ANNA KONERT WYCIECZKI LOTNICZE ASPEKTY PRAWNE. Wprowadzenie

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "ANNA KONERT WYCIECZKI LOTNICZE ASPEKTY PRAWNE. Wprowadzenie"

Transkrypt

1 ANNA KONERT WYCIECZKI LOTNICZE ASPEKTY PRAWNE Wprowadzenie Wiek XIX uznawany jest za początek organizowanej turystyki. Wówczas to zaczęły powstawać biura podróży a także pierwsze nowoczesne obiekty hotelarskie 1. Pierwsza wycieczka organizowana odbyła się w Anglii 5 lipca 1841 r., dokonana została przez Tomasza Cooka, który w 1845 r. powołał Agencję Cook and Son 2. Z początkiem XX w. pojawiły się pierwsze towarzystwa akcyjne zajmujące się eksploatacją biur podróży. Rozwój turystyki uzależniony jest od dostępności usług przewozowych, wśród których ze względu na szybkość zwycięża transport lotniczy, charakteryzujący się niezależnością od drogi oraz tzw. infrastrukturą punktową. Rozwój transportu lotniczego po II wojnie światowej spowodował wzrost liczby przewoźników oraz odbywanych rejsów. Pojawiło się zapotrzebowanie na jednoczesny przewóz większej liczby pasażerów, przede wszystkim zorganizowanych grup (głównie sportowych, wycieczek turystycznych itp.). Organizatorzy takich grup zawierali z przewoźnikami umowy o udostępnienie części lub całości samolotu w zamian za wynagrodzenie. Tego typu współpraca stawała się coraz bardziej powszechna. Lata pięćdziesiąte to okres intensywnego rozwoju praktyki wynajmowania samolotów, zwanej czarterem oraz okres powstania nowej formy turystyki, tzw. inclusive tour, czyli zorganizowanych wycieczek, z ustalonym programem, obejmujących poza świadczeniami turystycznymi także podróż lotniczą 3. Duży wpływ na działalność biur podróży mają międzynarodowe organizacje biur podróży, które przyczyniają się do ujednolicenia przepisów, ożywienia ruchu turystycznego, ochrony interesów i koordynacji działalności biur podróży, 1 Nesterowicz M., Odpowiedzialność cywilna biur podróży. Warszawa: PWN, 1974, s. 12 i nast. 2 Tamże. Tam też historia powstania biur podróży. 3 Zob. Nesterowicz M., Odpowiedzialność biura podróży za zmianę programu wycieczki, Państwo i Prawo 1974, nr 1, s. 88 i nast.; tenże, Odpowiedzialność cywilna biur podróży, s. 47 i nast.; Rajski J., Odpowiedzialność cywilna przewoźnika lotniczego w prawie międzynarodowym i krajowym. Warszawa: PWN, 1968, s. 30.

2 ANNA KONERT jak również do zawierania korzystnych porozumień z przewoźnikami. Do największych z nich można zaliczyć: Światową Federację Stowarzyszeń Biur Podróży (FUAAV), Światową Organizację Biur Podróży (WATA), Amerykańskie Stowarzyszenie Biur Podróży (ASTA) oraz Stowarzyszenie Polsko- Amerykańskich Biur Podróży (SPATA) 4. Dynamiczny rozwój turystyki powoduje tworzenie się coraz większej liczby biur podróży, które coraz częściej czarterują samoloty. Umowy czarteru są korzystne dla obu stron, gdyż przewoźnik może pełniej wykorzystać posiadanie samolotu, a organizator może taniej skalkulować cenę wycieczki 5. Według Mirosława Steca czarter pozwala na bardziej racjonalne wykorzystanie sprzętu latającego, lepsze zaspokojenie potrzeb społecznych w tym zakresie, korzystniejsze ukształtowanie szlaków komunikacyjnych, w tym możliwości eksploatowania linii o drugorzędnym znaczeniu oraz skuteczniejsze skoordynowanie liczby lotów i ich rozkładu 6. Po raz pierwszy nazwa czarter pojawiła się w amerykańskim Air Commerce Regulations z 1934 r., a po II wojnie światowej zaczęła występować w wielu aktach normatywnych zarówno prawa międzynarodowego, jak i krajowego, np. układ paryski z 1956 r. o prawach handlowych dla nieregularnych przewozów lotniczych, zachodnioniemieckie ustawy: Einkommensteuergesetz z roku 1960 i Aussenwirtschaftsgesetz z 1961 r., amerykański Federal Aviation Act z 1958r., polskie rozporządzenie z 1965 r., w sprawie przewozu lotniczego 7. W Polsce, czarter oznacza przewóz lotniczy dokonany na podstawie umowy czarteru lotniczego, w której przewoźnik lotniczy oddaje do dyspozycji czarterującego określoną liczbę miejsc lub pojemność statku powietrznego, w celu wykonania określonego przewozu pasażerów, bagażu lub poczty, wskazanych przez czarterującego, na trasie od portu odlotu do portu przylotu 8. W sytuacji, gdy agencje podróży wynajmują od przewoźników samoloty wraz z załogą, powstaje pytanie o zakres odpowiedzialności obu podmiotów, a także o granice tej odpowiedzialności. Kto, w jakim zakresie i na jakiej podstawie powinien ponieść odpowiedzialność np. za zgubiony lub uszkodony bagaż pod- 4 Nesterowicz M., Prawo turystyczne. Wyd. 4, Warszawa: Wolters Kluwer Polska, 2012, s. 16 i nast. 5 Konert A., Odpowiedzialność cywilna przewoźnika lotniczego. Warszawa: Wolters Kluwer Polska, 2010, s Stec M., Kooperacyjne umowy czarterowe w transporcie lotniczym, Państwo i Prawo 1987, nr 8, s. 81, cyt. w: Konert A., Odpowiedzialność, s Stec M., Umowa czarteru lotniczego, Państwo i Prawo 1979, nr 6, s. 83, cyt. w: Konert A., Odpowiedzialność, s Art. 2 pkt 15 ustawy z 3 lipca 2002 r. prawo lotnicze (Dz.U. z 2006 r. Nr 100, poz. 696, tekst jednolity Dz.U. z 2012 r. poz. 933.) 114

3 WYCIECZKI LOTNICZE ASPEKTY PRAWNE czas podróży lotniczej lub za szkodę w postaci śmierci, uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia spowodowaną wypadkiem lotniczym? Problematyka odpowiedzialności biura podróży czarterującego samolot w stosunku do pasażerów doczekała się szczegółowej regulacji zarówno na szczeblu międzynarodowym, jak i europejskim. Odpowiedzialność biura podróży czarterującego statek powietrzny w świetle prawa międzynarodowego, europejskiego i krajowego Przed 1961 r., w świetle prawa międzynarodowego istniały wątpliwości co do tego, kto w rzeczywistości ma ponieść odpowiedzialność, czy tylko osoba, która zawiera umowę o przewóz (wystawia dokumenty przewozowe), czy także faktyczny przewoźnik przedsiębiorstwo lotnicze? Konwencja o ujednoliceniu niektórych prawideł dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego z 1929 r., zwana konwencją warszawską, która była jedynym aktem międzynarodowym regulującym problematykę odpowiedzialności przewoźnika lotniczego w stosunku do pasażerów, nie regulowała bowiem tej kwestii. Doktryna podzieliła się na tych, którzy twierdzili, iż przewoźnikiem jest osoba, która rzeczywiście dokonuje przewozu lotniczego oraz na tych, według których odpowiedzialnym stawała się osoba, która w swoim imieniu zawarła umowę o przewóz lotniczy pasażerów lub towaru 9. Natomiast według orzecznictwa pasażer nie może składać skargi do przewoźnika, z którym zawarł umowę, lecz do przewoźnika, który faktycznie dokonał przewozu 10. Na innym stanowisku stanął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 1 kwietnia 1980 r. 11, w którym stwierdził, iż przewoźnikiem lotniczym w rozumieniu art. 30 Konwencji warszawskiej z dnia 12 października 1929 r. o ujednostajnieniu niektórych prawideł, dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego (Dz.U r. Nr 8, poz. 49) ze zmianami wynikającymi z Protokołu haskiego z dnia 28 października 1955 r. zobowiązanym względem odbiorcy przesyłki do naprawienia szkody wyrządzonej jej uszkodzeniem lub zniszczeniem jest nie ten, kto faktycznie dokonał przewozu, lecz ten, kto zawarł umowę przewozu przesyłki na całej trasie. (...). Konwencja uzupełniająca konwencję warszawską o ujednostajnieniu niektórych prawideł dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego wykonywanego przez osobę inną niż przewoźnik umowny, sporządzona w Guadalajarze 9 Konert A., Odpowiedzialność, s Orovas v. Northwest Airlines, U.S. Dist. Lexis 1822 (E.D. Pa. 2005) Kaper v. Kuwait Airways Corp., 845 F. 2d 1100, D.C. Cir I CR 429/78, Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Cywilna/Pracy 1981, nr 2-3, poz

4 ANNA KONERT 18 września 1961 r. wprowadziła pojęcie przewoźnika umownego (contracting carrier) oraz przewoźnika faktycznego (actual carrier). Przewoźnikiem umownym jest przewoźnik, który zawiera umowę przewozu z pasażerem i działa na jego rachunek. Natomiast, gdy powierza on wykonanie przewozu innemu przewoźnikowi, z którym pasażer lub też nadawca przesyłki nie pozostają w bezpośrednim stosunku umownym, mamy do czynienia z przewoźnikiem faktycznym. Wykonuje on całość lub część przewozu na podstawie upoważnienia udzielonego przez przewoźnika umownego. Domniemywa się, z możliwością dowodu przeciwnego, istnienie wspomnianego upoważnienia. W celu zrewidowania i skonsolidowania systemu warszawskiego zwołana została przez ICAO (Organizacja Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego, ang. International Civil Aviation Organization) konferencja w Montrealu (10-28 maja 1999 r.), na której uchwalona została nowa Konwencja o ujednoliceniu niektórych prawideł dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego (28 maj 1999 r.), której celem było ustanowienie jednolitych zasad, dotyczących odpowiedzialności przewoźników lotniczych. 12 Rozdział V nowej konwencji reguluje kwestie przewozu lotniczego wykonywanego przez osobę inną niż przewoźnik umowny. Zostały one inkorporowane bez większych zmian z konwencji guadalajarskiej. Biuro podróży jest przewoźnikiem umownym, przewoźnik lotniczy natomiast przewoźnikiem faktycznym. Jeżeli przewoźnik lotniczy wykonuje całość lub część przewozu, zarówno przewoźnik umowny (biuro podróży), jak i przewoźnik faktyczny ponoszą odpowiedzialność zgodnie z konwencją. Biuro podróży ponosi odpowiedzialność w odniesieniu do całego przewozu przewidzianego w umowie, przewoźnik natomiast jedynie do przewozu, który wykonuje. Ten ostatni powinien odpowiadać zawsze tak jak przewoźnik umowny, ale nie więcej. Odpowiedzialność obu przewoźników jest solidarna 13. Chroni to zarówno pasażerów, którzy mogą wnieść skargę do któregokolwiek z przewoźników, jak i przewoźników, gdyż w przeciwnym wypadku (jak było przed uregulowaniem tych kwestii), jeden z przewoźników mógł być zwolniony z odpowiedzialności. Art. 41 konwencji wyraźnie stanowi, iż działania i zaniechania przewoźnika faktycznego oraz osób za niego działających w wykonywaniu swoich funkcji traktuje się w odniesieniu do przewozu wykonywanego przez przewoźnika faktycznego tak, jak gdyby były również działaniami i zaniechaniem przewoźnika umownego. Działania i zaniechania przewoźnika umownego oraz osób za niego 12 Polska ratyfikowała konwencję w dniu 6 października 2005 r. Weszła w życie w stosunku do Polski dnia 18 marca 2006 r. Oświadczenie rządowe z 16 października 2006 r. ( Dz.U. z 2007 r. Nr 37, poz. 236). 13 Wprawdzie konwencja nie używa terminu joint and several liability, responsabilité solidaire, lecz mutual liability, attribution mutuelle, to z interpretacji art. 41, 44, 45 można wnioskować, że chodzi tu o odpowiedzialność solidarną. Tak Konert A., Odpowiedzialność, s

5 WYCIECZKI LOTNICZE ASPEKTY PRAWNE działających w wykonywaniu swoich funkcji traktuje się w odniesieniu do przewozu wykonywanego przez przewoźnika faktycznego tak, jak gdyby były również działaniami i zaniechaniem przewoźnika faktycznego. Jeżeli przewoźnik faktyczny nie wyrazi zgody, następujące działania nie będą miały skutków prawnych wobec niego: żadne specjalne umowy, w myśl których przewoźnik umowny przyjmuje obowiązki, które nie zostały nałożone przez konwencję; zrzeczenie się przyznanych przez tę konwencję praw i możliwości obrony; specjalne deklaracje interesu w dostawie (przewidziane w artykule 22); nie ponosi on także odpowiedzialności ponad limity ustanowione konwencją. Przewoźnik ponosi odpowiedzialność za szkodę wynikłą w razie śmierci albo uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia pasażera, gdy wydarzenie, które spowodowało śmierć, uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia, miało miejsce na pokładzie statku powietrznego lub podczas wszelkich czynności związanych z wsiadaniem lub wysiadaniem (art.17). W odniesieniu tych szkód osobowych konwencja wprowadziła dwuetapowy system odpowiedzialności: w przypadku roszczeń do wysokości 100 tys. SDR odpowiedzialność przewoźnika jest obiektywna (co nie oznacza absolutna). Nie może on uwolnić lub ograniczyć swej odpowiedzialności poprzez wskazanie braku swojej winy i osób za niego działających; w przypadku roszczeń przewyższających 100 tys. SDR odpowiedzialność przewoźnika jest oparta na zasadzie winy domniemanej, dając przewoźnikowi możliwość uwolnienia się od odpowiedzialności jeśli udowodni, że: a. szkody takiej nie spowodowało niedbalstwo albo inne niewłaściwe działanie lub zaniechanie przewoźnika albo osób za niego działających; b. szkoda taka została spowodowana wyłącznie niedbalstwem albo innym niewłaściwym działaniem lub zaniechaniem osoby trzeciej (art. 21). Zarówno w zakresie szkód przekraczających, jak i nie przekraczających powyższej kwoty, przewoźnik może uwolnić się od odpowiedzialności w całości lub części, w zakresie, w jakim niedbalstwo lub inne niewłaściwe działanie pasażera albo innej osoby dochodzącej roszczeń z tytułu szkody w razie śmierci pasażera spowodowało szkodę lub przyczyniło się do niej (art. 20) Zob. Żylicz M., Prawo lotnicze międzynarodowe, europejskie i krajowe. Warszawa: LexisNexis, 2004, s

6 ANNA KONERT W odniesieniu do bagaży odpowiedzialność przewoźnika ograniczona jest do 1000 SDR 15 na podróżnego, natomiast w odniesieniu do towarów do 17 SDR na kilogram. Według art. 44 konwencji w odniesieniu do przewozu wykonywanego przez przewoźnika faktycznego łączna kwota odszkodowania, której można dochodzić od przewoźnika umownego, przewoźnika faktycznego oraz od osób za nich działających w zakresie powierzonych im funkcji, nie może przekroczyć najwyższej kwoty, jaką można by uzyskać zgodnie z niniejszą konwencją bądź od przewoźnika umownego, bądź od przewoźnika faktycznego. Jednak żadna z osób wymienionych w niniejszym artykule nie ponosi odpowiedzialności w kwocie przewyższającej ograniczenia właściwe dla tej osoby. W odniesieniu do przewozu wykonywanego przez przewoźnika faktycznego powództwo w sprawie odszkodowania można wnieść, według wyboru powoda: przeciwko przewoźnikowi faktycznemu lub przeciwko przewoźnikowi umownemu, albo przeciwko każdemu z tych przewoźników łącznie lub przeciwko każdemu z tych przewoźników oddzielnie. Jeżeli powództwo zostało skierowane tylko przeciwko jednemu przewoźnikowi, ma on prawo przypozwać drugiego przewoźnika do sądu, do którego wniesiono sprawę, przy czym postępowanie i skutki przypozwania określa się według prawa tego sądu (art. 45). Każde powództwo w sprawie odszkodowania przewidziane w art. 45 należy wnieść, według wyboru powoda, na terytorium państwa strony: bądź do jednego z sądów, do których zgodnie z art. 33 można pozwać przewoźnika umownego, a zatem: a. sądu miejsca zamieszkania przewoźnika jest to miejsce zarejestrowania przewoźnika; b. sądu głównej siedziby jego przedsiębiorstwa; c. sądu miejsca, gdzie posiada on placówkę, za pośrednictwem której została zawarta umowa czyli tam, gdzie został kupiony bilet; d. sądu miejsca przeznaczenia przewozu (gdy bilet jest otwarty, miejscem przeznaczenia jest miejsce wylotu); 15 SDR Specjalne Prawa Ciągnienia (Special Drawing Rights) jest jednostką walutową stosowaną od 1970 r. i wyznaczaną na podstawie koszyka walutowego, składającego się obecnie z euro, japońskiego jena, funta szterlinga i dolara amerykańskiego, w proporcjach zależnych od wagi danej waluty w międzynarodowych transakcjach finansowych. 118

7 WYCIECZKI LOTNICZE ASPEKTY PRAWNE bądź do sądu właściwego dla miejsca zamieszkania lub głównej siedziby przedsiębiorstwa przewoźnika faktycznego. Konwencja przewiduje nieważność postanowień umownych zmierzających do uwolnienia przewoźnika umownego lub przewoźnika faktycznego od odpowiedzialności lub do ustalenia ograniczeń odpowiedzialności, niższych od zastosowanych zgodnie z konwencją (art. 47). Żadne z postanowień rozdziału V nie narusza wzajemnych praw i obowiązków między biurem podróży a przewoźnikiem, w tym również dotyczących roszczeń zwrotnych lub dotyczących pokrycia odszkodowania (art.48) 16. W sprawie McCarthy v. American Airlines 17, powód nabył bilet u przewoźnika American Eagle Airlines na podróż z Georgetown, Wyspy Bahama, do Miami, na Florydzie. Na mocy umowy zawartej z American Eagle, linie lotnicze American Airlines były właścicielem i eksploatującym statek powietrzny podczas lotu, na który powód kupił bilet. Na pokładzie samolotu w Georgetown podróżny chciał umieścić swój bagaż podręczny pomimo tego, że nie mieścił się w schowku ani pod siedzeniem. Powód podszedł do tylnych drzwi samolotu, aby zwrócić uwagę obsługi bagaży na ziemi. Stewardesa rzekomo dotknęła powoda, który wypadł z samolotu i przez to doznał obrażeń ciała. Sąd okręgowy wyjaśnił, że, w przeciwieństwie do konwencji warszawskiej, w konwencji montrealskiej, zarówno przewoźnik umowny i przewoźnik faktyczny podlegają zasadom niniejszej konwencji, przewoźnik umowny ponosi odpowiedzialność w odniesieniu do całego przewozu przewidzianego w umowie, przewoźnik faktyczny natomiast jedynie co do przewozu, który wykonuje. Sąd okręgowy stwierdził zatem, że więcej niż jeden przewoźnik, może być odpowiedzialny za szkody spowodowane pasażerom. 16 sierpnia 2005 r. w Wenezueli miała miejsce katastrofa linii lotniczych West Caribbean Airways lot 708, w której zginęło 160 osob znajdujących sie na pokładzie samolotu (152 pasażerów Francuzi, mieszkańcy Martyniki i jeden obcokrajowiec Włoch oraz ośmioosobowa, kolumbijska załoga). Po przestudiowaniu nagrań rejestratora rozmów w kokpicie (CVR), komisja ds. badania zdarzeń lotniczych CIAA doszła do wniosku, iż najbardziej prawdopodobną przyczyną katastrofy była utrata siły nośnej samolotu, która wyniknęła z przeciągnięcia. 18 Lot nr 708 został wyczarterowany przez agencję podróży Globe Trot- 16 W Polsce wzajemne prawa i obowiązki między przewoźnikami mogą wynikać z kodeksu cywilnego (art k.c.) oraz z umowy pomiędzy nimi. Tak Konert A., Odpowiedzialność, s No CIV-COHN, 2008 WL (S.D. Fla. June 27, 2008). 18 Raport końcowy dostępny w World Wide Web: pdf. Zob. też

8 ANNA KONERT ters de Rivière Salée pasażerowie powracali do domu, do Fort-de-France z tygodniowych wakacji w Panamie. Przewoźnik Newvac Corporation zawarł umowę czarterową z West Caribbean, na podstawie której West Caribbean wydzierżawił samoloty i załogę dla Newvac na niektóre loty. Newvac z kolei zawarł umowę czarterową z biurem podrozy Globe Trotter, które sprzedało bilety pasażerom na lot z Panamy na Martynikę. Powód pozwał West Caribbean oraz Newvac Corporation twierdząc, że musi istnieć przewoźnik umowny w rozumieniu konwencji montrealskiej. Utrzymywał, że Newvac powinien być przewoźnikiem umownym, ponieważ najbardziej pasuje do definicji zawartej w konwencji, według której przewoźnikiem umownym jest przewoźnik, który zawiera umowę przewozu z pasażerem i działa na jego rachunek, a gdy powierza on wykonanie przewozu innemu przewoźnikowi, z którym pasażer lub też nadawca przesyłki nie pozostają w bezpośrednim stosunku umownym, mamy do czynienia z przewoźnikiem faktycznym. Newvac argumentował, że nie może być przewoźnikiem umownym, ponieważ nie pozostawał w bezpośrednim stosunku umownym z pasażerami, nie zawarł z nimi żadnej umowy i że to Globe Trotter sprzedało bilety pasażerom na lot z Panamy na Martynikę. W angielskiej wersji definicji przewoźnika umownego istnieje dodatkowa przesłanka, według której przewoźnikiem umownym jest przewoźnik, który zawiera umowę przewozu jako zleceniodawca (it did so as a principal) 19. Sąd stwierdził, że z uwagi na fakt, iż przewoźnik West Caribbean eksploatował statek powietrzny na podstawie upoważnienia ze strony (by authority from) Newvac, zatem nie należy stosować sztywnej wykładni przepisów konwencji montrealskiej jako wymagającej bezpośredniej umowy pomiędzy Newvac i pasażerami. Ponadto działał jako principal, gdy zawarł umowę przewozu z Globe Trotter. Zgodnie z prawem międzynarodowym, osoba może działać jako agent lub zleceniodawca, gdy zawiera umowę przewozu, w zależności od tego, czy działa z własnej inicjatywy, czy na rzecz innej osoby 20. W tym przypadku Newvac działał jako principal, ponieważ zawarł umowę z West Caribbean, który wydzierżawił swoje samoloty i załogę, a następnie zawarł niezależnie umowę na zapewnienie transportu lotniczego (supply air transportation) oraz wykonanie usług pomocniczych (ancillary services) z Globe Trotter. Sąd uznał, że ponieważ Newvac i Globe Trotter ustalili, że Globe Trotter ma zabezpieczyć pasażerów na dany lot, on to działał na rzecz pasażerów. Ponadto sąd wskazał, 19 The provisions of this Chapter apply when a person (hereinafter referred to as "the contracting carrier") as a principal makes a contract of carriage governed by this Convention with a passenger or consignor or with a person acting on behalf of the passenger or consignor, and another person (hereinafter referred to as "the actual carrier") performs, by virtue of authority from the contracting carrier, the whole or part of the carriage, but is not with respect to such part a successive carrier within the meaning of this Convention. Such authority shall be presumed in the absence of proof to the contrary. 20 Kirby J. N., Pty Ltd. v. Norfolk Southern Ry. Co.,300 F.3d 1300, (11th Cir.2002); Norfolk Southern Railway Co. v. Kirby,543 U.S. 14, 125 S.Ct. 385, 160 L.Ed.2d 283 (2004). 120

9 WYCIECZKI LOTNICZE ASPEKTY PRAWNE iż Newvac świadomie przejął odpowiedzialność za dostarczenie samolotu i załogi, i działał jako przewoźnik lotniczy w stosunku do transportu klientów Globe Trotter. Newvac pozostał odpowiedzialny za dostarczanie samolotu i załogi oraz monitorowanie i zapewnienie lotu przez West Caribbean w stosunku do umowy Newvac Globe-Trotter. Wobec powyższych uwag, należy stwierdzić, że Newvac był przewoźnikiem umownym w rozumieniu artykułu 39. Problematyka odpowiedzialności biura podróży czarterującego samolot w stosunku do pasażerów uregulowana jest także na szczeblu europejskim. Dzięki stworzeniu wewnętrznego rynku lotniczego miliony osób wybrały podróż samolotem. Sprzyjało temu zniesienie granic oraz zwiększenie oferty transportowej. Z chwilą podpisania konwencji montrealskiej w 1999 r. okazało się, iż wprowadzone przez nią zmiany w kwestii odpowiedzialności przewoźnika lotniczego wymagały istotnych nowelizacji Rozporządzenia 2027/97. W 2001 r. Komisja Europejska przedstawiła Radzie projekt nowego rozporządzenia 21, na podstawie którego powstał tekst nowego rozporządzenia. Decyzją Rady z 5 kwietnia 2001 r 22. Konwencja została zatwierdzona w imieniu Wspólnoty Europejskiej. Rozporządzenie (WE) nr 889/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 maja 2002 r. zmieniające rozporządzenie Rady (WE) nr 2027/97 w sprawie odpowiedzialności przewoźnika lotniczego z tytułu wypadków zmieniło także jego tytuł na Rozporządzenie (WE) nr 2027/97 w sprawie odpowiedzialności przewoźnika lotniczego z tytułu przewozu pasażerów i ich bagażu drogą powietrzną 23. Wprowadza ono w życie odpowiednie postanowienia konwencji montrealskiej w odniesieniu do przewozu pasażerów i ich bagażu drogą powietrzną. Rozszerza stosowanie tych przepisów również w odniesieniu do przewozów lotniczych wewnętrznych każdego Państwa Członkowskiego (art. 1). Odpowiedzialność przewoźnika lotniczego Wspólnoty w odniesieniu do pasażerów i ich bagażu podlega postanowieniom konwencji montrealskiej (art. 3 ust.1). Zatem obecnie odpowiedzialność przewoźnika zarówno w przewozach wspólnotowych (z, przez i do) jak i przewozach krajowych Państw Członkowskich regu- 21 Amended proposal for a Regulation of the European Parliament and of the Council amending Regulation (EC) No 2027/97 on air carrier liability in the event of accidents, 2000/0145-COD oraz COM Decyzja Rady 2001/539/UE z 5 kwietnia 2001 r. w sprawie zawarcia przez Wspólnotę Europejską konwencji w sprawie ujednolicenia niektórych zasad dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego (konwencja montrealska). 23 Ponadto problematyka przewozów czarterowych pojawiła się w Dyrektywie z dnia 13 czerwca 1990 r. w sprawie zorganizowanych podróży, wakacji i wycieczek (L 158/59 (90/314/EWG)). Dyrektywa ma na celu zbliżenie przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych Państw Członkowskich dotyczących imprez turystycznych sprzedawanych lub oferowanych na sprzedaż na terytorium Wspólnoty (art.1). Dyrektywa zapewnia pewien poziom ochrony klientom biur podróży. Jednakże Państwa Członkowskie mogą podnieść ten poziom ochrony w swym ustawodawstwie wewnętrznym. Zob. Nesterowicz M., Prawo turystyczne, s. 20 i nast. 121

10 ANNA KONERT lowana jest przepisami konwencji montrealskiej. Rozporządzenie ustanawia jedynie określone przepisy uzupełniające. Rozporządzenie stanowi, iż jeżeli przewoźnik faktycznie wykonujący lot nie jest tym samym przewoźnikiem, co przewoźnik lotniczy zawierający umowę, pasażer ma prawo złożyć reklamację lub roszczenie o naprawienie szkody do każdego z nich. Jeżeli nazwa lub kod przewoźnika lotniczego są wskazane na bilecie, to ten przewoźnik lotniczy jest przewoźnikiem lotniczym zawierającym umowę (art. 1 pkt 10). Obecnie, w Polsce nie ma znaczenia, czy mamy do czynienia z przewozem międzynarodowym, czy też krajowym, gdyż ustawa Prawo lotnicze z dnia 3 lipca 2002 r. w art. 208 przewiduje, iż przewoźnik lotniczy odpowiada na zasadach określonych w umowach międzynarodowych ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską. Postanowienia tych umów stosuje się także do odpowiedzialności przewoźnika lotniczego za szkody w przewozie międzynarodowym niepodlegającym tym umowom, a rozpoczynającym się lub kończącym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub z wykonywaniem lądowania handlowego na tym terytorium oraz w przewozie lotniczym krajowym. Najczęściej zatem zastosowanie ma konwencja montrealska z 1999 r. i jej przepisy stosuje się do odpowiedzialności biura podróży czarterującego samolot. Zakończenie Konwencja montrealska z 1999 r. postrzegana jest jako sprawiedliwy i właściwy kompromis między państwami i stanowi przełom w międzynarodowym lotnictwie cywilnym, godząc interesy wszystkich zainteresowanych stron 24. Konwencja rozwiązała problem, kto w rzeczywistości ma ponieść odpowiedzialność, czy tylko osoba, która zawiera umowę o przewóz (wystawia dokumenty przewozowe), czy także faktyczny przewoźnik przedsiębiorstwo lotnicze, powtarzając postanowienia konwencji guadalajarskiej z 1961 r. Biura podróży nie mogą już odsyłać pasażerów z wszelkimi roszczeniami do przewoźnika lotniczego, twierdząc, iż to on wykonywał lot. W zakresie umowy przewozu lotniczego, która stanowi część umowy o podróż, biuro podróży jest więc traktowane jako przewoźnik umowny. Staje się ono odpowiedzialne (do wysokości limitów wskazanych w konwencji) za szkody spowodowane podróżnym (pasażerom) w odniesieniu do całego przewozu przewidzianego w umowie, natomiast przewoźnik lotniczy (faktyczny) jedynie do przewozu, który wykonuje. Odpowiedzialność obu przewoźników jest solidarna. 24 Konert A., Odpowiedzialność..., s

11 WYCIECZKI LOTNICZE ASPEKTY PRAWNE Z uwagi na regulacje europejskie implementujace przepisy konwencji montrealskiej, obecnie odpowiedzialność biura podrozy jako przewoźnika umownego zarówno w przewozach wspólnotowych (z, przez i do) jak i przewozach krajowych Państw Członkowskich regulowana jest przepisami tejże konwencji. Stronami konwencji obecnie jest 101 państw. Jej powszechne przyjęcie spowoduje, iż będzie mogła przez długie lata funkcjonować jako zbiór ujednoliconych lub przynajmniej kompatybilnych reguł międzynarodowego przewozu lotniczego 25. Pozwoli również ujednolicić reguły odpowiedzialności biur podróży czarterujących samoloty na szczeblu międzynarodowym. Konsolidacja systemu wymaga jednak jego powszechnego przyjęcia, a wówczas również w przewozach międzynarodowych w większości przypadków obowiązywać będą przepisy konwencji montrealskiej. 25 Żylicz M., Prawo lotnicze, s

12

TERRORYZM LOTNICZY MIĘDZYNARODOWA ODPOWIEDZIALNOŚĆ CYWILNA. Dr Anna Konert

TERRORYZM LOTNICZY MIĘDZYNARODOWA ODPOWIEDZIALNOŚĆ CYWILNA. Dr Anna Konert TERRORYZM LOTNICZY MIĘDZYNARODOWA ODPOWIEDZIALNOŚĆ CYWILNA Dr Anna Konert Dziesięciu ludzi działających razem może sprawić, że zadrży sto tysięcy rozproszonych Mirabeau Terroryzm w powietrzu - Pierwsze

Bardziej szczegółowo

(Dz.U. L 140 z 30.5.2002, str. 2)

(Dz.U. L 140 z 30.5.2002, str. 2) 2002R0889 PL 30.05.2002 000.001 1 Dokument ten służy wyłącznie do celów dokumentacyjnych i instytucje nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za jego zawartość B ROZPORZĄDZENIE (WE) NR 889/2002 PARLAMENTU

Bardziej szczegółowo

Gdy pasażerowi odmówiono przyjęcia na pokład ze względu na brak wolnych miejsc...

Gdy pasażerowi odmówiono przyjęcia na pokład ze względu na brak wolnych miejsc... Prawa pasażera UE Jeśli są problemy Unia Europejska ustanowiła szereg praw w celu zapewnienia pasażerom lotniczym odpowiedniej obsługi. Linie lotnicze obsługujące dany lot są zobowiązane do przewozu pasażera

Bardziej szczegółowo

o ujednoliceniu niektórych prawideł dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego

o ujednoliceniu niektórych prawideł dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego (Dz. U. z dnia 1 marca 2007 r. Nr 37 poz. 235 ) KONWENCJA o ujednoliceniu niektórych prawideł dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego, sporządzona w Montrealu dnia 28 maja 1999 r. W imieniu Rzeczypospolitej

Bardziej szczegółowo

KONWENCJA. o ujednoliceniu niektórych prawideł dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego sporządzona w Montrealu dnia 28 maja 1999 r.

KONWENCJA. o ujednoliceniu niektórych prawideł dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego sporządzona w Montrealu dnia 28 maja 1999 r. Dz. U. z 2007 r. Nr 37, poz. 235 KONWENCJA o ujednoliceniu niektórych prawideł dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego sporządzona w Montrealu dnia 28 maja 1999 r. W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej

Bardziej szczegółowo

sporządzonej w Montrealu dnia 28 maja 1999 r.

sporządzonej w Montrealu dnia 28 maja 1999 r. SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ IV kadencja Prezes Rady Ministrów RM 10-62-05 Druk nr 4036 Warszawa, 16 maja 2005 r. Pan Włodzimierz Cimoszewicz Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Szanowny Panie

Bardziej szczegółowo

Dz.U. z 2004 r. Nr 110, poz. 1168

Dz.U. z 2004 r. Nr 110, poz. 1168 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY 1) z dnia 30 kwietnia 2004 r. w sprawie wymagań dotyczących ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej użytkowników statków powietrznych, przewoźników i innych przedsiębiorców

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY. z dnia 30 kwietnia 2004 r.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY. z dnia 30 kwietnia 2004 r. AIRLAW.PL Stan prawny 2012-01-01 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 30 kwietnia 2004 r. w sprawie wymagań dotyczących ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej użytkowników statków powietrznych,

Bardziej szczegółowo

Konwencja o ujednoliceniu niektórych zasad dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego (Konwencja montrealska)

Konwencja o ujednoliceniu niektórych zasad dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego (Konwencja montrealska) Konwencja o ujednoliceniu niektórych zasad dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego (Konwencja montrealska) Państwa strony niniejszej konwencji, uznając znaczący udział Konwencji o ujednoliceniu

Bardziej szczegółowo

Warunki umowy i inne ważne postanowienia

Warunki umowy i inne ważne postanowienia Warunki umowy i inne ważne postanowienia Niniejszy bilet nie jest ważny i nie będzie honorowany na przelot, o ile nie został nabyty u przewoźnika lub jego upoważnionego agenta. UWAGA Jeżeli miejsce przeznaczenia

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 13 maja 2004 r. w sprawie zezwoleń na wykonywanie przewozu lotniczego

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 13 maja 2004 r. w sprawie zezwoleń na wykonywanie przewozu lotniczego AIRLAW.PL Stan prawny 16.01.2013 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 13 maja 2004 r. w sprawie zezwoleń na wykonywanie przewozu lotniczego Na podstawie art. 202 pkt 1 ustawy z dnia 3 lipca

Bardziej szczegółowo

Praktyczne aspekty dochodzenia roszczeń od przewoźników lotniczych

Praktyczne aspekty dochodzenia roszczeń od przewoźników lotniczych Prawa Konsumenta w Unii Europejskiej Praktyczne aspekty dochodzenia roszczeń od przewoźników lotniczych Europejskie Centrum Konsumenckie Polska CIE, Warszawa, 12.01.2011 Projekt jest finansowany ze środków

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA. SSN Iwona Koper (przewodniczący) SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca) SSN Agnieszka Piotrowska. Protokolant Bożena Kowalska

UCHWAŁA. SSN Iwona Koper (przewodniczący) SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca) SSN Agnieszka Piotrowska. Protokolant Bożena Kowalska Sygn. akt III CZP 111/16 UCHWAŁA Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 17 marca 2017 r. SSN Iwona Koper (przewodniczący) SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca) SSN Agnieszka Piotrowska Protokolant Bożena

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Dariusz Dończyk (przewodniczący) SSN Wojciech Katner (sprawozdawca) SSN Agnieszka Piotrowska

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Dariusz Dończyk (przewodniczący) SSN Wojciech Katner (sprawozdawca) SSN Agnieszka Piotrowska Sygn. akt I CNP 7/15 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 24 lutego 2016 r. SSN Dariusz Dończyk (przewodniczący) SSN Wojciech Katner (sprawozdawca) SSN Agnieszka Piotrowska

Bardziej szczegółowo

Uchwała z dnia 6 lipca 2006 r., III CZP 37/06

Uchwała z dnia 6 lipca 2006 r., III CZP 37/06 Uchwała z dnia 6 lipca 2006 r., III CZP 37/06 Sędzia SN Marek Sychowicz (przewodniczący, sprawozdawca) Sędzia SN Mirosław Bączyk Sędzia SN Dariusz Zawistowski Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Miasta

Bardziej szczegółowo

WYROK TRYBUNAŁU (trzecia izba) z dnia 22 listopada 2012 r.

WYROK TRYBUNAŁU (trzecia izba) z dnia 22 listopada 2012 r. AIRLAW.PL WYROK TRYBUNAŁU (trzecia izba) z dnia 22 listopada 2012 r. Transport lotniczy Odszkodowanie i pomoc dla pasażerów Odmowa przyjęcia na pokład, odwołanie lub duże opóźnienie lotów Termin na wytoczenie

Bardziej szczegółowo

KOMISJA EUROPEJSKA DYREKCJA GENERALNA DS. MOBILNOŚCI I TRANSPORTU

KOMISJA EUROPEJSKA DYREKCJA GENERALNA DS. MOBILNOŚCI I TRANSPORTU KOMISJA EUROPEJSKA DYREKCJA GENERALNA DS. MOBILNOŚCI I TRANSPORTU Bruksela, 23 października 2018 r. Niniejsze zawiadomienie zastępuje zawiadomienie opublikowane w dniu 5 lipca 2018 r. ZAWIADOMIENIE DLA

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 13 grudnia 2018 r. Poz. 2343

Warszawa, dnia 13 grudnia 2018 r. Poz. 2343 Warszawa, dnia 13 grudnia 2018 r. Poz. 2343 OBWIESZCZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY 1) z dnia 29 listopada 2018 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa

Bardziej szczegółowo

KOMISJA EUROPEJSKA DYREKCJA GENERALNA DS. MOBILNOŚCI I TRANSPORTU

KOMISJA EUROPEJSKA DYREKCJA GENERALNA DS. MOBILNOŚCI I TRANSPORTU KOMISJA EUROPEJSKA DYREKCJA GENERALNA DS. MOBILNOŚCI I TRANSPORTU Bruksela, 5 lipca 2018 r. ZAWIADOMIENIE DLA ZAINTERESOWANYCH STRON WYSTĄPIENIE ZJEDNOCZONEGO KRÓLESTWA Z UE A PRZEPISY UE W DZIEDZINIE

Bardziej szczegółowo

Streszczenie przepisów dotyczących praw pasażerów podróżujących drogą morską i drogą wodną śródlądową 1

Streszczenie przepisów dotyczących praw pasażerów podróżujących drogą morską i drogą wodną śródlądową 1 Streszczenie przepisów dotyczących praw pasażerów podróżujących drogą morską i drogą wodną śródlądową 1 Z dniem 18 grudnia 2012 r. zacznie obowiązywać rozporządzenie (UE) nr 1177/2010 o prawach pasażerów

Bardziej szczegółowo

"Mądry Polak przed szkodą czyli prawa i obowiązki turysty na wakacjach za granicą"

Mądry Polak przed szkodą czyli prawa i obowiązki turysty na wakacjach za granicą "Mądry Polak przed szkodą czyli prawa i obowiązki turysty na wakacjach za granicą" Elżbieta Seredyńska Europejskie Centrum Konsumenckie Polska MSZ ODM Warszawa, 26 czerwca 2013 r. 1 Plan wykładu 1. Ramy

Bardziej szczegółowo

KOMISJA EUROPEJSKA DYREKCJA GENERALNA DS. SPRAWIEDLIWOŚCI I KONSUMENTÓW DYREKCJA GENERALNA DS. MOBILNOŚCI I TRANSPORTU

KOMISJA EUROPEJSKA DYREKCJA GENERALNA DS. SPRAWIEDLIWOŚCI I KONSUMENTÓW DYREKCJA GENERALNA DS. MOBILNOŚCI I TRANSPORTU KOMISJA EUROPEJSKA DYREKCJA GENERALNA DS. SPRAWIEDLIWOŚCI I KONSUMENTÓW DYREKCJA GENERALNA DS. MOBILNOŚCI I TRANSPORTU Bruksela, 27 lutego 2018 r. Rev1 ZAWIADOMIENIE DLA ZAINTERESOWANYCH STRON WYSTĄPIENIE

Bardziej szczegółowo

SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 21.6.2019 r. COM(2019) 270 final SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY dotyczące przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2302

Bardziej szczegółowo

KOMUNIKAT DLA POSŁÓW

KOMUNIKAT DLA POSŁÓW PARLAMENT EUROPEJSKI 2009-2014 Komisja Petycji 6.5.2011 KOMUNIKAT DLA POSŁÓW Dotyczy: Petycji 1436/2010, którą złożył Achille Loro (Włochy) w sprawie niewypłacenia odszkodowania za opóźnienia i niedogodności

Bardziej szczegółowo

Kancelaria Prawna Iuridica. Proces reklamacji i protokół szkody

Kancelaria Prawna Iuridica. Proces reklamacji i protokół szkody Kancelaria Prawna Iuridica Proces reklamacji i protokół szkody Tematyka prelekcji Odpowiedzial ność przewoźnika Procedura reklamacji i protokół szkody Korzyści Jak postępować w przypadku uszkodzenia ładunku

Bardziej szczegółowo

Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej funkcjonariuszy publicznych opis warunków ubezpieczenia oferowanych przez STU ERGO HESTIA S.A.

Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej funkcjonariuszy publicznych opis warunków ubezpieczenia oferowanych przez STU ERGO HESTIA S.A. Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej funkcjonariuszy publicznych opis warunków ubezpieczenia oferowanych przez STU ERGO HESTIA S.A. Definicje 1. za Ustawę uważa się Ustawę z dnia 20 stycznia 2011 o

Bardziej szczegółowo

Prawa pasażerów w UE - jak bezpiecznie dojechać, dolecieć a może dopłynąć do celu?

Prawa pasażerów w UE - jak bezpiecznie dojechać, dolecieć a może dopłynąć do celu? Prawa pasażerów w UE - jak bezpiecznie dojechać, dolecieć a może dopłynąć do celu? Ośrodek Debaty Międzynarodowej MSZ Warszawa, 15 stycznia 2014 r. Zawartość prezentacji Omówienie głównych obszarów regulacji

Bardziej szczegółowo

PRAWA PASAŻERÓW LOTNICZYCH. (wyciąg)

PRAWA PASAŻERÓW LOTNICZYCH. (wyciąg) PRAWA PASAŻERÓW LOTNICZYCH (wyciąg) Ochrona minimalnych praw pasażerów przysługuje na podstawie rozporządzenia Nr 261/2004/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającego wspólne

Bardziej szczegółowo

KOMPETENCJE KONSUMENTÓW W ZAKRESIE KORZYSTANIA Z USŁUG TRANSPORTOWYCH. Orysiak Mirosława Rurka Karolina Ryszczuk Ewelina FiR rok 2

KOMPETENCJE KONSUMENTÓW W ZAKRESIE KORZYSTANIA Z USŁUG TRANSPORTOWYCH. Orysiak Mirosława Rurka Karolina Ryszczuk Ewelina FiR rok 2 KOMPETENCJE KONSUMENTÓW W ZAKRESIE KORZYSTANIA Z USŁUG TRANSPORTOWYCH Orysiak Mirosława Rurka Karolina Ryszczuk Ewelina FiR rok 2 PLAN PREZENTACJI 2 1. Prawa pasażera w przypadku korzystania z różnych

Bardziej szczegółowo

PRAWA PASAŻERA LINII LOTNICZYCH UNIJNY FORMULARZ SKARGI

PRAWA PASAŻERA LINII LOTNICZYCH UNIJNY FORMULARZ SKARGI PRAWA PASAŻERA LINII LOTNICZYCH UNIJNY FORMULARZ SKARGI NA NINIEJSZYM FORMULARZU MOŻNA ZŁOŻYĆ SKARGĘ DO PRZEWOŹNIKA LOTNICZEGO LUB DO KRAJOWEGO ORGANU WYKONAWCZEGO Prawa pasażera w przypadku odmowy przyjęcia

Bardziej szczegółowo

Turystyka a prawo. Aktualne problemy legislacyjne i konstrukcyjne. 139

Turystyka a prawo. Aktualne problemy legislacyjne i konstrukcyjne. 139 Turystyka a prawo. Aktualne problemy legislacyjne i konstrukcyjne. 139 Natalia Żytkiewicz * Ograniczenie odpowiedzialności organizatora turystyki z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy

Bardziej szczegółowo

Uchwała z dnia 25 czerwca 2009 r., III CZP 39/09

Uchwała z dnia 25 czerwca 2009 r., III CZP 39/09 Uchwała z dnia 25 czerwca 2009 r., III CZP 39/09 Sędzia SN Gerard Bieniek (przewodniczący) Sędzia SN Józef Frąckowiak (sprawozdawca) Sędzia SN Iwona Koper Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Tomasza R.

Bardziej szczegółowo

Odpowiedzialność cywilna za naruszenie ogólnego rozporządzenia o ochronie danych (RODO ) Roman Bieda

Odpowiedzialność cywilna za naruszenie ogólnego rozporządzenia o ochronie danych (RODO ) Roman Bieda Odpowiedzialność cywilna za naruszenie ogólnego rozporządzenia o ochronie danych (RODO ) Roman Bieda ODPOWIEDZIALNOŚĆ CYWILNA Art. 79 RODO 1. Bez uszczerbku dla dostępnych administracyjnych lub pozasądowych

Bardziej szczegółowo

mgr Agnieszka Fortońska Uniwersytet Śląski Wydział Prawa i Administracji Katedra Prawa Publicznego Międzynarodowego i Prawa Europejskiego

mgr Agnieszka Fortońska Uniwersytet Śląski Wydział Prawa i Administracji Katedra Prawa Publicznego Międzynarodowego i Prawa Europejskiego mgr Agnieszka Fortońska Uniwersytet Śląski Wydział Prawa i Administracji Katedra Prawa Publicznego Międzynarodowego i Prawa Europejskiego afortonska@gmail.com DEFINICJE TERRORYZMU LOTNICZEGO: Według A.

Bardziej szczegółowo

Rada Unii Europejskiej Bruksela, 23 września 2014 r. (OR. en)

Rada Unii Europejskiej Bruksela, 23 września 2014 r. (OR. en) Rada Unii Europejskiej Bruksela, 23 września 2014 r. (OR. en) Międzyinstytucjonalny numer referencyjny: 2014/0021 ( NLE) 12052/14 JUSTCIV 206 AKTY USTAWODAWCZE I INNE INSTRUMENTY Dotyczy: DECYZJA RADY

Bardziej szczegółowo

Dokumentacja przewozowa

Dokumentacja przewozowa Dokumentacja przewozowa Jak się z nią obchodzić i jakie mogą być skutki jej nieprawidłowości RADCA PRAWNY PAWEŁ JUDEK Funkcje listu przewozowego 2 dowód zawarcia umowy przewozu dokumentacja przesyłki miejsce

Bardziej szczegółowo

Jak prawidłowo wypełnić list przewozowy CMR?

Jak prawidłowo wypełnić list przewozowy CMR? Jak prawidłowo wypełnić list przewozowy CMR? Aby móc bezpiecznie dokonywać przewozu towarów Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) z dnia 19 maja 1956 r. (Dz.U. 1962 Nr 49,

Bardziej szczegółowo

3.4.2009 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 91/7

3.4.2009 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 91/7 3.4.2009 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 91/7 ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (WE) NR 272/2009 z dnia 2 kwietnia 2009 r. uzupełniające wspólne podstawowe normy ochrony lotnictwa cywilnego określone w załączniku

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 26 września 2012 r. Poz. 1069 USTAWA. z dnia 31 sierpnia 2012 r.

Warszawa, dnia 26 września 2012 r. Poz. 1069 USTAWA. z dnia 31 sierpnia 2012 r. DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 26 września 2012 r. Poz. 1069 USTAWA z dnia 31 sierpnia 2012 r. o zmianie ustawy Kodeks morski oraz ustawy o obszarach morskich Rzeczypospolitej

Bardziej szczegółowo

Prawa pasażerów w transporcie kolejowym. Lp. Prawo pasażera Obowiązuje 1. Opóźnienie lub odwołanie. Strona 1 z 7

Prawa pasażerów w transporcie kolejowym. Lp. Prawo pasażera Obowiązuje 1. Opóźnienie lub odwołanie. Strona 1 z 7 Prawa pasażerów w transporcie kolejowym Lp. Prawo pasażera Obowiązuje 1. Pasażerom kolei przysługują pewne prawa z reguły wtedy, gdy problem dotyczy połączenia międzynarodowego w obrębie Unii Europejskiej.

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sygn. akt I CNP 32/13 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 19 marca 2014 r. SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Wojciech Katner SSN Iwona Koper

Bardziej szczegółowo

KOMUNIKAT DLA POSŁÓW

KOMUNIKAT DLA POSŁÓW PARLAMENT EUROPEJSKI 2009-2014 Komisja Petycji 27.05.2014 KOMUNIKAT DLA POSŁÓW Przedmiot: Petycja 0436/2012, którą złożył Mark Walker (Wielka Brytania) w sprawie transgranicznego doradztwa prawnego 1.

Bardziej szczegółowo

(Tekst mający znaczenie dla EOG)

(Tekst mający znaczenie dla EOG) L 73/98 ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) 2019/413 z dnia 14 marca 2019 r. zmieniające rozporządzenie wykonawcze (UE) 2015/1998 odnośnie do państw trzecich, w których stosowane normy ochrony uznaje

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Anna Kozłowska (przewodniczący) SSN Irena Gromska-Szuster SSN Wojciech Katner (sprawozdawca)

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Anna Kozłowska (przewodniczący) SSN Irena Gromska-Szuster SSN Wojciech Katner (sprawozdawca) Sygn. akt IV CNP 15/15 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 20 stycznia 2016 r. SSN Anna Kozłowska (przewodniczący) SSN Irena Gromska-Szuster SSN Wojciech Katner (sprawozdawca)

Bardziej szczegółowo

Uchwała z dnia 13 października 2004 r., III CZP 54/04

Uchwała z dnia 13 października 2004 r., III CZP 54/04 Uchwała z dnia 13 października 2004 r., III CZP 54/04 Sędzia SN Irena Gromska-Szuster (przewodniczący) Sędzia SN Mirosław Bączyk (sprawozdawca) Sędzia SN Bronisław Czech Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Antoni Górski (przewodniczący) SSN Władysław Pawlak SSN Karol Weitz (sprawozdawca)

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Antoni Górski (przewodniczący) SSN Władysław Pawlak SSN Karol Weitz (sprawozdawca) Sygn. akt III CNP 3/16 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 13 stycznia 2017 r. SSN Antoni Górski (przewodniczący) SSN Władysław Pawlak SSN Karol Weitz (sprawozdawca)

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Bohdan Bieniek

POSTANOWIENIE. SSN Bohdan Bieniek Sygn. akt II PK 108/17 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 22 lutego 2018 r. SSN Bohdan Bieniek w sprawie z powództwa B. B. przeciwko Urzędowi Gminy P. o sprostowanie świadectwa pracy, odszkodowanie,

Bardziej szczegółowo

Specyfika prawa przewozowego i jej uwzględnianie w zawieranych umowach. Radca prawny Paweł Judek

Specyfika prawa przewozowego i jej uwzględnianie w zawieranych umowach. Radca prawny Paweł Judek Specyfika prawa przewozowego i jej uwzględnianie w zawieranych umowach Radca prawny Paweł Judek Bezwzględnie obowiązujący charakter prawa przewozowego Normy prawa przewozowego zarówno krajowego jak i międzynarodowego

Bardziej szczegółowo

WYROK TRYBUNAŁU (szósta izba) z dnia 25 października 2012 r.(*)

WYROK TRYBUNAŁU (szósta izba) z dnia 25 października 2012 r.(*) WYROK TRYBUNAŁU (szósta izba) z dnia 25 października 2012 r.(*) Podatek VAT Dyrektywa 2006/112/WE Artykuły 306 310 Procedura szczególna dla biur podróży Usługi przewozu świadczone przez biuro podróży we

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. Protokolant Bogumiła Gruszka

POSTANOWIENIE. Protokolant Bogumiła Gruszka Sygn. akt III CZP 44/14 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 21 sierpnia 2014 r. SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Antoni Górski SSN Bogumiła Ustjanicz Protokolant Bogumiła

Bardziej szczegółowo

(Tekst mający znaczenie dla EOG)

(Tekst mający znaczenie dla EOG) L 85 I/11 ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) 2019/494 z dnia 25 marca 2019 r. w sprawie niektórych aspektów bezpieczeństwa lotniczego w odniesieniu do wystąpienia Zjednoczonego Królestwa

Bardziej szczegółowo

SYTUACJA PRAWNA PASAŻERÓW LINII LOTNICZYCH W PRZYPADKU OPÓŹNIENIA, ODWOŁANIA LOTU ORAZ ODMOWY PRZYJĘCIA NA POKŁAD

SYTUACJA PRAWNA PASAŻERÓW LINII LOTNICZYCH W PRZYPADKU OPÓŹNIENIA, ODWOŁANIA LOTU ORAZ ODMOWY PRZYJĘCIA NA POKŁAD SYTUACJA PRAWNA PASAŻERÓW LINII LOTNICZYCH W PRZYPADKU OPÓŹNIENIA, ODWOŁANIA LOTU ORAZ ODMOWY PRZYJĘCIA NA POKŁAD Czy warto zwracać uwagę z jakim przewoźnikiem lecimy na urlop? Warto. Powodów jest co najmniej

Bardziej szczegółowo

2 1. Zapotrzebowanie na bilety lotnicze Zamawiający będzie zgłaszał faxem/emailem na numer/adres /

2 1. Zapotrzebowanie na bilety lotnicze Zamawiający będzie zgłaszał faxem/emailem na numer/adres / UMOWA wzór W dniu roku w Warszawie została zawarta umowa pomiędzy: Państwową Inspekcją Pracy Głównym Inspektoratem Pracy z siedzibą w Warszawie, ul. Krucza 38/42, zwanym dalej "Zamawiającym,, reprezentowanym

Bardziej szczegółowo

Podstawy prawne systemu szkolenia pilotów w Polsce

Podstawy prawne systemu szkolenia pilotów w Polsce Podstawy prawne systemu szkolenia pilotów w Polsce teraźniejszość i przyszłość. Opracował: Tomasz Grzegorczyk Urząd Lotnictwa Cywilnego 2012 07 25 1 Wprowadzenie Podstawy prawne: źródła prawa i przepisy

Bardziej szczegółowo

Spis treści Wprowadzenie Wykaz skrótów Literatura Akty prawne Orzecznictwo Rozdział I. Geneza i źródła prawa przewozowego

Spis treści Wprowadzenie Wykaz skrótów Literatura Akty prawne Orzecznictwo Rozdział I. Geneza i źródła prawa przewozowego Wprowadzenie... XI Wykaz skrótów... XIX Literatura... XXV Akty prawne... XXXIII Orzecznictwo... XXXVII Rozdział I. Geneza i źródła prawa przewozowego... 1 1. Prawo transportowe a prawo przewozowe... 1

Bardziej szczegółowo

Uchwała z dnia 16 listopada 2004 r., III CZP 64/04

Uchwała z dnia 16 listopada 2004 r., III CZP 64/04 Uchwała z dnia 16 listopada 2004 r., III CZP 64/04 Sędzia SN Mirosława Wysocka (przewodniczący) Sędzia SN Henryk Pietrzkowski (sprawozdawca) Sędzia SN Hubert Wrzeszcz Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa

Bardziej szczegółowo

RADA UNII EUROPEJSKIEJ. Bruksela, 5 grudnia 2012 r. (05.12) (OR. en) 17200/12 AVIATION 186

RADA UNII EUROPEJSKIEJ. Bruksela, 5 grudnia 2012 r. (05.12) (OR. en) 17200/12 AVIATION 186 RADA UNII EUROPEJSKIEJ Bruksela, 5 grudnia 2012 r. (05.12) (OR. en) 17200/12 AVIATION 186 PISMO PRZEWODNIE Od: Komisja Europejska Data otrzymania: 30 listopada 2012 r. Do: Sekretariat Generalny Rady Nr

Bardziej szczegółowo

Interpretacja odpowiedzialności prawnej rozszerzony zakres obowiązków członków rad nadzorczych

Interpretacja odpowiedzialności prawnej rozszerzony zakres obowiązków członków rad nadzorczych Jaki jest zakres odpowiedzialności cywilnej i karnej członków tych rad z tytułu sporządzania sprawozdań finansowych i sprawozdań z działalności spółek zgodnie ze znowelizowaną ustawą o rachunkowości? Dyrektywa

Bardziej szczegółowo

interpretacja indywidualna Sygnatura PT /WCH Data Minister Finansów

interpretacja indywidualna Sygnatura PT /WCH Data Minister Finansów interpretacja indywidualna Sygnatura PT8.8101.699.2015/WCH Data 2016.01.26 Minister Finansów Analiza ww. załącznika do ustawy o VAT, a w szczególności jego poz. 145 i poz. 148-149 nie wskazuje aby stawką

Bardziej szczegółowo

Praktyczne informacje na temat handlu transgranicznego czyli co przedsiębiorca musi wiedzieć decydując się na handel transgraniczny?

Praktyczne informacje na temat handlu transgranicznego czyli co przedsiębiorca musi wiedzieć decydując się na handel transgraniczny? Praktyczne informacje na temat handlu transgranicznego czyli co przedsiębiorca musi wiedzieć decydując się na handel transgraniczny? ANNA ŻOCHOWSKA - SYCHOWICZ Plan Wykładu I. Prawo właściwe dla zobowiązań

Bardziej szczegółowo

TŁUMACZENIE. Artykuł 1. Udział w misji

TŁUMACZENIE. Artykuł 1. Udział w misji 21.4.2016 L 105/3 TŁUMACZENIE UMOWA MIĘDZY Unią Europejską a Konfederacją Szwajcarską w sprawie udziału Konfederacji Szwajcarskiej w misji wojskowej Unii Europejskiej w dziedzinie WPBiO w Mali (EUCAP Sahel

Bardziej szczegółowo

KRAJOWE PRZEWOZY LOTNICZE PORADNIK DLA KONSUMENTÓW

KRAJOWE PRZEWOZY LOTNICZE PORADNIK DLA KONSUMENTÓW KRAJOWE PRZEWOZY LOTNICZE PORADNIK DLA KONSUMENTÓW KRAJOWE PRZEWOZY LOTNICZE PORADNIK DLA KONSUMENTÓW Euro 2012 12 Praw pasażerów linii lotniczych Bydgoszcz, maj 2012 WAŻNY KOMUNIKAT: Wszyscy pasażerowie

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sygn. akt II CSK 32/06 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 8 czerwca 2006 r. SSN Irena Gromska-Szuster (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk (sprawozdawca) SSN Grzegorz

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. Sygn. akt IV CSK 57/07. Dnia 21 czerwca 2007 r. Sąd Najwyższy w składzie :

POSTANOWIENIE. Sygn. akt IV CSK 57/07. Dnia 21 czerwca 2007 r. Sąd Najwyższy w składzie : Sygn. akt IV CSK 57/07 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 21 czerwca 2007 r. SSN Hubert Wrzeszcz (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Iwona Koper SSN Kazimierz Zawada Protokolant Katarzyna Jóskowiak

Bardziej szczegółowo

DYREKTYWA RADY. z dnia 14 października 1991 r.

DYREKTYWA RADY. z dnia 14 października 1991 r. DYREKTYWA RADY z dnia 14 października 1991 r. w sprawie obowiązku pracodawcy dotyczącym informowania pracowników o warunkach stosowanych do umowy lub stosunku pracy (91/533/EWG) RADA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH,

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sygn. akt III CSK 111/07 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 22 listopada 2007 r. SSN Hubert Wrzeszcz (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk (sprawozdawca) SSN Zbigniew

Bardziej szczegółowo

UMOWA O ŚWIADCZENIE USŁUG TURYSTYCZNYCH

UMOWA O ŚWIADCZENIE USŁUG TURYSTYCZNYCH zawarta w Łodzi w dniu pomiędzy: UMOWA O ŚWIADCZENIE USŁUG TURYSTYCZNYCH Małgorzatą Kubiak prowadzącą działalność gospodarczą pod firmą K&W Małgorzata Kubiak, przy ul. Andrzeja Kerna 16/7, 92-104 Łódź,

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Wojciech Katner (przewodniczący) SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca) SSN Karol Weitz

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Wojciech Katner (przewodniczący) SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca) SSN Karol Weitz Sygn. akt II CSK 323/16 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 27 kwietnia 2017 r. SSN Wojciech Katner (przewodniczący) SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca) SSN

Bardziej szczegółowo

U Z A S A D N I E N I E

U Z A S A D N I E N I E U Z A S A D N I E N I E Udział Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w różnego rodzaju działaniach stabilizacyjno-bojowych w odległych rejonach świata oraz realizacja zobowiązań sojuszniczych w ramach

Bardziej szczegółowo

2. Na potrzeby niniejszego regulaminu przyjmuje się następujące rozumienie poniższych pojęć:

2. Na potrzeby niniejszego regulaminu przyjmuje się następujące rozumienie poniższych pojęć: REGULAMIN ŚWIADCZENIA USŁUG PRZEWOZU OSÓB 1. Postanowienia ogólne 1. Niniejszy regulamin świadczenia usług przewozu osób sporządzono na podstawie art. 4 ustawy z dnia 15 listopada 1984 roku Prawo przewozowe.

Bardziej szczegółowo

OGÓLNE WARUNKI PRZEWOZU W LOTACH CZARTEROWYCH Eurolot SA

OGÓLNE WARUNKI PRZEWOZU W LOTACH CZARTEROWYCH Eurolot SA OGÓLNE WARUNKI PRZEWOZU W LOTACH CZARTEROWYCH Eurolot SA wydane na podstawie art. 205 ust. 3 Ustawy z dnia 3 lipca 2002r. Prawo Lotnicze. (Dz.U.02.130.1112) SPIS TREŚCI Artykuł 1 DEFINICJE Artykuł 2 STOSOWANIE

Bardziej szczegółowo

Projekt U S T A W A. z dnia

Projekt U S T A W A. z dnia Projekt U S T A W A z dnia o zmianie ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych oraz ustawy o działalności ubezpieczeniowej

Bardziej szczegółowo

Prawa pasażerów kolejowych

Prawa pasażerów kolejowych MEMO/10/282 Bruksela, dnia 29 czerwca 2010 r. Prawa pasażerów kolejowych Dlaczego wprowadzono prawa pasażerów kolejowych? Przepisy trzeciego pakietu kolejowego z 2007 r. otworzyły począwszy od 1 stycznia

Bardziej szczegółowo

NASZYM CELEM JEST SUKCES KLIENTÓW

NASZYM CELEM JEST SUKCES KLIENTÓW 1 NASZ ZESPÓŁ NIE BOIMY SIĘ WYZWAŃ 2 NASZYM CELEM JEST SUKCES KLIENTÓW SPOTKANIA TRANSPORTOWE 2016 AGATA MAJERSKA 3 USZKODZIŁEŚ TOWAR? praktyczne sposoby obrony przewoźnika przed niezgodnymi z prawem roszczeniami

Bardziej szczegółowo

Opodatkowanie drogowych przewozów kabotażowych

Opodatkowanie drogowych przewozów kabotażowych Opodatkowanie drogowych przewozów kabotażowych Rozważając zasady opodatkowania drogowych przewozów kabotażowych w poszczególnych krajach członkowskich za podstawę należy przyjąć następujące przepisy prawne:

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Marian Kocon (przewodniczący) SSN Wojciech Katner (sprawozdawca) SSN Marta Romańska

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Marian Kocon (przewodniczący) SSN Wojciech Katner (sprawozdawca) SSN Marta Romańska Sygn. akt V CSK 92/17 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 7 grudnia 2017 r. SSN Marian Kocon (przewodniczący) SSN Wojciech Katner (sprawozdawca) SSN Marta Romańska

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Dariusz Zawistowski (przewodniczący) SSN Anna Kozłowska SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca)

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Dariusz Zawistowski (przewodniczący) SSN Anna Kozłowska SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca) Sygn. akt IV CSK 611/13 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 25 czerwca 2014 r. SSN Dariusz Zawistowski (przewodniczący) SSN Anna Kozłowska SSN Krzysztof Pietrzykowski

Bardziej szczegółowo

Delegacje otrzymują w załączeniu dokument D051664/02.

Delegacje otrzymują w załączeniu dokument D051664/02. Rada Unii Europejskiej Bruksela, 27 października 2017 r. (OR. en) 13811/17 TRANS 444 PISMO PRZEWODNIE Od: Komisja Europejska Data otrzymania: 24 października 2017 r. Do: Nr dok. Kom.: D051664/02 Dotyczy:

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sygn. akt II CSK 600/08 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 3 kwietnia 2009 r. SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Jan Górowski SSN Marian

Bardziej szczegółowo

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA EKSPLOATACJĘ STATKU A KODEKS ZARZĄDZANIA BEZPIECZNĄ EKSPLOATACJĄ STATKÓW I ZAPOBIEGANIEM ZANIECZYSZCZENIU.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA EKSPLOATACJĘ STATKU A KODEKS ZARZĄDZANIA BEZPIECZNĄ EKSPLOATACJĄ STATKÓW I ZAPOBIEGANIEM ZANIECZYSZCZENIU. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA EKSPLOATACJĘ STATKU A KODEKS ZARZĄDZANIA BEZPIECZNĄ EKSPLOATACJĄ STATKÓW I ZAPOBIEGANIEM ZANIECZYSZCZENIU dr Justyna Nawrot CEL I GENEZA POWSTANIA KODEKSU ISM Rezolucja A.595 (15) 1987

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN PRZEWOZU OSÓB I PRZESYŁEK FIRMY MARKUS

REGULAMIN PRZEWOZU OSÓB I PRZESYŁEK FIRMY MARKUS REGULAMIN PRZEWOZU OSÓB I PRZESYŁEK FIRMY MARKUS 1.POSTANOWIENIA OGÓLNE 1.1 Przez użyte w Regulaminie określenia należy rozumieć: a) Pasażer - osoba korzystająca z usługi przewozu na podstawie ważnego

Bardziej szczegółowo

(Tekst mający znaczenie dla EOG)

(Tekst mający znaczenie dla EOG) 22.12.2015 L 334/5 ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) 2015/2426 z dnia 18 grudnia 2015 r. zmieniające rozporządzenie (UE) 2015/1998 odnośnie do państw trzecich, w których stosowane normy ochrony uznaje

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Anna Kozłowska (przewodniczący) SSN Marian Kocon (sprawozdawca) SSN Katarzyna Tyczka-Rote. Protokolant Katarzyna Bartczak

POSTANOWIENIE. SSN Anna Kozłowska (przewodniczący) SSN Marian Kocon (sprawozdawca) SSN Katarzyna Tyczka-Rote. Protokolant Katarzyna Bartczak Sygn. akt III CZP 5/15 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 22 kwietnia 2015 r. SSN Anna Kozłowska (przewodniczący) SSN Marian Kocon (sprawozdawca) SSN Katarzyna Tyczka-Rote Protokolant Katarzyna

Bardziej szczegółowo

zawarta w w dniu r. Województwem Lubuskim z siedzibą w Zielonej Górze ul Podgórna 7, reprezentowanym przez:

zawarta w w dniu r. Województwem Lubuskim z siedzibą w Zielonej Górze ul Podgórna 7, reprezentowanym przez: Załącznik nr 5 do SIWZ PROJEKT Umowa zawarta w w dniu r. pomiędzy.., z siedzibą... zarejestrowaną w Rejestrze Przedsiębiorców prowadzonym przez Sąd Rejonowy...,.Wydział Gospodarczy KRS pod nr KRS, o nr

Bardziej szczegółowo

OPINIA nr 05/2007 EUROPEJSKIEJ AGENCJI BEZPIECZEŃSTWA LOTNICZEGO

OPINIA nr 05/2007 EUROPEJSKIEJ AGENCJI BEZPIECZEŃSTWA LOTNICZEGO OPINIA nr 05/2007 EUROPEJSKIEJ AGENCJI BEZPIECZEŃSTWA LOTNICZEGO w sprawie możliwości zmiany rozporządzenia (WE) nr 1702/2003 w odniesieniu do zasad wykonawczych dla certyfikacji statków powietrznych i

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sygn. akt IV CSK 173/10 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 7 października 2010 r. SSN Marek Sychowicz (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Bogumiła Ustjanicz SSA Anna

Bardziej szczegółowo

Niniejsze Ogólne Warunki Uczestnictwa w imprezach turystycznych, zwane w dalszej części OWU, okreslają prawa i obowiązki Organizatora oraz podmiotów

Niniejsze Ogólne Warunki Uczestnictwa w imprezach turystycznych, zwane w dalszej części OWU, okreslają prawa i obowiązki Organizatora oraz podmiotów Niniejsze Ogólne Warunki Uczestnictwa w imprezach turystycznych, zwane w dalszej części OWU, okreslają prawa i obowiązki Organizatora oraz podmiotów korzystających ze świadczonych przez niego usług. b(

Bardziej szczegółowo

Rada Unii Europejskiej Bruksela, 13 lutego 2015 r. (OR. en)

Rada Unii Europejskiej Bruksela, 13 lutego 2015 r. (OR. en) Rada Unii Europejskiej Bruksela, 13 lutego 2015 r. (OR. en) 6216/15 AVIATION 22 PISMO PRZEWODNIE Od: Komisja Europejska Data otrzymania: 9 lutego 2015 r. Do: Nr dok. Kom.: D034512/03 Dotyczy: Sekretariat

Bardziej szczegółowo

PRAWA PASAŻERÓW W TRANSPORCIE LOTNICZYM ODWOŁANY LOT OPÓŹNIONY LOT ODMOWA PRZYJĘCIA NA POKŁAD OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE PROCEDURA REKLAMACYJNA

PRAWA PASAŻERÓW W TRANSPORCIE LOTNICZYM ODWOŁANY LOT OPÓŹNIONY LOT ODMOWA PRZYJĘCIA NA POKŁAD OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE PROCEDURA REKLAMACYJNA PRAWA PASAŻERÓW W TRANSPORCIE LOTNICZYM ODWOŁANY LOT OPÓŹNIONY LOT ODMOWA PRZYJĘCIA NA POKŁAD OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE PROCEDURA REKLAMACYJNA ODWOŁANIE LOTU W przypadku odwołania lotu przewoźnik jest obowiązany

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Protokolant Ewa Zawisza

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Protokolant Ewa Zawisza Sygn. akt V CSK 712/15 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 13 października 2016 r. SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Mirosław Bączyk SSN Iwona

Bardziej szczegółowo

Obowiązek rozliczenia podatku z tytułu importu usług transportu pasażerów i zastosowanie 0% stawki podatku.

Obowiązek rozliczenia podatku z tytułu importu usług transportu pasażerów i zastosowanie 0% stawki podatku. IP Interpretacja dostarczona przez portal http://interpretacja-podatkowa.pl/. Największe archiwum polskich interpretacji podatkowych. Autor Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy Data 2010.11.16 Rodzaj dokumentu

Bardziej szczegółowo

PUBLIC RADA UNII EUROPEJSKIEJ. Bruksela, 11 grudnia 2013 r. (OR. en) 14707/1/13 REV 1 LIMITE PV/CONS 46 TRANS 524 TELECOM 259 ENER 460

PUBLIC RADA UNII EUROPEJSKIEJ. Bruksela, 11 grudnia 2013 r. (OR. en) 14707/1/13 REV 1 LIMITE PV/CONS 46 TRANS 524 TELECOM 259 ENER 460 Conseil UE RADA UNII EUROPEJSKIEJ Bruksela, 11 grudnia 2013 r. (OR. en) PROJEKT PROTOKOŁU 1 Dotyczy: 14707/1/13 REV 1 LIMITE PUBLIC PV/CONS 46 TRANS 524 TELECOM 259 ENER 460 3261. posiedzenie RADY UNII

Bardziej szczegółowo

PROPOZYCJA ZMIANY PRZEPISÓW KODEKSU MORSKIEGO O PRZEWOZIE PASAŻERÓW

PROPOZYCJA ZMIANY PRZEPISÓW KODEKSU MORSKIEGO O PRZEWOZIE PASAŻERÓW Prawo Morskie 2015, t. XXXI ISSN 0860-7338 ZUZANNA PEPŁOWSKA-DĄBROWSKA PROPOZYCJA ZMIANY PRZEPISÓW KODEKSU MORSKIEGO O PRZEWOZIE PASAŻERÓW Dnia 23.04.2014 r. wszedł w życie Protokół do konwencji ateńskiej

Bardziej szczegółowo

Pośrednictwo w turystyce

Pośrednictwo w turystyce Pośrednictwo w turystyce Justyna Zając-Wysocka radca prawny, doradca podatkowy 11664 Dyrektor Departamentu Doradztwa Podatkowego Małopolskiego Instytutu Studiów Podatkowych USTAWA O USŁUGACH TURYSTYCZNYCH

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Protokolant Katarzyna Jóskowiak

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Protokolant Katarzyna Jóskowiak Sygn. akt IV CSK 687/15 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 6 lipca 2016 r. SSN Irena Gromska-Szuster (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Anna Owczarek SSN Władysław

Bardziej szczegółowo

KONWENCJA. o prawie właściwym dla wypadków drogowych, sporządzona w Hadze dnia 4 maja 1971 r. (Dz. U. z dnia 15 kwietnia 2003 r.)

KONWENCJA. o prawie właściwym dla wypadków drogowych, sporządzona w Hadze dnia 4 maja 1971 r. (Dz. U. z dnia 15 kwietnia 2003 r.) Dz.U.03.63.585 KONWENCJA o prawie właściwym dla wypadków drogowych, sporządzona w Hadze dnia 4 maja 1971 r. (Dz. U. z dnia 15 kwietnia 2003 r.) W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ

Bardziej szczegółowo

Delegacje otrzymują w załączeniu dokument COM(2016) 283 final ZAŁĄCZNIK.

Delegacje otrzymują w załączeniu dokument COM(2016) 283 final ZAŁĄCZNIK. Rada Unii Europejskiej Bruksela, 30 maja 2016 r. (OR. en) Międzyinstytucjonalny numer referencyjny: 2016/0148 (COD) 9565/16 ADD 1 WNIOSEK Od: Data otrzymania: 26 maja 2016 r. Do: Nr dok. Kom.: Dotyczy:

Bardziej szczegółowo

Wykaz skrótów... Słownik pojęć... Wprowadzenie...

Wykaz skrótów... Słownik pojęć... Wprowadzenie... Wykaz skrótów... Słownik pojęć... Wprowadzenie... XI XIII XVII Rozdział I. Istota odpowiedzialności odszkodowawczej... 1 1. Funkcje odpowiedzialności odszkodowawczej... 1 2. Reżimy odpowiedzialności odszkodowawczej...

Bardziej szczegółowo

Ogólne Warunki Ubezpieczenia OC w ruchu zagranicznym

Ogólne Warunki Ubezpieczenia OC w ruchu zagranicznym 1OWU Zielona Karta Ogólne Warunki Ubezpieczenia OC w ruchu zagranicznym Postanowienia ogólne 1 1. Ogólne warunki ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe

Bardziej szczegółowo

Spis treści: Wprowadzenie. Rozdział 1. Zagadnienia ogólne

Spis treści: Wprowadzenie. Rozdział 1. Zagadnienia ogólne Umowa o podróż w prawie polskim. Rafał Adamus Masowy rozwój turystyki prowadzi do poddania tej dziedziny aktywności społecznej regulacji prawnej w systemach prawnych różnych państw, a w tym również w Polsce.

Bardziej szczegółowo