Rachunek kosztów dla inżyniera

Transkrypt

1 Rachunek kosztów dla inżyniera Wykład 12. Budżetowanie przedsięwzięć przedsięwzięcia organizacyjne, przedsięwzięcia inwestycyjne, opłacalność przedsięwzięcia inwestycyjnego Zofia Krokosz-Krynke, Dr inż., MBA

2 Budżet przedsięwzięcia organizacyjnego Podstawą opracowania budżetu dla przedsięwzięcia organizacyjnego jest program - co harmonogram - kiedy Program przedsięwzięcia - zespół zamierzeń i wynikających z tego czynności. Każda z czynności charakteryzuje się określonym zapotrzebowaniem zasobów niezbędnych do jej realizacji. Na tej podstawie przygotowuje się budżet przedsięwzięcia. Przykład: Schemat przedsięwzięcia wycieczka do Paryża. Dojazd do Paryża Pobyt w Paryżu Powrót z Paryża Noclegi w Paryżu noc dzień Wyżywienie w Paryżu Zofia Krokosz-Krynke 2

3 Budżet przedsięwzięcia organizacyjnego (1) Program transport - wynajem autokaru (wraz z obsługą) kosztuje 500 zł dziennie plus 2,50 zł za każdy przejechany kilometr, ubezpieczenie - każdy uczestnik wycieczki musi być ubezpieczony; koszt ubezpieczenia uczestnika niepełnoletniego wynosi 60 zł za okres do tygodnia lub 90 zł za okres powyżej jednego tygodnia do jednego miesiąca, dla osoby dorosłej stawki te wynoszą odpowiednio 120 i 180 zł, wyżywienie w podróży - zakłada się, że wyżywienie w okresie podróży będzie obejmowało jeden posiłek w każdą stronę a koszt tego posiłku będzie kształtował się na poziomie 20 zł, wyżywienie w Paryżu - planuje się zorganizować je w następujący sposób: śniadanie zawarte jest w cenie noclegu, obiad i kolacja razem będą kosztować około 50 zł jeżeli każdy będzie zamawiać indywidualnie (opcja a) lub około 35 zł jeżeli zamówienie będzie dotyczyło grupy co najmniej trzydziestoosobowej (opcja b), noclegi - tanie i przyzwoite noclegi w Paryżu można uzyskać w dwojaki sposób: wynająć pokoje pięcioosobowe płacąc za pokój 300 zł bez względu na to ile osób z niego korzysta, wynająć pokoje dwuosobowe płacąc 130 zł za dwie osoby lub 110 zł za jedną osobę (uwaga: hotele oferujące powyższe warunki są w bardzo dużej odległości od siebie, w grę nie wchodzi więc kombinacja pokoi pięcio- i dwu- osobowych), Zofia Krokosz-Krynke 3

4 Budżet przedsięwzięcia organizacyjnego (2) Program c.d. program edukacyjny - wejścia do muzeów i galerii są w większości przypadków płatne; można je opłacać indywidualnie (co jest zawsze droższe) lub grupowo - w tym drugim przypadku na każde pięcioro dzieci może wejść za darmo jeden opiekun, taka możliwość istnieje też przy wykupieniu trzydniowego karnetu wejściowego dla grupy (5 + 1 osób), cena karnetu 80 zł, część rozrywkowa - ewentualna wizyta w Eurodisneylandzie, jednodniowy pobyt kosztuje około 150 zł/osobę, opieka - opiekę nad dziećmi będą sprawować rodzice bądź opiekunowie, przewiduje się, że na każde pięcioro dzieci przypada jedna osoba dorosła, transport na terenie Paryża do przemieszczania się uczestników wycieczki po Paryżu wykorzystany będzie autokar, bez względu na wybór noclegów dojazd do muzeów i galerii w trakcie pobytu w Paryżu to około 120 km, wszyscy uczestnicy (dzieci i opiekunowie) będą pokrywać koszty wycieczki Zofia Krokosz-Krynke 4

5 Budżet przedsięwzięcia organizacyjnego (3) koszt całkowity = autokar + ubezpieczenie + wyżywienie + noclegi + muzea + Eurodisneyland koszt autokaru = (liczba uczestników /35) x [(liczba dni x 500) +( liczba kilometrów x 2,50 )] wyżywienie = ubezpieczenie = { liczba dzieci x 60 + liczba dorosłych x 120 jeśli liczba dni =<7 liczba dzieci x 90 + liczba dorosłych x 180 jeśli 7< liczba dni =<30 liczba uczestników x 2 x 20 + min{( liczba uczestników x liczba dni pobytu x 50), (liczba dni pobytu x [(liczba uczestników - 30) x 35 + (30 x 35)]} noclegi = liczba noclegów x min { muzea = (liczba dni/3) x (liczba dzieci /5) x 80 Eurodisnelyand = liczba uczestników x 150 (liczba uczestników/5) x 300 (liczba uczestników/2) x jeśli liczba uczestników nieparzysta Zofia Krokosz-Krynke 5

6 Budżet przedsięwzięcia organizacyjnego (4) DANE Liczba dzieci 25 Liczba dorosłych 5 Czas wycieczki [dni pobytu] 3 Odległość [km] 3000 Koszt autokaru [zł/ dzień] 500,00 Koszt autokaru [zł/km] 2,50 Ubezpieczenie dziecka [zł/okres do.dni] 60,00 / 7 90,00 / 30 Ubezpieczenie dorosłego [zł/okres do dni] 120,00 / 7 180,00 / 30 Posiłki w trakcie podróży [zł] 20,00 Wyżywienie na dzień "a" [zł/os] 50,00 Wyżywienie na dzień "b" [zł/os] 35,00 dla min 30 osób Pokój "1" [zł/dobę] 300,00 dla 5 osób Pokój "2" [zł/dobę] 130,00 dla 2 110,00 dla 1 Karnety do muzeów [zł] 80,00 dla 5 dzieci na 3 dni Eurodisneyland [zł/os] 150,00 Pojemność autokaru [osób] 35 Dzieci pod opieką 1 dorosłego 5 Zofia Krokosz-Krynke 6

7 KOSZTY Zofia Krokosz-Krynke: Budżetowanie przedsięwzięć Budżet przedsięwzięcia organizacyjnego (5) koszt autokaru liczba autokarów 1 koszt jednego autokar koszt autokaru Koszt ubezpieczenia dzieci dorośli 600 koszt ubezpieczenia koszt wyżywienia w trakcie podróży opcja "a" opcja "b" koszt wyżywienia koszt noclegów opcja opcja koszt noclegów koszt muzeów liczba karnetów 5 koszt karnetów 400 koszt bez Eurodisneylandu Eurodisneyland KOSZT CAŁKOWITY FINANSOWANIE Wpłata od osoby [PLN] 800,00 środki z wpłat dofinansowanie z gminy 0 Niedobór/nadmiar 950 Zofia Krokosz-Krynke 7

8 Budżet przedsięwzięcia inwestycyjnego Rodzaje inwestycji: inwestycje rzeczowe - powiększanie majątku trwałego inwestycje finansowe - zakup papierów wartościowych lub innych instrumentów finansowych Fazy przedsięwzięcia inwestycyjnego: faza przedrealizacyjna - podjęcie decyzji o realizacji inwestycji lub decyzji o jej zaniechaniu, faza realizacji - oddanie inwestycji do eksploatacji, faza eksploatacji - likwidacja środka trwałego z możliwością odzyskania części środków zainwestowanych budżet inwestycji Zofia Krokosz-Krynke 8

9 Budżet przedsięwzięcia inwestycyjnego Budżet inwestycji - szczegółowy plan nakładów inwestycyjnych (może być związany z nabyciem gruntu, opracowaniem dokumentacji budowlanej, zakupem maszyn i urządzeń, opracowaniem dokumentacji technologicznej, realizacją i, jeżeli powstałe dobra będą sprzedane, marketingiem inwestycji) Gotówkowe nakłady początkowe - suma wszystkich wydatków (strumienie pieniężne ujemne) i wpływów (strumienie pieniężne dodatnie) ponoszonych jednorazowo w okresie początkowym w związku z rozpoczęciem inwestycji. Uwzględnia się tu np.: wydatki na zakup maszyn, komputerów lub budowę hali fabrycznej, wydatki na instalację maszyn, niezbędne zmiany w kapitale obrotowym, wpływy z tytułu sprzedaży środków trwałych (np. starej maszyny, jeśli inwestycja polega na zastąpieniu jej nową), podatki, dotacje (np. podatek od sprzedaży starej maszyny powyżej jej wartości księgowej). Zofia Krokosz-Krynke 9

10 Budżet przedsięwzięcia inwestycyjnego Nakłady ponoszone na początku (w chwili podejmowania inwestycji) w trakcie okresu eksploatacji inwestycji (ekonomicznego czasu życia inwestycji) Dodatkowe potrzeby kapitałowe (ujemne strumienie pieniężne) - związane z potrzebą powiększenia dotychczasowego poziomu środków obrotowych (należności, zapasy, dokonanie przedpłat); taka sytuacja może wystąpić w okresach, w których przewidywany jest wzrost przychodów ze sprzedaży Z punktu widzenia przedsiębiorstwa rozróżnia się zwykle dwa przypadki (typy inwestycji): rozpoczęcie nowej działalności (tworzenie nowej firmy, zwiększenie zdolności produkcyjnej, rozszerzenie produkcji), odtworzenie (wymiana) środków trwałych w ramach obecnie prowadzonej działalności. Zofia Krokosz-Krynke 10

11 Ocena inwestycji - wymiana starej maszyny na nową Dane dotyczące projektu: Pięcioletnia stara maszyna ma być zastąpiona nową, szybszą maszyną. Produkt wytwarzany na maszynie będzie opłacalny przez kolejne 10 lat. Rynek jest w stanie wchłonąć o 1/3 produktów więcej niż obecna wydajność maszyny starej. Stara maszyna może być używana jeszcze przez 5 lat do jej fizycznego zużycia; nowa maszyna będzie mogła służyć przez 10 lat. Stara maszyna kosztowała 25 tys. zł, jej obecna wartość księgowa wynosi 12,5 tys. zł (była amortyzowana liniowo 2,5 tys. zł rocznie). Stara maszyna może być sprzedana za 14 tys. zł - jest już kupiec. Nowa maszyna wraz z jej instalacją będzie kosztować 40 tys. zł. Będzie amortyzowana liniowo przez 10 lat i mogłaby być sprzedana wg wartości księgowej w dowolnym momencie przed upływem 10 lat. Wydajność nowej maszyny wynosi 125 tys. szt. rocznie w porównaniu z 100tys. szt. dla starej maszyny. Produkcja na nowej maszynie będzie tańsza - niższe są jednostkowe koszty robocizny i materiału. Nowa maszyna będzie miała niższe koszty ogólne - będzie wymagać mniejszej liczby przezbrojeń i wysoko wykwalifikowani ustawiacze będą mogli być wykorzystani do innych zadań na wydziale. Nowa maszyna, podobnie jak stara, będzie wymagała dwu operatorów. Wykorzystanie materiału będzie lepsze; spodziewany jest niższy poziom odpadów i braków. Firma nie przewiduje problemów z upłynnieniem na rynku dodatkowej produkcji po obowiązującej obecnie cenie 1,50 zł/szt., będzie temu towarzyszył niewielki wzrost kosztów promocji i sprzedaży. 11

12 rozwiązanie 1. Określenie kapitału inwestycyjnego netto. Koszt nowej maszyny Gotówka ze sprzedaży maszyny starej Wartość księgowa starej maszyny Zysk nadzwyczajny Podatek od sprzedaży starej maszyny 40% 600 Kapitał inwestycyjny netto

13 2. Różnice kosztowe i analiza przychodów. stara maszyna 1. Oszczędności na kosztach operacyjnych przy obecnym poziomie produkcji 100 tys. szt. nowa maszyna istotne roczne różnice Robocizna (2 operatorów plus przezbrojenia) Materiały Koszty wydziałowe (120% robocizny bezpośredniej) * * nie stosuje się gdyż oznacza jedynie zmianę alokacji kosztu Wynik dodatkowej produkcji 25 tys. szt. sprzedaż 25 tys. szt. po 1.50 zł/szt minus: robocizna (nie ma dodatkowego operatora) 0 materiał (koszt 36 gr./szt.) dodatkowe koszty sprzedaży dodatkowe koszty promocji Razem oszczędności i extra dochód Różnice w amortyzacji (dodatkowy koszt, tylko dla celów podatkowych) Amortyzacja roczna Zmiana podstawy opodatkowania Podatek dochodowy 40% Zmiana po opodatkowaniu Plus amortyzacja Różnica w strumieniu pieniężnym po opodatkowaniu

14 3. Ustalenie okresu porównawczego chwila obecna nowa decyzja lata stara maszyna okres porównywania lata nowa maszyna 14

15 4. Wartość teraźniejsza inwestycji "wymiana maszyny" Okres Inwestycja Strumienie pieniężne z działalności operacyjnej Czynnik dyskontujący dla Obecna Wartość inwestycji Obecna wartość strumieni pieniężnych FV 14% PV PV , , , , , , (koniec) , Wartość obecna netto NPV

16 Ocena ryzyka - analiza wrażliwości wartości zmiennych: podstawowa zmieniona NPV koszt nowej maszyny , , ,00 dla 14% 2 sprzedaż starej maszyny , ,00-934,00 dla 14% 3 koszt kapitału 14% 15% -566,00 4 podatek dochodowy 40% 45% -753,00 dla 14% 16

17 Zofia Krokosz-Krynke, Dr inż., MBA Analiza efektywności inwestycji na które konto korzystniej jest wpłacić pieniądze? A - 45% odsetek kapitalizowanych rocznie B - 40% odsetek kapitalizowanych kwartalnie Wyliczenie salda Wartość przyszła (Future Value) FV = PV ( 1 + i ) n PV - wartość obecna (Present Value) A B ROK 1 ROK saldo początkowe odsetki 450 saldo końcowe saldo początkowe odsetki saldo końcowe i - oprocentowanie przypadające na okres kapitalizacji n - liczba okresów kapitalizacji

18 Zofia Krokosz-Krynke, Dr inż., MBA Analiza efektywności inwestycji która forma wypłaty nagrody jest korzystniejsza? A wypłata $4000 za cztery lata B - wypłata $3000 za trzy lata Wartość obecna (Present Value) PV = FV / ( 1 + i ) n FV - wartość przyszła (Future Value) i - oprocentowanie przypadające na okres kapitalizacji n - liczba okresów kapitalizacji $3 000 $4 000 i 10% 40% 33% A B

19 Zofia Krokosz-Krynke, Dr inż., MBA Analiza efektywności inwestycji Która inwestycja jest korzystniejsza? Wartości obecne obu projektów PV A =1000/(1+0.1) /(1+0.1) /(1+0.1) /(1+0.1) 4 = 9597 PV B =6000/ (1+0.1) /(1+0.1) 4 = Wartość obecna netto (Net Present Value) NPV = S PV j - NI PV j - wartości obecne kolejnych wypłat NI - nakłady inwestycyjne dla i=10% NPV A = = 597 NPV B = =

20 Zofia Krokosz-Krynke, Dr inż., MBA Analiza efektywności inwestycji Wartość NPV zależy od stopy procentowej i 10% 20% 12% 11% NPV A NPV B Wewnętrzna stopa zwrotu IRR (Internal Rate of Return) IRR = i, dla którego NPV i = 0 i - stopa procentowa IRR A = 12.28% IRR B = 10.95% 20

21 Zofia Krokosz-Krynke, Dr inż., MBA Analiza efektywności inwestycji IRR czy NPV? Inwestycja A Inwestycja B NPV IRR B A 21

22 Zofia Krokosz-Krynke, Dr inż., MBA Analiza efektywności inwestycji Decyzje długookresowe - Inwestycje Ocena inwestycji zależy od: definicji problemu charakteru inwestycji przewidywanych kosztów i korzyści zmienionych strumieni pieniężnych właściwych danych księgowych kosztów dokonanych wartości pieniądza w czasie 22

23 Zofia Krokosz-Krynke, Dr inż., MBA Analiza efektywności inwestycji Definicja problemu inwestycyjnego powinna zawierać odpowiedź na pytanie co ma dać inwestycja pozwolić na identyfikację potencjalnych alternatyw przykład alternatyw dla decyzji o wymianie maszyny na nowszą: nic nie robić; wycofać się z działalności; rozszerzyć obecną działalność; wprowadzić innowacje do obecnej działalności; rozpocząć nową działalność; itp Charakter inwestycji inwestycje kapitałowe w większości są niezależne od siebie i można ich wybrać tyle na ile wystarczy kapitału - portfolio inwestycji gdy rozważane są dwa sposoby rozwiązania tego samego problemu wybór jednego sposobu wyklucza drugi - inwestycje wykluczające się lub racjonowanie kapitału inwestycje sekwencyjne - decyzja o budowie fabryki pociąga za sobą kolejno inwestycje w wyposażenie, utrzymanie, upgrading, częściową wymianę urządzeń 23

24 ekstrapolacja niewskazana właściwa jest dokładna prognoza Przewidywane koszty i korzyści horyzont czasowy i niepewność przyszłych wydarzeń analiza wrażliwości ze względu na zmienne (ilość produktów, ceny, koszt materiałów, itp) ryzyko inwestycji Zofia Krokosz-Krynke, Dr inż., MBA Analiza efektywności inwestycji Zmiana strumieni pieniężnych jakie dodatkowe fundusze będą potrzebne - rozważa się potrzebny kapitał netto jakie dodatkowe dochody da inwestycja - efekt netto po uwzględnieniu podatków koszty powstałe lub zanikłe dzięki inwestycji; koszty, które pozostają takie same nie są analizowane 24

25 Zofia Krokosz-Krynke, Dr inż., MBA Analiza efektywności inwestycji Dane księgowe trzeba rozróżnić między danymi, które naprawdę zmienią się po inwestycji i danymi, które zmienią się tylko pozornie (zmiana wywołane jedynie alokacją kosztów) rozważa się te wielkości, które wywołują rzeczywiste zmiany w strumieniu pieniężnym (cashflow) Koszty dokonane koszty już dokonane (powstałe w przeszłości) nie mogą być brane pod uwagę przy analizie obecnej decyzji inwestycyjnej decyzje ekonomiczne dotyczą przyszłości i ich analiza musi obejmować tylko to, co może być dzięki nim zmienione 25

26 Zofia Krokosz-Krynke, Dr inż., MBA Analiza efektywności inwestycji Wartość pieniądza w czasie jaki okres rozmieszczenie w czasie dodatkowych wypływów i dopływów pieniężnych wartość tych strumieni pieniężnych w momencie podejmowania decyzji dyskontowanie - stopa procentowa Analiza inwestycji - dane wyjściowe inwestycja netto (net investment) dopływ gotówki z działalności operacyjnej (operating cash inflows) czas życia inwestycji (economic life) wartość końcowa inwestycji (terminal value) 26

27 Zofia Krokosz-Krynke, Dr inż., MBA Metody analizy prosty okres zwrotu = inwestycja netto /średni roczny dopływ środków pieniężnych przykład: zakup nowej maszyny wymaga zł, wzrost dochodów średnio rocznie zł; okres zwrotu = / = 4 lata prosta stopa zwrotu zainwestowanego kapitału = średni roczny dopływ środków pieniężnych / inwestycja netto przykład: inwestycja netto = zł, średni roczny strumień pieniężny = zł; stopa zwrotu zainwestowanego kapitału = / = 25% wartość teraźniejsza netto NPV= suma zdyskontowanych strumieni pieniężnych wewnętrzna stopa zwrotu IRR = stopa procentowa, przy której NPV równe zero okres zwrotu inwestycji (payback period) = dla danej stopy procentowej liczba okresów, po których NPV będzie zero 27