Wykład: Ryzyko bankowe

Transkrypt

1 Wykład: Ryzyko bankowe

2 Ryzyko a niepewność Słowo ryzyko pochodzi od włoskiego risicare oznaczającego odważyć się. Ryzyko dotyczy sytuacji, gdzie znane jest prawdopodobieństwo wystąpienia określonego zdarzenia. W sytuacjach właściwych dla niepewności rozkład prawdopodobieństwa jest nieznany. F. Knight nazywa ryzyko niepewnością mierzalną.

3 Ryzyko systemowe i specyficzne Ryzyko systemowe odnosi się do całej gospodarki / ogółu społeczeństwa i może przejawiać się spadkiem produkcji, wysokim bezrobociem czy wysoką inflacją. Banki nie mogą go bezpośrednio kontrolować. Ryzyko specyficzne (indywidualne) jest związane z działalnością banków, w tym m.in. z: zarządzaniem bankiem, strukturą aktywów i pasywów, polityką kredytową itp.

4 Gospodarka USA w latach Upada banków (40% działających w 1929 r.). 2 mld $ depozytów straconych. GNP spada o 31%. 13 milionów Amerykanów traci pracę. Ceny produktów rolnych spadają o 53%. Od 1930 r. do 1932 r. akcje firm przemysłowych tracą 80% swojej wartości.

5 Systematyka ryzyka bankowego według Komitetu Bazylejskiego Źródło: Komitet Bazylejski cytowane za J.Górka (2006).

6 Rodzaje ryzyka w obszarze finansowym Źródło: Zawadzka (2002) cytowane za J.Górka (2006).

7 Ryzyko kredytowe Ryzyko kredytowe występuje, gdy kredytobiorca nie zwraca w całości lub części rat kapitałowych wraz z uzgodnionymi odsetkami, prowizjami i innymi opłatami. Ryzyko kredytowe jest z na ogół wynikiem złej oceny zdolności kredytowej kredytobiorców, brakiem zabezpieczeń lub nadmiernym zaangażowaniem banku w wybrane branże lub podmioty gospodarcze.

8 Jakość portfela kredytowego Źródło: KNF, III kw

9 Jakość portfela należności wg okresu przeterminowania Należności brutto od sektora niefinansowego OGÓŁEM - przeterminowane przeterminowane do 30 dni przeterminowane od 31 do 90 dni przeterminowane od 91 do 180 dni przeterminowane powyżej 180 dni w tym: przeterminowane kredyty mieszkaniowe przeterminowane do 30 dni przeterminowane od 31 do 90 dni przeterminowane od 91 do 180 dni przeterminowane powyżej 180 dni Źródło: KNF, listopad 2016.

10 Kredyty mieszkaniowe i wskaźniki LtV Źródło: KNF, Raport o sytuacji banków w 2015 r.

11 Ocena zdolności kredytowej a ryzyko Źródło: KNF, Raport o sytuacji banków w 2014 r.

12 Maksymalna kwota kredytu a wynagrodzenia Źródło: KNF, Raport o sytuacji banków w 2015 r.

13 Zagrożone i opóźnione w spłacie kredyty mieszkaniowe Źródło: KNF, 2016.

14 Zagrożone i opóźnione w spłacie kredyty konsumpcyjne Źródło: KNF, 2016.

15 Zagrożone kredyty dla przedsiębiorstw Źródło: KNF, 2016.

16 Ryzyko kredytowe w PKO BP Ryzyko kredytowe - jest rozumiane jako ryzyko poniesienia straty w wyniku niewywiązania się klienta z zobowiązań wobec Banku lub jako ryzyko spadku wartości ekonomicznej wierzytelności Banku w wyniku pogorszenia się zdolności klienta do obsługi zobowiązań. Celem zarządzania ryzykiem kredytowym jest ograniczenie strat na portfelu kredytowym oraz minimalizacja ryzyka wystąpienia ekspozycji kredytowych zagrożonych utratą wartości, przy zachowaniu oczekiwanego poziomu dochodowości i wartości portfela kredytowego. Źródło: PKO BP, Sprawozdanie Zarządu za 2014 rok.

17 Kredytowy i pożyczki udzielone klientom Grupy Kapitałowej PKO BP (w mln PLN) Źródło: PKO BP, Sprawozdanie Zarządu za 2015 rok.

18 Przestępczość bankowa Przestępczość bankowa - jest to wyłudzanie kredytów, pożyczek czy innych świadczeń pieniężnych. Typową formą przestępczości w tym obszarze pozostaje oszustwo kredytowe, polegające na wyłudzaniu kredytu, pożyczki pieniężnej lub innego instrumentu czy świadczenia finansowego za pomocą podrobionego, przerobionego, poświadczającego nieprawdę albo nierzetelnie wypełnianego dokumentu bądź pisemnego oświadczenia o istotnym znaczeniu. Wyłudzenia i oszustwa na rynku bankowym mogą również polegać na pozyskiwaniu środków zgromadzonych na rachunku bankowym za pomocą firm oraz kont bankowych założonych przy wykorzystaniu tzw. słupów firm tworzonych w celu wykonania określonej transakcji, po której kończą działalność lub osób fizycznych, najczęściej o niskim statusie majątkowym, wykorzystywanych w łańcuchu transakcji w celu ukrycia faktycznych sprawców.

19 Liczba przestępstw związanych z rynkiem bankowym Źródło: MSW, Raport o stanie bezpieczeństwa w Polsce w 2014 roku.

20 Liczba podejrzanych, którym policja postawiła zarzuty o przestępstwa związane z rynkiem bankowym Źródło: MSW, Raport o stanie bezpieczeństwa w Polsce w 2014 roku.

21 Łączna liczba i kwota prób wyłudzeń kredytów Źródło: ZBP.

22 Ryzyko płynności Ryzyko płynności - zagrożenie wystąpieniem przejściowej lub całkowitej utraty płynności przez bank. Występuje ono w sytuacjach, gdy bank ma obniżoną zdolność do regulowania zobowiązań np. na skutek gwałtownego wycofywania lokat lub niespłacania w ustalonym czasie rat kredytów.

23 Płynność banków

24 Niedopasowanie terminów płatności aktywów i pasywów Źródło: KNF, Raport o sytuacji banków w III kw r.

25 Ryzyko walutowe Ryzyko walutowe - oznacza niebezpieczeństwo pogorszenia się sytuacji finansowej banku w wyniku niepomyślnych zmian kursu walutowego. Banki otwierają pozycje walutowe i w konsekwencji narażają się na potencjalne straty; nie potrafią bowiem precyzyjnie przewidzieć poziomu kursu.

26 Ryzyko walutowe w PKO BP Ryzyko walutowe - to ryzyko poniesienia straty z tytułu zmian kursów walutowych, generowane przez utrzymywanie otwartych pozycji walutowych w poszczególnych walutach. Celem zarządzania ryzykiem walutowym jest ograniczanie ewentualnych strat z tytułu zmian kursów walut do akceptowalnego poziomu poprzez kształtowanie struktury walutowej pozycji bilansowych oraz pozabilansowych. Źródło: PKO BP, Sprawozdanie Zarządu za 2014 rok.

27 Poziom niedopasowania walutowego Źródło: KNF, Raport o sytuacji banków w III kw r.

28 Kredyty we frankach szwajcarskich (CHF) Źródło: KNF.

29 Kredyty we frankach szwajcarskich (CHF) Okres Kredyty mieszkaniowe złotowe Kredyty mieszkaniowe walutowe Kredyty mieszkaniowe ogółem gru gru gru gru gru gru gru gru gru gru gru gru gru gru lut Źródło: NBP.

30 Kurs franka szwajcarskiego (CHF) Źródło: bankier.pl.

31 Udział kredytów zagrożonych Źródło: NBP, 2014.

32 Ryzyko stopy procentowej Ryzyko stopy procentowej oznacza, że zmiany rynkowej stopy procentowej mogą narazić bank na straty. Ryzyko to wpływa na dochody oraz na wycenę aktywów, pasywów i instrumentów pozabilansowych. Źródło: KNF, Raport o sytuacji banków w 2014 r.

33 Stopy procentowe w USA,

34 Rynek kredytów hipotecznych w USA Wskaźnik Nieuiszczenie należności w ciągu pierwszych 12 miesięcy (%) Nieuiszczenie należności w ciągu pierwszych 21 miesięcy (%) Kredyty hipoteczne Prime Subprime ,43 2,39 4,33 4,93 11,19 16,22 23,79 25,48 5,11 4,91 10,51 6,4 23,35 31,72 43,75 32,15 LTV (%) 75,92 74,89 75,99 77,75 79,63 80,69 80,4 80,56 Wskaźnik marży dla ARM 2,30 2,40 2,90 2,70 5,20 5,40 5,50 5,30 Procent pożyczek zawierających: a) ARM 26,45 26,04 23,16 12,93 73,31 69,49 61,78 38,92 b) Karę za spłatę zobowiązania "z góry" 2,67 9,82 10,91 5,56 70,98 75,42 73,70 48,52 Źródło: Amromin G., Paulson A.L., Comparing patterns of default among prime and subprime mortgages, 2009

35 Ryzyko operacyjne Ryzyko operacyjne - wiąże się z wadami mechanizmów kontroli wewnętrznej i zarządzania instytucją. Na ryzyko operacyjne narażają bank nieetyczni lub niekompetentni pracownicy. Może się ono też wiązać z uszkodzeniem systemów informatycznych banku lub włamaniami do tego systemu. Nick Leeson doprowadził do upadku Banku Barings [straty 1,3 mld USD]

36 Ryzyko operacyjne w PKO BP Ryzyko operacyjne jest rozumiane jako ryzyko powstania straty wynikającej z niedostosowania lub zawodności wewnętrznych procesów, ludzi i systemów lub zdarzeń zewnętrznych. Ryzyko operacyjne uwzględnia ryzyko prawne, a nie obejmuje ryzyka utraty reputacji i ryzyka biznesowego. Celem zarządzania ryzykiem operacyjnym jest zwiększenie bezpieczeństwa prowadzonej przez Bank działalności operacyjnej przez udoskonalanie efektywnych, dostosowanych do profilu i skali działalności mechanizmów identyfikacji, oceny i pomiaru, ograniczania oraz monitorowania i raportowania ryzyka operacyjnego. Źródło: PKO BP, Sprawozdanie Zarządu za 2014 rok.

37 Ryzyko prawne Ryzyko prawne jest związane z wadliwie skonstruowanymi umowami / regulaminami lub innymi działaniami, które narażają bank na straty materialne w wyniku wytoczonych i wygranych przez klientów spraw sadowych.

38 Kary dla banków za oszukiwanie klientów Bank of America za oszukiwanie klientów w latach , polegające na sprzedaży obligacji opartych na kredytach hipotecznych MBS (mortgage-backed securities), zapłaci rekordową karę 16,7 mld USD. JP Morgan zgodził się zapłacić karę 13 mld USD, a Citigroup 7 mld USD.

39 Ryzyko utraty reputacji Ryzyko utraty reputacji czyli w praktyce utraty klientów w wyniku nieprzestrzegania odpowiednich ustaw i przepisów, niedostatecznego zabezpieczenia systemu informatycznego, złego podejścia do klientów (wprowadzania ich w błąd lub oszukiwania) klientów, niepomyślnie przeprowadzonych kampanii promocyjnych, błędów w operacjach itp.

40 Ryzyko utraty reputacji w PKO BP Ryzyko utraty reputacji rozumiane jest jako ryzyko pogorszenia reputacji wśród klientów, kontrahentów, inwestorów, organów nadzoru i kontroli oraz opinii publicznej, na skutek decyzji biznesowych Banku, zdarzeń operacyjnych, przypadków braku zgodności lub innych zdarzeń. Celem zarządzania ryzykiem utraty reputacji jest ochrona reputacji Banku poprzez przeciwdziałanie występowaniu strat reputacyjnych oraz ograniczanie negatywnego wpływu zdarzeń wizerunkowych na reputację Banku. Źródło: PKO BP, Sprawozdanie Zarządu za 2014 rok.

41 Ryzyko a wymogi kapitałowe Banki wyliczają obowiązujące wymogi kapitałowe z tytułu: 1. ryzyka kredytowego; 2. ryzyka rynkowego, w tym: a) ryzyka walutowego, b) ryzyka cen towarów, c) ryzyka cen kapitałowych papierów wartościowych, d) ryzyka szczególnego cen instrumentów dłużnych, e) ryzyka ogólnego stóp procentowych; 3. ryzyka rozliczenia dostawy oraz ryzyka kontrahenta, 4. przekroczenia limitu koncentracji zaangażowań i limitu dużych zaangażowań, 5. przekroczenia progu koncentracji kapitałowej, 6. innych rodzajów ryzyka w zakresie i wysokości adekwatnej do ponoszonego ryzyka.

42 Adekwatność kapitałowa Adekwatność kapitałowa to proces mający na celu zapewnienie, iż poziom ryzyka, które Bank podejmuje w związku z rozwojem działalności biznesowej, może zostać pokryty posiadanym kapitałem, biorąc pod uwagę określony poziom tolerancji na ryzyko oraz horyzont czasowy. Proces zarządzania adekwatnością kapitałową obejmuje w szczególności przestrzeganie obowiązujących regulacji organów nadzoru i określonego w Banku poziomu tolerancji na ryzyko oraz proces planowania kapitałowego, w tym politykę pozyskiwania źródeł kapitału. Celem zarządzania adekwatnością kapitałową jest utrzymywanie, w sposób ciągły, kapitału na poziomie adekwatnym do skali oraz profilu ryzyka działalności Banku. Źródło: PKO BP, Sprawozdanie Zarządu za 2014 rok.

43 Adekwatność kapitałowa Proces zarządzania adekwatnością kapitałową Banku obejmuje: identyfikację i monitorowanie istotnych rodzajów ryzyka, szacowanie kapitału wewnętrznego na pokrycie poszczególnych rodzajów ryzyka oraz łącznego kapitału wewnętrznego, monitorowanie, raportowanie, prognozowanie i limitowanie adekwatności kapitałowej, dokonywanie alokacji kapitału wewnętrznego na obszary biznesowe, segmenty klienta oraz spółki Grupy Kapitałowej dla celów analiz rentowności, wykorzystywanie narzędzi wpływających na poziom adekwatności kapitałowej (w tym: narzędzi wpływających na poziom funduszy własnych, skalę pomniejszeń funduszy własnych oraz wielkość portfela kredytowego). Źródło: PKO BP, Sprawozdanie Zarządu za 2014 rok.

44 Adekwatność kapitałowa - regulacje Podstawową regulacją obowiązującą w procesie oceny adekwatności kapitałowej wg stanu na dzień 31 grudnia 2014 roku jest Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012, zwane dalej Rozporządzenie CRR. Na dzień 31 grudnia 2014 roku PKO Bank Polski spełnia wymagania dotyczące miar adekwatności kapitałowej określone w Rozporządzeniu CRR. Poziom adekwatności kapitałowej Banku w 2014 roku utrzymywał się na bezpiecznym poziomie, istotnie powyżej limitów nadzorczych. Źródło: PKO BP, Sprawozdanie Zarządu za 2014 rok.

45 Adekwatność kapitałowa sytuacja PKO BP Na dzień 31 grudnia 2014 roku w stosunku do 31 grudnia 2013 roku współczynnik wypłacalności Banku utrzymał się na stabilnym poziomie i wyniósł 13,37%. Na dzień 31 grudnia 2014 roku w funduszach własnych Banku wyliczanych na potrzeby adekwatności kapitałowej został ujęty zysk Banku za 2013 rok w wysokości tysięcy PLN po pomniejszeniu o zatwierdzoną dywidendę oraz zysk netto Banku za okres od roku do roku w kwocie tysięcy PLN, po pomniejszeniu o przewidywane obciążenia i dywidendy. Źródło: PKO BP, Sprawozdanie Zarządu za 2014 rok.