|
|
- Grzegorz Sadowski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Ból u pacjentów z chorobą nowotworową Paweł Kurczab
2 Ból jest to nieprzyjemne, zmysłowe i emocjonalne przeżycie związane z rzeczywistym lub potencjalnym uszkodzeniem tkanek. Jest indywidualną, subiektywną emocją Ból nowotworowy obejmuje wszystkie rodzaje bólu występujące w przebiegu choroby nowotworowej (np. ból spowodowany nowotworem, wyniszczeniem, zastosowanym leczeniem przeciwnowotworowym), z uwzględnieniem przyczyn somatycznych, psychologicznych, społecznych i duchowych
3 W Polsce żyje ok osób wymagających leczenia z powodu bólów nowotworowych, a rocznie przybywa ok pacjentów wymagających takiego leczenia 30-50% pacjentów we wczesnym i 70-90% w zaawansowanym stadium choroby cierpi z powodu bólu nowotworowego 42% cierpi z powodu złej kontroli dolegliwości 23% odczuwających umiarkowany lub silny ból nie otrzymuje żadnego leczenia przeciwbólowego 31% chorych cierpi z powodu tego bólu dłużej niż rok 64% pacjentów doświadcza objawów niepożądanych leków p/bólowych
4 Algorytm postępowania Rozpoznanie (przyczyna, mechanizm) Zastosowanie leczenia przyczynowego Zastosowanie leku przeciwbólowego Zastosowanie leków i metod adjuwantowych Obserwacja Ocena wyników Kontynuacja lub zmiana leczenia
5 Klasyfikacja bólu nowotworowego Klasyfikacja etiologiczna Bóle spowodowane nowotworem Bóle powstałe w wyniku leczenia przeciwnowotworowego Związane z chorobą nowotworową związane z wyniszczeniem nowotworowym Bóle koincydencyjne (współistniejące)- nie związane bezpośrednio z chorobą zasadniczą
6 Klasyfikacja bólu nowotworowego Klasyfikacja patofizjologiczna: Bóle receptorowe (nocyceptywne); powstają w wyniku drażnienia receptorów nerwów czuciowych przez bodziec uszkadzajacy tkanki aktywacja nieuszkodzonego układu czucia; cechy kliniczne: ból somatyczny, trzewny, kostny. Bóle niereceptorowe (neuropatyczne); powstają w wyniku ucisku lub zniszczenia struktur układu nerwowego (powstawanie patologicznych pobudzeń w obrębie obwodowego i ośrodkowego układu nerwowego)
7 Klasyfikacja bólu nowotworowego Szczególne rodzaje bólu: Ból przebijający Ból końca dawki Ból incydentalny
8 Ocena natężenia bólu Samoocena bólu przez chorego Skala wzrokowo-analogowa (VAS) graficzna skala opisowa za pomocą linii Skala słowna (VRS) brak bólu, ból słaby, umiarkowany, silny, nie do zniesienia Skala numeryczna (NRS) Skala obrazkowa 1-4 I stopień, 4-6 II stopień, >6 III stopień drabiny analgetycznej
9 Leczenie bólu Leczenie przeciwnowotworowe Metody niefarmakologiczne: Blokady nerwów Neuroliza splotów, korzeni, nerwów Blokady centralne (zewnątrzoponowe i podpajęczynówkowe) Przezskórna stymulacja elektryczna (TENS; bóle neuropatyczne) Terapia psychologiczna, edukacja, relaksacja, techniki dystrakcyjne, fizjoterapia, akupunktura, etc. Urządzenia wszczepiane Radioterapia Radioizotopy
10 Leczenie bólu Leczenie farmakologiczne - podstawa leczenia bólu nowotworowego prawidłowe, zgodne z drabiną analgetyczną WHO pozwala na opanowanie bólu u ok % chorych
11 Leczenie farmakologiczne Leki przeciwbólowe Analgetyki nieopioidowe Słabe opioidy Silne opioidy Leki uzupełniające (na każdym etapie leczenia)
12 Leczenie farmakologiczne Podczas leczenia występuje zazwyczaj konieczność zwiększania dawek leków Ograniczenia zwiększania dawek: Efekt pułapowy (leki nieopiodowe, słabe opiody) Wystąpienie objawów niepożądanych Zjawisko tolerancji (silne opioidy)
13 Trójstopniowa drabina analgetyczna WHO III stopień: silne opioidy + analgetyki nieopioidowe +/- leki uzupełniające II stopień: słabe opioidy + analgetyki nieopiodowe +/- leki uzupełniające I stopień: analgetyki nieopioidowe +/- leki uzupełniające
14 Leki przeciwbólowe nieopiodowe 1. Niesteroidowe leki przeciwzapalne: Redukcja zapotrzebowania na opioidy do 60% Mechanizm działania obwodowy i ośrodkowy Blokowanie cyklooksygenazy COX-1 i COX-2
15 Mechanizm działania NLPZ FOSFOLIPIDY BŁONOWE FOSFOLIPAZA A2 KWAS ARACHIDONOWY (-) KORTYKOSTERYDY (-)NLPZ CYKLOOKSYGENAZA LIPOOKSYGENAZA CYKLICZNE NADTLENKI PRODUKTY PRZEJŚCIOWE (HPTE) PROSTAGLANDYNY TROMBOKSAN PROSTACYKLINY LEUKOTRIENY Cyklooksygenazy: COX1 przy normalnej aktywności komórek, jej aktywność względnie stała COX2 powstaje w miejscach zapalenia, w warunkach prawidłowych w OUN
16 MECHANIZM DZIALANIA NLPZ Działanie prostaglandyn bardzo różnorodne Wywołują wczesne i późne objawy zapalenia Zwiększają wrażliwość zakończeń czuciowych na bodźce bólowe Powodują migrację krwinek białych do miejsca zmienionego zapalnie Nasilają obrzęk Rozszerzaja naczynia krwionośne (większość) Rozszerzają lub kurczą mięśnie gładkie Zwiększają przepływ krwi przez nerki, wydalanie wody, K, Na Modulują czynność układu adrenergicznego Zwiększają erytropoezę (wzrost uwalniania erytropoetyny) Hamują wydzielanie soku żołądkowego, zwiekszają wydzielanie śluzu w żołądku Hamują agregację płytek krwi (w przeciwieństwie do TXA2)
17 NLPZ Klasyfikacja COX-2/COX 2/COX-1 Klasyczne (np. indometacyna, ibuprofen) 0,5-3 Preferencyjne inhibitory COX-2 (meloksykam, nimesulid) Wybiórcze inhibitory COX-2 (rofekoksyb, celekoksyb)
18 Działanie NLPZ Przeciwbólowo, przeciwzapalnie, przeciwgorączkowo Przewód pokarmowy: objawy dyspeptyczne, bóle, nudności, wymioty, nadżerki, krwawienia, uszkodzenie wątroby Układ krwiotwórczy: trombocytopenia, niedokrwistość, agranulocytoza Wpływ na hemostazę (hamowanie syntezy TXA2 zmniejszenie agregacji płytek krwi) Reakcje alergiczne Wpływ na gospodarkę wodno-elektrolitową (upośledzenie czynności nerek; zwiększenie wydzielania hormonu antydiuretycznego; zmniejszenie siły działania diuretyków; śródmiąższowe zapalenie nerek) Wpływ na OUN (bóle i zawroty głowy, upośledzenie słuchu, zaburzenia depresyjne)
19 NLPZ Wskaźnik śmiertelności dla wszystkich chorych przyjmujących NLPZ 0,22% Groźne powikłania po 3-miesięcznym stosowaniu 1-2%, po rocznym 2-5% Dyspepsja 10-20% (nie stanowią ostrzeżenia przed wystąpieniem groźnych powikłań) LĄCZNE PODAWANIE DWÓCH LEKÓW Z GRUPY NLPZ JEST BŁĘDEM
20 Leki przeciwbólowe nieopioidowe - IBUPROFEN NLPZ mg co 4 godz. (dawka dobowa u dzieci mg/kg) Umiarkowane działanie przeciwbólowe, nieznaczne objawy niepożądane Przechodzi do mazi stawowej Prawie całkowicie wiąże się z białkami krwi Tabl. 200 i 400mg, zawiesina 100mg/5ml
21 Leki przeciwbólowe nieopioidowe - DIKLOFENAK NLPZ Dawka dobowa 150mg (dzieci 0,5-2mg/kg/dobę w dawkach podzielonych) Lek z wyboru w bólach kostnych Niewielka toksyczność Prawie całkowicie wiąże się z białkami krwi Łatwo przenika do mazi stawowej Postaci o przedłużonym działaniu nie stosować u ludzi w podeszłym wieku Tabl. 25, 50mg, o przedłużonym działaniu 75, 100,150mg, r-ór do wstrzyknięć 75mg (i.m, i.v.), czopki 25,50, 100mg
22 Leki przeciwbólowe nieopioidowe - NAPROKSEN NLPZ mg 500mg co 12 godz. (do 1500mg/dobę; dzieci 10mg/kg/dobę) Dość silny efekt przeciwbólowy Prawie całkowicie wiąże się z białkami krwi Dość długi czas półtrwania Tabl. 100, 200,220,250,275,500,550mg, czopki 250 i 500mg, zawiesina 125mg/5ml)
23 Leki przeciwbólowe nieopioidowe - KETOPROFEN NLPZ 100mg co 8, 150mg co 12, 200mg co 24 godz. Przy umiarkowanej toksyczności bardzo dobre działanie przeciwbólowe Przenika do mazi stawowej Prawie całkowicie wiąże się z białkami osocza Tabl 50, 100mg, o zmodyfikowanym uwalnianiu 150 i 200mg, czopki 100mg
24 Leki przeciwbólowe nieopioidowe - PIROKSYKAM 10-20mg co 8 godzin NLPZ Bardzo długi czas półtrwania Pełne działanie po kilku dniach Silnie wiąże się z białkami osocza Tabl. 10 i 20 mg, czopki 10 i 20mg, r-ór 20mg (i.m.)
25 Leki przeciwbólowe nieopioidowe - NLPZ Fenylbutazon zwiększa wydalanie kwasu moczowego, silnie p/zapalnie Indometacyna silnie p/zapalnie, p/gorączkowo w ziarnicy
26 Leki przeciwbólowe nieopiodowe 2. METAMIZOL (PYRALGINA)* Głównie ośrodkowy mechanizm działania Działanie spazmolityczne mg co 4 godz.(dzieci 5-20mg/dawkę do 3xdziennie) Bardzo przydatny jako lek interwencyjny, szczególnie w bólach kolkowych Dość toksyczny Dość łatwo wywołuje obrzęki Tabl. 500mg, ampułki 1000 i 2500 mg, czopki 750mg
27 Leki przeciwbólowe nieopioidowe 3. Paracetamol Redukcja zapotrzebowania na opioidy do 50% Mechanizm działania ośrodkowy Hamowanie cyklooksygenazy występującej w OUN (COX-3?) Zahamowanie syntazy tlenku azotu (?) Aktywacja 5HT-ergicznego komponentu układu antynocyceptywnego Nie wywiera znaczącego wpływu na obwodowe enzymy COX Ryzyko martwicy wątroby przy przedawkowaniu
28 Leki przeciwbólowe nieopiodowe PARACETAMOL 500mg co 4 godz. lub 1000mg co 6-8 godz., max. dawka dobowa 4g (u dzieci 10-15mg/kg 15mg/kg co 4 godz., max. dobowa 65mg/kg) Skuteczny w różnych rodzajach bólu, niewielka toksyczność Brak efektu przeciwzapalnego W 25% wiąże się z białkami osocza Postaci: tabl. 250,300,500mg, czopki 50,80, 125,250 i 500mg, syrop 125mg/5ml, 3% r-ór doustny, zawiesina 120 i 250mg.5ml Proparacetamol (fiolki 1b i.v.)
29 Leki przeciwbólowe opiodowe Opium stężały sok z niedojrzałych makówek maku ogrodowego, zawiera dwa rodzaje alkaloidów: pochodne fenatrenu (morfina, kodeina) oraz pochodne izochinoliny (papaweryna) Opiaty naturalne leki opioidowe Opioidy naturalne i syntetyczne leki działające na receptory opioidowe
30 OPIOIDY Działają poprzez połączenie z receptorami opidowymi: δ, κ, µ (hamowanie struktur mózgowych) Ze względu na powinowactwo do receptorów dzielimy na: Czysty agonista (kodeina, petydyna, morfina, fentanyl) Częściowy agonista (buprenorfina) Substancje o działaniu agonistyczno- antagonistycznym (pentazocyna) Antagonista (naloxon)
31 Opioidy efekty działania Przeciwbólowy Zmiana nastroju (euforia lub dysforia, uspokojenie lub stany lękowe) Zmniejszenie perystaltyki przewodu pokarmowego, zwiększenie napięcia mięśni gładkich zaparcia, wzrost napięcia w układzie moczowym, drogach żółciowych Nudności i wymioty (4-7 dni) Hamowanie ośrodka oddechowego Przeciwkaszlowe Spadek ciśnienia krwi, rozszerzenie naczyń krwionośnych Zwężenie źrenic Suchość w jamie ustnej Retencja wody (nasilają uwalnianie ADH) Nadmierna potliwość świąd
32 Opiody W W przypadku wystąpienia działań niepożądanych Zmniejszenie dawki opioidu podawanego ogólnoustrojowo Leczenie objawowe Rotacje opioidów (przy dużych dawkach, ze względu na niepełną krzyżową tolerancję, dawka powinna wynosić 2/3 wyliczonej dawki równoważnej Zmiana drogi podawania
33 Opioidy Przyczyny oporności na dzialanie opioidów: Bóle neuropatyczne Antagonistyczne działanie metabolitów (M3G) Powstawanie tolerancji
34 Opioidy tolerancja i zależność fizyczna NIE MYLIĆ Z UZALEŻNIENIEM PSYCHICZNYM CHARAKTERYSTYCZNYM DLA NARKOMANII Tolerancja konieczność stosowania coraz większych dawek leku do uzyskania podobnego rezultatu (nie ma większego znaczenia praktycznego) Uzależnienie fizyczne zespół abstynencyjny po nagłym odstawieniu lub podaniu antagonisty; objawy zazwyczaj 6-12 godz. po odstawieniu i trwają godz. Opioidy należy odstawiać stopniowo o 25% dziennie do dawki 30mg/dobę, którą po dwóch dniach się odstawia
35 Opioidy Inne przesądy dotyczące leków opiodowych: Prowadzi do wyniszczenia Ogranicza aktywność Skraca życie Brak możliwości dalszego leczenia Nadmierna obawa o depresję oddechową
36 Słabe leki opioidowe KODEINA (METYLOMORFINA) 10% ulega przemianie do morfiny ta część działa analgetycznie Silnie przeciwkaszlowo Po podaniu doustnym maksymalne działanie po 45 minutach 30-60mg co 4 godz., max. 500 (240) mg/dobę; rozpoczyna się od dawki 30mg co 4 godz., w razie potrzeby zwiększając o 10mg/dawkę Główne działania niepożądane: nudności, wymioty, bóle brzucha, zaparcia Tabl. 20mg, preparaty złożone z NLPZ, lekami wykrztuśnymi
37 Słabe leki opioidowe DIHYDROKODEINA Pochodna kodeiny o dwukrotnie większej sile działania Tabl. o kontrolowanym uwalnianiu, co 12 godz., do 240mg na dobę (60,90, 120mg) Objawy niepożądane: zaparcia, senność
38 Słabe leki opioidowe TRAMADOL Agonista receptorów opioidowych Działa również na zstępujące drogi antynocyceptywne poprzez zahamowanie wchłaniania zwrotnego NA i zwiększenie uwalniania 5HT (60% działania) mechanizm korzystny w bólu neuropatycznym Objawy niepożądane: nudności, wymioty, nadmierna potliwość, splątanie, mniej zaparć niż kodeina Nie wywołuje tolerancji ani uzależnienia Maksymalna dawka dobowa 400 (600) mg, formy o szybkim i powolnym uwalnianiu Metabolizm w wątrobie przez CYP2D6 Nasila działanie depresyjne leków nasennych Łącznie z neuroleptykami może wywołać drgawki Nie stosować z inhibitorami MAO Krople (1ml = 40kropli = 8dawek z pompki = 100mg), kaps. 50mg, tabl. o przedłużonym uwalnianiu 100,150, 200,300mg, czopki 100mg, ampułki 50 i 100mg
39 Silne leki opioidowe MORFINA Czysty agonista receptorów opioidowych nie wykazuje efektu pułapowego Drogi podawania: doustna (wchłania się 30-69%), podskórna, dożylna, przezśluzówkowa, przezskórna, doodbytnicza, zewnątrzoponowa, podpajęczynówkowa początek działania po upływie 20, szczyt po 60 min., czas działania ok. 4 godz. dla postaci o bezpośrednim uwalnianiu Preparaty o przedłużonym działaniu początek działania 1-2 godz., czas działania ok. 12 godz. (2xdziennie, rzadko 3xdziennie) Dawka jest dobierana indywidualnie dla każdego chorego u chorych wcześniej nie leczonych opioidami 5mg, u leczonych słabymi opioidami 10mg co 4 godz. (można opuścić dawkę nocną podając podwójną przed snem
40 Silne leki opioidowe MORFINA Jeśli efekt analgetyczny niewystarczający kolejna dawka o 50% wyższa Główny objaw uboczny to zaparcia wymaga stałego podawania środków przeczyszczających Nudności, wymioty, senność, suchość w j.ustnej Przy zamianie drogi podawania dawka podskórna lub dożylna powinna być 2-3 razy mniejsza od doustnej Przy niewydolności nerek lepiej inny opioid Postacie: r-ór doustny (np.. 0,3% zawiera 3mg w 1 ml), tabl. O natychmiastowym uwalnianiu 10 i 20mg, o przedł. uwalnianiu 10,30,60,100 i 200mg, amp. 10 i 20mg, 0,1% r-ór do podawania podpajęczynówkowego i zewnątrzoponowego
41 Silne leki opioidowe FENTANYL Czysty agonista receptorów opioidowych Metabolizowany przez CYP3A4 Stukrotnie silniejszy od morfiny Łatwiej penetruje do OUN (bardziej lipofilny) Mniej objawów niepożądanych Podawany dożylnie lub domięśniowo w bólu ostrym (krótki czas działania: 0,5 godz.) Plastry (12, 12.5, 25, 50, 75,100 ug/godz) Stężenie terapeutyczne uzyskiwane jest w czasie 12 godz. Od chwili naklejenia pierwszego plastra, a stały poziom po upływie godz.
42 Silne leki opioidowe FENTANYL Na bóle przebijające szybko działająca morfiną lub fentanyl w formie lizaka, aplikatora umieszczanego miedzy dziąsłem a policzkiem Dawka: w przypadku chorych otrzymujących słabe opioidy od dawki 25ug/godz. W przypadku zamiany z morfiny: dobową dawkę doustną morfiny podzielić przez 3 i wybrać najbliższą dawkę plastra, dobową dawkę podskórną morfiny pomnożyć przez 2 i podzielić przez 3
43 Silne leki opioidowe BUPRENORFINA Częściowy agonista receptorów opioidowych W dawkach terapeutycznych nie obserwuje się efekty pułapowego ani utraty działania przy kojarzeniu z innymi agonistami Wydalana głównie z kałem, 10-30% z moczem Po podaniu podjęzykowym początek działania po 10-20min., max. po 2-3 godz; biodostępność 50%; dość długi czas działania Mniejsze ryzyko tolerancji Objawy niepożądane: senność, zaburzenia psychiczne, nie wpływa na ukł. Sercowo-naczyniowy i pokarmowy Dawkowanie 0,2-0,4mg 0,4mg co 6-8 godz. (tabl. podj. 0,2 i 0,4mg) plastry (35ug/godz odpowiada dawce dobowej 0,8mg, 52.5ug/godz 1.2mg/dobę, 70ug/godz 1.6mg/dobę) co 4 dni; 5,10,20ug/godz. co 7 dni; r-ór Przechodząc na postać przezskórną należy zmniejszyć dawkę dobową stosowana podjęzykowo o połowę Buprenorfina przezskórna/morfina doustna 1:75
44 Silne leki opioidowe METADON Dodatkowe działanie poprzez blokowanie receptorów dla aminokwasów pobudzających (NMDA) i zmniejszaniu wychwytu zwrotnego serotoniny Przydatny w leczeniu bólów trudnych do uśmierzenia, w tym neuropatycznych Efekt przeciwbólowy po ok. 45min., utrzymuje się 4-8 godz. 5-10mg co 6-8 godz.; uzyskanie stężenia terapeutycznego wymaga podawania leku przez 3-10 dni; w pierwszych dniach nie przekraczać 30mg/dobę Długi i zróżnicowany czas eliminacji możliwość kumulacji u chorych w podeszłym wieku Syrop 1mg w 1ml
45 Inne silne opioidy Hydromorfon, oksykodon opioidy pozbawione aktywnych metabolitów, przydatne u osób w podeszłym wieku, przy niewydolności nerek W Polsce hydromorfon niedostępny Oksykodon dawka wstępna 10mg 2xdziennie, Preparat o zmodyfikowanym uwalnianiu ma działanie dwufazowe Przelicznik: morfina do oksykodonu 1,5-2:1 Pentazocyna, petydyna nie powinny być stosowane w leczeniu bólu nowotworowego
46 W W jednej strzykawce można łączyć analgetyki (tramadol, morfina, fentanyl, ketamina) z innymi lekami, tj. haloperidolem, buskolizyną, metoklopramidem, midazolamem, lewomepromazyną Nie więcej niż 3 leki w jednej strzykawce
47 LEKI UZUPEŁNIAJĄCE Leki stosowane w bólu neuropatycznym Przeciwdepresyjne Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne Działają poprzez zahamowanie zwrotnego wychwytu serotoniny i noradrenaliny ze szczeliny synaptycznej Działają hamująco na receptory NMDA Dzałanie sympatykolityczne Działają przeciwlękowo, zmniejszają napięcie mięśni Mogą być kojarzone z lekami przeciwdrgawkowymi Działanie p/bólowe po kilku dniach Objawy niepożądane: suchość w ustach, zaparcia, zatrzymanie moczu, sedacja lub pobudzenie, zaburzenia koncentracji, zaburzenia rytmu serca, uszkodzenie szpiku Nie powinno się kojarzyć z tramadolem Amitryptylina w dawkach wzrastających 25-75mg/noc (draż. 10 i 25mg, amp. 50mg i.m., i.v.) Imipramina 25-50mg 50mg 2xdziennie (draż. 10 i 25mg)
48 LEKI UZUPEŁNIAJĄCE Leki stosowane w bólu neuropatycznym Przeciwdepresyjne Czteropierścieniowe Mianseryna 30-90mg/noc (inny mechanizm działania; tabl. 10, 20, 30 i 60mg) Wybiórcze inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny i serotoniny (SNRI) Wenlafaksyna 36,5 mg 1xdziennie (75-150mg), preparat o zmodyfikowanym uwalnianiu Wybiórcze inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) Paroksetyna 10mg rano po posiłku (do 40mg)
49 LEKI UZUPEŁNIAJĄCE Leki stosowane w bólu neuropatycznym Leki przeciwdrgawkowe Hamują nadpobudliwość neuronów m.in. poprzez blokowanie kanałów sodowych, poprzez pobudzanie układu GABA- ergicznego (działa hamująco), blokowanie receptorów dla pobudzających aminokwasów (kwas glutaminowy i asparaginowy) Działania niepożądane: sedacja, nudności, zaburzenia równowagi, obrzęki Kwas walproinowy: 200mg 3xdziennie lub 500mg/noc; nieznaczne działania niepożądane (wymioty, nudności); tabl. i kaps. 100,200,300,500mg, tabl. o przedł. uwalnianiu 300 i 500mg, syrop 50mg/ml, r-ór doustny 300mg/5ml, krople 200mg/ml Klonazepam 1-6mg dziennie; tabl. 0,5 i 1 mg
50 LEKI UZUPEŁNIAJĄCE Leki stosowane w bólu neuropatycznym Leki przeciwdrgawkowe c.d. Karbamazepina: mg dziennie; działania niepożądane: zaburzenia widzenia, niezborność, zaburzenia wodno- elektrolitowe, N i W, uszkodzenie szpiku; tabl. 200mg, tabl. o przedł. działaniu 200, 300, 400 i 600mg, zawiesina 200mg/5ml, syrop 100mg/5ml Gabapentyna: mg 3600mg dziennie w dawkach wzrastających, 3xdziennie; nie wiąże się z białkami, nie wchodzi w interakcje z innymi lekami; dobrze tolerowana (dz. niep.: zawroty głowy, senność, niezborność, uczucie zmęczenia, wzrost glikemii); kaps. 100, 300, 400mg
51 LEKI UZUPEŁNIAJĄCE Leki stosowane w bólu neuropatycznym Sterydy Zmniejszają obrzęk wokół struktur nerwowych, hamuja uwalnianie cytokin, działaja p/zapalnie Liczne działania niepożądane Zazwyczaj deksametazon 4-12mg lub więcej/dobę 9tabl. 0,5 i 1mg, amp. 4 i 8mg)
52 LEKI UZUPEŁNIAJĄCE Leki stosowane w bólu neuropatycznym LEKI PRZECIWARYTMICZNE (lidokaina, meksyletyna) ANTAGONIŚCI RECEPTORA NMDA Pobudzanie receptorów NMDA powoduje powstanie i utrzymywanie się ośrodkowej sensytyzacji tj. nasilenia, rozszerzenia miejsca odczuwania i pzrewlekły charakter bólu Najcząściej Ketamina blokuje proces centralnej sensytyzacji i powstrzymuje zjawisko tolerancji w stosunku do p/bólowego działania opioidów zazwyczaj podawana z opioidami Dożylnie, podskórnie, doustnie, doodbytniczo, zewnątrzoponowo, zazwyczaj i.v. lub s.c. od 0,03 do 0,5 mg/godz Dostepna jedynie w postaci do podawania parenteralnego Działania niepożądane: halucynacje, senność, splątanie, zawroty głowy (rutynowo dołącza się midazolam, diazepam lub haloperidol)
53 LEKI UZUPEŁNIAJĄCE POZOSTAŁE GŁÓWBE LEKI ADJUWANTOWE Rozkurczowe Zwalczające działania niepożądane leczenia podstawowego (przeciwnowotworowego) i leków przeciwbólowych Miejscowo znieczulające Kortykosterydy Przeciwlękowe i nasenne bisfosfoniany
54 MAJACZENIE Główny objaw to obniżenie świadomości Bardzo często u pacjentów w stanie terminalnym Jedynym jego objawem może być narastający ból Ustalenie czynników wyzwalajacych (wyrównanie zaburzeń metabolicznych, odpowiednie nawodnienie, opanowanie gorączki, zmiana leków, itp.) Haloperidol 1-2mg co 2-4godz. do 20mg/dobę, chloropromazyna25-50mg, 50mg, midazolam 1-5mg dożylnie lub podskórnie, klometiazol (Hemineuryna) 1,5 4g /24godz.
55 Zasady kojarzenia leków przeciwbólowych Należy stosować leki o różnych mechanizmach działania Niecelowe jest podawanie jednocześnie kilku leków o tym samym punkcie działania (np. NLPZ; łączenie silnych opioidów brak jednoznacznej oceny; wyjątek przy bólach przebijających) Błędem jest kojarzenie leków antagonizujących się
56 STRATEGIA LECZENIA Rozpoznanie przyczyny i leczenia bólu, jeśli to możliwe leczenie jego przyczyn Wybór leku zależy od natężenia bólu leczenie wg drabiny analgetycznej Jeżeli zwiększa się natężenie bólu przejście na wyższy szczebel drabiny analgetycznej Miareczkowanie dawek leków aż do osiągnięcia bezbolesności Podawanie regularne leków stały poziom terapeutyczny (wg zegara a nie w razie bólu) Stosowanie leków silniejszych, gdy słabsze przestają być skuteczne Zwykle terapia multimodalna kojarzenie leków o różnym mechanizmie działania Dodatkowe dawki leków podaje się w przypadku dodatkowych dolegliwości, np. bólów przebijających (5-15% dawki dobowej)
57 STRATEGIA LECZENIA W przypadku bólu neuropatycznego zwiększa się dawki leków stosowanych w neuropatii Zapobieganie i leczenie działań ubocznych leków p/bólowych Stosowanie leków uzupełniających Jak najbardziej fizjologiczna droga podania, nie przysparzająca choremu trudności Zwalczanie wszystkich dolegliwości związanych z chorobą Otoczenie chorego i jego rodziny wszechstronna opieką Wyjaśnienie choremu planu leczenia, uzyskanie akceptacji pacjenta
Większość leków przeciwbólowych można zaliczyć do jednej z następujących. 1) analgetyki nieopioidowe: paracetamol i niesteroidowe leki przeciwzapalne;
1 Definicja i epidemiologia bólu nowotworowego. Zasady leczenia bólu nowotworowego według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), Grupy Ekspertów Europejskiego Towarzystwa Opieki Paliatywnej (EAPC) i polskich
Bardziej szczegółowoJak radzić sobie z bólem w przebiegu szpiczaka mnogiego?
Jak radzić sobie z bólem w przebiegu szpiczaka mnogiego? Michał Graczyk Katedra i Zakład Opieki Paliatywnej UMK w Toruniu Collegium Medicum w Bydgoszczy Co to jest ból? Ból jest subiektywnym, przykrym
Bardziej szczegółowoROTACJA OPIOIDÓW MICHAŁ GRACZYK
ROTACJA OPIOIDÓW MICHAŁ GRACZYK OPIOIDY RÓŻNIĄ SIĘ MIĘDZY SOBĄ: Różnym działaniem receptorowym Działaniem na różne typy (i podtypy warianty, dimery) receptorów opioidowych w różny sposób Działaniem nieopioidowym
Bardziej szczegółowoDO ROZWAŻENIA NA KAŻDYM STOPNIU DRABINY:
DRABINA ANALGETYCZNA schemat opracowany na potrzeby terapii bólów nowotworowych, który można stosowad także w innych stanach bólowych jako pewną wytyczną. DO ROZWAŻENIA NA KAŻDYM STOPNIU DRABINY: -koanalgetyki,
Bardziej szczegółowoNiesteroidowe leki przeciwzaplane NLPZ
Niesteroidowe leki przeciwzaplane NLPZ Dr n. med. Marta Jóźwiak-Bębenista Zakład Farmakologii Uniwersytet Medyczny marta.jozwiak-bebenista@umed.lodz.pl Definicja bólu doznanie czuciowe powstające wówczas,
Bardziej szczegółowoOpioidowe leki przeciwbólowe
Ból Opioidowe leki przeciwbólowe Nieprzyjemne czuciowe i emocjonalne doświadczenie, które pojawia się, jako ostrzeżenie o uszkodzeniu tkanek. Ból to odczucie subiektywne, nie zawsze związane z nocycepcją!
Bardziej szczegółowoLeki przeciwbólowe ćwiczenia cz. II
Leki przeciwbólowe ćwiczenia cz. II Dr n. med. Marta Jóźwiak-Bębenista Zakład Farmakologii i Toksykologii Uniwersytet Medyczny marta.jozwiak-bebenista@umed.lodz.pl Opioidy Słownictwo ANALGEZJA brak bólu
Bardziej szczegółowoEPIDEMIOLOGIA RAKA TRZUSTKI
CZY WSPÓŁCZESNE METODY FARMAKOLOGICZNEGO LECZENIA BÓLU NOWOTWOROWEGO WPŁYWAJĄ NA POPRAWĘ JAKOŚCI ŻYCIA PACJENTÓW Z RAKIEM TRZUSTKI? praca wykonywana pod kierunkiem: dr hab. n. med. prof. nadzw. UM Waldemara
Bardziej szczegółowoRozpoznawanie i leczenie bólów w nowotworowych. Aleksandra Kotlińska-Lemieszek Katedra Medycyny Paliatywnej Uniwersytet Medyczny w Poznaniu
Rozpoznawanie i leczenie bólów w nowotworowych Aleksandra Kotlińska-Lemieszek Katedra Medycyny Paliatywnej Uniwersytet Medyczny w Poznaniu Bóle występują u 70-90 % pacjentów w zaawansowanym okresie choroby
Bardziej szczegółowoSzkoła bólu. Uśmierzanie bólu pooperacyjnego.
Waldemar Machała Szkoła bólu. Uśmierzanie bólu pooperacyjnego. Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. Wojskowej Akademii Medycznej- CSW Nieprzyjemne doznanie czuciowe
Bardziej szczegółowoLECZENIE BÓLU OPARZENIOWEGO U DZIECI
LECZENIE BÓLU OPARZENIOWEGO U DZIECI Krzysztof Kobylarz, Iwona Szlachta-Jezioro, Ma³gorzata Maciejowska-Sata³a 15 Ból jest sta³ym objawem choroby oparzeniowej. Leczenie go u dzieci jest zadaniem niezwykle
Bardziej szczegółowoAneks III. Zmiany w odpowiednich punktach Charakterystyki Produktu Leczniczego i Ulotki dla Pacjenta
Uwaga: Aneks III Zmiany w odpowiednich punktach Charakterystyki Produktu Leczniczego i Ulotki dla Pacjenta Ta Charakterystyka Produktu Leczniczego, oznakowanie opakowań i ulotka dla pacjenta jest wynikiem
Bardziej szczegółowoCZY ZAWSZE POTRAFIMY ZAPEWNIĆ CHORYM SKUTECZNE POSTĘPOWANIE PRZECIWBÓLOWE. Wojciech Leppert
CZY ZAWSZE POTRAFIMY ZAPEWNIĆ CHORYM SKUTECZNE POSTĘPOWANIE PRZECIWBÓLOWE Wojciech Leppert Katedra i Klinika Medycyny Paliatywnej Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu IV ZJAZD POLSKIEGO
Bardziej szczegółowoRekomendacje dotyczące postępowania przeciwbólowego w ginekologii i położnictwie
Rekomendacje dotyczące postępowania przeciwbólowego w ginekologii i położnictwie W dniach 12 i 1 stycznia 2007 roku w Kazimierzu Dolnym n. Wisłą Zespól Ekspertów Polskiego Towarzystwa Badania Bólu oraz
Bardziej szczegółowoPostępowanie w bólach nowotworowych
Postępowanie w bólach nowotworowych Redakcja: Jerzy Jarosz Zespół autorski: Jerzy Jarosz, Zbigniew Kaczmarek, Dariusz M. Kowalski, Krystyna de Walden-Gałuszko, Lucjan S. Wyrwicz Zdaniem autorów opracowanie
Bardziej szczegółowoGlikokortykosterydy Okołodobowy rytm uwalniania kortyzolu
Kortyzol w osoczu [ng/ml] 2015-03-12 Glikokortykosterydy Okołodobowy rytm uwalniania kortyzolu 400 200 0 24 8 16 24 Pora doby 1 Dawkowanie GKS 1 dawka rano (GKS długo działające) 2 lub 3 dawki GKS krótko
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA WŁASNA PRODUKTU LECZNICZEGO PARACETAMOL HASCO, 80 mg, czopki PARACETAMOL HASCO, 125 mg, czopki PARACETAMOL HASCO, 250 mg, czopki PARACETAMOL HASCO, 500 mg,
Bardziej szczegółowoFarmakoterapia bólu. Interakcje i niepożądane działania leków przeciwbólowych, zwłaszcza dostępnych bez recepty.
Farmakoterapia bólu. Interakcje i niepożądane działania leków przeciwbólowych, zwłaszcza dostępnych bez recepty. René Descartes (1662): Tractatus De Homine Dr med. Przemysław Niewiński Adiunkt Katedry
Bardziej szczegółowoWybrane zaburzenia lękowe. Tomasz Tafliński
Wybrane zaburzenia lękowe Tomasz Tafliński Cel prezentacji Przedstawienie najważniejszych objawów oraz rekomendacji klinicznych dotyczących rozpoznawania i leczenia: Uogólnionego zaburzenia lękowego (GAD)
Bardziej szczegółowoGl. '8X O ~~24 72 83, II, 817 40~ ~:;;, Pawia" 3418, te124 71 32. . Glaxo Sp. z 0.0..
Glaxo 111 N Gl.. Glaxo Sp. z 0.0.. Oddzial W warszaw\e Jana Pawia II 34/6 141 Warszawa, A. W PL fax 247129 '8X O ~~24 72 83, II, 817 40~ ~:;;, Pawia" 3418, te124 71 32 OZla. IInformacji.. Naukowej 00-141
Bardziej szczegółowoSkuteczna i bezpieczna farmakoterapia bólu
Skuteczna i bezpieczna farmakoterapia bólu René Descartes (1662): Tractatus De Homine Dr med. Przemysław Niewiński Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej AM we Wrocławiu Dolnośląski Regionalny Ośrodek
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO. Każdy ml syropu zawiera 1,5 mg butamiratu cytrynianu, co odpowiada 0,924 mg butamiratu.
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO Omnitussin, 1,5 mg/ml, syrop 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY Każdy ml syropu zawiera 1,5 mg butamiratu cytrynianu, co odpowiada 0,924
Bardziej szczegółowoOxycodon w terapii bólu ostrego. Hanna Misiołek. Katedra Anestezjologii, Intensywnej Terapii i Medycyny Ratunkowej SUM Katowice
Oxycodon w terapii bólu ostrego Hanna Misiołek Katedra Anestezjologii, Intensywnej Terapii i Medycyny Ratunkowej SUM Katowice Charakterystyka Oksykodon (Oxycodonum) organiczny związek chemiczny, strukturalnie
Bardziej szczegółowo2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY SUBSTANCJI CZYNNYCH Jedna tabletka zawiera: paracetamol (Paracetamolum) Substancje pomocnicze, patrz: pkt 6.1.
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA WŁASNA PRODUKTU LECZNICZEGO PARACETAMOL FILOFARM 500 mg, tabletki 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY SUBSTANCJI CZYNNYCH Jedna tabletka zawiera: paracetamol (Paracetamolum)
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA WŁASNA PRODUKTU LECZNICZEGO AMIPAR, 500 mg, tabletka 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY SUBSTANCJI CZYNNYCH 1 tabletka zawiera: Paracetamolum (paracetamol) 500
Bardziej szczegółowoPorównanie sedacji opartej na lekach nasennych i lekach przeciwbólowych
Porównanie sedacji opartej na lekach nasennych i lekach przeciwbólowych British Journal of Anaesthesia 98(1) 2007 Opracował: lek. Rafał Sobański Sedacja krytycznie chorych pacjentów: - Wyłączenie świadomości.
Bardziej szczegółowoCIBA-GEIGY Sintrom 4
CIBA-GEIGY Sintrom 4 Sintrom 4 Substancja czynna: 3-[a-(4-nitrofenylo-)-0- -acetyloetylo]-4-hydroksykumaryna /=acenocoumarol/. Tabletki 4 mg. Sintrom działa szybko i jest wydalany w krótkim okresie czasu.
Bardziej szczegółowoFARMAKOTERAPIA W GERIATRII
Interdyscyplinarne Spotkania Geriatryczne FARMAKOTERAPIA W GERIATRII mgr Teresa Niechwiadowicz-Czapka Instytut Pielęgniarstwa Zakład Podstaw Opieki Pielęgniarskiej Wchłanianie środków farmakologicznych
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO Codipar 250, 250 mg, czopki 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY 1 czopek zawiera 250 mg paracetamolu (Paracetamolum). Pełny wykaz substancji
Bardziej szczegółowoBól (dolor) Leki przeciwbólowe. Ból (dolor) Ból (dolor) Ból (dolor) Ból (dolor) Analgetyki
Ból (dolor) Leki przeciwbólowe Analgetyki To nieprzyjemne zmysłowe i emocjonalne odczucie towarzyszące istniejącemu lub zagrażającemu uszkodzeniu. Jest doznaniem czuciowym powstającym wówczas, gdy mechaniczne,
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY SUBSTANCJI CZYNNYCH
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA WŁASNA PRODUKTU LECZNICZEGO Spamilan 5 mg, tabletki 10 mg, tabletki 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY SUBSTANCJI CZYNNYCH Jedna tabletka zawiera 5 mg lub 10
Bardziej szczegółowoAneks C. (zmiany do krajowych pozwoleń na dopuszczenie do obrotu produktów leczniczych)
Aneks C (zmiany do krajowych pozwoleń na dopuszczenie do obrotu produktów leczniczych) ANEKS I WNIOSKI NAUKOWE I PODSTAWY ZMIANY WARUNKÓW POZWOLENIA (POZWOLEŃ) NA DOPUSZCENIE DO OBROTU Wnioski naukowe
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO Laboratoria PolfaŁódź Paracetamol, 500 mg, tabletki 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY Każda tabletka zawiera 500 mg paracetamolu (Paracetamolum).
Bardziej szczegółowoAneks I. Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu
Aneks I Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu Wnioski naukowe Uwzględniając raport oceniający komitetu PRAC w sprawie okresowych raportów o bezpieczeństwie
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO. Jedna tabletka zawiera 500 mg paracetamolu (Paracetamolum) w połączeniu z powidonem.
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO Paracetamol LGO, 500 mg, tabletki. 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY Jedna tabletka zawiera 500 mg paracetamolu (Paracetamolum) w połączeniu
Bardziej szczegółowoUlotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta. Paracetamol APTEO MED, 500 mg, tabletki Paracetamolum
Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta Paracetamol APTEO MED, 500 mg, tabletki Paracetamolum Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku, ponieważ zawiera ona
Bardziej szczegółowoUlotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta. Poltram, 100 mg/ml, krople doustne, roztwór Tramadoli hydrochloridum
Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta Poltram, 100 mg/ml, krople doustne, roztwór Tramadoli hydrochloridum Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku, ponieważ
Bardziej szczegółowoMetoksyfluran (Penthrox) Lek. Justyna Kasznia
Metoksyfluran (Penthrox) Lek. Justyna Kasznia Metoksyfluran nowy-stary środek Stosowany w Australii i Nowej Zelandii od 40 lat jako środek p- bólowy Zarejestrowany we wszystkich krajach Europejskich w
Bardziej szczegółowoInformacja dla pacjentów
info Informacja dla pacjentów ze szpiczakiem mnogim leczonych bortezomibem Polineuropatia indukowana bortezomibem Konsultacja merytoryczna: Prof. dr hab. Lidia Usnarska-Zubkiewicz Katedra i Klinika Hematologii,
Bardziej szczegółowoDRABINA ANALGETYCZNA KINGA OKRĘGLICKA
DRABINA ANALGETYCZNA KINGA OKRĘGLICKA SPIS TRESCI 1. WSTĘP 2 2. LEKI POZIOMU PIERWSZEGO 2.1. Paracetamol. 4 2.2. Metamizol.4 2.3. NIESTEROIDOWE LEKI PRZECIWZAPALNE (NLPZ)...5 2.3.1. Kwas acetylosalicylowy..
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO. 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO 0,74 mg/ml (0,074%), roztwór do płukania jamy ustnej i gardła
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO GLIMBAX 0,74 mg/ml (0,074%), roztwór do płukania jamy ustnej i gardła 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY 1 ml roztworu zawiera 0,74 mg Diclofenacum
Bardziej szczegółowoStanowisko dotyczące postępowania przeciwbólowego u chorych na nowotwory
UZGODNIENIA EKSPERTÓW Jan Dobrogowski 1, Małgorzata Krajnik 2, Jacek Jassem 3, Jerzy Wordliczek 4 1 Zakład Badania i Leczenia Bólu Katedry Anestezjologii i Intensywnej Terapii Uniwersytetu Jagiellońskiego,
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych www.aotm.gov.pl Rekomendacja nr 5/2014 z dnia 13 stycznia 2014 r. Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych w sprawie objęcia refundacją produktu leczniczego Targin,
Bardziej szczegółowoAneks III. Zmiany w odpowiednich punktach Charakterystyki Produktu Leczniczego i ulotki dla pacjenta
Aneks III Zmiany w odpowiednich punktach Charakterystyki Produktu Leczniczego i ulotki dla pacjenta Uwaga: Może wyniknąć potrzeba dokonania kolejnych aktualizacji Charakterystyki Produktu Leczniczego i
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO ATUSSAN MITE 0,8 mg/ml, syrop 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY 1 ml syropu zawiera 0,8 mg butamiratu cytrynianu. 5 ml syropu zawiera 4,0
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO LORATADYNA GALENA, 10 mg, tabletki 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY Jedna tabletka zawiera 10 mg loratadyny (Loratadinum). Pełny wykaz
Bardziej szczegółowoLeki antykachektyczne. lek. med. Marta Bijak-Ulejczyk Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii
Leki antykachektyczne lek. med. Marta Bijak-Ulejczyk Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii Grupy leków czyli co mamy środki stymulujące apetyt leki modulujące pracę przewodu pokarmowego leki anaboliczne/antykataboliczne
Bardziej szczegółowoTermin BÓL PRZEBIJAJĄCY został spopularyzowany na przełomie lat 80` i 90` przez Portenoy`a Wprowadzenie na rynek pierwszych preparatów CR Nowy
Termin BÓL PRZEBIJAJĄCY został spopularyzowany na przełomie lat 80` i 90` przez Portenoy`a Wprowadzenie na rynek pierwszych preparatów CR Nowy problem - jak zapewnić szybkie zniesienie bólu w okresach
Bardziej szczegółowoProgram Szpital bez bólu
Program Szpital bez bólu polega na nadawaniu certyfikatu placówkom, które spełnią określone kryteria i przez to przyczynią się do podniesienia jakości uśmierzania bólu pooperacyjnego w polskich szpitalach
Bardziej szczegółowoPODSTAWY ROZPOZNAWANIA I LECZENIA BÓLÓW NOWOTWOROWYCH THE PRINCIPLES OF DIAGNOSIS AND TREATMENT OF CANCER PAIN
Nowiny Lekarskie 2008, 77, 6, 459 473 ALEKSANDRA KOTLIŃSKA-LEMIESZEK, JACEK ŁUCZAK PODSTAWY ROZPOZNAWANIA I LECZENIA BÓLÓW NOWOTWOROWYCH THE PRINCIPLES OF DIAGNOSIS AND TREATMENT OF CANCER PAIN Katedra
Bardziej szczegółowoUlotka dla pacjenta. Alerton (Cetirizini dihydrochloridum) 10 mg, tabletki powlekane
Ulotka dla pacjenta ależy przeczytać uważnie całą ulotkę, ponieważ zawiera ona ważne informacje dla pacjenta. Lek ten jest dostępny bez recepty, aby można było leczyć niektóre schorzenia bez pomocy lekarza.
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO Toselix, 0,8 mg/ml, syrop 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY 1 ml syropu zawiera 0,8 mg butamiratu cytrynianu (Butamirati citras). 5 ml syropu
Bardziej szczegółowoULOTKA DLA PACJENTA. MINIRIN Melt (Desmopressinum) 60 mikrogramów 120 mikrogramów 240 mikrogramów Liofilizat doustny
ULOTKA DLA PACJENTA Należy zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku. Należy zachować tę ulotkę, aby w razie potrzeby móc ją ponownie przeczytać. Należy zwrócić się do lekarza lub farmaceuty,
Bardziej szczegółowoAneks III. Zmiany w odpowiednich punktach skróconej charakterystyki produktu leczniczego i ulotce dla pacjenta.
Aneks III Zmiany w odpowiednich punktach skróconej charakterystyki produktu leczniczego i ulotce dla pacjenta. Uwaga: Niniejsze zmiany w odpowiednich punktach skróconej charakterystyki produktu leczniczego
Bardziej szczegółowoHydroxyzinum VP, 2 mg/ml, syrop. Hydroxyzini hydrochloridum
ULOTKA DOŁĄCZONA DO OPAKOWANIA: INFORMACJA DLA PACJENTA Hydroxyzinum VP, 2 mg/ml, syrop Hydroxyzini hydrochloridum Należy zapoznać się z treścią ulotki przed zażyciem leku, ponieważ zawiera ona informacje
Bardziej szczegółowoInterakcje leków opioidowych, wykorzystywanych w pracy ratownika medycznego. Ewelina Guzy. Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza- Modrzewskiego
Interakcje leków opioidowych, wykorzystywanych w pracy ratownika medycznego Ewelina Guzy Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza- Modrzewskiego Autor odpowiedzialny za korespondencję: Ewelina Guzy, Wierzchosławice
Bardziej szczegółowoPytania i dopowiedzi na temat analizy nie-selektywnych niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) oraz ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego.
18 października 2012 EMA/653433/2012 EMEA/H/A-5(3)/1319 Pytania i dopowiedzi na temat analizy nie-selektywnych niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) oraz ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego.
Bardziej szczegółowoUlotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta
Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta Adamon SR 50, 50 mg, kapsułki o przedłużonym uwalnianiu Adamon SR 100, 100 mg, kapsułki o przedłużonym uwalnianiu Adamon SR 150, 150 mg, kapsułki
Bardziej szczegółowoDOBRE PRAKTYKI LECZENIA BÓLU U OSÓB DOROSŁYCH W SPECJALISTYCZNYCH ZESPOŁACH RATOWNICTWA MEDYCZNEGO I LOTNICZYCH ZESPOŁACH RATOWNICTWA MEDYCZNEGO
DOBRE PRAKTYKI LECZENIA BÓLU U OSÓB DOROSŁYCH W SPECJALISTYCZNYCH ZESPOŁACH RATOWNICTWA MEDYCZNEGO I LOTNICZYCH ZESPOŁACH RATOWNICTWA MEDYCZNEGO Sekterarz Stanu w Ministerstwie Zdrowia Józefa Szczurek-Żelazko
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO. Jedna tabletka powlekana zawiera 30 mg nefopamu chlorowodorku (Nefopamum hydrochloridum).
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO NEFOPAM JELFA, 30 mg, tabletki powlekane 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY Jedna tabletka powlekana zawiera 30 mg nefopamu chlorowodorku
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Rada Przejrzystości Stanowisko Rady Przejrzystości nr 5/2012 z dnia 27 lutego 2012 r. w zakresie zakwalifikowania/niezasadności zakwalifikowania leku Valdoxan (agomelatinum)
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO Codipar, 500 mg, tabletki 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY 1 tabletka zawiera 500 mg paracetamolu (Paracetamolum). Pełny wykaz substancji
Bardziej szczegółowoParacetamol Biofarm Paracetamolum 500 mg, tabletki
Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta Paracetamol Biofarm Paracetamolum 500 mg, tabletki Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku, ponieważ zawiera ona informacje
Bardziej szczegółowoNieopioidowe leki przeciwbólowe i niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ)
Nieopioidowe leki p-bólowe Nieopioidowe leki przeciwbólowe i niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) Inne nazwy dla tej grupy leków: nienarkotyczne leki przeciwbólowe słabo działające analgetyki i niesteroidowe
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO Claritine, 1 mg/ml, syrop 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY Jeden ml syropu zawiera 1 mg Loratadinum (loratadyny). Substancje pomocnicze:
Bardziej szczegółowoCZY OPIOIDY SĄ NIEZBĘDNE DO ZNIECZULENIA OGÓLNEGO?
CZY OPIOIDY SĄ NIEZBĘDNE DO ZNIECZULENIA OGÓLNEGO? NA PODSTAWIE: ARE OPIOIDS INDISPENSABLE FOR GENERAL ANAESTHESIA? TALMAGE D. EGAN1 1 DEPARTMENT OF ANESTHESIOLOGY, UNIVERSITY OF UTAH SCHOOL OF MEDICINE,
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO. Jedna tabletka zawiera 5 mg flunaryzyny (Flunarizinum) w postaci flunaryzyny dichlorowodorku.
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO FLUNARIZINUM WZF, 5 mg, tabletki 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY Jedna tabletka zawiera 5 mg flunaryzyny (Flunarizinum) w postaci flunaryzyny
Bardziej szczegółowoAneks III. Zmiany w odnośnych punktach druków informacyjnych do produktów
Aneks III Zmiany w odnośnych punktach druków informacyjnych do produktów Uwaga: Zmiany wprowadzone w odnośnych punktach druków informacyjnych do produktów są efektem przeprowadzenia procedury przekazania
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO Paracetamol APTEO MED, 500 mg, tabletki. 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY Każda tabletka zawiera 500 mg paracetamolu (Paracetamolum). Substancja
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO. Jeden ml roztworu (22 krople) zawiera 5 mg butamiratu cytrynian (Butamirati citras).
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO Sinecod, 5 mg/ml, krople doustne, roztwór 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY Jeden ml roztworu (22 krople) zawiera 5 mg butamiratu cytrynian
Bardziej szczegółowoLeki przeciwbólowe OPIOIDY 2015-11-04. Przyczyny bólu. Ból ostry:
Ból ostry: Przyczyny bólu Leki przeciwbólowe OPIOIDY 1 wszelkie urazy ból wieńcowy ból w ostrym zapaleniu trzustki ból spowodowany pęknięciem wrzodu żołądka lub dwunastnicy kolka żółciowa, nerkowa ból
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 2 1. NAZWA WŁASNA PRODUKTU LECZNICZEGO GEMIPAR 500 500 mg czopki 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY SUBSTANCJI CZYNNEJ 1 czopek zawiera 500 mg paracetamolu (Paracetamolum).
Bardziej szczegółowoDoraźnie w suchym męczącym kaszlu w przebiegu nieżytów górnych dróg oddechowych.
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO Syrop sosnowy złożony Aflofarm, (1283,1 mg+194,4 mg+9,72 mg)/15 ml, syrop 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY 15 ml syropu zawiera: 1283,1
Bardziej szczegółowoUlotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta
Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta Poltram 50, 50 mg/ml, roztwór do wstrzykiwań Poltram 100, 50 mg/ml, roztwór do wstrzykiwań Tramadoli hydrochloridum Należy uważnie zapoznać się z
Bardziej szczegółowoUlotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta. Poltram, 50 mg, kapsułki Tramadoli hydrochloridum
Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta Poltram, 50 mg, kapsułki Tramadoli hydrochloridum Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku, ponieważ zawiera ona informacje
Bardziej szczegółowoKonferencja SAMOLECZENIE A EDUKACJA ZDROWOTNA, POLITYKA ZDROWOTNA, ETYKA Kraków, 20.04.2009 r.
Piotr Burda Biuro In formacji T oksykologicznej Szpital Praski Warszawa Konferencja SAMOLECZENIE A EDUKACJA ZDROWOTNA, POLITYKA ZDROWOTNA, ETYKA Kraków, 20.04.2009 r. - Obejmuje stosowanie przez pacjenta
Bardziej szczegółowoDr Jarosław Woroń. BEZPIECZEŃSTWO STOSOWANIA LEKÓW PRZECIWBÓLOWYCH Krynica 11.XII.2009
Dr Jarosław Woroń BEZPIECZEŃSTWO STOSOWANIA LEKÓW PRZECIWBÓLOWYCH Krynica 11.XII.2009 Zakład Farmakologii Klinicznej Katedry Farmakologii CM UJ Kraków Uniwersytecki Ośrodek Monitorowania i Badania Niepożądanych
Bardziej szczegółowoUlotka dołączona do opakowania: informacja dla użytkownika. UNIBEN 1,5 mg/ml, aerozol do stosowania w jamie ustnej (Benzydamini hydrochloridum)
Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla użytkownika UNIBEN 1,5 mg/ml, aerozol do stosowania w jamie ustnej (Benzydamini hydrochloridum) Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem
Bardziej szczegółowoAneks III. Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotkach dla pacjenta
Aneks III Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotkach dla pacjenta Uwaga: Konieczna może być późniejsza aktualizacja zmian w charakterystyce produktu leczniczego i ulotce
Bardziej szczegółowoULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA. Rimantin, 50 mg, tabletki. Rymantadyny chlorowodorek
ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA Rimantin, 50 mg, tabletki Rymantadyny chlorowodorek Należy przeczytać uważnie całą ulotkę, ponieważ zawiera ona informacje ważne dla pacjenta. Należy zachować
Bardziej szczegółowoCzęść VI: Streszczenie Planu Zarządzania Ryzykiem dla produktu:
Część VI: Streszczenie Planu Zarządzania Ryzykiem dla produktu: Olamide, 10 mg, tabletki VI.2 VI.2.1 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu leczniczego Olamide przeznaczone do wiadomości
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO. 1 ml roztworu do wstrzykiwań zawiera 10 mg fitomenadionu (Phytomenadionum) - witaminy K 1.
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO VITACON, 10 mg/ml, roztwór do wstrzykiwań 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY 1 ml roztworu do wstrzykiwań zawiera 10 mg fitomenadionu (Phytomenadionum)
Bardziej szczegółowoANEKS III Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotki dla pacjenta
ANEKS III Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotki dla pacjenta Uwaga: Konieczna może być późniejsza aktualizacja charakterystyki produktu leczniczego i ulotki dla pacjenta
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO Tribux Forte, 200 mg, tabletki 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY Jedna tabletka zawiera 200 mg trimebutyny maleinianu (Trimebutini maleas).
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO Cholestil Max, 200 mg, tabletki 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY 1 tabletka zawiera 200 mg hymekromonu (Hymecromonum) Pełny wykaz substancji
Bardziej szczegółowoSetronon, 8 mg, tabletki powlekane Ondansetronum
Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla użytkownika Setronon, 8 mg, tabletki powlekane Ondansetronum Należy zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku, ponieważ zawiera ona informacje
Bardziej szczegółowoUlotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta. Poltram, 100 mg/ml, krople doustne, roztwór Tramadoli hydrochloridum
Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta Poltram, 100 mg/ml, krople doustne, roztwór Tramadoli hydrochloridum Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku, ponieważ
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO Tribux, 100 mg, tabletki 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY Jedna tabletka zawiera 100 mg trimebutyny maleinianu (Trimebutini maleas). Substancja
Bardziej szczegółowoULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA. VICEBROL, 5 mg, tabletki. Vinpocetinum
ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA VICEBROL, 5 mg, tabletki Vinpocetinum Należy zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku. - Należy zachować tę ulotkę, aby w razie potrzeby móc
Bardziej szczegółowoBól uważany jest za jeden z potencjalnie istotnych czynników ryzyka dotyczących śmiertelności (Sokka).
VI. 2 Elementy do podsumowania podawanego do publicznej wiadomości. VI. 2.1 Przegląd epidemiologii choroby Odczuwanie bólu jest powszechnym zjawiskiem wśród dzieci. Szacuje się, że ta dolegliwość może
Bardziej szczegółowoZwalczanie bólu w przebiegu chorób nowotworowych: wczoraj dziś i jutro
Zwalczanie bólu w przebiegu chorób nowotworowych: wczoraj dziś i jutro Zbigniew Zylicz, MD, PhD Specjalista Medycyny Paliatywnej (UK) Palliativzentrum Hildegard, Basel, Szwajcaria Ben.zylicz@pzhi.ch Historia
Bardziej szczegółowoULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA
ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA Minirin, 4 mikrogramy/ml roztwór do wstrzykiwań Desmopressini acetas Należy zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku. Należy zachować tę ulotkę,
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO. 1 kapsułka twarda VENOTREX 300 mg kapsułki twarde zawiera 300 mg trokserutyny (o-βhydroksyetylorutozydy).
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO VENOTREX 200 mg kapsułki twarde VENOTREX 300 mg kapsułki twarde 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY 1 kapsułka twarda VENOTREX 200 mg kapsułki
Bardziej szczegółowoAneks I. Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu
Aneks I Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu 1 Wnioski naukowe Uwzględniając raport oceniający komitetu PRAC w sprawie okresowych raportów o bezpieczeństwie
Bardziej szczegółowoANEKS I CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO WETERYNARYJNEGO
ANEKS I CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO WETERYNARYJNEGO 1 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO WETERYNARYJNEGO Meloxidyl 1,5 mg/ml zawiesina doustna dla psów. 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY Skład dla 1
Bardziej szczegółowoUlotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta
Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta Poltram 50, 50 mg/ml, roztwór do wstrzykiwań Poltram 100, 50 mg/ml, roztwór do wstrzykiwań Tramadoli hydrochloridum Należy uważnie zapoznać się z
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO WETERYNARYJNEGO
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO WETERYNARYJNEGO 090017ff80abaa4a 2.0,CURRENT Public Valid 1 5 DNO Strona 1 z 5 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO WETERYNARYJNEGO COMFORION VET 100 mgml roztwór do wstrzykiwań
Bardziej szczegółowoULOTKA DLA PACJENTA 1
ULOTKA DLA PACJENTA 1 Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta PENTASA, 1 g, czopki Mesalazinum Należy zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku, ponieważ zawiera ona informacje
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO PARACETAMOL FILOFARM 500 mg, tabletki 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY 1 tabletka zawiera 500 mg paracetamolu (Paracetamolum). Pełny wykaz
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO WETERYNARYJNEGO
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO WETERYNARYJNEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO WETERYNARYJNEGO Ketofen, 100 mg/ml, roztwór do wstrzykiwań dla koni, bydła i świń 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY SUBSTANCJI
Bardziej szczegółowo