Amerykański rynek sportowy i sportowy rynek pracy

Transkrypt

1 Amerykański rynek sportowy i sportowy rynek pracy Wydział Nauk Ekonomicznych UW

2 Antitrust, Professional Sports and Public Interest Stephen Ross Journal of Sports Economics, (2003) vol 4/4 Free Agency and the Concentration of Player Talent in Major League Baseball Craig Depken Journal of Sports Economics, (2002) vol 3/4 Salary Caps in Professional Team Sports Paul Staudohar Compensation and Working Conditions, (1998)

3 Ligi zawodowe Ligi zawodowe Stany Zjednoczone są postrzegane jako wzorcowy przykład rynku wolno-konkurencyjnego. Charakterystyka sportów zespołowych baseball, football amerykański, hokej, koszykówka Podaż jest ściśle limitowana przez władze ligi.

4 Ligi zawodowe Proces licencyjny Członkostwo w lidze jest kontrolowane przez przyznanie licencji. Właściciel klubu ma gwarantowany terytorialny monopol. Właścicielem klubu nie może być organizacja non-profit, ani agenda rządowa. W przypadku NFL również spółka akcyjna Na sprzedaż drużyny zgodę muszą wyrazić właściciele pozostałych drużyn. Nikt inny nie może posiadać drużyny na terytorium właściciela. Żaden klub nie może zmienić siedziby bez zgody 75 % właścicieli klubów ligowych. Dzięki temu właściciel ma zagwarantowaną rentę monopolistyczną i sposób nacisku na władze lokalne.

5 Ligi zawodowe Konsekwencje ekonomiczne Istnienie barier wejścia i ograniczeń mobilności ma poważne ekonomiczne konsekwencje. Ross zauważa że individual owners may oppose specific expansion or relocation plans that would be welfare-enhancing and profit-maximizing for the league as a whole but might harm their own club s interest and may secure agreement with fellow owners to preclude the intramarket entry. because clubs in leagues share significant revenues,a league controlled by owners will only expand when net marginal revenue from expansion exceeds current average revenue; owners would rather have a large piece of a smaller pie than a smaller piece of a larger pie.

6 Ligi zawodowe Optimum właściciela Konflikt zwycięstwa - koszty - zyski. Z reguł właściciel drużyny szacując przychody dobiera tak poziom kosztów by satysfakcjonował go osiągnięty zysk. W efekcie częściej w rozgrywkach triumfują zespoły z bogatszych regionów.

7 Uczestnicy Kształt rozgrywek Zespoły Baseball - 16 zespołów w National League zespołów w American League. Football Amerykański - 32 zespoły w National Football League. Koszykówka - 30 zespołów w National Basketball Association. Hokej - 30 zespołów w National Hockey League.

8 Uczestnicy Kształt rozgrywek Zespoły Tabela: Duże miasta i zawodowe drużyny sportowe Liga Drużyny Miasta Pokrycie MLB NBA NFL NHL Razem Źródło: Fort (2005) Economics of Sport, tabela 5.3, str. 149.

9 Uczestnicy Kształt rozgrywek Terminarz Liga jest zamknięta, brak awansu i spadku z ligi. W każdej lidze rywalizacja jest prowadzona na szczeblu ogólnokrajowym, oraz regionalnym w podziale na konferencje i dywizje. Drużyny mogą się spotykać więcej niż 2 razy podczas sezonu zasadniczego. Rozgrywki w danym sezonie kończą się tzw. play-off decydującym o mistrzostwie. Liczba rozgrywanych meczy w sezonie regularnym jest dobierana w sposób maksymalizujący zyski.

10 Uczestnicy Kształt rozgrywek Terminarz Format sezonu zasadniczego NFL 32 drużyny, 8 dywizji, 16 meczy MLB 30 drużyn, 6 dywizji, 162 mecze NBA 30 drużyn, 6 dywizji, 82 mecze NHL 30 drużyn, 6 dywizji, 82 mecze Play-off NFL 4 rundy, 12 drużyn, 4 zwolnione z pierwszej rundy MLB 3 rundy, 8 drużyn, 2 dzikie karty NBA 4 rundy, 16 drużyn NHL 4 rundy, 16 drużyn

11 Uczestnicy Kształt rozgrywek Terminarz Istnienie fazy play-off ma dwa ekonomiczne uzasadnienia. przedłuża sezon, redukuje przychód krańcowy z jednostki talentu. Fort i Quirk (1995) pokazali, że faza play-off powoduje, iż niekoniecznie triumfuje zespół z największą liczbą zwycięstw. Prowadzi to do obniżenia przychodu krańcowego dla klubu z zatrudnienia dodatkowej jednostki talentu.

12 Podaż sportu Sport zawodowy w Ameryce Północnej Niska podaż: 30 klubów na 250 mln mieszkańców, kreująca rentę monopolistyczną. Duże miasta bez zawodowej drużyny zwiększają rentę monopolistyczną właścicieli. Celem ligi i właścicieli klubów jest maksymalizacja zysków. Powstanie nowych klubów oraz realokacja istniejących zależą od potencjalnych zysków. Wysokie koszty wejścia wymuszane przez właścicieli klubów uczestniczących w rozgrywkach.

13 Ekonomia działalności ligi W aspekcie ekonomicznym wszystkie kluby ściśle współpracują ze sobą. Umowy franczyzowe pomiędzy właścicielami a ligami. Wymuszanie dotacji pod groźbą realokacji klubu.

14 Ekonomia działalności ligi Ograniczenia ilościowe i cenowe. Monopolistyczna pozycja klubów sportowych została zagwarantowana przez prawo. W 1922 roku Sąd Najwyższy USA zapewnił lidze bejsbolu (MBL) wyłączenie z pod wpływu ustawy Shermana (prawo antytrustowe). W 1961 roku Sports Broadcasting Act pozwolił na centralizację praw medialnych.

15 Zrównoważone współzawodnictwo Amerykańskie ligi nakładają ograniczenia na działalność. klubów, by żaden nie uzyskał pozycji dominującej. Działania wspomagające niepewność wyniku sportowego. Działania wspomagające sezonową niepewność. Jednym z pierwszych narzędzi była tzw. reserve clause.

16 Klub po podpisaniu kontraktu z zawodnikiem, może zawsze go zatrudnić na kolejny sezon wyrównując ofertę innego klubu, pod warunkiem że zaproponowana płaca nie była niższa o więcej niż 25% niż dotychczasowa. Zawodnik podpisując pierwszy kontrakt zawodowy przestaje być wolnym agentem. Zawodnik grając rok bez kontraktu staje się graczem wolnym. Wprowadzona w 1880, zakazana w Od 1976 roku wszyscy zawodnicy po rozegraniu określonej liczby sezonów dla swojego pierwszego klubu stają się wolnymi agentami. Zawodnik drugi kontrakt podpisuje na maksimum 4 lata. Efektem reserve clause był płace niższe od konkurencyjnych i wyższe zyski klubów.

17 Zawodnik po wypełnieniu kontraktu i warunków określonych przez ligę staje się wolnym agentem i sam może wybrać kolejnego pracodawcę NFL po 3 sezonach klub może wyrównać ofertę innego zespołu, po 4 sezonach nieograniczone prawo MLB po 3-5 sezonach arbitraż, po 6 sezonach nieograniczone prawo NBA po wypełnieniu pierwszego kontraktu, podczas którego klub ma prawo odmowy kontraktu NHL ograniczone prawo dla zawodników poniżej 27 lat, dla starszych nieograniczone

18 Badania np. Depken (2002) pokazują, że zniesienie prawa do wyrównania oferty wyrównało siłę zespołów uczestniczących w rozgrywkach sportowych w USA. W badaniu wykorzystano indeks Herfindahla-Hirshmana.

19

20 Nie istnieje rynek transferowy w rozumieniu europejskim. Zawodnicy dołączają do drużyn przez system draft. Zawodnicy są wymieniani pomiędzy klubami na innych. graczy player-exchange lub za prawo do głosu w drafcie swaps.

21 Reverse-order-of-finish-draft Najsłabszy klub jako pierwszy wybiera gracza chcącego się przenieść z ligi uniwersyteckiej lub szkolnej do ligi zawodowej. System draft obowiązuje od 1936 roku w NFL, od 1949 roku (początek działalności) w NBA, od 1965 roku w MBL. NHL posiada inny system draftu. Po przypadkach specjalnych porażek, aby uzyskać prawo do lepszych zawodników, wprowadzono losowanie numerów draftu.

22 Salary cap Sport zawodowy w Ameryce Północnej W 1983 roku NBA wprowadziła ograniczenia płacowe. Całkowite wydatki na płace nie mogą przekraczać 53 % przychodu ligi brutto w poprzednim sezonie podzielonego przez liczbę klubów. Od roku 1995 salary cap zostało podniesione do 57% przychodu ligi. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy klub chce wyrównać ofertę rywala by zatrzymać gracza, oraz podpisać kontrakt z zawodnikiem o statusie wolnego agenta. Salary cap zaczął obowiązywać od sezonu 1984/1985.

23 Salary cap Sport zawodowy w Ameryce Północnej W lidze NLF nie było transferów wolnych zawodników z uwagi na konieczność uiszczenia ekwiwalentu (compensation). W 1993 NFL wprowadziła podobny system % oczekiwanego przychodu. W teorii zrównanie wydatków na płace powinno wyrównać szansę klubów na podpisanie kontraktu z dobrymi zawodnikami. W praktyce ograniczenia nie wyrównały dysproporcji płacowych. Duże kluby z większą liczbą widzów na pensje zawodników wydają dwukrotnie więcej niż małe. W lidze baseballu nie ma salary cap, ale jest podatek od wysokich płac. Badania nie dają jednoznacznej odpowiedzi w jaki sposób salary cap wpływa na wyniki rywalizacji sportowej.

24

25 Revenue sharing Sport zawodowy w Ameryce Północnej Wyrównywanie zysków jest częścią systemu wyrównującego szanse poszczególnych zespołów. Dzielone są wpływy z biletów. NFL 66 gospodarze : 34 goście; MBL 95:5 (National League), 80:20 (American League); NBA brak podziału. Przychody z praw medialnych są równo dzielone między uczestników ligi, z wyjątkiem wpływów od mediów lokalnych.

26 Źródła przychodów NFL bilety 20 %, stadion 20 %, narodowa telewizja 60 %. MLB bilety 39 %, stadion 23 %, lokalne telewizje 16 %, narodowa telewizja 17 NBA bilety 33 %, narodowa telewizja 25 %. NHL bilety 52 %, stadion 25 %, lokalne telewizje 20 %, narodowa telewizja 6 %.