Wierzę, że wrócę i tym tylko żyję.
|
|
- Sabina Nowakowska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Wstanę i krzyż swój wezmę na ramiona, A gdy mnie pierwszy polski deszcz obmyje, Znów drgnie do życia dusza umęczona. Wierzę, że wrócę i tym tylko żyję. * Agata Ryżewska Golgota Wschodu Siekierczyn 2015 rok
2 Nienawidzę, gdy ktoś szpera niepotrzebnie w czyimś życiu. Poprawka, nie nienawidzę, bo to uczucie niszczy. Z natury jestem nieśmiała, ale nie miała to być praca o mnie, nie mam zamiaru was pouczać, co jest dobre, a co złe, gdyż każdego dnia sama uczę się tego. Nie ma to być o nienawiści, ludzkim wścibstwie, węszeniu gdzie popadnie, lecz o ludziach, których jednak przeszłość mnie zainteresowała i których przeszłość powinna interesować nas wszystkich. Więc dedykuję tę pracę tym wszystkim Sybirakom, by strata ich najbliższych, zmarnowane zdrowie, zabrana młodość, poniewierka, pohańbienie, głód i zimno, cały dramat, nigdy nie odeszły w zapomnienie więc Jeśli zapomnę o Nich, to Ty Boże na niebie zapomnij o mnie. Dziś miałam sen o Polsce Jak przed laty kwitły przede mną bujne krzewy głogów Nie poszarpanych bombą i granatem, [...] Dziś miałam sen, [...] Śniłam, że słyszę szepty i rozmowy [...] Że świat jest jasny, cudny, kolorowy Jak bywa w bajce albo w Polsce wiosną. I śniłam też, że było mi tak błogo, Że serce biło rytmem tak spokojnym, Jakby nie czuło żalu wcale, do nikogo, Jakby nie było nigdy, nigdy wojny.** Każdy na swojej drodze napotyka jakieś przeszkody. Los w tym przypadku nie ominął także mojej rodziny. Jest 12 lipca. Tydzień temu wróciliśmy do Polski. Babcia zmarła, a dziadek i rodzice wreszcie po ponad dziesięciu latach wyciągnęli do siebie ręce na znak zgody. I tu tkwił nasz problem brak porozumienia. W moich niewyraźnych wspomnieniach dziadek ukształtował się jako człowiek, kołyszący mnie na jednym kolanie, stukający w ucho i opowiadający niesamowite historie. Były to wyblakłe wspomnienia, lecz tęsknota przeważała. Po tym czasie pragnęłam poznać go na nowo. Owego człowieka, który do tej pory był mi zupełnie obcy, przywróciła mi z powrotem historia, która mimo iż tragiczna, zwróciła nam coś, czego dziadek nigdy nie miał. Usiedliśmy na sofie, on w swoim fotelu, spoglądając na nas smutnymi oczami spod denek okularów. Widziałam jak mu ciężko. Rodzice nie kwapili się do zadania jakiegokolwiek pytania, więc nie wytrzymując napięcia, wstałam i powoli wypowiedziałam jedyne, na co w tamtej chwili było mnie stać: Proszę, zrób to Opowiedz nam. I tak to się zaczęło... Nikt z nas nie odważył się przerwać mu opowieści, zbyt wielkie było to dla niego przeżycie, by nie pozwolić mu dobrnąć do mety. Po zakończeniu I wojny światowej rodzice i babcia bardzo długo oszczędzali pieniądze na kupno nowego domu, (jak wiecie, dziadek zginął w ostatnich dniach na froncie) potrzebowaliśmy go, nie tylko pod względem materialnym, potrzebowaliśmy go, by móc zacieśnić nasze więzi. Nie mieliśmy wysokich wymagań z racji, że wszystkie rzeczy, które do tej pory przynosił nam los, przyzwyczaiły nas do braku luksusów. Nie mówię, że mieliśmy najgorzej, co to, to nie. Umieliśmy żyć, ciesząc się radościami i dzieląc się troskami codzienności aż do czasu, gdy jasne do tej pory niebo zasnuły ciemne chmury Oni myśleli, że nie wiem, co się dzieje, ale nieraz już słyszałem niewyraźne głosy rodziców zza niedomkniętych drzwi kuchni, wypowiadające historie, które przeradzały się w przerażające, śledzące mnie na każdym kroku cienie i koszmary senne. To było zaledwie kilka lat temu, teraz jestem starszy, lecz bacznie chronię moje młodsze siostry przed rzeczami, których nie powinny usłyszeć. Tata jest nauczycielem matematyki w gimnazjum w Pszczynie, które w tym roku ukończyłem oraz aktywnym działaczem politycznym i byłym oficerem podczas I wojny światowej. Mama ukończyła szkołę i nie czuła potrzeby dalszego edukowania się, więc została po prostu naszą mamą i żoną naszego taty. Urodziłem się w 1924 roku, a 8 lat po mnie na świecie pojawiły się dwie identyczne istoty - moje siostry bliźniaczki. W nowym domu, który zakupiliśmy w roku, gdy urodziły się dziewczynki, zaczęliśmy odżywać na nowo. Z oczu mamy zniknął codzienny strach, a tato zaczął przebywać więcej czasu w domu, ucząc mnie przeróżnych technik budowlanych, mechanicznych i opowiadał fantastyczne opowieści. Na podwórzu stała głęboka studnia, która studziła nasze pragnienie w upalne dni. Niedaleko domu znajdował się staw, bogato zarybiony, więc ryba stała się nieodłącznym elementem naszego codziennego jadłospisu. I tak toczył się dzień za dniem, a nasze beztroskie dzieciństwo, które wydawać się mogło, zostanie kompletnie wycięte z naszego życia, jak jakiś pominięty punkt w danym paragrafie, toczy się jak gdyby nigdy nic. Około 8 kwietnia ponownie pojawiły się plotki. We wsi panował nastrój wyjazdowy, lecz nie chcieliśmy w to wierzyć. Tymczasem nieświadomie dla nas owa pogłoska z dnia na dzień realizowała się naprawdę. Gdy do moich uszu dobiegły pierwsze informacje na temat wysiedleń, po prostu nie miałem pojęcia, co ze sobą zrobić. Dorośli może nie wiedzą, ale między nami młodymi- opowiadamy sobie różne historie zasłyszane przypadkiem lub opowiedziane przez innych. Być może większość z naszej paczki podczas redagowania ponosiła odrobinę fala wyobraźni, lecz w każdej opowieści zawsze jest ziarno prawdy i mimo wszystko w oczach innych widziałem, że dręczy ich to samo co mnie. Wielu ludzi już znikało w tajemniczych okolicznościach. Co teraz z nami będzie? Rankiem 12 kwietnia wieszałem z mamą pranie na dworze, podczas gdy dziewczynki bawiły się na niewielkiej werandzie z kotem, drocząc się z nim starą sznurówką znalezioną na strychu, którą umocowałem na końcu
3 kijka, by przypadkiem wredny Lucyfer ich nie zadrapał. Imię zawdzięcza swojemu diabelskiemu charakterowi, czarnej jak smoła sierści oraz zielonym ślepiom. Większość mieszkańców naszej dzielnicy ( tak nazywaliśmy szereg naszych domów i chatek, oddzielonych tylko niskim drewnianym płotkiem i ustawionych w dwóch długich rzędach, równolegle do zalewiska) skuszona promieniami słońca, postanowiła w końcu wyjść na zewnątrz bez jakichkolwiek obaw. Jeżeli mam być szczery, także czułem się bezpiecznie jak nowonarodzony lub jakby ktoś wstrzyknął mi potężną dawkę energii. Gdybyśmy wtedy wiedzieli, co nas czeka, wynieślibyśmy się stąd jak najprędzej. Przed samym wieczorem, około godziny siedemnastej wstąpił do nas znajomy taty z pracy. Był to nauczyciel matematyki, którego strasznie lubiłem, zapewne dlatego, że wcale nie miałem z nim lekcji. Gdy przestąpił próg naszego domu, mimo woli od razu dostrzegłem coś w jego oczach. Zdenerwowanie. Zignorowałem to. W tamtych czasach prawie każdy chodził zdenerwowany lub zastraszony. Pomimo tego, że próbowałem przekonać mamę, że jestem na tyle dorosły, aby znieść prawdę, nie chciała mnie wpuścić do pokoju, który zamknęła na klucz. Rozmawiali ściszonymi głosami, lecz do moich uszu i tak parę razy dobiegł wyraz "Syberia". Syberia - kojarząca mi się ze śnieżnobiałą krainą skutą lodem. Ze zdławionym krzykiem wybiegłem na dwór, zaszywając się w lesie. Wiedziałem, że mnie nie znajdą. Toteż, gdy otrząsnąłem się z szoku, wróciłem w pobliże domu. Na ganku czekała już matka, wymachując zapaloną świecą, która nie dawała jej wiele więcej światła niż księżyc i gwiazdy. Rzuciła się na mnie, lecz ku mojemu zdumieniu, tuliła mnie do siebie. Wcale nie była wściekła. Usiedliśmy w trójkę przy stole, prawie nic nie mówiąc. Jak zwykle zjedliśmy ziemniaki, tym razem wyjątkowo udekorowane koperkiem zasianym przez mamę, po czym położyliśmy się spać. Jednak nowy dom czy jakiekolwiek inne rzeczy, nie mogą sprawić, by więzi rodzinne zacisnęły się jeszcze bardziej. W nocy do mojego pokoju wślizgnął się tata i pomimo ostrych zakazów i sprzeciwów mamy, wszystko mi opowiedział. Poczułem dumę, że jednak ktoś w tym domu traktuje mnie poważnie. W lutym osadnicy wojskowi walczący w 1920 roku, średni i niżsi urzędnicy państwowi, służba leśna i aktywni działacze zostali aresztowani jako szczególnie niebezpieczni dla państwa sowieckiego. Wywożono ich razem z rodziną na Wschód. Bez wyjątków. To by wyjaśniało parę niewyjaśnionych i podejrzanych zniknięć znajomych taty, których wcześniej widywałem w domu do czasu, aż nagle przestali przechodzić, a rodzice wspominać o nich, jak gdyby nigdy nie istnieli. Po czym, jak na rodzica przystało, zapewnił mnie, że nic nam nie grozi. Po cichu wyszedł z pokoju, a ja słyszałem już tylko ciche skrzypienie schodów i własne myśli. Nawet jeślibym sądził, że jestem w stanie wyobrazić sobie coś takiego, z pewnością żyłbym w błędzie. Był środek nocy. Na nogi, niczym alarm postawiło nas łomotanie do drzwi wejściowych kolbami karabinów maszynowych. Dopiero co ocknąłem się ze snu, wybiegłem na korytarz, po którym zmierzał już ojciec ku źródłu hałasu. Stałem przerażony i odrętwiały ze strachu. Niewyraźne słowa mamy dobiegały do moich uszu, gdy wetknęła w moje ręce jedną z młodszych sióstr. Stan całkowitego paraliżu nastąpił dopiero wtedy, gdy staliśmy już na dole, patrząc, jak wyważone drzwi leżą na podłodze, a oni przewracają wszystko w domu do góry nogami, wykrzykując raz po raz różne hasła. Przeprowadzali szczegółową rewizję, krzyczeli, aby wydać im schowaną broń. Przewracali meble i wyrzucali na podłogę książki, dokumenty i pamiątki rodzinne. Odsuwali szafy, poszukiwali zatajonych schowków i kryjówek. Nie znalazłszy nic, oznajmili, że mamy pół godziny na spakowanie najpotrzebniejszej odzieży i trochę żywności, a potem mamy wyjść z domu i czekać. Zostaliśmy usadowieni w wielkich wozach z paroma innymi rodzinami, przewiezieni na teren szkoły i ulokowani w budynku. Spędziliśmy tam całą noc, na przemian czuwając i patrząc, jak zwożą coraz to kolejne rodziny. Sądziliśmy, że zamierzają nas wszystkich zabić, lecz następnego poranka o świcie podjechał po nas rząd długich wozów, w których kazali nam się umieścić. Następnie przewieźli nas na stację kolejową. Naszym oczom ukazał się ogromny pociąg z wieloma wagonami towarowymi, cały czarny z poobdzieraną i odpadającą farbą. Po kolei ładowano nas do wagonów towarowych, osobno mężczyzn (zostałem potraktowany jak dorosły mężczyzna), a osobno kobiety z dziećmi. Nie wiedzieliśmy, co się dzieje, gdy odpychano nas do zupełnie dwóch innych kolejek, a postaci mojej matki i sióstr oddalały się ode mnie z każdą sekundą. Pchany przez nacisk tłumu do przodu i trzymany za ramię przez ojca, po chwili poczułem, jak ktoś łapie mnie za ramiona i rzuca na twarde podłoże wagonu. Chyba mocno uderzam głową o ziemię, bo ostatnią rzeczą, jaką pamiętam po przebudzeniu, są wielkie drzwi, które zamykają przed nami dostęp do świata i głośny lament oraz jęki, przeplatany z żarliwymi modlitwami i pieśniami religijnymi. W wagonie panowałaby zupełna ciemność, gdyby nie to, że jest on stary i przez spróchniałe i podgniłe deski przebijają się promienie światła. Podczas, gdy moje oczy przyzwyczajają się do mroku, a ból w skroni wciąż narasta, po omacku odszukuję ojca, jednocześnie badając rękoma moje otoczenie. Nie wiem, ile czasu byłem nieprzytomny, gdyż zdaję sobie sprawę, że przez przypadek moje dłonie dotykają nieprzyjemnych substancji znajdujących się dosłownie wszędzie. W powietrzu czuję zapach zgnilizny i potu. Właściwie jest to mieszanka wszystkich najobrzydliwszych rzeczy o jakich człowiek nawet nie myśli. Mam odruchy wymiotne, lecz po chwili walki ze sobą przyzwyczajam się do warunków. Jest strasznie ciasno. Dostrzegam parę pryczy zrobionych z twardych desek, a po ich obydwu stronach kilka pozostałości po snopkach słomy. W samym rogu, skąd biło światło, znajdował się niewielki otwór w podłodze służący za ubikację. Małe okienka przy dachu były okratowane i tak szczelnie owinięte drutem kolczastym, że praktycznie nie spełniały swojej funkcji. Wykonuję te same ruchy, tylko w tył, aby z powrotem znaleźć się na swoim miejscu. Staram się nie wpadać w panikę, lecz strach dobiera się do mnie swoimi wielkimi mackami na każdy możliwy sposób. Odnajduję ojca tuż obok miejsca, w którym siedziałem na początku. Cały się trzęsie, więc zdejmuję z siebie okrycie i opatulam go, a po chwili czuję, jak jego głowa mocniej opiera się na moim ramieniu, a on sam zapada w głęboki spokojny sen. Nie miałem pojęcia, jaki jest dzień tygodnia, miesiąca czy która jest godzina. Jechaliśmy bez końca, jak skazańcy z wyrokiem na dożywocie, skazani na wieczną tułaczkę. Kilka osób straciło zmysły w wyniku zbyt długiego
4 przebywania w zamkniętym pomieszczeniu, na ziemi paru innych leżało już trupem, inni wydawali z siebie ostatnie tchnienia. Nieboszczyków musieliśmy wynosić i układać wzdłuż torów albo przenosiliśmy ich do wagonów trupiarni i odjeżdżaliśmy dalej. I tak leciały dni, których nie odróżnialiśmy już od nocy. Od czasu do czasu zatrzymywaliśmy się na jakiejś stacji, gdzie wartownicy z hukiem otwierali drzwi i krzyczeli, a my na wpół przytomni, mrużyliśmy oczy przed światłem, czerpiąc hausty świeżego powietrza. Otrzymywaliśmy po misce zupy i wodzie. W wagonie robiło się luźniej. Postoje odbywały się regularnie, a w miarę oddalania się od polskich granic, mróz i chłód stawał się coraz silniejszy. Ile dni trwała nasza podróż, dokładnie sam nie wiem. Jestem za to pewien, że część z transportowanych osób nie dożyła końca drogi. Swego czasu zastanawiałem się, czy i dla mnie nie lepsza byłaby śmierć. W końcu przywieziono nas w okolice tajgi, za którą rozciągał się bezkresny step, mokradła i rzeki, dokładnie gdzie, nie wiem. Umieszczono nas w kilkunastoosobowych barakach, w których było bardzo zimno, pomimo tego, że na środku stał żelazny piecyk. Okazało się, że ojciec ciężko zachorował, lecz nikogo to nie obchodziło, bo już po dwóch dniach wszyscy dorośli mieli obowiązek stawić się gotowi do pracy. Wszystko, co kazali robić, robiłem mechanicznie, kompletnie nie myśląc właściwie o czynnościach, które wykonuję. Z początku ostro nas pilnowali i baczyli na każdy nasz ruch. Troszczyłem się o ojca, starając się, by nie musiał się zbytnio wysilać, na przemian z wnikliwym analizowaniem tego, co mogło stać się z resztą naszej rodziny. Powołano nas do robót w lesie przy wyrębie drzew i obrabianiu ich w niewielkim prymitywnym tartaku. Zesłańcom kategorycznie zabraniano wszystkiego, zwłaszcza oddalania się od terenu pracy i wszystkiego pozbawiono. Zdawało się, że ojciec miewał się coraz lepiej, gdy oddawałem mu część swojego dziennego wyżywienia i wyręczałem w paru sprawach. Pracowaliśmy ciężko. Do lasu chodziliśmy codziennie pieszo 8 kilometrów tam i z powrotem. Często zdarzało się tak, że musiałem nieść tatę, lecz szczęście w nieszczęściu nie ważył już tak dużo, by sprawiało mi to olbrzymi problem. Norma wycięcia drzew wynosiła 27 sztuk, za co otrzymywaliśmy 400 gram chleba i pół litra rybnej zupy. Prawie każdy z nas sporo wychudł i cierpiał na niedożywienie. Ludzie umierali na przeziębienie, ale nikogo to nie obchodziło. My nikogo nie obchodziliśmy. Stan fizyczny ojca pogarszał się wraz z moim psychicznym. Nie miałem pojęcia, ile wytrzymam, lecz przy nim musiałem zachować kamienną twarz. Parę razy musiałem ukryć fakt, że nie stawił się w pracy, o mały włos nie przypłacając to biciem, a nawet śmiercią. Wszechobecny głód wysysa ze wszystkich wokoło życie. Podczas robót w lesie, który momentami znajduje się na niewielkich wzniesieniach, zaobserwowałem w promieniu około 5 kilometrów od terenu nam wyznaczonego osadę podobną do naszej, otoczoną wartownikami i tym samym grubym murem, okolonym na górze grubymi kołami drutu kolczastego. Grupami wymaszerowywali stamtąd chłopcy niewiele młodsi ode mnie, bądź nawet w moim wieku. Pewien przyjaciel, o ile w tamtym momencie było możliwe mieć kogoś takiego, który pomagał w dostarczaniu gotowych kawałków drewna do spichlerza w tamte okolice, powiedział mi kiedyś:- "To już nie są dzieci, większość z nich wymarła z powodu głodu, zimna, chorób lub zbyt ciężkiej pracy fizycznej. Te, które wciąż jeszcze żyją, przestały się bawić i płakać. Utożsamili się ze staruszkami, czekającymi w domu spokojnej starości na swój kres : pożółkłe, milczące i zapatrzone w pustkę. Powiem ci - sama skóra i kości, choćby nie wiem, jakbyś chciał, nie byłbyś w stanie określić ich wieku, a nawet płci." Gdybym nie był wtedy wsparty o pień drzewa, prawdopodobnie upadłbym. Miałem jedno marzenie, zamknąć oczy i nigdy już się nie obudzić. Albo obudzić się i żeby to wszystko, było tylko jednym wielkim koszmarem. Myślałem o moich siostrach, były przecież takie delikatne, takie nieświadome. Gdyby umarły, matka załamałaby się, zwłaszcza, że wciąż nie wiedziała, że ja z ojcem żyłem. Zacząłem cierpieć na bezsenność, co wtedy było najgorszą rzeczą, jaka mogła Cię dopaść. Gdy spałeś, mogłeś znaleźć się w zupełnie innym świecie, wolnym od nieszczęść, ciężkiej pracy i niedoli. Pierwszy raz poczułem, że znowu jestem wśród żywych, gdy ten sam człowiek odnalazł moją matkę i przekazał mi informacje od niej i moich młodszych sióstr, które nie zostały potraktowane ulgowo i także zmuszane były do ciężkiej harówki w polu. Lecz żyły. I to sprawiło, że poczułem ulgę. Dni przeplatały się z nocami, tworząc tygodnie, a tygodnie łączyły się w miesiące. Przestałem rysować kreski na ścianach oznaczające ilość spędzonego tu czasu, bo dawno już pomieszały mi się ze szczelinami w ścianach naszego baraku. Podejrzewałem nawet, że kilka razy ktoś dorysował mi parę z nich. Co jakiś czas udawało mi się przekupić porcją kipiatoku mojego przyjaciela, który przekazywał krótkie wiadomości ode mnie dla mojej mamy i od niej odpowiedzi dla nas. Warunki egzystencji były wszędzie podobne: głód, nędza, choroby, wszy, pluskwy i niewolnicza praca od świtu do nocy, za którą płacono porcją jedzenia, której kaloryczność wynosiła tyle, ile potrzebuje osoba o siedzącym trybie życia w dogodnych warunkach. Wielu ludzi upominało się o zaległe racje, które rozdawane były w dowolnych terminach, a odpowiedź była zawsze taka sama : " Jednak przeżyliście, nie umarliście, więc nie ma o czym mówić". Nieregularnie i zazwyczaj nocą roznoszono nam kipiatok, "zupę", soloną rybę i jakąś kaszę. Brakowało wody, która zamarzała nam w rękach. Któregoś razu zobaczyłem starszego człowieka, który z pragnienia oblizywał żelazny pręt. Przeszedłem przez drzwi baraku, w którym temperatura była niewiele wyższa niż na dworze i położyłem się na pryczy obok ojca, patrząc w pustkę, jak dzieci z obozu obok. Parę razy zdarzało się, że ktoś próbował uciec lub obezwładnić wartownika, za co zapłacił najwyższą cenę. Nie ukrywam, że wiele razy korciło mnie, by zrobić to samo, lecz jedyną rzeczą, jaka mnie wstrzymywała, był mój ojciec, który nie poradziłby sobie z trudem wędrówki. Ja zapewne też nie, ale wtedy myślałem tylko o tym, by zrobić wszystko, aby się stąd wyrwać. Czasem zdarzały się grupowe bunty, ale z tego, co pamiętam, wszystkie zostały krwawo stłumione. Kres mojej wytrzymałości nastąpił niedługo potem. Podczas ładunku drewna, kawał bala spadł na ramię ojca, łamiąc mu prawą rękę i uszkadzając kręgosłup. Nie otrzymałem zgody na przetransportowanie go do szpitala. Diagnoza brzmiała tak: "długo nie pociągnie". Osłupiały poprosiłem jednego człowieka z sąsiedniego baraku, który był pielęgniarzem o pomoc przy ojcu. Dzień i noc nie spałem, tylko czuwałem przy ojcu, który ponownie zapadł w gorączkę. Dni stawały się jeszcze dłuższe, a czas, który poświęcałem na rąbanie drzewa, mijał mi na odchodzeniu
5 od zmysłów, podczas gdy mój ojciec umierał. Trzeciego dnia odszedł z tego świata w wyniku wychudzenia i odwodnienia oraz zapewne innych chorób, których nie byliśmy w stanie zdiagnozować. Nie miałem możliwości nawet rozpaczać nad jego śmiercią ani tym bardziej go pochować. Czułem się kompletnie wypłukany z emocji. Jedyne co mogłem i byłem w stanie zrobić, to przekazanie za pośrednictwem przyjaciela informacji mojej matce o zdarzeniu. Pech chciał, a może było to szczęście, że nie dowiedziała się o tym. Ona również nie żyła. Następnego dnia wybrano grupę osób, w tym mnie, która miała nazajutrz wolne od pracy w lesie i tartaku. Rozkazano nam zostać w obozie i stawić się przed kwaterą główną wraz z dźwiękiem trąby oznaczającej godzinę siódmą rano. Przeszliśmy kilometr lub dwa od placu zbiórki. Otrzymaliśmy polecenie wykopania głębokiej i długiej dziury. Grunt był twardy i zbity, pełen kamieni, ciężki do rozkopania. Po ukończonej robocie, późnym południem otworzono dotychczas zamknięte baraki, umieszczone z dala od tych mieszkalnych. Na światło dzienne wysypał się jak gruzy wielki stos ludzkich ciał. Były jak lalki. Nagie lub w strzępach łachmanów, wychudzone, same kości z zapadniętymi i obłąkanymi oczami, nieludzkie, patrzyły na nas z poziomu stóp. Niektóre pokryte plamami, na wpół zgniłe, połamane z grymasami bólu na twarzach. Z trudem wyrwałem się z uczucia osłupienia i spojrzałem po twarzach innych. Bladzi jak kreda, jak śnieg otaczający nas zewsząd. Przenosiliśmy ciała do dziury, by zrobić miejsce na nowe. Najgorsze było to, że prawie nie czułem ich ciężaru. Wmawiałem sobie, że to tylko sen, że to nie dzieje się naprawdę. Niektórzy nie wytrzymywali, lamentowali, padali na ziemię, a oni krzyczeli. Krzyczeli na nas ciągle, bezustannie z tą samą nienawiścią w głosie. I śmiali się, paląc papierosa. Sądziłem, że dam radę, dopóki nie zobaczyłem zwłok mojego ojca, przysypywanych resztką ziemi. To był jedyny mój sprzeciw, za który omal nie przypłaciłem życiem. Zbito mnie za brak posłuszeństwa i niewykonywanie należycie obowiązków. Zapamiętałem ostatni widok, który ujrzałem, nim zemdlałem - nieruchome już ręce, które niegdyś należały do człowieka i twarze zastygłe w bezruchu. Przyznać muszę, że jedyne co odróżniało nas wtedy od ciał leżących na ziemi, było to, że jeszcze się poruszamy. Czas leciał szybko, a ja nawet nie pamiętam, co wtedy robiłem, zapewne wpadłem w rutynę codziennych czynności połączoną z depresją. Praca, głodówka, sen. Od tamtego wydarzenia prawie w ogóle z nikim nie rozmawiałem. I tak nam tego zabraniano, gdyż coraz częściej wszczynane były bunty. Więźniowie twierdzili, że nie mają już nic do stracenia. Minęło lato, minęła jesień, a my wciąż byliśmy daleko od domu, gdziekolwiek on był. Żadnych informacji o moich siostrach. Mój przyjaciel został złapany i stracony. Nigdy nie czułem się bardziej samotny. Noc jak każda inna, bezsenna i głucha. Jednak w jednej chwili, zmieniła się nieoczekiwanie, gdy do moich uszu dobiegły słowa odbijające się echem od drewnianych ścian baraku: " Boże! Ty siły nam daj Będziem walczyć by znowu powstał Nasz rozszarpany kraj". *** Następnego poranka przyszła wiadomość, że możemy wracać do domu. Słońce oświetliło mi twarz, gdy wychodziłem z cienia budynku. Nikt nas nie pilnował, zostawili nas samych. Nadarzyła się okazja, aby uciekać stąd jak najdalej, do kraju. Mimo że to uczucie wydawało nam się tak odległe, tak nieznane, że prawie uwierzyliśmy w to, że nie potrafimy go już wyrażać, ku naszemu zdumieniu radość nie znała granic. Tak jak uprzednio, załadowano nas do wagonów. Tym razem podróż mimo że o głodzie, w zimnie i brudzie, odbywała się w zupełnie innych nastrojach, ze świadomością, że wracamy do domu, że mamy jakiś cel. Większość z nas została samotna, lecz nie było strachu, była nadzieja na nowe życie. Gdy dotarliśmy do granic Polski, wszyscy płakali, padając na ziemię lub z dumą stawiając pierwszy krok na ojczystej ziemi. Był to pierwszy krok w stronę lepszego i nowego życia. Patrzyłam na dziadka, jak przymyka powieki, po policzku płynie łza, a usta są w stanie wypowiedzieć tylko jedno, upragnione słowo: Przeżyłem! * Maria Niwińska - Wierzę, że wrócę... **Karaganda 1945 rok Anna Rudawcowa ***Fragment wiersza napisanego przez Annę Miłan
Dzięki ćwiczeniom z panią Suzuki w szkole Hagukumi oraz z moją mamą nauczyłem się komunikować za pomocą pisma. Teraz umiem nawet pisać na komputerze.
Przedmowa Kiedy byłem mały, nawet nie wiedziałem, że jestem dzieckiem specjalnej troski. Jak się o tym dowiedziałem? Ludzie powiedzieli mi, że jestem inny niż wszyscy i że to jest problem. To była prawda.
Bardziej szczegółowoKATARZYNA POPICIU WYDAWNICTWO WAM
KATARZYNA ŻYCIEBOSOWSKA POPICIU WYDAWNICTWO WAM Zamiast wstępu Za każdym razem, kiedy zaczynasz pić, czuję się oszukana i porzucona. Na początku Twoich ciągów alkoholowych jestem na Ciebie wściekła o to,
Bardziej szczegółowoPrzedstawienie. Kochany Tato, za tydzień Dzień Ojca. W szkole wystawiamy przedstawienie. Pani dała mi główną rolę. Będą występowa-
Przedstawienie Agata od kilku dni była rozdrażniona. Nie mogła jeść ani spać, a na pytania mamy, co się stało, odpowiadała upartym milczeniem. Nie chcesz powiedzieć? mama spojrzała na nią z troską. Agata
Bardziej szczegółowoNazywam się Maria i chciałabym ci opowiedzieć, jak moja historia i Święta Wielkanocne ze sobą się łączą
Nazywam się Maria i chciałabym ci opowiedzieć, jak moja historia i Święta Wielkanocne ze sobą się łączą Jako mała dziewczynka miałam wiele marzeń. Chciałam pomagać innym ludziom. Szczególnie starzy, samotni
Bardziej szczegółowoBĄDŹ SOBĄ, SZUKAJ WŁASNEJ DROGI - JANUSZ KORCZAK
BĄDŹ SOBĄ, SZUKAJ WŁASNEJ DROGI - JANUSZ KORCZAK Opracowała Gimnazjum nr 2 im. Ireny Sendlerowej w Otwocku Strona 1 Młodzież XXI wieku problemy stare, czy nowe, a może stare po nowemu? Co jest największym
Bardziej szczegółowoPrzygody Jacka- Część 1 Sen o przyszłości
Przygody Jacka- Część 1 Sen o przyszłości Rozdział 1 Park Cześć, jestem Jacek. Wczoraj przeprowadziłem się do Londynu. Jeszcze nie znam okolicy, więc z rodzicami Magdą i Radosławem postanowiliśmy wybrać
Bardziej szczegółowoBiblia dla Dzieci. przedstawia. Kobieta Przy Studni
Biblia dla Dzieci przedstawia Kobieta Przy Studni Autor: Edward Hughes Ilustracje: Lazarus Redakcja: Ruth Klassen Tłumaczenie: Joanna Kowalska Druk i oprawa: Bible for Children www.m1914.org 2014 Bible
Bardziej szczegółowoBiblia dla Dzieci przedstawia. Kobieta Przy Studni
Biblia dla Dzieci przedstawia Kobieta Przy Studni Autor: Edward Hughes Ilustracje: Lazarus Redakcja: Ruth Klassen Tłumaczenie: Joanna Kowalska Druk i oprawa: Bible for Children www.m1914.org 2014 Bible
Bardziej szczegółowoNa skraju nocy & Jarosław Bloch Rok udostępnienia: 1994
Na skraju nocy & Jarosław Bloch Rok udostępnienia: 1994 NA SKRAJU NOCY Moje obrazy Na skraju nocy widziane oczyma dziecka Na skraju nocy życie wygląda inaczej Na moich obrazach...w nocy Życie w oczach
Bardziej szczegółowoAnioł Nakręcany. - Dla Blanki - Tekst: Maciej Trawnicki Rysunki: Róża Trawnicka
Maciej Trawnicki Anioł Nakręcany - Dla Blanki - Tekst: Maciej Trawnicki Rysunki: Róża Trawnicka Wersja Demonstracyjna Wydawnictwo Psychoskok Konin 2018 2 Maciej Trawnicki Anioł Nakręcany Copyright by Maciej
Bardziej szczegółowoNASTOLETNIA DEPRESJA PORADNIK
NASTOLETNIA DEPRESJA PORADNIK Upadłam Nie mogę Nie umiem Wstać Sama po ziemi stąpam w snach Sama, samiutka próbuję wstać. Nie umiem Chcę się odezwać Nie wiem do kogo Sama tu jestem, nie ma nikogo Wyciągam
Bardziej szczegółowoMagdalena Bladocha. Marzenie... Gimnazjum im. Jana Pawła II w Mochach
Magdalena Bladocha Marzenie... Gimnazjum im. Jana Pawła II w Mochach Dawno, dawno temu, a może całkiem niedawno. Za siedmioma morzami i za siedmioma górami, a może całkiem blisko tuż obok ciebie mieszkała
Bardziej szczegółowo"Chciałem cię chronić, będąc twoim cieniem..." Pearlic. Reda 2015.
CIEŃ Paulina Klecz "Chciałem cię chronić, będąc twoim cieniem..." Pearlic. Reda 2015. Projekt okładki: Łukasz Orzechowski Copyright Paulina Copyright Pearlic Klecz Wszelkie prawa do publikacji zastrzeżone.
Bardziej szczegółowoTłumaczenia: Love Me Like You, Grown, Hair, The End i Black Magic. Love Me Like You. Wszystkie: Sha-la-la-la. Sha-la-la-la. Sha-la-la-la.
Downloaded from: justpaste.it/nzim Tłumaczenia: Love Me Like You, Grown, Hair, The End i Black Magic Love Me Like You On mógłby mieć największy samochód Nie znaczy to, że może mnie dobrze wozić Lub jeździć
Bardziej szczegółowoSzczęść Boże, wujku! odpowiedział weselszy już Marcin, a wujek serdecznie uściskał chłopca.
Sposób na wszystkie kłopoty Marcin wracał ze szkoły w bardzo złym humorze. Wprawdzie wyjątkowo skończył dziś lekcje trochę wcześniej niż zwykle, ale klasówka z matematyki nie poszła mu najlepiej, a rano
Bardziej szczegółowoWARSZTATY pociag j do jezyka j. dzień 1
WARSZTATY pociag j do jezyka j dzień 1 POCIĄG DO JĘZYKA - dzień 1 MOTYWACJA Z SERCA Ach, o ile łatwiejsze byłoby życie, gdybyśmy dysponowali niekończącym się źródłem motywacji do działania. W nauce języków
Bardziej szczegółowoZiemia. Modlitwa Żeglarza
Ziemia Ziemia, którą mi dajesz, nie jest fikcją ani bajką, Wolność którą mam w Sobie Jest Prawdziwa. Wszystkie góry na drodze muszą, muszą ustąpić, Bo wiara góry przenosi, a ja wierzę Tobie. Ref: Będę
Bardziej szczegółowoRozdział II. Wraz z jego pojawieniem się w moim życiu coś umarło, radość i poczucie, że idę naprzód.
Rozdział II Kupiłam sobie dwa staniki. Jeden biały, z cienkimi ramiączkami, drugi czarny, trochę jak bardotka, cały koronkowy. Czuję się w nim tak, jakby mężczyzna trzymał mnie mocno za piersi. Stanik
Bardziej szczegółowoPOEZJA Piotr Matywiecki
POEZJA Piotr Matywiecki JUŻ TERAZ 1 Będziemy Nieprzytomni w czasie prorokują jasno: co będzie, to będzie, bo jest. I każdy wie: ja jestem. Chodzi pomiędzy nimi człowiek jaśniejszy od proroctwa, znika w
Bardziej szczegółowomnw.org.pl/orientujsie
mnw.org.pl/orientujsie Jesteśmy razem, kochamy się. Oczywiście, że o tym mówimy! Ale nie zawsze jest to łatwe. agata i marianna Określenie bycie w szafie nie brzmi specjalnie groźnie, ale potrafi być naprawdę
Bardziej szczegółowoŚpij dobrze! Jak ważny jest dobry sen Dlaczego dobry sen nie jest czymś oczywistym Co możemy zrobić, żeby lepiej spać
Śpij dobrze! Jak ważny jest dobry sen Dlaczego dobry sen nie jest czymś oczywistym Co możemy zrobić, żeby lepiej spać 2 3 Traumatyczne przeżycia mogą spowodować zaburzenia snu Kto doświadczył wojny, innych
Bardziej szczegółowoMimo, że wszyscy oczekują, że przestanę pić i źle się czuję z tą presją to całkowicie akceptuje siebie i swoje decyzje
MATERIAL ZE STRONY: http://www.eft.net.pl/ POTRZEBA KONTROLI Mimo, że muszę kontrolować siebie i swoje zachowanie to w pełni akceptuję siebie i to, że muszę się kontrolować Mimo, że boję się stracić kontrolę
Bardziej szczegółowoSMOKING GIVING UP DURING PREGNANCY
SMOKING GIVING UP DURING PREGNANCY Rzucanie palenia w czasie ciąży PRZEWODNIK DLA KOBIET W CIĄŻY PRAGNĄCYC H RZUCIĆ PALENIE Ciąża i palenie Większość kobiet palących w czasie ciąży wie, że może być to
Bardziej szczegółowoZ wizytą u Lary koleżanki z wymiany międzyszkolnej r r. Dzień I r.
Z wizytą u Lary koleżanki z wymiany międzyszkolnej 29.01.2017r. - 04.02.2017r. Dzień I - 29.01.2017r. O północy przyjechałam do Berlina. Stamtąd FlixBusem pojechałam do Hannoveru. Tam już czekała na mnie
Bardziej szczegółowoJesper Juul. Zamiast wychowania O sile relacji z dzieckiem
Jesper Juul Zamiast wychowania O sile relacji z dzieckiem Dzieci od najmłodszych lat należy wciągać w proces zastanawiania się nad różnymi decyzjami i zadawania sobie pytań w rodzaju: Czego chcę? Na co
Bardziej szczegółowoKOCHAM CIĘ-NIEPRZYTOMNIE WIEM, ŻE TY- MNIE PODOBNIE NA CÓŻ WIĘC CZEKAĆ MAMY OBOJE? Z NASZYM SPOTKANIEM WSPÓLNYM? MNIE- SZKODA NA TO CZASU TOBIE-
WCZEŚNIEJSZA GWIAZDKA KOCHAM CIĘ-NIEPRZYTOMNIE WIEM, ŻE TY- MNIE PODOBNIE NA CÓŻ WIĘC CZEKAĆ MAMY OBOJE? Z NASZYM SPOTKANIEM WSPÓLNYM? MNIE- SZKODA NA TO CZASU TOBIE- ZAPEWNE TAKŻE, WIĘC SPOTKAJMY SIĘ
Bardziej szczegółowoPomniejszy szok. Ach! Serce wali ci jak oszalałe i mimowolnie wstrzymałeś oddech. Rozpatrz natychmiast. Brak dodatkowego efektu. Zakryj tę kartę.
Pomniejszy szok Ach! Serce wali ci jak oszalałe i mimowolnie wstrzymałeś oddech. Brak dodatkowego efektu. Zakryj tę kartę. Pomniejszy szok Ach! Serce wali ci jak oszalałe i mimowolnie wstrzymałeś oddech.
Bardziej szczegółowoCopyright 2015 Monika Górska
1 Wiesz jaka jest różnica między produktem a marką? Produkt się kupuje a w markę się wierzy. Kiedy używasz opowieści, budujesz Twoją markę. A kiedy kupujesz cos markowego, nie zastanawiasz się specjalnie
Bardziej szczegółowoKocham Cię 70 sekund na minutę, 100 minut na godzinę, 40 godzin na dobę, 500 dni w roku...
Wyznania Wyznania Kocham Cię 70 sekund na minutę, 100 minut na godzinę, 40 godzin na dobę, 500 dni w roku... Wolę być chwilą w Twoim życiu niż wiecznością w życiu innej!!! Nie wiem, czy chcesz ze mną chodzić,
Bardziej szczegółowoOdzyskajcie kontrolę nad swoim losem
Odzyskajcie kontrolę nad swoim losem Mocno wierzę w szczęście i stwierdzam, że im bardziej nad nim pracuję, tym więcej go mam. Thomas Jefferson Czy zadaliście już sobie pytanie, jaki jest pierwszy warunek
Bardziej szczegółowoJ. J. : Spotykam rodziców czternasto- i siedemnastolatków,
J. J. : Spotykam rodziców czternasto- i siedemnastolatków, którzy twierdzą, że właściwie w ogóle nie rozmawiają ze swoimi dziećmi, odkąd skończyły osiem czy dziewięć lat. To może wyjaśniać, dlaczego przesiadują
Bardziej szczegółowoSą rodziny, w których życie kwitnie.
Są rodziny, w których życie kwitnie. Są rodziny, w których jest źle. Czy Twój dom jest spokojnym miejscem? Czy masz dokąd wracad? Czy czujesz się w domu bezpiecznie? Jeśli tak, to gratuluję. Niektóre dzieci
Bardziej szczegółowoMiłosne Wierszyki. Noc nauczyła mnie marzyć. Gwiazdy miłością darzyć. Deszcz nauczył mnie szlochać A ty nauczyłeś mnie kochać!
Miłosne Wierszyki Noc nauczyła mnie marzyć. Gwiazdy miłością darzyć. Deszcz nauczył mnie szlochać A ty nauczyłeś mnie kochać! Miłość jedyna jest Miłość nie zna końca Miłość cierpliwa jest zawsze ufająca
Bardziej szczegółowoHISTORIA WIĘZIENNEGO STRAŻNIKA
HISTORIA WIĘZIENNEGO STRAŻNIKA Tekst biblijny: Dz. Ap. 16,19 36 Tekst pamięciowy: Dz. Ap. 16,31 ( ) Uwierz w Pana Jezusa, a będziesz zbawiony, ty i twój dom. Bóg chce, abyś uwierzył w Jego Syna, Jezusa
Bardziej szczegółowoCopyright 2015 Monika Górska
1 To jest moje ukochane narzędzie, którym posługuję się na co dzień w Fabryce Opowieści, kiedy pomagam swoim klientom - przede wszystkim przedsiębiorcom, właścicielom firm, ekspertom i trenerom - w taki
Bardziej szczegółowoBURSZTYNOWY SEN. ALEKSANDRA ADAMCZYK, 12 lat
BURSZTYNOWY SEN ALEKSANDRA ADAMCZYK, 12 lat Jestem bursztynnikiem. Myślę, że dobrym bursztynnikiem. Mieszkam w Gdańsku, niestety, niewiele osób mnie docenia. Jednak jestem znany z moich dziwnych snów.
Bardziej szczegółowoSIEDMIU ŚPIĄCYCH KOLOROWANKA. Opowiadania dla dzieci na podstawie Koranu. pokoloruj. obrazki. polskawersja: naukapoprzezzabawe.wordpress.
SIEDMIU ŚPIĄCYCH KOLOROWANKA Opowiadania dla dzieci na podstawie Koranu pokoloruj obrazki polskawersja: naukapoprzezzabawe.wordpress.com Działo się to około roku 250, za czasów panowania rzymskiego króla
Bardziej szczegółowoW obecnej chwili w schronisku znajdują same psy, ale można oddać pod opiekę również inne zwierzęta, które czekają na nowy dom.
W obecnej chwili w schronisku znajdują same psy, ale można oddać pod opiekę również inne zwierzęta, które czekają na nowy dom. Mogą to być koty: Gdyby również zaszła taka potrzeba zaopiekowalibyśmy się
Bardziej szczegółowoCopyright by Andrzej Graca & e-bookowo Grafika i projekt okładki: Andrzej Graca ISBN 978-83-7859-138-2. Wydawca: Wydawnictwo internetowe e-bookowo
Andrzej Graca BEZ SPINY CZYLI NIE MA CZEGO SIĘ BAĆ Andrzej Graca: Bez spiny czyli nie ma czego się bać 3 Copyright by Andrzej Graca & e-bookowo Grafika i projekt okładki: Andrzej Graca ISBN 978-83-7859-138-2
Bardziej szczegółowoIrena Sidor-Rangełow. Mnożenie i dzielenie do 100: Tabliczka mnożenia w jednym palcu
Irena Sidor-Rangełow Mnożenie i dzielenie do 100: Tabliczka mnożenia w jednym palcu Copyright by Irena Sidor-Rangełowa Projekt okładki Slavcho Rangelov ISBN 978-83-935157-1-4 Wszelkie prawa zastrzeżone.
Bardziej szczegółowoSTARY TESTAMENT. JÓZEF I JEGO BRACIA 11. JÓZEF I JEGO BRACIA
JÓZEF I JEGO BRACIA 53 Jakub miał wielu synów. Było ich dwunastu. Jakub kochał wszystkich, ale najbardziej kochał Józefa. Może to dlatego, że Józef urodził się, kiedy Jakub był już stary. Józef był mądrym
Bardziej szczegółowoUwaga, niebezpieczeństwo w sieci!
W samo południe 14 Uwaga, niebezpieczeństwo w sieci! przed czytaniem 1. W internecie można znaleźć wiele rzeczy. W internecie, czyli właściwie gdzie? Opracujcie hasło INTERNET na podstawie własnych skojarzeń
Bardziej szczegółowoSpis tbreśo.
Spis tbreśo Wprowadzenie. 13 Podziękowanie 15 Ciepła ręka śmierci Twardzina układowa 17 Spojrzeć śmierci w oczy Stwardnienie zanikowe boczne 19 Śmierć jako przyjaciel 22 Spostrzeżenie i strach 23 Nie ma
Bardziej szczegółowoMODLITWY. Autorka: Anna Młodawska (Leonette)
MODLITWY BLOG MOTYWACYJNY www.leonette.pl Panie, Ty wiesz o najsłodszych mych wspomnieniach, Panie, Ty wiesz o największych mych marzeniach, Panie, Ty wiesz czego dzisiaj tak żałuję, Panie, Ty wiesz czego
Bardziej szczegółowoChwila medytacji na szlaku do Santiago.
Chwila medytacji na szlaku do Santiago. Panie, chcę dobrze przeżyć moją drogę do Santiago. I wiem, że potrzebuje w tym Twojej pomocy. cucopescador@gmail.com 1. Każdego rana, o wschodzie słońca, będę się
Bardziej szczegółowoCzęść 9. Jak się relaksować.
Część 9. Jak się relaksować. A CBT Workbook for Children and Adolescents by Gary O Reilly 98 Co lubisz robić by się zrelaksować A CBT Workbook for Children and Adolescents by Gary O Reilly 99 Ćwiczenia
Bardziej szczegółowoBiblia dla Dzieci przedstawia. Bóg daje Abrahamowi obietnicę
Biblia dla Dzieci przedstawia Bóg daje Abrahamowi obietnicę Autor: Edward Hughes Ilustracje: Byron Unger; Lazarus Redakcja: M. Maillot; Tammy S. Tłumaczenie: Joanna Kowalska Druk i oprawa: Bible for Children
Bardziej szczegółowoSTARY TESTAMENT. JÓZEF I JEGO BRACIA 11. JÓZEF I JEGO BRACIA
JÓZEF I JEGO BRACIA 51 Jakub miał wielu synów. Było ich dwunastu. Jakub kochał wszystkich, ale najbardziej kochał Józefa. Może to dlatego, że Józef urodził się, kiedy Jakub był już stary. Józef był mądrym
Bardziej szczegółowoVIII TO JUŻ WIESZ! ĆWICZENIA GRAMATYCZNE I NIE TYLKO
VIII TO JUŻ WIESZ! ĆWICZENIA GRAMATYCZNE I NIE TYLKO I. Proszę wybrać odpowiednie do rysunku zdanie. 0. On wsiada do autobusu. On wysiada z autobusu. On jedzie autobusem. 1. On wsiada do tramwaju. On
Bardziej szczegółowoPaulina Grzelak MAGICZNY ŚWIAT BAJEK
Paulina Grzelak MAGICZNY ŚWIAT BAJEK Copyright by Paulina Grzelak & e-bookowo Grafika na okładce: shutterstock Projekt okładki: e-bookowo ISBN 978-83-7859-450-5 Wydawca: Wydawnictwo internetowe e-bookowo
Bardziej szczegółowoStenogram Nr 10 VN :22 6:38:30 MAMA SYLWIA KINGA TATA
Stenogram Nr 10 VN780040 6:22 6:38:30 MAMA SYLWIA KINGA TATA Sylwia: Mamo chodź (Sylwia pozostawiona sama w kuchni na wysokim foteliku na około 20 minut) Mama: Zjesz Sylwia, to przyjdę. Sylwia: Teraz przyjdź.
Bardziej szczegółowoPromienie miłości Bożej. Pomóż mi rozsiewać Twoją woń, o Jezu. Wszędzie tam, dokąd pójdę, napełnij moją duszę. Twoim Duchem i Twoim życiem.
Promienie miłości Bożej Pomóż mi rozsiewać Twoją woń, o Jezu. Wszędzie tam, dokąd pójdę, napełnij moją duszę Twoim Duchem i Twoim życiem. Stań się Panem mojego istnienia w sposób tak całkowity, by całe
Bardziej szczegółowoPIOSENKA LITERACKA Nick Drake
PIOSENKA LITERACKA Nick Drake Przełożyła Izabela Poniatowska OWOCOWE DRZEWKO (FRUIT TREE) sława to jedno wiem jest owocowym drzewem nie daje owoców póki się nie zakorzeni są tacy którzy sławę zdobyć mogą
Bardziej szczegółowoPewien człowiek miał siedmiu synów, lecz ciągle nie miał córeczki, choć
troszeczkę, z każdego kubeczka wypiła łyczek, do ostatniego kubeczka rzuciła zaś obrączkę, którą zabrała ze sobą. Nagle usłyszała trzepot piór i poczuła podmuch powietrza. Karzełek powiedział: Panowie
Bardziej szczegółowoGałąź rodziny Zdrowieckich Historię spisał Damian Pietras
Gałąź rodziny Zdrowieckich Historię spisał Damian Pietras Wszystkie informacje dotyczące tej pracy pochodzą od mojej babci Józefy (córki Józefa) i mojej mamy (wnuczki Józefa). Wszystko zaczęło się w Kociubińcach,
Bardziej szczegółowoKolejny udany, rodzinny przeszczep w Klinice przy ulicy Grunwaldzkiej w Poznaniu. Mama męża oddała nerkę swojej synowej.
Kolejny udany, rodzinny przeszczep w Klinice przy ulicy Grunwaldzkiej w Poznaniu. Mama męża oddała nerkę swojej synowej. 34-letnia Emilia Zielińska w dniu 11 kwietnia 2014 otrzymała nowe życie - nerkę
Bardziej szczegółowoPan Toti i urodzinowa wycieczka
Aneta Hyla Pan Toti i urodzinowa wycieczka Biblioteka szkolna 2014/15 Aneta Hyla Pan Toti i urodzinowa wycieczka Biblioteka szkolna 2014/15 P ewnego dnia, gdy Pan Toti wszedł do swojego domku, wydarzyła
Bardziej szczegółowoSpis treści. Od Petki Serca
CZ. 2 1 2 Spis treści Od Petki Serca ------------------------------------------------------------------------------3 Co jest najważniejsze? ----------------------------------------------------------------------------------------------4
Bardziej szczegółowo70. rocznica zakończenia II Wojny Światowej
70. rocznica zakończenia II Wojny Światowej, 11/05/2015 13:45, autor: Redakcja Bielawa Podobnie jak w całym kraju, tak i w Bielawie, 8 maja odbyły się obchody upamiętniające 70. rocznicę zakończenia II
Bardziej szczegółowoPewien młody człowiek popadł w wielki kłopot. Pożyczył 10 tyś. dolarów i przegrał je na wyścigach konnych.
Artykuł pobrano ze strony eioba.pl Zmienić osobowość Pewien młody człowiek popadł w wielki kłopot. Pożyczył 10 tyś. dolarów i przegrał je na wyścigach konnych. Afirmacja to w działaniu potęga ale... Pewien
Bardziej szczegółowoPOWTÓRZENIE IV LEKCJE
POWTÓRZENIE IV LEKCJE 141 150 WPROWADZENIE Teraz dokonamy kolejnego powtórzenia, tym razem ze świadomością, że przygotowujemy się do drugiej części nauki o tym, jak można zastosować prawdę. Dziś zaczniemy
Bardziej szczegółowoBAJKA O PRÓCHNOLUDKACH I RADOSNYCH ZĘBACH
PREZENTUJE: BAJKA O PRÓCHNOLUDKACH I RADOSNYCH ZĘBACH SCENARIUSZ I RYSUNKI: DOROTA MILCZARSKA CZEŚĆ, pewnie często słyszysz, że mycie zębów jest bardzo ważne, no i że musimy to robić najlepiej po każdym
Bardziej szczegółowoKażdy patron. to wzór do naśladowania. Takim wzorem była dla mnie. Pani Ania. Mądra, dobra. i zawsze wyrozumiała. W ciszy serca
Autor wiersza: Anna Sobotka PATRON Każdy patron to wzór do naśladowania. Takim wzorem była dla mnie Pani Ania. Mądra, dobra i zawsze wyrozumiała. W ciszy serca uszczęśliwić mnie umiała. Myśli moje do Niej
Bardziej szczegółowoUprzejmie prosimy o podanie źródła i autorów w razie cytowania.
Tytuł: Marzenie Franka Kupki Tekst: Anna Cwojdzińska Ilustracje: Aleksandra Bugajewska Wydanie I, lipiec 2012 Text copyright Anna Cwojdzińska Illustration copyright Aleksandra Bugajewska Uprzejmie prosimy
Bardziej szczegółowoWolontariat. Igor Jaszczuk kl. IV
Wolontariat Wolontariat ważna sprawa, nawet super to zabawa. Nabierz w koszyk groszy parę, będziesz miał ich całą chmarę. Z serca swego daj znienacka, będzie wnet Szlachetna Paczka. Komuś w trudzie dopomoże,
Bardziej szczegółowoW MOJEJ RODZINIE WYWIAD Z OPĄ!!!
W MOJEJ RODZINIE WYWIAD Z OPĄ!!! W dniu 30-04-2010 roku przeprowadziłem wywiad z moim opą -tak nazywam swojego holenderskiego dziadka, na bardzo polski temat-solidarność. Ten dzień jest może najlepszy
Bardziej szczegółowoi na matematycznej wyspie materiały dla ucznia, klasa III, pakiet 109, s. 1 KARTA:... Z KLASY:...
polonistyczna Ad@ i J@ś na matematycznej wyspie materiały dla ucznia, klasa III, pakiet 09, s. To nie moja wina! Przeczytaj uważnie opowiadanie. Edyta Krawiec To nie moja wina Latać, poczuć się jak ptak.
Bardziej szczegółowoto myśli o tym co teraz robisz i co ja z Tobą
DZIEŃ BEZ CIEBIE Dzień bez Ciebie Dzień bez Ciebie jakoś tak szary to brak mej części i mało widzę co istnieje najpiękniej gdy nie błyszczą Twe słowa tylko przy Tobie nie wiem czy się martwić to myśli
Bardziej szczegółowo3 dzień: Poznaj siebie, czyli współmałżonek lustrem
3 dzień: Poznaj siebie, czyli współmałżonek lustrem Trzeba wierzyć w to, co się robi i robić to z entuzjazmem. Modlić się to udać się na pielgrzymkę do wewnętrznego sanktuarium, aby tam uwielbiać Boga
Bardziej szczegółowoJezus Wspaniałym Nauczycielem
Jezus Wspaniałym Nauczycielem Biblia dla Dzieci przedstawia Autor: Edward Hughes Ilustracje: Byron Unger; Lazarus Redakcja: E. Frischbutter; Sarah S. Tłumaczenie: Katarzyna Gablewska Druk i oprawa: Bible
Bardziej szczegółowoRozumiem, że prezentem dla pani miał być wspólny wyjazd, tak? Na to wychodzi. A zdarzały się takie wyjazdy?
Praga Cieszyłam się jak dziecko. Po tylu latach Doczekałam się. Mój mąż spytał mnie: Jaki chcesz prezent na rocznicę?. Czy chce pani powiedzieć, że nigdy wcześniej? Jakby pan wiedział, przez pięćdziesiąt
Bardziej szczegółowo30-dniowe #FajneWyzwanie Naucz się prowadzić Dziennik!
30-dniowe #FajneWyzwanie Naucz się prowadzić Dziennik! Witaj w trzydziestodniowym wyzwaniu: Naucz się prowadzić dziennik! Wydrukuj sobie cały arkusz, skrupulatnie każdego dnia uzupełniaj go i wykonuj zadania
Bardziej szczegółowoKto chce niech wierzy
Kto chce niech wierzy W pewnym miejscu, gdzie mieszka Bóg pojawił się mały wędrowiec. Przysiadł na skale i zapytał: Zechcesz Panie ze mną porozmawiać? Bóg popatrzył i tak odpowiedział: mam wiele czasu,
Bardziej szczegółowoCopyright 2017 Monika Górska
I UŁÓŻ OPOWIEŚĆ, NA DOWOLNY TEMAT. JEDYNYM OGRANICZENIEM DLA TWOJEJ WYOBRAŹNI SĄ CZTERY SŁOWA, KTÓRE ZNA JDZIESZ NA NASTĘPNEJ STRONIE, A KTÓRE KONIECZNIE MUSZĄ ZNALEŹĆ SIĘ W TWOJEJ OPOWIEŚCI. NIE MUSISZ
Bardziej szczegółowo"Dwójeczka 14" Numer 15 04/17 PROJEKTU
Zespół Szkół nr2 Publiczne Gimnazjum im Marszałka Józefa Piłsudskiego Leśna15 07-320, Małkinia Górna Numer 15 04/17 WWWJUNIORMEDIAPL ORGANIZATOR PROJEKTU PARTNER " 14" Polska The Times Numer 15 04/2017
Bardziej szczegółowoMłodzi poeci czwórki w wierszach o mamie dla mamy
Młodzi poeci czwórki w wierszach o mamie dla mamy Witaj Mamo! Co u Ciebie słychać Mamo? Chciałbym Ci coś powiedzieć Kiedy się urodziłem, przybyło sporo kłopotów, ale Ty ze mną zostałaś. Wierzyłaś zawsze
Bardziej szczegółowoSOCIAL STORIES HISTORYJKI Z ŻYCIA WZIĘTE
SOCIAL STORIES HISTORYJKI Z ŻYCIA WZIĘTE Wiele osób z autyzmem ma poważne problemy z radzeniem sobie w sytuacjach społecznych. Wynika to m.in. z deficytów poznawczych w tym zakresie. Przykładem może tu
Bardziej szczegółowoProszę bardzo! ...książka z przesłaniem!
Proszę bardzo!...książka z przesłaniem! Przesłanie, które daje odpowiedź na pytanie co ja tu właściwie robię? Przesłanie, które odpowie na wszystkie twoje pytania i wątpliwości. Z tej książki dowiesz się,
Bardziej szczegółowoBangsi mieszkał na Grenlandii. Ogromnej, lodowatej
Bangsi mieszkał na Grenlandii. Ogromnej, lodowatej wyspie, białej jak jego futerko. Pewnego wieczoru miś usiadł na górce i patrzył przed siebie. To, co podziwiał, było niebieskie i pełne gwiazd. Miś nie
Bardziej szczegółowoEkologiczne działania w postaci historyjki. Ratowanie kasztanowców. Our Eco Story. PG 13 Radom
Ekologiczne działania w postaci historyjki Our Eco Story Ratowanie kasztanowców Ra PG 13 Radom Historia kasztanowca D awno, dawno temu w samym środku miejskiego parku wyrosło małe drzewko. Słoneczko ogrzewało
Bardziej szczegółowoDom Ani Mój dom znajduje się w niewielkiej wsi 20km od Ostródy. Dla mnie jest miejscem niezwykłym, chyba najwspanialszym na świecie. To z nim wiążą się moje przeżycia z dzieciństwa, gdyż mieszkam tu od
Bardziej szczegółowoMagiczne słowa. o! o! wszystko to co mam C a D F tylko tobie dam wszystko to co mam
Magiczne słowa C tylko tobie ccę powiedzieć to / / C / a / C a / / C / a / to co czuję dziś kiedy przycodzi noc / e / C / a / / e / C / a / tylko tobie C a / / C / a / tylko tobie dam białą róże i wszystko
Bardziej szczegółowoMarcin Ufnalski. Wiersz o Janie Pawle II. Laura Romanowska
Ojcze Janie Pawle, kiedy byłeś wśród nas, my, dzieci, i dorośli - bardzo kochaliśmy Cię. A kiedy Cię zabrakło, nie smucimy się, bo wiemy, że gdzieś z nieba patrzysz na nas i uśmiechasz się. Wielka radość
Bardziej szczegółowoDorota Sosulska pedagog szkolny
Czasem zapominamy o prostych potrzebach, które dzieci komunikują nam na co dzień. Zapraszam więc wszystkich dorosłych do zatrzymania się w biegu, pochylenia się nad swoimi pociechami i usłyszenia, co mają
Bardziej szczegółowoPrzyjaciele Zippiego Ćwiczenia Domowe
Przyjaciele Zippiego Ćwiczenia Domowe Czym jest program Przyjaciele Zippiego? Twoje dziecko uczestniczy w programie Przyjaciele Zippiego, który uczy dzieci, jak znajdować rozwiązania problemów, nawiązywać
Bardziej szczegółowoLiteratura z elementami biblioterapii dla młodzieży w wieku lat 15 +
Literatura z elementami biblioterapii dla młodzieży w wieku lat 15 + Nadine nie może uwierzyć, że Florian, który był jej pierwszą wielką miłością, ma AIDS. Czy ona też się zaraziła? Kiedy okazuje się,
Bardziej szczegółowoALLELUJA. Ref. Alleluja, alleluja, alleluja, alleluja. Alleluja, alleluja, alleluja, alleluja.
ALLELUJA 1. Niech zabrzmi Panu chwała w niebiosach, na wysokościach niech cześć oddadzą. Wielbijcie Pana Jego Zastępy, Wielbijcie Pana Duchy niebieskie. Ref. Alleluja, alleluja, alleluja, alleluja. Alleluja,
Bardziej szczegółowoJęzyk polski marzec. Klasa V. Teraz polski! 5, rozdział VII. Wymogi podstawy programowej: Zadania do zrobienia:
Język polski marzec Klasa V Teraz polski! 5, rozdział VII Wymogi podstawy programowej: równoważnik, zdania: pojedyncze, złożone (zdania składowe); pisownia nie z różnymi częściami mowy; redagowanie kartki
Bardziej szczegółowoWYBRANY FRAGMENT Z KOBIETA Z POCZUCIEM WŁASNEJ WARTOŚCI.
WYBRANY FRAGMENT Z KOBIETA Z POCZUCIEM WŁASNEJ WARTOŚCI. Poniżej przedstawiam CI piramidę potrzeb człowieka. Zacznę od tych najbardziej podstawowych: 1. Potrzeby fizjologiczne( jedzenie, woda, sen, tlen)
Bardziej szczegółowoASERTYWNOŚĆ W RODZINIE JAK ODMAWIAĆ RODZICOM?
3 ASERTYWNOŚĆ W RODZINIE JAK ODMAWIAĆ RODZICOM? Czy potrzeby Twoich rodziców są ważniejsze niż Twoje? Czy kłócisz się z mężem o wizyty u mamy i taty? A może masz wrażenie, że Twoi rodzice nie zauważyli,
Bardziej szczegółowoBóg a prawda... ustanawiana czy odkrywana?
Bóg a prawda... ustanawiana czy odkrywana? W skali od 1 do 10 (gdzie 10 jest najwyższą wartością) określ, w jakim stopniu jesteś zaniepokojony faktem, że większość młodzieży należącej do Kościoła hołduje
Bardziej szczegółowoJezus Wspaniałym Nauczycielem. Biblia dla Dzieci przedstawia
Jezus Wspaniałym Nauczycielem Biblia dla Dzieci przedstawia Autor: Edward Hughes Ilustracje: Byron Unger; Lazarus Redakcja: E. Frischbutter; Sarah S. Tłumaczenie: Katarzyna Gablewska Druk i oprawa: Bible
Bardziej szczegółowoTEKSTY PISMA ŚW. DO PRACY W GRUPACH ZAWARTOŚĆ KOPERTY NR 2
Załącznik 8 TEKSTY PISMA ŚW. DO PRACY W GRUPACH ZAWARTOŚĆ KOPERTY NR 2 GRUPA I Mk 10,46-52 46 Przyszli do Jerycha. Kiedy wychodził z Jerycha, a z Nim Jego uczniowie i duża gromada, syn Tymeusza, Bartymeusz,
Bardziej szczegółowoRYSZARD SADAJ KRAKÓW 2010
RYSZARD SADAJ KRAKÓW 2010 MARKOWI MIDURZE NIGDY BY DO GŁOWY NIE PRZYSZŁO, ŻE UŻYJE SUPER GLUE PRZECIWKO CZŁOWIEKOWI aatakowałem w tramwaju. Była wtedy jedenasta w nocy. Miałem w kieszeni tubkę super glue,
Bardziej szczegółowoKrystyna Wajda Horodko. Opowieści spod złocistej. Kraina Wodospadów. Moim dorosłym już dzieciom: Natalii, Filipkowi i Jakubowi
2 Krystyna Wajda Horodko Opowieści spod złocistej tęczy Kraina Wodospadów Moim dorosłym już dzieciom: Natalii, Filipkowi i Jakubowi 4 K o s z a l i n 2013 by Krystyna Wajda, Koszalin 2013 ISBN 978-83-64234-09-5
Bardziej szczegółowoStary Testament, Gedeon 21. GEDEON
GEDEON 117 Nastał czas, że ziemie Izraela zaczęli najeżdżać Midiańczycy. Byli to ludzie, którzy niszczyli wszystko, co zasiali Izraelici oraz ziemię po której przechodzili. Izraelici zaczęli chować się
Bardziej szczegółowo