JK-WZ-UW ANALIZA EKONOMICZNA

Transkrypt

1 JK-WZ-UW ANALIZA EKONOMICZNA

2 N. Grzenkowicz, J. Kowalczyk, A. Kusak, Z. Podgórski ANALIZA EKONOMICZNA PRZEDSIĘBIORSTWA JK-WZ-UW 3

3 PROGRAM 1. Rola analizy ekonomicznej w decyzjach menedżerskich 2. Metody analizy ekonomicznej 3. Badanie i diagnoza sytuacji majątkowej przedsiębiorstwa 4. Ekonomiczne skutki decyzji majątkowych - analiza sytuacji kapitałowej 5. Analiza sprzedaży 6. Analiza i ocena kosztów w przedsiębiorstwie 7. Wykorzystanie wskaźników w analizie i diagnozowaniu 8. Zintegrowane układy wskaźników 9. Diagnozowanie gospodarki pieniężnej JK-WZ-UW 5

4 ANALIZA czyli badanie (retrospektywna) DIAGNOZA (opis syntetyczny) METODY OCENY KONDYCJI OCENA STANU [Kondycja finansowa] DECYZJA Czynniki zmian kondycji finansowej ANALIZA (prospektywna) Procedury symulacyjne czyli HIPOTETYCZNE SKUTKI DECYZJI OCENA SKUTKÓW DECYZJI 6

5 ANALIZA EKONOMICZNA ANALIZA TECHNICZNO EKONOMICZNA ANALIZA FINANSOWA ANALIZA STANU I ZMIAN Analiza produkcji Analiza wyposażenia technicznego Analiza gospodarki materiałowej Analiza zatrudnienia i wydajności pracy Analiza zbytu Analiza postępu techniczno - ekonomicznego ANALIZA STATYCZNA i DYNAMICZNA Analiza bilansu Analiza rachunku zysków i strat, w tym - analiza przychodów - analiza kosztów Analiza przepływów finansowych pieniężnych i funduszowych Analiza czynnikowa wyniku finansowego Ocena kondycji finansowej 7

6 METODY GENERALNE w ANALIZIE (1) METODA ROZBIORU STRUKTURALNEGO JEST TO LOGICZNE ROZŁOŻENIE ZAGRE- GOWANYCH ZJAWISK NA ELEMENTY SKŁA- DOWE TAK, ABY ICH SUMA NAJPEŁNIEJ ODZWIERCIEDLAŁA STRUKTURĘ TYCH ZJAWISK JK-WZ-UW 8

7 TRZY PRZEKROJE ROZBIORU STRUKTURALNEGO 1. RODZAJOWY Badanie zjawisk, które obejmują jednorodne, lecz rodzajowo różne wielkości elementarne Np. - Koszty wg rodzaju - Koszty wg reagowania na skalę produkcji (czyli stałe zmienne) - Sprzedaż wg rodzajów asortymentów Asort. X Asort. Y Asort. Z RAZEM JK-WZ-UW 9

8 2. CZASOWY Badanie zjawisk, które obejmują wielkości elementarne zmieniające się w czasie Np. - Koszty roczne wg podziału na kwartały - Sprzedaż w poszczególnych kwartałach 1 kwart kwart kwart kwart ROK JK-WZ-UW 10

9 3. PRZESTRZENNY Badanie zjawisk, które obejmują wielkości elementarne rozmieszczone przestrzennie Np. - Koszty wg miejsc powstawania - Koszty w oddziałach przedsiębiorstwa - Sprzedaż w regionach handlowych Region Północ Region Południe ŁĄCZNA SPRZEDAŻ JK-WZ-UW 11

10 STRUKTURA CZASOWA Kwartał 1 Kwartał 2 Kwartał 3 Kwartał 4 ROK SPRZEDAŻ WG 3-ch PRZEKROJÓW STRUKTURA RODZAJOWA X Y Z RAZEM PÓŁNOC POŁUDNIE RYNEK PÓŁNOC POŁUDNIE RYNEK STRUKTURA PRZESTRZENNA PÓŁNOC POŁUDNIE RYNEK PÓŁNOC POŁUDNIE RYNEK PÓŁNOC POŁUDNIE RYNEK JK-WZ-UW 12

11 METODY GENERALNE w ANALIZIE (2) METODA INDUKCYJNA (SCALANIA) KIERUNEK BADAŃ: - od zjawisk szczegółowych do ogólnych - od przyczyn do skutków - od czynników do wyników JK-WZ-UW 13

12 Czynnik a Czynnik ZJAWISKO BADANE A b Czynnik c Czynnik d Czynnik JK-WZ-UW 14 e Wszystkie czynniki, kształtujące zjawisko

13 METODA DEDUKCYJNA (ROZDRABNIANIA) KIERUNEK BADAŃ - odwrotny: - od ogółu do szczegółu - od wyników do czynników Analizowanie ISTOTNYCH czynników, które powodują zmiany badanego zjawiska JK-WZ-UW 15

14 Czynnik a Czynnik ZJAWISKO BADANE A b Czynnik c Czynnik d Czynnik Tylko istotne czynniki, kształtujące zjawisko JK-WZ-UW 16 e

15 W toku prac analitycznych można w sensie zadaniowym wyróżnić kilka ETAPÓW, tworzących łącznie sekwencję przebiegu czynności analizy ekonomicznej: 1.ZEBRANIE MATERIAŁÓW ŹRÓDŁOWYCH o charakterze ilościowym i jakościowym, 2.wstępna SELEKCJA I GRUPOWANIE DANYCH, czyli identyfikacja i wzajemne kojarzenie informacji opisujących przedmiot analizy, 3.przeprowadzenie WŁAŚCIWEJ ANALIZY, czyli ostateczna selekcja i przetwarzanie danych potrzebnych do objaśnienia badanego zjawiska, 4.stworzenie systematycznego opisu przedmiotu badania oraz sformułowanie WNIOSKÓW ANALITYCZNYCH z reguły cząstkowych, 5.sformułowanie WNIOSKÓW DIAGNOSTYCZNYCH, czyli syntetycznie opisujących i zwykle oceniających badane zjawisko. JK-WZ-UW 17

16 W ANALIZIE MOŻNA WYRÓŻNIĆ 2 FAZY BADANIA 1. FAZA WSTĘPNA [PORÓWNAWCZA] ma odpowiadać na pytanie CO? się dzieje (lub działo) z poziomem badanego zjawiska 2. FAZA CZYNNIKOWA ma odpowiadać na pytanie DLACZEGO? poziom badanego zjawiska uległ (ulega) zmianie, czyli jakie przyczyny czynniki zmieniają poziom zjawiska i z jaką siłą działają JK-WZ-UW 18

17 ZJAWISKO BADANE ZJAWISKO BADANE POZIOM RZECZYWISTY A ZJAWISKO BADANE POZIOM BAZOWY PUNKT ODNIESIENIA A 1 METODA PORÓWNAŃ A 0 Jej istota polega na wyborze poziomu bazowego badanego zjawiska, czyli na wyborze odpowiedniego punktu odniesienia PORÓWNANIE W CZASIE PORÓWNANIE W PRZESTRZENI JK-WZ-UW 19

18 METODA ODCHYLEŃ Odchylenie BEZWZGLĘDNE Różnica absolutna między poziomem rzeczywistym [A 1 ] a poziomem bazowym [A 0 ] badanego zjawiska, czyli A = A 1 A 0 Informuje o: - Skali zmiany i - Kierunku zmiany PRZYKŁAD Koszty całkowite Bieżące Bazowe K 1 = 52 K 0 = 50 Odchylenie bezwzględne: K = K 1 K 0 = = + 2 KOSZTY WZROSŁY BEZ- WZGLĘDNIE O 2 JEDNOSTKI [Brak możliwości jednoznacznej oceny tej sytuacji] JK-WZ-UW 20

19 METODA ODCHYLEŃ Odchylenie BEZWZGLĘDNE W odniesieniu do zjawisk porównywanych w czasie można dodatkowo określić: = DYNAMIKĘ ZMIANY [tempo, indeks] = = = JK-WZ-UW 21

20 STOPĘ ZMIANY = = = = = + JK-WZ-UW 22

21 METODA ODCHYLEŃ Odchylenie WZGLĘDNE (relatywne) WIĘKSZOŚĆ ZJAWISK ZMIENIA SIĘ POD WPŁYWEM ZMIAN INNYCH ZJAWISK, czyli zmienia się W RELACJI DO INNYCH ZJAWISK lub inaczej WZGLĘDEM INNYCH ZJAWISK ODCHYLENIE WZGLĘDNE ODPOWIADA NA PYTANIE: JAK ZJAWISKO BADANE ZMIENIA SIĘ NA TLE ZMIANY ZJAWISKA PODSTAWOWEGO, czyli >>ZJAWISKO BADANE WZGLĘDEM ZMIAN ZJAWISKA PODSTAWOWEGO<< JK-WZ-UW 23

22 ZJAWISKO PODSTAWOWE ZJAWISKO BADANE B Produkcja Sprzedaż Kapitał Aktywa Aktywa A Przykłady Koszty całkowite Koszty Zysk Sprzedaż Zysk JK-WZ-UW 24

23 METODA ODCHYLEŃ Odchylenie WZGLĘDNE = Dynamika zjawiska podstawowego Skorygowany poziom bazowy zjawiska badanego. KOREKTA o dynamikę zjawiska podstawowego JK-WZ-UW 25

24 Przykład OKRES OKRES BIEŻĄCY BAZOWY 1 0 DYNAMIKA Czyli 1 / 0 KOSZTY CAŁKOWITE K 1 i K PRODUKCJA [zjawisko podstawowe] P 1 i P Odchylenie bezwzględne: K = K 1 K 0 = = + 2 KOSZTY WZROSŁY BEZWZGLĘDNIE o 2 Odchylenie względne: = KOSZTY JK-WZ-UW 26

25 ODCHYLENIE WZGLĘDNE inny sposób liczenia = = = = = = czyli BAZOWY POZIOM ZJAWISKA BADANEGO MNOŻONY PRZEZ RÓŻNICĘ DYNAMIK ZJAWISKA BADANEGO i PODSTAWOWEGO JK-WZ-UW 27

26 Przykłady = = Koszty zaplanowano w wysokości K 0 = 350. W rzeczywistości wzrosły o 7%. Produkcja w stosunku do planu wzrosła o 15%. Należy obliczyć ODCHYLENIE BEZWZGLĘDNE I WZGLĘDNE KOSZTÓW ODCHYLENIE BEZWZGLĘDNE K = ODCHYLENIE WZGLĘDNE KOSZTY K = JK-WZ-UW 28

27 Czynnik a ZJAWISKO BADANE A Czynnik b Czynnik c JK-WZ-UW 29

28 METODY ANALIZY CZYNNIKOWEJ POZIOM BADANEGO ZJAWISKA A MOGĄ KSZTAŁTOWAĆ 3 GRUPY CZYNNIKÓW: 1. CZYNNIKI MIERZALNE ZWIĄZANE FUNKCYJNIE (jednoznaczna zależność matematyczna) Z BADA- NYM ZJAWISKIEM. SĄ TO METODY DETERMINISTYCZNE 2. CZYNNIK (-I) MIERZALNE, KTÓRYCH ZWIĄZKU FUNKCYJ- NEGO Z BADANYM ZJAWISKIEM NIE MOŻNA OKREŚLIĆ, GDYŻ DZIAŁAJĄ JAKO ZMIENNA LOSOWA. SĄ TO METODY STOCHASTYCZNE np. - metody EKONOMETRYCZNE - TAKSONOMIA WROCŁAWSKA JK-WZ-UW 30

29 3. CZYNNIKI NIEMIERZALNE, KTÓRYCH ZWIĄZKU FUNKCYJ- NEGO Z BADANYM ZJAWISKIEM NIE MOŻNA OKREŚLIĆ, GDYŻ WYSTEPUJĄ TYLKO ZALEŻNOŚCI PRZYCZYNOWO - SKUTKOWE O OPISOWYM CHARAKTERZE. SĄ TO METODY ANALIZY JAKOŚCIOWEJ JK-WZ-UW 31

30 METODY DETERMINISTYCZNE CZYNNIKI MIERZALNE ZWIĄZANE FUNKCYJNIE (jednoznaczna zależność matematyczna) Z BADA- NYM ZJAWISKIEM. GŁÓWNY CEL ANALIZY CZYNNIKOWEJ: OKREŚLIĆ (obliczyć) JAKA CZĘŚĆ ODCHYLENIA BEZWZGLĘDNEGO BADANEGO ZJAWISKA JEST WY- NIKIEM WPŁYWU NA TO ZJAWISKO ZMIENNOŚCI KAŻDEGO Z CZYNNIKÓW JK-WZ-UW 32

31 Czynnik a ZJAWISKO BADANE A Czynnik b Czynnik c JK-WZ-UW 33

32 W analizie czynnikowej można wyróżnić 2 etapy: 1.IDENTYFIKACJA CZYNNIKÓW ELEMENTARNYCH, KTÓRE KSZTAŁ- TUJĄ POZIOM BADANEGO ZJAWISKA oraz OKREŚLENIE ZALEŻNOŚCI Czyli oraz a, b, c A = f(a, b, c) Zależność ma postać algorytmu JK-WZ-UW 34

33 2.OKREŚLENIE (obliczenie) JAK ZMIANA KAŻDEGO CZYNNIKA WPŁYNĘŁA NA ZMIANE POZIOMU BADANEGO ZJAWISKA czyli NA ODCHLENIE BEZ- WZGLĘDNE TECHNIKI ANALIZY CZYNNIKOWEJ JEST TO DEZAGREGACJA ODCHYLE- NIA BEZWZGLĘDNEGO NA CZĘŚCI, WYNIKAJĄCE Z WPŁYWU CZYNNIKÓW np. A(a) A A(b) A(c) itd JK-WZ-UW 35

34 PREZENTACJA GŁÓWNYCH TECHNIK ANALIZY CZYNNIKOWEJ W OPARCIU O PROSTY PRZYKŁAD Zjawiskiem badanym jest wartość Sprzedaży (S) 1-go produktu Okres badany 1 Okres bazowy 0 SPRZEDAŻ (S) S 1 = 270 zł S 0 = 200 zł Odchylenie bezwzględne: S = S 1 S 0 = = +70 Czynniki elementarne, kształtujące S to JK-WZ-UW 36

35 Zjawiskiem badanym jest wartość Sprzedaży (S) 1-go produktu Okres badany 1 Okres bazowy 0 SPRZEDAŻ (S) S 1 = 270 zł S 0 = 200 zł Ilość (q) q 1 = 45 szt. q 0 = 40 szt. Cena (c) c 1 = 6 zł / szt. c 0 = 5 zł / szt. Należy obliczyć jaka część odchylenia bezwzględnego sprzedaży S = +70 jest skutkiem zmian każdego czynnika JK-WZ-UW 37

36 JK-WZ-UW

37 Cztery techniki: TECHNIKA RÓŻNICOWANIA TECHNIKA RÓŻNIC CZĄSTKOWYCH TECHNIKA RESZTY TECHNIKA KRZYŻOWYCH PODSTAWIEŃ JK-WZ-UW 39

38 TECHNIKA RÓŻNICOWANIA S(q) = (q 1 q 0 ) * c 0 = S(c) = JK-WZ-UW 40

39 W Technice różnicowania należy przestrzegać dwóch zasad: 1.Kolejność badania czynników - na początku czynnik ilościowy - na końcu czynnik wartościowy - między nimi czynniki efekty- wności cząstkowej 2. W kolejnym kroku obliczeń czynnik poprzednio już rozliczony przyjmujemy w wysokości okresu badanego ( 1 ) JK-WZ-UW 41

40 TECHNIKA RÓŻNIC CZĄSTKOWYCH W tej technice wychodzi się z założenia, że oprócz zmienności czynników elementarnych na odchylenie zjawiska wpływają oddzielnie - jako specyficzne czynniki ZALEŻNOŚCI MIĘDZY CZYNNIKAMI JK-WZ-UW 42

41 Wpływ związków między czynnikami 1. Wpływ związku a i b na zmianę badanego zjawiska Czynnik a ZJAWISKO BADANE A 1 Czynnik b JK-WZ-UW 43

42 Wpływ związków między czynnikami 1. Wpływ związku a i b 2. Wpływ związku b i c 3. Wpływ związku a i c 4. Wpływ jednoczesnego związku a i b i c Czynnik a ZJAWISKO BADANE 1 4 Czynnik A 2 3 b Czynnik c JK-WZ-UW 47

43 TECHNIKA RÓŻNIC CZĄSTKOWYCH S(q) = (q 1 q 0 ) * c 0 = Wpływ zmiany ilości na zmianę sprzedaży, czyli część odchylenia bezwzględnego sprzedaży, wynikająca ze zmiany ilości (q) S(c) = q 0 * (c 1 c 0 ) = Wpływ zmiany ceny na zmianę sprzedaży, czyli część odchylenia bezwzględnego sprzedaży, wynikająca ze zmiany ceny (c) JK-WZ-UW 48

44 S(q, c) = S(q) + S(c) + S(q,c) = = S JK-WZ-UW 49

45 (45-40) * 5 = (6-5) * 40= 40 6 JK-WZ-UW

46 TECHNIKA RESZTY W tej technice wychodzi się z założenia, że na zmianę badanego zjawiska wprawdzie może wpływać wiele czynników, ale bada się wpływ tylko jednego z nich wybranego z określonych powodów (ma dominujące znaczenie lub firma ma możliwość sterowania nim lub przeciwnie nie ma takiej możliwości). Wpływ pozostałych czynników traktowany jest łącznie jako wpływ RESZTY czynników JK-WZ-UW 51

47 Czynnik a ZJAWISKO BADANE Czynnik A b Reszta czynników Czynnik wyróżniony c Czynnik d Czynnik e JK-WZ-UW 52

48 Zjawiskiem badanym jest wartość Sprzedaży (S) 1-go produktu Okres badany 1 Okres bazowy 0 SPRZEDAŻ (S) S 1 = 270 zł S 0 = 200 zł Ilość (q) q 1 = 45 szt. q 0 = 40 szt. Cena (c) c 1 = 6 zł / szt. c 0 = 5 zł / szt. Etapy techniki RESZTY 1. Obliczyć stopę zmian badanego zjawiska = 100 JK-WZ-UW 53

49 2. Obliczyć stopę zmian wybranego czynnika Czynnik wybrany: ilość (q) = 3. Obliczyć udział stopy zmian wybranego czynnika (q ) w stopie zmian zjawiska (S ) INTERPRETACJA: = JK-WZ-UW 54

50 4. Obliczyć wpływ zmiany wybranego czynnika (q) na odchylenie sprzedaży (S) S(q) = S * u = Część odchylenia bezwzględnego sprzedaży wynikająca ze zmiany ilości Zmiana reszty czynników (czyli ceny) spowodowała pozostałą część odchylenia sprzedaży S(reszta - c) = S S(q) = JK-WZ-UW 55

51 TECHNIKA KRZYŻOWYCH PODSTAWIEŃ Ilość c 0 =5 q 0 =40 q 1 =45 Cena c 1 =6 JK-WZ-UW 56

52 PRZYKŁAD Technika różnicowania Plan 0 Wykonanie 1 Liczba godz Stawka/godz ZAROBEK Z = Z 1 Z 0 = Z(g) = Z(s) = JK-WZ-UW 57

53 OGÓLNY MODEL ZALEŻNOŚCI Dwuczynnikowy A = a * b Trzyczynnikowy A = a * b * c JK-WZ-UW 58

54 Często model trzyczynnikowy jest stosowany w analizie kosztów bezpośrednich KOSZTY BEZPOŚREDNIE ROBOCIZNY K br = p * t * s gdzie p poziom produkcji t jednostkowy czas pracy (pracochłonność) s stawka na godzinę pracy JK-WZ-UW 59

55 Model trzyczynnikowy - PRZYKŁAD Okres 0 Okres 1 Produkcja (p) w szt Czas jednostkowy (t) w godz./szt. 3,5 3,3 Stawka płac (s) w zł/godz KOSZTY ROBOCIZNY (K r = p*t*s) Odchylenie bezwzględne: JK-WZ-UW 60

56 KOSZTY MATERIAŁÓW BEZPOŚREDNICH K bm = p * n * c gdzie p poziom produkcji n jednostkowa norma zużycia materiałów c cena za jednostkę materiału ZADANIE DO SAMODZIELNEGO ROZWIĄZANIA Okres 0 Okres 1 Produkcja (p) w szt Norma zużycia mat. (n) w kg/szt. 6 5,5 Cena materiału (c) w zł/kg Oblicz odchylenie bezwzględne i względne globalnych kosztów materiałów bezpośrednich i przeprowadź analizę czynnikową JK-WZ-UW 66