Pytania egzaminacyjne

Transkrypt

1 Pytania egzaminacyjne Rozdział I. Pojęcie, rodzaje i źródła prawa procesowego cywilnego Pytanie 1. Co to jest sprawa cywilna? Sprawami cywilnymi są sprawy z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy, i sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych, a także inne sprawy, do których, na mocy przepisów szczególnych, stosuje się przepisy Kodeksu postępowania cywilnego (art. 1 ustawy z r. Kodeks postępowania cywilnego, tekst jedn. Dz.U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.). Oznacza to, że sprawami cywilnymi w znaczeniu materialnym są te sprawy, które ze swej istoty mają charakter cywilny, gdyż są normowane przepisami prawa cywilnego. Do tej grupy należą sprawy z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego, opiekuńczego i prawa pracy. Z kolei sprawami cywilnym w znaczeniu formalnym są te sprawy, które co prawda nie są cywilnymi ze swej natury, ale na mocy przepisów prawa zostały poddane właściwości cywilnych sądów powszechnych. W tym zakresie można wskazać m.in. sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych czy też sprawy z zakresu postępowania rejestrowego. Do spraw przekazanych na mocy przepisów pozakodeksowych należą np. sprawy o wydanie orzeczenia zastępującego uchwałę o podziale spółdzielni ustawa z r. o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r. poz ze zm.). Pytanie 2. Co to jest postępowanie cywilne? Jakie są jego zadania i funkcje? Pojęcie postępowania cywilnego jest w doktrynie definiowane w różny sposób, niemniej można uznać, iż jedną z najtrafniejszych definicji jest ta, skonstruowana Pyt. 1 2

2 2 Pytania egzaminacyjne przez J. Jodłowskiego, według której postępowanie cywilne jest prowadzoną w określonych prawem formach działalnością sądów i innych właściwych organów oraz występujących przed tymi organami stron i innych zainteresowanych osób, zmierzającą do realizacji stosunków prawa cywilnego, rodzinnego i prawa pracy oraz do ochrony wynikających z tych stosunków praw podmiotowych. Działalność ta polega na rozpatrywaniu i rozstrzyganiu spraw z zakresu tych stosunków oraz na przymusowym wykonywaniu orzeczeń sądów i innych właściwych organów stwierdzających prawa i obowiązki stron 1. Już z tej definicji można wysnuć wniosek, iż najistotniejszym zadaniem postępowania cywilnego jest realizacja norm prawa materialnego w zakresie spraw cywilnych na drodze ich przymusowego wykonania. Według W. Broniewcza funkcje postępowania cywilnego koncentrują się na następujących zagadnieniach: 1) konkretyzowaniu i realizowaniu norm prawnych z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, 2) wydawaniu zarządzeń, zwolnień i zezwoleń mających znaczenie prawne, 3) dokonywaniu czynności dokumentacyjno-rejestrowych, 4) dokonywaniu innych czynności przekazanych sądom na drodze ustawy 2. Pytanie 3. Jakie są rodzaje postępowania cywilnego? W obrębie postępowania cywilnego można wyróżnić dwie zasadnicze formy: proces i postępowanie nieprocesowe. W art KPC ustawodawca wyraźnie określił, że sąd rozpoznaje sprawy w procesie, chyba że ustawa stanowi inaczej. Proces cywilny jest postępowaniem, w którym sąd rozpoznaje spór prawny między dwiema stronami i rozstrzyga o łączącym te strony stosunku prawnym i wynikających z niego prawach i obowiązkach stron. Przepisy dotyczące procesu stanowią podstawową regulację w zakresie postępowania cywilnego, zważywszy iż, zgodnie z art KPC, przepisy o procesie stosuje się odpowiednio do innych rodzajów postępowań unormowanych w Kodeksie postępowania cywilnego, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej. Drugim trybem występującym w postępowaniu rozpoznawczym jest postępowanie nieprocesowe, w którym rozpatrywane są następujące sprawy, wskazane w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego: 1) sprawy z zakresu prawa osobowego, 2) sprawy z zakresu prawa rodzinnego, opiekuńczego i kurateli, 3) sprawy z zakresu prawa rzeczowego, 1 J. Jodłowski, [w:] J. Jodłowski, Z. Resich, J. Lapierre, T. Misiuk-Jodłowska, Postępowanie cywilne, Warszawa 1996, s W. Broniewicz, Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 1995, s. 17. Pyt. 3

3 Rozdział I. Pojęcie, rodzaje i źródła prawa procesowego cywilnego 3 4) sprawy z zakresu prawa spadkowego, 5) sprawy z zakresu przepisów o przedsiębiorstwach państwowych i o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego, 6) sprawy dotyczące złożenia przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego, 7) sprawy rejestrowe, 8) inne sprawy przekazane do trybu postępowania nieprocesowego na mocy przepisów pozakodeksowych. Pytanie 4. Jakie wyróżniamy postępowania pozasądowe? Charakter pozasądowy mają następujące postępowania: 1) postępowanie przed sądem polubownym, uregulowane w art i n. KPC, ma charakter rozpoznawczy i może być prowadzone zarówno przed stałymi sądami polubownymi, jak i powołanymi przez strony, w razie potrzeby, sądami ad hoc, 2) postępowanie pojednawcze w sprawach ze stosunku pracy przed komisjami pojednawczymi, które zgodnie z art ustawy z r. Kodeks pracy (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r. poz ze zm.) powołują wspólnie pracodawca i zakładowa organizacja związkowa, a jeżeli u danego pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa pracodawca, po uzyskaniu pozytywnej opinii pracowników (w praktyce ich rola jest marginalna); celem powołania komisji pojednawczej jest polubowne załatwienie sporów o roszczenia pracowników ze stosunku pracy. Pytanie 5. Jakie są źródła prawa procesowego cywilnego? Podstawowym źródłem prawa procesowego cywilnego jest wielokrotnie nowelizowany Kodeks postępowania cywilnego. Kodeks ten składa się z tytułu wstępnego zawierającego przepisy ogólne, oraz pięciu części obejmujących postępowanie rozpoznawcze, postępowanie zabezpieczające, postępowanie egzekucyjne, międzynarodowe postępowanie cywilne oraz sąd polubowny (arbitrażowy). W niewielkim stopniu aktualność zachowały również akty prawne utrzymane w mocy ustawą z r. Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 297 ze zm.) w art. VII, VIII i IX. Jednak bardzo istotne znaczenie mają inne akty prawne zawierające przepisy z zakresu prawa procesowego cywilnego, wśród których warto wskazać: 1) ustawę z r. Prawo upadłościowe i naprawcze (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 233); 2) ustawę z r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez Pyt. 4 5

4 4 Pytania egzaminacyjne prokuratora i postępowaniu sądowym bez uzasadnionej zwłoki (Dz.U. Nr 179, poz ze zm.); 3) ustawę z r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r. poz ze zm.); 4) rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z r. Regulamin urzędowania sądów powszechnych (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r. poz. 259). Pytanie 6. Jaki jest stosunek prawa cywilnego procesowego do prawa cywilnego materialnego? Postępowanie cywilne służy, w formach wskazanych w przepisach, przymusowemu zrealizowaniu norm prawa materialnego cywilnego. Różnica między tymi dwiema gałęziami prawa polega na tym, że prawo cywilne materialne zawiera normy dotyczące stosunków o charakterze majątkowym i związanych z nimi stosunków niemajątkowych, łączących podmioty równe względem prawa, natomiast prawo procesowe zawiera normy regulujące postępowanie przed organami rozpoznającymi sprawy cywilne z udziałem tychże podmiotów, chcących zrealizować normy prawa materialnego. W tym ostatnim przypadku również jedną z podstawowych zasad jest równość stron. Należy przy tym pamiętać, iż dokonując rozróżnienia normy prawa materialnego cywilnego od normy prawa cywilnego procesowego, należy brać pod uwagę treść badanej normy, a nie rodzaj aktu prawnego, w którym jest ona zawarta, ponieważ często w aktach będących przede wszystkim źródłem prawa procesowego można odnaleźć normy o charakterze materialnoprawnym (art KPC), a także w ustawach regulujących prawo materialne można znaleźć przepisy procesowe (art. 6 czy też art. 199 zd. 2 ustawy z r. Kodeks cywilny, tekst jedn. Dz.U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.). Pytanie 7. Jaki jest stosunek prawa cywilnego procesowego do postępowania administracyjnego i sądowoadministracyjnego? Określając stosunek wzajemny postępowania cywilnego i postępowania administracyjnego, należy odnieść się przede wszystkim do problemu prejudycjalności. Zgodnie z art pkt 3 KPC sąd może zawiesić postępowanie z urzędu, jeżeli rozstrzygnięcie sprawy cywilnej zależy od uprzedniej decyzji organu administracji publicznej. Ponadto na podstawie art KPC, jeżeli postępowanie administracyjne nie jest jeszcze rozpoczęte, a jego rozpoczęcie zależy od wniosku strony, sąd wyznaczy termin do wszczęcia postępowania, w innych przypadkach może zwrócić się do właściwego organu. Natomiast najistotniejszy wpływ postępowania cywilnego na postępowanie sądowoadministracyjne można dostrzec w postępowaniu przed wojewódzkim sądem Pyt. 6 7

5 Rozdział I. Pojęcie, rodzaje i źródła prawa procesowego cywilnego 5 administracyjnym, który może z urzędu lub na wniosek stron przeprowadzić dowody uzupełniające z dokumentów, jeżeli jest to niezbędne do wyjaśnienia istotnych wątpliwości i nie spowoduje nadmiernego przedłużenia postępowania w sprawie. Do tego postępowania dowodowego stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania cywilnego (art i 5 ustawy z r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.). Z kolei, w razie zaginięcia lub zniszczenia akt w postępowaniu sądowoadministracyjnym, niezależnie od oświadczeń i wniosków, sąd przeprowadza z urzędu dochodzenie, nie pomijając żadnej okoliczności, która może mieć znaczenie dla ustalenia treści zaginionych lub zniszczonych akt. Sąd bierze pod uwagę wpisy do repertoriów i innych ksiąg biurowych. Sąd może też przesłuchać w charakterze świadków sędziów, prokuratorów, protokolantów, pełnomocników stron i inne osoby, które uczestniczyły w postępowaniu lub które mogą wypowiedzieć się co do treści akt, jak również może zarządzić przesłuchanie stron. Do przeprowadzenia tych dowodów także stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania cywilnego (art PrPostSAdm). I wreszcie na podstawie art. 300 PrPostSAdm w sprawach nieunormowanych w niniejszej ustawie, do postępowania w zakresie obrotu zagranicznego stosuje się odpowiednio przepisy części trzeciej Kodeksu postępowania cywilnego. Z kolei sędziowie sądów powszechnych są związani w sprawach cywilnych ostatecznymi decyzjami administracyjnymi, gdy są one zgodne z prawem. Jeżeli po zbadaniu decyzji okazuje się, iż jest ona sprzeczna z prawem, sędzia nie jest nią związany i rozstrzyga sprawę z pominięciem jej treści. Uprawnienie to można wyprowadzić z konstytucyjnej zasady niezawisłości sędziowskiej (art. 178 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z r., Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze sprost. i zm.). Pytanie 8. Co to jest proces adhezyjny? Postępowanie adhezyjne związane jest z rozpatrywaniem roszczenia cywilnego związanego z przestępstwem w procesie karnym. Tym terminem określa się zespół czynności dokonywanych przez sąd i innych uczestników procesu w związku z roszczeniem o charakterze cywilnym. W procesie adhezyjnym mogą być dochodzone tylko roszczenia wynikające bezpośrednio z popełnienia przestępstwa (art. 62 ustawy z r. Kodeks postępowania karnego, Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.), a więc wykluczone jest dochodzenie roszczeń tylko pośrednio z nim związanych, z wyjątkiem roszczeń regresowych, których może żądać ubezpieczyciel w zakresie, w jakim pokrył szkodę wyrządzoną pokrzywdzonemu przez przestępstwo. Materialnoprawną podstawą powództwa pokrzywdzonego (lub innych uprawnionych osób) są przepisy prawa cywilnego dotyczące naprawienia szkody lub uzyskania zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Roszczenie musi mieć charakter majątkowy, co wyklucza z procesu adhezyjnego roszczenia w zakresie ochrony dóbr osobistych czy Pyt. 8

6 6 Pytania egzaminacyjne też ustalenia prawa lub stosunku prawnego. Powództwo może być skierowane tylko przeciwko oskarżonemu, gdyż osoby trzecie nie mogą być pozywane w procesie adhezyjnym. Zgodnie z art. 62 KPK pokrzywdzony może, aż do rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej, wytoczyć przeciw oskarżonemu powództwo cywilne. Jednak w razie jego śmierci osoby najbliższe mogą w terminie określonym w tym przepisie wytoczyć powództwo cywilne o przysługujące im roszczenia majątkowe, wynikające z popełnienia przestępstwa. W razie śmierci powoda cywilnego osoby najbliższe mogą wstąpić w prawa zmarłego i dochodzić przysługujących im roszczeń. Niewstąpienie tych osób nie tamuje biegu postępowania sąd, wydając orzeczenie kończące postępowanie, pozostawia wówczas powództwo cywilne bez rozpoznania. Sąd przed rozpoczęciem przewodu sądowego odmawia przyjęcia powództwa cywilnego, jeżeli: 1) powództwo cywilne jest z mocy przepisu szczególnego niedopuszczalne;, 2) roszczenie nie ma bezpośredniego związku z zarzutem oskarżenia, 3) powództwo zostało wniesione przez osobę nieuprawnioną, 4) to samo roszczenie jest przedmiotem innego postępowania lub o roszczeniu tym prawomocnie orzeczono, 5) po stronie pozwanych zachodzi współuczestnictwo konieczne z instytucją państwową, samorządową lub społeczną albo z osobą, która nie występuje w charakterze oskarżonego, 6) złożono wniosek, o którym mowa w art ustawy z r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.), dotyczący naprawienia wyrządzonej szkody. Jeżeli pozew odpowiada warunkom formalnym, a nie zachodzą te okoliczności, sąd orzeka o przyjęciu powództwa cywilnego. Mimo przyjęcia powództwa cywilnego sąd pozostawia je bez rozpoznania, jeżeli po rozpoczęciu przewodu sądowego ujawni się którakolwiek ze wskazanych wyżej okoliczności. Na odmowę przyjęcia powództwa cywilnego lub na pozostawienie go bez rozpoznania zażalenie nie przysługuje. Należy dodać, że powód cywilny ma w tym postępowaniu uprawnienia, bowiem może on dowodzić tylko tych okoliczności, na których opiera swoje roszczenia. Na podstawie art. 67 KPK, jeżeli sąd odmówił przyjęcia powództwa cywilnego lub pozostawił je bez rozpoznania, powód cywilny może dochodzić swego roszczenia w postępowaniu cywilnym. Jeżeli w terminie zawitym 30 dni od daty odmowy przyjęcia lub pozostawienia powództwa cywilnego bez rozpoznania powód cywilny wniesie o przekazanie pozwu sądowi właściwemu do rozpoznawania spraw cywilnych, za dzień zgłoszenia roszczenia uważa się dzień wniesienia pozwu w postępowaniu karnym. Pyt. 8

7 Rozdział I. Pojęcie, rodzaje i źródła prawa procesowego cywilnego 7 Pytanie 9. Jaki jest wpływ postępowania karnego na postępowanie cywilne, jeśli toczą się równolegle? Jeśli postępowanie karne i postępowanie cywilne toczą się równolegle, sąd cywilny może zawiesić z urzędu postępowanie, zgodnie z art pkt 4 KPC, jeżeli ujawni się czyn, którego ustalenie w drodze karnej lub dyscyplinarnej mogłoby wywrzeć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy cywilnej. Ponadto, zgodnie z art KPC, jeżeli postępowanie karne nie jest jeszcze rozpoczęte, a jego rozpoczęcie zależy od wniosku strony, sąd wyznaczy termin do wszczęcia postępowania, w innych wypadkach może zwrócić się do właściwego organu. Warto przy tym zauważyć, iż postanowienie to nie jest tożsame z obowiązkiem wynikającym z treści art KPK, który stanowi, że instytucje państwowe i samorządowe, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub Policję, oraz przedsięwziąć niezbędne czynności do czasu przybycia organu powołanego do ścigania przestępstw lub do czasu wydania przez ten organ stosownego zarządzenia, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów przestępstwa. Ze względów celowościowych i logicznych należy więc traktować kwestię zawiadomienia organów ścigania, na podstawie art KPC, nie w kategoriach jednej z możliwości działania sądu, ale jako obowiązek nałożony na sąd powszechny rozpoznający sprawę cywilną. Pytanie 10. Jaki jest wpływ postępowania karnego na postępowanie cywilne, jeśli toczy się ono po zakończeniu postępowania karnego? W tym zakresie decydujące znaczenie ma art. 11 KPC, zgodnie z którym ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym. Jednakże osoba, która nie była oskarżona, może powoływać się w postępowaniu cywilnym na wszelkie okoliczności wyłączające lub ograniczające jej odpowiedzialność cywilną. Oznacza to, że sąd cywilny nie może dokonywać ustaleń objętych owym związaniem. Jeżeli mamy do czynienia z wyrokiem uniewinniającym, to nie ma on znaczenia dla przebiegu postępowania cywilnego z uwagi na to, iż niestwierdzenie przestępstwa nie wyklucza odpowiedzialności na gruncie prawa cywilnego materialnego, np. w ramach odpowiedzialności cywilnej z tytułu czynu niedozwolonego. Pytanie 11. Jaki jest wpływ postępowania karnego na postępowanie cywilne, jeśli toczy się ono przed wszczęciem postępowania karnego? W przypadku postępowania cywilnego toczącego się przed postępowaniem karnym, wpływ tego ostatniego jest ograniczony i sprowadza się do ewentualnej Pyt. 9 11

8 8 Pytania egzaminacyjne podstawy wznowienia postępowania na mocy następujących przepisów Kodeksu postępowania cywilnego: 1) art pkt 1, zgodnie z którym można żądać wznowienia postępowania, gdy wyrok został oparty na skazującym wyroku karnym, następnie uchylonym, 2) art , który stanowi, że można również żądać wznowienia w razie późniejszego wykrycia prawomocnego wyroku, dotyczącego tego samego stosunku prawnego, albo wykrycia takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu; w tym ostatnim przypadku okoliczności lub środki dowodowe mogą być wykryte też w toku późniejszego postępowania karnego. Pytanie 12. Jaki jest zasięg terytorialny norm prawa procesowego cywilnego? Podstawową zasadą jest ta, iż sąd zawsze stosuje prawo procesowe państwa jego siedziby (lex fori processualis), bez względu na to, według jakiego prawa materialnego będzie oceniane roszczenie stanowiące przedmiot postępowania. Od powyższej zasady mogą istnieć wyjątki wynikające z przepisów prawa międzynarodowego, dotyczące czynności wykonywanych przez sądy w ramach pomocy prawnej, na wniosek sądów państw obcych. Ponadto, na mocy przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, sąd polski w postępowaniu o uznanie orzeczenia sądu państwa obcego i stwierdzenie wykonalności zagranicznych tytułów egzekucyjnych, dokonuje oceny niektórych warunków niedopuszczalności uznania tych orzeczeń na podstawie obcego prawa procesowego (art i 2 KPC). Pytanie 13. Jakie są podstawowe zasady stosowania norm prawa procesowego cywilnego w czasie? Generalnie, kwestią obowiązywania w czasie przepisów prawa procesowego w okresie jego zmian ustawodawca zajmuje się w przepisach przejściowych nowych (zmieniających się) ustaw, z których można wyinterpretować normy intertemporalne, a więc określające stosunek nowej ustawy do dotychczasowej. W przypadku zmian prawa procesowego uznaje się, że przy wykonywaniu czynności procesowych stosuje się to prawo, które obowiązuje w czasie dokonywania tych czynności. Jednak bezwzględne stosowanie takiej zasady może napotykać trudności praktyczne, dlatego też najczęściej stosuje się rozwiązania przewidujące pewne odstępstwa od niej na podstawie szczególnych postanowień nowej ustawy. W razie zmian prawa materialnego, co ma ogromne znaczenie dla przebiegu postępowania cywilnego, przyjmuje się zasadę, że przepisy nowego prawa materialnego są stosowane do stosunków prawnych powstałych po wejściu w życie nowych Pyt

9 Rozdział I. Pojęcie, rodzaje i źródła prawa procesowego cywilnego 9 przepisów. Należy jednak podkreślić, iż gdy przepisy przejściowe nie ograniczają stosowania przepisów ustawy tylko do nowo powstałych stosunków prawnych, to sądy mają stosować nowe prawo (ius superveniens) do wcześniej istniejących stosunków prawnych. Pytanie 14. Co rozumiesz przez pojęcie dopuszczalności drogi sądowej? Dopuszczalność drogi sądowej jest jedną z fundamentalnych przesłanek procesowych o charakterze: 1) pozytywnym co oznacza, że jej brak staje się przeszkodą procesową (niedopuszczalność drogi sądowej), 2) bezwzględnym gdyż nie podlega dyspozycji stron, a jej brak skutkuje nieważnością postępowania (art. 379 pkt 1 KPC). Dopuszczalność drogi sądowej jest przesłanką działającą od początku postępowania, gdyż sąd ma obowiązek zbadać jej istnienie natychmiast po ocenie warunków formalnych pisma wszczynającego postępowanie, przy czym przesłankę tę sąd uwzględnia z urzędu w każdym stanie sprawy (art. 202 KPC). W razie jej braku o charakterze uprzednim, sąd ma obowiązek zastosować art. 199 KPC i odrzucić pozew, natomiast w razie braku następczego umorzyć postępowanie (art KPC). Pytanie 15. Jak można scharakteryzować niedopuszczalność drogi sądowej? Niedopuszczalność drogi sądowej to inaczej brak pozytywnej przesłanki, jaką jest dopuszczalność drogi sądowej. Może ona przybierać różne formy: 1) bezwzględna występuje wówczas, gdy w żadnym przypadku sprawa określonego rodzaju nie może być rozpoznawana przez sąd cywilny (np. sprawa z prawa podatkowego, która ma charakter administracyjnoprawny), 2) względna występuje, gdy sprawę określonego rodzaju może, według wyboru, rozstrzygać sąd powszechny albo też inny organ (np. sprawę ze stosunku pracy pracownik może skierować do sądu pracy lub do komisji pojednawczej), 3) czasowa występuje, gdy sprawa danego rodzaju może być rozpoznawana przez sądy powszechne dopiero po wyczerpaniu drogi postępowania przed innymi organami (np. postępowania reklamacyjnego art. 107 ustawy z r. Prawo telekomunikacyjne, tekst jedn. Dz.U. z 2014 r. poz. 243 ze zm.). Należy zaznaczyć, iż niektórzy przedstawiciele doktryny stoją na stanowisku, iż czasowa niedopuszczalność drogi sądowej jest jednym z typów względnej niedopuszczalności 1. 1 W. Broniewicz, Postępowanie cywilne, s. 23. Pyt

10 10 Pytania egzaminacyjne Rozdział II. Podstawowe zasady i przesłanki postępowania cywilnego Pytanie 16. Co rozumiesz przez pojęcie podstawowych zasad postępowania cywilnego? Podstawowe zasady postępowania cywilnego stanowią fundamentalne założenia postępowania cywilnego, wyrażone w normach prawa procesowego, odnoszące się do całości postępowania, a stanowiące podstawę do tworzenia i interpretacji szczegółowych unormowań w zakresie działania podmiotów postępowania cywilnego. Do dnia dzisiejszego nie został stworzony zamknięty katalog tych zasad, niemniej jednak można wskazać najważniejsze z nich: 1) zasadę prawa do sądu, 2) zasadę prawdy, 3) zasadę równości stron, 4) zasadę dyspozytywności, 5) zasadę kontradyktoryjności, 6) zasadę jawności, 7) zasadę bezpośredniości, 8) zasadę ustności, 9) zasadę koncentracji materiału dowodowego, 10) zasadę formalizmu procesowego. Pytanie 17. Jakie są podstawowe założenia zasady prawa do sądu? Zasada prawa do sądu zajmuje ważne miejsce zarówno w regulacjach prawa wewnętrznego europejskiego, jak i prawa międzynarodowego. Artykuł 2 Konstytucji RP stanowi, że Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej. Oznacza to, że na państwie ciąży m.in. obowiązek zapewnienia każdemu obywatelowi możliwości ochrony jego praw podmiotowych przed sądem. Kluczowe znaczenie dla kształtowania polskich standardów prawa do sądu, także w sprawach cywilnych, mają postanowienia art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, zgodnie z którym każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd. W polskiej praktyce najwięcej problemów dotyczy przewlekłości postępowania i wynikających stąd negatywnych konsekwencji dla stron. Rozwiązaniem łagodzącym ujemne skutki niezbyt sprawnej realizacji prawa do sądu stały się postanowienia Pyt