Fot. R.Galek. Fot. R.Galek
|
|
- Michalina Antczak
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 1
2 Fot. R.Galek Fot. R.Galek Człowiek od czasów prehistorycznych nieświadomie wykorzystywał mechanizmy warunkujące przekazywanie cech z pokolenia na pokolenie udomawiając rośliny i zwierzęta, które do dziś stanowią dla nas podstawę wyżywienia i surowców do przetwarzania np. odzieży. Mikroorganizmy zaczęto używać już w Starożytności np. drożdży do produkcji chleba, wina i piwa (o czym mówi inskrypcja sprzed 2200 p.n.e. Usta zadowolonego z życia człowieka wypełnia piwo ) stwarzając podwaliny współczesnej biotechnologii. W tym dziedzictwie pozostawionym po naszych starożytnych przodkach odnajdujemy początki badań, których rozwinięcie zawdzięczamy współczesnej genetyce. Dziedziczenie cech, podobieństwo między rodzicami a potomstwem intrygowało ludzkość już w zamierzchłych czasach. W IV p.n.e Arystoteles, reprezentujący szkołę preformistów głosił hipotezę, że miniatura przyszłego potomka jest uformowana już w komórce jajowej (owiści), a nasienie ojca pobudza ją jedynie do rozwoju lub też miniaturka człowieka mieści się w plemniku (spermiści), który dostawszy się do organizmu matki wykorzystuje go jako swoisty inkubator, w którym się rozwija. Ostatecznie razem z Hipokratesem sformułowali teorię panspermii, zgodnie, z którą każda część organizmu wytwarza w własne nasienie, biorące udział w powstaniu potomstwa. Stopień podobieństwa potomstwa do rodziców zależny był od ilości nasienia, pochodzącego od formy ojcowskiej. Cecha jest to konkretna właściwość organizmu będąca wynikiem współdziałania genu lub genów z warunkami środowiska. Warunki te mogą powodować zmianę stopnia przejawiania się cechy lub cech. Cechy przeciwstawne (alternatywne) są to takie warianty określonej cechy (np. wysokość roślin), które nie występują jednocześnie u tego samego osobnika. Ta sama roślina nie może być jednocześnie wysoka i niska. 2
3 Znaczenie genetyki systematycznie rośnie. Człowiek już od bardzo dawna stosuje różne i celowe zabiegi zmierzające do uzyskania użytecznych żywych organizmów lub produktów z nich pochodzących. Ogólnie działania takie określa się jako tzw. biotechnologię. W szerokim znaczeniu obejmuje, więc ona zarówno selekcję prowadzoną przez hodowców roślin czy zwierząt, wykorzystanie drobnoustrojów np. drożdży do produkcji piwa, jak i bezpośrednie manipulacje materiałem genetycznym, czyli inżynierię genetyczną. Ta ostatnia należy do najszybciej rozwijających się dziedzin nauki. Genetyka ma dzisiaj znaczenie: A) dla nauk podstawowych, np. w badaniu ewolucji organizmów, analizie genomów ich struktury i funkcji, proteomice (czyli poznawaniu struktury i funkcji białek) oraz metabolomice, związanej z przemianami szlaków metabolicznych; B) dla nauk stosowanych; a) rolnictwa - w hodowli roślin i zwierząt; b) przemysłu farmaceutycznego (produkcja leków w bioreaktorach) i medycyny w leczeniu chorób. 3
4 Fot. R.Galek Fot. R.Galek Ocena zmienności biologicznej jest wstępną czynnością we wszelkich badaniach genetycznych. Aby poznać sposób dziedziczenia danej cechy należy oddzielić od siebie niedziedziczne i dziedziczne składniki zmienności 4
5 Na schemacie wydzielono poszczególne składniki zmienności o charakterze niedziedzicznym i dziedzicznym. Do podstawowych parametrów statystycznych, wykorzystywanych w ocenie zmienności stosuje się wariancję, odchylenie standardowe, średnią arytmetyczną, medianę, modalną, współczynnik zmienności oraz korelację. Z niektórymi z nich miałeś już do czynienia na kursie matematyki statystycznej. Ponadto w badaniach genetycznych określa się stopień odziedziczalności poszczególnych cech wykorzystując analizę drugiego pokolenia F 2, rodziców a także krzyżowań wstecznych - pokoleń uzyskanych ze skrzyżowania osobników F 1 z poszczególnymi formami rodzicielskimi. Do sprawdzenia sposobu dziedziczenia wykorzystuje się test Chi 2. Więcej na ten temat dowiesz się z kolejnych zajęć. Możliwość włączenia technik biologii molekularnej i rozwinięcie metod bioinformatycznych przyśpieszyło lokalizację genów czyli tworzenie map genetycznych u wielu gatunków.
6 Fot. R.Galek Fot. R.Galek wpływ długości dnia (fotoperiodu) na sterowanie kwitnieniem np. w szklarni czy też w kulturach in vitro - indukowanie lub hamowanie kwitnienia 6
7 Na zdjęciach widzisz dwa gatunki zwierząt, u których ciemne zabarwienie futra związane jest z niższą temperaturą ciała w pewnych jego częściach.
8 8
9
10 10
11
12
13 Kultury in vitro są źródłem nowego typu zmienności tzw. zmienności somaklonalnej, która może być przydatna w programach hodowlanych. Zmienność somaklonalna jest to jakakolwiek zmienność powstała w wyniku prowadzenia kultury in vitro komórek roślinnych, tkanek, organów i fragmentów roślin oraz roślin z nich zregenerowanych. W przypadku wykorzystania kultur tkankowych do masowego mnożenia, w celu odtworzenia genotypu wyjściowego ma ona charakter niepożądany. Do jej wykrywania często posługujemy się obecnie technikami genetyki molekularnej, zwłaszcza gdy zmiany makroskopowe nie są tak widoczne gołym okiem jak na zdjęciach.
14 14
15 Na schemacie przedstawiono przekazywanie informacji genetycznej w ontogenezie. Ontogeneza oznacza rozwój osobniczy, którego podstawę stanowi podział mitotyczny, dając potomne komórki, które pod względem informacji genetycznej są identyczne. Jest to proces namnażania, podział homotypowy. Ontogeneza rozpoczyna się od momentu powstania zygoty, poprzez rozwój prozarodka, zarodka a następnie formowanie się w przypadku roślin nasion, które po skiełkowaniu dają roślinę potomną. Ontogeneza kończy się śmiercią osobnika. 15
16 Na schemacie prześledź rozwój rodowy, czyli cykl życiowy obejmujący przemianę pokoleń (2n-n). Przemiana pokoleń u roślin wiąże się często z przemianą faz jądrowych, a zatem regularnym cyklicznym następowaniu po sobie faz rozwojowych o haploidalnej - n (między mejozą i zapłodnieniem) i diploidalnej - 2n liczbie chromosomów (między zapłodnieniem i mejozą). Mejoza różnicuje komórki pod względem liczby chromosomów i pod względem informacji genetycznej podział heterotypowy MEJOZA jest podziałem redukcyjnym, gdyż liczba chromosomów w komórkach potomnych jest o połowę mniejsza niż w komórce macierzystej. Komórki potomne mimo redukcji liczby chromosomów zawierają pełną informację genetyczną (zawierają jeden genom pojedynczy zestaw chromosomów). 16
17 Pojawienie się płciowości w procesie ewolucji świata roślinnego jako nowej metody rozmnażania przyczyniło się do powstania nowej zmienności, dzięki której z pokolenia na pokolenia mogą powstawać nowe kombinacje alleli genów. Mogą to być układy gorsze lub lepsze w porównaniu do organizmów rodzicielskich. Rośliny okrytonasienne wytwarzają gamety męskie w pylnikach, a gamety żeńskie w woreczku zalążkowym zlokalizowane w zalążkach zalążni słupków kwiatowych. Zanim wytworzą się gamety, różnicuje się zarówno w pręcikach jak i zalążniach tkanka archesporialna, która daje początek gametofitom. Przed ich powstaniem dochodzi do podziału mejotycznego redukcyjnego, dzięki czemu gamety zawierają o połowę mniejszą liczbę chromosomów (n). Wyróżniamy różne organizacje lokalizacji organów generatywnych na osobnikach w postaci: dwupienności - część osobników wytwarza wyłącznie kwiaty żeńskie, a inne wyłącznie kwiaty męskie np. szczaw, chmiel, konopie, pokrzywa jednopienności - rośliny posiadają kwiaty męskie i żeńskie na 1 osobniku większość roślin uprawnych - rozdzielnopłciowość np. kukurydza kwiaty męskie i żeńskie osobno - obupłciowość np. zboża organy męskie i żeńskie w jednym kwiecie (kwiaty hermafrodytyczne) -Dwupienne obcopylne -Jednopienne samopylne (np. pszenica, jęczmień, groch) i obcopylne (np. żyto) Na schemacie przedstawiono procesy powstawania gamet i zygot. Oznaczenia na rysunku: 1) W ośrodku zalążka wyodrębnia się w ciągu rozwoju 1 komórka macierzysta (KMM) woreczka zalążkowego. 2) W wyniku podziału mejotycznego powstają z niej 4 komórki haploidalne (makrospory). U wielu gatunków tylko jedna z nich przekształca się w jednojądrowy woreczek zalążkowy trzy pozostałe zamierają. 3) Jądro funkcjonalnej makrospory ulega trzykrotnemu podziałowi mitotycznemu, w wyniku czego powstaje 8 jąder potomnych, które odpowiednio usytuowane tworzą ośmiojądrowy woreczek zalążkowy czyli gametofit żeński. 4) Zapłodnienie ziarno pyłku przedostaje się na znamię słupka, gdzie kiełkuje (8) - wypuszcza łagiewkę pyłkową czas przerastania łagiewki w zależności od gatunku wynosi od kilku godzin a nawet do roku. Łagiewka pyłkowa po wniknięciu do woreczka zalążkowego wylewa swą zawartość. 5) Jedno z jąder plemnikowych wnika do komórki jajowej i zespala się z jej jądrem, drugie łączy się z wtórnym jądrem woreczka zalążkowego początek bielma (3n). Z zapłodnionej komórki jajowej (zygoty) rozwija się zarodek (2n chromosomów) 6) Procesm mikrosporogenezy obejmuje tworzenie się pyłku. Pyłek roślin okrytonasiennych powstaje w pręcikach kwiatów. Pręciki składają się z główki i nitki pylnika. Główkę tworzą 2 pylniki, każdy zbudowany z dwóch komór. Młoda główka zbudowana jest wyłącznie z komórek miękiszowych. W starszym stadium różnicują się w większe komórki w czterech rogach dając początek tkance pramacierzystej spor. Tkanka ta zwana archesporem w dalszym swym rozwoju podlega podziałom mejotycznym dając tetrady mikrospor. Ścianki oddzielające poszczególne mikrospory powstają pod koniec II podziału 17
18 mejotycznego. 7) Dojrzałe ziarno pyłku (gametofit męski) zbudowane jest z jądra wegetatywnego i generatywnego oraz ściany komórkowej (zewnętrznej skutynizowanej warstwy egzyny i wewnętrznej celulozowej intyny). 8) Przez pory w egzynie podczas kiełkowania łagiewka wydostaje się na zewnątrz i kiełkuje na znamieniu słupka. Jadro generatywne podlega podziałowi mitotycznemu dając dwa jądra plemnikowe. 9) Zarodek i bielmo mają zróżnicowany materiał genetyczny Okrywa nasienna powstaje z osłonek zalążka Obielmo powstaje z komórek ośrodka zalążka Owoc zalążnia słupka Łupina nasienna z osłonek zalążka oraz czasami z zewnętrznych warstw nucellusa 17
19 Zielone zabarwienie ziarniaków żyta jest uzależnione od dominującego allelu pochodzącego od formy ojcowskiej bardzo dobra cecha markerowa (ksenia jakościowa) przy produkcji materiału nasiennego odmian mieszańcowych żyta łatwe oddzielanie nasion mieszańcowych. Ponadto nasiona mieszańcowe charakteryzują się większą masą 1000 ziaren (ksenia ilościowa). 18
20 W 1909 Wilhelm Luis Johannsen wprowadził podstawowe pojęcia genetyczne takie jak: gen, genotyp, fenotyp. 19
21 W odróżnieniu od genów prokariotycznych większość genów eukariotycznych charakteryzują się nieciągłą strukturą (schemat), to znaczy że sekwencje kodujące aminokwasy, tzw. egzony występują na zmianę z obszarami niekodującymi tzw. intronami. Sekwencje intronowe ulęgają transkrypcji, lecz w trakcie obróbki (dojrzewania, edytowania) matrycowego RNA zostają wycięte. 20
22 Średnia wielkość genu określana jest na kilkanaście tysięcy par zasad z dużymi różnicami między poszczególnymi genami, których rozmiar może wahać się od kilkuset do kilku milionów par zasad. Komórki diploidalne mają po dwa genomy, z których jeden pochodzi z gamety żeńskiej, a drugi z męskiej. Są one homologiczne, jeżeli zawarte w nich poszczególne pary chromosomów (matki i ojca) mają takie same genetyczne loci i sekwencje niekodujące, ułożone w takim samym porządku liniowym, a homeologiczne jeśli nie wszystkie odcinki w danej parze chromosomów matki i ojca są pod tym względem identyczne np. chromosomy płci. Każdy z chromosomów homologicznych zawiera geny warunkujące te same cechy. Organizmy zawierające komórkach somatycznych więcej niż dwa genomy nazywane są poliploidami. 21
23 Thomas Morgan ogłosił prawo, że geny znajdujące się w chromosomie mają swoje locus, czyli miejsce występowania i ułożone są liniowo, w określonym porządku. Morgan wykazał też, że dla każdej cechy istnieją dwa geny: 1 w chromosomie matczynym i 1 w chromosomie ojcowskim, są one dokładnie naprzeciw siebie i tworzą parę alleliczną. Geny należące do jednej pary Aa nazwał Morgan allelomorfami, gdyż wywołują dwie postacie tej samej cechy. 22
24
25 Zamieszczone schematy przedstawiają lokalizację materiału genetycznego u Eukariota i Prokariota. Informacja genetyczna u organizmów eukariotycznych zawarta jest w jądrze komórkowym o wielkości kilku, kilkudziesięciu mikrometrów, a u prokariotycznych tworzy nukleoid. Nośnikami informacji genetycznej u Eukariota są chromosomy. U organizmów prokariotycznych chromosom to pojedyncza, kolista cząsteczka DNA zwana genoforem, natomiast u organizmów eukariotycznych chromosom to liniowa cząsteczka DNA. Liczba i kształt chromosomów są cechami taksonomicznymi. 24
26 25
27 Chromosomy są zbudowane z dwóch siostrzanych chromatyd (podłużnych jego części) połączonych w jednym punkcie centromerem - przewężeniem pierwotnym. U organizmów eukariotycznych chromosomy z obu stron zakończone są powtarzającą się sekwencją nukleotydów tworzącą telomer. Skracanie telomerów podczas podziałów komórki przypuszczalnie prowadzi do starzenia się komórki. Niektóre chromosomy mają na jednym z ramion przewężenie wtórne obszar jąderkotwórczy. Część ramienia oddzielona tym przewężeniem nosi nazwę satelity. Centromer stanowi punkt przyczepu nici wrzeciona kariokinetycznego w trakcie podziału komórkowego. 26
28 Rys. R. Galek za Malinowskim Chromosom zmienia swój kształt podczas cyklu komórkowego. W luźnej postaci chromosomu wyróżnić można dwie spiralnie skręcone nici, zwane chromonemami. W chromonemach można wyróżnić kuliste fragmenty o znacznej zwartości struktury, zwane chromomerami, które są oddzielone od siebie odcinkami o luźniejszej strukturze. Liczba i wielkość, a także rozmieszczenie chromomerów są stałe i dzięki temu można identyfikować poszczególne chromosomy także w trakcie interfazy, między podziałami jądra komórkowego. 27
29 Ze względu na położenie centromeru wyróżnia się chromosomy: A - metacentryczne centromer położony w połowie długości chromosomu, ramiona równej długości B - submetacentryczne centromer położony asymetrycznie jedno ramię dłuższe drugie krótsze C - akrocentryczne - centromer położony asymetrycznie - jedno ramię bardzo krótkie D - telocentryczne chromosom ma praktycznie jedno ramię E - chromosom z przewężeniem wtórnym i widocznym tzw. trabantem (satelitą). 28
30 29
31 30
32 Dwuniciowa cząsteczka DNA (2nm) owija się na oktamerze histonowym tworząc nić nukleosomową (11nm). Pierwszym poziomem sfałdowania podstawowej jednostki - nici nukleosomowej, grubości 11 nm, jest wytworzenie wokół siebie wzajemnego splotu, w którym nukleosomy układają się jeden nad drugim wzdłuż osi włókna (po 6 nukleosomów na każdy skręt splotu). Następnie w wyniku powstania wzajemnego splotu tej nici formuje się solenoid (30nm), czyli tzw. właściwe włókno chromatynowe. Zostaje ono pofałdowane w pętle domenowe (300nm). Pętle są różnej długości i orientują się prostopadle do osi włókna chromatynowego. Zespół kilkudziesięciu domen (pętli) tworzy grona pierwszego i drugiego rzędu. Domeny można uznać za jednostki funkcjonalne chromatyny w czasie replikacji. Pętle mogą ulegać dalszej kondensacji (700nm) występując pod postacią prążków różnej szerokości (strzałka) w ramionach chromosomów metafazowych (1400nm). 31
33 32
34 Genom człowieka - genom gatunku Homo sapiens składa się z 22 siostrzanych, diploidalnych autosomów, 2 allosomów oraz mtdna. Chromosomalny genom zawarty jest w jądrze komórkowym w 23 parach chromosomów. Całkowita ilość informacji genetycznej zawartej w genomie jest oceniana przez wielu naukowców pomiędzy tyś genów. Kompleksowym badaniem ludzkiego genomu zajmowali się naukowcy w ramach Human Genome Project. Ludzkie chromosomy są parzyste jeden chromosom z danej pary pochodzi od matki, a drugi od ojca każda osoba posiada w swoim genomie dwie wersje matczyną i ojcowską danego genu w danym locus. Zasada ta nie dotyczy genów zlokalizowanych na chromosomach płci u mężczyzn (X i Y). Chromosom Y zawsze pochodzi od ojca. Formy genu w danym locus, różnią się sekwencją nukleotydów DNA i nazywane są allelami. Jeśli oba allele, matczyny i ojcowski w danym locus są identyczne, osoba o takim układzie alleli określana jest jako homozygotyczna w odniesieniu do danego genu. W przypadku, gdy występują dwa różne allele w danym locus, to osoba taka określana jest jako heterozygotyczna. Chromosom 1 największy ludzki chromosom. DNA tego chromosomu liczy około 246 milionów par nukleotydów (dokładnie ). Chromosom 1 zawiera około 8% materiału genetycznego komórki człowieka. Ustalono, że znajduje się na nim genów; liczbę polimorfizmów pojedynczych nukleotydów (SNP) szacuje się na około Liczba chorób genetycznych związanych z mutacją w obrębie chromosomu 1 jest największa wśród wszystkich chromosomów; obecnie ocenia się ją na około 890. Niektóre z nich to: choroba Alzheimera, choroba Parkinsona. 33
Imię i nazwisko...kl...
Gimnazjum nr 4 im. Ojca Świętego Jana Pawła II we Wrocławiu SPRAWDZIAN GENETYKA GR. A Imię i nazwisko...kl.... 1. Nauka o regułach i mechanizmach dziedziczenia to: (0-1pkt) a) cytologia b) biochemia c)
Bardziej szczegółowoOrgany generatywne i cykle rozwojowe roślin nasiennych
Organy generatywne i cykle rozwojowe roślin nasiennych Nagozalążkowe U nagozalążkowych, na przykład u sosny zwyczajnej, liście zarodnionośne (sporofile) zebrane są w kłosy zarodnionośne, zwane szyszkami.
Bardziej szczegółowoInterfaza to niemal 90% cyklu komórkowego. Dzieli się na 3 fazy: G1, S i G2.
W wyniku podziału komórki powstaje komórka potomna, która ma o połowę mniej DNA od komórki macierzystej i jest o połowę mniejsza. Aby komórka potomna była zdolna do kolejnego podziału musi osiągnąć rozmiary
Bardziej szczegółowoKonspekt do zajęć z przedmiotu Genetyka dla kierunku Położnictwo dr Anna Skorczyk-Werner Katedra i Zakład Genetyki Medycznej
Seminarium 1 część 1 Konspekt do zajęć z przedmiotu Genetyka dla kierunku Położnictwo dr Anna Skorczyk-Werner Katedra i Zakład Genetyki Medycznej Genom człowieka Genomem nazywamy całkowitą ilość DNA jaka
Bardziej szczegółowoMateriały dydaktyczne do kursów wyrównawczych z przedmiotu biologia
Człowiek najlepsza inwestycja Materiały dydaktyczne do kursów wyrównawczych z przedmiotu biologia Autor: dr inż. Anna Kostka Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Bardziej szczegółowoZmienność. środa, 23 listopada 11
Zmienność http://ggoralski.com Zmienność Zmienność - rodzaje Zmienność obserwuje się zarówno między poszczególnymi osobnikami jak i między populacjami. Różnice te mogą mieć jednak różne podłoże. Mogą one
Bardziej szczegółowoPamiętając o komplementarności zasad azotowych, dopisz sekwencję nukleotydów brakującej nici DNA. A C C G T G C C A A T C G A...
1. Zadanie (0 2 p. ) Porównaj mitozę i mejozę, wpisując do tabeli podane określenia oraz cyfry. ta sama co w komórce macierzystej, o połowę mniejsza niż w komórce macierzystej, gamety, komórki budujące
Bardziej szczegółowoa) Zapisz genotyp tego mężczyzny... oraz zaznacz poniżej (A, B, C lub D), jaki procent gamet tego mężczyzny będzie miało genotyp ax b.
W tomie 2 zbioru zadań z biologii z powodu nieprawidłowego wprowadzenia komendy przenoszenia spójników i przyimków do następnej linii wystąpiła zamiana samotnych dużych liter (A, I, W, U) na małe litery.
Bardziej szczegółowoCYKL KOMÓRKOWY I PODZIAŁY KOMÓRKOWE
CYKL KOMÓRKOWY I PODZIAŁY KOMÓRKOWE 1. Cykl komórkowy. Każda komórka powstaje z już istniejącej komórki. Nowe komórki powstają więc z podziału innych, tzw. komórek macierzystych. Po powstaniu komórki rosną,
Bardziej szczegółowoBiologiczne podstawy ewolucji. Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja.
Biologiczne podstawy ewolucji. Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja. Historia } Selekcja w hodowli zwierząt, co najmniej 10 000 lat temu } Sztuczne zapłodnienie (np. drzewa daktylowe) 1000 lat temu
Bardziej szczegółowowykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki
Genetyka ogólna wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Uniwersytet Warszawski Wydział Biologii andw@ibb.waw.pl http://arete.ibb.waw.pl/private/genetyka/ gamety matczyne Genetyka
Bardziej szczegółowoKomórka stuktura i funkcje. Bogusław Nedoszytko. WSZPIZU Wydział w Gdyni
Komórka stuktura i funkcje Bogusław Nedoszytko WSZPIZU Wydział w Gdyni Jądro komórkowe Struktura i funkcje Podziały komórkowe Jądro komórkowe 46 chromosomów 2,6 metra DNA 3 miliardy par nukleotydów (A,T,G,C)
Bardziej szczegółowoGENETYKA POPULACJI. Ćwiczenia 1 Biologia I MGR /
GENETYKA POPULACJI Ćwiczenia 1 Biologia I MGR 1 ZAGADNIENIA struktura genetyczna populacji obliczanie frekwencji genotypów obliczanie frekwencji alleli przewidywanie struktury następnego pokolenia przy
Bardziej szczegółowoTemat 6: Genetyczne uwarunkowania płci. Cechy sprzężone z płcią.
Temat 6: Genetyczne uwarunkowania płci. Cechy sprzężone z płcią. 1. Kariotyp człowieka. 2. Determinacja płci u człowieka. 3. Warunkowanie płci u innych organizmów. 4. Cechy związane z płcią. 5. Cechy sprzężone
Bardziej szczegółowoPodział komórkowy u bakterii
Mitoza Podział komórkowy u bakterii Najprostszy i najszybszy podział komórkowy występuje u bakterii, które nie mają jądra komórkowego, lecz jedynie pojedynczy chromosom tzw. chromosom bakteryjny. Podczas
Bardziej szczegółowoI. Genetyka. Dział programu Lp. Temat konieczny podstawowy rozszerzający
I. Genetyka 1. Czym jest genetyka? wymienia cechy gatunkowe i indywidualne podanych organizmów wyjaśnia, że jego podobieństwo do rodziców jest wynikiem dziedziczenia cech definiuje pojęcia genetyka oraz
Bardziej szczegółowoDNA musi współdziałać z białkami!
DNA musi współdziałać z białkami! Specyficzność oddziaływań między DNA a białkami wiążącymi DNA zależy od: zmian konformacyjnych wzdłuż cząsteczki DNA zróżnicowania struktury DNA wynikającego z sekwencji
Bardziej szczegółowoPodstawy biologii. Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja.
Podstawy biologii Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja. Historia } Selekcja w hodowli zwierząt, co najmniej 10 000 lat temu } Sztuczne zapłodnienie (np. drzewa daktylowe) 1000 lat temu } Podobne
Bardziej szczegółowoPodziały komórkowe cz. I
Podziały komórkowe cz. I Tam gdzie powstaje komórka, musi istnieć komórka poprzednia, tak samo jak zwierzęta mogą powstawać tylko ze zwierząt, a rośliny z roślin. Ta doktryna niesie głębokie przesłanie
Bardziej szczegółowoBIOLOGIA KOMÓRKI - KARIOKINEZY
BIOLOGIA KOMÓRKI - KARIOKINEZY M A Ł G O R Z A T A Ś L I W I Ń S K A 60 µm 1. KOMÓRKI SĄ ZBYT MAŁE, BY OBSERWOWAĆ JE BEZ POWIĘKSZENIA Wymiary komórek podaje się w mikrometrach (µm): 1 µm = 10-6 m; 1000
Bardziej szczegółowoFragment cząsteczki DNA stanowiący matrycę dla syntezy cząsteczki lub podjednostki białka nazywamy GENEM
KONTROLA EKSPRESJI GENU PRZEKAZYWANIE INFORMACJI GENETYCZNEJ Informacja genetyczna - instrukcje kierujące wszystkimi funkcjami komórki lub organizmu zapisane jako określone, swoiste sekwencje nukleotydów
Bardziej szczegółowoSpis treści CYKL KOMÓRKOWY
Spis treści 1 CYKL KOMÓRKOWY 1.1 Faza M 1.2 Faza G1 (część interfazy) 1.3 Faza S (część interfazy) 1.4 Faza G2 (część interfazy) 1.5 Faza G0 2 MITOZA (podział pośredni) 2.1 Profaza 2.2 Metafaza 2.3 Anafaza
Bardziej szczegółowoHodowla roślin genetyka stosowana
Hodowla roślin genetyka stosowana Hodowla roślin jest świadomą działalnością człowieka zmierzającą do wytworzenia nowych, ulepszonych odmian oraz zachowania istniejących odmian na nie zmienionym poziomie.
Bardziej szczegółowoGIMNAZJUM SPRAWDZIANY SUKCES W NAUCE
GIMNAZJUM SPRAWDZIANY BIOLOGIA klasa III SUKCES W NAUCE II GENETYKA CZŁOWIEKA Zadanie 1. Cechy organizmu są warunkowane przez allele dominujące i recesywne. Uzupełnij tabelę, wykorzystując poniższe określenia,
Bardziej szczegółowoSpis treści Część I. Genetyczne podstawy hodowli roślin 1. Molekularne podstawy dziedziczenia cech Dariusz Crzebelus, Adeta Adamus, Maria Klein
Spis treści Część I. Genetyczne podstawy hodowli roślin 1. Molekularne podstawy dziedziczenia cech... 15 Dariusz Crzebelus, Adeta Adamus, Maria Klein 1.1. Budowa DNA i przepływ informacji genetycznej...
Bardziej szczegółowoDr. habil. Anna Salek International Bio-Consulting 1 Germany
1 2 3 Drożdże są najprostszymi Eukariontami 4 Eucaryota Procaryota 5 6 Informacja genetyczna dla każdej komórki drożdży jest identyczna A zatem każda komórka koduje w DNA wszystkie swoje substancje 7 Przy
Bardziej szczegółowoTematyka zajęć z biologii
Tematyka zajęć z biologii klasy: I Lp. Temat zajęć Zakres treści 1 Zapoznanie z przedmiotowym systemem oceniania, wymaganiami edukacyjnymi i podstawą programową Podstawowe zagadnienia materiału nauczania
Bardziej szczegółowoPraca kontrolna z biologii LO dla dorosłych semestr V
Praca kontrolna z biologii LO dla dorosłych semestr V Poniższa praca składa się z 15 zadań. Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów możliwą do uzyskania za prawidłową odpowiedź. Za rozwiązanie zadań
Bardziej szczegółowoKonkurs szkolny Mistrz genetyki etap II
onkurs szkolny istrz genetyki etap II 1.W D pewnego pierwotniaka tymina stanowi 28 % wszystkich zasad azotowych. blicz i zapisz, jaka jest zawartość procentowa każdej z pozostałych zasad w D tego pierwotniaka.
Bardziej szczegółowoPlan wykładów z genetyki ogólnej
Plan wykładów z genetyki ogólnej 01 Metody genetyki klasycznej 02 Metody analizy DNA 03 Metody analizy genomu 04 Genomy prokariontów 05 Genomy eukariontów 06 Zmienność genomów w populacjach 07 Genomy a
Bardziej szczegółowoNapisz, który z przedstawionych schematycznie rodzajów replikacji (A, B czy C) ilustruje replikację semikonserwatywną. Wyjaśnij, na czym polega ten
Napisz, który z przedstawionych schematycznie rodzajów replikacji (A, B czy C) ilustruje replikację semikonserwatywną. Wyjaśnij, na czym polega ten proces. Na schemacie przedstawiono etapy przekazywania
Bardziej szczegółowoMożliwości współczesnej inżynierii genetycznej w obszarze biotechnologii
Możliwości współczesnej inżynierii genetycznej w obszarze biotechnologii 1. Technologia rekombinowanego DNA jest podstawą uzyskiwania genetycznie zmodyfikowanych organizmów 2. Medycyna i ochrona zdrowia
Bardziej szczegółowoCECHY ILOŚCIOWE PARAMETRY GENETYCZNE
CECHY ILOŚCIOWE PARAMETRY GENETYCZNE Zarządzanie populacjami zwierząt, ćwiczenia V Dr Wioleta Drobik Rodzaje cech Jakościowe o prostym dziedziczeniu uwarunkowane zwykle przez kilka genów Słaba podatność
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE POPULACJAMI ZWIERZĄT
ZARZĄDZANIE POPULACJAMI ZWIERZĄT Ćwiczenia 1 mgr Magda Kaczmarek-Okrój magda_kaczmarek_okroj@sggw.pl 1 ZAGADNIENIA struktura genetyczna populacji obliczanie frekwencji genotypów obliczanie frekwencji alleli
Bardziej szczegółowoRozkład materiału z biologii do klasy III.
Rozkład materiału z biologii do klasy III. L.p. Temat lekcji Treści programowe Uwagi 1. Nauka o funkcjonowaniu przyrody. 2. Genetyka nauka o dziedziczności i zmienności. -poziomy różnorodności biologicznej:
Bardziej szczegółowoInformacje. Kontakt: Paweł Golik, Ewa Bartnik. Instytut Genetyki i Biotechnologii, Pawińskiego 5A.
Podstawy genetyki Informacje Kontakt: Paweł Golik, Ewa Bartnik Instytut Genetyki i Biotechnologii, Pawińskiego 5A pgolik@igib.uw.edu.pl; ebartnik@igib.uw.edu.pl Informacje, materiały: http://www.igib.uw.edu.pl/
Bardziej szczegółowoTEST Z CYTOLOGII GRUPA II
TEST Z CYTOLOGII GRUPA II Zad. 1 (4p.) Rysunek przedstawia schemat budowy pewnej struktury komórkowej. a/ podaj jej nazwę i określ funkcję w komórce, b/ nazwij elementy oznaczone cyframi 2 i 5 oraz określ
Bardziej szczegółowoBUDOWA I FUNKCJA GENOMU LUDZKIEGO
BUDOWA I FUNKCJA GENOMU LUDZKIEGO Magdalena Mayer Katedra i Zakład Genetyki Medycznej UM w Poznaniu 1. Projekt poznania genomu człowieka: Cele programu: - skonstruowanie szczegółowych map fizycznych i
Bardziej szczegółowo6. Z pięciowęglowego cukru prostego, zasady azotowej i reszty kwasu fosforowego, jest zbudowany A. nukleotyd. B. aminokwas. C. enzym. D. wielocukier.
ID Testu: F5679R8 Imię i nazwisko ucznia Klasa Data 1. Na indywidualne cechy danego osobnika ma (maja) wpływ A. wyłacznie czynniki środowiskowe. B. czynniki środowiskowe i materiał genetyczny. C. wyłacznie
Bardziej szczegółowo6. Uzupełnij zdanie, wstawiajac w odpowiednie miejsce wyrażenie ujawni się lub nie ujawni się :
ID Testu: 9S6C1A4 Imię i nazwisko ucznia Klasa Data 1. Allelami nazywamy A. takie same formy jednego genu. B. różne formy różnych genów. C. takie same formy różnych genów. D. różne formy jednego genu.
Bardziej szczegółowoTERMINY BIOLOGICZNE. ZADANIE 5 (3 pkt) Na podstawie ryc. 2 wykonaj polecenia: B. Ustal, w którym etapie cyklu tej komórki kaŝdy
KARTA PRACY Porównanie mitozy i mejozy ZADANIE 1 (1 pkt) Zaznacz odpowiedź opisującą efekt podziału mitotycznego komórki zawierającej 16 chromosomów. a). 2 komórki zawierające po 8 chromosomów; b). 2 komórki
Bardziej szczegółowo1 Podstawowe pojęcia z zakresu genetyki. 2 Podstawowy model dziedziczenia
Rachunek Prawdopodobieństwa MAP8 Wydział Matematyki, Matematyka Stosowana Projekt - zastosowania rachunku prawdopodobieństwa w genetyce Opracowanie: Antonina Urbaniak Podstawowe pojęcia z zakresu genetyki
Bardziej szczegółowoKlub Młodego Wynalazcy - Laboratoria i wyposażenie. Pracownia hodowli roślin i roślinnych kultur in vitro
Klub Młodego Wynalazcy - Laboratoria i wyposażenie Zadbaliśmy o to, żeby wyposażenie w Klubie Młodego Wynalazcy było w pełni profesjonalne. Ważne jest, aby dzieci i młodzież, wykonując doświadczenia korzystały
Bardziej szczegółowoMetabolizm i biochemia
Metabolizm i biochemia Zad. 14 ( 3p.) b) W odpowiedziach powinno być że jest to cykl anaboliczny. Zad. 16 ( 3p.) b) Cysteina jest aminokwasem endogennym, który teoretycznie nie musi być dostarczany z pokarmem.
Bardziej szczegółowoEwolucjonizm NEODARWINIZM. Dr Jacek Francikowski Uniwersyteckie Towarzystwo Naukowe Uniwersytet Śląski w Katowicach
Ewolucjonizm NEODARWINIZM Dr Jacek Francikowski Uniwersyteckie Towarzystwo Naukowe Uniwersytet Śląski w Katowicach Główne paradygmaty biologii Wspólne początki życia Komórka jako podstawowo jednostka funkcjonalna
Bardziej szczegółowowykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki
Genetyka ogólna wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Uniwersytet Warszawski Wydział Biologii andw@ibb.waw.pl http://arete.ibb.waw.pl/private/genetyka/ Program wykładu 1. Jakie
Bardziej szczegółowoTransport makrocząsteczek
Komórka eukariotyczna cytoplazma + jądro komórkowe = protoplazma W cytoplazmie odbywa się: cała przemiana materii, dzięki której organizm uzyskuje energię biosynteza białka i innych związków Transport
Bardziej szczegółowoBiologia medyczna, materiały dla studentów
Jaka tam ewolucja. Zanim trafię na jednego myślącego, muszę stoczyć bitwę zdziewięcioma orangutanami Carlos Ruis Zafon Wierzbownica drobnokwiatowa Fitosterole, garbniki, flawonoidy Właściwości przeciwzapalne,
Bardziej szczegółowoGENETYCZNE PODSTAWY ZMIENNOŚCI ORGANIZMÓW ZASADY DZIEDZICZENIA CECH PODSTAWY GENETYKI POPULACYJNEJ
GENETYCZNE PODSTAWY ZMIENNOŚCI ORGANIZMÓW ZASADY DZIEDZICZENIA CECH PODSTAWY GENETYKI POPULACYJNEJ ZMIENNOŚĆ - występowanie dziedzicznych i niedziedzicznych różnic między osobnikami należącymi do tej samej
Bardziej szczegółowoRóżnorodność biologiczna
Różnorodność biologiczna Rozmnażanie bezpłciowe i płciowe oraz przemiana pokoleń. Istota i różnorodność Anna Bajer, Mohammed Alsarraf i Marta Wrzosek Rozmnażanie: płciowe i bezpłciowe zapewnia trwanie
Bardziej szczegółowoNaCoBeZu klasa 8 Dział Temat nacobezu programu I. Genetyka 1. Czym jest genetyka? 2. Nośnik informacji genetycznej DNA 3. Podziały komórkowe
NaCoBeZu klasa 8 Dział programu Temat nacobezu I. Genetyka 1. Czym jest genetyka? wymieniam zakres badao genetyki rozróżniam cechy dziedziczne i niedziedziczne wskazuję cechy indywidualne i gatunkowe omawiam
Bardziej szczegółowoPodstawy genetyki. ESPZiWP 2010
Podstawy genetyki ESPZiWP 2010 Genetyka - nauka o dziedziczności i zmienności organizmów, wyjaśniająca prawa rządzące podobieństwami i różnicami pomiędzy osobnikami spokrewnionymi przez wspólnego przodka
Bardziej szczegółowoROZMNAŻANIE PŁCIOWE: powstawanie nowych osobników o innych cechach niż organizmy rodzicielskie
Rozmnażanie płciowe wiadomości ogólne Rozmnażanie płciowe roślin okrytozalążkowych Czesław Hołdyński CELE ROZMNAŻANIA SIĘ ORGANIZMÓW = wytwarzania nowych osobników zachowanie ciągłości gatunku zwiększenie
Bardziej szczegółowoInformacje dotyczące pracy kontrolnej
Informacje dotyczące pracy kontrolnej Słuchacze, którzy z przyczyn usprawiedliwionych nie przystąpili do pracy kontrolnej lub otrzymali z niej ocenę negatywną zobowiązani są do dnia 06 grudnia 2015 r.
Bardziej szczegółowoKomórka eukariotyczna
Komórka eukariotyczna http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=plik:hela_cells_stained_with_hoechst_33258.jpg cytoplazma + jądro komórkowe = protoplazma W cytoplazmie odbywa się: cała przemiana materii,
Bardziej szczegółowoProfaza I wykształcenie się wrzeciona podziałowego, kondensacja chromatyny do chromosomów jest długa i składa się z 5 stadiów:
Cykl komórkowy Podział komórki - proces zachodzący u wszystkich żywych organizmów, w którym komórka macierzysta dzieli się na dwie lub więcej komórek potomnych. Najpierw następuje podział jądra komórkowego
Bardziej szczegółowoocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra Dział VII. EKOLOGIA NAUKA O ŚRODOWISKU
Dział VII. EKOLOGIA NAUKA O ŚRODOWISKU wyróżnia elementy żywe i nieożywione w obserwowanym ekosystemie oblicza zagęszczenie wybranej rośliny na badanym terenie określa znaczenie wiedzy ekologicznej w życiu
Bardziej szczegółowoGENETYKA. Genetyka. Dziedziczność przekazywanie cech rodziców potomstwu Zmienność występowanie różnic pomiędzy różnymi osobnikami tego samego gatunku
GENETYKA Genetyka Nauka o dziedziczności i zmienności organizmów, wyjaśniająca prawa rządzące podobieństwami i różnicami pomiędzy osobnikami spokrewnionymi przez wspólnego przodka Dziedziczność przekazywanie
Bardziej szczegółowoSpis treści. 1 Budowa genomu jądrowego (M.J. Olszewska, J. Małuszyńska) 13. Przedmowa 10
Spis treści Przedmowa 10 1 Budowa genomu jądrowego (M.J. Olszewska, J. Małuszyńska) 13 1.1. Organizacja DNA jądrowego 13 1.1.1. Rodzaje sekwencji powtarzalnych i ich lokalizacja 14 1.1.1.1. Sekwencje rozproszone
Bardziej szczegółowoPodstawy biologii. Informacja, struktura i metabolizm.
Podstawy biologii Informacja, struktura i metabolizm. Czym jest życie? Struktura Metabolizm Informacja (replikacja) Właściwości emergentne System jako całość ma właściwości nie będące sumą właściwości
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE POPULACJAMI ZWIERZĄT 1. RÓWNOWAGA GENETYCZNA POPULACJI. Prowadzący: dr Wioleta Drobik Katedra Genetyki i Ogólnej Hodowli Zwierząt
ZARZĄDZANIE POPULACJAMI ZWIERZĄT 1. RÓWNOWAGA GENETYCZNA POPULACJI Fot. W. Wołkow Prowadzący: dr Wioleta Drobik Katedra Genetyki i Ogólnej Hodowli Zwierząt POPULACJA Zbiór organizmów żywych, które łączy
Bardziej szczegółowoBiologia molekularna z genetyką
Biologia molekularna z genetyką P. Golik i M. Koper Konwersatorium 2: Analiza genetyczna eukariontów Drosophilla melanogaster Makrokierunek: Bioinformatyka i Biologia Systemów; 2016 Opracowano na podstawie
Bardziej szczegółowoInformacje. Kontakt: Paweł Golik. Instytut Genetyki i Biotechnologii, Pawińskiego 5A. Informacje, materiały:
Podstawy genetyki Informacje Kontakt: Paweł Golik Instytut Genetyki i Biotechnologii, Pawińskiego 5A pgolik@igib.uw.edu.pl Informacje, materiały: http://www.igib.uw.edu.pl/ Podstawowe pojęcia Informacja
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii w klasie I
Wymagania edukacyjne z biologii w klasie I Nr i temat lekcji Dział I Powitanie biologii 1. Historia i współczesność biologii 2. Źródła wiedzy biologicznej 3. Obserwacje 4. Klasyfikacja 5. Oznaczanie wymienia
Bardziej szczegółowoEmbriologia roślin nasiennych SYLABUS A. Informacje ogólne
Embriologia roślin nasiennych A. Informacje ogólne Elementy sylabusu Nazwa jednostki prowadzącej kierunek Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Profil studiów Forma studiów Kod Język Rodzaj Rok studiów
Bardziej szczegółowoProgram ćwiczeń z przedmiotu BIOLOGIA MOLEKULARNA I GENETYKA, część I dla kierunku Lekarskiego, rok I 2015/2016. Ćwiczenie nr 1 (06-07.10.
Program ćwiczeń z przedmiotu BIOLOGIA MOLEKULARNA I GENETYKA, część I dla kierunku Lekarskiego, rok I 2015/2016 Ćwiczenie nr 1 (06-07.10.2015) Temat: Wprowadzenie 1. Omówienie regulaminu zajęć Temat: Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoCykl komórkowy. Rozmnażanie komórek G 1, S, G 2. (powstanie 2 identycznych genetycznie komórek potomnych): podwojenie zawartości (interfaza)
Rozmnażanie komórek (powstanie 2 identycznych genetycznie komórek potomnych): podwojenie zawartości (interfaza) G 1, S, G 2 podział komórki (faza M) Obejmuje: podwojenie zawartości komórki (skopiowanie
Bardziej szczegółowoPodstawy biologii. Informacja, struktura i metabolizm.
Podstawy biologii Informacja, struktura i metabolizm. Informacje Kontakt: Paweł Golik Instytut Genetyki i Biotechnologii, Pawińskiego 5A pgolik@igib.uw.edu.pl Informacje, materiały: http://www.igib.uw.edu.pl/
Bardziej szczegółowo2. Rozdział materiału genetycznego w czasie podziałów komórkowych - mitozy i mejozy
Program ćwiczeń z przedmiotu BIOLOGIA MOLEKULARNA I GENETYKA, część I (GENETYKA) dla kierunku Lekarskiego, rok I 2017/2018 Ćwiczenie nr 1 (09-10.10.2017) Temat: Wprowadzenie 1. Omówienie regulaminu zajęć
Bardziej szczegółowoModyfikacje epigenetyczne w czasie wzrostu oocytów związane z rozszerzeniem rozwoju partenogenetycznego u myszy. Małgorzata Karney
Modyfikacje epigenetyczne w czasie wzrostu oocytów związane z rozszerzeniem rozwoju partenogenetycznego u myszy. Małgorzata Karney Epigenetyka Epigenetyka zwykle definiowana jest jako nauka o dziedzicznych
Bardziej szczegółowoSCENARIUSZ LEKCJI BIOLOGII
SCENARIUSZ LEKCJI BIOLOGII TEMAT LEKCJI: Cytologia powtórzenie wiadomości KLASA:. NAUCZYCIEL PROWADZĄCY... DATA:... GODZ.... HASŁO PROGRAMOWE: Prawidłowe funkcjonowanie organizmu człowieka jako zintegrowanej
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 8
I. Genetyka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 8 Uczeń: określa zakres badań genetyki wyjaśnia, że podobieństwo dziecka do rodziców jest wynikiem dziedziczenia cech Uczeń: rozróżnia cechy dziedziczne
Bardziej szczegółowoocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra Dział I Powitanie biologii wskazuje ważne etapy w rozwoju biologii jako nauki.
PSO Biologia klasa I Nr i temat lekcji Wymagania podstawowe Uczeń: Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra Dział I Powitanie biologii 1. Historia
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 1a. Gimnazjum Publicznego im. Jana Pawła II w Żarnowcu na rok szkolny 2015/2016
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 1a Gimnazjum Publicznego im. Jana Pawła II w Żarnowcu na rok szkolny 2015/2016 Nauczyciel: mgr Joanna Szasta Dział I Powitanie biologii 1. Historia i współczesność
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne
Rok szkolny 2018/2019 Wymagania edukacyjne Przedmiot Klasa Nauczyciel uczący Poziom biologia 1t Edyta Nowak podstawowy Ocena dopuszczająca Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: przyswoił treści konieczne,
Bardziej szczegółowoZarządzanie populacjami zwierząt. Parametry genetyczne cech
Zarządzanie populacjami zwierząt Parametry genetyczne cech Teoria ścieżki zależność przyczynowo-skutkowa X p 01 Z Y p 02 p 01 2 + p 02 2 = 1 współczynniki ścieżek miary związku między przyczyną a skutkiem
Bardziej szczegółowoPodstawy genetyki SYLABUS A. Informacje ogólne
Podstawy genetyki A. Informacje ogólne Elementy sylabusu Nazwa jednostki prowadzącej kierunek Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Profil studiów Forma studiów Język Rodzaj Rok studiów /semestr Wymagania
Bardziej szczegółowoNasiennictwo. Tom I. Spis treści
Nasiennictwo. Tom I Spis treści PRZEDMOWA 1. ŚWIATOWY PRZEMYSŁ NASIENNY 1.1. ZNACZENIE MATERIAŁU SIEWNEGO 1.2. PRZEMYSŁ NASIENNY 1.3. ŹRÓDŁA WSPIERANIA ROZWOJU PRZEMYSŁU NASIENNEGO 1.4. MIĘDZYNARODOWY
Bardziej szczegółowoHormony roślinne ( i f t i o t h o or o m r on o y n )
Hormony roślinne (fitohormony) Hormony roślinne: To związki chemiczne syntetyzowane w pewnych częściach rośliny służące do "komunikacji" pomiędzy poszczególnymi jej częściami. Działają w bardzo małych
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy III gimnazjum.
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy III gimnazjum. I. Znajomość różnorodności biologicznej i podstawowych procesów biologicznych. opisuje, porządkuje i rozpoznaje organizmy, wyjaśnia zjawiska i procesy
Bardziej szczegółowoRozkład materiału z biologii dla klasy III AD. 7 godz / tyg rok szkolny 2016/17
Rozkład materiału z biologii dla klasy III AD zakres rozszerzony LO 7 godz / tyg rok szkolny 2016/17 Biologia na czasie 2 zakres rozszerzony nr dopuszczenia 564/2/2012 Biologia na czasie 3 zakres rozszerzony
Bardziej szczegółowoBiologiczne podstawy ewolucji. Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja.
Biologiczne podstawy ewolucji. Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja. Historia } Selekcja w hodowli zwierząt, co najmniej 10 000 lat temu } Sztuczne zapłodnienie (np. drzewa daktylowe) 1000 lat temu
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne biologia klasa 1
Wymagania edukacyjne biologia klasa 1 Dział programu Numer i temat lekcji ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca 1 2 3 4 5 6 7 I. Podstawy biologii 1. Biologia
Bardziej szczegółowoZadanie 1. (0 4) a ) (0-1) 1 p. za prawidłowe uzupełnienie 3 zasad azotowych Rozwiązanie:
Model odpowiedzi i schemat punktowania do zadań stopnia rejonowego Wojewódzkiego Konkursu Przedmiotowego z Biologii dla uczniów szkół podstawowych województwa śląskiego w roku szkolnym 2018/2019 Za rozwiązanie
Bardziej szczegółowoPodstawy biologii. Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja.
Podstawy biologii Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja. Materiał genetyczny Materiałem genetycznym są kwasy nukleinowe Materiałem genetycznym organizmów komórkowych jest kwas deoksyrybonukleinowy
Bardziej szczegółowodostateczny oraz: wyjaśnia, z czego wynika komplementarność zasad przedstawia graficznie regułę
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII ZAKRES PODSTAWOWY KLASA I Dział Zakres wymagań na poszczególne oceny szkolne programowy dopuszczający dostateczny dobry bardzo dobry celujący Od genu do cechy określa rolę
Bardziej szczegółowoDNA superhelikalny eukariota DNA kolisty bakterie plazmidy mitochondria DNA liniowy wirusy otrzymywany in vitro
DNA- kwas deoksyrybonukleinowy: DNA superhelikalny eukariota DNA kolisty bakterie plazmidy mitochondria DNA liniowy wirusy otrzymywany in vitro RNA- kwasy rybonukleinowe: RNA matrycowy (mrna) transkrybowany
Bardziej szczegółowoGenetyka w nowej podstawie programowej
Genetyka w nowej podstawie programowej Dział Genetyka - III etap edukacyjny Rzetelna realizacja tego działu w gimnazjum jest kluczowa ze względu na to, że biotechnologia i inżynieria genetyczna jest omawiana
Bardziej szczegółowoPrzedmiot: Biologia (klasa ósma)
Przedmiot: Biologia (klasa ósma) Wymagania programowe na poszczególne oceny przygotowane na podstawie treści zawartych w podstawie programowej, programie nauczania oraz podręczniku dla klasy ósmej szkoły
Bardziej szczegółowoocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra Dział I Powitanie biologii wskazuje ważne etapy w rozwoju biologii jako nauki.
Wymagania edukacyjne niezbędne do otrzymania przez ucznia poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen z zajęć edukacyjnych wynikających z realizowanego programu nauczania BIOLOGIA KL.I Nr i temat lekcji
Bardziej szczegółowoOlimpiada Biologiczna
Olimpiada Biologiczna Informator pracowni botanicznej Jakub Baczyński Warszawa, kwiecień 2018 r. ORGANY KWIATOWE Okwiat Okwiat można zdefiniować jako sterylne liście otaczające struktury płciowe kwiatu.
Bardziej szczegółowoSCENARIUSZ TEMAT LEKCJI: BOTANIKA OKRYTOZALĄŻKOWE ROŚLINY WYTWARZAJĄCE OWOCE
SCENARIUSZ OPRACOWANY W RAMACH PROJEKTU: INFORMATYKA MÓJ SPOSÓB NA POZNANIE I OPISANIE ŚWIATA. PROGRAM NAUCZANIA INFORMATYKI Z ELEMENTAMI PRZEDMIOTÓW MATEMATYCZNO-PRZYRODNICZYCH Autorzy scenariusza: Anna
Bardziej szczegółowoSzacowanie wartości hodowlanej. Zarządzanie populacjami
Szacowanie wartości hodowlanej Zarządzanie populacjami wartość hodowlana = wartość cechy? Tak! Przy h 2 =1 ? wybitny ojciec = wybitne dzieci Tak, gdy cecha wysokoodziedziczalna. Wartość hodowlana genetycznie
Bardziej szczegółowoDziedziczenie poligenowe
Dziedziczenie poligenowe Dziedziczenie cech ilościowych Dziedziczenie wieloczynnikowe Na wartość cechy wpływa Komponenta genetyczna - wspólne oddziaływanie wielu (najczęściej jest to liczba nieznana) genów,
Bardziej szczegółowoWykład 14 Biosynteza białek
BIOCHEMIA Kierunek: Technologia Żywności i Żywienie Człowieka semestr III Wykład 14 Biosynteza białek WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA CENTRUM BIOIMMOBILIZACJI I INNOWACYJNYCH MATERIAŁÓW OPAKOWANIOWYCH
Bardziej szczegółowoKARTA ODPOWIEDZI konkurs biologiczny ETAP WOJEWÓDZKI B A B D B C C B B A B B D C D B B B
KARTA ODPOWIEDZI konkurs biologiczny ETAP WOJEWÓDZKI zadanie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 B A B D B C C B B A B B D C D B B B poprawna odpowiedź Nr zad. W zadaniach 1-18 za każdą poprawną
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z przedmiotu Biologia. Podręcznik Biologia na czasie wyd. Nowa Era, zakres podstawowy Rok szkolny 2013/2014
Wymagania edukacyjne z przedmiotu Biologia. Podręcznik Biologia na czasie wyd. Nowa Era, zakres podstawowy Rok szkolny 2013/2014 Dział programu I. Od genu do cechy Lp. Temat Poziom wymagań dopuszczający
Bardziej szczegółowoBezpośrednia embriogeneza somatyczna
Bezpośrednia embriogeneza somatyczna Zarodki somatyczne formują się bezpośrednio tylko z tych komórek roślinnych, które są kompetentne już w momencie izolowania z rośliny macierzystej, czyli z proembriogenicznie
Bardziej szczegółowoMitochondrialna Ewa;
Mitochondrialna Ewa; jej sprzymierzeńcy i wrogowie Lien Dybczyńska Zakład genetyki, Uniwersytet Warszawski 01.05.2004 Milion lat temu Ale co dalej??? I wtedy wkracza biologia molekularna Analiza różnic
Bardziej szczegółowoPodkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko. Syllabus przedmiotowy 2017/ /22 r.
Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im Z i J Łyko Syllabus przedmiotowy 017/18 01/ r Wydział Fizjoterapii Kierunek studiów Fizjoterapia Specjalność ----------- Forma studiów Stacjonarne Stopień studiów
Bardziej szczegółowo