POLSUS TOP GENETICS. Sfinansowano z Funduszu Promocji Mięsa Wieprzowego

Transkrypt

1 POLSUS TOP GENETICS Sfinansowano z Funduszu Promocji Mięsa Wieprzowego

2 POLSKA HODOWLA W ZASIĘGU RĘKI

3 POLSUS TOP GENETICS Warszawa 2017

4 Opracowanie: Tadeusz Blicharski, Anna Hammermeister, Agnieszka Warda, Martyna Snopkiewicz, Katarzyna Skrzymowska, Piotr Kołodziejczyk, Anna Rekiel, Justyna Więcek Konsultacja naukowa części merytorycznej: prof. dr hab. Marian Różycki prof. dr hab. Zygmunt Pejsak Zdjęcie na okładce: Arkadiusz Drewing Wydawca: Polski Związek Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej POLSUS ul. Ryżowa 90, Warszawa tel.: Dział Hodowli Biuro Dział Marketingu Dział Księgowości i Kadr fax: polsus@polsus.pl Warszawa 2017 nakład: 1500 egzemplarzy skład, łamanie, druk: studiomagic

5 Spis treści Fundusz Promocji Mięsa Wieprzowego 5 Harmonogram wystaw zwierząt hodowlanych i targów w 2017 roku 7 Nowoczesna oferta 9 Rasy 9 Wybór loszki 14 Wybór knurka 14 Wykorzystanie efektu heterozji 14 Pokrewieństwo 15 Pokrój i kondycja 15 Rasy mateczne i ojcowskie 16 Dokumenty 17 Transport 17 Kwarantanna 17 Aklimatyzacja 18 Zabiegi pielęgnacyjno-profilaktyczne 18 Mikroklimat 19 Powierzchnia kojca dla loszek i knurków 19 Przygotowanie do krycia 20 Krycie 20 Intensywność użytkowania knurka 21 Właściwy przebieg krycia loszek 21 Utrzymanie loszek po kryciu 22 Żywienie loszek 22 Żywienie knurków 24 Najczęstsze błędy popełniane w rozrodzie świń 26 ABC prawidłowego postępowania ze zwierzętami hodowlanymi 30 3

6 Oferta materiału hodowlanego POLSUS 33 woj. dolnośląskie 33 woj. kujawsko - pomorskie 35 woj. lubelskie 51 woj. lubuskie 64 woj. łódzkie 66 woj. małopolskie 69 woj. mazowieckie 71 woj. opolskie 77 woj. podkarpackie 80 woj. podlaskie 82 woj. pomorskie 84 woj. śląskie 91 woj. świętokrzyskie 93 woj. warmińsko - mazurskie 95 woj. wielkopolskie 99 woj. zachodniopomorskie Wykaz najlepszych hodowli Wykaz hodowców, których stada uzyskały certyfikat zdrowia POLSUS 118 Wykaz hodowców, których stada uzyskały certyfikat PQS 120 Organizacje wojewódzkie zrzeszone w POLSUS 121 Adresy i telefony biur POLSUS 123 Wzory dokumentów hodowlanych 124 Wzór umowy kupna/sprzedaży świń hodowlanych 127 Wzory wniosków o przyjęcie Związku/Zrzeszenia/Grupy Producentów lub osoby fizycznej na członka PZHiPTCh POLSUS 4 131

7 Fundusz Promocji Mięsa Wieprzowego W 2017 r. PZHiPTCh POLSUS zaplanował realizację następujących zadań finansowanych ze środków Funduszu Promocji Mięsa Wieprzowego: Promocja materiału hodowlanego podczas targów i wystaw w 2017 roku - świnie W przypadku 23 wystaw regionalnych w 2017 roku dofinansowanie ma na celu ułatwienie nawiązania kontaktów handlowych hodowców z potencjalnymi nabywcami materiału hodowlanego poprzez prezentację gospodarstw w formie filmu, upowszechnianie fachowych porad dotyczących hodowli świń poprzez materiały branżowe w formie broszur ( TOP GENETICS, Jak postępować z knurkiem i loszką hodowlaną ), ulotek, doradztwa zootechnicznego świadczonego przez pracowników POLSUS na stoiskach informacyjnych. Wystawy regionalne będą stanowiły znakomitą oprawę do wręczenia nagród dla hodowców za osiągnięte wyniki hodowlane. Nieodłącznym elementem wystaw regionalnych są profesjonalnie przygotowane stoiska informacyjne, obsługiwane przez specjalistów do spraw hodowli świń PZHiPTCh POLSUS, które są źródłem rzetelnej informacji nt. hodowli i produkcji świń. Uzupełnieniem dotarcia do potencjalnych klientów ma być kontynuacja działań prowadzonych w Internecie na stronie w ramach KATALOGU HODOWCÓW, gdzie zostaną zaktualizowane dane dot. wartości hodowlanej przy poszczególnych profilach oraz przeprowadzone prace mające na celu modernizację całej strony internetowej. W roku 2017 PZHiPTCh POLSUS planuje wziąć udział w 2 imprezach targowych: FERMA ŚWIŃ I DROBIU, CENTRALNE TARGI ROLNICZE. Targi te są doskonałą okazją do organizacji promocji w postaci degustacji, konferencji tematycznych dot. alergenności mięsa wieprzowego, aktualnej wartości dietetycznej wieprzowiny, innowacyjności w chowie i hodowli, biożywności. XXVIII Krajowa Wystawa Zwierząt Hodowlanych - świnie Związek POLSUS zaprezentuje założenia Krajowego Programu Hodowlanego podczas Krajowej Wystawy Zwierząt Hodowlanych, która odbędzie się na terenie Międzynarodowych Targów Poznańskich w Poznaniu w dniach 5-7 maja 2017 r. Zapraszamy na stoisko informacyjno-doradcze obsługiwane przez pracowników PZHiPTCh POLSUS - specjalistów do spraw hodowli świń oraz specjalistów z zakresu rozrodu świń i weterynarii. Zostaną zaprezentowane wszystkie rasy świń, dla których Związek POLSUS prowadzi księgi hodowlane:,, hampshire, duroc, pietrain i puławska. W ofercie wystawienniczej znajdzie się również coś dla najmłodszych zwiedzających. Oprócz atrakcji w postaci bezpośredniego zetknięcia się z żywymi zwierzętami przekażemy dzieciom podstawowe informacje na temat hodowli świń, ich utrzymania, ciekawostki dotyczące zachowania świń (budowanie gniazda przez lochę, ulubione zapachy, kolory) itp. Zaaranżowana dla nich przestrzeń będzie łączyła edukację i zabawę. Wieprzowina mięsem bezpiecznym dla konsumentów Głównym celem zadania jest wykazanie bezpieczeństwa mięsa wieprzowego pod względem jego alergenności oraz braku zanieczyszczeń chemicznych oraz poinformowanie, że mięso wieprzowe nie zawiera alergenów soi, białka mleka krowiego czy pochodzącego z ryb oraz że nie zawiera glutenu ze zbóż. W ramach zadania zostaną przeprowadzone badania laboratoryjne na jednym z najbardziej pożądanych elementów tuszy, tj. schabie, pochodzącym od świń krajowych o znanym i udokumentowanym pochodzeniu z planowych kojarzeń, z różnych regionów Polski. Wyniki badań laboratoryjnych zostaną zebrane i opatrzone komentarzem zawierającym wnioski z przeprowadzonych analiz oraz ich porównanie z nielicznymi danymi literaturowymi. Następnie w formie opracowania zostaną udostępnione podmiotom, które zajmują się szeroko rozumianym żywieniem człowieka, a także organizacjom mającym bezpośredni lub pośredni wpływ na edukację społeczeństwa w zakresie jakości mięsa wieprzowego. 5

8 Realizacja strategii rozwoju systemu PQS Strategia rozwoju systemu PQS zakłada umacnianie oraz budowanie współpracy pomiędzy poszczególnymi ogniwami łańcucha dostaw oraz wykształcenie poprawnych relacji pomiędzy jego uczestnikami. W związku z tym główny nacisk zostanie położony na bezpośrednie działania skierowane do producentów trzody i działania informacyjne skierowane do przedstawicieli rynku detalicznego. Projekt zakłada przeprowadzenie szkoleń grupowych (głównie wśród rolników) oraz indywidualnych konsultacji (głównie wśród detalistów). W celu wsparcia działań rozwojowych systemu przewidziano także działania reklamowe skierowane do konsumentów. Działania te wpisują się w znakowanie żywności krajem pochodzenia i dobrowolne znakowanie produktu znakiem Produkt polski, ponieważ System PQS gwarantuje otrzymanie mięsa w całości pochodzącego z produkcji krajowej, bez importowania zwierząt do tuczu. Dlatego rozwój i promocja tego systemu jakości jest czynnikiem chroniącym zarówno naszych producentów trzody, jak i przetwórców skupujących żywiec lub półtusze PQS, bowiem w swoich standardach system wymaga polskiego surowca. Projekt realizowany w ramach akcji partnerskiej ze Związkiem Polskie Mięso. Realizacja strategii rozwoju systemu PQS kontynuacja Działanie jest kontynuacją zadania Realizacja strategii rozwoju systemu PQS. Kontynuacja programu zakłada dalsze umacnianie współpracy pomiędzy poszczególnymi ogniwami łańcucha dostaw oraz spopularyzowanie certyfikowanego mięsa wieprzowego. W związku z tym główny nacisk zostanie położony na bezpośrednie działania skierowane do szerokiego grona potencjalnych odbiorców, tj. do restauratorów, przedstawicieli sieci HoReCa, fast food, handlu, a także placówek zbiorowego żywienia, firm cateringowych, domów weselnych, hoteli, pensjonatów, ośrodków wypoczynkowych, uzdrowisk, małej gastronomii oraz rynku detalicznego. W ramach zadania realizowane będą w dalszym ciągu działania przypominające wśród rolników i przetwórców (szkolenie dla rolników i przetwórców, reklama w prasie branżowej). W celu wsparcia działań rozwojowych systemu przewidziano także działania reklamowe i pro- 6 mocyjne skierowane do konsumentów, które będą wskazywały w jaki sposób odbywa się produkcja żywca wieprzowego oraz mięsa certyfikowanego, pokażą jego walory oraz polskie źródło pochodzenia. Takie podejście pozwoli budować patriotyzm konsumencki, a w efekcie wpłynąć na poprawę sytuacji w sektorze trzodowym w Polsce. Projekt zakłada promocję mięsa PQS podczas targów, np. Business Food Forum oraz udział w targach Eurogastro. Zakładana jest promocja w mediach, w prasie kobiecej i specjalistycznej oraz w Internecie. Promocja mięsa wieprzowego wśród fanów programów kulinarnych wortalu YouTube połączona ze zlotem YouTuberów Ideą projektu jest zwiększenie konsumpcji polskiej wieprzowiny, poprzez aktywizację grupy użytkowników internetowych kanałów wideo na wortalu YouTube. Cel ten planuje się osiągnąć poprzez zaangażowanie do współpracy gwiazd z wiodących kanałów tematycznych poświęconych gotowaniu, które nie tylko zrealizują filmy, omawiające m.in. walory smakowe dań z polskiej wieprzowiny, ale również wezmą udział w wydarzeniu, jakim jest impreza dla fanów, określana roboczym tytułem "Zlot YouTuberów". Największym tego typu wydarzeniem jest Orange Video Fest w Warszawie. Jako wsparcie marketingowe przewidziana jest budowa strony www, banerowa kampania internetowa, wyświetlana na największych portalach informacyjnych (onet, wp, YouTube, itp.) o planowanej liczbie odsłon na poziomie 2 mln, dzięki współpracy z internetowymi sieciami reklamowymi (ibillboard, IDMnet, Doubleclick Ad Exchange, Goldbach Audience PL). Dodatkowo fanpage na facebooku, twitter i inne media społecznościowe. Koncepcją podjętych działań podczas zlotu są 2 pokazy sztuki kulinarnej każdej z 3 gwiazd kanałów tematycznych YouTube związanych z gotowaniem, konkurs z nagrodami dla fanów, którzy będą mogli spróbować swoich sił w kuchni. Wszystko będzie sfilmowa-ne, w celu późniejszej publikacji na YouTube. Widzowie kanałów tematycznych wortalu YouTube otrzymają treść, którą będą mogli wielokrotnie oglądać oraz komentować i tworzyć własne remiksy nagrań.

9 Harmonogram wystaw zwierząt hodowlanych i targów w 2017 roku Lp. Nazwa wydarzenia Adres wydarzenia Termin 1. MAZURSKIE AGRO SHOW OSTRÓDA 2017 Regionalna Wystawa Zwierząt Hodowlanych EXPO ARENA Ostróda, ul. Grunwaldzka XX Międzynarodowe Targi Ferma Świń i Drobiu Hala EXPO/MOSiR Łódź, al. Politechniki 4 woj. łódzkie XVIII Regionalna Kujawsko-Pomorska Wystawa Zwierząt Hodowlanych w Minikowie Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie Minikowo, pow. Nakło nad Notecią woj. kujawsko-pomorskie Krajowa Wystawa Zwierząt Hodowlanych Międzynarodowe Targi Poznańskie Sp. z o.o. Poznań, ul. Głogowska III Sierpeckie Dni Rolnika w Studzieńcu Teren Zespołu Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Studzieńcu woj. mazowieckie Wystawa Zwierząt Gospodarskich i Drobnego Inwentarza LODR Oddział w Lubniewicach, ośrodek szkoleniowy Pałac w Gliśnie Glisno 123 wol. lubuskie Pomorska Wojewódzka Wystawa Trzody Chlewnej Lubań, Nowy Barkoczyn woj. pomorskie XXIII Regionalna Wystawa Zwierząt Hodowlanych w Sielinku Centrum Wystawowo-Szkoleniowe Opalenica, ul. Parkowa 2 woj. wielkopolskie XXIV Targi Rolnicze AGRO-TARG 2016 Pokaz Trzody Chlewnej i Drobnego Inwentarza Lubuski Ośrodek Doradztwa Rolniczego Kalsk 91 woj. lubuskie XVIII Mazowieckie Dni Rolnictwa Mazowiecka Wystawa Zwierząt Hodowlanych Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego Oddział Poświętne w Płońsku Płońsk, ul. Sienkiewicza 11 woj. mazowieckie Targi Rolne W sercu Polski XIX Wojewódzka Wystawa Zwierząt Hodowlanych w Bratoszewicach Łódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach Bratoszewice, ul. Nowości 32 woj. łódzkie

10 Lp. Nazwa wydarzenia Adres wydarzenia Termin 12. XVIII Regionalna Wystawa Zwierząt Hodowlanych Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku Oddział w Starym Polu Stare Pole, ul. Marynarki Wojennej 21 woj. pomorskie XIX Regionalna Wystawa Zwierząt Hodowlanych w Boguchwale Podkarpacki Ośrodek Doradztwa Rolniczego Boguchwała, ul. Tkaczowa 146 woj. podkarpackie XXIV Regionalna Wystawa Zwierząt Hodowlanych Dni z Doradztwem Rolniczym Podlaski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Szepietowie Szepietowo woj. podlaskie XII Świętokrzyska Wystawa Zwierząt Hodowlanych w Modliszewicach Świętokrzyski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Modliszewicach Modliszewice, ul Piotrkowska 30 woj. świętokrzyskie XXII Regionalna Wystawa Zwierząt Hodowlanych w Piotrowicach Piotrowice koło Chojnowa woj. dolnośląskie XXXI Wystawa Zwierząt Hodowlanych, Maszyn i Urządzeń Rolniczych w Sitnie ZDR Zamość Sitno 116 woj. lubelskie XV Pałucka Wystawa Zwierząt Hodowlanych w Żninie Teren nad Jeziorem Czaplem w Żninie Żnin woj. kujawsko-pomorskie Warmińsko-Mazurska Wystawa Zwierząt Hodowlanych Teren wystawienniczy WarmińskoMazurskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Olsztynie woj. warmińsko-mazurskie Międzynarodowe Dni z Doradztwem Rolniczym Teren Agencji Rozwoju Miasta Siedlce Siedlce, ul. Jana Pawła II 6 woj. mazowieckie XXX Barzkowickie Targi Rolne AGRO POMERANIA 2016 Zachodniopomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego Barzkowice 1 woj. zachodniopomorskie XXII Kociewska Wystawa i Pokaz Zwierząt Hodowlanych w Bolesławowie Zespół Szkół Rolniczych Centrum Kształcenia Praktycznego Bolesławowo 15 woj. pomorskie XII Regionalna Wystawa Zwierząt Hodowlanych Gminny Ośrodek Sportu i Rekreacji w Zakrzowie Zakrzów, ul. Parkowa 10 woj. opolskie wrzesień 24. CENTRALNE TARGI ROLNICZE Warsaw Expo, Nadarzyn woj. mazowieckie

11 Nowoczesna oferta Loszki i knurki pochodzące z Krajowego Programu Hodowlanego są hodowane przy wykorzystaniu zarówno klasycznych metod pracy hodowlanej jak i najnowocześniejszych metod oceny wartości użytkowej oraz hodowlanej (BLUP). Hodowla odbywa się z poszanowaniem zasad dobrostanu zwierząt, ich zdrowia oraz ochrony środowiska naturalnego. Zwierzęta hodowlane (za wyjątkiem rasy pietrain) są wolne od homozygotycznej formy recesywnego genu wrażliwości na stres RYR1TT (nn), dzięki czemu ograniczono niekorzystny wpływ genu RYR1T na cechy jakości mięsa i cechy użytkowości rozpłodowej. Mniejsze są również straty zwierząt w czasie obrotu przedubojowego. Współczesne loszki i knurki hodowlane charakteryzują się wysoką wartością użytkową i hodowlaną. Trzeba jednak pamiętać, że z wysoką produkcyjnością zwierząt hodowlanych wiąże się wzrost wymagań w zakresie warunków utrzymania, żywienia i pielęgnacji. Są to inne, i zarazem większe, potrzeby niż dla tuczników. Jednocześnie słabnie ich odporność na choroby. Dlatego warto zadbać o to, aby stawka zakupionych zwierząt pochodziła z jednego źródła. Pozwoli to uniknąć ewentualnych komplikacji związanych z różnym statusem zdrowotnym nabytego materiału hodowlanego. Rasy świń przedstawione w niniejszej publikacji mogą być wykorzystywane do produkcji wysokiej jakości wieprzowiny w systemie PQS (Pork Quality System), uznanym przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi za krajowy system jakości żywności. Rasy Wielka biała polska () Cechy charakterystyczne Bardzo dobra użytkowość rozpłodowa: «liczne mioty «zdrowe potomstwo «troskliwość macierzyńska «wysoka mleczność. Bardzo dobre przystosowanie do warunków środowiskowych. Loszki rasy przeznaczone są na matki do krzyżowania towarowego. Prace nad stworzeniem rasy wielkiej białej polskiej rozpoczęto na początku XX w. Powstała w wyniku krzyżowania świń rasy białej ostrouchej, w typie użytkowym tłuszczowo-mięsnym z rasą wielką białą angielską. Księgi hodowlane dla tej rasy otwarto w 1956 roku. Uzyskano świnie w typie mięsnym. Świnie rasy charakteryzują się wybitną użytkowością rozpłodową. Sprzyja temu ich budowa i wyniki wieloletniej selekcji. Lochy tej rasy są bardzo dobrymi i troskliwymi matkami. Oprócz doskonalenia płodności i plenności rasa ta selekcjonowana była w kierunku: 9

12 zwiększenia tempa przyrostów dziennych i poprawy jakości tuszy. Na budowie i użytkowości świń tej rasy szczególne, pozytywne piętno, odcisnęła wieloletnia produkcja bekonu oparta o tę rasę. Jak wykazała praktyka, świnie te sprawdzają się w produkcji wielkostadnej. Pod względem cech użytkowości tucznej i rzeźnej, świnie charakteryzują się wynikami na poziomie większości ras ojcowskich, czyli szybkim tempem wzrostu, cienką słoniną i dobrą jakością mięsa. Zwierzęta tej rasy są wolne od recesywnego genu RYR1T. Zwiększa to ich atrakcyjność jako komponentu w programie krzyżowania towarowego. Wzorzec rasy Świnia duża, uzyskuje masę ciała kg; długa, średnio szeroka i głęboka, o płaskich bokach, w zadzie szeroka, z dobrze umięśnionymi szynkami. Świnia późno dojrzewająca. Szczegóły pokroju Głowa - średniej wielkości, o szerokim czole, bez poprzecznych fałd skórnych, w profilu lekko załamana, policzki mięsiste lecz płaskie, ryj prosty, uszy dość duże szeroko ustawione, stojące, lekko pochylone do przodu i na boki; szyja - lekka bez przetłuszczonego karku i bez uwydatnionego podgardla; łopatki płaskie, nieduże, przylegające do tułowia nie wykazujące rozluźnień w kłębie; klatka piersiowa - dość głęboka, silnie wysklepiona, z boków płaska bez zagłębień za łopatkami; grzbiet - długi, mocny lekko łukowaty; zad długi, łagodnie spadzisty, ogon wysoko osadzony; szynki - szerokie, sięgające do stawów skokowych, bez fałd tłuszczowych; brzuch - o poziomej linii podbrzusza, co najmniej 12 prawidłowo rozwiniętych sutków; dopuszcza się asymetrię 1 sutka, sutki kraterowe są niedopuszczalne; nogi - kościste, szeroko rozstawione i proste; skóra - biała, cienka, bez poprzecznego fałdowania, szczecina - biała. 10 Polska biała zwisłoucha () Cechy charakterystyczne Bardzo dobra użytkowość rozpłodowa: «liczne mioty «zdrowe potomstwo «troskliwość macierzyńska «wysoka mleczność. Bardzo dobre przystosowanie do warunków środowiskowych. Loszki rasy przeznaczone są na matki do krzyżowania towarowego. Najliczniejsza rasa w Polsce. Podobnie jak, ukształtowana pod wpływem licznych i różnorodnych importów, którymi uszlachetniano prymitywne rasy rodzime. Przez długi czas, oprócz bezpośredniego dolewu do krwi świń importowanych, w obrębie rasy utrzymywano odrębne, genetycznie wyspecjalizowane linie. Obecnie, wszystkie te linie po włączeniu tworzą jedną rasę, chociaż nadal utrzymywane są stada o dość dużej odrębności. Świnie tej rasy charakteryzują się ogółem cech użytkowych na wysokim poziomie, w tym przede wszystkim bardzo dobrą użytkowością rozpłodową. Przy doborze przywiązywano dużą wagę do kształtowania pożądanej sylwetki. Pokrój świń tej rasy przyczynił się z pewnością do jej tak dużego rozpowszechnienia. Można przyjąć, że różnice w zakresie poziomu użytkowości różnych cech, między rasami i są mniejsze niż pomiędzy poszczególnymi liniami i grupami wewnątrz ras. Obecnie świnie rasy są wolne od genu RYR1T.

13 Wzorzec rasy Budowa świń rasy jest bardzo szlachetna". Są dość duże, osiągają kg masy ciała, późno dojrzewają. Szczegóły pokroju Głowa - nieduża, z szerokim czołem, o profilu lekko załamanym, ryj średnio długi, uszy od dużych i szerokich, bezwładnie zwisających i sięgających do tarczki ryjowej do niedużych, dość wąskich, półsztywnych, nie zasłaniających oczu; szyja - długa, cienka i lekka; łopatki - małe, dobrze przylegające; klatka piersiowa - raczej płytka, szeroka, dobrze wysklepiona; grzbiet - długi, szeroki, lekko łukowaty; zad - długi, nieco spadzisty; szynki - szerokie, nisko opuszczone, bez fałd tłuszczowych; brzuch - głęboki, co najmniej 12 prawidłowo rozwiniętych sutków, dopuszcza się asymetrię 1 sutka, sutki kraterowe są niedopuszczalne; nogi - kościste, stosunkowo krótkie, prosto postawione; skóra - bez poprzecznego fałdowania, biała, dopuszczalne niewielkie ciemne plamy pokryte białym włosem; szczecina - biała. Duroc Knury rasy duroc przeznaczone są na ojców do krzyżowania towarowego. pochodzi z USA. Zwierzęta tej rasy, zwłaszcza dorosłe, wykazują dużą odporność na warunki środowiska i duże zdolności adaptacyjne. Cenną cechą świń tej rasy jest nieprzeciętnie dobra jakość mięsa. Świnie rasy duroc stanowią ważny komponent niemal we wszystkich programach krzyżowniczych, zwłaszcza w krajach i rejonach, gdzie dużą wagę przywiązuje się do jakości mięsa. Stosowane są, m.in. także ze względu na zwiększenie stopnia heterozygotyczności potomstwa, ujawniającej się we wzroście odporności. Wzorzec rasy Świnia o średnich (do dużych) wymiarach ciała, śródtułowie dość krótkie, nogi mocne. Charakteryzuje się mocną konstytucją, szerokim grzbietem oraz rozbudowaną partią zadu z wydatnymi szynkami. Szczegóły pokroju Głowa - średniej wielkości, dość krótka, o profilu wklęsłym, uszy średniej wielkości, przy czym 2/3 do 3/4 ucha jest zawieszonezałamane i opada ku przodowi; tułów - mocny, średnio długi, o szerokim, lekko karpiowatym grzbiecie; brzuch - co najmniej 12 prawidłowo rozwiniętych sutków, dopuszcza się asymetrię 1 sutka, sutki kraterowe niedopuszczalne; klatka piersiowa - dobrze wysklepiona; nogi raczej wysokie, proste, dobrze ustawione, szeroko rozstawione o nieco stromych pęcinach; umaszczenie - brązowe o różnych odcieniach: od jasnozłotego do ciemnoczerwonego (mahoniowego). Cechy charakterystyczne Bardzo dobra użytkowość tuczna i rzeźna: «bardzo dobre wykorzystanie paszy «bardzo szybkie tempo wzrostu «małe otłuszczenie «duża zawartość mięsa w tuszy. 11

14 Hampshire grzbiet; brzuch - co najmniej 12 prawidłowo rozwiniętych sutków, dopuszcza się asymetrię 1 sutka, sutki kraterowe niedopuszczalne; nogi - wysokie, proste, kości palców ustawione pionowo (pionowo ustawione raciczki); umaszczenie - czarne z charakterystycznym białym pasem o rożnej szerokości, przechodzącym przez łopatki, przednie kończyny i brzuch. Pietrain Cechy charakterystyczne Bardzo dobra użytkowość tuczna i rzeźna: «bardzo dobre wykorzystanie paszy «bardzo szybkie tempo wzrostu «małe otłuszczenie «duża zawartość mięsa w tuszy. Knury rasy hampshire przeznaczone są na ojców do krzyżowania towarowego. Świnie tej rasy pochodzą z USA. W hodowli czystorasowej są dość trudne. Użytkowość rozpłodowa utrzymuje się na poziomie umożliwiającym opłacalność hodowli, ale pod warunkiem dobrych warunków środowiska. Często stosowane w programach krzyżowniczych jako komponent o wysokiej mięsności i dużym udziale wartościowych wyrębów w tuszy. Zwykle stosowane do produkcji knurków mieszańcowych z rasą pietrain lub duroc. Mieszańce świń rasy hampshire z rasami białymi są białe z lekkim szaroniebieskim zabarwieniem skóry w miejscach, gdzie świnie rasy hampshire są czarno umaszczone. Wzorzec rasy Świnia charakteryzuje się średnią wielkością, mocną konstytucją, szerokim grzbietem oraz rozbudowaną partią zadu z wydatnymi szynkami. Szczegóły pokroju Głowa - lekka, dość krótka, uszy małe wyprostowane, ryj długi lekko wklęsły; tułów średniej długości, szeroki, lekko karpiowaty 12 Cechy charakterystyczne Bardzo dobra użytkowość tuczna i rzeźna: «bardzo dobre wykorzystanie paszy «bardzo szybkie tempo wzrostu «małe otłuszczenie «bardzo duża zawartość mięsa w tuszy. Knury rasy pietrain przeznaczone są na ojców do krzyżowania towarowego. pochodzi z Belgii. Ze względu na wybitną mięsność powszechnie stosowana w krzyżowaniu towarowym. Najlepsze rezultaty uzyskuje się, gdy świnie tej rasy stosowane są jako jeden z komponentów do uzyskiwania mieszańcowych knurów (zazwyczaj z rasą duroc lub hampshire). Wzorzec rasy Świnia średniej wielkości, późno dojrzewająca. Szczegóły pokroju Głowa - średniej wielkości, z prostym lub lekko załamanym ryjem, uszy krótkie, dość szerokie, zdecydowanie stojące, rzadziej lekko

15 pochylone ku przodowi; szyja - krótka, mocno umięśniona, bez przetłuszczenia i bez wyraźnego podgardla; klatka piersiowa pojemna o mocno wysklepionych żebrach; łopatka - silnie umięśniona, dająca dobrze uformowaną szynkę przednią, (świnia czteroszynkowa ); grzbiet - długi, szeroki, mocny, równy; szynka - szeroka, głęboka, sięgająca do stawu skokowego, mocno wypełniona, przy czym nie przetłuszczona; zad - bardzo długi, łagodnie spadzisty, w lędźwiach i pośladkach szeroki, ogon wysoko osadzony; brzuch - co najmniej 12 prawidłowo rozwiniętych sutków, dopuszcza się asymetrię 1 sutka, sutki kraterowe niedopuszczalne; skóra - cienka, elastyczna, w kolorze od różowego do ciemnoszarego; szczecina - cienka, krótka; umaszczenie - łaciate, przy czym rozmieszczenie łat ciemnych i białych nieregularne często na białych łatach występuje owłosienie rude. pietrain, jako jedyna spośród przedstawionych w tej publikacji ras, może być wykorzystana do produkcji tuczników w systemie PQS tylko jako jeden z komponentów ojcowskich, w formie mieszańca (z rasą duroc lub hampshire). W systemie PQS nie można stosować knurów pietrain w formie czystorasowej. Puławska Objęta Krajowym Programem Ochrony Zasobów Genetycznych Świń Rasy Puławskiej". Uznawana za najstarszą spośród hodowanych w Polsce ras. Oficjalnie uznano ją w 1935 roku, pierwotnie pod nazwą świni gołębskiej. Powstała w wyniku uszlachetniającego krzyżowania rodzimych świń prymitywnych z rasą berkshire a następnie wielką białą angielską. Jej pierwotnym typem był tłuszczowomięsny kierunek użytkowania. W ostatnich latach, w wyniku intensywnej pracy hodowlanej, gdzie oprócz selekcji zastosowano także dolew krwi innych ras, wyhodowano obecną rasę puławską. Zaletą świń tej rasy jest wybitna mleczność i troskliwość macierzyńska. Coraz częściej z powodzeniem podejmowane są działania mające na celu wykorzystanie walorów smakowych świeżego mięsa ze świni puławskiej oraz jego przydatności do produkcji wysokowartościowych produktów. Zainteresowanie rasą puławską z roku na rok stale rośnie zarówno wśród hodowców świń jak i przetwórców a nawet sieci handlowych (współpraca z Auchan). Wzorzec rasy Świnia średniej wielkości, szeroka i głęboka, dość długa i nisko osadzona. Szczegóły pokroju Głowa - nieduża, szeroka w partii czołowej, o profilu lekko załamanym, ryj prosty, niezbyt długi, policzki umięśnione, uszy stojące, lekko pochylone do przodu, dopuszcza sie uszy lekko zwisające; szyja - dość krótka, w karku szeroka, bez uwydatnionego podgardla; łopatki - dobrze przylegające, kłąb szeroki i dobrze związany; klatka piersiowa - szeroka i głęboka, z silnie wysklepionym ożebrowaniem (beczkowata); grzbiet - szeroki, średnio długi, mocny, o linii łukowatej; lędźwie krótkie lecz szerokie; zad - dość długi, szeroki i mocny, dobrze związany z lędźwiami, lekko spadzisty, ogon wysoko osadzony; szynki - szerokie, uwypuklone ku tyłowi, sięgające do stawów skokowych, bez fałd tłuszczowych; brzuch - z wypełnionymi słabiznami, co najmniej 12 prawidłowo 13

16 rozwiniętych sutków, dopuszcza się asymetrię 1 sutka, sutki kraterowe niedopuszczalne; nogi - średniej długości, o kości względnie cienkiej, lecz mocnej, postawione szeroko i prawidłowo; skóra - średnio gruba, bez fałdów, o barwie od łupkowo szarej do pomarańczowej, na całym ciele pigmentowana, z wyjątkiem dolnych części nóg i końca ryja, które mogą być białe; szczecina - przybiera barwę pigmentu skóry; umaszczenie - łaciate czarno-białe z nieregularnym rozmieszczeniem czarnych plam na białym tle, których nasilenie nie powinno przekraczać 70 powierzchni skóry, dopuszcza się umaszczenie trójbarwne czarno-biało-rude; skóra na całym ciele pigmentowana, z wyjątkiem dolnych części nóg i końca ryja, które mogą być białe. Wybór loszki Kupując loszkę hodowlaną należy pamiętać, że powinna to być loszka rasy lub (albo mieszańce tych ras: x lub x ) lub jeśli jest to uzasadnione rasy puławskiej. Są to tzw. rasy mateczne, które charakteryzują się przede wszystkim bardzo dobrymi cechami użytkowości rozpłodowej i wykazują najwyższą płodność, plenność, mleczność i troskliwość macierzyńską. Ponadto, charakteryzują się wysoką wartością tuczną i rzeźną. Wybór knurka Pierwszym elementem, na który należy zwrócić uwagę przy zakupie knurka jest wybór właściwej rasy. Zależnie od przewidywanego przeznaczenia prosiąt, należy odpowiednio dobrać rasę knura - ich ojca. Jeśli jesteśmy zdecydowani, aby wszystkie uzyskane prosięta przeznaczyć do tuczu i na sprzedaż, wówczas warto wybierać knurka spośród, tzw. ras ojcowskich, czyli duroc, pietrain i hampshire lub mieszańców tych ras, np. hampshire x duroc, hampshire x pietrain czy duroc x pietrain. Rasy ojcowskie i ich mieszańce dobrze wykorzystują paszę, osiągają wysokie przyrosty dzienne i mają wysoką zawartość mięsa w tuszy. Cechy te są wysoko odziedziczalne i przekazywane na potomstwo, właśnie za pośrednictwem knurów. Często równie dobre rezultaty można uzyskać stosując knury ras białych: i. Jest to szczególnie uzasadnione, gdy planujemy pozostawienie odchowanych loszek do dalszego rozrodu. Jednak naczelną zasadą jest wybór knura o dużym tempie wzrostu i mięsności. Trafna decyzja co do wyboru odpowiedniego osobnika jest ważniejsza niż dobór rasy. Wykorzystanie efektu heterozji Do produkcji tuczników szczególnie polecane są loszki i knurki mieszańcowe, ponieważ ich walory użytkowe dodatkowo mogą zostać wzbogacone o korzystny efekt heterozji, czyli wybujałości mieszańców. 14 Loszki mieszańcowe w porównaniu z loszkami czystorasowymi wcześniej osiągają dojrzałość płciową, stwarzają korzystniejsze warunki do rozwoju płodów w macicy, rodzą i odchowują liczniejsze mioty, o większej masie ciała i mają

17 mniejsze straty prosiąt podczas odchowu. Natomiast knury mieszańce w stosunku do ras czystych charakteryzują się wcześniejszym dojrzewaniem płciowym, większą masą i wielkością jąder, lepszym libido oraz produkują większą ilość nasienia o lepszej jakości. Cechy te wpływają na większą skuteczność krycia, liczebność i masę miotów, mniejszą zamieralność płodów oraz większą żywotność prosiąt. Knury mieszańce mogą być dłużej użytkowane. Pokrewieństwo Przy wyborze knurków szczególnie ważne jest uwzględnienie ich pokrewieństwa z lochami, z którymi mają być kojarzone. Kojarzenie w pokrewieństwie obniża efekty rozrodu, odporność potomstwa, pogarsza wyniki tuczu, a nawet może powodować rodzenie się prosiąt z wadami rozwojowymi. Knurki nie mogą być blisko spokrewnione z lochami, które będą przez nie kryte, jak również z knurami dotychczas użytkowanymi w stadzie. Stopień pokrewieństwa pozwala ustalić analiza rodowodów. Innym prostym sposobem (wska- zówką), może być nazwa knura. Zgodnie z krajowymi przepisami hodowlanymi pierwszy człon nazwy knury "dziedziczą" po ojcu. To pozwala wyodrębnić linie męskie i zidentyfikować osobniki w pewnym stopniu ze sobą spokrewnione. Na przykład knurki o nazwach "Szrek z Tulczyna i "Szrek z Gródka" mogą mieć wspólnych przodków. Knurki o różnych nazwach nie są ze sobą spokrewnione w linii męskiej. Problem pokrewieństwa nie występuje, gdy dokonujemy krzyżowania międzyrasowego. Pokrój i kondycja Ocena pokroju i kondycji jest stosowana w celu określenia stanu zdrowia, ogólnego wyglądu zwierzęcia oraz jego przydatności do użytkowania rozpłodowego. Do sprzedaży, jako zwierzęta hodowlane, mogą być przeznaczone tylko te, które podczas oceny otrzymały bardzo dobrą lub dobrą notę za pokrój (ocena dostateczna dyskwalifikuje je jako zwierzęta hodowlane). Ta informacja znajduje się w dokumencie hodowlanym, który nabywca otrzymuje wraz ze zwierzęciem. Jeśli zwierzęta przeznaczone do sprzedaży mają ocenę bardzo dobrą lub dobrą, wówczas można być pewnym, że spełniają wymagania w zakresie ogólnej harmonii i szlachetności budowy oraz wyglądu reprezentatywnego dla danej rasy i płci. Ponadto mają harmonijnie związane poszczególne partie ciała, odpo- wiednią liczbę sutków (zarówno loszki, jak i knurki), prawidłowo wykształcone narządy płciowe (ważne u knurków), mocne i zdrowe nogi (cecha ważna u loszek i knurków), są w kondycji hodowlanej (nie zapasione i nie nadmiernie wychudzone) oraz nie posiadają żadnych wad budowy. 15

18 RASY ŚWIŃ, ZE WZGLĘDU NA CECHY WARTOŚCI UŻYTKOWEJ, DZIELIMY NA: MATECZNE i OJCOWSKIE MATECZNE Przyrost dzienny standaryzowany (g) Średnia grubość słoniny standaryzowana (mm) Wysokość oka polędwicy (mm) Zawartość mięsa w tuszy () Płodność Liczba prosiąt 727 8, , , ,2 11,96 11,07 Przyrost dzienny standaryzowany (g) Średnia grubość słoniny standaryzowana (mm) Wysokość oka polędwicy (mm) Zawartość mięsa w tuszy () Płodność Liczba prosiąt 714 9, , , ,8 12,03 11,09 Przyrost dzienny standaryzowany (g) Średnia grubość słoniny standaryzowana (mm) Wysokość oka polędwicy (mm) Zawartość mięsa w tuszy () 757 9, , , ,8 Przyrost dzienny standaryzowany (g) Średnia grubość słoniny standaryzowana (mm) Wysokość oka polędwicy (mm) Zawartość mięsa w tuszy () 732 8, , , ,8 Przyrost dzienny standaryzowany (g) Średnia grubość słoniny standaryzowana (mm) Wysokość oka polędwicy (mm) Zawartość mięsa w tuszy () 7, ,5 WIELKA BIAŁA POLSKA POLSKA BIAŁA ZWISŁOUCHA OJCOWSKIE HAMPSHIRE DUROC PIETRAIN , ,9

19 PROGRAM OCHRONY ZASOBÓW GENETYCZNYCH ŚWIŃ RASY PUŁAWSKIEJ Przyrost dzienny standaryzowany (g) Średnia grubość słoniny standaryzowana (mm) Wysokość oka polędwicy (mm) Zawartość mięsa w tuszy () Płodność Liczba prosiąt , , , ,8 10,62 9,45 PUŁAWSKA Dokumenty Przy zakupie loszek i knurków hodowlanych, czystorasowych lub mieszańcowych, hodowca zobowiązany jest wydać dokument hodowlany o nazwie Świadectwo hodowlane (rys. 1, 2, 3, 4, str ), gdzie potwierdzone jest pochodzenie zwierzęcia oraz jego wartość użytkowa i hodowlana (BLUP ZWH). Są tu również zawarte informacje dotyczące oceny pokroju (budowy) i liczby sutków. Dokument ten stanowi formalną podstawę sprzedaży materiału hodowlanego i jest konieczny podczas transportu zwierząt do gospodarstwa nabywcy. Warto pamiętać, że posiadanie dokumentów hodowlanych dla zwierząt stada podstawowego jest jednym z wymogów przy produkcji żywca wieprzowego w Systemie PQS. Transport Podczas transportu niezbędny jest dokument potwierdzający źródło pochodzenia zwierzęcia (wspomniane wcześniej świadectwo hodowlane). Zgodnie z obowiązującymi przepisami, właściciel zwierząt może przewozić własne zwierzęta, własnym środkiem transportu na odległość mniejszą niż 50 km. W czasie transportu należy zapewnić zwierzęciu odpowiednią powierzchnię, czyli taką, aby mogło ono swobodnie stać i położyć się. Środek transportu musi zabezpieczać zwierzę przed wpływem niekorzystnych warunków atmosferycznych oraz przed uszkodzeniem ciała. Kwarantanna Celem kwarantanny jest ochrona przed ewentualnym wprowadzeniem zarazków chorobotwórczych do stada ( obcych bakterii i wirusów), czego następstwem może być po- gorszenie warunków zdrowotnych i obniżenie wyników produkcyjnych stada. Dlatego zakupione loszki i knurki powinny być początkowo odizolowane od pozostałych zwierząt. Po przy- 17

20 wiezieniu nowo zakupione loszki należy bezwzględnie, przez okres przynajmniej 4 tygodni, utrzymywać z dala od stada przyjmującego. Pozwoli to na ujawnienie się ewentualnych objawów klinicznych chorób, które mogą być w okresie inkubacji oraz na wykonanie potrzebnych badań diagnostycznych. Warunki kwarantanny: «Pomieszczenie do kwarantanny (izolacji) powinno być zlokalizowane minimum m od gospodarstwa. «Pomieszczenie powinno być czyste, wydezynfekowane, wolne od gryzoni i ptaków. «Przed wejściem do budynku powinna być umieszczona mata nasączona płynem dezynfekcyjnym. «Obsługą zwierząt podczas kwarantanny powinna zajmować się wyznaczona osoba (ewentualnie obsługa zwierząt na kwarantannie powinna odbywać się na końcu, tzn. po zakończeniu obsługi innych zwierząt w gospodarstwie). Do obsługi zwierząt w budynku kwarantanny należy używać oddzielnej odzieży ochronnej i butów niż w pozostałej części gospodarstwa. «Sprzęt używany do obsługi zwierząt na kwarantannie nie powinien być używany w tym samym czasie w gospodarstwie. Aklimatyzacja Po okresie kwarantanny (minimum po 4 tygodniach) rozpoczyna się okres aklimatyzacji (adaptacji). Czas aklimatyzacji zwierząt hodowlanych jest uzależniony od poziomu zdrowotności stada przyjmującego w porównaniu ze stadem pochodzenia loszek lub knurków oraz skuteczności przyjętego postępowania. Okres aklimatyzacji powinien trwać przynajmniej 3 tygodnie (najlepiej 6 tygodni) i może rozpocząć się już w czasie kwarantanny, jednak nie wcześniej niż po 4 tygodniach. Powinien odbywać się pod nadzorem lekarza weterynarii. Celem aklimatyzacji (adaptacji) jest powolne, kontrolowane przystosowywanie się nowo wprowadzanych świń do warunków zdrowotnych gospodarstwa, czyli do wielu czynników zakaźnych w tym gospodarstwie, przeciwko którym nowe świnie nie mają odporności. W tym czasie wytwarzają się przeciwciała, pozwalające chronić zwierzęta przed chorobami występującymi w stadzie. Aklimatyzacja pozwala również na adaptację do nowych warunków środowiskowych (żywienie i utrzymanie). Weterynaryjne działania organizacyjne stosowane podczas aklimatyzacji: «chemioprofilaktyka (podawanie antybiotyków o szerokim spektrum działania), «immunoprofilaktyka (szczepienia), «podawanie świeżego kału (najlepiej od odsadzonych prosiąt lub warchlaków), «kontakt nos w nos ze zwierzętami stada przyjmującego (z innymi loszkami, warchlakami, młodymi tucznikami). Zabiegi pielęgnacyjno-profilaktyczne «Odrobaczenie w kierunku nicieni żołądkowo-jelitowych należy przeprowadzić na początku wychowu, z ewentualnym powtórzeniem. «Zwalczanie pasożytów skórnych (preparaty odpowiednie do rodzaju pasożytów). 18 «Szczepienia profilaktyczne przeciw różycy, parwowirozie i chorobie nosoryjowej. Szczepienia przeciwko innym chorobom, np. PRRS, powinny być przeprowadzone zgodnie z wynikami konsultacji i decyzją lekarza weterynarii.

21 Mikroklimat Wszystkie parametry mikroklimatu muszą być zgodne z obowiązującymi przepisami lub zaleceniami zoohigienicznymi dla poszczególnych grup hodowlanych. Hałas nie może być stały i wywoływany nagle, a jego natężenie nie może przekraczać 85 db. Stężenie szkodliwych gazów nie powinno przekraczać 3000 ppm dla dwutlenku węgla (CO2), 20 ppm dla amoniaku (NH3) i 5 ppm dla siarkowodoru (H2S). Nadmierna koncentracja wymienionych gazów niekorzystnie wpływa na zdrowie i produkcyjność zwierząt. Oświetlenie może być naturalne lub sztuczne. Oświetlenie sztuczne musi odpowiadać światłu o natężeniu 40 lx i być dostępne dla zwierząt min. 8 godz. dziennie. Odpowiada to ok. 24 W/m2 światła żarowego lub 6 W/m2 światła jarzeniowego. U zwierząt użytkowanych rozpłodowo, utrzymywanych w ciemności lub przy ograniczonym dostępie do światła mogą wystąpić zaburzenia w rozrodzie. Temperatura - optymalna temperatura dla młodych zwierząt hodowlanych wynosi 17oC (min. 14oC, max. 23oC). Zbyt wysoka temperatura ujemnie wpływa na wyniki produkcyjne i jest przyczyną zaburzeń w rozrodzie. Lochy reagują brakiem rui, mniejszą liczbą owulujących komórek jajowych, obniżoną skutecznością zapłodnień oraz większą śmiertelnością embrionalną. W wyniku przegrzania u knurów następuje pogorszenie jakości nasienia. Gorsza jakość nasienia obserwowana jest dopiero po około 2 tygodniach od przegrzania i utrzymuje się przez okres dni. Powierzchnia kojca dla loszek i knurków Po okresie aklimatyzacji zwierzęta hodowlane wprowadza się do stada przyjmującego. Zgodnie z obowiązującymi przepisami młode loszki należy utrzymywać grupowo, chyba że jest ich w gospodarstwie mniej niż 10 sztuk, wówczas można utrzymywać je indywidualnie. Loszki przydzielone do tego samego kojca, w miarę możliwości, powinny być wyrównane pod względem masy ciała. Przy utrzymaniu grupowym powierzchnia kojca przypadająca na jedną loszkę powinna wynosić co najmniej 1,4 m2. Nie wolno dopuszczać do nadmiernego zagęszczenia w kojcu. W przypadku indywidualnego utrzymywania loszek hodowlanych, o masie ciała od kg, powierzchnia kojca powinna wynosić minimum 2,7 m2. Dla loch, w zależności od stanu fizjologicznego i sposobu utrzymania, powierzchnia kojca ulega zwiększeniu. Dla młodych knurków o masie ciała od kg, utrzymywanych indywidualnie, powierzchnia kojca powinna wynosić, podobnie jak dla loszek, minimum 2,7 m2, a przy utrzymaniu grupowym na jednego knurka musi przypadać co najmniej 1,4 m2 powierzchni kojca. Knury utrzymywane są pojedynczo w kojcach o powierzchni co najmniej 6 m2. W przypadku, gdy krycie loch przeprowadza się w kojcu knura, powierzchnia tego kojca musi wynosić co najmniej 10 m2. Przegrody i furtki muszą być wykonane bardzo solidnie, aby uniemożliwiały knurom samowolne opuszczenie kojca. Dla ułatwienia obserwacji rui i krycia kojce dla knurów powinny znajdować się obok kojców grupowych czy stanowisk indywidualnych dla loch i loszek przeznaczonych do krycia. Bardzo wskazane jest zapewnienie zwierzętom hodowlanym wybiegów, co sprzyja zdrowiu, wzmacnia kościec i zapobiega otłuszczeniu. 19

22 Przygotowanie do krycia Zazwyczaj loszki hodowlane szybko osiągają masę ciała odpowiadającą wymaganiom rozrodu. Jednak szybki wzrost nie idzie w parze z rozwojem ich układu rozrodczego, czego efektem są często słabe oznaki rui. W celu pobudzenia układu rozrodczego zaleca się stosowanie naturalnych metod stymulacji loszek, które przyspieszają dojrzewanie płciowe i korzystnie wpływają na funkcje rozrodcze. Aby wspomóc procesy dojrzewania płciowego loszek i znacznie ograniczyć ryzyko braku loszek gotowych do zapłodnienia, należy postępować następująco: «Oddziaływanie wspomagające dojrzewanie rozpocząć nie wcześniej niż po ukończeniu pięciu miesięcy, gdy są mieszańcami lub sześciu miesięcy, gdy są zwierzętami czystorasowymi. «Loszki przenieść z dotychczasowego kojca (pomieszczenia) do kojca obok knura, przy czym przegrody kojca muszą być ażurowe, umożliwiające bezpośredni kontakt "ryj w ryj". Silniejsze oddziaływanie mają knury dojrzałe (2-4 letnie) niż młode. Najsilniejsze oddziaływanie ma wpuszczanie na 15 minut ««««dziennie dorosłego knura do kojca, gdzie przebywają loszki. Celem takiego postępowania jest poddanie loszek wpływowi wydzielin samczych, zwanych feromonami, zawartych w ślinie i wydzielinie z napletka. Przy okazji zmiany dotychczasowego kojca (pomieszczenia) dokonuje się przemieszania loszek z różnych kojców. Wzajemny kontakt obcych sobie zwierząt wywołuje początkowo niegroźne walki. Są to krótkotrwałe sytuacje stresowe, w tym przypadku korzystne, bowiem mogą wywołać ruję. Działanie światła naturalnego może być przedłużone poprzez oświetlenie sztuczne, do godzin na dobę. Działanie tego czynnika nie jest jednak naukowo w pełni udowodnione. Loszki w okresie stymulacji żywimy w sposób ograniczony. Opisane kontakty z samcami prowadzimy przez okres 3 tygodni. W tym czasie u większości loszek z grupy powinna wystąpić ruja. Krycie czy unasienianie przeprowadza się jednak później, po ukończeniu 7,5-8 miesiąca życia, gdy osiągną 2-3 życiową ruję. Krycie Dojrzałość rozpłodowa to stan, w którym istnieje możliwość użytkowania rozpłodowego świń bez ujemnych następstw dla ich zdrowia oraz liczebności miotów. Występuje ona u loszek ras białych po ukończeniu 8 miesięcy życia (7,5 miesięcy u loszek puławskich). Zwykle loszki mieszańcowe uzyskują dojrzałość rozpłodową wcześniej niż czystorasowe. W tym wieku loszki powinny osiągać masę kg. Wcześniejsze krycie loszek, tj. w wieku 20 7 miesięcy, dopuszcza się tylko w przypadku planowego ograniczenia użytkowania samicy do pierwszego miotu (tzw. loszki jednorazówki). Nie należy kryć loszek w pierwszej rui! Znając termin wystąpienia pierwszej rui, należy kryć loszkę w drugiej, jednak nie później niż w trzeciej rui. Na 10 dni przed planowanym kryciem zaleca się zastosowanie flushingu (podkarmiania, podpędzania), polegającego na zwiększeniu energii w dawce pokarmowej.

23 Intensywność użytkowania knurka Intensywność użytkowania knurka zależy od jego wieku i masy ciała. Knurki osiągają dojrzałość rozpłodową w wieku 8-10 miesięcy. Po wprowadzeniu knurka do stada jego eksploatacja nie może być zbyt intensywna (tab. 1). Przy intensywniejszym użytkowaniu może nastąpić zahamowanie wzrostu i rozwoju oraz mogą pogorszyć się parametry jakości nasienia. Knury starsze mogą kryć częściej, nawet codziennie. Należy jednak pamiętać, żeby po okresie intensywnego użytkowania zrobić 5-6 dniową przerwę na regenerację organizmu knura. Przerwa pomiędzy kolejnymi skokami powinna wynosić 12 godzin, bowiem tyle czasu potrzeba na wykształcenie się i dojrzewanie plemników. Tabela 1. Zalecana intensywność użytkowania knurów LICZBA POKRYĆ (SKOKÓW) WIEK (miesiące) dziennie tygodniowo miesięcznie bardzo młody optymalnie maksymalnie młody optymalnie maksymalnie dojrzały optymalnie i więcej maksymalnie Właściwy przebieg krycia loszek Przyjęcie samca i skuteczne zapłodnienie może następować tylko w okresie rui, potocznie określanej jako: hukanie, łachanie, lochanie. Ruja u świń występuje w ciągu całego roku, co dni i trwa 2-3 dni. Objawy rui są następujące: obrzęk i zaczerwienienie sromu, wyciek śluzu, niepokój, wskakiwanie na inne lochy w kojcu, zmniejszenie apetytu. Objawy te mogą występować także, choć z mniejszym nasileniem, na 1-3 dni przed rują właściwą jako jej zwiastuny. W okresie rui pojawia się bardzo ważny objaw, tzw. odruch tolerancji, czyli gotowość przyjęcia knura. Badanie odruchu tolerancji ma duże znaczenie w wyznaczaniu optymalnego terminu krycia. Odruch tolerancji można stwierdzić wykorzystując do tego celu knura lub naciskając grzbiet lochy, a następnie siadając na nią - locha stoi wówczas nieruchomo. Odruch tolerancji wobec knura występuje od początku rui, zaś stwierdzany przez człowieka pojawia się nieco później - ok. 12 godzin od początku rui. Uwalnianie większości komórek jajowych występuje między 12 a 36 godziną rui. Zdolność komórki jajowej do zapłodnienia trwa 4-6 godzin. Okres utrzymywania zdolności plemników do zapłodnienia w narządzie rozrodczym lochy wynosi aż 24 godziny. Należy jednak mieć na uwadze fakt, że krócej żyjące komórki jajowe muszą jeszcze pokonać drogę do lejka jajowodu, gdzie oczekują na plemniki. Zatem niezmiernie ważne staje się dla hodowcy zgranie tych wszystkich elementów, by wszystkie czynności wykonywać we właściwym czasie i z dużą dbałością o szczegóły. Optymalnym momentem krycia większości loch są początkowe godziny 21

24 drugiego dnia rui, a ściśle 30. godzina od początku rui. W praktycznym chowie trudno jest precyzyjnie wyznaczyć początek rui. Dlatego stosuje się krycie dwukrotne, między 12 a 36 godziną rui. Zwykle postępuje się następująco. Samice przeznaczone do krycia obserwuje się 2 razy dziennie, najlepiej po odpasach. Jeśli ruję zaobserwowano rano, sprawdza się odruch tolerancji po południu i jeśli odruch ten występuje - kryje się samicę po raz pierwszy, a powtórne krycie powtarza się następnego dnia rano. Jeśli objawy rui zaobserwowano po południu, pierwsze krycie odbywa się następnego dnia rano a powtórne po południu. Odstęp między dwoma kryciami w czasie tej samej rui nie powinien być krótszy niż 10 i dłuższy niż 24 godziny. Krótszy, godzinny odstęp między kryciami, właściwy jest dla loszek pierwiastek, mających owulację mniej liczną i bardziej skupioną w czasie. Jeśli po kilkunastu godzinach od drugiego krycia objawy rui nadal są wyraźne, lochę należy pokryć po raz trzeci. Sporadycznie występują lochy o bardzo krótkiej rui, nie pozwalającej zastosować dwukrotnego krycia. Samice takie wydają zwykle mniej potomstwa i należy je eliminować ze stada. Zasadą jest doprowadzanie lochy do knura a nie odwrotnie! Ważne jest, aby miejsce, w którym odbywa się krycie było znane knurowi. Podłoga w kojcu powinna być gładka, ale nie śliska. Krycie powinno być nadzorowane, aby nie dopuścić do dwukrotnego pokrycia tej samej lochy w krótkim czasie i niepotrzebnego eksploatowania knura. Utrzymanie loszek po kryciu Po pokryciu, przez okres 4 tygodni, loszki utrzymywane są indywidualnie. W tym czasie następuje implantacja (zagnieżdżenie) zarodków w macicy. Później loszki należy utrzymywać grupowo. Dopiero na tydzień lub dwa tygodnie przed planowanym porodem ponownie należy umieścić je w kojcach indywidualnych (porodowych). Należy stosować żywienie zgodnie z zapotrzebowaniem dla loch prośnych. Nie wolno zatuczyć loszki, ponieważ będzie miała mniejszy apetyt w czasie laktacji, a produkcja mleka będzie odbywała się przy wykorzystaniu zapasów tłuszczu, co doprowadzi do nadmiernego wychudzenia lochy i zaburzeń w rozrodzie w kolejnych cyklach rozpłodowych. Żywienie loszek Zarówno rozwój fizyczny, jak też rozwój organów rozrodczych i związane z tym osiąganie dojrzałości płciowej, jest zależne w bardzo dużym stopniu od żywienia. Należy pamiętać, że loszka hodowlana jest młodym zwierzęciem, którego organizm jeszcze rośnie. A zatem ilość i jakość paszy musi być dostosowana do potrzeb rosnącego organizmu loszki (przykłady żywienia loszek obrazują tabele 3 i 4). Okres odchowu loszek powinien pozwolić 22 na dobre wykształcenie silnego kośćca i rozwój układu rozrodczego. W tym też okresie powinno się zadbać o mniejsze tempo przyrostu masy beztłuszczowej (mięsa), a nieco większy przyrost słoniny, aby przy kryciu jej grubość w punkcie P2 wynosiła mm. W okresie wzrostu, od kg, średnie dzienne zapotrzebowanie loszki na białko i energię jest nieco mniejsze niż dla tucznika i wynosi: 29 MJ EM, 290 g białka i 18 g lizyny.

25 Natomiast większe jest zapotrzebowanie na składniki mineralne (18 g wapnia i 13 g fosforu) oraz witaminy, ponieważ za szybkim tempem wzrostu (odkładanie białka i tłuszczu) dość często nie nadąża budowa układu kostnego, co może prowadzić do problemów z kończynami, bowiem loszki cechują się zbyt słabą strukturą kośćca. Wapń i fosfor oraz witamina D są najbardziej związane z rozwojem kośćca, a potrzeby loszek są w tym względzie większe niż tuczników. Loszki odznaczają się również wysokim zapotrzebowaniem na mikroelementy: cynk, w ilości mg/kg (wpływa pozytywnie na czynność gonad), miedź, selen (najlepiej nieorganiczny) aż do 0,5 mg/kg, jod, mangan i żelazo. Niezbędne są także, niezależnie od wieku i stanu fizjologicznego, witaminy A, D i E oraz prowitamina biotyna. Ich niedobór przyczynia się do obniżenia płodności (witamina A i E), zwiększonej resorpcji zarodków i rodzenia martwych płodów. Obserwuje się też zwięk- szoną podatność na choroby parazytologiczne, wirusowe i bakteryjne. Normy żywienia przewidują (tab. 2): «dość intensywne żywienie loszek do 20 tygodnia życia (masa ciała kg), «następnie, zapobiegające otłuszczeniu, żywienie umiarkowane do wieku 26 tygodni (6 miesięcy) i masy ciała kg. Stosunek lizyny do metioniny z cystyną, treoniny i tryptofanu powinien kształtować się jak 100:60:62:18. «żywienie skąpe (od wieku 6 miesięcy) przedłuża się dalej do masy kg i wieku 7-7,5 miesięcy. «po osiągnięciu wieku pierwszego krycia, tj. ok. 7,5-8 miesięcy, na 10 dni przed spodziewaną rują i kryciem należy podwyższyć poziom żywienia do takiego, jaki był stosowany w wieku 26 tygodni (35 MJ ME, 350 g białka strawnego/sztukę dziennie). Jest to tzw. flushing (podkarmianie, podpędzanie), który korzystnie wpływa na przebieg Tabela 2. Normy żywienia loszek hodowlanych kg WIEK BIAŁKO LIZYNA MASA ENERGIA METIONINA WAPŃ FOSFOR STRAWNE Z CYST. CIAŁA SÓD (tygodnie) (kg) (MJ ME) (g) (g) (g) (g) (g) (g) Tabela 3. Przykłady żywienia loszek mieszankami pełnodawkowymi (dawki paszy na 1 sztukę dziennie) PRZYKŁAD 1 WIEK RODZAJ PASZY (tygodnie) PRZYKŁAD 2 DAWKI RODZAJ PASZY (kg) DAWKI (kg) Grower 1,9-2,5 Mieszanka nr 1 1,9-2, Mieszanka L 2,6-2,9 Mieszanka nr 2 2,6-2, Mieszanka L 2,5 Mieszanka nr 2 2,5 23

26 owulacji. W praktyce może to się odbywać nie poprzez zwiększenie dawki, a uzupełnienie jej o dodatki wysokoenergetyczne, jak: cukier, glukoza, mączka kukurydziana. Oferowane są także specjalistyczne mieszanki typu flushing zawierające wysokoenergetyczne komponenty, kwasy tłusz- czowe wielonienasycone i witaminę E, stosowane zwykle w ilości 0,3-0,4 k. Po pokryciu należy natychmiast przejść na niższe dawki, przewidziane dla loch niskoprośnych. W przeciwnym razie może dojść do zwiększonego obumierania zarodków. Tabela 4. Przykłady żywienia loszek mieszanką treściwą i paszami soczystymi RODZAJE PASZ, DAWKI ŻYWIENIE ZIMOWE ŻYWIENIE LETNIE WIEK mieszanka zielonka z motylkowych mieszanka buraki pastewne (kg) (kg) (kg) (kg) (tygodnie) nr 1 1,6-1,7 3-5 nr 3 1,5-1, nr 2 1,7-1,9 5-6 nr 3 1,7-1, nr 3 1,6 6-7 nr 3 1,4 6-7 Grower, ok. 12,5 MJ, 14 białka strawnego, 0,9 lizyny, 0,8 wapnia, Mieszanka L, ok. 12,0 MJ, 12 białka strawnego, 0,7 lizyny, 0,8 wapnia Mieszanka nr 1, superkoncentrat dla loch - 10 (ok. 11 MJ, 38 białka strawnego, 2,6 lizyny, 8 wapnia), śruta poekstrakcyjna sojowa - 5, śruta jęczmienna - 50, śruta pszenna - 25, otręby pszenne - 10, Mieszanka nr 2, superkoncentrat dla loch - 10, śruta jęczmienna - 70, otręby pszenne Mieszanki nr 1 i nr 2 o składzie jak w opisie pod tabelą 3 Mieszanka nr 3 superkoncentrat dla loch 15, śruta poekstrakcyjna sojowa 10, śruta jęczmienna 55, otręby pszenne 20 Żywienie knurków Sposób żywienia młodych knurów, we wczesnej fazie odchowu, ma istotne znaczenie dla ich późniejszej użytkowości rozpłodowej, tj. długości użytkowania rozpłodowego i skuteczności krycia. Knurki rosną szybciej i odkładają w przyroście więcej białka niż loszki 24 i wieprzki. Dlatego w pierwszych 6 miesiącach ich życia zapotrzebowanie na energię i inne składniki pokarmowe jest podobne jak u warchlaków w fazie wzrostu do 30 kg. Jednak pod względem ilości paszy, knurki do masy ciała 110 kg należy żywić umiarkowanie, nie prze-

27 kraczając dziennej dawki paszy w końcowej fazie wychowu wynoszącej 3 kg. Później należy stosować skąpe ilościowo żywienie, przewidujące 2,5-3,0 kg paszy pełnodawkowej dziennie, co ma powodować osiąganie małych przyrostów dziennych przez knury. Przy zbyt intensywnym żywieniu dochodzi do szybkiego wzrostu masy ciała, głównie wskutek otłuszczenia, co prowadzi do zaburzeń w pracy aparatu ruchowego i niechęci do krycia. Pojawiają się także trudności przy kryciu młodych loszek ciężkimi knurami. Skąpe dawki paszy knury uzupełniają słomą, stosowaną jako ściółka. Dlatego jeśli są one utrzymywane bezściołowo, należy przewidzieć dodatek pasz objętościowych: zielonek czy rozdrobnionego siana, aby zapewnić im uczucie sytości. Pasze podawane knurom powinny być bardzo dobrej jakości. W żywieniu knurów bardzo ważny jest odpowiedni poziom lizyny i aminokwasów siarkowych, witaminy A, cynku, manganu i jodu. Przy intensywnym użytkowaniu niezmiernie ważne jest zapewnienie większej ilości białka, w tym szczególnie lizyny i aminokwasów siarkowych (może być ona nawet o 30 wyższa niż wartości podane w tabeli 5). W dużym stopniu na jakość nasienia wpływa poziom metioniny w paszy. Jej zawartość w mieszance dla knurów powinna wynosić 0,35. Stosunek lizyny do metioniny i cystyny powinien wynosić jak 100:70. Szczególnie istotne jest zapewnienie właściwego poziomu witaminy E i selenu, odpowiedzialnych za jakość nasienia. Ponadto ze względu na szczególne obciążenie kości kończyn i obręczy miednicznej minimalna zawartość wapnia i fosforu w mieszance dla knurów, zwłaszcza jeszcze rosnących, powinna wynosić odpowiednio 8,5 i 6,5 g/kg. Istotny jest także poziom cynku w paszy, gdyż wpływa on korzystnie na nabłonek kanalików rozrodczych jąder i stymuluje dojrzewanie plemników. Dawki paszy dla knurów powinny zawierać ok. 5 włókna. Zbyt niski poziom włókna może przyczyniać się do utrzymywania się uczucia głodu, natomiast zbyt wysoki, np. 7, utrudnia wykorzystanie ważnych składników paszy. W mieszankach dla knurów niewłaściwe zbilansowanie składników może negatywnie oddziaływać na jakość nasienia. Właściwymi dla knurów są koncentraty białkowe, przewidziane dla loch. Jednak stosowanie pasz przeznaczonych dla loch karmiących, może powodować zatuczenie knurów. W żywieniu knurów zalecany jest dość wysoki udział śruty owsianej i suszu z zielonek, z uwagi na wyższy poziom niektórych witamin i aminokwasów w porównaniu z innymi składnikami zbożowymi mieszanek. Równocześnie obydwie te pasze nie mają zbyt wysokiej koncentracji energii, co jest w tym przypadku zaletą. Natomiast wszelkiego rodzaju kiszonki należą do pasz ryzykownych, gdyż z uwagi na udział mikroorganizmów i ich produktów, mogą powodować pogorszenie jakości nasienia. Tabela 5. Średnie dzienne zapotrzebowanie knurów na energię i ważniejsze składniki pokarmowe RODZAJ ZWIERZĄT Knury EM MJ BIAŁKO LIZYNA STRAWNE METIONINA +CYSTYNA WAPŃ FOSFOR SÓD (g) (g) (g) (g) (g) (g)

28 Najczęstsze błędy popełniane w rozrodzie świń Intensywna, postępowa pod względem rozwoju genetycznego, praca hodowców trzody chlewnej i rozwój inseminacji loch, to w ostatnich latach okres ciężkiej pracy wszystkich podmiotów odpowiedzialnych za prawidłowo funkcjonujący rozród, m. in. stacji unasieniania loch, lekarzy weterynarii, ośrodków doradztwa rolniczego, instytutów i placówek naukowych. Praca ta polega na przełamywaniu ugruntowanego stereotypu myślenia polskiego producenta żywca wieprzowego, z uzmysłowieniem jemu roli właściciela samic w powodzeniu tego najważniejszego w produkcji świń przedsięwzięcia, jakim jest rozród. Na podstawie wielu lat doświadczeń we współpracy z hodowcami można określić podział współodpowiedzialności poszczególnych czynników, wpływających na prawidłowy przebieg reprodukcji świń: Hodowca - co najmniej w połowie odpowiada za wyniki w rozrodzie prowadzonym na własnej fermie. Ma on największy wpływ na przygotowanie loszek i loch do rozrodu, ich pielęgnację i żywienie prośnych loch. Nie do przecenienia jest oczywiście organizacja pracy w chlewni, a w niej sprawna i systemowa organizacja sektora rozrodu. Inseminacja i/lub krycie - tu skupia się około 40 odpowiedzialności za skuteczność rozrodu. W tym aspekcie najważniejsze wydają się: jakość nasienia, czynniki genetyczne, postępowanie z nasieniem oraz sam zabieg unasieniania w rozbiciu na termin wykonania zabiegu, jego technikę a także higienę przeprowadzanych czynności. Choroby zakaźne i czynniki środowiskowe - ich rola jest najczęściej przeceniana, gdyż tylko w 10 utrudniają prawidłową pracę w sektorze rozrodu. Największe znaczenie w tym zakresie mają czynniki zakaźne, takie jak: PRRS, leptospiroza, parwowiroza czy chlamydioza. 26 Przyczyny zaburzeń w rozrodzie Niestety, przyczyn obniżonej, a często wręcz niskiej skuteczności prowadzonego rozrodu, jest wiele. Przyczyny zaburzeń w rozrodzie trzody chlewnej, zależne głównie od hodowcy, można spróbować poszeregować, dzieląc je na dwie grupy: 1. Organizacyjne przyczyny niepłodności spowodowane przez człowieka: «zaburzenia cykli rozrodczych spowodowane błędami żywieniowymi, «nieumiejętne rozpoznawanie rui, ograniczone jej występowanie lub wręcz brak, «zaburzenia hormonalne, «niezadowalająca skuteczność inseminacji lub krycia loch, «zbyt niski odsetek skutecznie zapładnianych młodych loszek przeznaczonych na remont stada, «niska plenność stada podstawowego, to jest poniżej 26 prosiąt od lochy w roku. 2. Biologiczne przyczyny niskiej płodności spowodowane zaburzeniami ze strony knura lub lochy. Błędy żywieniowe Do najczęściej spotykanych błędów popełnianych w żywieniu trzody chlewnej należą: złe i nieprawidłowe dawkowanie paszy w okresach przygotowania loszki czy lochy do porodu, w okresie laktacji, w okresie okołoodsadzeniowym i bezpośrednio po pokryciu. Układając dawki żywieniowe dla poszczególnych grup, a zwłaszcza loch, konieczne jest, aby uwzględnić zmieniające się zapotrzebowanie na poszczególne składniki paszowe w różnych okresach. Prawidłowo zatem zbilansowane żywienie pozwala na odchowywanie zdrowych, licznych miotów, odpornych na zachorowania, nie doprowadzając jednocześnie do nadmiernego eksploatowania

29 karmiącej lochy. Jest to możliwe tylko wówczas, gdy czas laktacji nie przekracza 4-5 tygodni. Nadmiernie wychudzona lub otłuszczona maciora trudniej będzie wchodzić w ruję i oczywiście, trudniej będzie doprowadzić do jej zapłodnienia. Jedną z powszechniejszych przyczyn obniżenia płodności jest obniżanie wskaźników rozrodu w okresach intensywnych upałów, tj. w czerwcu, lipcu i sierpniu. W celu zapobiegania tym zjawiskom można, a nawet należy, stosować kwas askorbinowy w ilości 1 g na lochę w ciągu doby, w formie dodatku do paszy lub wody. Dodatek ten znakomicie zmniejsza negatywny wpływ temperatury na zimnolubne zwierzęta. W celu poprawienia wszystkich parametrów krycia (wielkość i liczba komórek jajowych, jakość błony śluzowej macicy, wyrazistość prezentowanej rui i jej długość), na około 10 dni przed odsadzeniem prosiąt powinno się stosować w dawce pokarmowej dodatek flushingowy. Kolejnym, często popełnianym błędem żywieniowym jest stosowanie białka o niskiej wartości biologicznej (śruty: rzepakowa, słonecznikowa, DDGS). Ponadto spotykane często niedobory witamin, mikroelementów i nieprawidłowy wzajemny stosunek poszczególnych aminokwasów w dawce, doprowadza do pogorszenia wskaźników rozrodczych. Do błędów należy zaliczyć również przekarmianie, a w konsekwencji zatuczanie młodych loszek, co bardzo niekorzystnie wpływa na manifestowanie objawów zewnętrznych rui i w dalszej kolejności zmniejszanie skuteczności ich pokrycia. Ruja jest wtedy krótka i może zostać przeoczona. Rozpoznawanie rui Do najczęściej popełnianych błędów, mających wpływ na występowanie rui należą: utrzymywanie loszek w bardzo dużych kojcach grupowych, często przepełnionych, pozbawionych odpowiedniej wielkości wybiegów, a także utrzymywanie zwierząt w bardzo zróżnicowanych grupach wiekowych (od 40 do 100 kg) albo w kojcach indywidualnych, co zdecydowanie utrudnia obserwację i znakowanie rui. Również otoczenie ma niebagatelny wpływ na jakość rui. Zbyt zimne, o niedostatecznej ilości światła i wilgotne pomieszczenia, ze śliskimi posadzkami, obniżają efektywną pracę z młodzieżą w chlewni. Często spotykanymi błędami są zarówno brak kontrolowanego kontaktu loszek z dojrzałym płciowo knurem, jak i niewłaściwa obserwacja rui, doprowadzająca w konsekwencji do przeoczenia pierwszej rui, a to utrudnia wystąpienie każdej następnej. Zaburzenia hormonalne Do błędów o podłożu hormonalnym, popełnianych z winy obsługi, zaliczyć należy: zbyt krótką lub zbyt długo trwającą laktację, liczne stresy loch spowodowane niewłaściwym formowaniem grup technologicznych po odsadzeniu, nadmierne przegrzewanie loch podczas upałów oraz brak pobudzania hormonalnego loch poprzez systematyczny, lecz nie ciągły, kontakt z knurem lub lepiej z knurami. Skuteczność inseminacji Skuteczność inseminacji jest ściśle zależna od optymalnego terminu pierwszego wprowadzenia nasienia do dróg rodnych loszki oraz liczby przeprowadzonych zabiegów reinseminacyjnych. Więcej w rozdziale pt. Właściwy przebieg krycia loszek, str. 21. Płodność loch Ostatnim, lecz nie mniej istotnym czynnikiem wpływającym na uzyskiwanie wysokich wskaźników rozrodu, jest obniżona płodność loch. Zagadnienie płodności związane jest nierozerwalnie z drugą grupą czynników - czynników biologicznych, zależnych w głównej mierze od statusu zdrowotnego zwierząt użytkowanych w chlewni. 27

30 Przyczyn obniżenia płodności loch należy upatrywać przede wszystkim w nieprzestrzeganiu optymalnych terminów krycia czy inseminacji oraz w tzw. podwyższonym procesie zamieralności zarodków. Zamieralność zarodków, a dalej płodów, spowodowana jest wielokrotnie czynnikami chorobotwórczymi, tj. wirusami i bakteriami. Do najczęściej spotykanych w chlewniach, które mają wpływ na płodność, należą drobnoustroje wywołujące: PRRS, leptospirozę, chorobę Aujeszkyego i zakażenia parwowirusowe. Zespół rozrodczo-oddechowy (PRRS) Objawy kliniczne ulegają ciągłym zmianom na przestrzeni kilku lat od momentu wystąpienia w stadzie. PRRS oprócz formy klinicznej występuje w naszych chlewniach w postaci podklinicznej (subklinicznej) lub bezobjawowej. U loch oraz knurów występuje rozrodcza forma tej choroby, u warchlaków oraz tuczników główne objawy dotyczą układu oddechowego. Przebieg tego schorzenia uzależniony jest również od zjadliwości wirusa PRRS. Do najczęściej występujących objawów, związanych z rozrodem u loch, zalicza się ronienia, przedwczesne porody, rodzenie się martwych i słabych prosiąt. Mioty zakażonych loch mogą być normalne, częściej jednak prosięta są bardzo słabe i śmiertelność ich sięga 80. W stadach dawno zakażonych, choroba nie ma ekonomicznego znaczenia, lecz może być groźna dla potencjalnych nabywców materiału zarodowego. W obiektach zakażonych wirusem należy prowadzić szczepienia, używając do tego celu szczepionki, w której jest wirus zabity. Powoduje to uniknięcie zjawiska siewstwa żywego wirusa przez materiał uprzednio zakażony. Leptospiroza W polskich chlewniach leptospiroza przebiega najczęściej w postaci zakażeń bezobjawowych. W przypadku zakażeń loch prośnych do poronień dochodzi około dnia ciąży - ronienie w 3 trymestrze. Innymi objawami są: rodzenie się miotów w całości 28 martwych, zmumifikowanych lub czasami słabo żywotnych prosiąt, które wkrótce po urodzeniu padają. Roniące maciory uodparniają się i sieją zarazki wraz z moczem. W wyniku zakażenia leptospirozami może także wystąpić bezmleczność u loch. Choroba Aujeszkyego Objawy kliniczne dotyczą ok. 20 stada. Przedstawiają się nieregularnymi cyklami rujowymi, częstym powtarzaniem rui, niską skutecznością krycia/inseminacji oraz w końcu poronieniami, po czym lochy bardzo trudno zachodzą w ciążę. Ruja występuje po dniach i charakteryzuje się wzmożonymi objawami zewnętrznymi. Rodzą się małe mioty. Choroba Aujeszkyego powoduje duże starty ekonomiczne w zakażonych nią stadach, dlatego w Polsce wprowadzono program zwalczania i monitorowania tej choroby u świń. Zakażenia parwowirusowe Zakażenie ciężarnych loch parwowirusami objawia się występowaniem nieregularnych cykli płciowych, co związane jest z zamieraniem embrionów, rodzeniem się prosiąt martwych oraz niską plennością loch i loszek. Dodatkowo obserwuje się obniżenie skuteczności krycia/inseminacji. Rodzące się mioty są bardzo nieliczne, poniżej 5 prosiąt, płody są martwe, często zmumifikowane, różnej wielkości (w zależności od wieku zaatakowanych przez wirusa płodów), lecz obok nich rodzą się także normalne, w pełni rozwinięte prosięta. Objawy te obserwuje się głównie u młodych loszek, najczęściej w pierwszym miocie lub w świeżo utworzonych, nowych stadach. Skuteczność pierwszych kryć kształtuje się na poziomie nawet 30. Poronienia występują rzadko, wyproszenia odbywają się w terminie lub są nieco późniejsze. Te ostatnie występują wówczas, gdy miot w całości lub znacznej części jest zmumifikowany. Objawy, które powinny skłonić hodowcę do kontaktu z lekarzem weterynarii, to przede wszystkim: nieregularne cykle płciowe i niska plenność.

31 Czynniki środowiskowe zaburzenia płodności Czynniki niezakaźne to kolejna grupa mająca wpływ na liczbę obumarłych zarodków. Nieodpowiednie postępowanie z lochami po inseminacji/kryciu, w tym przede wszystkim przepędzanie zapłodnionych zwierząt do innych grup przed upływem 30 dni po zabiegu, rotowanie grupami loch pokrytych, drastyczne zmiany w jakości paszy, niedobór wody, makro- i mikroelementów, mają decydujący wpływ na liczbę prosiąt. Nie bez znaczenia w tym zakresie jest również błędny termin inseminacji. Obumieranie nawet 30 zapłodnionych komórek jajowych lub zarodków jest zjawiskiem fizjologicznym. Pomimo to powinien urodzić się miot o liczebności prosiąt. Jednakże istotne obniżenie liczebności miotu, nawet do 6-7 prosiąt, powinno zmusić właściciela lochy do poszukiwania przyczyn takiego stanu. Liczba prosiąt znacznie odbiega od liczby uwolnionych podczas owulacji komórek jajowych. Zależna jest ona od wieku lochy i pojemności macicy (macica loszki może pomieścić co najwyżej 1112 w pełni rozwiniętych prosiąt). Utrzymanie ciąży zależy od ilości progesteronu wydzielanego przez ciałka żółte. Jeśli jest go zbyt mało (mało prosiąt w miocie), dochodzi do poronienia. Jeśli jednak rodzi się tylko 5 prosiąt oznacza to, że zarodków było znacznie więcej tylko po pewnym czasie zamarły. Częstymi przyczynami zaburzeń płodności loch jest tzw. zespół zaburzeń rozrodczych knura. Zaburzenia te można podzielić na dwie grupy: «spowodowane czynnikiem chorobotwórczym, «wywołane czynnikami nieinfekcyjnymi: brak popędu płciowego, libido lub ograniczenie bądź całkowity brak zdolności do krycia. Nasienie knura zawiera pewien odsetek zanieczyszczeń, które nie są patogenne i nie stanowią zagrożenia dla żywotności produk- owanych plemników. Jednak przekroczenie tej normy fizjologicznej może zaburzyć efektywność krycia lub inseminacji. Występowanie w nasieniu drobnoustrojów patogennych może doprowadzić do zaburzeń w stanie zdrowia narządu rozrodczego knura, a także spowodować przeniesienie choroby na całe inseminowane stado. Do najczęściej występujących chorób, które mogą zostać rozprzestrzenione wraz z nasieniem należą: «Leptospiroza, parwowiroza i choroba Aujeszkyego, powodujące u samców najczęściej bezobjawowy przebieg choroby, «Zespół rozrodczo-oddechowy (PRRS) choroba wykrywana u knurów prawie wyłącznie po badaniach serologicznych, powodująca okresowe pogorszenie jakości nasienia i skuteczności krycia/inseminacji. Poza wyżej wymienionymi może następować zakażenie licznymi drobnoustrojami, które powodują uszkodzenia narządów płciowych i obniżenie libido knurów, a w konsekwencji zaburzenia płodności. Są to: różyca, salmonelloza, zakażenia mykoplazmą i adenowirusami. O braku popędu płciowego możemy mówić wówczas, gdy knur w obecności lochy będącej w rui nie wykazuje chęci do krycia. Przyczynami takiego stanu rzeczy mogą być: niedorozwój jąder i związany z tym niski poziom hormonów płciowych, przebyte schorzenia układu kostnego, a w konsekwencji lęk przed bólem podczas wspinania się na samicę, mechaniczne lub rozwojowe uszkodzenia prącia, zbyt wczesne rozpoczęcie intensywnej eksploatacji młodych knurów, stres spowodowany przewiezieniem knura w nowe miejsce, ale także złe traktowanie knura przez obsługę oraz błędy żywieniowe. Najczęstsze przyczyny obniżonej zdolności knura do krycia, to przede wszystkim zmiany wrodzone lub po przebytych chorobach narządu ruchu zmiany w stawach, kościach długich lub racicach, wrodzona wada w budowie lub funkcjonowaniu narządu płciowego, brak wzwodu lub niedostateczny wzwód 29

32 i zaburzenia w oddawaniu nasienia oraz ogólne osłabienie organizmu na skutek przebytych wcześniej chorób. Brak zdolności do zapłodnienia występuje wówczas, gdy pomimo prawidłowo odbytego aktu płciowego i aktu ejakulacji, locha powtarza ruję. Przyczyną ze strony knura jest najczęściej nieprawidłowa jakość nasienia. Mogą to być ejakulaty niezawierające plemników, zawierające niedostateczną ich liczbę lub zawierające plemniki o ograniczonej zdolności do zapłodnienia, np. na skutek dużego odsetka plemników o nieprawidłowej budowie morfologicznej. Są to już zmiany mające przyczyny w momencie wytwarzania plemników w jądrach. I tak, mogą to być zaburzenia w prawidłowym rozwoju jąder lub najądrzy, zaburzenia w przebiegu procesu spermatogenezy, przebyte choroby lub zaburzenia spowodowane błędnym żywieniem. Na jakość nasienia mogą niekorzystnie wpływać również skrajne warunki klimatyczne długotrwałe upały, silne mrozy oraz niedoskonałe warunki zoohigieniczne pomieszczeń czy niewłaściwe utrzymanie i pielęgnacja. ABC prawidłowego postępowania ze zwierzętami hodowlanymi Aby osiągnąć zadowalające efekty produkcyjne w chlewni, należy przestrzegać następujących zasad: 1. Wybrać właściwą rasę. 2. Stosować podział ras na komponenty mateczne i ojcowskie. 3. Pamiętać o dokumentach hodowlanych dla zakupionych zwierząt. 4. Zapewnić bezpieczny i zgodny z przepisami transport. 5. Wprowadzenie do stada poprzedzić kwarantanną i aklimatyzacją. 6. Zastosować właściwe zabiegi pielęgnacyjno-profilaktyczne. 7. Zapewnić właściwe warunki utrzymania. 8. Przygotować zwierzęta do krycia. 9. Wybrać właściwy moment krycia. 10. Nadzorować krycie. 11. Stosować odpowiednie, pełnowartościowe pasze w poszczególnych okresach użytkowania rozpłodowego. 12. Wykorzystywać efekty pracy hodowlanej w krzyżowaniu. Prawidłowe postępowanie z loszkami i knurkami hodowlanymi - już od momentu zakupu - pozwoli na pełne wykorzystanie ich potencjału genetycznego, gwarantowanego w dokumentach hodowlanych i wydajne użytkowanie loch przez 6-7 cykli rozpłodowych a knurów nawet 4-5 lat. 30

33

34

35 dolnośląskie Oferta województwo dolnośląskie Barełkowski Piotr Miłkowice tel Liczba loch pod oceną ,35 10,85 Knurki Knurki - 58,6 Loszki Loszki - 57,6 Knurki - 9,38 Loszki - 9,66 Hyla Krzysztof Ścinawka Dolna tel Liczba loch pod oceną ,26 11,24 Knurki Knurki - 57,1 Loszki Loszki - 56,9 Knurki - 10,28 Loszki - 10,47 Małagowski Janusz Polkowice tel Liczba loch pod oceną ,32 10,55 Loszki Loszki - 56,8 Loszki - 10,61 33

36 Nowak Paweł Oleśnica tel dolnośląskie Liczba loch pod oceną ,97 11,67 Loszki Loszki - 58,3 Loszki - 10,88 ZD IZ PIB Żerniki Wielkie Sp. z o.o Żórawina tel Liczba loch pod oceną ,58 11,92 Loszki Loszki - 60,4 12,56 12,19 Loszki Loszki - 60,0 Loszki - 10,87 Loszki - 9,96 Żółkiewscy Jadwiga i Zdzisław Legnickie Pole tel , kom Liczba loch pod oceną - 69 hampshire duroc pietrain 12,21 11,03 Knurki Knurki - 61,0 Loszki Loszki - 59,7 12,18 11,13 Knurki Knurki - 60,8 Loszki Loszki - 59,5 11,89 10,80 Knurki Knurki - 63,7 Loszki Loszki - 62,8 Knurki - 9,78 Loszki - 10,05 Knurki - 10,02 Loszki - 10,11 Knurki - 10,14 Loszki - 10,05 Żółkiewski Krzysztof Legnickie Pole tel , kom Liczba loch pod oceną ,04 11,56 Knurki Knurki - 59,8 Loszki Loszki - 58,6 Knurki - 9,89 Loszki - 10,06

37 Agro-Wronie Sp. z o.o Wąbrzeźno tel Liczba loch pod oceną duroc pietrain 12,73 12,15 Knurki Knurki - 60,1 Loszki Loszki - 58,8 12,76 12,20 Knurki Knurki - 59,9 Loszki Loszki - 58,3 10,50 10,12 Knurki Knurki - 62,5 Loszki Loszki - 59,3 11,63 11,14 Knurki Knurki - 62,4 Loszki Loszki - 63,7 Knurki - 10,30 Loszki - 10,09 Knurki - 10,01 Loszki - 9,86 Knurki - 9,67 Loszki - 9,40 Knurki - 10,00 Loszki - 10,23 Andrearczyk Kazimierz Tuchola tel Liczba loch pod oceną ,75 10,00 Loszki - Loszki - - Loszki - - Balewski Wojciech Nowe n/wisłą tel Liczba loch pod oceną ,50 11,57 Loszki Loszki - 58,5 Loszki kujawsko-pomorskie województwo kujawsko-pomorskie

38 kujawsko-pomorskie Bergmann Zenon Dąbrowa tel Liczba loch pod oceną ,50 10,85 Loszki Loszki - 58,7 Loszki - 10,56 Boniecki Robert Ciechocin tel Liczba loch pod oceną duroc pietrain 10,96 10,09 Knurki Knurki - 63,0 Loszki Loszki - 61,2 11,31 10,49 Knurki Knurki - 62,4 Loszki Loszki - 61,4 9,38 8,77 Knurki Knurki - 62,1 Loszki Loszki - 61,6 9,86 9,52 Knurki Knurki - 62,6 Loszki Loszki - 61,3 Knurki - 9,95 Loszki - 9,71 Knurki - 9,98 Loszki - 9,88 Knurki - 9,70 Loszki - 9,71 Knurki - 10,11 Loszki - 9,67 Borkowski Roman Bądkowo tel Liczba loch pod oceną ,05 10,28 Loszki Loszki - 59,6 Loszki - - Cieszkowscy Krzysztof i Jolanta Świedziebnia tel Liczba loch pod oceną ,96 10,46 Loszki Loszki - 60,1 Loszki - 9,26

39 Liczba loch pod oceną ,64 11,53 Loszki Loszki - 58,3 Loszki - 10,42 Czarniak Dariusz Bądkowo tel Liczba loch pod oceną ,64 11,14 Loszki Loszki - 60,7 Loszki - - Dąbrowski Tadeusz Dobrcz tel Liczba loch pod oceną ,75 12,67 Loszki Loszki - 58,6 Loszki - 10,02 Domachowski Janusz Świecie tel Liczba loch pod oceną ,19 11,03 Loszki Loszki - 59,5 Loszki - 10,21 37 kujawsko-pomorskie Czarniak Bartosz Kłobia tel

40 kujawsko-pomorskie Drosel Zbigniew Tuchola tel Liczba loch pod oceną ,02 10,29 Loszki Loszki - 57,7 Loszki - 9,08 Erdmann Arkadiusz Jeziora Wielkie tel , kom Liczba loch pod oceną ,89 10,41 Loszki Loszki - 57,8 Loszki - 9,84 Fryca Danuta i Jerzy Klonowo tel Liczba loch pod oceną ,63 11,43 Loszki Loszki - 58,3 Loszki - 10,06 Fryca Grzegorz Lubiewo tel Liczba loch pod oceną ,46 11,29 Loszki Loszki - 57,8 Loszki - 9,94

41 Liczba loch pod oceną ,62 10,64 Loszki Loszki - 57,9 Loszki - 9,84 Gołaś Paulina Gniewkowo tel Liczba loch pod oceną - 58 duroc 12,57 12,05 Knurki Knurki - 59,6 Loszki Loszki - 58,8 11,45 11,00 Knurki Knurki - 61,4 Loszki Loszki - 61,0 Knurki - 11,00 Loszki - 10,90 Knurki - 10,22 Loszki - 10,23 Górski Eugeniusz Topólka tel Liczba loch pod oceną ,78 10,95 Loszki Loszki - 58,0 Loszki - 10,51 Górski Marek Klonowo tel Liczba loch pod oceną ,84 11,16 Loszki Loszki - 57,9 Loszki - 9,62 39 kujawsko-pomorskie Gic Alina i Marek Żnin tel

42 kujawsko-pomorskie Gręźlikowski Marek Dobrzejewice tel Liczba loch pod oceną hampshire duroc pietrain 14,09 12,13 Knurki Knurki - 61,9 Loszki Loszki - 61,6 13,85 11,92 Knurki Knurki - 61,8 Loszki Loszki - 61,5 12,00 10,57 Knurki Knurki - 62,0 Loszki Loszki - 62,7 12,58 10,77 Knurki Knurki - 62,9 Loszki Loszki - 62,8 12,52 10,92 Knurki Knurki - 62,0 Loszki Loszki - 61,8 Knurki - 10,55 Loszki - 10,38 Knurki - 10,75 Loszki - 10,52 Knurki - 9,86 Loszki - 9,93 Knurki - 10,07 Loszki - 9,91 Knurki - 10,32 Loszki - 10,05 Grzybek Jacek Niewieścin tel Liczba loch pod oceną - 13 puławska 9,79 8,45 Loszki Loszki - 58,7 Knurki Knurki - 58,4 Loszki - 10,46 Knurki - 10,44 Grzywiński Roman Zbójno tel Liczba loch pod oceną ,02 10,33 Loszki Loszki - 58,4 Loszki - 9,82

43 Liczba loch pod oceną - 29 puławska 7,92 6,69 Knurki Knurki - 53,2 Loszki Loszki - 54,2 Knurki - 9,71 Loszki - 9,74 Januszewski Andrzej Wtelno tel Liczba loch pod oceną ,45 10,92 Loszki Loszki - 59,3 11,42 10,92 Loszki Loszki - 58,9 Loszki - 10,37 Loszki - 9,91 Kabat Andrzej Płużnica tel , kom Liczba loch pod oceną ,77 11,76 Loszki Loszki - 58,1 Loszki - 9,47 Kaczmarek Dariusz Kołodziejowo tel Liczba loch pod oceną ,21 10,77 Loszki Loszki - 59,1 Loszki - 10,08 41 kujawsko-pomorskie Homeja Beata i Sławomir Szubin tel

44 kujawsko-pomorskie Kalisz Eugeniusz Bartniczka tel Liczba loch pod oceną ,84 11,57 Loszki Loszki - 59,8 Loszki - 10,29 Kalisz Waldemar Gniewkowo tel Liczba loch pod oceną ,69 10,77 Knurki Knurki - 60,1 Loszki Loszki - 58,1 Knurki - 9,81 Loszki - 9,90 Kaźnica Krzysztof Dobrcz tel Liczba loch pod oceną ,96 11,21 Loszki Loszki - 58,3 Loszki - 9,75 Kieca Roman Żnin tel Liczba loch pod oceną - 8 puławska 42 Loszki - Loszki - - Loszki - -

45 Liczba loch pod oceną ,98 11,69 Loszki Loszki - 58,8 Loszki - 10,23 Kosiniak Mariusz Więcbork tel Liczba loch pod oceną ,93 10,26 Loszki Loszki - 57,3 Loszki - - Kozielecki Jacek Tuchola tel Liczba loch pod oceną ,26 10,48 Loszki Loszki - 58,6 Loszki - 9,61 Kujoth Zenon Sępólno Krajeńskie tel Liczba loch pod oceną ,20 9,18 Loszki Loszki - 57,6 Loszki - 9,59 43 kujawsko-pomorskie Kiełpikowski Mariusz Świekatowo tel

46 kujawsko-pomorskie Łukaszewicz Krzysztof Lubień Kujawski tel Liczba loch pod oceną ,17 10,83 Loszki Loszki - 58,4 Loszki - 9,61 Majewska Beata Janikowo tel Liczba loch pod oceną ,38 11,85 Loszki Loszki - 58,0 Loszki - 10,22 Nita Tomasz Podobowice tel Liczba loch pod oceną ,08 11,47 Loszki Loszki - 58,6 Loszki - 9,96 Nowakowski Janusz Kowalewo Pomorskie tel Liczba loch pod oceną ,94 10,48 Loszki Loszki - 61,0 Loszki - -

47 Liczba loch pod oceną - 86 duroc pietrain 11,41 11,14 Knurki Knurki - 59,9 Loszki Loszki - 58,2 10,41 10,23 Knurki Knurki - 65,0 Loszki Loszki - 53,6 9,96 9,74 Knurki Knurki - 64,0 Loszki Loszki - 61,6 Knurki - 9,93 Loszki - 9,87 Knurki - 9,57 Loszki - 9,78 Knurki - 9,55 Loszki - 9,92 Ośrodek Hodowli Zwierząt Zarodowych w Chodeczku Sp. z o.o. Gospodarstwo Borzymie Chodecz tel , tel , kom Liczba loch pod oceną ,12 11,04 Knurki Knurki - 62,1 Loszki Loszki - 60,0 Knurki - 10,43 Loszki - 10,42 Paurowski Dariusz Dobrzejewice tel Liczba loch pod oceną ,39 10,32 Loszki Loszki - 61,7 Loszki - 9,82 Pikus Magdalena i Sebastian Wielgie tel Liczba loch pod oceną ,49 11,13 Loszki Loszki - 60,0 Loszki - 9,11 45 kujawsko-pomorskie Obryk Anna i Marek Pruszcz Pomorski tel

48 kujawsko-pomorskie Pilachowska Elżbieta Żnin tel Liczba loch pod oceną ,12 11,12 Loszki Loszki - 58,4 Loszki - 10,07 Pipowski Henryk Sucha tel Liczba loch pod oceną ,63 11,04 Loszki Loszki - 57,2 Loszki - 9,87 Rewers Piotr Bądkowo tel Liczba loch pod oceną ,29 10,58 Loszki Loszki - 61,1 11,70 10,80 Loszki Loszki - 61,6 Loszki - 10,26 Loszki - 10,39 Sateja Maciej Lubanie tel Liczba loch pod oceną ,75 11,73 Loszki Loszki - 60,3 Loszki - 9,26

49 Liczba loch pod oceną ,11 11,74 Loszki Loszki - 57,6 Loszki - 10,06 Tarnowski Grzegorz Jastrzębie tel Liczba loch pod oceną ,80 9,74 Knurki Knurki - 61,2 Loszki Loszki - 59,5 Knurki - 9,02 Loszki - 8,93 Tarnowski Zbigniew Jastrzębie tel Liczba loch pod oceną ,07 8,78 Loszki Loszki - 59,5 Loszki - 9,07 Tomaszewski Piotr Sadki tel Liczba loch pod oceną ,78 10,76 Loszki Loszki - 58,4 Loszki - 9,54 47 kujawsko-pomorskie Szypryt Piotr Mąkowarsko tel

50 kujawsko-pomorskie Tomczak Marcin Janowiec Wielkopolski tel Liczba loch pod oceną ,69 11,35 Loszki Loszki - 58,1 Loszki - 10,09 Walterski Daniel Grębocin tel Liczba loch pod oceną - 41 duroc 12,33 11,65 Knurki Knurki - 61,1 Loszki Loszki - 60,2 10,82 10,18 Knurki Knurki - 61,6 Loszki Loszki - 60,3 Knurki - 10,27 Loszki - 10,19 Knurki - 9,55 Loszki - 9,56 Warachowski Grzegorz Bobrowo tel Liczba loch pod oceną ,08 12,32 Loszki Loszki - 58,8 Loszki - 10,10 Watkowska Renata Ostrowite tel Liczba loch pod oceną - 8 puławska 48 9,36 8,07 Knurki Knurki - 56,6 Loszki Loszki - 56,2 Knurki - 10,82 Loszki - 10,69

51 Liczba loch pod oceną ,17 10,93 Loszki Loszki - 58,7 Loszki - 10,70 Włodarski Włodzimierz Bądkowo tel Liczba loch pod oceną ,30 10,80 Loszki Loszki - 60,7 Loszki - 10,01 Wysocki Marian Koneck tel Liczba loch pod oceną ,07 10,26 Loszki Loszki - 58,1 Loszki - 10,26 Zająkała Tadeusz Koronowo tel Liczba loch pod oceną ,69 9,76 Loszki Loszki - 57,8 Loszki - 9,60 49 kujawsko-pomorskie Waźbiński Józef Żnin tel

52 kujawsko-pomorskie Zielazny Benedykt Sucha tel Liczba loch pod oceną ,38 11,14 Loszki Loszki - 58,2 Loszki - 9,61 Ziółkowski Stanisław Stolno tel Liczba loch pod oceną ,87 12,60 Loszki Loszki - 59,0 Loszki - 10,56 Ziółkowski Zbigniew Stolno tel Liczba loch pod oceną ,04 11,24 Loszki Loszki - 60,4 Loszki - 9,88

53 województwo lubelskie Liczba loch pod oceną - 15 puławska 12,04 10,21 Knurki - Knurki - Loszki Loszki - 55,2 Knurki - Loszki - 10,00 Bednarczyk Piotr Bełżyce tel Liczba loch pod oceną - 23 puławska 11,57 10,25 Loszki Loszki - 57,6 9,29 8,43 Knurki - Knurki - - Loszki - 10,14 Knurki - - Bobryk Paweł Łosice tel Liczba loch pod oceną - 2 puławska 9,50 7,25 Knurki - Knurki - - Knurki lubelskie Baran Jacek Ostrówek tel

54 Bociański Marcin Końskowola tel kom Liczba loch pod oceną - 43 lubelskie 11,84 9,88 Knurki Knurki - 59,4 Loszki Loszki - 58,2 Knurki - 9,74 Loszki - 9,71 Borychowski Roman Borki tel Liczba loch pod oceną - 52 puławska 10,63 9,85 Knurki Knurki - 54,4 Loszki Loszki - 53,9 Knurki - 10,18 Loszki - 10,19 Chudzik Anna Czemierniki tel Liczba loch pod oceną - 12 puławska 9,48 8,48 Knurki - Knurki - - Knurki - - Cieślak Andrzej Borki tel Liczba loch pod oceną - 52 puławska 52 11,76 9,99 Knurki Knurki - 57,4 Loszki Loszki - 56,2 Knurki - 10,69 Loszki - 10,47

55 Czesławice Gospodarstwo Doświadczalne UP w Lublinie Nałęczów tel puławska 8,35 8,05 Knurki - Knurki - Loszki Loszki - 50,6 Knurki - Loszki - 9,99 Dubil Małgorzata Borzechów tel Liczba loch pod oceną - 13 puławska 9,14 8,29 Knurki - Knurki - - Knurki - - Dzyr Tadeusz Jabłoń tel Liczba loch pod oceną ,31 11,28 Loszki Loszki - 58,1 13,33 11,63 Knurki Knurki - 58,7 Loszki Loszki - 57,7 Loszki - 10,80 Knurki - 11,27 Loszki - 11,07 Gomółka Bożena i Piotr Kąkolewnica tel Liczba loch pod oceną - 4 puławska 8,89 8,00 Knurki - Knurki - - Knurki lubelskie Liczba loch pod oceną - 22

56 Gozdecki Jan Radecznica tel Liczba loch pod oceną - 42 lubelskie puławska 12,19 10,59 Loszki Loszki - 57,5 10,32 9,32 Knurki Knurki - 58,0 Loszki Loszki - 56,5 Loszki - 10,14 Knurki - 9,99 Loszki - 9,75 Góralski Leszek Czemierniki tel Liczba loch pod oceną - 14 puławska 11,42 9,88 Knurki Knurki - 54,0 Loszki Loszki - 52,9 Knurki - 10,15 Loszki - 9,89 Gustyn Stanisław Motycz tel Liczba loch pod oceną ,60 10,70 Loszki Loszki - 57,6 Loszki - 10,17 Izdebski Wojciech Ulan Majorat tel Liczba loch pod oceną - 10 puławska 54 Knurki - Knurki - - Knurki - -

57 Jędrzejkiewicz Rafał Czemierniki tel Liczba loch pod oceną - 27 Loszki - 10,14 Kaznowski Paweł Wohyń tel Liczba loch pod oceną - 11 puławska 10,12 8,53 Knurki Knurki - 50,3 Loszki Loszki - 53,2 Knurki - 10,26 Loszki - 10,29 Kazimierczuk Zbigniew Krasnystaw tel Liczba loch pod oceną - 11 puławska 10,21 8,42 Knurki - Knurki - Loszki Loszki - 59,3 Knurki - Loszki - 10,90 Klej Roman Ostrówek tel Liczba loch pod oceną - 15 puławska 10,84 10,24 Knurki Knurki - 50,2 Loszki Loszki - 52,0 Knurki - 9,31 Loszki - 9,43 55 lubelskie 11,34 10,21 Loszki Loszki - 57,0

58 Kokoszkiewicz Daniel Międzyrzec Podlaski tel Liczba loch pod oceną - 22 lubelskie puławska 12,69 10,53 Knurki Knurki - 56,9 Loszki Loszki - 55,7 Knurki - 11,16 Loszki - 10,88 Kołodyński Marek Michów tel Liczba loch pod oceną - 12 puławska 10,48 9,57 Knurki Knurki - 55,4 Loszki Loszki - 51,6 Knurki - 10,33 Loszki - 10,34 Kołtun Andrzej Garbów tel Liczba loch pod oceną - 23 puławska 12,28 10,28 Knurki Knurki - 57,9 Loszki Loszki - 56,9 Knurki - 10,19 Loszki - 10,36 Kropiwiec Karol Jabłoń tel Liczba loch pod oceną - 76 duroc puławska 56 14,24 11,44 Knurki Knurki - 58,4 Loszki Loszki - 57,2 10,93 10,07 Knurki Knurki - 61,2 Loszki Loszki - 59,1 12,22 10,60 Knurki Knurki - 56,1 Loszki Loszki - 55,4 Knurki - 11,22 Loszki - 10,93 Knurki - 9,56 Loszki - 10,13 Knurki - 10,91 Loszki - 10,59

59 Król Beata i Mirosław Czemierniki tel puławska 9,76 8,39 Knurki Knurki - 53,6 Loszki Loszki - 53,2 Knurki - 9,70 Loszki - 9,68 Król Wojciech Borki tel Liczba loch pod oceną - 30 puławska 10,53 9,81 Knurki Knurki - 55,0 Loszki Loszki - 53,2 Knurki - 8,96 Loszki - 9,25 Kwas Jadwiga Ostrówek tel Liczba loch pod oceną - 17 puławska 11,06 9,61 Knurki Knurki - 54,6 Loszki Loszki - 53,3 Knurki - 10,16 Loszki - 10,18 Makaruk Stanisław Olszanka tel Liczba loch pod oceną - 28 puławska 11,06 9,67 Knurki Knurki - 54,0 Loszki Loszki - 56,0 Knurki - 9,75 Loszki - 9,36 57 lubelskie Liczba loch pod oceną - 15

60 Michalak Mirosław Kamionka tel Liczba loch pod oceną - 24 lubelskie puławska 9,84 8,57 Knurki Knurki - 52,8 Loszki Loszki - 53,5 Knurki - 10,08 Loszki - 9,98 Niedziela Łukasz Ostrówek tel Liczba loch pod oceną - 42 puławska 11,02 9,78 Knurki Knurki - 55,2 Loszki Loszki - 55,8 Knurki - 9,72 Loszki - 10,02 Niewęgłowski Zbigniew Borki tel Liczba loch pod oceną - 31 puławska 9,70 8,89 Knurki Knurki - 53,4 Loszki Loszki - 53,9 Knurki - 9,72 Loszki - 9,85 Orłowski Wiesław Komarówka tel Liczba loch pod oceną - 23 puławska 58 9,81 8,40 Knurki Knurki - 54,5 Loszki Loszki - 53,0 Knurki - 10,03 Loszki - 9,89

61 Ostrowski Stanisław Ulan Majorat tel Liczba loch pod oceną - 30 Loszki - 10,25 Paśnik Anna Milanów tel Liczba loch pod oceną - 13 puławska 9,96 8,04 Knurki Knurki - 51,8 Loszki Loszki - 52,7 Knurki - 10,00 Loszki - 9,98 Piejak Janusz Niedrzwica Duża tel Liczba loch pod oceną - 13 puławska 9,67 9,29 Knurki - Knurki - - Knurki - - Pietrzak Krzysztof Niedrzwica Duża tel Liczba loch pod oceną - 34 duroc pietrain 10,10 9,24 Knurki Knurki - 61,8 Loszki Loszki - 58,0 11,13 10,05 Knurki Knurki - 62,1 Loszki Loszki - 62,5 Knurki - 9,97 Loszki - 10,01 Knurki - 10,03 Loszki - 10,31 59 lubelskie 13,00 10,57 Loszki Loszki - 58,4

62 Poniewozik Mariusz Wysokie tel Liczba loch pod oceną - 11 lubelskie 14,19 12,13 Loszki Loszki - 57,2 Loszki - 10,40 Popielarz Tomasz Niemce tel Liczba loch pod oceną - 23 puławska 10,30 9,43 Knurki Knurki - 53,5 Loszki Loszki - 52,9 Knurki - 10,15 Loszki - 10,34 Pyzik Marian Gorajec tel Liczba loch pod oceną - 26 puławska 9,61 9,10 Knurki - Knurki - Loszki Loszki - 55,7 Knurki - Loszki - 9,80 Rozwadowski Krzysztof Łuków tel Liczba loch pod oceną - 24 puławska 60 11,30 9,68 Knurki Knurki - 55,7 Loszki Loszki - 56,0 Knurki - 10,28 Loszki - 10,24

63 Sidor Aleksander Kamionka tel puławska 10,88 9,63 Knurki Knurki - 47,3 Loszki Loszki - 48,7 Knurki - 9,87 Loszki - 9,54 Stefanek Józef Niedrzwica Duża tel Liczba loch pod oceną ,67 10,95 Loszki Loszki - 58,4 Loszki - 10,23 Świć Witold Kock tel Liczba loch pod oceną - 16 puławska 10,09 9,17 Knurki Knurki - 49,1 Loszki Loszki - 47,5 Knurki - 10,93 Loszki - 10,93 Trześniewski Jerzy Wilkołaz tel Liczba loch pod oceną ,45 10,08 Loszki Loszki - 58,0 Loszki - 9,93 61 lubelskie Liczba loch pod oceną - 4

64 Wierzchowski August Ulan Majorat tel Liczba loch pod oceną - 15 lubelskie 14,09 12,14 Loszki Loszki - 59,6 Loszki - 10,87 Wierzchowski Mieczysław Ulan Majorat tel Liczba loch pod oceną ,93 12,61 Loszki Loszki - 59,2 Loszki - 11,38 Wisznicki Jerzy Radzyń Podlaski tel Liczba loch pod oceną - 10 puławska Knurki - Knurki - Loszki - Loszki - - Knurki - Loszki - - Wojciechowski Dariusz Lublin 51 tel Liczba loch pod oceną ,95 10,34 Loszki Loszki - 57,8 Loszki - 9,78

65 Wysokiński Zbigniew Wiśniew tel puławska 10,95 9,85 Knurki - Knurki - Loszki Loszki - 57,8 Knurki - Loszki - 9,79 Zabłocki Andrzej Ulan Majorat tel Liczba loch pod oceną - 4 puławska 8,78 8,11 Knurki - Knurki - Loszki Loszki - 50,8 Knurki - Loszki - 10,69 Zaborski Grzegorz Niedrzwica Duża tel Liczba loch pod oceną ,64 11,09 Loszki Loszki - 58,2 Loszki - 10,29 63 lubelskie Liczba loch pod oceną - 19

66 województwo lubuskie Łuczak Maciej Szczaniec tel lubuskie Liczba loch pod oceną ,50 10,20 Loszki Loszki - 59,5 Loszki - 10,52 Łukaszewski Idzi Tuchorza tel Liczba loch pod oceną ,04 11,11 Loszki Loszki - 61,3 Loszki - 10,90 Pronkiewicz Wiesław Sława tel Liczba loch pod oceną ,83 9,37 Loszki Loszki - 58,1 Loszki - 9,40 Rzyska Mariola Kopanica tel Liczba loch pod oceną ,35 9,19 Loszki Loszki - 57,7 Loszki - 10,26

67 Sowińska Elżbieta Sława tel Liczba loch pod oceną - 23 Knurki - 10,23 Loszki - 10,32 lubuskie 12,62 9,44 Knurki Knurki - 60,3 Loszki Loszki - 58,9 65

68 województwo łódzkie Gałusa Agnieszka i Grzegorz Bedlno tel Liczba loch pod oceną - 53 łódzkie duroc 10,58 9,46 Loszki Loszki - 58,6 12,37 10,46 Knurki Knurki - 60,1 Loszki Loszki - 58,7 8,68 7,82 Knurki Knurki - 61,9 Loszki Loszki - 59,7 Loszki - 11,18 Knurki - 10,12 Loszki - 10,08 Knurki - 10,50 Loszki - 10,02 Grędas Piotr Błaszki tel Liczba loch pod oceną ,07 9,93 Loszki Loszki - 60,0 Loszki - 9,75 Linka Ewa i Janusz Szadek tel Liczba loch pod oceną ,25 11,01 Knurki Knurki - 61,1 Loszki Loszki - 58,9 13,40 11,24 Knurki Knurki - 61,7 Loszki Loszki - 59,6 Knurki - 10,33 Loszki - 10,24 Knurki - 10,52 Loszki - 10,09

69 Mazerant Józef Wola Krzysztoporska tel Liczba loch pod oceną ,47 10,48 Loszki Loszki - 60,0 Loszki - 9,66 Płachta Piotr Czarnocin tel ,74 10,95 Loszki Loszki - 60,5 Loszki - 10,39 Sołtyszewscy Anna i Tomasz Bedlno tel Liczba loch pod oceną - 44 duroc 10,52 9,86 Loszki Loszki - 59,5 8,26 7,48 Knurki Knurki - 63,3 Loszki Loszki - 57,9 Loszki - 9,88 Knurki - 10,28 Loszki - 9,78 Świdrowski Łukasz Chąśno tel Liczba loch pod oceną ,37 10,74 Loszki Loszki - 59,4 Loszki - 10,70 67 łódzkie Liczba loch pod oceną - 43

70 Świniosfera Gospodarstwo Rolne Łubnice tel Liczba loch pod oceną - 41 duroc łódzkie pietrain 12,97 11,29 Knurki Knurki - 60,8 Loszki Loszki - 59,8 13,00 11,50 Knurki - Knurki - Loszki Loszki - 57,7 11,13 9,34 Knurki Knurki - 64,0 Loszki Loszki - 60,5 10,00 8,83 Knurki Knurki - 63,4 Loszki Loszki - 62,6 Knurki - 10,03 Loszki - 10,12 Knurki - Loszki - 10,26 Knurki - 9,99 Loszki - 9,90 Knurki - 9,77 Loszki - 9,83 Wiklińscy Ewa i Mirosław Czarnocin tel , Liczba loch pod oceną ,93 10,87 Loszki Loszki - 59,0 11,47 10,55 Knurki Knurki - 60,5 Loszki Loszki - 59,4 Loszki - 11,27 Knurki - 10,39 Loszki - 10,28

71 województwo małopolskie Cielecki Sławomir Dobczyce tel ,86 10,52 Knurki Knurki - 58,0 Loszki Loszki - 55,2 Knurki - 9,78 Loszki - 9,63 Kołos Wojciech Łapanów tel Liczba loch pod oceną - 24 pietrain 10,95 10,16 Knurki Knurki - 61,2 Loszki Loszki - 61,5 Knurki - 10,27 Loszki - 10,16 Makuch Mariusz Przeciszów tel Liczba loch pod oceną ,40 10,25 Loszki Loszki - 55,6 Loszki - 10,32 69 małopolskie Liczba loch pod oceną - 48

72 Ogurek Kazimierz Nowy Sącz tel Liczba loch pod oceną ,14 12,36 Knurki Knurki - 60,3 Loszki Loszki - 56,5 Knurki - 11,18 Loszki - 10,30 Suchan Elżbieta Słomniki tel małopolskie Liczba loch pod oceną ,74 10,19 Loszki Loszki - 56,7 Loszki - 9,92

73 województwo mazowieckie Barkała Wiesław Gzy tel Liczba loch pod oceną - 23 Knurki - 9,65 Loszki - 9,54 Boryczka Adam Zwoleń tel Liczba loch pod oceną - 56 puławska 12,13 10,55 Knurki Knurki - 52,1 Loszki Loszki - 53,0 Knurki - 9,98 Loszki - 10,07 Dygas Jacek Sienno tel Liczba loch pod oceną ,00 10,91 Loszki Loszki - 58,8 Loszki - 9,83 71 mazowieckie 11,05 10,76 Knurki Knurki - 62,2 Loszki Loszki - 59,1

74 Goliszewski Jan Sobolew tel Liczba loch pod oceną - 62 puławska 11,16 10,05 Knurki Knurki - 53,2 Loszki Loszki - 54,7 Knurki - 10,24 Loszki - 10,50 Goliszewski Tomasz Sobolew tel mazowieckie Liczba loch pod oceną - 5 puławska Knurki - Knurki - Loszki - Loszki - - Knurki - Loszki - - Górska Jadwiga Nasielsk tel Liczba loch pod oceną - 16 puławska 9,12 8,00 Knurki Knurki - 50,4 Loszki Loszki - 50,0 Knurki - 10,15 Loszki - 10,10 Jastrzębski Kazimierz Zbuczyn tel Liczba loch pod oceną ,91 11,11 Loszki Loszki - 57,5 Loszki - 10,52

75 Jemioł Bogusław Zwoleń tel Liczba loch pod oceną ,42 10,58 Loszki Loszki - 56,4 Loszki - 10,25 Kalinowski Bartosz Somianka tel puławska 9,00 7,75 Knurki - Knurki - Loszki - Loszki - - Knurki - Loszki - - Maślanka Radosław Gostynin tel Liczba loch pod oceną ,68 10,15 Knurki Knurki - 59,4 Loszki Loszki - 58,9 13,17 10,40 Knurki Knurki - 59,5 Loszki Loszki - 59,2 Knurki - 10,31 Loszki - 10,17 Knurki - 9,64 Loszki - 9,79 Piątkowski Dariusz Rościszewo tel Liczba loch pod oceną ,78 10,48 Loszki Loszki - 61,0 Loszki - 10,17 73 mazowieckie Liczba loch pod oceną - 3

76 Pruszkowscy Teresa i Grzegorz Baboszewo tel Liczba loch pod oceną - 84 mazowieckie duroc Liczba prosiąt Liczba prosiąt 13,92 11,68 Knurki Knurki - 61,1 Loszki Loszki - 59,7 13,74 12,02 Knurki Knurki - 61,3 Loszki Loszki - 60,0 11,59 10,41 Knurki Knurki - 62,2 Loszki Loszki - 59,4 Knurki - 10,80 Loszki - 10,73 Knurki - 10,45 Loszki - 10,28 Knurki - 10,18 Loszki - 9,95 Pychewicz Janusz Gzy tel Liczba loch pod oceną ,50 10,93 Knurki Knurki - 59,3 Loszki Loszki - 57,0 Knurki - 10,62 Loszki - 10,68 Skoneczny Adam Guzów tel Liczba loch pod oceną ,62 9,79 Loszki Loszki - 58,3 Loszki - 9,65 Talarek Dariusz Sobolew tel Liczba loch pod oceną - 7 puławska 74 10,64 10,36 Knurki - Knurki - Loszki - Loszki - - Knurki - Loszki - -

77 Walczak Grzegorz Blichowo tel Liczba loch pod oceną ,30 11,70 Loszki Loszki - 59,3 Loszki - 10,21 Więcław Adam Lipsko tel ,38 11,38 Loszki Loszki - 58,4 Loszki - 10,37 Wodzyński Pawel Pacyna tel , Liczba loch pod oceną - 15 puławska 8,35 7,65 Knurki - Knurki - Loszki Loszki - 56,6 Knurki - Loszki - 10,36 Zboina Adam Borowie tel Liczba loch pod oceną - 39 puławska 13,31 11,59 Loszki Loszki - 56,3 11,73 10,73 Knurki Knurki - 54,8 Loszki Loszki - 56,5 Loszki - 9,67 Knurki - 10,15 Loszki - 10,18 75 mazowieckie Liczba loch pod oceną - 16

78 Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego Sierpc tel Liczba loch pod oceną - 21 puławska 9,11 8,89 Knurki Knurki - 53,9 Loszki Loszki - 56,6 Knurki - 10,91 Loszki - 10,65 Zygan Tymoteusz Sienno tel mazowieckie Liczba loch pod oceną ,54 10,42 Loszki Loszki - 59,0 Loszki - 10,02

79 województwo opolskie Barteczko Jan Leśnica tel Liczba loch pod oceną - 12 Loszki - 10,00 Damboń Jan Nieznaszyn tel , kom Liczba loch pod oceną ,19 12,13 Loszki Loszki - 58,8 Loszki - 10,76 Dwornik Urszula Borki Wielkie tel Liczba loch pod oceną ,49 10,70 Loszki Loszki - 57,0 Loszki - 10,24 Korgel Martin Walce tel Liczba loch pod oceną ,76 10,50 Loszki Loszki - 58,6 Loszki - 10,11 77 opolskie 12,35 11,15 Loszki Loszki - 58,1

80 Krawczyk Maria i Joachim Luboszyce tel Liczba loch pod oceną - 43 pietrain 11,17 10,60 Knurki Knurki - 65,3 Loszki Loszki - 65,9 Knurki - 9,98 Loszki - 10,51 Kurpiela Waldemar Walce tel Liczba loch pod oceną - 33 opolskie 12,56 11,44 Loszki Loszki - 58,7 Loszki - 10,24 Labisz Norbert Tarnów Opolski tel Liczba loch pod oceną ,91 11,00 Loszki Loszki - 58,5 Loszki - 10,26 Ośrodek Hodowli Zarodowej Głogówek Sp. z o.o Głogówek tel , kom Liczba loch pod oceną duroc 78 13,25 12,71 Knurki Knurki - 59,4 Loszki Loszki - 59,3 13,72 13,00 Knurki Knurki - 60,9 Loszki Loszki - 60,1 12,23 11,73 Knurki Knurki - 62,9 Loszki Loszki - 60,6 Knurki - 9,72 Loszki - 10,08 Knurki - 10,47 Loszki - 10,78 Knurki - 9,79 Loszki - 10,14

81 Preussner Sylweriusz Korfantów tel Liczba loch pod oceną - 30 hampshire 11,54 10,18 Loszki Loszki - 57,9 10,33 9,25 Knurki - Knurki - Loszki - Loszki - - Loszki - 9,90 Knurki - Loszki - - RSP Chrzelice Łącznik tel ,00 10,93 Loszki Loszki - 58,6 Loszki - 10,02 Wiatr Artur Olesno tel Liczba loch pod oceną ,39 11,71 Loszki Loszki - 56,5 Loszki - 10,73 79 opolskie Liczba loch pod oceną - 13

82 województwo podkarpackie Borowiec Tadeusz Górki Mieleckie tel Liczba loch pod oceną ,83 10,73 Loszki Loszki - 59,5 Loszki - 9,40 Frydrych Jacek Krościenko Wyżne tel podkarpackie Liczba loch pod oceną ,00 10,33 Loszki - Loszki - 10,68 10,19 Loszki Loszki - 58,8 Loszki - Loszki - 10,32 Gaweł Zbigniew Rzeszów tel , kom Liczba loch pod oceną - 15 pietrain 9,04 8,50 Knurki Knurki - 62,8 Loszki Loszki - 63,8 Knurki - 10,54 Loszki - 10,37 Gospodarstwo Rolne w Górze Ropczyckiej Sp. z o.o Sędziszów Małopolski tel Liczba loch pod oceną ,45 11,45 Loszki Loszki - 58,7 Loszki - 12,59

83 Inglot Paweł Markowa tel Liczba loch pod oceną ,33 9,93 Knurki Knurki - 58,5 Loszki Loszki - 58,5 Knurki - 9,43 Loszki - 9,93 Wilk Genowefa i Andrzej Zasów tel ,26 10,49 Knurki Knurki - 59,5 Loszki Loszki - 58,1 Knurki - 10,20 Loszki - 9,94 Zaremba Ignacy Horyniec Zdrój tel Liczba loch pod oceną ,39 11,11 Loszki Loszki - 58,8 Loszki - 10,42 Żelazko Tomasz Borowa tel Liczba loch pod oceną ,94 10,04 Loszki Loszki - 57,9 Loszki - 10,28 81 podkarpackie Liczba loch pod oceną - 35

84 województwo podlaskie Jabłonowski Janusz Sokoły tel Liczba loch pod oceną ,12 10,71 Knurki Knurki - 55,8 Loszki Loszki - 56,9 Knurki - 11,13 Loszki - 10,69 Jaroś Bożena i Zbigniew Janów tel Liczba loch pod oceną - 37 podlaskie 12,01 11,29 Knurki Knurki - 60,0 Loszki Loszki - 58,0 Knurki - 10,65 Loszki - 10,44 Sosnowski Andrzej Korycin tel Liczba loch pod oceną ,61 11,61 Loszki Loszki - 59,7 Loszki - 10,55 Śmietało Tomasz Poświętne tel Liczba loch pod oceną ,19 10,52 Loszki Loszki - 56,6 Loszki - -

85 Wysocka Jadwiga Rutki tel Liczba loch pod oceną ,12 11,71 Loszki Loszki - 58,7 Loszki - 9,99 Zalewski Krzysztof Knyszyn tel Liczba loch pod oceną - - puławska Knurki - Knurki - Loszki - Loszki - - Knurki - Loszki - - Żynda Marcin Krasnopol tel Liczba loch pod oceną - 31 puławska 11,13 10,70 Loszki Loszki - 57,4 10,50 9,93 Knurki Knurki - 54,0 Loszki Loszki - 53,9 Loszki - 9,96 Knurki - 9,85 Loszki - 9,58 83 podlaskie

86 województwo pomorskie Błażek Zenon Rychława tel Liczba loch pod oceną - 8 9,43 9,00 Loszki Loszki - 57,0 Loszki - 9,51 Browarczyk Tadeusz Przodkowo tel Liczba loch pod oceną - 19 pomorskie 12,34 11,49 Loszki Loszki - 57,1 Loszki - 11,49 Cybulski Zbigniew Ostrowite tel Liczba loch pod oceną ,71 10,52 Loszki Loszki - 58,3 Loszki - 9,82 Ebertowski Ryszard Kościerzyna tel Liczba loch pod oceną ,38 11,05 Knurki Knurki - 58,8 Loszki Loszki - 58,0 Knurki - 10,25 Loszki - 10,43

87 Godlewski Zdzisław Tczew tel Liczba loch pod oceną - 25 pietrain 9,89 8,94 Knurki Knurki - 58,2 Loszki Loszki - 57,8 11,25 10,50 Knurki Knurki - 60,9 Knurki - 9,43 Loszki - 9,71 Knurki - - Gołecki Feliks Lubichowo tel Liczba loch pod oceną ,95 8,95 Loszki Loszki - 58,6 Loszki - 10,23 Graban Wiesław Zelgoszcz tel Liczba loch pod oceną ,75 9,63 Loszki Loszki - 58,0 Loszki - 9,51 Gumiński Ryszard Zblewo tel Liczba loch pod oceną ,35 7,91 Loszki Loszki - 57,8 Loszki - 9,19 85 pomorskie

88 Hanasko Zenon Bytów tel Liczba loch pod oceną - 31 duroc 11,97 11,70 Loszki Loszki - 57,9 10,26 10,09 Knurki Knurki - 59,6 Loszki Loszki - 57,1 Loszki - 10,17 Knurki - Loszki - 10,31 Hnatiuk Zenon Bytów tel Liczba loch pod oceną - 21 pomorskie 12,84 11,29 Knurki Knurki - 59,3 Loszki Loszki - 58,7 Knurki - 10,56 Loszki - 10,65 Jurczyński Henryk Subkowy tel Liczba loch pod oceną ,72 9,56 Loszki Loszki - 57,7 Loszki - 10,17 Koss Mirosław Swarzewo tel Liczba loch pod oceną - 71 duroc 86 12,96 11,80 Knurki Knurki - 59,4 Loszki Loszki - 58,7 11,20 10,33 Knurki Knurki - 59,5 Loszki Loszki - 59,0 Knurki - 9,95 Loszki - 10,06 Knurki - 9,39 Loszki - 9,59

89 Łoza Jarosław Ugoszcz tel Liczba loch pod oceną ,33 11,25 Knurki Knurki - 59,0 Loszki Loszki - 58,9 Knurki - 9,89 Loszki - 10,16 Mazurowski Łukasz Skórcz tel Liczba loch pod oceną ,67 9,88 Loszki Loszki - 58,1 Loszki - 10,46 Liczba loch pod oceną - 25 duroc 10,88 9,55 Knurki Knurki - 58,2 Loszki Loszki - 58,2 10,71 9,86 Knurki Knurki - 59,3 Loszki Loszki - 61,0 Knurki - 10,42 Loszki - 10,65 Knurki - 10,22 Loszki - 10,50 Megier Jarosław Skarszewy tel Liczba loch pod oceną ,19 9,33 Loszki Loszki - 57,7 Loszki - 9,08 87 pomorskie Mazurowski Marek Zelgoszcz tel

90 Miąskowski Stanisław Przodkowo tel Liczba loch pod oceną ,36 11,00 Knurki Knurki - 59,4 Loszki Loszki - 58,8 Knurki - 10,56 Loszki - 10,94 Mokwa Marek Subkowy tel Liczba loch pod oceną ,50 10,90 Loszki Loszki - 57,5 Loszki - 10,24 pomorskie Nowakowski Janusz Stara Kiszewa tel Liczba loch pod oceną ,08 10,79 Loszki Loszki - 57,2 Loszki - 10,07 Pliszka Józef Zelgoszcz tel Liczba loch pod oceną ,15 10,08 Loszki Loszki - 57,4 Loszki - 10,01

91 Skrzypkowski Szczepan Przodkowo tel Liczba loch pod oceną - 34 pietrain 12,19 10,88 Knurki Knurki - 59,9 Loszki Loszki - 59,0 13,00 11,67 Knurki Knurki - 62,2 Loszki - Loszki - - Knurki - 9,80 Loszki - 9,82 Knurki - Loszki - - Stolc Józef Kiełpino tel , kom ,55 12,32 Knurki Knurki - 60,1 Loszki Loszki - 57,1 13,98 12,57 Knurki Knurki - 60,9 Loszki Loszki - 57,4 Knurki - 11,65 Loszki - 10,85 Knurki - 11,38 Loszki - 10,89 Syldatk Andrzej Gniew tel Liczba loch pod oceną ,33 7,43 Knurki Knurki - 57,6 Loszki Loszki - 58,4 Knurki - 9,60 Loszki - 9,84 Szulc Bogdan Chojnice tel Liczba loch pod oceną ,79 11,36 Loszki Loszki - 57,9 Loszki - 10,27 89 pomorskie Liczba loch pod oceną - 50

92 Śnieg Andrzej Kwidzyn tel Liczba loch pod oceną ,47 10,31 Knurki Knurki - 58,7 Loszki Loszki - 58,2 Knurki - 10,24 Loszki - 10,23 Talewski Grzegorz Czersk tel Liczba loch pod oceną - 23 pomorskie 90 11,54 10,66 Knurki Knurki - 58,1 Loszki Loszki - 57,3 Knurki - 10,87 Loszki - 10,79

93 województwo śląskie Brzezina Józef Ciasna tel Liczba loch pod oceną ,71 10,59 Knurki Knurki - 57,4 Loszki Loszki - 57,2 Knurki - 9,77 Loszki - 10,00 Górecki Rafał Łęka Opatowska tel Liczba loch pod oceną - 12 puławska Knurki - Loszki - 10,27 Kosytorz Paweł Ciasna tel Liczba loch pod oceną ,95 11,15 Loszki Loszki - 57,7 Loszki - 10,74 Kulawik Florian Starokrzepice tel Liczba loch pod oceną ,00 10,31 Loszki Loszki - 56,0 Loszki - 10,10 91 śląskie 8,65 8,35 Knurki - Knurki - Loszki Loszki - 53,6

94 Ledwoń Alojzy Ciasna tel Liczba loch pod oceną ,91 11,20 Loszki Loszki - 58,1 Loszki - 10,37 Pośpiech Jan Tychy tel Liczba loch pod oceną ,06 8,42 Loszki Loszki - 54,0 Loszki - 10,28 Smolarz Jerzy Łąka tel Liczba loch pod oceną - 48 śląskie pietrain 11,30 9,99 Knurki Knurki - 56,2 Loszki Loszki - 55,6 9,86 8,43 Knurki Knurki - 59,5 Loszki Loszki - 59,4 Knurki - 10,65 Loszki - 10,72 Knurki - 10,19 Loszki - 9,89 Waliczek Marek Łąka tel Liczba loch pod oceną ,95 10,36 Loszki Loszki - 54,8 Loszki - 10,22

95 województwo świętokrzyskie Cichy Adam Czarnocin tel Liczba loch pod oceną ,04 11,48 Knurki Knurki - 60,7 Loszki Loszki - 60,0 Knurki - 10,54 Loszki - 10,50 Górski Dariusz Słupia Konecka tel Liczba loch pod oceną - 34 Loszki - 10,27 Łach Alfred Skalbmierz tel Liczba loch pod oceną - 52 duroc pietrain 11,72 10,45 Knurki Knurki - 60,4 Loszki Loszki - 59,6 9,83 9,22 Knurki Knurki - 60,9 Loszki Loszki - 59,3 9,53 8,47 Knurki Knurki - 63,3 Loszki Loszki - 63,7 Knurki - 10,14 Loszki - 10,08 Knurki - 9,71 Loszki - 9,90 Knurki - 10,05 Loszki - 10,13 93 świętokrzyskie 11,75 10,72 Loszki Loszki - 59,7

96 Łasak Tadeusz Jędrzejów tel Liczba loch pod oceną ,78 10,90 Loszki Loszki - 58,8 Loszki - 10,70 Pięta Zbigniew Pacanów tel Liczba loch pod oceną ,13 11,30 Knurki Knurki - 60,0 Loszki Loszki - 59,2 Knurki - 9,93 Loszki - 10,26 Sady Agnieszka i Marian Skalbmierz tel świętokrzyskie Liczba loch pod oceną ,22 11,70 Loszki Loszki - 59,4 Loszki - 10,39

97 województwo warmińsko-mazurskie Czacharowski Kazimierz Lubawa tel Liczba loch pod oceną - 77 duroc 12,25 11,31 Knurki Knurki - 61,9 Loszki Loszki - 61,3 11,22 10,49 Knurki Knurki - 62,0 Loszki Loszki - 60,7 Knurki - 9,55 Loszki - 9,84 Knurki - 9,65 Loszki - 10,02 12,03 11,44 Knurki - Knurki - Loszki Loszki - 58,9 Knurki - Loszki - 10,25 Klimek Sylwester Mroczno tel Liczba loch pod oceną ,23 11,82 Loszki Loszki - 58,0 Loszki warmińsko-mazurskie Grab. - A. Puchalski, Gospodarstwo Rolne GRAB Rożental tel Liczba loch pod oceną - 21

98 Kozłowski Jan Bartoszyce tel Liczba loch pod oceną - 45 pietrain 11,74 11,10 Knurki Knurki - 62,0 Loszki Loszki - 59,4 10,87 10,37 Knurki Knurki - 62,0 Loszki Loszki - 62,8 Knurki - 9,82 Loszki - 9,88 Knurki - 9,90 Loszki - 9,85 Lesiński Henryk Łąkorz tel Liczba loch pod oceną duroc warmińsko-mazurskie pietrain 12,65 11,75 Knurki Knurki - 62,3 Loszki Loszki - 58,7 11,71 11,42 Loszki Loszki - 58,5 11,79 11,33 Knurki Knurki - 62,9 Loszki Loszki - 61,0 11,94 11,40 Knurki Knurki - 62,9 Loszki Loszki - 62,3 Knurki - 9,92 Loszki - 10,02 Loszki - Knurki - 9,98 Loszki - 10,26 Knurki - 10,20 Loszki - 10,11 Radacki Eugeniusz Łąkorz tel Liczba loch pod oceną ,98 10,98 Loszki Loszki - 58,8 Loszki - -

99 Sewastjaniuk Jerzy Barciany tel Liczba loch pod oceną - 37 pietrain 11,90 10,88 Knurki Knurki - 62,0 Loszki Loszki - 59,5 11,33 10,75 Knurki Knurki - 62,2 Loszki Loszki - 61,4 Knurki - 9,99 Loszki - 10,09 Knurki - 9,97 Loszki - 9,89 Tokarska-Dziąba Agnieszka Lubawa tel Liczba loch pod oceną - 98 pietrain Knurki - 10,20 Loszki - 10,30 Knurki - 10,07 Loszki - 10,16 Knurki - 10,52 Loszki - 9,86 Tokarski Kazimierz Lubawa tel Liczba loch pod oceną - 83 pietrain 12,73 12,58 Knurki Knurki - 63,0 Loszki Loszki - 63,3 Knurki - 9,99 Loszki - 9,97 97 warmińsko-mazurskie 12,76 12,39 Knurki Knurki - 59,4 Loszki Loszki - 58,4 12,80 12,58 Knurki Knurki - 60,3 Loszki Loszki - 59,4 12,74 12,51 Knurki Knurki - 63,3 Loszki Loszki - 62,3

100 Zelma Kazimierz Lubawa tel Liczba loch pod oceną - 85 duroc warmińsko-mazurskie pietrain 98 12,78 12,14 Knurki Knurki - 60,1 Loszki Loszki - 60,4 13,13 12,29 Knurki Knurki - 60,0 Loszki Loszki - 60,2 11,04 10,26 Knurki Knurki - 62,1 Loszki Loszki - 61,1 10,72 10,12 Knurki Knurki - 62,7 Loszki Loszki - 62,6 Knurki - 10,60 Loszki - 10,97 Knurki - 10,36 Loszki - 10,56 Knurki - 9,75 Loszki - 10,08 Knurki - 10,01 Loszki - 10,05

101 województwo wielkopolskie Albrecht Andrzej Kołaczkowo tel Liczba loch pod oceną ,23 11,32 Loszki Loszki - 58,2 Loszki - 9,66 Bujak Mariusz Pępowo tel Liczba loch pod oceną ,23 11,11 Knurki Knurki - 61,4 Loszki Loszki - 60,1 12,23 11,11 Knurki Knurki - 61,6 Loszki Loszki - 60,1 Knurki - 9,94 Loszki - 9,79 Knurki - 9,71 Loszki - 9,46 Liczba loch pod oceną duroc pietrain 12,39 11,16 Knurki Knurki - 61,5 Loszki Loszki - 60,1 12,49 11,32 Knurki Knurki - 61,7 Loszki Loszki - 60,1 11,59 10,61 Knurki Knurki - 62,2 Loszki Loszki - 60,0 11,51 10,42 Knurki Knurki - 62,5 Loszki Loszki - 63,3 Knurki - 10,11 Loszki - 9,85 Knurki - 9,92 Loszki - 9,63 Knurki - 10,23 Loszki - 9,78 Knurki - 10,59 Loszki - 9,81 99 wielkopolskie Bujak Tomasz Pępowo tel

102 Cierlaczyk Andrzej Żelazków tel Liczba loch pod oceną ,18 10,36 Loszki Loszki - 57,4 Loszki - 9,66 Dobrowolska Renata Kołaczkowo tel Liczba loch pod oceną ,13 11,61 Loszki Loszki - 59,0 Loszki - 10,24 Dudek Piotr Ostrów Wielkopolski tel Liczba loch pod oceną - 34 wielkopolskie 11,57 10,65 Loszki Loszki - 59,1 Loszki - 10,07 Duliba Marian Brzeziny tel Liczba loch pod oceną ,77 11,66 Loszki Loszki - 59,0 Loszki - 9,83

103 Frąckowiak Andrzej Obrzycko tel Liczba loch pod oceną ,46 10,37 Loszki Loszki - 60,0 Loszki - 9,81 Gawełek Piotr Grabów tel , kom Liczba loch pod oceną - 50 duroc 11,14 10,89 Knurki Knurki - 60,4 Loszki Loszki - 58,2 9,50 9,44 Knurki Knurki - 60,6 Loszki Loszki - 60,7 Knurki - 10,40 Loszki - 10,45 Knurki - 10,40 Loszki - 10,60 Gmerek Andrzej Nowe Skalmierzyce tel ,31 10,52 Loszki Loszki - 58,7 Loszki - - Guhs Janusz Złotów tel Liczba loch pod oceną ,05 10,95 Loszki Loszki - 58,5 Loszki - 10, wielkopolskie Liczba loch pod oceną - 18

104 Horowski Mieczysław Murzynowo Kościelne tel Liczba loch pod oceną ,68 11,71 Loszki Loszki - 60,2 Loszki - 9,53 Janka Krzysztof Oborniki Wielkopolskie tel Liczba loch pod oceną ,86 12,12 Loszki Loszki - 59,8 Loszki - 10,64 Jędrzejewski Krzysztof Grabów nad Prosną tel Liczba loch pod oceną - 37 wielkopolskie 12,52 11,39 Loszki Loszki - 57,4 Loszki - 10,54 Kabat Mirosław Wyszyny tel Liczba loch pod oceną ,45 9,68 Loszki Loszki - 58,8 Loszki - 10,03

105 Kaczmarek Marian Kłecko tel , kom Liczba loch pod oceną ,83 11,36 Knurki Knurki - 59,9 Loszki Loszki - 59,7 Knurki - 10,54 Loszki - 10,59 Karliński Henryk Żerków tel Liczba loch pod oceną ,40 11,21 Loszki Loszki - 58,7 Loszki - 9,83 Kostyk Roman Czarnków tel Liczba loch pod oceną - 19 Loszki - 10,60 Krzymińska Ewa Łęka Opatowska tel Liczba loch pod oceną ,59 12,08 Loszki Loszki - 58,6 Loszki - 10, wielkopolskie 11,50 10,70 Loszki Loszki - 58,3

106 Krzywda Zbigniew Brzeziny tel , kom Liczba loch pod oceną ,48 11,53 Knurki Knurki - 60,5 Loszki Loszki - 59,5 Knurki - 10,43 Loszki - 10,37 Litwin Rafał Ostrów Wlkp. tel Liczba loch pod oceną ,54 10,38 Loszki Loszki - 59,2 Loszki - 10,06 Łabusiński Krzysztof Krobia tel Liczba loch pod oceną - 25 wielkopolskie 12,28 11,17 Loszki Loszki - 60,6 Loszki - 10,25 Łapawa Karol Krobia tel Liczba loch pod oceną ,00 10,95 Loszki Loszki - 60,2 Loszki - -

107 Majchrzak Grzegorz Ostrów Wielkopolski tel Liczba loch pod oceną ,72 11,64 Loszki Loszki - 59,6 Loszki - 9,48 Małecki Tomasz Krzywiń tel Liczba loch pod oceną ,58 10,11 Loszki Loszki - 58,6 Loszki - - Michałowicz Jolanta Krzywiń tel Liczba loch pod oceną - 5 Loszki - - Mołdrzyk Ryszard Kuślin tel Liczba loch pod oceną ,48 10,24 Loszki Loszki - 60,3 Loszki - 10, wielkopolskie 10,60 10,20 Loszki - Loszki - -

108 Mońka Rafał Łęka Opatowska tel Liczba loch pod oceną ,29 10,82 Loszki Loszki - 58,8 Loszki - - Murach Beata i Krzysztof Złotów tel Liczba loch pod oceną ,91 8,35 Loszki Loszki - 59,3 Loszki - 9,84 Nowak Roman Rogowo tel Liczba loch pod oceną wielkopolskie duroc ,55 12,14 Knurki Knurki - 61,7 Loszki Loszki - 61,4 12,59 12,46 Knurki Knurki - 61,4 Loszki Loszki - 60,8 11,05 10,95 Knurki Knurki - 62,2 Loszki Loszki - 60,0 Knurki - 10,50 Loszki - 10,45 Knurki - 10,69 Loszki - 10,43 Knurki - 10,43 Loszki - 10,01

109 Ośrodek Hodowli Zarodowej Garzyn Sp. z o.o Krzemieniewo tel Liczba loch pod oceną duroc 10,92 10,84 Knurki Knurki - 59,6 Loszki Loszki - 57,6 11,10 11,00 Knurki Knurki - 59,8 Loszki Loszki - 57,8 11,43 11,43 Loszki Loszki - 58,1 8,67 8,58 Knurki Knurki - 60,3 Loszki Loszki - 57,4 Knurki - 10,67 Loszki - 10,51 Knurki - 10,68 Loszki - 10,56 Loszki - Knurki - 10,20 Loszki - 10,05 Pacyna Wojciech Przygodzice tel Liczba loch pod oceną - 44 duroc 11,68 11,26 Knurki Knurki - 60,5 Loszki Loszki - 58,7 11,22 10,61 Knurki Knurki - 60,6 Loszki - Loszki - - Knurki - 9,92 Loszki - 9,93 Knurki - 10,14 Loszki - - Perz Narcyz Przygodzice tel ,97 11,83 Knurki Knurki - 60,6 Loszki Loszki - 58,9 Knurki - 10,08 Loszki - 10,15 Perz Tomasz Przygodzice tel Liczba loch pod oceną ,62 10,68 Loszki Loszki - 59,2 Loszki - 9, wielkopolskie Liczba loch pod oceną - 27

110 Perz Zbigniew Ostroróg tel Liczba loch pod oceną ,14 10,09 Loszki Loszki - 59,3 Loszki - 9,92 Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna Kaczkowo Kaczkowo tel Liczba loch pod oceną ,42 10,12 Loszki Loszki - 59,6 Loszki - 9,69 Stachowiak Mariusz Oborniki Wlkp. tel Liczba loch pod oceną - 11 wielkopolskie 10,67 9,94 Loszki Loszki - 58,9 Loszki - 9,50 Styburski Jacek Kobylin tel Liczba loch pod oceną ,74 11,16 Loszki Loszki - 58,7 Loszki - 10,62

111 Supergan Adrian Perzów tel Liczba loch pod oceną ,62 10,56 Loszki Loszki - 59,0 Loszki - 10,16 Szcześniak Wojciech Żerków tel Liczba loch pod oceną ,92 11,30 Loszki Loszki - 58,7 Loszki - 9,35 Szkudlarek Czesław Nowe Skalmierzyce tel Liczba loch pod oceną - 17 Loszki - 10,52 Urbaniak Jerzy Ostrów Wlkp. tel Liczba loch pod oceną ,81 10,56 Loszki Loszki - 61,7 Loszki - 9, wielkopolskie 10,57 10,50 Loszki Loszki - 59,7

112 Urbanowski Roman Krzemieniewo tel Liczba loch pod oceną ,79 10,54 Knurki Knurki - 61,3 Loszki Loszki - 59,6 Knurki - 10,65 Loszki - 10,58 Walczak Marek Trzemżal tel Liczba loch pod oceną - 88 duroc 14,22 11,16 Knurki Knurki - 60,4 Loszki Loszki - 59,2 12,68 10,86 Knurki Knurki - 60,1 Loszki Loszki - 59,9 Knurki - 10,14 Loszki - 10,29 Knurki - 9,45 Loszki - 10,29 Wawrzyniak Jerzy Mikuszewo tel Liczba loch pod oceną - 20 wielkopolskie 11,57 11,07 Loszki Loszki - 58,5 Loszki - 9,74 Wciórka Renata Miejska Górka tel Liczba loch pod oceną ,75 12,81 Loszki Loszki - 60,5 Loszki - 9,98

113 Wesołowski Jarosław Mieleszyn tel Liczba loch pod oceną ,36 10,77 Loszki Loszki - 58,9 Loszki - 9,95 Wicenty Andrzej Obrzycko tel Liczba loch pod oceną ,83 10,04 Loszki Loszki - 59,0 Loszki - 10,39 Wojciechowski Andrzej Odolanów tel Liczba loch pod oceną - 29 Knurki - 10,12 Loszki - 10,09 Woroch Adam Jutrosin tel Liczba loch pod oceną - 64 pietrain 11,97 10,74 Knurki Knurki - 61,0 Loszki Loszki - 59,9 11,30 9,93 Knurki Knurki - 62,2 Loszki Loszki - 62,9 Knurki - 10,05 Loszki - 10,01 Knurki - 10,38 Loszki - 9, wielkopolskie 14,34 12,77 Knurki Knurki - 60,8 Loszki Loszki - 58,8

114 Zakład Doświadczalny Instytutu Zootechniki Pawłowice Pawłowice tel Liczba loch pod oceną ,01 9,56 Loszki Loszki - 59,8 9,81 9,38 Knurki Knurki - 60,8 Loszki Loszki - 60,2 Loszki - Knurki - 10,59 Loszki - 10,59 Ziajka Henryk Krotoszyn tel Liczba loch pod oceną - 25 wielkopolskie ,47 10,98 Knurki Knurki - 61,8 Loszki Loszki - 61,4 Knurki - 9,13 Loszki - 9,52

115 województwo zachodniopomorskie Oborski Bogdan Drawsko Pomorskie tel Liczba loch pod oceną - 12 puławska Knurki - Knurki - Loszki - Loszki - - Knurki - Loszki - - zachodniopomorskie 113

116 114 Województwo wielkopolskie wielkopolskie opolskie kujawsko-pomorskie kujawsko-pomorskie dolnośląskie kujawsko-pomorskie mazowieckie dolnośląskie kujawsko-pomorskie kujawsko-pomorskie lubelskie warmińsko-mazurskie kujawsko-pomorskie warmińsko-mazurskie mazowieckie wielkopolskie łódzkie pomorskie wielkopolskie Hodowca Wciórka Renata Nowak Roman OHZ Głogówek Sp. z o.o. Ziółkowski Stanisław Warachowski Grzegorz ZD IZ PIB Żerniki Sp. z o.o. Kabat Andrzej Pruszkowski Grzegorz Nowak Paweł Gręźlikowski Marek Wysocka Aleksandra Wierzchowski Mieczysław Tokarska-Dziąba Agnieszka Czarniak Bartosz Zelma Kazimierz Jastrzębski Kazimierz Albrecht Andrzej Linka Ewa i Janusz Hanasko Zenon Horowski Mieczysław 19,70 36,52 18,96 24,93 25,38 35,42 23,52 14,88 27,46 66,87 87,76 30,50 38,81 128,68 149,28 38,33 45,34 128,76 27,61 26, Średnia Liczba liczba loch ocenionych pod oceną miotów ogółem 12,68 12,25 11,89 11,91 12,23 12,64 12,78 14,93 12,76 14,09 12,73 13,92 12,97 12,58 11,77 12,87 13,08 12,54 13,25 13,75 11,71 11,01 11,65 11,11 11,32 11,53 12,14 12,61 12,39 12,13 12,15 11,68 11,67 11,92 11,76 12,60 12,32 12,13 12,71 12,81 27,05 27,15 27,08 27,59 27,18 27,87 27,87 28,06 27,92 28,38 28,25 28,42 28,40 28,62 28,43 28,74 28,64 29,92 28,99 30,76 Liczba Liczba Plenność prosiąt prosiąt w urodz. żywo 21. dniu 14,36 15,31 14,67 14,55 14,77 14,74 15,04 15,65 14,41 14,73 14,67 14,85 15,83 15,44 14,82 14,78 15,10 14,73 14,79 14,56 Liczba sutków lochy Okres międzymiotu (dni) Wykaz najlepszych hodowli świń rasy, które przewyższyły średnie krajowe rezultaty w zakresie plenności loch w okresie r.

117 115 Województwo wielkopolskie łódzkie opolskie warmińsko-mazurskie opolskie dolnośląskie mazowieckie kujawsko-pomorskie warmińsko-mazurskie wielkopolskie wielkopolskie kujawsko-pomorskie kujawsko-pomorskie wielkopolskie wielkopolskie małopolskie wielkopolskie lubelskie lubelskie kujawsko-pomorskie Hodowca Nowak Roman GR Świniosfera OHZ Głogówek Sp. z o.o. Zelma Kazimierz Damboń Jan ZD IZ PIB Żerniki Sp. z o.o. Pruszkowski Grzegorz Biegniewski Sławomir Tokarska-Dziąba Agnieszka Janka Krzysztof Duliba Marian Dąbrowski Tadeusz Gołaś Paulina OHZ Garzyn Sp. z o.o. Szcześniak Wojciech Ogurek Kazimierz Krzywda Zbigniew Kropiwiec Karol Dzyr Tadeusz Kaźnica Krzysztof 25,55 11,08 44,97 24,64 32,50 7,95 38,90 35,41 16,04 103,47 28,61 23,04 36,85 84,61 47,78 31,81 78,34 37,78 245,04 4,98 Średnia liczba loch pod oceną Liczba miotów ogółem 13,33 11,96 12,48 14,24 11,92 14,14 12,57 11,43 12,67 12,75 12,80 12,86 13,74 12,76 14,19 12,56 13,72 13,13 12,59 13,00 Liczba prosiąt żywo 11,63 11,21 11,53 11,44 11,30 12,36 12,05 11,43 11,58 12,67 12,58 12,12 12,02 12,20 12,13 12,19 13,00 12,29 12,46 11,50 27,04 26,92 27,33 27,11 27,50 27,34 27,66 27,63 27,99 27,69 28,17 28,00 28,31 28,18 28,56 28,52 29,47 28,57 30,52 29,56 Liczba Plenność prosiąt w 21. dniu 15,26 15,58 14,91 15,44 14,95 15,33 15,55 15,98 14,38 15,46 14,49 14,57 15,40 14,54 15,71 15,07 15,24 15,22 15,29 15,71 Liczba sutków lochy Okres międzymiotu (dni) Wykaz najlepszych hodowli świń rasy, które przewyższyły średnie krajowe rezultaty w zakresie plenności loch w okresie r.

118 116 Województwo kujawsko-pomorskie kujawsko-pomorskie mazowieckie kujawsko-pomorskie wielkopolskie wielkopolskie warmińsko-mazurskie warmińsko-mazurskie dolnośląskie Hodowca Gręźlikowski Marek Obryk Anna I Marek Pruszkowski Grzegorz Agro-Wronie Sp. z o.o. Bujak Tomasz OHZ Garzyn Sp. z o.o. Sewastjaniuk Jerzy Zelma Kazimierz Żółkiewscy Jadwiga i Zdzisław Liczba knurów Przyrost dzienny standaryz. (g) ,40 60,10 60,40 62,10 62,80 61,70 66,60 60,60 62,60 Wysokość Zawartość oka mięsa w polędwicy tuszy () (mm) Indeks -0,11 0,35 1,09 0,08 0,45 0,77-0,87 0,03 0,15 BLUP dla Indeksu 9,75 10,02 10,20 10,06 9,67 10,23 9,57 10,18 10,07 BLUP ZWH Wykaz najlepszych hodowli świń rasy duroc, które przewyższyły średnie krajowe rezultaty w zakresie indeksu oceny przyżyciowej knurków w okresie r.

119 117 Województwo wielkopolskie kujawsko-pomorskie dolnośląskie warmińsko-mazurskie warmińsko-mazurskie opolskie wielkopolskie Hodowca Bujak Tomasz Gręźlikowski Marek Żółkiewscy Jadwiga i Zdzisław Zelma Kazimierz Tokarska-Dziąba Agnieszka Krawczyk Maria i Joachim Woroch Adam Liczba knurów ,00 63,90 63,10 63,80 61,10 63,80 63,40 Przyrost Wysokość Zawartość dzienny oka mięsa w standaryz. polędwicy tuszy () (g) (mm) Indeks -0,46 0,08-0,03 0,64 0,55 0,14 1,24 BLUP dla Indeksu 9,98 10,38 10,01 10,52 10,32 10,14 10,59 BLUP ZWH Wykaz najlepszych hodowli świń rasy pietrain, które przewyższyły średnie krajowe rezultaty w zakresie indeksu oceny przyżyciowej knurków w okresie r.

120 Wykaz hodowców, których stada uzyskały certyfikat zdrowia wydany przez PZHiPTCh POLSUS stan na woj. dolnośląskie PAWEŁ NOWAK tel [] JADWIGA I ZDZISŁAW ŻÓŁKIEWSCY tel , kom [hampshire, duroc, pietrain] KRZYSZTOF ŻÓŁKIEWSKI tel , [] woj. kujawsko pomorskie AGRO-WRONIE SP. Z O.O. tel [duroc, pietrain] SŁAWOMIR BIEGNIEWSKI tel [] MAREK GRĘŹLIKOWSKI tel , kom [,, hampshire, duroc, pietrain] DANIEL WALTERSKI tel , kom [, duroc] WŁODZIMIERZ WŁODARSKI tel , kom [] woj. łódzkie EWA I JANUSZ LINKA tel , kom [, ] woj. mazowieckie TERESA I GRZEGORZ PRUSZKOWSCY kom [,, duroc] 118

121 woj. opolskie JAN DAMBOŃ tel , kom [] MARIA I JOACHIM KRAWCZYK tel [pietrain] woj. pomorskie MAREK MOKWA kom [] woj. świętokrzyskie ADAM CICHY tel , kom [] ALFRED ŁACH tel , kom [, duroc, pietrain] woj. warmińsko - mazurskie KAZIMIERZ ZELMA tel , kom [,, duroc, pietrain] woj. wielkopolskie TOMASZ BUJAK tel , kom [,, duroc, pietrain] MARIAN KACZMAREK tel , kom [] ZBIGNIEW KRZYWDA tel , kom [] ADAM WOROCH kom [, pietrain] 119

122 Wykaz hodowców, których stada uzyskały certyfikat PQS stan na woj. dolnośląskie PAWEŁ NOWAK tel [] ZD IZ PIB ŻERNIKI WIELKIE SP. Z O.O. tel [, ] woj. kujawsko-pomorskie Gospodarstwo Rolno-Hodowlane WRONIE tel [duroc, pietrain,, ] ROBERT I IWONA BONIECCY tel [,, duroc, pietrain] TADEUSZ DĄBROWSKI tel [] MARIUSZ KIEŁPIKOWSKI tel , kom [ woj. wielkopolskie BOGUSŁAW PRAŁAT kom [] JACEK STYBURSKI tel [] 120

123 Organizacje wojewódzkie zrzeszone w Polskim Związki Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej POLSUS Lp. Nazwa organizacji Imię i nazwisko przedstawiciela w Z.G. POLSUS i Prezesa Związku Imię i nazwisko Dyrektora lub Kierownika Biura oraz adres Biura Związku 1. Ignacy Zaremba Prezes Z.G., Prezes Związku Henryk Sala Rzeszów ul. Hanasiewicza 6 tel kom Jan Biegniewski Wiceprezes Z.G., Prezes Związku Marek Mońko Bydgoszcz ul. Hetmańska 28 kom Regionalny Związek Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej w Rzeszowie woj. podkarpackie 2. Pomorsko Kujawski Związek Hodowców Trzody Chlewnej woj. kujawsko-pomorskie 3. Regionalny Związek Hodowców Świń w Łodzi Tomasz Sołtyszewski Tomasz Bieliński Członek Prezydium Z.G., Łódź Prezes Związku ul. Północna 27/29 kom woj. łódzkie 4. Warmińsko-Mazurski Związek Hodowców Zarodowej Trzody Chlewnej w Olsztynie Kazimierz Zelma Członek Z.G., Jan Florczyk Prezes Związku Bożena Burakowska Olsztyn ul. Niepodległości 53/55 tel./fax woj. warmińsko-mazurskie 5. Lubuski Związek Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej w Zielonej Górze woj. lubuskie Wiesław Pronkiewicz Ryszard Hołownia Członek Prezydium Z.G., Zielona Góra Prezes Związku ul. Kożuchowska 15a/109 kom Wielkopolski Związek Hodowców Trzody Chlewnej Grzegorz Majchrzak Prezes Związku Krystyna Paciorkowska Poznań ul. Naramowicka 144 tel woj. wielkopolskie 121

124 7. Mazowiecki Związek Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej Adam Zboina Sekretarz Z.G., Prezes Związku Marek Marciniak Warszawa ul. Ryżowa 90 tel fax Jacek Gromadzki Członek Z.G., Prezes Związku Jacek Gromadzki Kolno Gromadzyn Wykno 13 kom Wojciech Stanisław Członek Z.G., Prezes Związku Wojciech Stanisław Katowice ul. Jesionowa 9A kom Jan Kopeć Członek Z.G., Prezes Związku Marcin Grzyb Kielce ul. Karczówkowska 5A/229 kom woj. mazowieckie 8. Związek Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej woj. podlaskie 9. Wojewódzki Związek Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej w Katowicach woj. śląskie 10. Świętokrzyski Związek Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej w Kielcach woj. świętokrzyskie Opolski Związek Hodowców Świń woj. opolskie Paweł Nowak Piotr Polok Członek Prezydium Z.G., Opole Prezes Związku ul. Wrocławska 170 tel kom Okręgowy Związek Hodowców Zarodowej Trzody Chlewnej w Gdańsku Józef Stolc Aleksandra Kopicka Członek Prezydium Z.G., Gdańsk Prezes Związku ul. Na Stoku 48 kom woj. pomorskie 13. Regionalny Związek Hodowców i Użytkowników Świni Rasy Puławskiej PUŁAWIAK woj. lubelskie 122 Zbigniew Bajda Prezes Związku Roman Borychowski Członek Prezydium Z.G. Mirosława Gamoń Lublin ul. Zbożowa 46 tel kom

125 Adresy i telefony PZHiPTCh POLSUS OKRĘG PÓŁNOCNY woj.: zachodniopomorskie, pomorskie, kujawsko-pomorskie, warmińsko-mazurskie Kierownik Okręgu - Marek Mońko, kom Biuro Bydgoszcz Gdańsk Olsztyn Adres ul. Hetmańska Bydgoszcz ul. Na stoku Gdańsk ul. Niepodległości 53/55/ Olsztyn Kontakt tel bydgoszcz@polsus.pl tel gdansk@polsus.pl tel olsztyn@polsus.pl OKRĘG CENTRALNY woj.: mazowieckie, łódzkie, podlaskie Kierownik Okręgu - Tomasz Bieliński, kom Biuro Warszawa Białystok Łódź Adres ul. Ryżowa Warszawa ul. 22 lipca 25B Krasnopol ul. Północna 27/ Łódź Kontakt tel warszawa@polsus.pl kom bialystok@polsus.pl tel lodz@polsus.pl OKRĘG ZACHODNI woj: wielkopolskie, opolskie, lubuskie, dolnośląskie, śląskie (część zachodnia) Kierownik Okręgu - Piotr Polok, kom Biuro Poznań Opole Adres ul. Naramowicka Poznań ul. Wrocławska Opole Kontakt kom poznan@polsus.pl tel opole@polsus.pl OKRĘG WSCHODNI woj.: lubelskie, świętokrzyskie, podkarpackie, małopolskie, śląskie (część wschodnia) Kierownik Okręgu - Mirosława Gamoń, kom Biuro Lublin Kielce Rzeszów Kraków Adres ul. Zbożowa Lublin ul. Karczówkowska 5A/ Kielce ul. Hanasiewicza Rzeszów ul. Cmentarna Zabierzów Kontakt tel lublin@polsus.pl kom kielce@polsus.pl kom rzeszow@polsus.pl kom krakow@polsus.pl 123

126 Wzór 1. Świadectwo hodowlane dla knurka czystorasowego 124

127 Wzór 2. Świadectwo hodowlane dla loszki czystorasowej 125

128 Wzór 3. Świadectwo hodowlane dla knurka mieszańca Wzór 4. Świadectwo hodowlane dla loszki mieszańcowej 126

129 UMOWA SPRZEDAŻY ŚWIŃ HODOWLANYCH PZHiPTCh POLSUS (miejsce, data) Umowa zawarta pomiędzy: TU ODERWIJ > > > > > > > > > > > > > > SPRZEDAJĄCY (imię i nazwisko lub firma): Adres: NIP: Tel. Fax: Zarejestrowany(-a) pod numerem: KUPUJĄCY (imię i nazwisko lub firma): Adres: NIP: Tel. Fax: Zarejestrowany(-a) pod numerem: (ARiMR, KRS, sąd rejestrowy, kapitał zakładowy itp.) (ARiMR, KRS, sąd rejestrowy, kapitał zakładowy itp.) reprezentowany(-a) przez:* uprawionego(-ą/-ych) do reprezentacji co potwierdza pełnomocnictwo/informacja odpowiadająca odpisowi aktualnemu z rejestru przedsiębiorców* stanowiące(-a) załącznik do niniejszej umowy reprezentowany(-a) przez:* uprawionego(-ą/-ych) do reprezentacji co potwierdza pełnomocnictwo/informacja odpowiadająca odpisowi aktualnemu z rejestru przedsiębiorców* stanowiące(-a) załącznik do niniejszej umowy Zwany(-a) w dalszej części umowy Sprzedającym Zwany(-a) w dalszej części umowy Kupującym 1. Przedmiot sprzedaży 1.1. Postanowienie ogólne Sprzedający zobowiązuje się przenieść na Kupującego własność zwierząt oraz wydać zwierzęta, a Kupujący zobowiązuje się zwierzęta odebrać i zapłacić cenę zgodnie z warunkami niniejszej umowy. Przedmiotem sprzedaży są następujące zwierzęta: Knury Loszki Ogółem Ogółem *) W zależności od ustaleń między Stronami. Niepotrzebne skreślić, a brakujące dane uzupełnić. 127

130 1.2. Dokumentacja hodowlana Każda(-y) z czystorasowych/krzyżówkowych loszek/knurów będzie pochodzić z gospodarstw zajmujących się hodowlą zwierząt i posiadać świadectwo hodowlane wystawiane dla każdej sztuki zwierzęcia przez uprawnionego pracownika PZHiPTCh POLSUS Świadectwo hodowlane każdego zwierzęcia zawierać będzie elementy wskazane w decyzji Komisji z dnia 18 lipca 1989 r. ustanawiającej świadectwo dla świń hodowlanych mieszańców, ich nasienia, komórek jajowych i zarodków (89/506/EWG) (w wypadku świń hodowlanych mieszańców) albo decyzji Komisji z dnia 18 lipca 1989 r. ustanawiającej świadectwo dla świń hodowlanych czystorasowych, ich nasienia, komórek jajowych i zarodków (89/503/EWG) (w wypadku świń hodowlanych czystorasowych) lub w wypadku utraty mocy prawnej ww. decyzji elementy wskazane w aktach prawnych zastępujących ww. decyzje. 1.3 Parametry i cechy zwierząt Zwierzęta będą mieć prawidłową budowę ciała oraz wygląd typowy dla danej rasy W wypadku gdy przedmiotem sprzedaży są knury, będą one mieć prawidłowo rozwinięte jądra bez żadnych widocznych wad takich jak: wnętrostwo jednostronne, wnętrostwo czy przepuklina mosznowa. W wypadku sprzedaży loszek będą mieć widoczne i rozwinięte organy do reprodukcji Zwierzęta powinny mieć minimum 12 (dwanaście) równomiernie i symetrycznie rozmieszczonych sutków bez sutków kraterowych Wiek/masa ciała: zwierzęta powinny być w wieku co najmniej 150 dni, o masie ciała minimum 70 kg w chwili dostawy, z zastrzeżeniem, że w przypadku sprzedaży warchlaków mieszańcowych płci żeńskiej, wiek zwierząt powinien mieścić się w przedziale dni Zwierzęta będą wybierane z populacji wolnych od genu stresu (halotanowego) Każde zwierzę będzie oznakowane indywidualnym numerem za pomocą kolczyka lub tatuażu. 2. Wymogi weterynaryjne 3. Cena i warunki płatności 3.1 Cena Kupujący zapłaci Sprzedającemu łączną cenę netto wynikającą z poniższej tabeli powiększoną o podatek VAT w stawce obowiązującej w dniu wystawienia faktury: Liczba zwierząt Cena za sztukę Ogółem w zł (PLN) Ogółem W cenie zawarte są: koszty wydania dokumentów/zaświadczeń hodowlanych, koszt wydania świadectw zdrowia. Cena nie uwzględnia: kosztów przewozu zwierząt do miejsca wskazanego przez Kupującego, paszy dla zwierząt podczas transportu, kosztów kwarantanny przeprowadzonej przez Sprzedającego na żądanie Kupującego. Koszty te pokrywa w całości Kupujący. *) W zależności od ustaleń między Stronami. Niepotrzebne skreślić, a brakujące dane uzupełnić. 128 TU ODERWIJ > > > > > > > > > > > > > > 2.1 Zwierzęta będą posiadały świadectwo zdrowia wydawane zwierzętom w handlu wewnątrzunijnym. 2.2 Szczegółowe ustalenia odnośnie statusu zdrowotnego zwierząt wymieniono poniżej:

131 3.2 Warunki płatności Zapłata ceny nastąpi*: w przypadku przedpłaty w terminie dni od daty selekcji zwierząt o której mowa w pkt 4.1; w przypadku płatności opóźnionej na podstawie faktury w terminie dni od dnia wystawienia faktury VAT; w dniu wydania zwierząt; dnia wg harmonogramu: I wpłata dn., II wpłata dn., III wpłata dn. w następującej formie*: na rachunek bankowy Sprzedającego prowadzony przez bank nr: gotówką W wypadku dokonania zapłaty ceny poprzez wpłatę na rachunek bankowy, za dzień dokonania zapłaty ceny przyjmuje się dzień zaksięgowania wpłaty na rachunku bankowym Sprzedającego. TU ODERWIJ > > > > > > > > > > > > > > 4. Selekcja i dostawa zwierząt 4.1 Wydanie zwierząt nastąpi w terminie od dokonania przez Kupującego selekcji zwierząt. Selekcja zwierząt zostanie dokonana w dnia 4.2 Miejscem wydania i odbioru zwierząt jest 4.3 Koszty transportu zwierząt oraz ich ewentualnego ubezpieczenia na czas przewozu ponosi Kupujący. 4.4 Zwierzęta zostaną dostarczone do Kupującego przez Kupującego/Sprzedającego/za pośrednictwem przewoźnika wybranego przez *. 4.5 W wypadku nieodebrania zwierząt przez Kupującego w terminie wydania określonym w pkt 4.1, Kupujący zapłaci Sprzedającemu karę umowną w wysokości zł za każdy dzień opóźnienia. Zapłata kary umownej określonej w niniejszej umowie nie wyłącza prawa Sprzedającego do dochodzenia odszkodowania na zasadach ogólnych w wypadku gdyby wysokość szkody, w szczególności koszt utrzymania zwierząt, przewyższała wysokość zastrzeżonej kary umownej. Kara płatna będzie w terminie wskazanym w pisemnym wezwaniu do jej zapłaty wystosowanym przez Sprzedającego do Kupującego. 4.6 Kupujący ani Sprzedający nie ponoszą odpowiedzialności w wypadku powstania opóźnienia lub odwołania wydania, odbioru lub dostawy zwierząt powstałego z powodu decyzji organów państwowych lub siły wyższej oraz w wypadku opóźnień, zakłóceń lub odwołania dostawy spowodowanych problemami technicznymi, uszkodzeniem pojazdu czy niekorzystnymi warunkami pogodowymi, pod warunkiem niezwłocznego poinformowania drugiej Strony o tych okolicznościach. W wypadku odwołania dostawy Strony wspólnie uzgodnią nowy termin dostawy. 5. Odpowiedzialność za straty i wyniki hodowlane 5.1 Sprzedający nie ponosi odpowiedzialności za straty w stadzie Kupującego spowodowane przez infekcje od zwierząt dostarczonych przez Sprzedającego, jeśli zwierzęta nie były poddane badaniom i kwarantannie przed wprowadzeniem ich do stada Kupującego. Sprzedający nie ponosi odpowiedzialności w stosunku do kupującego czy jego klientów za wyniki hodowlane i ekonomiczne uzyskiwane w hodowli. 5.2 Sprzedający nie ponosi odpowiedzialności za niewydolności zwierząt, ich wady lub konsekwencje tych wad jeśli testy przeprowadzone przez Kupującego wykażą obecność chorób wymienionych w świadectwie zdrowia lub innych dokumentach. 6. Procedury reklamacyjne 6.1 Uprawnienia z tytułu rękojmi za wady będą realizowane wyłącznie na podstawie postanowień niniejszej umowy. Strony wyłączają uprawnienia Kupującego z tytułu rękojmi za wady wynikające z działu II tytułu XI księgi trzeciej kodeksu cywilnego. *) W zależności od ustaleń między Stronami. Niepotrzebne skreślić, a brakujące dane uzupełnić. 129

132 6.2 Kupujący jest zobowiązany do dokładnego sprawdzenia dostarczonych zwierząt po ich wydaniu i zgłoszenia ich znacznych wad w formie pisemnej w terminie 7 dni od dnia wydania zwierząt oraz ewentualnych żądań w związku z wykrytymi wadami, pod rygorem utraty uprawnień z tytułu rękojmi za wady. Przez wady znaczne rozumie się niezgodność sprzedanych zwierząt z parametrami określonymi w pkt Jeśli kontrola kupującego wykaże znaczne wady u dostarczonych zwierząt, które powstały przed wydaniem zwierząt kupującemu, sprzedający według swojego wyboru dokonuje obniżki ceny o kwotę nie większą niż ceny zakupionych zwierząt z wadami lub dostarcza zwierzęta wolne od wad. 6.4 Jeśli wady dotyczące organów rozrodczych lub funkcji rozrodczych zwierząt utrudniające rozmnażanie zwierząt zostaną wykryte później niż w terminie, o którym mowa w pkt 6.2, jednakże zgłoszone w formie pisemnej Sprzedającemu najpóźniej 3 miesiące od momentu wydania zwierząt, wówczas Sprzedający przeprowadzi kontrolę u Kupującego i na jej podstawie podejmie decyzję o przyznaniu upustu cenowego, o którym mowa w pkt 6.2. Niezachowanie przez Kupującego terminu, o którym mowa w niniejszym punkcie powoduje utratę uprawnień z tytułu rękojmi za wady. 6.5 W przypadku dokonania niezbędnego ubicia zwierząt przez Kupującego (po skontrolowaniu zwierząt przez Sprzedającego) z powodu ich znacznych wad, które uniemożliwiają hodowlę zwierząt, Kupujący ma prawo do żądania w formie pisemnej wymiany zwierząt na pozbawione wad lub zwrotu zapłaconej ceny pod warunkiem: a) zgłoszenia wad Sprzedającemu w terminach, o których mowa w pkt 6.2 i 6.4, b) wyboru ubojni w porozumieniu ze sprzedającym oraz zezwolenia Sprzedającego na dokonanie uboju w wypadku braku porozumienia między Stronami decydujące znaczenie ma wybór Sprzedającego, c) udokumentowania przez Kupującego dokonania uboju zwierząt poprzez przedstawienie sprzedającemu dokumentacji poubojowej oraz faktury VAT wystawionej przez ubojnię, d) zwrotu Sprzedającemu wartości rzeźnej reklamowanych zwierząt wynikającej z faktury VAT wystawionej przez ubojnię. 6.6 Sprzedający nie ponosi odpowiedzialności za wady zwierząt powstałe w wyniku niewłaściwego użytkowania zwierząt, ich transportu, warunków utrzymania, w wyniku innych zaniedbań po stronie Kupującego lub osób trzecich. *) Sprzedający: Kupujący: (data i podpis) (data i podpis) W zależności od ustaleń między Stronami. Niepotrzebne skreślić, a brakujące dane uzupełnić. 130 TU ODERWIJ > > > > > > > > > > > > > > 7. Postanowienia końcowe 7.1 Wszelkie spory, wynikające z niniejszej umowy strony zobowiązują się załatwić w sposób polubowny. W przypadku braku możliwości polubownego rozwiązania, właściwym dla rozstrzygnięcia sprawy sporu będzie sąd właściwy miejscowo dla siedziby/adresu zamieszkania Sprzedającego. 7.2 Umowę sporządzono w języku polskim. W dwóch egzemplarzach po jednym egzemplarzu dla każdej ze stron. 7.3 Prawem umowy jest prawo polskie. 7.4 Wszelkie zmiany niniejszej umowy wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności. 7.5 W przypadku, gdyby jakiekolwiek sformułowanie lub postanowienie niniejszej umowy było nieważne lub zostało uznane za niezgodne z prawem, nie ma to wpływu na ważność niniejszej umowy w pozostałym zakresie, a Strony zobowiązują się zastąpić takie sformułowanie lub postanowienie innym, o znaczeniu najbardziej zbliżonym do intencji, jakie towarzyszyły Stronom, przy jego uzgadnianiu. 7.6 Wszelkie oświadczenia Stron będą kierowane zgodnie z danymi Stron podanymi w komparycji niniejszej umowy. W wypadku zmiany danych Strona zobowiązana jest do niezwłocznego poinformowania drugiej Strony o tej zmianie. W wypadku niepoinformowania o zmianie danych, oświadczenia wysłane na podany w umowie adres uważać się będzie za skutecznie doręczone. W wypadku nieodebrania przez Stronę przesyłki poleconej, uznaje się ją doręczoną po dwukrotnej awizacji.

133 WNIOSEK O PRZYJĘCIE ZWIĄZKU/ZRZESZENIA/GRUPY PRODUCENTÓW 1 NA CZŁONKA ZWYCZAJNEGO/HONOROWEGO 1 POLSKIEGO ZWIĄZKU HODOWCÓW i PRODUCENTÓW TRZODY CHLEWNEJ POLSUS Prezydium Zarządu Głównego PZHiPTCh POLSUS ul. Ryżowa Warszawa Podmiot ubiegający się o członkostwo (pełna nazwa):. Adres:... NIP:. Tel.:. REGON:... Osoba reprezentująca podmiot (imię, nazwisko, pełniona funkcja):.... Załączniki do wniosku: 1. Statut TU ODERWIJ > > > > > > > > > > > > > > 2. Aktualny odpis z Krajowego Rejestru Sądowego..... Miejsce, data Podpis osoby uprawnionej Szczegółowe informacje dotyczące zasad przystąpienia do PZHiPTCh POLSUS dostępne pod nr tel Niepotrzebne skreślić Polski Związek Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej POLSUS ul. Ryżowa 90, Warszawa tel.: , fax: , polsus@polsus.pl 131

134 WNIOSEK O PRZYJĘCIE OSOBY FIZYCZNEJ (HODOWCY/PRODUCENTA 1 TRZODY CHLEWNEJ) NA CZŁONKA ZWYCZAJNEGO/HONOROWEGO 1 POLSKIEGO ZWIĄZKU HODOWCÓW i PRODUCENTÓW TRZODY CHLEWNEJ POLSUS Prezydium Zarządu Głównego PZHiPTCh POLSUS ul. Ryżowa Warszawa Imię (imiona) i nazwisko:.. Adres:. PESEL: Tel.: NIP: Rodzaj i numer dowodu tożsamości:. Załączniki do wniosku: 1. Dokument potwierdzający działalność (np. umowa z PZHiPTCh POLSUS, kopia zgłoszenia stada świń do ARiMR): Miejsce, data Podpis Szczegółowe informacje dotyczące zasad przystąpienia do PZHiPTCh POLSUS dostępne pod nr tel Niepotrzebne skreślić Polski Związek Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej POLSUS ul. Ryżowa 90, Warszawa tel.: , fax: , polsus@polsus.pl 132 TU ODERWIJ > > > > > > > > > > > > > >..

135

136 POLSKA HODOWLA W ZASIĘGU RĘKI