tekst dot. certyfikacji budynków narzędziem CESBA

Transkrypt

1 Projekt CEC5: Demonstracja Efektywności Energetycznej i Wykorzystanie Odnawialnych Źródeł Energii w Budynkach Publicznych 3sCE412P3 tekst dot. certyfikacji budynków narzędziem CESBA Opracowane przez Powiślańską Regionalną Agencję Zarządzania Energią dla Miasta Bydgoszczy (PP10), Kwidzyn, Projekt ten jest realizowany w ramach EFRR.

2 Ocena za pomocą narzędzia CESBA budynku Przystani jachtowej w Bydgoszczy Zrównoważony rozwój stał się w ostatnich latach głównym celem tak lokalnej jak i unijnej polityki. Nie sposób przy tym zagadnieniu nie zauważyć roli budownictwa, które stanowi istotną część życia i działalności człowieka. Człowiek przebywa blisko 90% swojego życia w budynku, budowla kształtuje jego zachowania i samopoczucie, wpływa na wydajność pracy oraz jakość odpoczynku. Nie można mówić o zrównoważonym rozwoju społeczeństwa czy regionu bez zrównoważonego budownictwa, a działania publiczne powinny mieć pozytywny wpływ na kształt przemian w społeczeństwie. Wychodząc naprzeciw niniejszym oczekiwaniom powstała inicjatywa CESBA - Common European Sustainable Building Assessment, której celem jest synchronizacja standardów oraz dążeń w zakresie zrównoważonego budownictwa w Unii Europejskiej. Ważną częścią inicjatywy było stworzenie narzędzia w zakresie kompleksowej oceny budynku zwanej pod roboczą nazwą CESBA-tool. Narzędzie to zostało zbudowane w oparciu o najlepsze praktyki oraz instrumenty dostępne na europejskim rynku, z założenia ma poprawiać poruszanie się pomiędzy standardami w różnych krajach oraz prowadzić do prostego porównania budynków przy pomocy zsynchronizowanych metod identycznych dla całej UE. CESBA-tool wspomaga także odpowiednie zaplanowanie i przeprowadzenie budowy. Jego prawidłowe użycie ma prowadzić do odpowiedzialnego budownictwa publicznego. Przystań jachtowa w Bydgoszczy została oddana do użytku w 2013 roku i charakteryzuje się unikalną bryłą i funkcjonalnością, przy jej budowie nie zostało użyte narzędzie CESBA jednak przy jego pomocy możemy dokonać oceny budynku oraz ewentualnie porównać z innymi powstającymi tego typu budynkami w Polsce i w Europie. Rys. 1. Budynek przystani jachtowej w Bydgoszczy. Źródło: 2

3 Przystań jachtowa w Bydgoszczy otrzymała w ogólnej ocenie 696 punktów na 1000 możliwych. Jest to wynik dobry, szczególnie biorąc pod uwagę brak użycia narzędzia przy jego planowaniu. W pierwszym kryterium oceny która bada Jakość lokalizacji i wyposażenie budynek otrzymał 55 na 80 możliwych punktów. Zdecydowanie zabrakło parkingu rowerowego w sąsiedztwie budynku, który mógłby sprzyjać ekologicznemu dotarciu do przystani. Na pochwałę zasługuje wykorzystanie nisko wartościowego obszaru przyrodniczego, teren na którym powstał budynek znajduje się w centrum miasta i wymagał rewitalizacji. Lokalizacja zapewnia także łatwy dojazd do budynku przy wykorzystaniu komunikacji publicznej. W kategorii Jakość procesów i planowania budynek otrzymał niższe noty, ogólna ocena to 108 na 200 punktów, co świadczy o słabości procesów planowania w tym przypadku. Wprawdzie powstała dokumentacja dotycząca procesu podejmowania decyzji dla tej inwestycji, doszło także do badania i oceny wariantów powstania budynku, jednak zabrakło jasnego schematu w zakresie tej oceny. Nie istnieje udokumentowany schemat oceny w zakresie badania wariantów, obejmujący - urbanistykę, energooszczędność, ekologiczne zastosowanie materiałów, kwestii przekształcenia krajobrazu jakości gleby. Zaleca się stworzyć jasny schemat oczekiwań stawianych inwestycji w tym zakresie, a następnie porównanie różnych wariantów, co pozwoli na czytelne określenie zasadności wybrania danego projektu. W procesie planowania zabrakło również zdefiniowania i określenia celów energetycznych oraz ekologicznych, w wyniki czego nie jest możliwe zweryfikowanie ich osiągnięcia, w projekcie powinny zostać jasno zdefiniowane wartości dotyczące celów energetycznych bądź zawarcie słowne zgodne z nomenklaturą prawną np. budynek powinien spełniać standardy budynku niskoenergetycznego, pasywnego etc.. Analogicznie pominięto sporządzenie uproszczonej kalkulacji rentowności projektu w okresie całego cyklu życia budynku, co powinno być ważnym elementem inwestycji finansowanej z pieniędzy publicznych. Brak wykonania tej analizy skutkował nie zdobyciem 40 punktów w ogólnej ocenie narzędziem. W procesie planowania nie brano pod uwagę ekologicznych aspektów inwestycji, ani branże ani produkty użyte przy budowie nie zostały poddane analizie ekologicznej. Nie wykluczono w ten sposób możliwości użycia w trakcie robót budowlanych lub instalacji produktów zawierających substancje szkodliwe bądź nie pożądane. Nad budową był sprawowany nadzór w zakresie realizacji inwestycji zgodnie ze sztuką budowlaną praktykowaną w Polsce, gdzie zakazane jest stosowanie materiałów i procesów szkodliwych dla człowieka i środowiska, proces budowlany wraz z oficjalnymi datami rozpoczęcia, zakończenia oraz odbiorów technicznych został z godnie z obowiązującym prawem zarejestrowany. W trakcie projektowania budynku stworzono szczegółowy plan usytuowania pomieszczeń wraz z ich przeznaczeniem, zaplanowano funkcjonowanie wentylacji oraz ogrzewania, obliczono zapotrzebowanie energetyczne oraz dokonano jej kontroli z uwzględnieniem wewnętrznych źródeł ciepła, mostków cieplnych itp. W przetargu nie określono jednak aspektów energetycznych, a w konsekwencji nie zostały one poddane ocenie. Nie sporządzono również protokołu testów szczelności budynku. Budynek posiada jednak szczegółowe informacje dla użytkowników na temat optymalnych warunków pracy, temperatury pomieszczeń, oświetlenia sztucznego i słonecznego itp. 3

4 Energia i zaopatrzenie to kryterium o najwyższej wartości w ocenie budynku przy pomocy narzędzia CESBA. Inicjatywa CESBA uważa, że jest to kryterium o największym wpływie na środowisko zewnętrzne, koszty budowy i utrzymania budynku oraz w sposób pośredni lecz wyraźny na mieszkańców w pobliżu nowego budynku, jak i w znacznym od niego oddaleniu. Zgodnie z ustaleniami inicjatywy optymalną wersją budynku jest budynek blisko zeroenergetyczny. W danej grupie kryteriów przystań jachtowa w Bydgoszczy uzyskała 165 na 450 możliwych punktów. Budynek otrzymał minimalną liczbę punktów w kryterium Zapotrzebowanie na ciepło do ogrzewania. Z godnie z wyliczeniami za pomocą programu PHPP zapotrzebowanie na energię do celów ogrzewania nie przekracza 45 kwh/m 2 na rok, co wydaje się dobrym rezultatem w warunkach polskich, jednak odbiega od budownictwa w innych krajach Unii Europejskiej. Budynek ogrzewany jest kotłami gazowymi kondensacyjnymi oraz nie posiada wewnętrznych źródeł energii odnawialnej tj. zapotrzebowanie na energię i środki robocze pokrywane jest z krajowej sieci dystrybucyjnej (elektroenergetycznej i gazowej). Zgodnie z obliczeniami za pomocą programu PHPP zapotrzebowanie na energie pierwotną w tym przypadku wynosi 308 kwh/m 2 na rok i przekracza wskaźnik pozwalający na uzyskanie minimalnej liczby punktów w tym zakresie. Wysoki wskaźnik zapotrzebowania na energię pierwotną skutkuje także wysoką emisją dwutlenku węgla, co wyklucza budynek z uzyskania punktów za sprzyjanie środowisku poprzez unikanie nadmiernej emisji CO 2 (emisja budynku wynosi 69,9 kg CO 2 /m 2 rocznie). Inicjatywa CESBA uważa, że zrównoważony budynek powinien posiadać ekologiczne źródło energii elektrycznej w postaci instalacji fotowoltaicznej, której zabrakło w przypadku przystani jachtowej w Bydgoszczy pomimo świetnie nadającej się do tego elewacji. Budynek zasługuje jednak na szczególną aprobatę pod względem dbałości o zaopatrzenie i wykorzystanie wody oraz rejestracje zużycia energii. Zastosowano rozwiązania w zakresie gospodarki wodnej zmniejszające zużycie wody, armatura hydrauliczna jest automatyczna i oszczędna, przepływ wody został zoptymalizowany. Został zrealizowany koncept dachu zielonego. W budynku zainstalowano przyrządy do oddzielnego pomiaru rodzaju i miejsca zużycia energii, co służy lepszemu określeniu potrzeb oraz ewentualnej optymalizacji procesu wykorzystania energii. Doskonale wypadła ocena budynku w kryterium Zdrowie i komfort, gdzie uzyskano maksymalną liczbę punktów przysługującą w tej dziedzinie. Zgodnie z obliczeniami w budynku nie występuje przegrzanie w okresie letnim, dane nie zostały jednak potwierdzone niezbędnymi symulacjami dynamicznymi w tym zakresie. W danym przypadku nie zauważono także możliwości przekroczenia zakładanego poziomu hałasu z otoczenia. Budynek posiada szereg powierzchni przeszklonych jak okna i świetliki, usytuowanych w sposób zapewniający dostęp światła słonecznego do budynku. Obliczony współczynnik światła dziennego wynosi ponad 5%. Ostatnie kryterium brane pod uwagę przy ocenie budynku narzędziem CESBA nosi nazwę Materiały budowlane i konstrukcja, do jego określenia służy Parametr ekologiczny termicznej powłoki budynku Ekoindeks 3. Jest to parametr środowiskowy, który sprawdza potencjał budynku na tworzenie efektu cieplarnianego, zakwaszenia i zapotrzebowania na energię pierwotną w odniesieniu do jednego metra kwadratowego konstrukcji. Materiały użyte przy wznoszeniu budynku oraz jego proces budowy powinny mieć jak najmniejszy wpływ na środowisko zewnętrzne. Zgodnie 4

5 z obliczeniami przystań jachtowa otrzymała 163 na 200 punktów, co oznacza niewielkie oddziaływanie ekologiczne materiałów budowlanych i budynku na środowisko. Przystań jachtowa w Bydgoszczy otrzymała ocenę 696 punktów, co jest dość dobrym wynikiem i potwierdza wartość budynku. Analizując ocenę dokonaną przy użyciu narzędzia CESBA warto zauważyć niedostatki podczas procesu planowania budynku. Zabrakło jasnego określenia celów ekologicznych oraz energetycznych, nie została przedstawiona uproszczona kalkulacja ekonomiczna budynku. W konsekwencji w budynku zabrakło rozwiązań sprzyjających jego ergonomii oraz efektywności ekonomicznej. Parametry techniczne, w tym nie najgorsze parametry energetyczne zostały osiągnięte poprzez zgłoszenie dobrego projektu architektonicznego, a nie na skutek metodyki planowania inwestycji. Czynnik przypadkowości jest w pewnym stopniu możliwy do wyeliminowania poprzez stosowanie narzędzia CESBA także w procesie planowania. W trakcie oceny zauważono także szereg pozytywnych aspektów nowego budynku, do których można zaliczyć ciekawy design oraz dogodną lokalizację, pozytywny wpływ budynku na zdrowie i komfort ludzi w nim przybywających. Należy podkreślić istnienie nowych elementów dość rzadko stosowanych w polskim budownictwo jak instalacja do oddzielnego pomiaru używanej energii, armatura oszczędzająca wodę, dobre wykorzystanie światła słonecznego, informację na temat optymalizacji korzystania z budynku. Streszczenie: Zrównoważony rozwój jest w ostatnich latach głównym celem tak lokalnej jak i unijnej polityki. Nie sposób przy tym zagadnieniu nie zauważyć roli budownictwa, które stanowi istotną część życia i działalności człowieka. Nie można mówić o zrównoważonym rozwoju społeczeństwa czy regionu bez zrównoważonego budownictwa. Wychodząc naprzeciw niniejszym oczekiwaniom powstała inicjatywa CESBA - Common European Sustainable Building Assessment, której celem jest synchronizacja standardów oraz dążeń w zakresie zrównoważonego budownictwa w Unii Europejskiej. Ważną częścią inicjatywy było stworzenie narzędzia w zakresie kompleksowej oceny budynku zwanej pod roboczą nazwą CESBA-tool. Przystań jachtowa w Bydgoszczy została oddana do użytku w 2013 roku i charakteryzuje się unikalną bryłą i funkcjonalnością, przy jej budowie nie zostało użyte narzędzie CESBA, jednak przy jego pomocy możemy dokonać oceny budynku oraz ewentualnie porównać z innymi powstającymi tego typu budynkami w Polsce i w Europie. Kryteria oceny budynków zostały podzielone na pięć grup o różnorodnej wadze, w ramach których można uzyskać odpowiednią liczbę punktów (łącznie maksymalnie 1000 punktów). W ocenie końcowej punkty ulegają sumowaniu i powstaje ogólny wynik obiektu oceniający wartość budynku, możliwą do porównania z innymi obiektami przebadanymi narzędziem CESBA. Przystań jachtowa w Bydgoszczy otrzymała w ogólnej ocenie 696 punktów na 1000 możliwych Punkty zostały przyznane w następujących kategoriach: Kategoria A jakość lokalizacji i wyposażenie. Uwzględnia ona dostępność do transportu publicznego, ekologiczną jakość lokalizacji czy dostępność parkingu dla rowerów. Budynek 5

6 otrzymał 55 na 80 możliwych punktów. Na ocenę miał wpływ brak parkingu rowerowego w sąsiedztwie budynku. Na pochwałę zasługuje wykorzystanie nisko wartościowego obszaru przyrodniczego. Teren, na którym powstał budynek znajduje się w centrum miasta i wymagał rewitalizacji. Kategoria B jakość procesów i planowania. Budynek otrzymał niższe noty, ogólna ocena to 108 na 200 punktów, co świadczy o pewnej niedoskonałości procesów planowania w tym przypadku. Wprawdzie powstała dokumentacja dotycząca procesu podejmowania decyzji dla tej inwestycji, doszło także do badania i oceny wariantów powstania budynku, jednak zabrakło jasnego schematu w zakresie tej oceny. Kategoria C energia i zaopatrzenie - to kryterium o najwyższej wartości w ocenie budynku przy pomocy narzędzia CESBA. Przystań jachtowa w Bydgoszczy uzyskała 165 na 450 możliwych punktów. Zapotrzebowanie na energię do celów ogrzewania nie przekracza 45 kwh/m 2 na rok, co jest dobrym rezultatem w warunkach polskich, jednak odbiega od budownictwa w innych krajach Unii Europejskiej. Budynek ogrzewany jest kotłami gazowymi kondensacyjnymi jednak nie posiada wewnętrznych źródeł energii odnawialnej. Kategoria D zdrowie i komfort. Doskonale wypadła ocena budynku w tej kategorii, gdzie uzyskano maksymalną liczbę punktów (200/200). W budynku nie występuje przegrzanie w okresie letnim, nie zauważono także przekroczenia zakładanego poziomu hałasu z otoczenia. Kategoria E materiały budowlane i konstrukcja. Kryterium ocenia wpływ użytych materiałów do konstrukcji budynku w przeliczeniu na energię użytą do ich produkcji oraz wpływu ich produkcji na tworzenie efektu cieplarnianego. Przystań jachtowa otrzymała 163 na 200 punktów, co oznacza niewielkie oddziaływanie ekologiczne materiałów budowlanych i budynku na środowisko 6