OPIS PATENTOWY. Patent dodatkowy do patentunr. Zgłoszono: (P ) Pierwszeństwo. Zgłoszenie ogłoszono:

Transkrypt

1 POLSKA RZECZPOSPOLITA LUDOWA 9ttf im URZĄD PATENTOWY PRL OPIS PATENTOWY Patent dodatkowy do patentunr Zgłoszono: (P ) Pierwszeństwo Zgłoszenie ogłoszono: Opis patentowy opublikowano: Int. CL4A23C 21/02 "ćzttetntm Twórcy wynalazku: Elżbieta Baca, Julian Gaweł, Józef Korolczuk, Jan Kumider, Janusz Rejewski, Maria Walów, Jan Skalski, Edward Grobelny, Michał Gaj da, Zdzisław Kozłowski, Józef Skrzypek Uprawniony z patentu: Instytut Przemysłu Mleczarskiego, Warszawa; Okręgowa Spół dzielnia Mleczarska, Konin; Wojewódzki Związek Spółdzielni Mleczarskich, Konin (Polska) Sposób przerobu serwatki Przedmiotem wynalazku jest sposób przerobu serwatki, będącej produktem odpadowym w procesach przemysłu mleczarskiego. Serwatka jest półproduktem otrzymywanym przy przetwarzaniu mleka na sery podpuszczkowe, twarogi oraz kazeinę techniczną. Przeciętny jej skład chemiczny jest następujący: wody 94%, białka 0,5-1%, tłuszczu 0,1 0,6%. Ponadto serwatka zawiera witaminy, szczególnie B2. Serwatka powstająca podczas produkcji serów ma około 4,0-5,0% laktozy i ph 5,2-6,2; podczas produkcji twarogów - lakto zy 3,8-4,0% i ph 4,3-4,8; zaś przy produkcji kazeiny - laktozy 3,0-3,5%, a ph 3,5-4,2. Od wielu lat starano się wykorzystywać zawarte w serwatce składniki ze względu na ich walory odżywcze oraz konieczność ochrony środowiska, gdyż ścieki zawierające serwatkę są. bardzo trudne do oczyszczenia. Opracowano szereg technologii przerobu serwatki po produkcji serów oraz twarogów. Jednakże większość z nich, ze względów ekonomicznych, nie była wykorzystywana na skalę przemysłową. Znany jest sposób wytwarzania proszku serwatkowego. Tak zwaną serwatkę słodką, po produkcji serów, suszono po uprzednim zagęszczeniu i uzyskiwa no proszek niekrystaliczny, bezpostaciowy, higroskopijny, zbrylający się szybko w zetknięciu z powietrzem. Proszek ten z uwagi na dużą zawartość soli, nie miał praktycznego, bezpośredniego zastosowania. Natomiast proszek serwatkowy dobrej jakości, otrzymywany skomplikowanymi metodami polegającymi na zagęszczaniu, wielostopniowej krystalizacji laktozy i dopiero potem suszeniu, wymaga zastosowania skomplikowanej aparatury, a proces jest wysoce energochłonny. Znany jest sposób wytwarzania laktozy z serwatki po produkcji serów lub twarogów. Polega on na zagęszczaniu i ochładzaniu serwatki, w wyniku czego następuje wykrystalizowanie laktozy. Powstałe kryształy odwirowuje się, przemywa wodą, suszy i miele. Pozostała melasa zawiera znaczne ilości składników mineralnych; wykorzystywanie jej jest bardzo kłopotliwe, a jako ściek, jest trudna do oczyszczenia. Znane jest także wytwarzanie koncentratówbiałkowych z serwatki poprzez wytrącanie białek rozpuszczal nikami, albo przez dodatek polifosforanów, karboksymetylocelulozy, kwasu poliakrylowego, chitozanu lub metodą ultrafiltracji. Otrzymany preparat białkowy jest stosowany do wzbogacania produktów spożywczych. Serwatka po wydzieleniu białka stanowi nadal wysokoobciążony ściek. Znana jest również koagulacja termiczna białek serwatki o ph 6,2. Serwatkę tę nagrzewa się parą do temperatury około 92 C i utrzymuje w tej

2 temperaturze przez 30 minut. Metoda ta stosowana w skali przemysłowej pozwala na oddzielenie zaledwie 50-60% skoagulowanych białek. Do korekty ph stosuje się kwas solny, kwas siarkowy, mleko wapienne lub NaOH. Dodatki te powodują zwiększenie ilości sofi mineralnych w wywarze, a tym samym dodatkowe obciążenie chemiczne ścieków. Znany jest też sposób wytwarzania kwasu mlekowego z serwatki po produkcji serów i twarogów. Polega on na przefermentowaniu zawartej w serwatce laktozy do kwasu mlekowego. Podczas procesu konieczne jest systematyczne zobojętnianie powstającego kwasu przez dodatek węglanu wapnia, zasady amono wej lub sodowej. Po wydzieleniu kwasu mlekowego w płynie pofermentacyjnym pozostaje białko i znaczna ilość wprowadzonych podczas fermentacji substanqi chemicznych powodujących dodatkowe trudności oczyszczania ścieków. Zaś wytworzony kwas mlekowy wymaga oczyszczania, podczas którego powstają również znaczne ilości produktów odpadowych. Znany jest też sposób przetwarzania serwatki w biomasę drożdżową przeznaczoną do celów paszowych. Uzyskuje się ją przez fermentację tlenową drożdży na podłożu serwatki z dodatkiem ekstraktu drożdżowego oraz soli amonowych i fosforowych. Po zakończeniu procesu biomasę odwirowuje się, zaś pozostały odciek o wysokim stopniu zasolenia, zawierający znaczną ilość związków organicznych, jest trudny do zagospodarowania lub oczyszczenia. W publikacji Niektóre zagadnienia fermentacji alkoholowej laktozy w serwatce" Przemysł Spożywczy nr 4/1981 s opisano szereg laboratoryjnych prób prowadzenia fermentacji eta noiowej w serwatce po produkqi serów lub twarogów o ph 4,2 6,1. Surowiec do produkcji etanolu stanowi odbiałczona serwatka zakwaszona kwasem siarkowym lub fosforo wym do ph 4,5 5,0 oraz wzbogacona dodatkami amoniaku, siarczanu lub fosforanu amonu w iloś ci 0,13-0,3% oraz ekstraktu drożdżowego do 0,1%, lub serwatka o ph 4,2-6,15 zagęszczona do 12-24% laktozy z dodatkiem ekstraktu drożdżowego 0,5% i siarczanu amonu 0,75%, lub serwatka z dodatkiem laktozy do zawartości 22 24%, ewentualnie serwatka z dodatkiem 16% sacharozy. Stosowano drożdże Candida pseudotropicalis, Candida kefir, Kluyveromyces fragilis w ilości 10 20%. Proces fermentacji trwał dni i przebie gał w temperaturze około 30 C. Po zakończeniu fermentacji biomasę drożdżową oddzielano, po czym z płynu pofermentacyjnego oddestylowywano alkohol. Wydajność etanolu wynosiła 63 84%, tylko sporadycznie do 90%. Zagęszczanie serwatki wymagało usuwania z niej soli mineralnych, gdyż w przeciwnym przypadku proces zachodził bardzo powoli i z małą wydajnością na skutek hamującego wpływu podwyższonego ciśnienia osmotycznego w zasolonej serwatce. Stosowanie dodatku związków mineralnych oraz ekstraktu drożdżowego powodowało dodatkowe zanieczyszczenie wywaru. Biochemiczne zapotrzebowanie tlenu (BZT5) dla wywaru z serwatki niezagęszczonej wynosi mg 02/1, zaś z serwatki zagęszczonej około mg 02/l. A więc wywar ten jest ściekiem bardzo obciążonym. Z tego względu suszono go lub poddawano fermentacji metanowej. Suszenie wywaru wymaga niewspółmiernie dużego nakładu energetycznego w stosunku do jakości uzyskanego produktu, zawierającego do 70% soli mineralnych oraz bardzo wysoką kwasowość. Koncentrat ten nie ma praktycznego zastosowania. Nieznany jest sposób przerobu serwatki kazeinowej o ph mniejszym od 4,2. Udział jej, w niektórych okresach przetwórstwa przemysłowego mleka, wynosi powyżej 60% ogólnej ilości serwatki. Nie nadaje się również do celów paszowych. Stanowi wysokoobciążony ściek. Celem wynalazku jest opracowanie sposobu przerobu wszystkich rodzajów serwatki, w tym również serwatki kazeinowej, który umożliwiłby racjonalne wykorzystanie wszystkich jej składników. Istota wynalazku polega na tym, iż odtłuszczoną serwatkę o 3,5<pH<4,2 i zawartości laktozy powyżej 3% poddaje się przy użyciu szczepu drożdży Kluyveromyces fragilis fermentacji beztlenowej w temperaturze C, korzystnie C, aż do obniżenia zawartości laktozy poniżej 0,1%, po czym z płynu pofermentacyjnego oddziela się biomasę i suszy ją, zaś brzeczkę zawierającą 1,5 2,0% etanolu i 0,4 0,7% kwasu mlekowego poddaje się destylacji frakcjonowanej uzyskując spirytus surowy o zawartości 40 92% etanolu, a następnie wywar po destylacji zagęszcza się i ewentualnie odsala przetwarzając na kwas mlekowy lub prowadzi się w nim fermentację tlenową przy użyciu szczepu drożdży Kluyveromyces fragilis przerabiając wywar na biomasę paszową, po oddzieleniu której pozostaje odciek zawierający poniżej 0,1% substancji organicznych. Proces fermentacji beztlenowej prowadzi się przez 8 36 godzin. Fermentacji poddaje się odbiałczona i spasteryzowaną serwatkę. Pasteryzację serwatki prowadzi się w temperaturze C w czasie do 25 sekund. W przypadku przerobu serwatki oph> 4,2 zakwasza się ją kwasem mlekowym zawracanym z procesu lub szczepi bakteriami Lactobacillus acidophilus i prowadzi się fermentację mlekową do uzyskania 3,5<pH<4,2, po czym oddziela z niej białka. Serwatkę oph>4,2 można również szczepić bakteriami Lacitobacillus acidophilus oraz drożdżami Kluyveromyces fragilis i prowadzić jednocześnie proces fermentacji mlekowej oraz etanolowej w temperaturze C. W tym przypadku skoagulowane białka oddziela się z wywaru. Białka oddziela się z wywaru metodą ultrafiltracji lub dodaje się do niej sól fosforowo-amonową w ilości 0,01-0,6% wag, po czym prowadzi się koagulację termiczną w temperaturze C przez 5 30 minut, a następnie oddziela się białka przez odwirowanie, filtrację lub sedymentację. Oddzielone białka, korzystnie po zobojętnieniu do ph 5,8 6,8 i ewentualnej pasteryzacji w temperaturze C, suszy się metodą rozpyłową uzyskując farmaceutyczny, spożywczy lub paszowy koncentrat białkowy. W przypadku oddzielania białek z wywaru, suszy się je motodą rozpyłową lub walcową i uzyskuje paszowy koncentrat białkowy.

3 a Do prowadzenia procesu fermentacji stosuje się mutanty drożdży Kiuyveromyces fraątfts, które nie wymagają dodawania do podłoża substancji wzrostowych, mają zdolności szybkiego przyswajania związków azotowych z serwatki i małe wymagania w zakresie tych substancji. Cechuje je wysoka aktywność fermentacyjna w zakresie 3,5<pH<4,2. W ciągu 8-36 godzin uzyskuje się wydajność etanolu w skali przemysłowej 89-91%, przy jednocześnie bardzo niskim poziomie wytwarzania ubocznych produktów fermentacji. W odróżnieniu od innych drożdży Kluyveromyces fragilis oraz drożdży piekarniczych i paszowych, posiadają cenną właściwość tworzenia około pięciokrotnie większych przyrostów biomasy komórkowej podczas fermentacji tlenowej na wywarze serwatkowym bez dodatku substancji wzrostowych. W warunkach prowadzonej fermentacji zastosowa ne mutanty drożdży Kluyveromyces fragilis wytwarzają substancje hamujące rozwój innych drożdży na wywarze serwatkowym. Ułatwia to znacznie w praktyce przemysłowej drożdżowanie wywaru. Biomasę z płynu pofermentacyjnego oddziela się przez odwirowanie lub filtrację, po czym poddaje sieją termolizie w temperaturze C i suszy do zawartości 90-92% suchej substancji uzyskując koncentrat paszowy. Wywar z destylacji frakcjonowanej etanolu poddaje się około 25 krotnemu zagęszczeniu przez odparowanie lub separację membranową, to jest odwróconą osmozę lub ultrafiltrację uzyskując surowy koncen trat kwasu mlekowego o zawartości 40 50% suchej substancji, stanowiący preparat paszowy. Wywar ten można również po około 20 krotnym zagęszczeniu przez odparowanie lub separaqę membranową i odsalać na drodze wymiany jonowej lub elektrodializy uzyskując spożywczy kwas mlekowy o stężeniu około 10%. W celu wytworzenia spożywczego kwasu mlekowego można też wywar najpierw odsolić a potem zagęścić. Fermentację tlenową wywaru prowadzi się w temperaturze C w czesie 3 48 godzin przy napowietrzaniu 0,1 2,0 litrów powietrza na 1 minutę na 1 litr wywaru, po czym biomasę odwirowuje się i suszy uzyskując wysokobiałkowy koncentrat paszowy. Prowadzenie procesu przerobu serwatki przy 3,5<pH<4,2 zapobiega rozwojowi heterofermentatywnych bakterii mlekowych oraz bakterii fermentacji masłowej, a tym samym stratom laktozy przed obróbką serwatki; poprawia efekt pasteryzacji przez zniszczenie, w skali przemysłowej, 99,8% mikroflory; poprawia efekt oddziela nia białek oraz zapewnia czystość mikrobiologiczną podczas procesu fermentacji, co wpływa na wydajność etanolu, która w skali przemysłowej wynosi 89 91%. Wszystkie produkty uzyskiwane sposobem według wynalazku są wysokiej jakości. Sposób przerobu serwatki według wynalazku charakteryzują bliżej poniższe przykłady realizacji. Przykład I. Do 1000 litrów serwatki o ph 3,7, zawartości laktozy 3,4%, białka-0,9%, dodano 0,2% soli fosforanowo-amonowej i poddano przez 5 minut obróbce termicznej w temperaturze 100 C. Wytrącone białka serwatkowe oddzielono przez odwirowanie, uzyskując około 60 litrów gęstwy białkowej, którą zobojęt niono za pomocą 10% NaOH do ph 67 i poddano pasteryzacji w temperaturze 75 C w czasie 15 sekund, a następnie wysuszono metodą rozpyłową uzyskując 7,5 kg proszku zawierającego 80,5% białka. Wydajność oddzielania białka wyniosła ponad 70%. Uzyskany proszek stanowił wysokobiałkowy komponent paszowy. 940 litrów odbiałczonej serwatki spasteryzowano w temperaturze 78 C w czasie 20 sekund, po czym zaszczepio no 2,0% czystej kultury mutanta drożdży Kluyveromyces fragilis. Proces fermentacji, przy okresowym mieszaniu, prowadzono przez około 36 godzin w temperaturze 35 C do obniżenia zawartości laktozy poniżej 0,1%. Po zakończeniu fermentacji beztlenowej oddzielono przez wirowanie 80 litrów biomasy drożdżowej w postaci mleczka drożdżowego o zawartości 3,6% suchej substancji. Biomasę tę poddano termolizie w temperaturze 90 C w czasie 30 minut, a następnie wysuszono do zawartości 92% suchej substancji, uzyskując około 3 kg proszku o zawartości około 65% białka, bogatego w witaminy z grupy B. Preparat ten zastosowano do wzbogacania koncentratów spożywczych. Oddzielona od biomasy brzeczka w ilości około 870 (itrów, zawierała 1,7% alkoho lu, laktozy poniżej 0,02%, kwa su mlekowego około 0,7%, związków mineralnych około 0,05% i miała ph 3,7. Brzeczkę tę ogrzano do temperatury 100 C i poddano destylacji frakcjonowanej uzyskując 15,95 litra destylatu o zawartości 90% etanolu. Wydajność procesu wyniosła 90%. Destylat poddano rektyfikacji otrzymując 14,35 lit ra 100% spirytusu dla celów spożywczych lub chemicznych. Pozostałość po procesie destylacji stanowił wywar o ph 3,7, 2,3% suchej substancji, około 0,05% laktozy, 0,54% kwasu mlekowego, 0,55% związków mineralnych i 0,2% białka. 850 litrów wywaru poddano odsoleniu na kationowym wymieniaczu jonowym, a następnie zagęsz czono 20 krotnie przez odparowanie uzyskując około 40 litrów kwasu mlekowego o stężeniu około 10% przeznaczonego do celów spożywczych oraz do ukwaszania serwatki o ph 4,2. Przykład II litrów serwatki o ph 5,8, zawartości laktozy 4,1%, białka 0,65%, poddano pastery zacji w temperaturze 75 C w czasie 25 sekund. Następnie ochłodzono do temperatury 45 C i zaszczepiono 5% dodatkiem bakterii Lactobaciilus acidophilus. Ukwaszenie prowadzono przez około 2 godziny do ph 4,1 zawartość laktozy wynosiła 3,6%, po czym dodano 0,2% fosforanu amonu i serwatkę odbiałczono metodą termiczną. Wytrącone białka poddano obróbce jak w przykładzie I uzyskując około 50 litrów gęstwy białkowej, którą przerobiono na 6 kg proszku zawierającego 65% białka. Proszek ten stanowi wysokobiałkowy komponent paszowy. 950 litrów odbiałczonej serwatki zaszczepiono 20% drożdży KIuyveromyces fragilis, po czym 1150 lit rów serwatki poddano procesowi fermentacji w temperaturze 28 C przez około 8 godzin, przy ciągłym miesza niu, do obniżenia zawartości laktozy poniżej 0,1%. Po zakończeniu procesu fermentacji oddzielono na drodze

4 filtracji około 22 kg biomasy drożdżowo-bakteryjnej, którą przetworzono jak w przykładzie I na 5,4 kg proszku, przeznaczonego do celów spożywczych, zawierającego około 92% suchej substanqi, w tym około 60% białka litrów filtratu zawierało 1,78% alkoholu. Filtrat ten o ph 4,0 ogrzano do temperatury 95 C i poddano destylacji frakcjonowanej uzyskując 39 litrów destylatu o zawartości 50% etanolu. Wydajność procesu wynosiła ponad 90%. Destylat odwodniono otrzymując spirytus bezwodny do celów paliwowych litrów wywaru po destylacji o ph 4,0, 1,7% suchej substancji, 0,05% laktozy, 0,48% kwasu mlekowego, 0,5% związków mineral nych i 0,15% białka, zagęszczono 25 krotnie przez odparowanie uzyskując 43 litry koncentratu paszowego zawierającego 12% kwasu mlekowego, 12,5% soli mineralnych, 3,7 % białka, 1,1% laktozy. Przykład III litrów serwatki o ph 5,3, zawartości laktozy 4,3%, białka 0,75% poddano pastery zacji w temperaturze 75 C w czasie 15 sekund, po czym schłodzono do temperatury 45 C i zaszczepiono 0,1% bakterii Lactobacillus acidophilus oraz 12,0% drożdży Kluyveromyces fragilis. Fermentację mlekową i etanolową prowadzono w temperaturze 38 C do ph 4,0 i do przefermentowania laktozy poniżej 0,1%, trwało to około 15 godzin. Następnie odwirowano biomasę drozdżowo-bakteryjną w postaci 100 litrów gęstwy, którą wysuszono metodą walcową uzyskując 8 kg proszku zawierającego powyżej 50% białka. Proszek ten przeznaczo ny jest do celów paszowych. Około 1000 litrów pozostałego płynu o ph 4,0 i zawartości alkoholu 1,84%, kwasu mlekowego 0,55%, laktozy poniżej 0,02%, związków mineralnych 0,6% poddano destylacji frakcjonowanej otrzymując 30 litrów spirytusu surowego o zawartości 60% etanolu. Wydajność procesu wynosiła 90%. Z pozostałego wywaru, w ilości 970 litrów, oddzielono przez sedymentację białka, które wysuszono metodą walcową uzyskując 9,5 kg proszku, zawierającego powyżej 50% białka. Około 870 litrów odbiałczonego wywaru schłodzono do temperatury 30 C i zaszczepiono ponownie 1% tych samych drożdży Kluyveromyces fragilis. Proces fermentacji prowadzono w temperaturze 30 C przy napowietrzaniu 1 litr powietrza na 1 minutę na 1 litr wywaru przez 15 godzin. Wyhodowaną biomasę drożdżową odwirowano i wysuszono do zawartości 91% suchej substancji, uzyskując 5,5 kg drożdży zawierających 52% białka. Drożdże te stanowią komponent paszowy dla ryb, drobiu, trzody chlewnej. Pozostały z wirowania odciek zawierał 0,5% suchej substancji, w tym poniżej 0,1% substancji organicznych. Zużyto go do zraszania pól wpływa on korzystnie na wegetację roślin. Przykład IV (itrów serwatki o ph 4,8, zawartości laktozy 3,95%, białka 0,68% spasteryzowanej w temperaturze 75 C w czasie 15 sekund odbiałczono metodą ultrafiltracji uzyskując około 100 kg koncentratu białkowego, który zobojętniono do ph 6,0 za pomocą NaOH, po czym spasteryzowa no go i wysuszono metodą rozpyłową uzyskując 11 kg proszku przeznaczonego do celów spożywczych i zawierającego powyżej 60% białka. Wydajność oddzielania białek wynosiła powyżej 95%. Odbiałczoną serwatkę zakwaszono do ph 4,0 kwasem mlekowym zawracanym z procesu według przykładu I. Następnie około 920 litrów odbiałczonej, zakwaszonej serwatki zaszczepiono 25% dodatkiem drożdży Kluyveromyces fragilis i prowadzono fermentaqę w temperatu rze 18 C przez 36 godzin, do obniżenia zawartości laktozy poniżej 0;1%. Po zakończeniu procesu fermentacji oddzielono na drodze filtracji 22 kg biomasy drożdżowej, którą przetworzono jak w przykładzie I na 5,5 kg proszku zawierającego powyżej 60% białka. Pozostałe 1100 litrów filtratu o zawartości 1,97% alkoholu, 0,4% kwasu mlekowego, poniżej 0,02% laktozy, 0,65 związków mineralnych, poddano w temperaturze 95 C destylaqi frakcjonowanej otrzymując 22,7 litra spirytusu surowego o zawartości 92% etanolu. Wydajność procesu wyniosła 90%. Pozostały wywar w ilości około 1070 litrów zaszczepiono ponownie 1 J5% tych samych drożdży Kluyveromyces fragilis i poddano dalszej obróbce jak w przykładzie III uzyskując 6,9 kg drożdży o zawartości 65% białka. Odciek został wykorzystany do zraszania pól. Zastrzeżenia patentowe 1. Sposób przerobu serwatki poprzez oddzielanie białek, fermentację alkoholową oraz destylację płynu pofermentacyjnego po usunięciu z niego biomasy drożdżowej, znamienny tym, że odtłuszczoną serwatkę o 3,5<pH<4,2 i zawartości laktozy powyżej 3% poddaje się przy użyciu szczepu drożdży Kluyveromyces fragilis beztlenowej fermentacji w temperaturze C, korzystnie C, aż do obniżenia zawartości laktozy poniżej 0,1%, po czym usuniętą z płynu pofermentacyjnego biomasę suszy się, zaś brzeczkę zawierającą 1,5 2,0% etanolu i 0,4 0,7% kwasu mlekowego poddaje się destylacji frakcjonowanej uzyskując spirytus surowy o zawartości 40 92% etanolu, a wywar po destylacji zagęszcza się i ewentualnie odsala przetwarzając na kwas mlekowy lub prowadzi się w nim fermentację tlenową przy użyciu szczepu drożdży Kluyveromyces fragilis przerabiając wywar na biomasę paszową, po oddzieleniu której pozostaje odciek zawierający poniżej 0,1% substancji organicznych. 2. Sposób według zastrz. 1,znamienny tym, że proces fermentacji beztlenowej prowadzi się przez 8-36 godzin. 3. Sposób według zastrz. 1,znamienny tym, że fermentacji poddaje się odbiałczoną serwatkę. 4. Sposób według zastrz. 1,znamienny tym, że fermentacji poddaje się serwatkę śpasteryzowaną w temperaturze C w czasie do 25 sekund.

5 Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że serwatkę zakwasza się do 3,5<pH<4,2 kwasem mlekowym zawracanym z procesu. 6. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że serwatkę o ph> 4,2 szczepi się bakteriami Lacitobacillus acidophilus i prowadzi się proces fermentacji mlekowej do uzyskania 3,5<pH<4,2, po czym oddziela się z niej białka. 7. Sposób według zastrz, 1* znamienny t y m, że serwatkę o ph> 4,2 szczepi się bakteriami Lactobacillus acidophilus i jednocześnie prowadzi się proces fermentacji mlekowej oraz etanolowej w temperatu rze C, po czym skoagulowane białka oddziela się z wywaru. 8. Sposób według zastrz. 1,znamienny tym że białka oddziela się metodą ultrafiltracji. 9. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że do serwatki dodaje się sól fosforanowo-amonową w ilości 0,01 0,6% wag, po czym prowadzi się koagulację termiczną i oddziela się białka przez odwirowanie, filtrację lub sedymentację. 10. Sposób według zastrz. 8 albo 9, znamienny tym, że oddzielone białka, korzystnie po zobojęt nieniu do ph 5,8 6,8 i ewentualnej pasteryzacji w temperaturze C, suszy się metodą rozpyłową uzyskując farmaceutyczny, spożywczy lub paszowy koncentrat białkowy. 11. Sposób według zastrz. 7, znamienny tym, że oddzielone białka, korzystnie po zobojętnieniu do ph 5,8 6,8 i ewentualnej pasteryzacji w temperaturze C, suszy się metodą walcową lub rozpyłową uzyskując paszowy koncentrat białkowy. 12. Sposób według zastrz. 1,znamienny tym, że biomasę z płynu pofermentacyjnego oddziela się przez odwirowanie lub filtrację, po czym poddaje się ją termolizie w temperaturze C i suszy do zawartości 90 92% suchej substancji uzyskując koncentrat paszowy. 13. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że wywar z destylacji frakcjonowanej poddaje się około 25 krotnemu zagęszczeniu przez odparowanie lub separację membranową uzyskując surowy koncentrat kwasu mlekowego o stężeniu 40 50% stanowiący preparat paszowy. 14. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że wywar z destylacji frakcjonowanej poddaje się około 20 krotnemu zagęszczeniu przez odparowanie lub separację membranową oraz odsoleniu na drodze wymiany jonowej lub elektrodializy uzyskując spożywczy kwas mlekowy o stężeniu około 10%. 15. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że fermentację tlenową wywaru prowadzi się w temperaturze C w czasie 3 48 godzin przy napowietrzaniu 0,1 2,0 litrów powietrza na 1 minutę na 1 litr wywaru, po czym biomasę odwirowuje się i suszy uzyskując wysokobiałkowy koncentrat paszowy.