMIEJĘTNOŚCI 1 * ) 2 * ) Organizuje stanowiska pracy zgodnie z zasadami organizacji pracy, ergonomii i bhp. Stosuje przepisy, zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska, wydaje polecenia w sprawie usuwania niedociągnięć i nadzoruje ich wykonanie. Posługuje się sprzętem biurowym, w tym komputerem z oprogramowaniem 3 standardowym i specjalistycznym. Planuje i analizuje swoje działania, dokonuje ich samooceny. Kieruje zespołem pracowników. Określa zadania członków nadzorowanego zespołu. Motywuje siebie i pracowników zespołu do efektywnej, odpowiedzialnej i bezpiecznej pracy. Rozwiązuje problemy na nadzorowanych stanowiskach pracy. 13

14 Poziom kwalifikacji Kwalifikacje ponadzawodowe zawodowych Dokonuje oceny pracy nadzorowanych członków zespołu pracowniczego. Stosuje przepisy prawne niezbędne do realizacji zadań zawodowych (prawo pracy, prawo cywilne, prawo autorskie itp.). Korzysta z różnych źródeł informacji (literatura krajowa i zagraniczna, Internet itp.). Komunikuje się ze współpracownikami i kontrahentami bezpośrednio i z wykorzystaniem środków technicznych (Internet, poczta elektroniczna itp.). Obsługuje pojazdy samochodowe (prawo jazdy kategorii B). Posługuje się językiem obcym, szczególnie angielskim, w stopniu wystarczającym do realizacji zadań zawodowych. Przestrzega zasad etyki zawodowej. Doskonali swoje umiejętności zawodowe. 4 * ) 5 * ) 1 * ) 2 * ) 3 WIADOMOŚCI Podstawy organizacji pracy. Zasady ergonomii. Przepisy, zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska, w tym na poziomie umożliwiającym sprawowanie nadzoru. Zasady obsługi sprzętu biurowego, w tym komputera z oprogramowaniem standardowym i specjalistycznym. Praca w zespole pracowniczym. Planowanie pracy własnej i zespołu. Style kierowania. Metody oceniania pracowników. Elementy prawa. Techniki i technologie informacyjne. Zasady ruchu drogowego i kierowania pojazdem (prawo jazdy kategorii B). Język obcy terminologia fachowa (szczególnie język angielski). Zasady etyki zawodowej. Zasady kształcenia ustawicznego. 4 * ) 5 * ) CECHY PSYCHOFIZYCZNE 1 * ) 2 * ) 3 4 * ) 5 * ) Zdolność współpracy w zespole. Komunikatywność. Rzetelność i sumienność. Samodzielność. Kultura osobista. Samokontrola. Odpowiedzialność. Zaangażowanie. * ) Nie zidentyfikowano w badaniach. 14

15 8. Specyfikacja kwalifikacji ogólnozawodowych, podstawowych i specjalistycznych dla zawodu UWAGA: Kwalifikacje na poziomie wyższym zawierają kwalifikacje z poziomów niższych Nie zidentyfikowano. POZIOM 1 Nie zidentyfikowano. POZIOM 2 Umiejętności POZIOM 3 Kwalifikacje ogólnozawodowe Identyfikuje rodzaje działalności gospodarczej i ich rolę w gospodarce rynkowej. Rozróżnia formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw. Identyfikuje rodzaje przedsiębiorstw handlowych, przedmiot oraz zakres ich działania. Rozróżnia struktury organizacyjne występujące w działalności handlowej. Stosuje zasady odpowiedzialności za mienie powierzone pracownikowi działów handlowych. Rozróżnia formy i techniki sprzedaży we współczesnym handlu oraz warunki ich zastosowania. Prowadzi rozmowę handlową w języku polskim, a w razie potrzeby w języku obcym. Rozróżnia elementy mikro- i makrootoczenia przedsiębiorstwa oraz stopień ich wpływu na prowadzoną działalność handlową. Identyfikuje zasady prowadzenia działań marketingowych. Analizuje trendy rynkowe na podstawie prowadzonych przez siebie obserwacji oraz korzystając z innych źródeł. Rozróżnia narzędzia marketingowe oraz określa ich znaczenie w firmie. Identyfikuje czynniki wyboru kanałów dystrybucji towarów/produktów w firmie. Określa zasady współpracy i powiązań pomiędzy stanowiskami pracy w działalności handlowej, w ramach nadzorowanego zespołu pracowniczego. 15

16 Określa potrzebne wyposażenie techniczne i informatyczne do realizacji zadań handlowych w nadzorowanym zespole pracowniczym. Identyfikuje atuty, słabości, szanse i zagrożenia dla przedsiębiorstwa z punktu widzenia nadzorowanego zespołu pracowniczego. Uczestniczy w planowaniu, organizacji i doskonaleniu systemu przepływu informacji w działalności handlowej. Współpracuje z podmiotami otoczenia zewnętrznego firmy, takimi jak np.: izby gospodarcze, banki, instytucje ubezpieczeniowe, przewoźnicy i spedytorzy, agencje badań rynkowych, reklamowe, organizatorzy wystaw, giełd towarowych i targów. Współpracuje przy realizacji zasad polityki jakościowej prowadzonej przez dane przedsiębiorstwo. Kontroluje przebieg obsługi klienta. Analizuje i kontroluje koszty handlowe oraz ich wpływ na wynik finansowy przedsiębiorstwa. Analizuje i kontroluje czynniki oraz warunki podnoszenia jakości usług handlowych w przedsiębiorstwie. Wiadomości Istota, elementy i uwarunkowania rynku. Formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw. Rodzaje przedsiębiorstw handlowych. Struktury organizacyjne w działalności handlowej. Zasady odpowiedzialności za mienie powierzone pracownikowi w działalności handlowej. Formy i techniki sprzedaży we współczesnym handlu. Zasady i techniki prowadzenia rozmowy handlowej. Komunikacja werbalna i niewerbalna. Bariery w komunikacji. Terminologia obcojęzyczna z zakresu prowadzenia rozmowy sprzedażowej. Mikro- i makrootoczenie firmy. Instytucje wspomagające i uzupełniające działalność handlową. Istota orientacji marketingowej przedsiębiorstwa. Charakterystyka i zastosowanie narzędzi marketingu-mix. Organizacja sieci dystrybucji. Podstawowe zasady zarządzania zasobami ludzkimi i rzeczowymi w przedsiębiorstwie. Analiza SWOT. Organizacja systemu przepływu informacji w przedsiębiorstwie. Kontrola jakości w działalności handlowej (systemy jakości ISO). Koszty działalności handlowej. Wynik finansowy przedsiębiorstwa. Podstawy analizy ekonomicznej w działalności handlowej. 16

17 Cechy psychofizyczne Spostrzegawczość. Łatwość wypowiadania się w mowie i piśmie. Zdolność nawiązywania kontaktów. Operatywność i skuteczność. Gotowość do wprowadzania zmian. Umiejętności Kwalifikacje podstawowe dla zawodu Identyfikuje różnice w postępowaniu poszczególnych grup nabywców, motywacje ich zachowań rynkowych oraz wynikające z tego konsekwencje dla działalności przedsiębiorstwa (K-2, K-3, K-4). Analizuje tendencje sprzedaży w najbliższym otoczeniu konkurencyjnym przedsiębiorstwa (K-2, K-3, K-4). Opracowuje ofertę handlową (K-1, K-2, K-4). Promuje działalność swojego przedsiębiorstwa i prezentuje jego ofertę handlową w celu pozyskania klientów i dostawców (K-1, K-2, K-3). Wyszukuje potencjalnych odbiorców i nowych dostawców (K-1, K-2, K-3). Przeprowadza rozeznanie kontrahentów, weryfikuje ich wiarygodność jako rzetelnych przedsiębiorców, np. weryfikacja faktu rejestracji danej firmy, jej wiarygodności finansowej (K-1, K-2, K-4). Opracowuje plan przeprowadzenia negocjacji z kontrahentami z uwzględnieniem różnych wariantów rozwiązań (K-1, K-2, K-3). Przygotowuje projekt umowy handlowej samodzielnie lub we współpracy z przełożonymi (K-1, K-2, K-3). Przeprowadza negocjacje handlowe samodzielnie lub zespołowo zgodnie z pełnomocnictwami swoich przełożonych (K-1, K-2, K-3). Zawiera umowy handlowe w ramach posiadanego pełnomocnictwa (K-1, K-2, K-3). Składa zamówienia na towary, usługi, materiały i surowce zgodnie z otrzymanym pełnomocnictwem (K-1, K-3, K-4). Dokonuje odbioru ilościowego oraz jakościowego towarów, usług, materiałów i surowców w oparciu o złożone zamówienie, otrzymane dokumenty sprzedaży oraz uwzględniając właściwe przepisy, normy i wzorce jakości (K-1, K-3, K-4). Zgłasza reklamacje do dostawców i dopilnowuje ich załatwienia (K-3, K-4). Wystawia dokumenty przyjęcia oraz wydania towarów, wyrobów gotowych, surowców i materiałów (K-1, K-3, K-4). Analizuje i nadzoruje zasady składowania oraz rozmieszczenia towarów i materiałów w magazynie oraz sali sprzedażowej (K-1, K-2, K-3). Analizuje przepływ towarów i materiałów, wyznacza optymalny stan ich zapasów (K-1, K-3, K-4). 17

18 Ustala i eliminuje nieprawidłowości w stanie i sposobie przechowywania zapasów towarowych (K-1, K-3, K-4). Przygotowuje lub nadzoruje przygotowanie towaru/produktu do wydania zgodnie z zamówieniem (K-1, K-3, K-4). Dobiera opakowanie jednostkowe i transportowe oraz środki techniczne do załadunku i rozładunku towarów, wyrobów gotowych, materiałów i surowców (K-1, K-3, K-4). Prowadzi działania z zakresu merchandisingu wizualnego, dotyczące prezentacji towarów handlowych, ich oznakowania, informowania o nich i reklamy w danym punkcie sprzedaży (K-1, K-2, K-3). Aranżuje stoisko/akt kupna-sprzedaży zgodnie z przyjętą formą sprzedaży (K-1, K-2, K-3). Posługuje się urządzeniami i sprzętem technicznym związanymi z procesem sprzedaży, takimi jak np. kasy elektroniczne, metkownice, wagi elektroniczne, testery banknotów, terminale POS (K-3, K-4). Wystawia faktury VAT, rachunki, dowody magazynowe Wz w języku polskim, techniką ręczną i komputerową (K-1, K-3, K-4). Stosuje zasady poprawiania błędów w dokumentacji handlowej (K-1, K-3, K-4). Prowadzi rozliczenia gotówkowe i bezgotówkowe zakupu/sprzedaży (K-1, K-3, K-4). Odprowadza utarg ze sprzedaży (K-1, K-3, K-4). Zapewnia właściwe postępowanie w przypadku reklamacji nabywcy (K-1, K-3, K-4). Współpracuje z przełożonymi oraz innymi komórkami przedsiębiorstwa przy doborze asortymentu towarowego (K-1, K-3, K-4). Współpracuje z przełożonymi oraz innymi komórkami przedsiębiorstwa przy kalkulowaniu cen sprzedaży oraz analizowaniu ich wpływu na wielkość obrotów przedsiębiorstwa (K-1, K-3, K-4). Współpracuje z przełożonymi oraz innymi komórkami przedsiębiorstwa przy opracowywaniu planów zakupu i sprzedaży (K-1, K-3, K-4). Sporządza zestawienia zakupów i sprzedaży na koniec okresu sprawozdawczego, analizuje je i porównuje z przyjętymi planami (K-1, K-3, K-4). Nadzoruje sposób oznakowania sprzedawanych towarów i informowania o nich zgodnie z obowiązującymi normami i przepisami prawa (K-1, K-3, K-4). Ocenia poprawność opisu dokumentów handlowych i ich kompletność (K-1, K-3, K-4). Sprawdza procedury obiegu dokumentów handlowych i ich archiwizowania (K-1, K-3, K-4). Kontroluje na bieżąco terminowość wpływu należności od odbiorców (K-1, K-3, K-4). Kontroluje efekty współpracy z dostawcami towarów, usług, surowców i materiałów (K-1, K-3, K-4). 18

19 Wiadomości Typy osobowości (K-2, K-3). Mechanizmy regulujące zachowania nabywców (K-2, K-3). Analiza konkurencji (K-1, K-2, K-4). Oferta handlowa (K-1, K-2, K-4). Zasady promocji przedsiębiorstwa i jego oferty handlowej (K-1, K-2, K-3). Analiza rynku dostawców i odbiorców, wybór kontrahentów (K-1, K-2, K-3). Zasady redagowania pism handlowych, ich przyjmowania i wysyłania (K-1, K-2, K-3). Zasady i metody prowadzenia negocjacji handlowych (K-1, K-2, K-3). Struktura umowy handlowej i rodzaje towarzyszących jej dokumentów (K-1, K-2, K-3). Przepisy prawne regulujące podpisywanie umów w handlu (K-1, K-3, K-4). Wzory umów handlowych (K-1, K-3, K-4). Zamawianie towarów, usług, surowców i materiałów (K-1, K-3, K-4). Odbiór ilościowy i jakościowy dostawy (K-1, K-3, K-4). Rodzaje dokumentacji magazynowej, zasady jej prowadzenia (K-1, K-3, K-4). Charakterystyka towarów, zasady ich przechowywania, rozmieszczania i konserwacji (K-1, K-3, K-4). Zapasy towarowe, niedobory towarowe (K-1, K-3, K-4). Wyposażenie techniczne magazynów handlowych (K-1, K-3). Rodzaje i właściwości opakowań (K-1, K-3). Gospodarka opakowaniami w przedsiębiorstwie (K-1, K-3, K-4). Przygotowanie towarów/produktów do sprzedaży (K-1, K-2, K-3). Merchandising (K-1, K-2, K-3). Obsługa urządzeń i sprzętu technicznego związanych z procesem sprzedaży (K-3, K-4). Rodzaje dokumentów sprzedażowych, zasady ich sporządzania (K-1, K-3, K-4). Gotówkowe i bezgotówkowe formy zapłaty (K-1, K-3, K-4). Odprowadzanie utargów (K-1, K-3, K-4). Postępowanie reklamacyjne zakupu i sprzedaży w świetle przepisów prawa (K-1, K-3, K-4). Asortyment towarowy (K-1, K-2, K-4). Kalkulacja cen sprzedaży (K-1, K-3, K-4). Plany zakupów i sprzedaży (K-1, K-2, K-4). Zestawienia sprawozdawcze zakupów i sprzedaży (K-1, K-3, K-4). Zasady oznaczania towarów do sprzedaży zgodnie z obowiązującymi normami i przepisami prawa (K-1, K-3, K-4). Zasady prowadzenia i archiwizowania dokumentacji handlowej (K-1, K-3, K-4). Kontrola terminowości regulowania należności handlowych (K-1, K-3, K-4). 19

20 Cechy psychofizyczne Sprawność fizyczna (K-2, K-3). Zdolność przekonywania i negocjowania (K-1, K-2, K-3). Asertywność (K-1, K-2, K-3). Odporność na działanie pod presją czasu (K-1, K-2, K-3). Inicjatywność (K-1, K-2, K-3). Umiejętności 20 Kwalifikacje specjalistyczne dla zawodu Sporządza zakresy czynności poszczególnych stanowisk pracy w dziale handlowym (K-1, K-4). Określa wymagania w zakresie kwalifikacji, umiejętności i cech psychofizycznych dla pracowników na dane stanowisko pracy (K-1, K-4). Prowadzi zakupy i/lub sprzedaż na rynkach zagranicznych (K-1, K-2, K-3). Sporządza proste instrumenty pomiaru dla celów analizy rynku (popytu i podaży), planuje i przeprowadza badania sondażowe (K-1, K-2). Opracowuje i prezentuje wyniki prostych badań rynku w postaci raportów z badań (K-1, K-2, K-4). Analizuje atrakcyjność dotychczasowych rynków działania przedsiębiorstwa (K-1, K-2, K-4). Bada, wśród klientów i pracowników firmy, atrakcyjność miejsca sprzedaży i stosowanej formy sprzedaży (K-1, K-2, K-4). Identyfikuje i ocenia cechy potencjalnych rynków działania dla przedsiębiorstwa (K-1, K-2, K-4). Ocenia efektywność kanałów dystrybucji (K-1, K-2, K-4). Analizuje działania konkurencji w danym segmencie rynku i uczestniczy w planowaniu sposobów pokonywania zidentyfikowanych barier rozwoju przedsiębiorstwa (K-1, K-2, K-4). Współpracuje z przełożonymi oraz innymi komórkami przedsiębiorstwa przy doborze optymalnych form i technik sprzedaży w zależności od rodzaju towaru, rynku oraz oczekiwań klienta (K-1, K-2, K-4). Uczestniczy w opracowywaniu procedur systemu zapewnienia jakości świadczonych usług handlowych przez przedsiębiorstwo (K-1, K-3, K-4). Wiadomości Zasady rekrutacji pracowników (K-1, K-4). Podstawowe zagadnienia z zakresu handlu zagranicznego (K-2, K-3, K-4). Cele marketingowe przedsiębiorstwa (K-1, K-2, K-4). Struktura planu marketingowego (K-1, K-2, K-4). Podstawowe metody badań i analizy rynku (K-1, K-2, K-4). Podstawy analizy statystycznej (K-2, K-3, K-4).

21 Ocena skuteczności wykorzystania poszczególnych narzędzi marketingowych (K-1, K-2, K-4). Mierzenie jakości pracy, narzędzia badawcze, sposoby opracowywania i prezentacji wyników badań (K-1, K-3, K-4). Cechy psychofizyczne Zdolność analizowania sytuacji i podejmowania ryzyka (K-1, K-2, K-4). Nie zidentyfikowano. POZIOM 4 Nie zidentyfikowano. POZIOM 5 21