Międzynarodowy Dzień Uchodźcy

Transkrypt

1 E D Y C J A P O L S K A ISNN Międzynarodowy Dzień Uchodźcy Od redakcji M i s t r z T u r pa l P o długiej przerwie, spowodowanej tzw. czynnikami obiektywnymi*, oddajemy do dyspozycji Czytelni ków kolejny numer REFUGEE.PL. Spieszyliśmy się, żeby zdążyć na Międzynarodowy Dzień Uchodźcy (20 czerwca!!!). Nie było to wcale łatwe: całkowicie od nowa trzeba było zbudować zespół redak cyjny (co nie jest łatwe nigdy, a najtrudniejsze przed sesją egzaminacyjną)! Musisz wiedzieć, Drogi Czytelniku, że autorzy i redaktorzy REFUGEE.PL to wolontariusze. Za swo ją pracę nie dostają wynagrodzenia innego, niż satysfakcja z pożytecznej pracy. Nie nam to zresztą oceniać, czekamy zatem na Wasze Czytelników reakcje i opinie. Przygotowując gazetę, która ma być dla Czytelników, w przeważającej mierze cudzoziemców, nie tylko ciekawa, ale też użyteczna, nie możemy pominąć informacji o pro cedurach i przepisach, których znajomość powinna ułatwić im funkcjonowanie w naszym kraju. Stosowanie się do opi sywanych procedur nie jest łatwe dla nas samych, nie dziwi zatem kłopot, jaki z polską biurokracją mają cudzoziemcy: ale cóż, chcemy przecież razem żyć w państwie prawa. W tym numerze opowiadamy też o braciach i siostrach uchodźcach, którzy według własnej oceny, osiągnęli w Polsce SUK CES; dla jednych jest nim opanowanie języka, dla innych satysfakcja w pracy, zdobycie prawa jazdy, dobre wyniki w sporcie, zdobycie mieszkania. Miar sukcesu jest tak wiele, jak wielu ludzi, którzy do niego dążą Chcemy, by Czytelnik zniechęcony trudnościami i biurokracją, z jakimi styka się na co dzień, spojrzał innym okiem na otaczającą go na co dzień rzeczywi stość. Bo czym się różni pesymista od optymisty? Pierw szy mówi, że szklanka jest do połowy pusta, a drugi, że do połowy pełna. Całkowita zgoda, co do szklanki i pewnej ilości płynu w niej to już coś! Chcemy by gazeta REFUGEE.PL była nie tylko skiero wana do uchodźców, ale też przez uchodźców tworzona. Napisz do nas, jeśli spodobał, bądź nie spodobał Ci się nasz artykuł, jeśli chcesz, abyśmy zajęli się jakimś tema tem, lub jeśli sam piszesz teksty, artykuły, pamiętniki, wiersze ** redakcja.refugee@pah.org.pl * zwykle, jak nie wiadomo, o co chodzi chodzi o pieniądze. ** niezamówionych tekstów redakcja nie zwraca. Publikacja nie jest płatna. Gazeta pol.indd 1 Aleksandra Puchała Jaka jest siła pasji i wiary we własne możliwości? Historia Turpala Saparova potwierdza prawdę, że dzięki wytrwałości i ciężkiej pracy każdy cel staje się realny i możliwy do osiągnięcia. fot. Aleksandra Puchała T urpal to 17-letni uchodźca z Czeczenii. Przyjechał do Polski razem z ojcem we wrześniu 2008 roku i od tamtej pory obaj robią wszystko, by chłopak mógł się realizować i osiągać sukcesy. Turpal od ośmiu lat uprawia Taekwondo i ma już na swoim koncie całkiem pokaźną kolekcję medali, które zdobył jeszcze przed przybyciem do Polski. Przez zaledwie pół roku pobytu w Polsce nie próżnował: we wspaniałym stylu zdobył mistrzostwo Bytomia. Teraz przygotowuje się do tegorocznych mistrzostw Polski. Taekwondo jest dla niego absolutnie wszystkim: największą pasją, miłością i sposobem na życie. Duże znaczenie dla Turpala mają azjatyckie korzenie dyscypliny oraz zasady etyczne, które są jej nieodłącznym elementem. Wytrwałość, samokontrola, opanowanie to cechy, które dla Turpala są najważniejsze. W przysiędze Taekwondo, zawarte są słowa Będę bronił wolności i sprawiedliwości. Będę budował pokój. Poprzez sport Turpal i jego tata próbują zmienić swoje życie na lepsze. Czerpią z niego siły na radzenie sobie z codziennością. Dzięki osiągnięciom spor- towym Turpal będzie mógł żyć normalnie i rozpocząć wymarzone studia na wydziale ekonomii. Razem z ojcem zgodnie twierdzą, że Polska to jedno z najlepszych miejsc do trenowania Taekwondo, ponieważ dysponuje ona bardzo dobrym zapleczem, licznymi specjalistami i daje możliwość uczenia się od absolutnych mistrzów w tej dziedzinie. T urpal obecnie mieszka w ośrodku dla uchodźców i ubiega się o nadanie mu statusu uchodźcy. Mimo trudnych wspomnień z dzieciństwa matka zmarła w czasie wojny wytrwale dąży do celu. Codziennie trenuje w specjalnie dla niego stworzonej siłowni na terenie ośrodka. Dzięki charyzmie i ciężkiej pracy spotkał się z dużą serdecznością i olbrzymim wsparciem ze strony Polaków. Cały sprzęt, na którym obecnie pracuje został zakupiony przez Pana Stanisława Olesika, pracownika ośrodka dla uchodźców w Bytomiu. Jestem pewien, że Turpal już wkrótce zostanie mistrzem Polski. Niestety bez pomocy sponsora kontynuowanie obranej drogi będzie utrudnione :02:29

2 2 Krzyżówki, pachołki, koperty... Droga na fotel kierowcy w Polsce jest kręta i wyboista. Jak może ją pokonać obcokrajowiec, który dopiero uczy się polskiego? Wojciech Przybora O prawo jazdy w Polsce może ubiegać się osoba, która przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez co najmniej 185 dni w każdym roku kalendarzowym ze względu na swoje więzi osobiste lub zawodowe albo przedstawi zaświadczenie, że studiuje od co najmniej sześciu miesięcy. (art. 90 ust. 1 pkt 5 ustawy Prawo o ruchu drogowym). KURS Przed egzaminem na prawo jazdy należy zdobyć zaświadczenie ukończenia kursu na prawo jazdy. Kurs trwa najczęściej ok. 2 3 miesięcy (30 godzin zajęć teoretycznych i 30 godzin jazd). Dla niecierpliwych przewidziane są intensywne szkolenia weekendowe, a nawet wyjazdowe, połączone z egzaminem. Teoria to przede wszystkim przepisy ruchu drogowego, rozpoznawanie znaków, zasady pierwszeństwa przejazdu. Wtedy też analizuje się zagadnienia teoretycznej części egzaminu testy. Jazdy, dla wielu najprzyjemniejsza część szkolenia, odbywają się na placach manewrowych, parkingach, w ruchu ulicznym, a także poza terenem zabudowanym i po zmroku. Zdobywa się wtedy umiejętność ruszania na wzniesieniu, jazdy po łuku, parkowania, przodem, tyłem, na tzw. kopertę i przede wszystkim poruszania się autem po ruchliwych polskich drogach. Przed egzaminem uzyskać należy również zaświadczenie lekarskie sprawdzane są wzrok i podstawowa sprawność fizyczna (utrzymanie równowagi). Lekarz może zapytać o przebyte choroby, które mogłyby w przyszłości Początki są trudne. Słowa, z którymi spotkacie się podczas kursu na prawo jazdy (a zwłaszcza na testach z teorii) będą zupełnie inne niż te, które już poznaliście, które słyszycie na ulicy, w pracy. Jeśli jednak poświęcicie na to odpowiednio dużo czasu, wysiłku i determinacji, prawo jazdy w Polsce zdobędziecie bez niczyjej pomocy! Miałem szczęście, że na kursie moim instruktorem był pan Jurek. Był bardzo sympatyczny, dużo rozmawiał i żartował. Jeżdżąc z nim miałem też okazję powtórzyć sobie wszystkie polskie przekleństwa. Dużo pytał o mój kraj o religię, zachowania, tradycję. Żartował nawet na temat terrorystów. Nie był jednak złośliwy ani natarczywy. Interesował się moimi egzaminami i szczerze cieszył z sukcesów. Moim jedynym problemem była teoria. Gdy po rozpoczęciu kursu dostałem książkę z testami, nic nie rozumiałem. Nie były to słowa, które słyszałem na co dzień w zwyczajnych rozmowach z Polakami. Po miesiącu nauki na kursie każdy musiał zaliczyć test. Na 18 pytań miałem wtedy 16 błędów. Mało brakowało by w ogóle nie pozwolono mi przystąpić do egzaminu. Ujął się za mną wtedy pan Jurek, mówiąc, że nie miałem żadnych problemów na jazdach i że jestem w stanie nauczyć się testów w kilka miesięcy. Kierownik szkoły, przekonany najwyraźniej, że i tak nie będę nawet próbował podejść do egzaminu, podpisał moje dokumenty. Skontaktowałem się też z dwoma tłumaczami przysięgłymi języka perskiego. Żaden jednak nie podjął się tłumaczenia testów na prawo jazdy. Uznali, że są zbyt trudne do przetłumaczenia na farsi. Mogłem więc polegać tylko na sobie. Zabrałem się do nauki. Uczyłem się z książki i rozwiązywałem testy na komputerze. Poświęcałem im 3 4 godziny codziennie przez 3 miesiące. Wreszcie, gdy nie miałem już ani jednego błędu, zapisałem się na egzamin. Prawo jazdy w Polsce Użyteczne akty prawne: 1) Ustawa Prawo o ruchu drogowym, 20 czerwca 1997 r. Dz.U nr 98 poz ) Rozporządzenie z dnia 27 października 2005 r. w sprawie szkolenia, egzaminowania i uzyskiwania uprawnień przez kierujących pojazdami, instruktorów i egzaminatorów (Dz.U. nr 217, poz z późn. zm.) wpłynąć na nasze zdolności kierowania pojazdem. Często badanie lekarskie organizowane jest w szkołach jazdy na ogół za dodatkową opłatą. Kiedy ukończymy kurs i skompletujemy zaświadczenia możemy udać się do najbliższego ośrodka egzaminacyjnego przy Wojewódzkim Ośrodku Ruchu Drogowego. EGZAMIN Obowiązkowo pierwszy jest egzamin teoretyczny, czyli test wielokrotnego wyboru z zasad ruchu drogowego. Składa się on z części zasadniczej i specjalistycznej (zależnej od kategorii prawa jazdy, o które się ubiegamy). By zdać możemy popełnić dwa błędy, ale tylko w części zasadniczej. Egzamin przeprowadzany jest najczęściej na specjalnie przygotowanym komputerze. Uzyskany wynik pozytywny ważny jest przez pół roku. W tym czasie musimy uporać się z egzaminem praktycznym. Nie jest to zadanie łatwe, trzeba się więc liczyć z ryzykiem powtórnego zdawania teorii. Na egzamin praktyczny czekają długie kolejki chętnych. Na szczęście kandydaci, którzy po raz pierwszy podchodzą do egzaminu, mają pierwszeństwo i egzamin jest im wyznaczany nawet tydzień po zdaniu teorii. Elementy egzaminu praktycznego nie powinny stanowić dla nas żadnego zaskoczenia. Wszystko jest dokładnie omawiane wcześniej na kursach. W końcu każdej szkole jazdy zależy na jak najwyższym procencie zdawalności swoich absolwentów. Zdającym sprzyja fakt, iż przez cały czas towarzyszy im kamera, znajdująca się w pojeździe. Po zdanym egzaminie, by otrzymać upragnione prawo jazdy, należy mieć zameldowanie. Potem pozostaje już tylko bezpiecznie jeździć i uważać na polskie, dziurawe drogi. Dopuszczalne stężenie alkoholu we krwi kierowcy w Polsce wynosi 0,2 Prawo jazdy okiem uchodźcy z Iranu Pewność siebie znów mnie jednak opuściła. Bałem się, że 25 minut to za mało, aby samodzielnie przeczytać pytania ze zrozumieniem. Poprosiłem egzaminatora, aby dano mi więcej czasu. Niestety żaden z prowadzących się na to nie zgodził. Usłyszałem, że mogę zdawać po polsku, niemiecku lub angielsku. Nie znałem żadnego z tych języków. Zwróciłem się o pomoc do dyrektora ośrodka egzaminacyjnego. Wytłumaczyłem sytuację. Podczas rozmowy był obecny jeden z egzaminatorów, który oświadczył, że nie rozumie co ja tu w ogóle robię. Kierownik jednak dał mi szansę. Zdecydowano, że będę zdawał ustnie, w osobnym pokoju. Do egzaminu wyznaczony został ten sam pan, który przed chwilą odmówił mi szans. fot. Aleksandra Puchała Na początek zostałem poinstruowany na temat zachowania podczas egzaminu, w tym o tym, że egzaminator nie życzy sobie żadnych kopert. Obiecał, że da mi ewentualnie 3 4 minuty więcej czasu. Gdy przeczytał pierwsze pytania nic nie zrozumiałem. Poprosiłem, aby mi je wytłumaczył odmówił. Zaproponowałem, że sam przeczytam pytania, sam zaznaczę odpowiedzi na kartce, a jakiekolwiek wątpliwości dotyczące słów będę z nim konsultował. Zgodził się. Poprosiłem go o pomoc tylko raz. Gdy skończyłem, sprawdziłem test kilka razy i oddałem egzaminatorowi. Ten w ciszy sprawdził, po czym, nieco zdziwiony, powiedział Bez błędów, gratuluję!. Ponieważ miałem już prawo jazdy w Iranie, część praktyczna nie stanowiła dla mnie problemu. Trzeba opanować jazdę po łuku do przodu i do tyłu oraz wjechać pod górkę. Później wyjeżdża się na miasto. Robimy wszystko to, co na kursie. Mi przytrafiła się tylko jedna wpadka. Podczas parkowania wskutek wjechania w dziurę zgasł mi samochód. Egzaminator stwierdził wtedy krótko pierwszy błąd. Nie mogłem jednak wyjechać z tego dołka. Egzaminator wysiadł z samochodu i gdy okazało się, że dziura w jezdni niedoróbka po remoncie drogi ma głębokość 50 cm, oświadczył dobrze, to nie twoja wina. Reszta przebiegła bez problemów. Starałem się jechać z dopuszczalną prędkością 50 km na godzinę. Gdy wróciliśmy do ośrodka egzaminator pogratulował mi zdałem. Zanim otrzymałem dokument minęło około 3 4 miesięcy. Nie miałem wówczas stałego zameldowania, co jest konieczne do wystawienia dokumentów. Dopiero po zameldowaniu mogłem zgłosić się po prawo jazdy. Spisał: Wojciech PRZYBORA Gazeta pol.indd :02:29

3 Po polsku żyje się łatwiej Ilona Sójka Adam: Pełnia życia to nie hazard Adam z Czeczenii, mimo iż los nie obszedł się z nim lekko, nigdy się nie poddawał Życie nie może być jak hazard. Jeżeli chcemy żyć w Europie, musimy je z głową zaplanować, a nie liczyć tylko na przypadek lub na to, że ktoś nam coś da... Jeśli chce się żyć w Polsce pełnią życia, trzeba posługiwać się językiem polskim, a jest to jeden z trudniejszych języków świata. Nauka jest oczywiście prostsza, gdy zna się wcześniej inny język słowiański np. rosyjski. Łamanym rosyjskim można dogadać się z naprawdę wieloma Polakami i... Polkami Adam uśmiecha się i mruga porozumiewawczo Kiedyś u was każdy uczył się rosyjskiego w szkole, obowiązkowo, wiem, wiem... Słowa są podobne, ale można się też pomylić: nie raz ludzie w sklepie się zaśmieją albo dziewczyna nie odpisze na sms-a. Lubelski ośrodek dla uchodźców zapewnia swoim podopiecznym warunki do nauki języka, a mimo to frekwencja na zajęciach jest tragiczna stwierdza ze smutkiem Elżbieta Fiok nauczycielka w Szkole Podstawowej nr 31 w Lublinie, która z dzieć mi imigrantów pracuje blisko 10 lat. Nie jest tak, że jesteśmy ignorantami i leniami, uciekamy od nauki czy z Polski. Wielu z nas ma problemy z koncentracją, W domu raczej nie zajmowaliśmy się nauką. tłumaczy Adam Proszę sobie wyobrazić, że od 1994 roku zginęło 17 tys. Młodych chłopaków i mężczyzn. Proszę zrozumieć dlaczego trudno nam pojąć wartość waszego rozumienia sukcesu i waszą, daleką od spraw wojny, aktywność dnia codziennego. Nauczenie się polskiego w stopniu wystarczającym do podstawowej komunikacji trwa średnio pół roku. Rok intensywnych zajęć pozwala na podjęcie pracy. Przy Centrum Wolontariatu i Centrum Duszpasterstwa Młodej Archidiecezji Lu- belskiej działa 60-osobowa grupa wolontariuszy, którzy prowadzą m.in. świetlicę integracyjną dla dzieci i lekcje języka polskiego dla kobiet. Uzupełnieniem zajęć są wyjścia do teatru, filharmonii, czy na mecz piłki nożnej albo zawody żużlowe. Uchodźcy w relacjach rówieśniczych z polskimi dziećmi są wycofani, zagubieni, zaś w szkole po prostu nie rozumieją poleceń na lekcji. Zniechęcają się przez to do nauki, nie są w stanie zaistnieć na forum klasy, nawet mimo bardzo dobrego przygotowania z materiału. mówi Elżbieta Fiok Kiedy wolontariusze dodadzą dzieciakom otuchy i pomogą w lekcjach, jest lepiej, zarówno nauczycielom jak i samym uczniom. Bieslan, Ayub i Szemil: pora na egzamin! W ramach tzw. indywidualnego programu integracyjnego, pracownicy socjalni MOPR-u proponują uchodźcom kilkumiesięczne kursy dostosowane do wymogów czekającego ich egzaminu i potrzeb na rynku pracy. Lekcje odbywają się w Ośrodku Szkolenia, Dokształcania i Doskonalenia Kadr Kursor w Lublinie (ul. Narutowicza 62). Po zrealizowaniu programu i złożeniu egzaminu, kursant ma przed sobą realne możliwości rozwoju kariery w Polsce, a także perspektywę lepszych zarobków. Bieslan w Polsce od 2 lat: Po roku praktyki w pracy, ze znajomymi Polakami można się oswoić i zacząć rozmawiać. Wszystko zapamiętuje się coraz łatwiej i lepiej. A kurs? Na pewno pomaga, ale najważniejsze jest rozmawianie po polsku wszędzie i jak najwięcej. Trzeba próbować czytać gazety, oglądać filmy. W dzień egzaminu strasznie bolała mnie głowa, normalnie pękała wspomina Ayub brałem leki, ale się zdecydowałem. Powiedziałem sobie: Spróbuję! Pani z MOPR-u, która zapisywała nas na kursy powiedziała mi, że mam szanse. Zapamiętałem to i tak właśnie zrobiłem. Zaryzykował również Szemil. Nie do końca wierzył, że mu się uda, a jednak zdał. Tak jak cała trójka, dostał ocenę dobrą. Okazało się, że wiedział znacz- Niegdyś w domu oglądaliśmy bardzo popularny u nas serial z Polski: Czterej pancerni i pies. Ludzie na czas emisji rzucali robotę i lecieli przed ekrany. Po raz pierwszy zobaczyłem wtedy Polskę. Byłem ciekaw tego kraju. Lubiłem kochliwego Janka, co chciał uciec z wojny. nie więcej niż przypuszczał. Szemil ma tu dziewczynę i paczkę wypróbowanych kumpli, z którymi wspólnie spędzają ważne dla siebie chwile. Zależało mi żeby was zrozumieć: co myślicie, czujecie, mówicie między sobą, dlaczego coś robicie a czegoś nie. To było bardzo interesujące. Bardzo chciałem poznać język polski, by móc opowiedzieć wam o sobie: kim ja jestem, w co wierzę, co lubię, z czym się nie zgadzam i dlaczego... Ayub, niezwykle praktycznej natury, wciąż chętny poszerzać kręgi znajomych opowiada: Nie znoszę marnować czasu. Kiedy tak godzinami leżałem na łóżku zimą, jak pracy nie było, oglądałem polskie filmy, jeden za drugim. Samo wchodziło do głowy! Trzeba zadawać pytania: Co to znaczy?, Co to jest? I powoli, powoli dobrze będzie! Jak ktoś chce tu w Polsce zostać, wtedy język jest najważniejszy, nawet u szefa, żeby dostać podwyżkę musisz umieć gadać, Jak wynajmujesz mieszkanie, telefonujesz i co powiesz? Na egzaminie Ayub musiał opowiedzieć kim są trzy siedzące postacie, w co są ubrane, co się z nimi dzieje. Tłumaczyłem, rozprawiałem egzaminatorce: są smutni, siedzą, jeden z nich twarz wyciera ręcznikiem przegrali mecz! Egzamin nie był trudny. Rozsadzili nas na odległość 1,5 metra relacjonuje Bieslan Należało napisać tekst składający się z 80 słów: o Lublinie, o poszukiwaniu pracy, mieszkania. Każdy z nas miał inny Potem uzupełniałem zdania trzema podanymi wyrazami, do wyboru. Na koniec musiałem opisać obrazek. To były scenki sytuacyjne. One sprawiły chyba chłopakom trochę zabawy. Kto zabłysnął szerokim zasobem słownictwa, jasnością wypowiedzi i humorem, miał już dyplom w kieszeni! Ayub pracuje jako brygadzista na budowach w Lublinie i Warszawie. Mówi, że twarde lekcje życia, które przeszedł opłaciły się. Bieslan kończy kurs ślusarski. Ma poważne propozycje dobrej pracy w tym zawodzie. Ludzie szanują go za wytrwałość i ogładę. Szemil będzie w tym roku zdawał egzamin na prawo jazdy. Coraz bardziej czuje się związany z Polakami, a szczególnie z jedną Polką. Adam chciałby mieszkać w Polsce, ale szanse na prace widzi zagranicą. Na utrzymaniu ma żonę i dwoje dzieci. Szacunek dla pracy i rodzinnych więzi to wynik głębokiej religijności i kontynuowanych świadomie tradycji. fot. archiwum PAH Świetlica przy Szpitalnej zaprasza K iedy jest się w nieznanym kraju, wśród ludzi, mówiących niezna nym językiem, warto znaleźć sobie bezpieczne miejsce po to by spokojnie siąść, napić się herbaty, poczytać gazetę w swoim języku, porozmawiać z rodakami i zaplanować kolejny dzień. W Warszawie takim miejscem jest Świetlica w Centrum Pomocy Uchodźcom i Repa triantom (CPUiR) przy ulicy Szpitalnej 5/18. Nie raz już sale świetlicy były świadkami niebanalnych spotkań. Można tu znaleźć ofertę pracy, noclegu, wycieczki turystycznej. Naj częściej jednak jej przestrzenie służą kursom i warsztatom. W świetlicy CPUiR można uczyć się języka polskiego. Zajęcia prowa dzą nauczyciele i studenci. Grupy są organizowane na bieżąco nie jest ważne czy mówisz teraz po polsku istotne jest to, czy chcesz się tego języka nauczyć. Zarówno poziom trudności jak i poruszana tematyka jest dostosowana do potrzeb każdego z uczniów. Nauka języka to doskonały pierwszy krok do odnalezienia swojego miejsca w nowym kraju. O soby ubiegające się o nada nie statusu uchodźcy, jak i osoby objęte ochroną między narodową mogą uczestniczyć w bezpłatnych kursach komputerowych (poniedziałki i środy w go dzinach 14:00 16:00 oraz wtorki i czwartki w godzinach ). Znajomość oprogramowania biurowego i obsługi internetu coraz częściej wymagana jest przez pracodawców. Równocześnie trwają zapisy na warsztaty kulinarne, które będą odbywać się w każdy czwartek, w godzinach 14:00 16:00. Zapisy odbywają się na miejscu w sekretariacie CPUiR. Dzięki tym zajęciom wielu uchodźców znalazło pracę. Część przychodzi po prostu zająć sobie czas dla innych jest to kolejna okazja do spotkań i poznania nowych ludzi. O soby, które zgłoszą się do Centrum Pomocy Uchodźcom i Repa triantom mogą być wysłane na bezpłatne kursy zawodowe przy gotowujące do określonej pracy (np. glazurnika, kucharza i innych). Kursy kończą się wystawieniem zaświadczenia zgodnego ze wzorem Ministerstwa Edukacji Narodowej. Zajęcia realizowane są w ramach projektu Refugee.3 Integracja cudzoziemców w Polsce finansowanego z Europejskiego Funduszu na rzecz Uchodźców. Świetlica zaprasza od poniedziałku do piątku w godzinach 9:15 16:30 Kajetan Prochyra Gazeta pol.indd :02:30

4 Sukcesem jest to, kiedy człowiek, niezależnie od warunków w jakich się znajduje, dąży do celu i go osiąga. Krok po kroku sukces za sukcesem rys. Paweł Łoś Zula jest wysoka, ma piękne oczy. Spod granatowych rzęs przebija jasny brąz jej spokojnego, ciepłego spojrzenia. Tablicę korkową nad biurkiem jak gęsty bluszcz porosły małe karteczki: Dziękuję Ci Zula, a głównie kocham Cię Zula! Kuba, Kocham Cię Zula! Agata, Zula, kocham Cię...Jurek,...Zosia,...Rafał... Zula jest lekarką. Przyjechała do Polski po drugiej wojnie czeczeńskiej. Dla mnie sukcesem jest to, kiedy człowiek, niezależnie od warunków, w jakich się znajduje, dąży do celu i go osiąga. Osiąga sukces, ale nie zatrzymuje się zaraz obiera sobie kolejny cel. Dopóki żyjesz, będziesz dążył do celu. Krok po kroku sukces za sukcesem. Sukcesem było dla mnie przekroczenie polskiej granicy. Dotarcie, wtedy 10 lat temu do kraju, w którym będę bezpieczna, gdzie nie będę prześladowana, poniżana, gdzie człowiek może czuć się normalnie i spokojnie. Poczułam, że odniosłam sukces, kiedy mogłam schować paszport gdzieś na dno walizki. Syn spytał: po co to chowasz? Przecież za pięć minut albo za pół godziny przyjdą i będą cię sprawdzać tak już był przyzwyczajony. Nie powiedziałam tutaj już nie. Do dzisiejszego dnia nikt mnie jeszcze w Polsce nie wylegitymował. Sukces to taki szczęśliwy oddech: minęło coś, do czego dążyłaś, już masz to za sobą, ale nie myślisz jeszcze o przyszłości. Tu i teraz jestem spokojna, wolna to uczucie na zawsze zostaje w pamięci. Kiedy człowiek dociera do ośrodka dla uchodźców, dostaje wszystko: dach nad głową, środki czystości, pościel może spokojnie się rozebrać, wziąć prysznic i położyć spać. Choć budzisz się w nocy i myślisz: gdzie ja jestem? wiesz, że ci się udało, że doprowadziłeś swoich bliskich do miejsca, w którym już nic im nie zagraża. To jest sukces twój, jako matki, jako kobiety. Potrafiłaś ochronić swoje dzieci. Uchodźca trafia do kraju, w którym czuje się obcy. Wszystko jest inne. Sukcesem jest odnaleźć się w nowym kraju. Nie tylko w ośrodku dla uchodźców. Żyć tak, by dać coś od siebie temu społeczeństwu i krajowi, który cię przyjął. Być normalnym człowiekiem, którym byłeś w ojczyźnie. Normalnym, czyli: żyć, pracować, otwierać się, dawać coś od siebie. Nie być rośliną przeczekam pół roku, może rok, później wrócę. Nie ma takiej opcji. Musisz odnaleźć harmonię z samym sobą i z nowym otoczeniem. Kiedy zaczynasz rozmawiać z ludźmi wokół, ich językiem, to jest ogromny sukces. Przecież każdy uchodźca, który doświadcza wojny, ucieczki, jest traumatą poniekąd osobą psychicznie niepełnosprawną. Społeczeństwo musi mu wtedy pomóc, ale pomóc mądrze: wiedzieć kim on jest i w jakim kierunku tę pomoc należy skierować. W rozmowach ze mną uchodźcy przyznają, że chcieliby zostać w Polsce, ale ich na to nie stać. Żeby wyprowadzić się z ośrodka, trzeba wynająć mieszkanie. Mało kto chce wynająć mieszkanie uchodźcy, a poza tym ile to kosztuje. Osoba, która miała lat, kiedy zaczęła się wojna, dziś ma lata. Nie ma nawyku uczenia się, ani poczucia obowiązku. Po prostu nie zdążyła się tego nauczyć. Tu jest właśnie miejsce na program pomocowy, pogram rządowy. Nie wystarczy obecny, 12-miesięczny program integracyjny. Powinien być zwiększony co najmniej do trzech lat. Wtedy uchodźcy potrafiliby nauczyć się języka, a państwo by to weryfikowało: nie będziesz się uczył nie dostaniesz dofinansowania, potem praca, zaczęliby płacić podatki do tego właśnie system powinien dążyć. To niestety kosztuje jeśli nie chcemy ich sprowadzać na margines. A uchodźców przybywa, bo wojna trwa. Każdy chciałby być człowiekiem sukcesu mieć pracę, samochód, pieniądze na wakacje dla rodziny. Nie ma różnicy między wizją sukcesu uchodźcy i Polaka, jedynie dla uchodźcy drogę do tego celu trzeba pomnożyć wiele, wiele razy. Teraz mam dzieci, które się kształcą, mam pracę, jesteśmy normalną, fajną rodziną, lubimy ludzi i ludzie nas lubią. I to jest sukces nasz, ale także wszystkich tych, którzy kiedyś nam pomogli, którzy dali mi status, którzy podali mi rękę. Teraz mogą obserwować skutki swojej pracy. Nie jest sukcesem zarobić duże pieniądze. Sukcesem jest przychodzić do swojego miejsca pracy i lubić je, czuć się dobrze. Być otoczoną ludźmi, rozmawiać, nawet kłócić się, ale mieć wspólny język, czuć wspólnotę, ten sam cel to jest sukces. Być dobrym człowiekiem i uświadomić to sobie, być życzliwym, pomocnym, nie idealnym, bo takich nie ma. To jest sukces. Bo to jest szczęście, a w każdym sukcesie jest kropla szczęścia. Wysłuchał: Kajetan Prochyra Wielość, która nas wzbogaca rozmowa z Krystyną Starczewską filozofką, pedagożką, twórczynią zespołu szkół Bednarska 4 Co to jest sukces uchodźcy? Wielu uchodźców odnosi sukces. Kończą gimnazjum, idą do liceum, zdają maturę i idą na studia. Wybitnym tego przykładem jest nasza absolwentka z Chin. Przyjechała do Polski z grupą nielegalnych uchodźców. Nasze władze bardzo nieładnie postąpiły: wszystkich dorosłych, których nakryto, odesłano do Chin, a wiadomo co im tam za to grozi. Dziewczynkę jednak zostawiono. Była chora, może żal im się zrobiło. Trafiła do domu dziecka, a ten zaproponował nam byśmy ją uczyli. Kiedy do nas przyszła, miała 15 lat, nie mówiła słowa po polsku tylko po chińsku. Posłaliśmy ją od razu do trzeciej klasy. Zrobiła niesłychany wysiłek by skończyć gimnazjum oczywiście pomogliśmy jej w tym bardzo. Poszła do liceum na Bednarską, ani jednego roku nie powtarzała i po trzech latach przystąpiła do polskiej matury. Rozszerzoną matematykę zdała na 70%. Wielu Polakom życzę takiego wyniku. Polski zdała bez problemu, na poziomie ogólnym. Niestety nie przyjęto jej na ekonomię, o której marzyła, bo zabrakło jej dwóch punktów. Nikt nie wziął pod uwagę tego, że to jest Chinka, że musi być piekielnie zdolna by z takim wynikiem zdać w Polsce maturę. Bałam się, że dla niej to jest koniec. Wyjechała z Chin po to, żeby się uczyć, była trzecim dzieckiem w rodzinie. Tam takie dzieci w ogólne nie mają prawa żyć, a jeśli żyją, to nie mają prawa do nauki. Po porażce na ekonomii, zdecydowała się na sinologię, na którą też jej nie przyjęto, bo na sinologię trzeba zdawać rozszerzony, a nie ogólny polski. Chinki nie przyjęto na sinologię! To już była zupełna rozpacz. Wtedy zadzwoniłam do szkoły im. Koźmińskiego, porozmawiałam z rektorem. Pan rektor w jednej chwili zadecydował o jej przyjęciu, nie tylko za darmo a to jest płatna szkoła ale z miejsca przyznał jej stypendium. Teraz jest jedną z najlepszych studentek, na trzecim roku wymarzonej ekonomii. Sukces więc to nie tylko wysiłek człowieka, ale też dobra wola wszystkich tych, którzy go otaczają. Bardzo wielu cudzoziemców i uchodźców nie może odnieść sukcesu, bo zderzają się z machiną biurokracji, która nie potrafi docenić ich zdolności. A z kolei bardzo wielu osiąga sukcesy dzięki temu, że spotkali na swojej drodze kogoś, kto zechciał im pomóc. My przyjmujemy dużo dzieci uchodźców, to jest specyfika naszych szkół. Niektórzy to uchodźcy polityczni, inni znaleźli się tu z powodów ekonomicznych, wszystko jedno: dzieciom trzeba pomagać, dzieciom trzeba znaleźć miejsce. Kiedy kończy trzecią klasę gimnazjum, zastanawiamy się, czy da radę w zespole naszych szkół ogólnokształcących, czy też powinno szybko zdobyć zawód i wtedy szukamy mu odpowiedniej szkoły. Co z różnicami międzykulturowymi? Pewnego razu, czeczeński chłopiec zemdlał w czasie testu Coopera (biegowy sprawdzian wytrzymałościowy). Podbiegamy z wodą, a on daje znak, że tej wody nie wypije. Tak dowiedzieliśmy się, że jest Ramadan muzułmanin wtedy nie je, nie pije, więc nie powinien też biegać w pełnym słońcu testu wytrzymałościowego. W nocy, po zachodzie Słońca może jeść, ale ten akurat w nocy spał, więc od dwóch dni był na czczo. Jest sporo rzeczy, o których trzeba się dowiedzieć, żeby potem się dostosować. W pewnych sytuacjach dochodzi do konfliktu norm. Mamy np. sporo muzułmanów. Przedmiotem sporu może być ich stosunek do kobiet. Poprosiłam kiedyś naszego ucznia, z Czeczenii, żeby pomógł mi zanieść ciężką paczkę. Chłopiec wziął ją bardzo grzecznie, po czym się obejrzał i zobaczył, że obok stoi dziewczynka, też Czeczenka, też muzułmanka więc wręczył jej tę paczkę, żeby to ona zaniosła. W takich przypadkach interweniujemy. Jeżeli w konflikt wchodzi obyczaj i prawa człowieka, to prawa człowieka stawiamy na pierwszym miejscu. A co z religią? Równouprawnienie religii polega na tym, że każdy może mówić o swojej religijności. Wychowywać należy w taki sposób, by wzajemnie szanować swoje tradycje. W czasie szkolnych rekolekcji nasi czeczeńscy uczniowie bardzo chętnie przychodzili słuchać księdza Bonieckiego. Gdybyśmy nie chcieli słuchać o innych religiach, to nie zwalnialibyśmy z wf-u muzułmanów w czasie Ramadanu. Mahomet mówił o Narodach Księgi, czyli, że wszystkie trzy wielkie religie monoteistyczne mają wspólną księgę, wspólną tradycję, wspólną biblię, i tak samo winny się szanować. Jak radzić sobie z częstym wśród uchodźców problemem apatii a z drugiej strony z traumą wojenną? Dzieciom bierność nie grozi. Jeśli są w środowisku, gdzie jest aktywność, to w tę aktywność naturalnie się włączają. Innym problemem jest trauma. Wielkie wrażenie zrobił na nas chłopiec na wycieczce do Muzeum Powstania Warszawskiego, gdzie elementem ekspozycji są dźwięki nalotu samolotowego. Czeczeński chłopiec, normalnie wesoły, uśmiechnięty, zaczął się cały trząść i płakać. Wtedy nasi uczniowie zrozumieli co to znaczy mieć za sobą tego typu przeżycia. Dla nich to była tylko ekspozycja, a w pamięci uchodźców jest to wciąż żywy obraz. Inny uchodźca, kiedy nad szkołą przelatywał samolot chował się pod ławkę. Uchodźcy mają takie odruchy. Oczywiście mamy szkolnego psychologa i staramy się nad tym pracować. Wszyscy uczniowie, nauczyciele muszą mieć przede wszystkim świadomość problemu. Na co kłaść szczególny nacisk? Polakom przypomnieć trzeba, że jeszcze nie tak dawno byli w podobnej sytuacji, jak np. Czeczeni: emigrowali, szukali azylu, i korzystali z pomocy innych. Myślę, że równie silnie działa w człowieku lęk przed obcym i chęć agresji wobec obcego, jak i współczucie i chęć pomocy, komuś kto jest w podobnej sytuacji. Trzeba przestawić się z ksenofobii na otwartość wobec innego. Nie jest to łatwe, ale każdy krok idący w tym kierunku: przez naukę, przez zabawę, przez szukanie podobieństw, przez podniebienie służy wymianie, poznawaniu się, wspólnej realizacji przedsięwzięć i to jest dobre. Rozmawiał: Kajetan Prochyra fot. Jędrzej Sokołowski/FLATTENIMAGE.PL Gazeta pol.indd :02:30

5 Gra o życie Zuzanna Maczyńska START Jesteś samotną kobietą, masz kilkoro dzieci. Znajdujesz się w obcym kraju. Nie znasz języka ani miejscowych ludzi. Ostatni rok spędziłaś w ośrodku dla uchodźców. Prawdopodobnie nie masz statusu uchodźcy, ten przyznawany jest tylko nielicznym. Ty zadowalasz się pobytem tolerowanym. Nie masz pracy, pieniędzy i dachu nad głową. Jak sobie radzisz? POLE 1. WYCHODZISZ Z OŚRODKA Kiedy wyszłam z ośrodka to był dla mnie najgorszy rok, było tak ciężko. Trudno jest znaleźć mieszkanie, jak nie znasz polskiego. Ja mówiłam po rosyjsku. Wyszliśmy zimą, a ja znalazłam mieszkanie w domu bez ogrzewania, z piecem, którego trzeba było zawsze pilnować. Żyłam tam rok. Potem już szukałam mieszkania w bloku. Dzieciom było zimno i mi było ciężko samej bez męża, z tym piecem, i drzewem, i węglem. Wtedy jeszcze dostawałam pieniądze z programu, 2800 zł. Wtedy sobie założyłam, że muszę nauczyć się polskiego. Ale nie było jeszcze takich kursów jak teraz, więc uczyłam się sama i już jakoś rozmawiałam po polsku. Miałam taką znajomą Polkę, szybciej się uczysz, kiedy z kimś rozmawiasz. Wtedy znalazłam sobie mieszkanie w bloku, bardzo fajne, trzypokojowe, mieszkam tam już drugi rok. To też nie było łatwe, ale nie ma samych złych ludzi. Ja zawsze mówię, że wszędzie są różni ludzie. Trzeba tylko chcieć znaleźć tych dobrych. Właściciel jest bardzo dobrym człowiekiem. Najpierw bałam się mu powiedzieć, że mam dzieci. Gdy się na to zdecydowałam, odpowiedział: No i co z tego? Ja też mam. Płacę 1000 złotych miesięcznie plus opłaty, 500 albo 600 złotych. Szukanie mieszkania jest bardzo trudne. Zazwyczaj jak właściciele słyszą obcokrajowca to nie chcą wynajmować. Są też tacy ludzie, którzy sami wyjeżdżają za granicę i dla nich to bez znaczenia. Są tacy, którzy nie chcą z dziećmi, wolą studentów. Poza tym, mieszkania są bardzo drogie. Mam znajomą, też z pięciorgiem dzieci, płaci 2000 złotych plus opłaty. Samotnej kobiety na to nie stać. Kiedy nie masz pracy, masz tylko pomoc z programu integracyjnego. Ona kończy się po roku, i wtedy nie ma już z czego opłacać mieszkania. Nie starałam się o mieszkanie socjalne. Znajomi mnie do tego namawiali, ale pomyślałam, że to nic nie da, na te mieszkania czeka dużo Polaków. POLE 2. SZUKASZ MIESZKANIA W 2008 roku wyszłam poza ośrodek, trzeba było szukać mieszkania. W ciągu roku przeprowadzaliśmy się cztery razy. Najpierw nie mogłam nic znaleźć, mieszkałam u różnych znajomych. Potem znalazłam mały domek. Właścicielka żyła w domu, a my obok, w takiej małej jednopokojowej przybudówce. Ta pani była bardzo trudna, nie pozwalała dzieciom wyjść do ogródka. Mówiła, że zniszczą jej drzewa. Dostawałam wtedy pieniądze od Pomocy Rodzinnej, 2000 zł na cztery osoby. To są pieniądze przeznaczone na mieszkanie, jedzenie, ubrania. Ale starcza ich tylko To mieszkanie mam do sierpnia. Dwa miesiące temu kosztowało 1600 zł, teraz kosztuje Ma 47 metrów kwadratowych, trzy pokoje, chociaż ten trzeci to jest komórka, trudno to nazwać pokojem. To bardzo małe mieszkanie i bardzo drogie. Teraz znowu szukam mieszkania, już trzy miesiące. Szukam w gazetach, w Internecie, rozwieszam ogłoszenia, podpisałam umowę z agencją nieruchomości. Właściciele pytają mnie, czy mam dzieci. Jak odpowiadam, że troje, nie chcą wynajmować. Poza tym 10 % ludzi, jak usłyszy, że nie jestem Polką, kończy rozmowę. Ja im mówię, że mam ochronę uzupełniającą, nie będę stąd wyjeżdżać, mam wszystkie dokumenty. Ale oni odrzucają wszystko, nie chcą nawet rozmawiać na ten temat. Są też bardzo duże problemy z meldunkiem. Chcą za to dodatkowych pieniędzy, 600 czy nawet 1000 zł. Czasem jest tak, że dzwonisz, umawiasz się na oglądanie mieszkania za pół godziny, a gdy przychodzisz, okazuje się, że mieszkanie już jest wynajęte. Czujesz się tak, jakbyś się komuś nie spodobała, może powód jest inny, ale ty się tak czujesz. Złożyłam wniosek o mieszkanie socjalne do Urzędu Miasta, mogą to zrobić wszyscy, którzy mają ochronę uzupełniającą. Złożyłam wniosek w kwietniu i do tej pory nie znamy decyzji. W tym miesiącu zostało na jedzenie 200 złotych na 4 osoby. Pomogła mi pomoc społeczna, trochę pomagają nam ludzie, inaczej bym nie wytrzymała. Najpierw znalazłam pracę jako sprzątaczka. Dzieci pilnowała koleżanka, też Czeczenka, pomagałyśmy sobie nawzajem. Mam też polską przyjaciółkę. Ale w ośrodku ludzie nie kontaktują się z Polakami. Ważne, że pomagali mi znajomi. Pomagali z jedzeniem, ubraniem, i tak moralnie. Mnie pomogli, ale jest dużo ludzi, którym nikt nie pomaga. Teraz pracuję dla Stowarzyszenia Interwencji Prawnej, mam zajęcia w szkole podstawowej w Warszawie. To szkoła, gdzie Polacy uczą się z dziećmi imigrantów. Prowadzę zajęcia międzykulturowe i uczę języka czeczeńskiego. Przyjeżdżam tu raz w tygodniu. W Białymstoku nie mam drugiej pracy, ale będę musiała poszukać. Nie znam dużo uchodźców, którym udało się rozpocząć normalne życie po wyjściu z ośrodka. To jest bardzo rzadkie. Ci ludzie, którym się nie udaje, wyjeżdżają stąd. Później ich deportują, potem znowu do Polski... Są w bardzo trudnej sytuacji. Ja nie chciałam wyjechać, chociaż były takie momenty, kiedy było mi trudno. Boję się wyjechać, dzieci mają tu już znajomych, nie chcę zaczynać od nowa w innym kraju. Ale dużo ludzi wyjeżdża. Mi szkoda dzieci. Z sąsiadami nigdy nie miałam problemów, nikt mi nic nie mówił, nie przeszkadza im to, że noszę chustę. Dzieciom dobrze idzie w szkole, im jest łatwiej, bardzo dobrze mówią po polsku. Mi to wszystko udało się zrobić własnymi siłami. Jeśli byłabym sama, nie dałabym rady tak mocno się trzymać, ale wiem że odpowiadam za swoje dzieci. One oprócz mnie nikogo tutaj nie mają. Nie jest łatwo być obcym. Mamy inną religię, kulturę, obyczaje i to wszystko jest dla naszych kobiet straszne. U nas kobiety zawsze siedzą w domu. Żyję z dnia na dzień: praca, szkoła, dom, dzieci. Bardzo chcę, żeby moje dzieci miały swoje mieszkanie, żeby mieli coś własnego, i zawsze przeżywałam to, że nie mogę im nic dać. Na mieszkanie dla nich też mnie nie stać, nawet jak będę miała dwie prace. Ciągle jest trudno, ale jest lepiej, dlatego, że mam pracę, znam polski i wiem, że ktoś mnie zrozumie. Kheda ma nieco ponad trzydzieści lat. Jest zadbana, dobrze ubrana i piękna. Ma pięciu synów, najstarszy ma 13 lat. Przyjechała tu, jak większość czeczeńskich uchodźców, po wojnie, 4 lata temu. Przyjechała sama, z pięciorgiem dzieci. Z mężem straciła kontakt na rok przed opuszczeniem Czeczenii. POLE 3. MYŚLISZ O PRACY POLE 4. WYJEŻDŻASZ? POLE 5. RADZISZ SOBIE DALEJ Jestem gruba, nie mogę znaleźć takiej pracy, żebym mogła dostawać 3 albo 4 tysiące złotych. Mogłabym wtedy wynajmować mieszkanie za 1800 złotych i pracować, żeby przynieść coś dzieciom. Raz pracowałam tu na czarno jako sprzątaczka. Gospodyni oskarżyła mnie o kradzież. Bardzo ciężko to przeżyłam. Później ta rzecz się znalazła i ona mnie przepraszała. Ale ja już nie pójdę do pracy jako sprzątaczka, wolę nie mieć co jeść. Nie chcę, żeby ktoś mnie tak traktował. U siebie w domu wypiekałam chleb, doiłam krowy, uprawiałam warzywa. Ja już wyjeżdżałam, do Szwecji, Norwegii. Zostawiałam tu dzieci. Myślałam, że tam dostanę azyl i je sprowadzę. Ale tu mieli moje odciski palców, za każdym razem musiałam wracać. To bez sensu, jeśli Polska nie może sobie poradzić z uchodźcami, powinna im pozwolić jechać dalej. Wszystko już widziałam w życiu, teraz chcę spokoju. Chcę, żeby moje dzieci chodziły do szkoły. Na razie radzą sobie dobrze. Mają kolegów. Z sąsiadami mam dobre stosunki. Sąsiadka z góry przynosi ciasteczka dla dzieci. Właściciel mieszkania to też dobry człowiek, zawsze się pyta, czy czegoś mi nie trzeba. Nie mam tu nikogo. O wszystkim muszę myśleć sama. W Czeczenii mam dużą rodzinę, która pomogłaby, jeśli coś stałoby się z moim domem. W sierpniu powinnam się wyprowadzić. Po prostu wezmę swoje rzeczy i wyjdę z dziećmi na ulicę. Nie wiem, co zrobić. Nie ma takiego ośrodka, do którego mogłabym pójść z dziećmi. Nikt normalny nie pójdzie do ośrodka dla bezdomnych, już lepiej siedzieć na ulicy. Czasem myślę o tym, co z nami będzie za 4 miesiące, i już jestem zmęczona. Bardzo boję się przyszłości, boję się o dzieci. Nie mam pieniędzy, nie mam zdrowia, nie mam dobrego ciała. Dużo ludzi jest w podobnej sytuacji. Czasami tak myślę, żeby odesłać moje dzieci za granicę, dostałyby tam azyl. A ja bym tu umarła. Do Aliny trudno się dostać. Mieszka w odległej dzielnicy na obrzeżach Warszawy. Dojazd z centrum zajmuje około półtorej godziny. Alina ma 42 lata i trójkę dzieci. Średnie dziecko, trzynastoletnia córka, choruje na padaczkę i chodzi do szkoły specjalnej. Gdy dziewczyna wchodzi do pokoju, niechętnie się wita i odmawia rozmowy. O mężu Alina nie chce rozmawiać. Wyjechała z Czeczenii w 2004 roku, po tym, jak 2 tygodnie siedziała w więzieniu. Jej brat jest mudżahedinem, chcieli wiedzieć, gdzie jest. Czasami do Polski dzwoni jej mama, mówiąc, że w Czeczenii jest już spokojniej, ale Alina nie chce tam wracać. Boi się, że coś się stanie jej dzieciom. Nie boi się o siebie. Najstraszniej jest stracić dziecko. Gazeta pol.indd :02:31

6 6 Mieszkania komunalne to lokale stanowiące własność gminy. Z założenia każda gmina ma ustawowy obowiązek zapewnienia mieszkań osobom i rodzinom o niskich dochodach. Podstawową zaletą wynajmowania takich lokali są stosunkowe niewielkie opłaty o wiele niższe niż czynsz należny za mieszkania dostępne w obrocie komercyjnym. Niestety uchodźcy i inni cudzoziemcy objęci ochroną w naszym kraju często zmuszeni są szukać mieszkań na wolnym rynku, gdyż w Polsce nie istnieje odrębny system pomocy mieszkaniowej dla azylantów. Gminy przyznają mieszkania komunalne uchodźcom na zasadach ogólnych, które reguluje Ustawa o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie Kodeksu Cywilnego. Szczegółowe reguły wynajmowania i kryteriów przydziału lokali należy jednak szukać w uchwałach poszczególnych Rad Miasta/Gminy. Wymogi te mogą być zatem całkowicie inne w różnych miastach Polski. Dla Stolicy zasady przydziału lokali komunalnych określa obecnie obowiązująca Uchwała Nr XLIII/1010/2004 Rady miasta stołecznego Warszawy z dnia 2 grudnia 2004 roku w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu miasta stołecznego Warszawy. (W najbliższym czasie planowana jest zmiana powyższej Uchwały.) Kto może ubiegać się o przyznanie mieszkania komunalnego? Podstawowe kryteria przyznawania mieszkań komunalnych to przede wszystkim: 1) Osiąganie niskich dochodów np. w Warszawie dochodów nieprzekraczających 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę w przypadku osób w rodzinie Program Integracyjny krok po kroku. 1) Uzyskanie statusu uchodźcy, bądź ochrony uzupełniającej 2) złożenie wniosku do starosty, za pośrednictwem Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie. Wniosek ten obejmuje również małoletnie dzieci cudzoziemca i jego małżonka, jeśli uzyskały one status uchodźcy bądź ochronę uzupełniającą. Wymogi formalne wniosku i potrzebne załączniki określa art. 91 ust. 5 8 Ustawy o pomocy społecznej. 3) wniosek musi być złożony w terminie 2 miesięcy (60 dni) od doręczenia cudzoziemcowi decyzji o uzyskaniu statusu uchodźcy/ przyznania ochrony uzupełniającej na terenie RP (art. 91 ust. 3). 4) Dostarczenie do PCPR kopii kart pobytu oraz genewskiego dokumentu podróży (dot. uchodźców) w terminie 7 dni od ich uzyskania. 5) Udział w wywiadzie środowiskowym przeprowadzanym przez pracownika socjalnego PCPR w miejscu zamieszkania cudzoziemca. 6) Pracownik socjalny PCPR opracowuje indywidualny program integracyjny dostosowany do potrzeb i możliwości cudzoziemca i jego rodziny oraz uzgadnia z nim jego treść. Program określa określającej prawa i obowiązki stron cudzoziemca i PCPR (art. 93). 7) Po podpisaniu Programu przez strony PCPR przesyła dokument do wojewody, który po zaakceptowaniu go przekazuje środki na jego realizację. fot. Anna Bedyńska oraz 150% minimalnego wynagrodzenia, w przypadku osób samotnych ( 4 ust. 2). 2) Trudne warunki mieszkaniowe w Warszawie gdy wnioskujący jest bezdomny lub zamieszkuje w lokalu, w którym na osobę przypada nie więcej niż 6 m 2 powierzchni. Nie może on być też właścicielem żadnego innego lokalu ( 4 ust. 1). Przydział lokali odbywa się zawsze po rozpatrzeniu indywidualnej sytuacji wnioskującego. Zdarza się, że gmina przewidziała w uchwale możliwość przyznania mieszkania na prewencyjnych warunkach (np. poza kolejnością lub według złagodzonych kryteriów) określonym grupom osób np. uchodźcom. W Stolicy w stosunku do osób posiadających status uchodźcy, gdy o wynajęcie lokalu w ich imieniu wystąpi Warszawskie Centrum Pomocy Rodzinie kryteria ogólne nie mają zastosowania. Zastrzeżono jednak, że na realizację spraw uchodźców przeznacza się jedynie do 5 lokali rocznie. Pozostałe lokale przyznawane są na zasadach ogólnych. Po planowanej wkrótce zmianie powyższej uchwały krąg osób mogących ubiegać o lokal z tej puli może zostać rozszerzony o osoby legitymujące się ochroną uzupełniającą. Jak wystąpić o przydział mieszkania komunalnego, jeśli spełniamy kryteria określone przez gminę? Należy złożyć wniosek o zwarcie umowy najmu mieszkania komunalnego we właściwym wydziale Urzędu Gminy/Miasta (ewentualnie Dzielnicy) i załączyć określone w danej uchwale dokumenty, np. zaświadczenie o dochodach. W przypadku uchodźców często niezbędne jest dostarczenie karty pobytu i dokumentu potwierdzającego uzyskanie statusu uchodźcy. W Warszawie wnioski kieruje się do Wydziału Spraw Lokalowych odpowiedniego Urzędu Dzielnicy. Wniosek taki często składa się na specjalnych formularzach, które można pobrać chociażby ze stron internetowych Urzędów. Nawet jeśli nasz wniosek zostanie rozpatrzony pozytywnie, nie oznacza to, iż natychmiast będziemy mogli podpisać umowę najmu. Zasoby mieszkaniowe większości gmin są bardzo ograniczone. O tym, kto dostanie mieszkanie w pierwszej kolejności decyduje system punktowy przyjęty przez gminę. Punkty przyznaje się oceniając np. dotychczasowe warunki mieszkaniowe wnioskującego, sytuację rodzinną, zdrowotną, okres oczekiwania itp. Im więcej punktów, tym większe Mieszkanie dla uchodźcy szanse na mieszkanie. Największą wadą systemu jest to, iż ze względu na niedobór wolnych lokali i długą listę oczekujących, w praktyce na przydział komunalnego lokum czeka się niestety średnio kilka, a nierzadko kilkanaście lat. Uchodźcy według podobnej procedury mogą starać się także o przydział lokalu socjalnego (art Ustawy o pomocy społecznej). Mieszkania te stanowią również własność gminy, mają jednak obniżony standard. Gmina przyznaje je osobom znajdującym się w szczególnie ciężkiej sytuacji życiowej, których dochód nie wystarczyłby nawet na pokrycie kosztów utrzymania lokalu komunalnego (np. wyeksmitowanym rodzinom, bezdomnym, pogorzelcom). Jednakże ze względu na skromne zasoby mieszkaniowe gminy, dostępność wolnych lokali socjalnych jest również mocno ograniczona. Udział w prgramie integracyjnym pomoc w zakresie opłat mieszkaniowych (art Ustawy o pomocy społecznej). Uchodźcy i osoby z ochroną uzupełniającą uczestniczące w indywidualnym programie integracji w ramach przyznawanej pomocy, mogą liczyć na wsparcie w zakresie ponoszenia opłat mieszkaniowych. Programy integracyjne są realizowane przez powiatowe centra pomocy rodzinie (PCPR). Są one dostosowywane do sytuacji i indywidualnych potrzeb danego cudzoziemca i trwają maksymalnie 12 miesięcy (art. 92). Dzięki programowi cudzoziemcy otrzymują m.in. świadczenia pieniężne na utrzymanie według stawek określonych w ustawie, w zależności od okresu realizacji programu oraz struktury rodziny (min. 446 zł/mies., max 1175zł/mies. w przypadku 1-osobowych gospodarstw domowych). W ramach tej kwoty muszą pokryć także wydatki związane z mieszkaniem. PCPR może także pomóc cudzoziemcowi w szukaniu mieszkania i pośredniczyć w zawarciu umowy najmu. Ponadto program integracyjny obejmuje pomoc opłacenie składki na ubezpieczenie zdrowotnie (w przypadku takiej konieczności), specjalistyczne poradnictwo, udzielanie informacji oraz wsparcia w kontaktach z innymi instytucjami oraz szeroko pojętą pracę socjalną, której zakres i formy są uzależnione od indywidualnej sytuacji cudzoziemca i jego rodziny. Kto może skorzystać z Programu Integracyjnego? 1) osoby z przyznanym statusem uchodźcy. Dorota Głowacka 2) od 29 maja 2008 także osoby objęte ochroną uzupełniającą Inne warunki udziału w Programie Cudzoziemiec powinien przestrzegać przyjętych w programie zobowiązań. Należą do nich m.in. obowiązek zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy, poszukiwanie zatrudnienia, nauka języka polskiego itd., a także wymóg zameldowania się w miejscu, kontaktowanie się pracownikiem socjalnym minimum 2 razy w miesiącu, informowania o wszystkich istotnych zmianach dotyczących sytuacji życiowej (art. 93). Wykorzystywanie pomocy niezgodnie w celem oraz nie wywiązywanie się z przyjętych zobowiązań może skutkować wstrzymaniem pomocy na okres 30 dni a następnie odmową jej udzielania. Należy ponadto zaznaczyć, że pomoc integracyjna nie przysługuje małżonkom obywateli polskich, którym przyznano status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą (art. 91 ust. 11). Nie mogą się o nią ubiegać także osoby skazane prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo popełnione umyślnie (art. 95 ust. 4 pkt. 2). Dalsze zasady dotyczące możliwości uczestniczenia w Programie Integracyjnym określa art. 95 Ustawy. Zmiana miejsca zamieszkania w trakcie trwania Programu? Zmiana miejsca zamieszkania przez cudzoziemca, niepowodująca rezygnacji z Programu może nastąpić jedynie w wyjątkowych wypadkach, określonych szczegółowo w art. 94 ust. 4. Należą do nich np. uzyskanie mieszkania, bądź podjęcie pracy z możliwością zamieszkania na terenie innego powiatu, konieczność specjalistycznego leczenia lub łączenia rodzin jeżeli istnieje możliwość wspólnego zamieszkiwania. Uchodźca powinien wówczas złożyć w PCPR (dotychczas realizującym Program) odpowiednie oświadczenie oraz wszelkie dokumenty, potwierdzające okoliczności, które uzasadniają planowaną przeprowadzkę. Jeśli uchodźca spełnia wymagane przesłanki, będzie nadal uprawniony do kontynuacji programu integracyjnego. Jego realizację przejmie natomiast PCPR właściwe ze względu na nowe miejsce zamieszkania. Dziękujemy Pani Agacie Kaczmarskiej, kierowniczce Działu do spraw Integracji Cudzoziemców Warszawskiego Centrum Pomocy Rodzinie za pomoc w przygotowaniu artykułu. Akty prawne, do których warto sięgnąć starając się o mieszkanie: 1) Ustawa o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego z dnia 21 czerwca 2001 r. Dz. U Nr 71 poz ) Uchwały Rady Miasta/Gminy w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu danej gminy. Np. Uchwała Nr XLIII/1010/2004 Rady miasta stołecznego Warszawy z dnia 2 grudnia 2004 roku w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu miasta stołecznego Warszawy. 3) Ustawa o pomocy społecznej, Rozdział 5 art Dz. U. z 2008 r., nr 115, poz. 728 z późn. zm. 4) rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki społecznej z dnia 9 marca 2009 r. w sprawie udzielania pomocy cudzoziemcom, którzy uzyskali w Rzeczpospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą. 5) Ustawa o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z 13 czerwca Dz. U 2006 Nr 234, poz z późn. zm. fot. archiw Gazeta pol.indd :02:32