Metody badań - ANALIZA TERMICZNA

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Metody badań - ANALIZA TERMICZNA"

Transkrypt

1 Metody badań - ANALIZA TERMICZNA Wykład - kolokwium Laboratorium zaliczenie Dr hab. inż. Barbara Małecka, prof. AGH B6, pok. 307

2 ANALIZA TERMICZNA Analiza termiczna to zespół metod służących do śledzenia zmian właściwości fizycznych i chemicznych substancji i materiałów pod wpływem zmiany temperatury otoczenia w czasie.

3 Nowoczesna analiza termiczna H. Le Chatelier 1887 rok publikacja pt: Działanie ciepła na gliny ilościowe badania procesów zachodzących w warunkach zmiennej w sposób kontrolowany temperatury

4 Podstawowe pojęcia

5 Transport ciepła Przepływ ciepła występuje między składnikami układu o różnych temperaturach i prowadzi do wyrównania temperatur. Sposoby przekazu ciepła: - przewodnictwo - konwekcja - promieniowanie Konwekcja polega na przepływie energii cieplnej wynikającym z ruchu materii w objętości dowolnego płynu, np. powietrza, wody, piasku itp. Promieniowanie polega na przekazie energii cieplnej poprzez promieniowanie elektromagnetyczne w zakresie długości fal odpowiadających podczerwieni.

6 Przewodnictwo cieplne Przewodnictwo cieplne proces wymiany ciepła polegający na przekazywaniu energii jednym grupom cząsteczek przez inne, nie związany z przemieszczeniami makroskopowymi w układzie. Przewodnictwo cieplne zależy od rodzaju ciała stałego, jego budowy mikroskopowej i wiązań chemicznych.

7 Przewodnictwo cieplne (2) Przewodnictwo cieplne ilościowo określa się za pomocą współczynnika przewodnictwa cieplnego. Prawo Fouriera gęstość strumienia ciepła gradient temperatury j q q A t powierzchnia czas ciepło j q = - T współczynnik przewodnictwa cieplnego x y z

8 Przewodnictwo cieplne współczynnik przewodzenia ciepła (przewodność cieplna) q x W A t T m K (w kierunku x) ilość ciepła przepływająca w jednostce czasu przez element o powierzchni A i o jednostkowej grubości x, gdy obie strony elementu różnią się temperaturą o 1 kelwin

9 Przewodnictwo cieplne Przewodnictwo cieplne substancji jest ściśle związane z ich przewodnictwem elektrycznym Podział substancji stałych ze względu na przewodnictwo elektryczne: dielektryki półprzewodniki metale

10 Przewodnictwo cieplne dielektryków (1) W dielektrykach ciepło przekazywane jest przez kolektywne drgania sieci krystalicznej. Drgania przenoszą się przez sieć kryształu w postaci fal. Fonon kwant energii drgań sieci krystalicznej W dielektrykach mechanizm fononowy jest jedynym mechanizmem przenoszenia ciepła. q D temperatura Debye a, poniżej której przejawia się kwantowy charakter drgań sieci krystalicznej

11 Przewodnictwo cieplne dielektryków (2) Temperatury powyżej temperatury Debye a T 3 b 3 T Te q D T -1 Wzrost temperatury powoduje wzrost liczby fononów. Zderzenia fononów są częste. A rozproszenie fononów jest tym silniejsze, im większe są maksymalne odchylenia atomów od ich średnich położeń w sieci (amplituda drgań) Przewodnictwo maleje ze wzrostem temperatury. T -1

12 Przewodnictwo cieplne dielektryków (3) Temperatury poniżej temperatury Debye a W bardzo niskich temperaturach fononów jest mało dlatego zderzenia między fononami są rzadkie T 3 b 3 T Te Kształt zależności przewodnictwa cieplnego od temperatury w niskich temperaturach wynika z modelu ciała stałego Debye a T -1 q D

13 Przewodnictwo cieplne dielektryków (3) Kwantowa teoria ciała stałego tłumaczy również przewodnictwo cieplne ciał amorficznych dla temperatur niskich: T 3 dla temperatur wysokich: = const

14 Przewodnictwo cieplne metali Przewodnictwo cieplne metali jest sumą przewodnictwa przez elektrony ( e ) i fonony ( s ): prawo Wiedemana-Franza e = slt stała Lorentza wsp. przewodnictwa elektr. = e s w temperaturach T> q D : e p s oraz s T -1 i wtedy = const T T -2 w temperaturach T< q D zaczynają odgrywać większą rolę oddziaływania elektronów z fononami i wtedy: T -2 q D const gdy Tt0 można zaniedbać rozpraszanie elektronów na fononach oraz s const i wtedy: T

15 Przewodnictwo cieplne półprzewodników Przewodnictwo cieplne półprzewodników, podobnie jak metali, jest sumą przewodnictwa przez sieć oraz przewodnictwa przez elektrony. Dla półprzewodników o niskim s: s Dla półprzewodników o wysokim s: e s e s

16 Właściwości termiczne ciał stałych Rozszerzalność cieplna Zdolność ciał do odwracalnych zmian wymiarów pod wpływem temperatury. 1 dl l dt 0 współczynnik rozszerzalności cieplnej liniowej (l długość, t temperatura) 1 dv V dt 0 współczynnik rozszerzalności cieplnej objętościowej (V objętość) Ze wzrostem temperatury rośnie również częstotliwość i amplituda drgań elementów sieci krystalicznej wokół ich położenia równowagi zwiększają się stałe sieciowe.

17 Właściwości termiczne ciał stałych (2) Rozszerzalność cieplna Monokryształy o sieci regularnej rozszerzają się we wszystkich kierunkach równomiernie izotropia właściwości. Monokryształy o budowie innej niż regularna oraz materiały wielofazowe, mają różne współczynniki rozszerzalności cieplnej dla różnych kierunków anizotropia właściwości. Metale duża rozszerzalność cieplna, brak naprężeń II rodzaju ze względu na wysokie przewodnictwo cieplne Materiały ceramiczne mała (lub zerowa) rozszerzalność cieplna, występowanie naprężeń II rodzaju

18 Przemiany fazowe Przemiany fazowe 1 rodzaju Przemiany fazowe 2 rodzaju Przemiany układu, w których funkcje stanu zmieniają się skokowo Przemiany, w których pochodne funkcji stanu zmieniają się skokowo Skokowa zmiana: - entropia - entalpia - objętość molowa - gęstość Skokowa zmiana: - ciepło właściwe - współczynnik rozszerzalności cieplnej - izotermiczny współczynnik ściśliwości

19 Przemiany fazowe 1 rodzaju Topnienie Przy podnoszeniu temperatury prawie wszystkie krystaliczne ciała stałe przechodzą w ciekły stan skupienia. Temperatura topnienia temperatura, w której substancja stała i faza stopiona tej substancji występują obok siebie w stanie równowagi (przy stałym ciśnieniu). Topnienie substancji krystalicznej jest procesem endotermicznym Topnienie jest przemianą fazową I rodzaju

20 Przemiany fazowe 1 rodzaju Topnienie (2) Zależność temperatury topnienia od ciśnienia wyraża równanie Clausiusa-Clapeyrona dt (v2 v ) T 1 0 dp H gdzie V 2, V 1 objętość molowa substancji w stanie ciekłym i stałym jeżeli V 2 >V 1 ze wzrostem ciśnienia temperatura topnienia rośnie Wzrost objętości właściwej w czasie topnienia ma miejsce dla większości ciał stałych (wyjątki np.: lód, ołów, bizmut, cyna) Nie można określić temperatury topnienia dla ciał amorficznych (szkieł).

21 Przemiany fazowe 1 rodzaju Krystalizacja proces powstawania fazy krystalicznej Krystalizacja z fazy gazowej z fazy ciekłej z roztworu z fazy stałej Krystalizacji zwykle towarzyszy wydzielenie ciepła (przemiana egzotermiczna)

22 Przemiany fazowe 2 rodzaju Przemiany typu porządek-nieporządek Przemiana ferromagnetyk- paramagnetyk w temperaturze Curie Przemiana przewodnik-nadprzewodnik Przemiana cieczy zwykłej w stan nadciekły

23 Przemiany fazowe 2 rodzaju Przemiana szklista (glass transition) Przemiana szklista zachodzi podczas obniżania temperatury szkła (substancji amorficznej) i polega na przejściu ze stanu ciała elastycznego w stan ciała sztywnego i utworzeniu substancji amorficznej mającej właściwości zbliżone do izotropowego ciała krystalicznego. Glass transition zachodzi w pewnym przedziale temperatur, zależnym od szybkości chłodzenia

24 Przemiany fazowe Przemiana szklista jest przemianą fazową II rodzaju Zmiana objętości właściwej z temperaturą

25 Przedmiot Analizy Termicznej

26 Zakres badań AT badanie przemian chemicznych i fizycznych substancji zachodzących pod wpływem temperatury, oznaczanie składu fazowego i chemicznego oraz czystości substancji określanie właściwości substancji lub materiału czułych na temperaturę, badanie kinetyki zachodzenia procesów, istotna pomoc w identyfikacji produktów przemian zachodzących pod wpływem temperatury.

27 Wielkości mierzone w AT Zmiana masy próbki Temperatura próbki Temperatura pieca Ciepło pochłaniane bądź wydzielane Wymiary próbki Przewodnictwo elektryczne Skład fazowy

28 Metody Analizy Termicznej

29 Metody Analizy Termicznej (2) Tradycyjne Mierzony parametr Metoda Symbol temperatura krzywe ogrzewania i chłodzenia różnica temperatur termiczna analiza różnicowa DTA zmiana masy termograwimetria TG swobodny przepływ strumienia ciepła kompensowany przepływ strumienia ciepła różnicowa kalorymetria skaningowa (typu przepływu ciepła) różnicowa kalorymetria skaningowa kompensacyjna DSC DSC

30 Metody Analizy Termicznej (3) Specjalne Mierzony parametr Metoda Symbol objętość wydzielającego się składnika gazowego detekcja produktów gazowych EGA zmiana wymiarów termodylatometria TD deformacja pod wpływem obciążeń analiza termomechaniczna, dynamiczna analiza mechaniczna TMA DMA obraz mikroskopowy termomikroskopia mta przewodnictwo elektryczne termiczna analiza dielektryczna DEA dyfrakcja promieni X termodyfraktometria

31 Termograwimetria (TG)

32 Termograwimetria TG badanie zmian masy próbki w funkcji temperatury m = m 0 m t gdzie: m 0 masa początkowa m t masa po czasie t temperatura może być stała lub zmieniać się w czasie liniowo: T = T 0 + bt gdzie: b szybkość wzrostu lub obniżania temperatury

33 Termowaga Każda termowaga składa się z następujących elementów: układ podtrzymujący próbkę oraz substancję odniesienia waga piec układ pomiaru temperatury z programatorem układ rejestracji wyników

34 Ogólny schemat termowagi pionowej Fotodiody LED podczerwień Czujnik ruchu Ramię wagi Tarownik Termopara Naczyńko z próbką Wylot gazu nośnego Piec Wlot gazu nośnego Uchwyt naczyńka

35 Ogólny schemat układu poziomego TG DTA

36 Przyczyny zmian masy próbki w trakcie ogrzewania ubytek masy reakcja chemiczna: rozkład, dehydratacja, spalanie, redukcja tlenków metali przemiany fizyczne: parowanie, sublimacja, desorpcja, suszenie przyrost masy reakcja chemiczna ze składnikami gazu nośnego z wytworzeniem nielotnego produktu (np. utlenianie metali) przemiany fizyczne: adsorpcja gazu

37 masa /mg zmiana masy /% Sygnał TG (1) Krzywe termograwimetryczne m(t) m(t) mm 100 mm temperatura / C temperatura / C

38 masa /mg Sygnał TG (2) Krzywa TG Krzywa DTG mm 0 mm temperatura / C temperatura / C DTG dm(t) dt różniczkowa krzywa TG zróżniczkowana krzywa m(t) uwidacznia dodatkowe efekty związane z ubytkiem masy

39 masa /mg Sygnał TG (3) Zależność od szybkości ogrzewania 0.5 b < b < b temperatura / C

40 Sygnał TG (4) Kształt i położenie krzywych TG zależy od: warunków pomiaru, takich jak: szybkość ogrzewania, masa próbki, rodzaj i szybkość przepływu gazu nośnego transportu ciepła z otoczenia do próbki zależnego od przewodnictwa cieplnego substancji transportu gazowych produktów reakcji z próbki do otoczenia zależnego od postaci stałego produktu reakcji, grubości warstwy próbki oraz atmosfery gazowej rodzaju naczyniek pomiarowych mogących mieć wpływ na zachodzącą reakcję np. platynowe mogą katalizować proces

41 Zastosowanie wyników badań TG - przykład Określanie zawartości składników w kompozytach Zawartość włókna Kevlar w kompozycie na bazie żywicy ubytek masy czystej żywicy wynosi 97,00% ubytek masy włókna Kevlar wynosi 1,35% ubytek masy kompozytu wynosi 49,95%

42 Zastosowanie wyników badań TG - przykład Określanie zawartości składników w kompozytach Zawartość włókna Kevlar w kompozycie na bazie żywicy m ż = 0,9700 m ż m w = 0,0135 m w m k = 0,4995 m k = m ż + m w m m ż k 0,4995 [%] 0,9700 0, % 0,0135 ubytek masy czystej żywicy wynosi 97,00% ubytek masy włókna Kevlar wynosi 1,35% ubytek masy kompozytu wynosi 49,95% zawartość żywicy w kompozycie

43 Termiczna analiza różnicowa (DTA)

44 T Termiczna analiza różnicowa DTA Differential Thermal Analysis rejestracja różnicy temperatur między próbką odniesienia oraz próbką badaną w trakcie liniowej zmiany temperatury pieca T = T w T p gdzie: T w temperatura wzorca T p temperatura próbki mierzymy efekt cieplny reakcji temp / C mm

45 T Linia bazowa DTA DTA(t) b k pp k pp k k pw pw równanie linii bazowej gdzie k pw, k pp to współczynniki przekazu ciepła między komorą pieca a naczyńkiem z próbką i z wzorcem k pp > k pw 0 k pp = k pw t

46 T Linia bazowa DTA (2) W rzeczywistości współczynniki przekazu ciepła k pp i k pw nie pozostają stałe w trakcie zmieniającej się temperatury i dlatego linia DTA(t) ma często postać krzywej 0 Przykładowy realny kształt linii bazowej DTA t

47 Równanie krzywej DTA z pikiem Gdy w próbce zachodzi jakiś proces związany z wymianą ciepła DTA(t) k k d pp pw b K f kppkpw dt DTA 0 (t) d - szybkość procesu przebiegadt jącego z wymianą ciepła K stała związana z entalpią procesu K<0 proces endotermiczny DTA(t)<DTA 0 (t) K>0 proces egzotermiczny DTA(t)>DTA 0 (t) w sygnale DTA zawarte są informacje o mechanizmie reakcji oraz jej energii aktywacji

48 T T Postać piku DTA T T

49 Jak powstaje pik DTA? (9) Dlaczego obserwujemy efekt na krzywej DTA dla przemian fazowych II rodzaju? dla przemiany fazowej II rodzaju: H = 0 K = 0 wtedy: DTA(t) b k pp k pp k k pw pw ale, ponieważ ciepło właściwe uległo zmianie, więc: k pp k pp a więc: DTA ' (t) DTA t

50 T Postać linii DTA dla przemiany 2 rodzaju DTA t Przykład linii DTA dla przemiany fazowej 2 rodzaju, gdy wartość DTA linii bazowej przed przemianą jest większa niż po przemianie DTA ' t DTA t DTA ' t T

51 T Co można wywnioskować z piku DTA? początek reakcji koniec reakcji T m mm T T 0 temp / C T k T k ekstremum piku

52 O czym informuje pole pod pikiem DTA? przypomnijmy równanie piku DTA: DTA(t) k k d pp pw b K f kppkpw dt pole pod pikiem obliczymy jako całkę: t k d SDTA K f dt dt 0 S r S DTA = KS r = -K 0 S r H pole pod pikiem DTA jest wprost proporcjonalne do zmiany entalpii w procesie

53 Czynniki mające wpływ na postać piku DTA Szybkość ogrzewania/chłodzenia (1) b = 16 deg/min b = 8 deg/min b = 4 deg/min b = 2 deg/min wzrost liniowej szybkości ogrzewania powoduje wzrost wysokości pików DTA a także staje się przyczyną ich poszerzenia dla każdego procesu aktywowanego w miarę wzrostu liniowej szybkości ogrzewania maksima pików DTA przesuwają się w stronę temperatur wyższych temperatura [ C]

54 Czynniki mające wpływ na postać piku DTA Masa próbki Duża masa próbki powoduje występowanie gradientów temperatury wewnątrz próbki oraz utrudnia szybką wymianę ciepła pomiędzy próbką i otoczeniem. Dla próbek proszkowych stopień ich ubicia i rozmiary ziaren w istotny sposób modyfikują parametry określające przewodnictwo cieplne. Próbka o zbyt małej masie może nie być reprezentatywna dla średnich właściwości badanego materiału.

Differential Scaning Calorimetry D S C. umożliwia bezpośredni pomiar ciepła przemiany

Differential Scaning Calorimetry D S C. umożliwia bezpośredni pomiar ciepła przemiany Różnicowa kalorymetria skaningowa DSC Differential Scaning Calorimetry D S C umożliwia bezpośredni pomiar ciepła przemiany Próbkę badaną i próbkę odniesienia ogrzewa się (chłodzi) wg założonego programu

Bardziej szczegółowo

Układ termodynamiczny Parametry układu termodynamicznego Proces termodynamiczny Układ izolowany Układ zamknięty Stan równowagi termodynamicznej

Układ termodynamiczny Parametry układu termodynamicznego Proces termodynamiczny Układ izolowany Układ zamknięty Stan równowagi termodynamicznej termodynamika - podstawowe pojęcia Układ termodynamiczny - wyodrębniona część otaczającego nas świata. Parametry układu termodynamicznego - wielkości fizyczne, za pomocą których opisujemy stan układu termodynamicznego,

Bardziej szczegółowo

Szkła specjalne Przejście szkliste i jego termodynamika Wykład 5. Ryszard J. Barczyński, 2017 Materiały edukacyjne do użytku wewnętrznego

Szkła specjalne Przejście szkliste i jego termodynamika Wykład 5. Ryszard J. Barczyński, 2017 Materiały edukacyjne do użytku wewnętrznego Szkła specjalne Przejście szkliste i jego termodynamika Wykład 5 Ryszard J. Barczyński, 2017 Materiały edukacyjne do użytku wewnętrznego Czy przejście szkliste jest termodynamicznym przejściem fazowym?

Bardziej szczegółowo

Termodynamika. Energia wewnętrzna ciał

Termodynamika. Energia wewnętrzna ciał ermodynamika Energia wewnętrzna ciał Cząsteczki ciał stałych, cieczy i gazów znajdują się w nieustannym ruchu oddziałując ze sobą. Sumę energii kinetycznej oraz potencjalnej oddziałujących cząsteczek nazywamy

Bardziej szczegółowo

Uniwersytet Śląski Instytut Chemii Zakład Krystalografii Laboratorium specjalizacyjne

Uniwersytet Śląski Instytut Chemii Zakład Krystalografii Laboratorium specjalizacyjne Uniwersytet Śląski Instytut Chemii Zakład Krystalografii Laboratorium specjalizacyjne Specjalność: chemia sądowa Wyznaczanie temperatury topnienia, stopnia krystaliczności i ilości zanieczyszczeń w wybranych

Bardziej szczegółowo

CIEPLNE I MECHANICZNE WŁASNOŚCI CIAŁ

CIEPLNE I MECHANICZNE WŁASNOŚCI CIAŁ CIEPLNE I MECHANICZNE WŁASNOŚCI CIAŁ Ciepło i temperatura Pojemność cieplna i ciepło właściwe Ciepło przemiany Przejścia między stanami Rozszerzalność cieplna Sprężystość ciał Prawo Hooke a Mechaniczne

Bardziej szczegółowo

WSTĘP DO ANALIZY TERMICZNEJ

WSTĘP DO ANALIZY TERMICZNEJ WSTĘP DO ANALIZY TERMICZNEJ TERMOGRAWIMETRIA RÓŻNICOWA KALORYMETRIA SKANINGOWA 1. Wstęp Wiele ważnych procesów technologicznych (otrzymywanie materiałów luminescencyjnych, ferrytów, półprzewodników) opartych

Bardziej szczegółowo

3. Przejścia fazowe pomiędzy trzema stanami skupienia materii:

3. Przejścia fazowe pomiędzy trzema stanami skupienia materii: Temat: Zmiany stanu skupienia. 1. Energia sieci krystalicznej- wielkość dzięki której można oszacować siły przyciągania w krysztale 2. Energia wiązania sieci krystalicznej- ilość energii potrzebnej do

Bardziej szczegółowo

Szkła specjalne Wykład 6 Termiczne właściwości szkieł Część 1 - Wstęp i rozszerzalność termiczna

Szkła specjalne Wykład 6 Termiczne właściwości szkieł Część 1 - Wstęp i rozszerzalność termiczna Szkła specjalne Wykład 6 Termiczne właściwości szkieł Część 1 - Wstęp i rozszerzalność termiczna Ryszard J. Barczyński, 2018 Materiały edukacyjne do użytku wewnętrznego Analiza termiczna Analiza termiczna

Bardziej szczegółowo

Nauka o Materiałach. Wykład XI. Właściwości cieplne. Jerzy Lis

Nauka o Materiałach. Wykład XI. Właściwości cieplne. Jerzy Lis Nauka o Materiałach Wykład XI Właściwości cieplne Jerzy Lis Nauka o Materiałach Treść wykładu: 1. Stabilność termiczna materiałów 2. Pełzanie wysokotemperaturowe 3. Przewodnictwo cieplne 4. Rozszerzalność

Bardziej szczegółowo

Termochemia elementy termodynamiki

Termochemia elementy termodynamiki Termochemia elementy termodynamiki Termochemia nauka zajmująca się badaniem efektów cieplnych reakcji chemicznych Zasada zachowania energii Energia całkowita jest sumą energii kinetycznej i potencjalnej.

Bardziej szczegółowo

Warunki izochoryczno-izotermiczne

Warunki izochoryczno-izotermiczne WYKŁAD 5 Pojęcie potencjału chemicznego. Układy jednoskładnikowe W zależności od warunków termodynamicznych potencjał chemiczny substancji czystej definiujemy następująco: Warunki izobaryczno-izotermiczne

Bardziej szczegółowo

TERMODYNAMIKA I TERMOCHEMIA

TERMODYNAMIKA I TERMOCHEMIA TERMODYNAMIKA I TERMOCHEMIA Termodynamika - opisuje zmiany energii towarzyszące przemianom chemicznym; dział fizyki zajmujący się zjawiskami cieplnymi. Termochemia - dział chemii zajmujący się efektami

Bardziej szczegółowo

DRUGA ZASADA TERMODYNAMIKI

DRUGA ZASADA TERMODYNAMIKI DRUGA ZASADA TERMODYNAMIKI Procesy odwracalne i nieodwracalne termodynamicznie, samorzutne i niesamorzutne Proces nazywamy termodynamicznie odwracalnym, jeśli bez spowodowania zmian w otoczeniu możliwy

Bardziej szczegółowo

Fizykochemia i właściwości fizyczne polimerów

Fizykochemia i właściwości fizyczne polimerów Studia podyplomowe INŻYNIERIA MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH Edycja II marzec - listopad 2014 Fizykochemia i właściwości fizyczne polimerów WYKORZYSTANIE SKANINGOWEJ KALORYMETRII RÓŻNICOWEJ DSC DO ANALIZY WYBRANYCH

Bardziej szczegółowo

Wykład 4. Przypomnienie z poprzedniego wykładu

Wykład 4. Przypomnienie z poprzedniego wykładu Wykład 4 Przejścia fazowe materii Diagram fazowy Ciepło Procesy termodynamiczne Proces kwazistatyczny Procesy odwracalne i nieodwracalne Pokazy doświadczalne W. Dominik Wydział Fizyki UW Termodynamika

Bardziej szczegółowo

Wykład 6. Klasyfikacja przemian fazowych

Wykład 6. Klasyfikacja przemian fazowych Wykład 6 Klasyfikacja przemian fazowych JS Klasyfikacja Ehrenfesta Ehrenfest klasyfikuje przemiany fazowe w oparciu o potencjał chemiczny. nieciągłość Przemiany fazowe pierwszego rodzaju pochodne potencjału

Bardziej szczegółowo

wymiana energii ciepła

wymiana energii ciepła wymiana energii ciepła Karolina Kurtz-Orecka dr inż., arch. Wydział Budownictwa i Architektury Katedra Dróg, Mostów i Materiałów Budowlanych 1 rodzaje energii magnetyczna kinetyczna cieplna światło dźwięk

Bardziej szczegółowo

DRUGA ZASADA TERMODYNAMIKI

DRUGA ZASADA TERMODYNAMIKI DRUGA ZASADA TERMODYNAMIKI Procesy odwracalne i nieodwracalne termodynamicznie, samorzutne i niesamorzutne Proces nazywamy termodynamicznie odwracalnym, jeśli bez spowodowania zmian w otoczeniu możliwy

Bardziej szczegółowo

WŁASNOŚCI CIAŁ STAŁYCH I CIECZY

WŁASNOŚCI CIAŁ STAŁYCH I CIECZY WŁASNOŚCI CIAŁ STAŁYCH I CIECZY Polimery Sieć krystaliczna Napięcie powierzchniowe Dyfuzja 2 BUDOWA CIAŁ STAŁYCH Ciała krystaliczne (kryształy): monokryształy, polikryształy Ciała amorficzne (bezpostaciowe)

Bardziej szczegółowo

Termodynamika materiałów

Termodynamika materiałów Termodynamika materiałów Plan wykładu 1. Funkcje termodynamiczne, pojemność cieplna. 2. Warunki równowagi termodynamicznej w układach jedno- i wieloskładnikowych, pojęcie potencjału chemicznego. 3. Modele

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE 5. Różnicowa kalorymetria skaningowa

ĆWICZENIE 5. Różnicowa kalorymetria skaningowa ĆWICZENIE 5 Różnicowa kalorymetria skaningowa Instrukcja zawiera: 1. Cel ćwiczenia 2. Wprowadzenie teoretyczne; definicje i wzory 3. Opis wykonania ćwiczenia 4. Sposób przygotowania sprawozdania 5. Lista

Bardziej szczegółowo

Podstawy fizyki wykład 6

Podstawy fizyki wykład 6 Podstawy fizyki wykład 6 Dr Piotr Sitarek Instytut Fizyki, Politechnika Wrocławska Elementy termodynamiki Temperatura Rozszerzalność cieplna Ciepło Praca a ciepło Pierwsza zasada termodynamiki Gaz doskonały

Bardziej szczegółowo

Wykład 1. Anna Ptaszek. 5 października Katedra Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego. Chemia fizyczna - wykład 1. Anna Ptaszek 1 / 36

Wykład 1. Anna Ptaszek. 5 października Katedra Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego. Chemia fizyczna - wykład 1. Anna Ptaszek 1 / 36 Wykład 1 Katedra Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego 5 października 2015 1 / 36 Podstawowe pojęcia Układ termodynamiczny To zbiór niezależnych elementów, które oddziałują ze sobą tworząc integralną

Bardziej szczegółowo

Badania właściwości struktury polimerów metodą róŝnicowej kalorymetrii skaningowej DSC

Badania właściwości struktury polimerów metodą róŝnicowej kalorymetrii skaningowej DSC Badania właściwości struktury polimerów metodą róŝnicowej kalorymetrii skaningowej DSC Cel ćwiczenia Zapoznanie studentów z badaniami właściwości strukturalnych polimerów w oparciu o jedną z metod analizy

Bardziej szczegółowo

1) Rozmiar atomu to około? Która z odpowiedzi jest nieprawidłowa? a) 0, m b) 10-8 mm c) m d) km e) m f)

1) Rozmiar atomu to około? Która z odpowiedzi jest nieprawidłowa? a) 0, m b) 10-8 mm c) m d) km e) m f) 1) Rozmiar atomu to około? Która z odpowiedzi jest nieprawidłowa? a) 0,0000000001 m b) 10-8 mm c) 10-10 m d) 10-12 km e) 10-15 m f) 2) Z jakich cząstek składają się dodatnio naładowane jądra atomów? (e

Bardziej szczegółowo

Podstawowe pojęcia Masa atomowa (cząsteczkowa) - to stosunek masy atomu danego pierwiastka chemicznego (cząsteczki związku chemicznego) do masy 1/12

Podstawowe pojęcia Masa atomowa (cząsteczkowa) - to stosunek masy atomu danego pierwiastka chemicznego (cząsteczki związku chemicznego) do masy 1/12 Podstawowe pojęcia Masa atomowa (cząsteczkowa) - to stosunek masy atomu danego pierwiastka chemicznego (cząsteczki związku chemicznego) do masy 1/12 atomu węgla 12 C. Mol - jest taką ilością danej substancji,

Bardziej szczegółowo

Przemiany energii w zjawiskach cieplnych. 1/18

Przemiany energii w zjawiskach cieplnych. 1/18 Przemiany energii w zjawiskach cieplnych. 1/18 Średnia energia kinetyczna cząsteczek Średnia energia kinetyczna cząsteczek to suma energii kinetycznych wszystkich cząsteczek w danej chwili podzielona przez

Bardziej szczegółowo

WYKŁAD 2 TERMODYNAMIKA. Termodynamika opiera się na czterech obserwacjach fenomenologicznych zwanych zasadami

WYKŁAD 2 TERMODYNAMIKA. Termodynamika opiera się na czterech obserwacjach fenomenologicznych zwanych zasadami WYKŁAD 2 TERMODYNAMIKA Termodynamika opiera się na czterech obserwacjach fenomenologicznych zwanych zasadami Zasada zerowa Kiedy obiekt gorący znajduje się w kontakcie cieplnym z obiektem zimnym następuje

Bardziej szczegółowo

Równowagi fazowe. Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny

Równowagi fazowe. Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny Równowagi fazowe Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny Równowaga termodynamiczna Przemianom fazowym towarzyszą procesy, podczas których nie zmienia się skład chemiczny układu, polegają

Bardziej szczegółowo

Czym się różni ciecz od ciała stałego?

Czym się różni ciecz od ciała stałego? Szkła Czym się różni ciecz od ciała stałego? gęstość Czy szkło to ciecz czy ciało stałe? Szkło powstaje w procesie chłodzenia cieczy. Czy szkło to ciecz przechłodzona? kryształ szkło ciecz przechłodzona

Bardziej szczegółowo

Właściwości kryształów

Właściwości kryształów Właściwości kryształów Związek pomiędzy właściwościami, strukturą, defektami struktury i wiązaniami chemicznymi Skład i struktura Skład materiału wpływa na wszystko, ale głównie na: właściwości fizyczne

Bardziej szczegółowo

Badanie dylatometryczne żeliwa w zakresie przemian fazowych zachodzących w stanie stałym

Badanie dylatometryczne żeliwa w zakresie przemian fazowych zachodzących w stanie stałym PROJEKT NR: POIG.1.3.1--1/ Badania i rozwój nowoczesnej technologii tworzyw odlewniczych odpornych na zmęczenie cieplne Badanie dylatometryczne żeliwa w zakresie przemian fazowych zachodzących w stanie

Bardziej szczegółowo

Termodynamika. Część 12. Procesy transportu. Janusz Brzychczyk, Instytut Fizyki UJ

Termodynamika. Część 12. Procesy transportu. Janusz Brzychczyk, Instytut Fizyki UJ Termodynamika Część 12 Procesy transportu Janusz Brzychczyk, Instytut Fizyki UJ Zjawiska transportu Zjawiska transportu są typowymi procesami nieodwracalnymi zachodzącymi w przyrodzie. Zjawiska te polegają

Bardziej szczegółowo

Podstawy termodynamiki

Podstawy termodynamiki Podstawy termodynamiki Temperatura i ciepło Praca jaką wykonuje gaz I zasada termodynamiki Przemiany gazowe izotermiczna izobaryczna izochoryczna adiabatyczna Co to jest temperatura? 40 39 38 Temperatura

Bardziej szczegółowo

Zadania treningowe na kolokwium

Zadania treningowe na kolokwium Zadania treningowe na kolokwium 3.12.2010 1. Stan układu binarnego zawierającego n 1 moli substancji typu 1 i n 2 moli substancji typu 2 parametryzujemy za pomocą stężenia substancji 1: x n 1. Stabilność

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM Z TECHNOLOGII CHEMICZNEJ

LABORATORIUM Z TECHNOLOGII CHEMICZNEJ WYDZIAŁ CHEMICZNY POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ Katedra Technologii Chemicznej LABORATORIUM Z TECHNOLOGII CHEMICZNEJ Instrukcja do ćwiczenia: Charakterystyka ciał stałych z wykorzystaniem techniki TG-MS Prowadzący:

Bardziej szczegółowo

Termodynamika techniczna i chemiczna, 2015/16, zadania do kol. 1, zadanie nr 1 1

Termodynamika techniczna i chemiczna, 2015/16, zadania do kol. 1, zadanie nr 1 1 Termodynamika techniczna i chemiczna, 2015/16, zadania do kol. 1, zadanie nr 1 1 [Imię, nazwisko, grupa] prowadzący 1. Obliczyć zmianę entalpii dla izobarycznej (p = 1 bar) reakcji chemicznej zapoczątkowanej

Bardziej szczegółowo

Projekt Inżynier mechanik zawód z przyszłością współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Projekt Inżynier mechanik zawód z przyszłością współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Zajęcia wyrównawcze z fizyki -Zestaw 4 -eoria ermodynamika Równanie stanu gazu doskonałego Izoprzemiany gazowe Energia wewnętrzna gazu doskonałego Praca i ciepło w przemianach gazowych Silniki cieplne

Bardziej szczegółowo

Stany skupienia materii

Stany skupienia materii Stany skupienia materii Ciała stałe Ciecze Płyny Gazy Plazma 1 Stany skupienia materii Ciała stałe - ustalony kształt i objętość - uporządkowanie dalekiego zasięgu - oddziaływania harmoniczne Ciecze -

Bardziej szczegółowo

Temperatura jest wspólną własnością dwóch ciał, które pozostają ze sobą w równowadze termicznej.

Temperatura jest wspólną własnością dwóch ciał, które pozostają ze sobą w równowadze termicznej. 1 Ciepło jest sposobem przekazywania energii z jednego ciała do drugiego. Ciepło przepływa pod wpływem różnicy temperatur. Jeżeli ciepło nie przepływa mówimy o stanie równowagi termicznej. Zerowa zasada

Bardziej szczegółowo

Termodynamiczny opis przejść fazowych pierwszego rodzaju

Termodynamiczny opis przejść fazowych pierwszego rodzaju Wykład II Przejścia fazowe 1 Termodynamiczny opis przejść fazowych pierwszego rodzaju Woda występuje w trzech stanach skupienia jako ciecz, jako gaz, czyli para wodna, oraz jako ciało stałe, a więc lód.

Bardziej szczegółowo

Instrukcja do laboratorium z fizyki budowli.

Instrukcja do laboratorium z fizyki budowli. Instrukcja do laboratorium z fizyki budowli. Ćwiczenie: Pomiar współczynnika przewodzenia ciepła materiałów budowlanych Strona 1 z 5 Cel ćwiczenia Prezentacja metod stacjonarnych i dynamicznych pomiaru

Bardziej szczegółowo

Wykład 6: Przekazywanie energii elementy termodynamiki

Wykład 6: Przekazywanie energii elementy termodynamiki Wykład 6: Przekazywanie energii elementy termodynamiki dr inż. Zbigniew Szklarski szkla@agh.edu.pl http://layer.uci.agh.edu.pl/z.szklarski/ Temperatura Fenomenologicznie wielkość informująca o tym jak

Bardziej szczegółowo

Podstawy termodynamiki

Podstawy termodynamiki Podstawy termodynamiki Organizm żywy z punktu widzenia termodynamiki Parametry stanu Funkcje stanu: U, H, F, G, S I zasada termodynamiki i prawo Hessa II zasada termodynamiki Kierunek przemian w warunkach

Bardziej szczegółowo

Chemia fizyczna/ termodynamika, 2015/16, zadania do kol. 1, zadanie nr 1 1

Chemia fizyczna/ termodynamika, 2015/16, zadania do kol. 1, zadanie nr 1 1 Chemia fizyczna/ termodynamika, 2015/16, zadania do kol. 1, zadanie nr 1 1 [Imię, nazwisko, grupa] prowadzący Uwaga! Proszę stosować się do następującego sposobu wprowadzania tekstu w ramkach : pola szare

Bardziej szczegółowo

Wykład 3 Zjawiska transportu Dyfuzja w gazie, przewodnictwo cieplne, lepkość gazu, przewodnictwo elektryczne

Wykład 3 Zjawiska transportu Dyfuzja w gazie, przewodnictwo cieplne, lepkość gazu, przewodnictwo elektryczne Wykład 3 Zjawiska transportu Dyfuzja w gazie, przewodnictwo cieplne, lepkość gazu, przewodnictwo elektryczne W3. Zjawiska transportu Zjawiska transportu zachodzą gdy układ dąży do stanu równowagi. W zjawiskach

Bardziej szczegółowo

30/01/2018. Wykład X: Właściwości cieplne. Treść wykładu: Stabilność termiczna materiałów

30/01/2018. Wykład X: Właściwości cieplne. Treść wykładu: Stabilność termiczna materiałów Wykład X: Właściwości cieplne JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Treść wykładu:. Stabilność termiczna materiałów 2. 3. 4. Rozszerzalność cieplna

Bardziej szczegółowo

Termograwimetryczne badanie dehydratacji pięciowodnego siarczanu (VI) miedzi (II)

Termograwimetryczne badanie dehydratacji pięciowodnego siarczanu (VI) miedzi (II) 1 Termograwimetryczne badanie dehydratacji pięciowodnego siarczanu (VI) miedzi (II) I. Wstęp teoretyczny Termograwimetria (ang. thermogravimetry, thermogravimetric analysis) /A - technika analizy termicznej,

Bardziej szczegółowo

= = Budowa materii. Stany skupienia materii. Ilość materii (substancji) n - ilość moli, N liczba molekuł (atomów, cząstek), N A

= = Budowa materii. Stany skupienia materii. Ilość materii (substancji) n - ilość moli, N liczba molekuł (atomów, cząstek), N A Budowa materii Stany skupienia materii Ciało stałe Ciecz Ciała lotne (gazy i pary) Ilość materii (substancji) n N = = N A m M N A = 6,023 10 mol 23 1 n - ilość moli, N liczba molekuł (atomów, cząstek),

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM Z TECHNOLOGII CHEMICZNEJ

LABORATORIUM Z TECHNOLOGII CHEMICZNEJ WYDZIAŁ CHEMICZNY POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ Katedra Technologii Chemicznej LABORATORIUM Z TECHNOLOGII CHEMICZNEJ Instrukcja do ćwiczenia: Charakterystyka ciał stałych z wykorzystaniem techniki TG-MS Pracownia

Bardziej szczegółowo

Chemia Fizyczna Technologia Chemiczna II rok Wykład 1. Kierownik przedmiotu: Dr hab. inż. Wojciech Chrzanowski

Chemia Fizyczna Technologia Chemiczna II rok Wykład 1. Kierownik przedmiotu: Dr hab. inż. Wojciech Chrzanowski Chemia Fizyczna Technologia Chemiczna II rok Wykład 1 Kierownik przedmiotu: Dr hab. inż. Wojciech Chrzanowski Kontakt,informacja i konsultacje Chemia A ; pokój 307 Telefon: 347-2769 E-mail: wojtek@chem.pg.gda.pl

Bardziej szczegółowo

1. Wprowadzenie: dt q = - λ dx. q = lim F

1. Wprowadzenie: dt q = - λ dx. q = lim F PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W PILE INSTYTUT POLITECHNICZNY Zakład Budowy i Eksploatacji Maszyn PRACOWNIA TERMODYNAMIKI TECHNICZNEJ INSTRUKCJA Temat ćwiczenia: WYZNACZANIE WSPÓŁCZYNNIKA PRZEWODNOŚCI

Bardziej szczegółowo

Wykład 6: Przekazywanie energii elementy termodynamiki

Wykład 6: Przekazywanie energii elementy termodynamiki Wykład 6: Przekazywanie energii elementy termodynamiki dr inż. Zbigniew Szklarski szkla@agh.edu.pl http://layer.uci.agh.edu.pl/z.szklarski/ Temperatura Fenomenologicznie wielkość informująca o tym jak

Bardziej szczegółowo

Termodynamika Część 7 Trzecia zasada termodynamiki Metody otrzymywania niskich temperatur Zjawisko Joule'a Thomsona Chłodzenie magnetyczne

Termodynamika Część 7 Trzecia zasada termodynamiki Metody otrzymywania niskich temperatur Zjawisko Joule'a Thomsona Chłodzenie magnetyczne Termodynamika Część 7 Trzecia zasada termodynamiki Metody otrzymywania niskich temperatur Zjawisko Joule'a Thomsona Chłodzenie magnetyczne Janusz Brzychczyk, Instytut Fizyki UJ Postulat Nernsta (1906):

Bardziej szczegółowo

relacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach

relacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach 1 STECHIOMETRIA INTERPRETACJA ILOŚCIOWA ZJAWISK CHEMICZNYCH relacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach

Bardziej szczegółowo

Statyka Cieczy i Gazów. Temat : Podstawy teorii kinetyczno-molekularnej budowy ciał

Statyka Cieczy i Gazów. Temat : Podstawy teorii kinetyczno-molekularnej budowy ciał Statyka Cieczy i Gazów Temat : Podstawy teorii kinetyczno-molekularnej budowy ciał 1. Podstawowe założenia teorii kinetyczno-molekularnej budowy ciał: Ciała zbudowane są z cząsteczek. Pomiędzy cząsteczkami

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁOZNAWSTWO Wydział Mechaniczny, Mechatronika, sem. I. dr inż. Hanna Smoleńska

MATERIAŁOZNAWSTWO Wydział Mechaniczny, Mechatronika, sem. I. dr inż. Hanna Smoleńska MATERIAŁOZNAWSTWO Wydział Mechaniczny, Mechatronika, sem. I dr inż. Hanna Smoleńska UKŁADY RÓWNOWAGI FAZOWEJ Równowaga termodynamiczna pojęcie stosowane w termodynamice. Oznacza stan, w którym makroskopowe

Bardziej szczegółowo

podać przykład wielkości fizycznej, która jest iloczynem wektorowym dwóch wektorów.

podać przykład wielkości fizycznej, która jest iloczynem wektorowym dwóch wektorów. PLAN WYNIKOWY FIZYKA - KLASA TRZECIA TECHNIKUM 1. Ruch postępowy i obrotowy bryły sztywnej Lp. Temat lekcji Treści podstawowe 1 Iloczyn wektorowy dwóch wektorów podać przykład wielkości fizycznej, która

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Przedmowa WPROWADZENIE DO PRZEDMIOTU... 11

Spis treści. Przedmowa WPROWADZENIE DO PRZEDMIOTU... 11 Spis treści Przedmowa... 10 1. WPROWADZENIE DO PRZEDMIOTU... 11 2. PODSTAWOWE OKREŚLENIA W TERMODYNAMICE... 13 2.1. Układ termodynamiczny... 13 2.2. Wielkości fizyczne, układ jednostek miary... 14 2.3.

Bardziej szczegółowo

Charakterystyka wybranych metod termicznych (cz.1)

Charakterystyka wybranych metod termicznych (cz.1) Charakterystyka wybranych metod termicznych (cz.1) Magdalena Szumera* Wprowadzenie Analiza termiczna definiowana jest, jako zespół metod badania zmian wybranych właściwości fizycznych substancji pod wpływem

Bardziej szczegółowo

ZADANIE 28. Wyznaczanie przewodnictwa cieplnego miedzi

ZADANIE 28. Wyznaczanie przewodnictwa cieplnego miedzi ZADANIE 28 Wyznaczanie przewodnictwa cieplnego miedzi Wstęp Pomiędzy ciałami ogrzanymi do różnych temperatur zachodzi wymiana ciepła. Ciało o wyższej temperaturze traci ciepło, a ciało o niższej temperaturze

Bardziej szczegółowo

Czym jest prąd elektryczny

Czym jest prąd elektryczny Prąd elektryczny Ruch elektronów w przewodniku Wektor gęstości prądu Przewodność elektryczna Prawo Ohma Klasyczny model przewodnictwa w metalach Zależność przewodności/oporności od temperatury dla metali,

Bardziej szczegółowo

S. Baran - Podstawy fizyki materii skondensowanej Gaz Fermiego elektronów swobodnych. Gaz Fermiego elektronów swobodnych

S. Baran - Podstawy fizyki materii skondensowanej Gaz Fermiego elektronów swobodnych. Gaz Fermiego elektronów swobodnych Gaz Fermiego elektronów swobodnych charakter idea Teoria metali Paula Drudego Teoria metali Arnolda (1900 r.) Sommerfelda (1927 r.) klasyczna kwantowa elektrony przewodnictwa elektrony przewodnictwa w

Bardziej szczegółowo

Szczegółowy rozkład materiału z fizyki dla klasy II gimnazjum zgodny z nową podstawą programową.

Szczegółowy rozkład materiału z fizyki dla klasy II gimnazjum zgodny z nową podstawą programową. Szczegółowy rozkład materiału z fizyki dla klasy gimnazjum zgodny z nową podstawą programową. Lekcja organizacyjna. Omówienie programu nauczania i przypomnienie wymagań przedmiotowych Tytuł rozdziału w

Bardziej szczegółowo

KONDUKCYJNA WYMIANA CIEPŁA - STYKOWY POMIAR TEMPERATURY

KONDUKCYJNA WYMIANA CIEPŁA - STYKOWY POMIAR TEMPERATURY IŃSTYTUT INFORMATYKI STOSOWANEJ POLITECHNIKI ŁÓDZKIEJ Ćwiczenie Nr1 KONDUKCYJNA WYMIANA CIEPŁA - STYKOWY POMIAR TEMPERATURY 1.WPROWADZENIE Przewodzenie ciepła (kondukcja) jest to wymiana ciepła między

Bardziej szczegółowo

WYKŁAD 3 TERMOCHEMIA

WYKŁAD 3 TERMOCHEMIA WYKŁAD 3 TERMOCHEMIA Termochemia jest działem termodynamiki zajmującym się zastosowaniem pierwszej zasady termodynamiki do obliczania efektów cieplnych procesów fizykochemicznych, a w szczególności przemian

Bardziej szczegółowo

Wzrost fazy krystalicznej

Wzrost fazy krystalicznej Wzrost fazy krystalicznej Wydzielenie nowej fazy może różnić się of fazy pierwotnej : składem chemicznym strukturą krystaliczną orientacją krystalograficzną... faza pierwotna nowa faza Analogia elektryczna

Bardziej szczegółowo

Wykład XI: Właściwości cieplne. JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych

Wykład XI: Właściwości cieplne. JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Wykład XI: Właściwości cieplne JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Treść wykładu: 1. Stabilność termiczna materiałów 2. Pełzanie wysokotemperaturowe

Bardziej szczegółowo

Zaburzenia periodyczności sieci krystalicznej

Zaburzenia periodyczności sieci krystalicznej Zaburzenia periodyczności sieci krystalicznej Defekty liniowe dyslokacja krawędziowa dyslokacja śrubowa dyslokacja mieszana Defekty punktowe obcy atom w węźle luka w sieci (defekt Schottky ego) obcy atom

Bardziej szczegółowo

Wykład 7: Przekazywanie energii elementy termodynamiki

Wykład 7: Przekazywanie energii elementy termodynamiki Wykład 7: Przekazywanie energii elementy termodynamiki dr inż. Zbigniew Szklarski szkla@agh.edu.pl http://layer.uci.agh.edu.pl/z.szklarski/ emperatura Fenomenologicznie wielkość informująca o tym jak ciepłe/zimne

Bardziej szczegółowo

Stany równowagi i zjawiska transportu w układach termodynamicznych

Stany równowagi i zjawiska transportu w układach termodynamicznych Stany równowagi i zjawiska transportu w układach termodynamicznych dr hab. Jerzy Nakielski Katedra Biofizyki i Biologii Komórki plan wykładu: 1. Funkcje stanu dla termodynamicznego układu otwartego 2.

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM Z TECHNOLOGII CHEMICZNEJ

LABORATORIUM Z TECHNOLOGII CHEMICZNEJ WYDZIAŁ CHEMICZNY POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ Katedra Technologii Chemicznej LABORATORIUM Z TECHNOLOGII CHEMICZNEJ Instrukcja do ćwiczenia: Charakterystyka ciał stałych z wykorzystaniem techniki TG-MS Pracownia

Bardziej szczegółowo

Funkcja rozkładu Fermiego-Diraca w różnych temperaturach

Funkcja rozkładu Fermiego-Diraca w różnych temperaturach Funkcja rozkładu Fermiego-Diraca w różnych temperaturach 1 f FD ( E) = E E F exp + 1 kbt Styczna do krzywej w punkcie f FD (E F )=0,5 przecina oś energii i prostą f FD (E)=1 w punktach odległych o k B

Bardziej szczegółowo

TERMODYNAMIKA FENOMENOLOGICZNA

TERMODYNAMIKA FENOMENOLOGICZNA TERMODYNAMIKA FENOMENOLOGICZNA Przedmiotem badań są własności układów makroskopowych w zaleŝności od temperatury. Układ makroskopowy Np. 1 mol substancji - tyle składników ile w 12 gramach węgla C 12 N

Bardziej szczegółowo

Podstawowe prawa opisujące właściwości gazów zostały wyprowadzone dla gazu modelowego, nazywanego gazem doskonałym (idealnym).

Podstawowe prawa opisujące właściwości gazów zostały wyprowadzone dla gazu modelowego, nazywanego gazem doskonałym (idealnym). Spis treści 1 Stan gazowy 2 Gaz doskonały 21 Definicja mikroskopowa 22 Definicja makroskopowa (termodynamiczna) 3 Prawa gazowe 31 Prawo Boyle a-mariotte a 32 Prawo Gay-Lussaca 33 Prawo Charlesa 34 Prawo

Bardziej szczegółowo

Prowadzący. http://luberski.w.interia.pl telefon PK: 126282746 Pokój 210A (Katedra Biotechnologii i Chemii Fizycznej C-5)

Prowadzący. http://luberski.w.interia.pl telefon PK: 126282746 Pokój 210A (Katedra Biotechnologii i Chemii Fizycznej C-5) Tomasz Lubera dr Tomasz Lubera mail: luberski@interia.pl Prowadzący http://luberski.w.interia.pl telefon PK: 126282746 Pokój 210A (Katedra Biotechnologii i Chemii Fizycznej C-5) Konsultacje: we wtorki

Bardziej szczegółowo

Kinetyka reakcji chemicznych. Dr Mariola Samsonowicz

Kinetyka reakcji chemicznych. Dr Mariola Samsonowicz Kinetyka reakcji chemicznych Dr Mariola Samsonowicz 1 Czym zajmuje się kinetyka chemiczna? Badaniem szybkości reakcji chemicznych poprzez analizę eksperymentalną i teoretyczną. Zdefiniowanie równania kinetycznego

Bardziej szczegółowo

Model elektronów swobodnych w metalu

Model elektronów swobodnych w metalu Model elektronów swobodnych w metalu Stany elektronu w nieskończonej trójwymiarowej studni potencjału - dozwolone wartości wektora falowego k Fale stojące - warunki brzegowe znikanie funkcji falowej na

Bardziej szczegółowo

Zakres akredytacji Laboratorium Badawczego Nr AB 120 wydany przez Polskie Centrum Akredytacji Wydanie nr 12 z 7 lipca 2015r.

Zakres akredytacji Laboratorium Badawczego Nr AB 120 wydany przez Polskie Centrum Akredytacji Wydanie nr 12 z 7 lipca 2015r. Posiadane uprawnienia: Zakres akredytacji Laboratorium Badawczego Nr AB 120 wydany przez Polskie Centrum Akredytacji Wydanie nr 12 z 7 lipca 2015r. Kierownik laboratorium Wykonujący badania dr hab.tomasz

Bardziej szczegółowo

Właściwości cieplne Stabilność termiczna materiałów. Stabilność termiczna materiałów

Właściwości cieplne Stabilność termiczna materiałów. Stabilność termiczna materiałów Właściwości cieplne Stabilność termiczna materiałów Temperatury topnienia lub mięknięcia (M) różnych materiałów Materiał T [ O K] Materiał T [ O K] Materiał T [ O K] diament, grafit 4000 żelazo 809 poliestry

Bardziej szczegółowo

Nauka o Materiałach. Wykład VIII. Odkształcenie materiałów właściwości sprężyste. Jerzy Lis

Nauka o Materiałach. Wykład VIII. Odkształcenie materiałów właściwości sprężyste. Jerzy Lis Nauka o Materiałach Wykład VIII Odkształcenie materiałów właściwości sprężyste Jerzy Lis Nauka o Materiałach Treść wykładu: 1. Właściwości materiałów -wprowadzenie 2. Klasyfikacja reologiczna odkształcenia

Bardziej szczegółowo

Pomiar przewodności cieplnej i elektrycznej metali

Pomiar przewodności cieplnej i elektrycznej metali ĆWICZENIE 27 Pomiar przewodności cieplnej i elektrycznej metali Cel ćwiczenia: wyznaczenia współczynnika przewodzenia ciepła pręta metalowego metodą statyczną, wyznaczanie ciepła właściwego badanych materiałów

Bardziej szczegółowo

Rozszerzalność cieplna ciał stałych

Rozszerzalność cieplna ciał stałych Zagadnienia powiązane Rozszerzalność liniowa, rozszerzalność objętościowa cieczy, pojemność cieplna, odkształcenia sieci krystalicznej, rozstaw położeń równowagi, parametr Grüneisena. Podstawy Zbadamy

Bardziej szczegółowo

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA Wydział Mechaniczny Katedra Pojazdów Mechanicznych i Transportu LABORATORIUM TERMODYNAMIKI TECHNICZNEJ

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA Wydział Mechaniczny Katedra Pojazdów Mechanicznych i Transportu LABORATORIUM TERMODYNAMIKI TECHNICZNEJ WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA Wydział Mechaniczny Katedra Pojazdów Mechanicznych i Transportu LABORATORIUM TERMODYNAMIKI TECHNICZNEJ Instrukcja do ćwiczenia T-06 Temat: Wyznaczanie zmiany entropii ciała

Bardziej szczegółowo

WYDZIAŁ LABORATORIUM FIZYCZNE

WYDZIAŁ LABORATORIUM FIZYCZNE 1 W S E i Z W WARSZAWIE WYDZIAŁ LABORATORIUM FIZYCZNE Ćwiczenie Nr 4 Temat: WYZNACZANIE WSPÓŁCZYNNIKA PRZEWODNICTWA CIEPLNEGO METALI METODĄ ANGSTROMA Warszawa 009. BADANIE PRZEWODNICTWA CIEPLNEGO METALI

Bardziej szczegółowo

Natężenie prądu elektrycznego

Natężenie prądu elektrycznego Natężenie prądu elektrycznego Wymuszenie w przewodniku różnicy potencjałów powoduje przepływ ładunków elektrycznych. Powszechnie przyjmuje się, że przepływający prąd ma taki sam kierunek jak przepływ ładunków

Bardziej szczegółowo

Zjawiska powierzchniowe

Zjawiska powierzchniowe Zjawiska powierzchniowe Adsorpcja Model Langmuira Model BET 1 Zjawiska powierzchniowe Adsorpcja Proces gromadzenia się substancji z wnętrza fazy na granicy międzyfazowej; Wynika z tego, że w obszarze powierzchniowym

Bardziej szczegółowo

ZAMRAŻANIE PODSTAWY CZ.2

ZAMRAŻANIE PODSTAWY CZ.2 METODY PRZECHOWYWANIA I UTRWALANIA BIOPRODUKTÓW ZAMRAŻANIE PODSTAWY CZ.2 Opracował: dr S. Wierzba Katedra Biotechnologii i Biologii Molekularnej Uniwersytetu Opolskiego Odmienność procesów zamrażania produktów

Bardziej szczegółowo

Definicja OC

Definicja OC OBRÓBKA CIEPLNA Podstawy teoretyczne Zakres tematyczny 1 Definicja OC Obróbka cieplna jest to zespół zabiegów wywołujących polepszenie właściwości mechanicznych oraz fizyko-chemicznych metali i stopów,

Bardziej szczegółowo

FIZYKA KLASA 7 Rozkład materiału dla klasy 7 szkoły podstawowej (2 godz. w cyklu nauczania)

FIZYKA KLASA 7 Rozkład materiału dla klasy 7 szkoły podstawowej (2 godz. w cyklu nauczania) FIZYKA KLASA 7 Rozkład materiału dla klasy 7 szkoły podstawowej (2 godz. w cyklu nauczania) Temat Proponowana liczba godzin POMIARY I RUCH 12 Wymagania szczegółowe, przekrojowe i doświadczalne z podstawy

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE. Oznaczanie przemian termicznych nanomateriałów polimerowych metodą DSC

ĆWICZENIE. Oznaczanie przemian termicznych nanomateriałów polimerowych metodą DSC ĆWICZENIE Oznaczanie przemian termicznych nanomateriałów polimerowych metodą DSC 1. CEL ĆWICZENIA Celem dwiczenia pn. Oznaczanie przemian termicznych nanomateriałów polimerowych metodą DSC jest oznaczenie

Bardziej szczegółowo

Fizyka statystyczna Fenomenologia przejść fazowych. P. F. Góra

Fizyka statystyczna Fenomenologia przejść fazowych. P. F. Góra Fizyka statystyczna Fenomenologia przejść fazowych P. F. Góra http://th-www.if.uj.edu.pl/zfs/gora/ 2015 Przejście fazowe transformacja układu termodynamicznego z jednej fazy (stanu materii) do innej, dokonywane

Bardziej szczegółowo

CIEPŁO O ZNANE CZY NIEZNANE?

CIEPŁO O ZNANE CZY NIEZNANE? CIEPŁO O ZNANE CZY NIEZNANE? prof. dr hab. Małgorzata Jóźwiak 1 Temperatura 2 Temperatura jest wielkości cią charakteryzującą stopień nagrzania danego ciała. a. 3 Temperaturę ciała można określić jako

Bardziej szczegółowo

Jednostki podstawowe. Tuż po Wielkim Wybuchu temperatura K Teraz ok. 3K. Długość metr m

Jednostki podstawowe. Tuż po Wielkim Wybuchu temperatura K Teraz ok. 3K. Długość metr m TERMODYNAMIKA Jednostki podstawowe Wielkość Nazwa Symbol Długość metr m Masa kilogramkg Czas sekunda s Natężenieprąduelektrycznego amper A Temperaturatermodynamicznakelwin K Ilość materii mol mol Światłość

Bardziej szczegółowo

gazów lub cieczy, wywołanym bądź różnicą gęstości (różnicą temperatur), bądź przez wymuszenie czynnikami zewnętrznymi.

gazów lub cieczy, wywołanym bądź różnicą gęstości (różnicą temperatur), bądź przez wymuszenie czynnikami zewnętrznymi. WYMIANA (TRANSPORT) CIEPŁA Trzy podstawowe mechanizmy transportu ciepła (wymiany ciepła): 1. PRZEWODZENIIE - przekazywanie energii od jednej cząstki do drugiej, za pośrednictwem ruchu drgającego tych cząstek.

Bardziej szczegółowo

Wyznaczanie współczynnika przenikania ciepła dla przegrody płaskiej

Wyznaczanie współczynnika przenikania ciepła dla przegrody płaskiej Katedra Silników Spalinowych i Pojazdów ATH ZAKŁAD TERMODYNAMIKI Wyznaczanie współczynnika przenikania ciepła dla przegrody płaskiej - - Wstęp teoretyczny Jednym ze sposobów wymiany ciepła jest przewodzenie.

Bardziej szczegółowo

Zasady termodynamiki

Zasady termodynamiki Zasady termodynamiki Energia wewnętrzna (U) Opis mikroskopowy: Jest to suma średnich energii kinetycznych oraz energii oddziaływań międzycząsteczkowych i wewnątrzcząsteczkowych. Opis makroskopowy: Jest

Bardziej szczegółowo

Maszyny cieplne substancja robocza

Maszyny cieplne substancja robocza Maszyny cieplne cel: zamiana ciepła na pracę (i odwrotnie) pracują cyklicznie pracę wykonuje substancja robocza (np.gaz, mieszanka paliwa i powietrza) która: pochłania ciepło dostarczane ze źródła ciepła

Bardziej szczegółowo