Przedsiębiorczość społeczna Trenerka: Beata Juraszek-Kopacz. Nowa ekonomia społeczna - tradycje i obszar działania

Transkrypt

1 Szkoła Ekonomii Społecznej , Falenty Przedsiębiorczość społeczna Trenerka: Beata Juraszek-Kopacz Nowa ekonomia społeczna - tradycje i obszar działania

2 Problemy definicyjne Przedsiębiorstwo ekonomii społecznej czyli tzw. PES Gospodarka społeczna jako system, w którym żyją PES jako system zależności między PES Ekonomia społeczna jako nauka mówiąca o gospodarce społecznej jako sposób patrzenia na świat

3 Ekonomia społeczna Wyrasta z dążenia do takiego układu ekonomicznego i społecznego, który przewiduje więcej sprawiedliwości i szczęścia dla ludzi. Stara się to osiągnąć przez dobrowolną i racjonalną działalność organizacyjną. Jej sedno polega na skutecznej działalności ekonomicznej podporządkowanej wyraźnemu celowi społecznemu.

4 Organizacje hybrydowe - spektrum Tradycyjna organizacja pozarządowa Organizacja prowadząca działalność gospodarcz ą lub odpłatną działalność pożytku publicznego PES Firmy praktykujące społeczną odpowiedzialność biznesu Tradycyjna firma

5 Polska tradycja ES Pierwszą spółdzielnią powstałą na ziemiach polskich, było założone w 1816 r. przez Stanisława Staszica Towarzystwo Rolnicze Ratowania się w Nieszczęściach w Hrubieszowie. Pierwszymi prężnie rozwijającymi się spółdzielniami, były spółdzielnie zajmujące się gromadzeniem kapitału i udzielaniu kredytów na działalność rzemieślniczą i rolną, czyli tzw. Kasy Stefczyka, których działalność wzorowana była na austriackich Kasach Raiffeisena (dziś obecnych także w Polsce) oraz spółdzielnie spożywców, z których pierwszą było powstałe w Warszawie w 1869 r. Stowarzyszenie Spożywcze "Merkury" (prekursorzy S. Żeromski, Ed. Abramowski).

6 Ekonomia Społeczna w Unii Europejskiej tworzy 6,4 mln. miejsc pracy (4,4% całkowitego zatrudnienia) w następujących sektorach: 59% w sektorze zrzeszeń i wolontariatu, 34% w sektorze spółdzielczym i 7% w sektorze ubezpieczeń wzajemnych.

7 Ekonomia Społeczna Według badań Uniwersytetu Johna Hopkinsa nad sektorami nonprofit", 84% tych miejsc pracy związane jest z 4 obszarami działania: usługami socjalnymi, ochroną zdrowia, edukacją oraz badaniami naukowymi, kulturą i zagospodarowaniem wolnego czasu. Podmioty ekonomii społecznej, w tym spółdzielnie, zorganizowane są w federacje i sieci we wszystkich sektorach gospodarczych i społecznych. Są one silnie zakotwiczone na szczeblu lokalnym, zwłaszcza poprzez znaczną liczbę lokalnych agencji na rzecz rozwoju.

8 Niezależność ekonomiczna Dla osób indywidualnych szanse na porzucenie pozycji klienta, osoby zależnej od pomocy innych (także od pomocy ze strony organizacji pozarządowych) i szanse na stanie się samodzielną jednostką zdolną do zadbania o los swój i swoich najbliższych. Wiąże się to z możliwością, ale i koniecznością uzyskiwania dochodu z pracy. Możliwości dysponowania tym dochodem i odzyskania godności, która bierze się z możliwości samodzielnego dokonywania wyborów. Dla organizacji zdobywanie środków na własne działania - odchodzenie od postawy wyciągniętej ręki, od bycia przedłużeniem instytucji publicznych na rzecz bycia suwerennym podmiotem, zdolnym do podejmowania działań w sferze publicznej zgodnych z misją i decyzją członków i założycieli organizacji. Dla wspólnot umiejętność samodzielnego formułowania strategii rozwojowych opartych na własnych zasobach, realizujących prawdziwą samorządność, dobrobyt obywateli.

9 Niezależność polityczna Dla osób indywidualnych zapewnienie warunków do aktywnego uczestniczenia w życiu społecznym i politycznym (zarówno na poziomie lokalnym, jak i krajowym), branie pod uwagę (konsultacje społeczne) głosu zainteresowanych osób przynajmniej w kwestiach bezpośrednio ich dotyczących. Ekonomia społeczna jest tu zarówno mechanizmem umożliwiającym podstawową niezależność ekonomiczną, bez której nie da się mówić o godności, a tym samym o pełnym obywatelstwie, z drugiej - jest forma edukacji obywatelskiej poprzez uczestnictwo w demokratycznych procedurach. Dla organizacji przynajmniej częściową niezależność finansową od administracji i biznesu, co pozwala stać się im wiarygodnym partnerem dialogu obywatelskiego. Dla wspólnot przynajmniej częściowe uniezależnienie od politycznych i ekonomicznych wpływów zewnętrznych, a więc szansę na prowadzenie polityki w oparciu o potrzeby wspólnoty i jej mieszkańców.

10 Przedsiębiorstwo społeczne Kryteria ekonomiczne: zatrudnianie personelu ciągła działalność ekonomiczna ponoszenie ryzyka wyraźnie określone cele ekonomiczne

11 Przedsiębiorstwo społeczne Kryteria społeczne niezależność struktura własności prymat człowieka nad kapitałem demokratyczne zarządzanie oddolny charakter

12 Podstawowe typy działań Dostarczanie usług publicznych Dostarczanie dóbr publicznych Integracja w ramach rynku pracy Zatrudnienie integracyjne Zatrudnienie przejściowe Wspomaganie tworzenia stałych miejsc pracy Rozwój ekonomiczny

13 Formy instytucjonalne PES Organizacje pozarządowe prowadzące działalność gospodarczą lub odpłatną statutową Spółdzielnie socjalne Spółdzielnie pracy i mieszkaniowe Towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych Instytucje mikrofinansowe (pożyczki, poręczenia) Zakłady Aktywizacji Zawodowej Spółki non-profit i pożytku publicznego lub te należące do organizacji pozarządowych

14 Ustawodawstwo Polskie Ustawa z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze Ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie; Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym; Ustawa z dnia 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych; Przyszła ustawa o przedsiębiorstwie społecznym;

15 Fundacja Fundator ustala statut fundacji, określający jej nazwę, siedzibę i majątek, cele zasady, formy i zakres działalności fundacji, skład i organizację zarządu, sposób powoływania oraz obowiązki i uprawnienia tego organu i jego członków. Statut może zawierać również inne postanowienia, w szczególności dotyczące prowadzenia przez fundację działalności gospodarczej, dopuszczalności i warunków jej połączenia z inną fundacją, zmiany celu lub statutu, a także przewidywać tworzenie obok zarządu innych organów fundacji. Fundacja może prowadzić działalność gospodarczą w rozmiarach służących realizacji jej celów. Działalność gospodarcza fundacji nie może więc mieć charakteru działalności głównej. Nie ma zakazu pokrywania się przedmiotu działalności gospodarczej fundacji z przedmiotem jej działalności statutowej. Stanowisko takie zajął również Sąd Najwyższy w postanowieniu z 7 maja 2002 r. (sygn. akt I CKN 162/00, wskazując iż "podporządkowanie rozmiarów działalności gospodarczej realizowanym przez fundację celom nie stwarza bezwzględnej konieczności przedmiotowego rozdzielenia omawianych sfer działania. Akcent trzeba bowiem kłaść nie na zagadnienie takich, a nie innych postanowień statutowych, lecz na kwestię ich praktycznej realizacji, przy czym chodzić powinno jedynie o zachowanie akcesoryjności działalności gospodarczej względem działalności celowej".

16 Fundacja Fundacja może być ustanowiona dla realizacji zgodnych z podstawowymi interesami Rzeczypospolitej Polskiej celów społecznie lub gospodarczo użytecznych, w szczególności, takich jak: ochrona zdrowia, rozwój gospodarki i nauki, oświata i wychowanie, kultura i sztuka, opieka i pomoc społeczna, ochrona środowiska oraz opieka nad zabytkami. Ustanawiana jest przez fundatora w oświadczeniu woli złożonym przed notariuszem (lub w testamencie) i uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego. Cechą charakterystyczną fundacji jest niedochodowość celu, dla którego została ona ustanowiona. Oznacza to konieczność przeznaczenia wszelkich dochodów uzyskiwanych przez fundację (zarówno z majątku, w który fundacja została wyposażona przez fundatora, środków uzyskiwanych spoza funduszu założycielskiego, jak i darowizn, dochodów z działalności gospodarczej) na osiągnięcie tego celu.

17 Stowarzyszenie Stowarzyszenie powstaje celem umożliwienia obywatelom równego, bez względu na przekonania, prawa czynnego uczestniczenia w życiu publicznym i wyrażania zróżnicowanych poglądów oraz realizacji indywidualnych zainteresowań ; Podstawowe cechy każdego stowarzyszenia to: dobrowolność oznacza swobodę tworzenia stowarzyszeń, dobrowolność przystępowania i występowania członków nikt nie może nas zmusić do bycia członkiem stowarzyszenia, samorządność to niezależność wobec podmiotów zewnętrznych i swoboda ustalania norm oraz reguł wewnętrznych, trwałość oznacza, że istnieje ono niezależnie od konkretnego składu osobowego swoich członków (pod warunkiem, że będzie ich co najmniej 15 w stowarzyszeniu zarejestrowanym lub 3, jeśli jest to stowarzyszenie zwykłe), niezarobkowy cel oznacza, że celem stowarzyszenia nie jest przysparzanie członkom korzyści majątkowych (nie można podzielić majątku stowarzyszenia pomiędzy członków), w przeciwieństwie do spółek.

18 Stowarzyszenie Stowarzyszenie zwykłe jest określane jako uproszczona formuła stowarzyszenia. Stowarzyszenia zwykłe: mają prostszą strukturę organizacyjną; Osoby (nie mniej niż 3) zakładające stowarzyszenie zwykłe, decydują, jaka będzie nazwa stowarzyszenia i po co ono powstaje (jaki jest jego cel). Ustalają też, gdzie stowarzyszenie ma swoją siedzibę jaki ma teren działania oraz określają regulamin działalności oraz wybierają przedstawiciela(li); wiążą się z mniej zawiłymi formalnościami przy zakładaniu; Stowarzyszenia zwykłe nie rejestrują się w Krajowym Rejestrze Sądowym, tylko u starosty. Zgłaszają wniosek o założeniu oraz regulamin (3 egz.) Starostwo ma na odpowiedź 30 dni od dnia złożenia wniosku. nie mają osobowości prawnej - np. nie może zawierać umów o przyznaniu dotacji, czy o wykonaniu zadania publicznego lub innej usługi. mają ograniczone źródła finansowania mogą to być tylko składki członkowskie. Musi jednak uzyskać numer REGON, NIP oraz musi założyć konto bankowe i składać sprawozdania.

19 Stowarzyszenie Stowarzyszenie rejestrowane jest dobrowolnym, samorządnym, trwałym zrzeszeniem o celach niezarobkowych, obywateli polskich mających pełnązdolność do czynności prawnych i nie pozbawionych praw publicznych. Do stowarzyszenia mogą należeć małoletni w wieku od 16 do 18 lat, oraz małoletni poniżej 16 lat za zgodą przedstawicieli ustawowych oraz cudzoziemcy; Stowarzyszenie tworzy co najmniej piętnaście osób, które uchwalą statut stowarzyszenia i wybiorą komitet założycielski. Stowarzyszenie nabywa osobowość prawną po rejestracji w KRS. Stowarzyszenia mogą prowadzić działalność gospodarczą jako działalność pomocniczą, to znaczy, że działalność gospodarcza nie może być podstawową działalnością stowarzyszenia, tylko dodatkową, wspierającą. Dochód z niej w całości musi być przeznaczony na realizację celów statutowych. Zapis o prowadzeniu działalności musi znaleźć się w statucie.

20 Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie Organizacjami pozarządowymi w rozumieniu ustawy o działalności pożytku są: niebędące jednostkami sektora finansów publicznych, w rozumieniu ustawy o finansach publicznych, niedziałające w celu osiągnięcia zysku osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, w tym fundacje i stowarzyszenia, Nie stosuje się przepisów dotyczących prowadzenia działalności pożytku publicznego (zlecenia, OPP, odpłatna nieodpłatna) do partii politycznych; związków zawodowych i organizacji pracodawców; samorządów zawodowych oraz fundacji utworzonych przez partie polityczne

21 Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie Art. 3 ust. 3. Działalność pożytku publicznego może być prowadzona także przez: 1) osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego;

22 Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie Art. 3 ust. 3. Działalność pożytku publicznego może być prowadzona także przez: 2) stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego; 3) spółdzielnie socjalne; 4) spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz kluby sportowe będące spółkami działającymi na podstawie przepisów ustawy z dnia 18 stycznia 1996 r. o kulturze fizycznej które: - nie działają w celu osiągnięcia zysku oraz przeznaczają całość dochodu na realizację celów statutowych oraz nie przeznaczają zysku do podziału między swoich członków, udziałowców, akcjonariuszy i pracowników;

23 Organizacje pozarządowe

24 Organizacje pozarządowe Działalnością nieodpłatną pożytku publicznego jest działalność prowadzona przez organizacje pozarządowe i podmioty wymienione w art. 3 ust. 3, w sferze zadań publicznych, za które nie pobierają one wynagrodzenia. Działalność odpłatna jest to działalność w zakresie wykonywania zadań należących do sfery zadań publicznych (art. 4 ustawy), w ramach realizacji przez organizacje pozarządowe i podmioty wskazane w art. 3 ust. 3 ustawy celów statutowych, za które pobierają wynagrodzenie (są to wpłaty lub opłaty dokonywane przez adresatów zadania, które służą na pokrycie całości lub części kosztów związanych z realizacją danego zadania).

25 Organizacje pozarządowe Działalnością odpłatną pożytku publicznego jest również sprzedaż towarów lub usług wytworzonych lub świadczonych przez osoby bezpośrednio korzystające z działalności pożytku publicznego, Wynagrodzenie pobierane w związku z działalnością odpłatną, powinno być równoważne z kalkulacją kosztów danej działalności lub przeciętne miesięczne wynagrodzenie osób fizycznych zatrudnionych przy wykonywaniu działalności statutowej odpłatnej nie może przekroczyć za okres ostatnich 3 miesięcy 3 krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw ogłoszonego przez Prezesa GUS za rok poprzedni. Działalność gospodarcza nie może pokrywać się z działalnością statutową odpłatną. Zyski, dochody z działalności gospodarczej muszą być przeznaczone na działalność statutową organizacji albo na rozwój działalności gospodarczej.

26 Organizacje pozarządowe Możliwe formy wykonywania działalności gospodarczej 1) wewnątrz struktury organizacyjnej: a) bez wyodrębnienia; b) w formie zakładu na ograniczonym rozrachunku; c) w formie zakładu na pełnym rozrachunku; 2) w ramach spółki osobowej: a) spółki jawnej; b) spółki komandytowej; c) spółki komandytowo-akcyjnej; 3) w ramach spółki kapitałowej: a) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością; b) spółki akcyjnej; 4) w ramach porozumień gospodarczych konsorcjum

27 Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością non-profit Zgodnie z kodeksem spółek handlowych spółka z o.o. może mieć inne cele, niż osiąganie zysku, tj. cele społeczne. W języku potocznym taka forma nazywana jest spółką non-profit. Zyski z działalności gospodarczej takiej spółki zwykle nie mogą podlegać podziałowi między udziałowców. Powyższe zasady działalności zazwyczaj są określane w aktach założycielskich spółek, przez ich założycieli. Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością mogą być zakładane przez osoby fizyczne i prawne, w tym przez fundacje i stowarzyszenia. Najważniejszym dokumentem wewnętrznym jest umowa spółki, sporządzona w formie aktu notarialnego, która w szczególności określa cele, strukturę, liczbę i wysokość udziałów oraz zasady podziału zysków. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością ma osobowość prawną i odpowiada za swoje zobowiązania całym swoim majątkiem. Minimalna wysokość kapitału zakładowego wynosi 5000 zł i może on być wniesiony w formie środków finansowych lub wkładu rzeczowego (aportu).

28 Spółdzielnie Ustawa z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze Spółdzielnia pracy, spółdzielnia inwalidów, spółdzielnia niewidomych Liczba założycieli spółdzielni nie może być mniejsza od dziesięciu; Przedmiotem gospodarczej działalności spółdzielni pracy jest prowadzenie wspólnego przedsiębiorstwa w oparciu o osobistą pracę członków; Przedmiotem działalności spółdzielni inwalidów i spółdzielni niewidomych jest zawodowa i społeczna rehabilitacja inwalidów i niewidomych przez pracę w prowadzonym wspólnie przedsiębiorstwie; Spółdzielnia i członek spółdzielni mają obowiązek pozostawania ze sobą w stosunku pracy (spółdzielcza umowa o pracę); Za pracę w spółdzielni członek spółdzielni otrzymuje wynagrodzenie, na które składa się wynagrodzenie bieżące i udział w części nadwyżki bilansowej przeznaczonej do podziału między członków zgodnie z zasadami ustalonymi w statucie.

29 Spółdzielnie Spółdzielczość inwalidów i niewidomych, zatrudniała jeszcze w 1988 roku ponad 253 tys. osób niepełnosprawnych i 17 tys. osób niewidomych. Centralny Związek Spółdzielni Inwalidów składał się z 420 spółdzielni, Centralny Związek Niewidomych - 32 spółdzielnie. W 2005 r. działało już ok. 270 spółdzielni inwalidów i niewidomych zatrudniając ok. 30 tys. osób. W 2010 roku Krajowy Związek Rewizyjny Spółdzielni Inwalidów i Spółdzielni Niewidomych zrzeszał 130 spółdzielni, z czego 25 wzięło udział w badaniu ewaluacyjnym związku.

30 Firmy dla osób niepełnosprawnych Warsztat terapii zajęciowej Warsztat oznacza wyodrębnioną organizacyjnie i finansowo placówkę stwarzającą osobom niepełnosprawnym niezdolnym do podjęcia pracy możliwość rehabilitacji społecznej i zawodowej w zakresie pozyskania lub przywracania umiejętności niezbędnych do podjęcia zatrudnienia. Realizacja celów działania warsztatu odbywa się przy zastosowaniu technik terapii zajęciowej, zmierzających do rozwijania: 1) umiejętności wykonywania czynności życia codziennego oraz zaradności osobistej; 2) psychofizycznych sprawności oraz podstawowych i specjalistycznych umiejętności zawodowych, umożliwiających uczestnictwo w szkoleniu zawodowym albo podjęcie pracy. Warsztaty mogą być organizowane przez fundacje, stowarzyszenia lub przez inne podmioty.

31 Firmy dla osób niepełnosprawnych Finansowanie warsztatów terapii zajęciowej Maksymalne dofinansowanie ze środków PFRON kosztów działalności, w tym wynikających ze zwiększonej liczby uczestników warsztatu terapii zajęciowej, wynosi 90% tych kosztów. Maksymalne dofinansowanie tworzenia warsztatu terapii zajęciowej wynosi 70% tych kosztów.

32 Firmy dla osób niepełnosprawnych ZAKŁAD AKTYWNOŚCI ZAWODOWEJ Kto może założyć Gmina, powiat oraz fundacja, stowarzyszenie lub inna organizacja społeczna, której statutowym zadaniem jest rehabilitacja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych, może założyć wyodrębnioną organizacyjnie i finansowo jednostkę i uzyskać dla tej jednostki status zakładu aktywności zawodowej.

33 Firmy dla osób niepełnosprawnych Warunki utworzenia ZAZ co najmniej 70 % ogółu osób zatrudnionych w tej jednostce stanowią osoby niepełnosprawne, w szczególności skierowane do pracy przez powiatowe urzędy pracy zaliczone do znacznego stopnia niepełnosprawności zaliczone do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, u których stwierdzono autyzm, upośledzenie umysłowe lub chorobę psychiczną, (nie więcej niż 35%), tym osób, w stosunku do których rada programowa, zajęła stanowisko uzasadniające podjęcie zatrudnienia i kontynuowanie rehabilitacji zawodowej w warunkach pracy chronionej; musi posiadać obiekty i pomieszczenia, które odpowiadają przepisom i zasadom BHP oraz uwzględniają potrzeby osób niepełnosprawnych w zakresie przystosowania stanowisk pracy, pomieszczeń higienicznosanitarnych i ciągów komunikacyjnych, a także spełniają wymagania dostępności do nich; musi zapewnić doraźną i specjalistyczną opiekę medyczną, poradnictwo i usługi rehabilitacyjne; przeznaczać uzyskane dochody na zakładowy fundusz aktywności; uzyskać pozytywną opinię starosty o potrzebie utworzenia ZAZ.

34 Firmy dla osób niepełnosprawnych Finansowanie ZAZ Maksymalne dofinansowanie ze środków FPRON kosztów: tworzenia zakładu aktywności zawodowej wynosi 65% tych kosztów, pozostałe 35% musi pochodzić od organizatora i innych źródeł; Maksymalne dofinansowanie ze środków FPRON kosztów: działania zakładu aktywności zawodowej wynosi 90% tych kosztów; Ze środków samorządu województwa w wysokości co najmniej 10%, z tym że procentowy udział samorządu województwa w kosztach może być zmniejszany, pod warunkiem znalezienia innych źródeł finansowania działania zakładu aktywności zawodowej.

35 Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym Przepisy ustawy stosuje się w szczególności do: 1) bezdomnych realizujących indywidualny program wychodzenia z bezdomności, w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej; 2) uzależnionych od alkoholu, po zakończeniu programu psychoterapii w zakładzie lecznictwa odwykowego; 3) uzależnionych od narkotyków lub innych środków odurzających, po zakończeniu programu terapeutycznego w zakładzie opieki zdrowotnej; 4) chorych psychicznie, w rozumieniu przepisów o ochronie zdrowia psychicznego; 5) bezrobotnych długoterminowo, w rozumieniu przepisów o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu, 6) zwalnianych z zakładów karnych, mających trudności w integracji ze środowiskiem, w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej; 7) uchodźców realizujących indywidualny program integracji, w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej, którzy podlegają wykluczeniu społecznemu i ze względu na swoją sytuację życiową nie są w stanie własnym staraniem zaspokoić swoich podstawowych potrzeb życiowych i znajdują się w sytuacji powodującej ubóstwo oraz uniemożliwiającej lub ograniczającej uczestnictwo w życiu zawodowym, społecznym i rodzinnym.

36 Zatrudnienie socjalne Definicje reintegracja społeczna - oznacza to działania, w tym również o charakterze samopomocowym, mające na celu odbudowanie i podtrzymanie u osoby uczestniczącej w zajęciach w CIS, KIS lub zatrudnionej u pracodawcy, umiejętności uczestniczenia w życiu społeczności lokalnej i pełnienia ról społecznych w miejscu pracy, zamieszkania lub pobytu reintegracja zawodowa - oznacza to działania mające na celu odbudowanie i podtrzymanie u osoby uczestniczącej w zajęciach w CIS i KIS zdolności do samodzielnego świadczenia pracy na rynku pracy; zatrudnienie wspierane - oznacza to udzielanie pomocy osobie, zagrożonej wykluczeniem, w podjęciu pracy na podstawie stosunku pracy lub podjęciu działalności gospodarczej

37 Zatrudnienie socjalne Centrum Integracji Społecznej jednostka samorządowa lub pozarządowa realizująca reintegrację zawodową i społeczną poprzez następujące usługi: 1) kształcenie umiejętności pozwalających na pełnienie ról społecznych i osiąganie pozycji społecznych dostępnych osobom niepodlegającym wykluczeniu społecznemu; 2) nabywanie umiejętności zawodowych oraz przyuczenie do zawodu, przekwalifikowanie lub podwyższanie kwalifikacji zawodowych; 3) naukę planowania życia i zaspokajania potrzeb własnym staraniem, zwłaszcza przez możliwość osiągnięcia własnych dochodów przez zatrudnienie lub działalność gospodarczą; 4) uczenie umiejętności racjonalnego gospodarowania posiadanymi środkami pieniężnymi. Centrum, w ramach reintegracji zawodowej, może prowadzić działalność wytwórczą, handlową lub usługową oraz działalność wytwórczą w rolnictwie, która nie stanowi działalności gospodarczej.

38 Spółdzielnie socjalne Przedmiotem działalności spółdzielni socjalnej jest prowadzenie wspólnego przedsiębiorstwa w oparciu o osobistą pracę członków. Spółdzielnia socjalna działa na rzecz: społecznej reintegracji jej członków przez co należy rozumieć działania mające na celu odbudowanie i podtrzymanie umiejętności uczestniczenia w życiu społeczności lokalnej i pełnienia ról społecznych w miejscu pracy, zamieszkania lub pobytu, zawodowej reintegracji jej członków przez co należy rozumieć działania mające na celu odbudowanie i podtrzymanie zdolności do samodzielnego świadczenia pracy na rynku pracy - a działania te nie są wykonywane w ramach prowadzonej przez spółdzielnię socjalną działalności gospodarczej. Spółdzielnia socjalna może prowadzić działalność społeczną i oświatowokulturalną na rzecz swoich członków oraz ich środowiska lokalnego, a także działalność społecznie użyteczną w sferze zadań publicznych określonych w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

39 Spółdzielnie socjalne Spółdzielnię mogą założyć osoby bezrobotne, w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. Nr 99, poz. 1001, z późn. zm.), osoby, o których mowa w art. 1 ust. 2 pkt 1-4, 6 i 7 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym (Dz. U. Nr 122, poz. 1143, z późn. zm.), osoby niepełnosprawne, w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz. 776, z późn. zm.) - posiadające pełną zdolność do czynności prawnych.

40 Spółdzielnie socjalne Spółdzielnię socjalną mogą założyć także: inne osoby niż osoby bezrobotne, niepełnosprawne oraz wymienione w ustawie o zatrudnieniu socjalnym, jeżeli ich praca na rzecz spółdzielni socjalnej wymaga szczególnych kwalifikacji, których nie posiadają pozostali członkowie tej spółdzielni, o ile liczba tych osób nie stanowi więcej niż 50% ogólnej liczby założycieli; organizacje pozarządowe w rozumieniu przepisów o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie lub jednostki samorządu terytorialnego; kościelne osoby prawne.

41 Spółdzielnie socjalne Liczba założycieli spółdzielni socjalnej nie może być mniejsza niż pięć, jeżeli założycielami są osoby fizyczne, i dwa, jeżeli założycielami są osoby prawne Mogą być to zatem dwie gminy (powiaty), gmina (powiat) i NGO, dwa NGO Niejasność przy konstrukcji mieszanej (osób prawnych i osób fizycznych)

42 Spółdzielnie socjalne Wkład organizacji pozarządowych, kościelnych osób prawnych lub jednostek samorządu terytorialnego może polegać na przeniesieniu lub obciążeniu własności rzeczy lub innych praw, a także na dokonaniu innych świadczeń na rzecz spółdzielni socjalnej, w szczególności na wykonywaniu świadczeń przez wolontariuszy lub pracowników jednostek samorządu terytorialnego, kościelnych osób prawnych lub organizacji pozarządowych.

43 Spółdzielnie socjalne W przypadku gdy założycielami spółdzielni socjalnej są organizacje pozarządowe, kościelne osoby prawne lub jednostki samorządu terytorialnego, są one zobowiązane do zatrudnienia w spółdzielni co najmniej pięciu osób spośród osób bezrobotnych, niepełnosprawnych lub osób wymienionych w ustawie o zatrudnieniu socjalnym, w terminie sześciu miesięcy od dnia wpisu spółdzielni socjalnej do Krajowego Rejestru Sądowego. Osoby te, po 12 miesiącach nieprzerwanego zatrudnienia w spółdzielni socjalnej, mają prawo do uzyskania członkostwa w spółdzielni socjalnej. Tym samym przez okres 12 miesięcy pracownicy są spółdzielcami na próbę. Zaś po roku mogą przejąć zakład na własność.

44 Spółdzielnie socjalne Osoby zatrudnione w spółdzielni socjalnej, założonej przez osoby prawne - po 12 miesiącach nieprzerwanego zatrudnienia w spółdzielni socjalnej, mają prawo do uzyskania członkostwa w spółdzielni socjalnej. Osobą zatrudnione mogą założyć lub przystąpić do innej spółdzielni socjalnej, podjąć działalność gospodarczą lub zatrudnić się u innego pracodawcy; W takim przypadku w terminie 3 miesięcy od dnia rozwiązania spółdzielczej umowy o pracę na podstawie spółdzielnia socjalna ma obowiązek zatrudnić w miejsce pracownika, z którym rozwiązano tę umowę, osobę spośród osób bezrobotnych, niepełnosprawnych lub osób o których mowa w ustawie o zatrudnieniu socjalnym.

45 Spółdzielnie socjalne Członkami i jednocześnie pracownikami spółdzielni mogą być osoby bezrobotne, niepełnosprawne oraz osoby, o których mowa w ustawie o zatrudnieniu socjalnym; Członkami mogą być również inne osoby, jednak ich liczba może być większa niż 50% ogólnej liczby członków spółdzielni socjalnej. Przekroczenie tego limitu, trwające nieprzerwanie przez okres 6 miesięcy, stanowi podstawę do postawienia spółdzielni socjalnej w stan likwidacji; Spółdzielnia socjalna może zatrudniać pracowników niebędących członkami spółdzielni, z tym że łączna liczba osób, bezrobotnych, niepełnosprawnych oraz osób, o których mowa w ustawie o zatrudnieniu socjalnym, nie może być niższa niż 50% w stosunku do ogółu członków spółdzielni i osób zatrudnionych w spółdzielni socjalnej.

46 Spółdzielnie socjalne Członkostwo w spółdzielni socjalnej osób fizycznych mogą nabyć organizacje pozarządowe w rozumieniu przepisów o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, kościelne osoby prawne lub jednostki samorządu terytorialnego. W takim przypadku art ustawy - Prawo spółdzielcze nie stosuje się. Przepis ten dotyczy prawa głosowania przez członków spółdzielni W spółdzielni socjalnej założonej przez osoby prawne członkostwo mogą uzyskać osoby fizyczne

47 Spółdzielnie socjalne Stosunek pracy między spółdzielnią socjalną a jej członkiem nawiązuje się na podstawie spółdzielczej umowy o pracę oraz w formach określonych w art. 201 ustawy z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze. Przepis art. 185 ustawy wymienionej w zdaniu pierwszym stosuje się odpowiednio. W razie gospodarczej konieczności walne zgromadzenie, w celu zapewnienia pracy wszystkim członkom, może skrócić równomiernie czas pracy i zmniejszyć odpowiednio wynagrodzenie członków bez wypowiedzenia spółdzielczej umowy o pracę lub jej warunków Uchwała walnego zgromadzenia powinna dotyczyć co najmniej jednego działu pracy lub wszystkich członków wykonujących pracę tego samego rodzaju. Statut może przewidywać zatrudnienie wszystkich lub niektórych członków nie na podstawie spółdzielczej umowy o pracę, lecz na podstawie umowy o pracę nakładczą, umowy zlecenia lub umowy o dzieło, jeżeli jest to uzasadnione rodzajem działalności spółdzielni. Spółdzielnia ma obowiązek równomiernie rozdzielać pracę między tych członków, z uwzględnieniem ich kwalifikacji.

48 Modele PES na świecie Wspieranie przedsiębiorczości: sprzedawanie wparcia biznesowego lub finansowego swojej grupie docelowej, która następnie wykorzystuje to na wolnym rynku (inkubatory przedsiębiorczości, instytucje mikropożyczkowe, fundusze wzajemnościowe, organizacje konsultingowe, etc.). Najbardziej znanym przykładem przedsiębiorstwa tego typu jest Grameen Bank z Bangladeszu, którego twórca, Mohammad Yunus, został uhonorowany Pokojową Nagrodą Nobla. Przedsiębiorstwo społeczne Towary/usługi Przepływy pieniężne grupa docelowa Towary/usługi Przepływy pieniężne RYNEK

49 Pośrednictwo między rynkiem a wytwórcą ułatwianie swojej grupie docelowej dostępu na wolny rynek, najczęściej w formie kupowania od niej wyrobów i organizowania sprzedaży. Inne formy to wsparcie rozwijania produktu, marketing. Doskonały przykład tego modelu to wszelkie sklepy i kawiarnie oferujące produkty Sprawiedliwego Handlu, dzięki którym wytwórcy takich produktów mogą się skupić na podnoszeniu ich jakości, i nie muszą wchodzić w obszary, na których się nie znają (np. marketing). Uzyskują przy tym wsparcie w swojej działalności podstawowej. Przedsiębiorstwo społeczne tego typu stanowi także gwarancję jakości dla klienta. Towary/usługi Towary/usługi grupa docelowa Przepływy pieniężne Przedsiębiorstwo społeczne Przepływy pieniężne RYNEK

50 Tworzenie miejsc pracy. zatrudnianie przedstawicieli grupy docelowej (wykluczonej społecznie), połączone ze szkoleniem zawodowym. Przykładem jest choćby Pracownia Rzeczy Różnych Synapsis czy Pensjonat Cogito. Spółdzielnie socjalne i ZAZy również zaliczają się do tego modelu. Towary/usługi przedsiębiorstwo społeczne Przepływy pieniężne RYNEK grupa docelowa

51 Opłaty za usługi. komercjalizacja podstawowych usług i oferowanie jej za opłatą swoim bezpośrednim beneficjentom lub klientom : osobom i instytucjom spoza tej grupy, które płacą niejako za beneficjentów (np. urząd pracy opłaca bezrobotnemu kurs komputerowy). Klientami bywają też beneficjenci, których status dzięki innym działaniom organizacji się poprawił. Powiedzmy, że bezrobotne dotąd młode matki znalazły pracę, i stoją przed problemem zorganizowania opieki dla swoich dzieci. Organizacja, która się dotąd nimi zajmowała, otwiera więc dla nich przedszkole, płatne, ale tańsze, niż publiczne. Towary/usługi przedsiębiorstw o społeczne Przepływy pieniężne grupa docelowa

52 Subsydiowanie. podstawowych usług sprzedawanie usług i produktów poza grupą docelową, po to, by pokryć koszty prowadzenia działalności społecznej. Towary/usługi grupa docelowa przedsiębior stwo społeczne Towary/usługi Przepływy pieniężne RYNEK

53 Model Brokerski kojarzenie. klienta z kupującym i pobieranie za to opłat. Ten model obejmuje także badania rynku, sprzedaż baz danych, informatorów, etc. synergia grupa docelowa PS RYNEK synergia

54 Wspieranie organizacji. model zbliżony do subsydiowania usług, różnica polega na tym, że w tym przypadku przedsiębiorstwo społeczne ma odrębną od organizacji matki osobowość prawną. Przepływy pieniężne organizacja matka Towary/usługi grupa docelowa przedsiębiorstwo społeczne Towary/usługi Przepływy pieniężne RYNEK