Recenzja: dr hab. Małgorzata Dymnicka, prof. nadzw. PG. Redakcja i korekta: dr Maciej Brosz. Projekt okładki: Bartłomiej Brosz

Transkrypt

1

2 Recenzja: dr hab. Małgorzata Dymnicka, prof. nadzw. PG Redakcja i korekta: dr Maciej Brosz Projekt okładki: Bartłomiej Brosz Opracowanie graficzne, skład i łamanie: dr Maciej Brosz Creative Commons (CC-BY-NC-ND 3.0 PL) Uznanie autorstwa Użycie niekomercyjne Bez utworów zależnych 3.0 Polska Kawle Dolne 2017 ISBN: Wydawnictwo Zakładu Realizacji Badań Społecznych Q&Q info@qqzrbs.pl

3 Spis treści Wprowadzenie... 4 Cel i założenia metodologiczne badań... 8 Ogólny wskaźnik jakości życia w Gdańsku Syntetyczne i cząstkowe wskaźniki jakości życia w całym mieście i w poszczególnych strefach Sieć handlowo-usługowa Komunikacja miejska Komunikacja tramwajowa Komunikacja autobusowa Komunikacja SKM i PKM Powiązania komunikacyjne Infrastruktura drogowa Ochrona zdrowia Sytuacja finansowa mieszkańców Ocena warunków mieszkaniowych Poczucie bezpieczeństwa Przyroda i środowisko naturalne Infrastruktura rekreacyjno-sportowa Infrastruktura plażowa Oferta kulturalna miasta Satysfakcja zawodowa Przestrzeń publiczna w okolicy miejsca zamieszkania Podsumowanie najważniejszych wyników Porównanie wyników badań z lat Fragment recenzji dr hab. Małgorzaty Dymnickiej, prof. nadzw. PG Bibliografia

4 Wprowadzenie Urbanizacja w Polsce przez wiele lat realizowana była w sposób wadliwy, miała charakter ekstensywny i niezrównoważony. Towarzyszyła jej rabunkowa gospodarka środowiskiem naturalnym. Rozwój przemysłu ciężkiego odbywał się nie tylko kosztem wartości ekologicznych, ale również infrastruktury technicznej i społecznej. Przestrzeń miejska obfitowała w miejsca puste, nieestetyczne, niezagospodarowane. Zaznaczyła się dysharmonia między industrializacją a urbanizacją 1. W ostatnim dwudziestoleciu na skutek zachodzącej w Polsce transformacji obserwujemy szereg zjawisk pozytywnych, takich jak np. większe zróżnicowanie i urozmaicenie form przestrzennych, kurczenie się przestrzeni produkcyjnych na rzecz przestrzeni innego typu, wzrost wielofunkcyjności przestrzeni dotychczas jednofunkcyjnych, rewaloryzacja przestrzeni zdegradowanych, estetyzacja a także większa semiotyzacja przestrzeni 2. Te pozytywne procesy, wiążące przemiany społeczne z ich przestrzennym podłożem, widoczne są w polskich miastach, w tym także w Gdańsku, szczególnie w sferze planowania i wypracowywania koncepcji trwałego i zrównoważonego rozwoju oraz zagospodarowywania przestrzeni. W społeczeństwach demokratycznych i pluralistycznych osiągnięcie zaplanowanych celów prorozwojowych wymaga uruchomienia mechanizmów opierających się przede wszystkim na różnorodnych procesach współdziałania. Podstawowym elementem sprawowania władzy, również na szczeblu lokalnym, jest umiejętność porozumiewania się, negocjowania, zawierania i zrywania różnorodnych układów i kompromisów z różnymi podmiotami życia społecznego, których celem jest między innymi poprawa jakości życia mieszkańców oraz kształtowanie i zagospodarowywanie społecznej przestrzeni zgodnie z jakąś założoną koncepcją 3. Aby rozwój był możliwy niezbędne jest współdziałanie co najmniej czterech podmiotów życia społecznego: samorządu lokalnego, organizacji pozarządowych, przedsiębiorstw i instytucji biznesowych (w tym deweloperów) oraz samych mieszkańców. Kluczową rolę w tym układzie odgrywa jednak samorząd lokalny, ponieważ to on wyposażony jest w instrumenty prawne i finansowe, za pomocą których wyznaczać można ramy tej współpracy. Według Banku Światowego jednym z czterech elementów składających się na atrakcyjność miasta (obok jakości życia, zdolności konkurencyjnej oraz stabilności finansowej) jest odpowiednie zarządzanie jego rozwojem. Współcześnie od władz miasta oczekuje się profesjonalizacji. Miasto (zwłaszcza duże) jest dziś wysoce złożoną strukturą organizacyjną, w której szczególnie intensywnie przebiegają procesy gospodarcze, społeczne, przestrzenne i polityczne. Złożona struktura oraz procesy zachodzące w globalizującym się otoczeniu wymagają od polityków i menedżerów szerokiej, a zarazem specjalistycznej i fachowej wiedzy na temat funkcjonowania miasta oraz sposobów zaspokajania potrzeb mieszkańców. Na proces zarządzania składa się pięć zespołów czynności: planowanie, organizowanie, decydowanie, 1 J. Węgleński, Urbanizacja bez modernizacji, Wyd. Instytutu Socjologii UW, Warszawa M. Malikowski, Socjologiczne problemy miasta, Wyd. Mana, Rzeszów 1998, s K. Murawski, Władza: organizacja i współdziałanie, Studia Socjologiczne, 1989, nr 4. 4

5 motywowanie oraz kontrolowanie 4. W gminie miejskiej odpowiedzialność za przebieg zarządzania ogólnego spoczywa na prezydencie miasta oraz zarządzie miasta. Zarządzanie ogólne obejmuje zarówno zarządzenie urzędem miasta, nakierowane na wewnątrz oraz zarządzanie miastem jako całością, nakierowane na zewnątrz 5. Ogólnie ujmując, zarządzenie rozwojem miasta jest ( ) procesem politycznym rozumianym w podwójnym znaczeniu w sensie decydowania o celach i kierunkach rozwoju oraz w sensie sprawowania władzy politycznej delegowanej przez społeczność terytorialną w demokratycznych wyborach 6. Zarządzanie miastem jako jednostką terytorialną oraz zarządzenie przedsiębiorstwem wykazuje wiele podobieństw 7. W obu przypadkach występuje problem horyzontu planu rozwoju: im jest on dłuższy, tym mniejsze jest znaczenie bieżących korzyści, a rośnie znaczenie tworzenia stałych podstaw rozwoju. Stąd istotne znaczenie odgrywa polityka inwestycyjna oraz tworzenie realistycznych planów rozwoju. Miasto jako jednostka samorządowa różni się jednak od przedsiębiorstwa tym, że ma ono ustawowo przypisaną funkcję organu służebnego (użyteczności publicznej) w stosunku do mieszkańców danego terenu. O ile zatem miarą skuteczności w zarządzaniu przedsiębiorstwem jest poziom zysku, o tyle w zarządzaniu miastem miarą skuteczności jest poziom zadowolenia jego mieszkańców, zaś podstawowym zadaniem władz jest jak pisze T. Markowski ( ) czynienie dobra, a nie zarabianie pieniędzy, dlatego władze nie mogą się kierować rachunkiem strat i zysków, lecz kryterium moralnym 8. Celem zarządzania miastem jest bowiem jego zrównoważony rozwój 9. Generalnie rzecz ujmując, pojęcie zrównoważonego rozwoju odnosi się do relacji człowiek środowisko, przy czym środowisko rozumiane jest szeroko: jako środowisko przyrodnicze oraz środowisko sztuczne, przekształcone przez działalność człowieka 10. Podkreślone są tu w sposób szczególny trzy kwestie: wartość środowiska naturalnego, wydłużenie horyzontu czasowego w planowaniu oraz równość odnosząca się do podziałów społeczno-ekonomicznych 11. W praktyce oznacza to takie planowanie i kształtowanie przestrzeni, które odnosi się z szacunkiem do środowiska przyrodniczego i społeczno-kulturowego, uwzględnia potrzeby i aspiracje przyszłych pokoleń (myślenie przyszłościowe) oraz przeciwdziała ubóstwu, tj. tworzeniu się dzielnic nędzy i nadmiernym dysproporcjom pomiędzy poszczególnymi fragmentami miasta. Koncepcja zrównoważonego rozwoju, przyjęta i realizowana w krajach Unii Europejskiej, zakłada jednoczesne osiąganie celów gospodarczych, społecznych i ekologicznych. Dlatego badając jakość życia w mieście należy odnieść się do różnorodnych dziedzin funkcjonowania miasta. Jakość życia jest pojęciem bardzo szerokim, stąd też jego zdefiniowanie nastręcza wiele trudności. Na przykład P. Harwood stwierdza, że jakość życia to odczuwanie dobrobytu przez jednostkę, bądź jej 4 B. Kaczmarek, Cz. Sikorski, Podstawy zarządzania, Wyd. Absolwent, Łódź T. Markowski, Zarządzanie rozwojem miasta, Wyd. PWN, Warszawa 1999, s Tamże, s Tamże, s Tamże, s J. Załęcki, Społeczne, prawne i instytucjonalne uwarunkowania odnowy miast. W: Współczesne miasta. Szkice socjologiczne, red. M. Dymnicka, A. Majer. Wyd. UŁ, Łódź 2009, s M. Dutkowski, Konflikty w gospodarowaniu dobrami środowiskowymi, Wyd. UG, Gdańsk 1995, s D. Pearce, A. Markandya, E.B. Barbier, Blueprint for a green economy, Earthscan, London 1989, s. 2. 5

6 zadowolenie z życia 12. Z kolei R. Gillingham i W. S. Reece podają, że jakość życia jednostki jest poziomem satysfakcji, jaki utrzymuje ona w wyniku konsumpcji dóbr i usług nabywanych na rynku, konsumpcji dóbr publicznych, możliwości w zakresie form spędzania wolnego czasu 13. Niezależnie jednak od przyjętej definicji, na potrzeby badań empirycznych należy przyjąć ekonomiczną i socjologiczną interpretację tego pojęcia, która mówi, że jakość życia, w tym także warunki bytowe, to stosunek poziomu walorów istniejących w danym miejscu do ich poziomu pożądanego 14. Oznacza to, że poziom zadowolenia mieszkańców z jakości życia można opisywać i interpretować wyłącznie w nawiązaniu do subiektywnych potrzeb mieszkańców oraz ich potencjału kulturowego. Jakość życia nie jest więc wielkością obiektywną lecz agregatem wielu subiektywnych ocen odnoszących się do różnorodnych aspektów życia i walorów przestrzeni miejskiej. Wszystkie składniki określające jakość życia ulegają zmianom w czasie, a wraz z nimi zmieniają się też potrzeby i oczekiwania. Dlatego między innymi w praktyce badawczej rejestrowane są liczne przykłady świadczące o tym, że poprawa obiektywnych wskaźników jakości życia (np. wzrost dochodów ludności, nowe inwestycje w mieście itp.) nie zawsze pociągała za sobą wzrost oceny jakości życia w wymiarze subiektywnych deklaracji. Zatem obiektywne oceny jakości życia nie są jednoznaczne z odczuciem ich walorów przez poszczególnych użytkowników miasta 15. Problem oceny jakości życia wiąże się ściśle z zagadnieniem percepcji, która jest aktywnym, psychologicznym procesem, podczas którego docierające do człowieka bodźce są selekcjonowane i organizowane w posiadającą określone znaczenie formę 16. Jednostka dostrzega zewnętrzne cechy postrzeganych obiektów czy zjawisk, porządkuje je i waloryzuje ocenia np. czystość i estetykę w mieście, architekturę, sytuację na lokalnym rynku pracy, ofertę kulturalną itp. Rezultatem percepcji i waloryzacji jest uogólnione odbicie spostrzeganego w sposób wybiórczy obiektu (np. miasta, dzielnicy, ulicy) oraz jego cech i właściwości. Dodać należy, iż poznawanie przestrzeni miasta jest procesem ciągłym, zarówno w skali społecznej, jak i jednostkowej, a wiedza o niej nabywana jest w sposób bezpośredni (z doświadczenia jednostki) i pośredni, gdy pochodzi z przekazu 17. Dotyczy to zwłaszcza tych dziedzin funkcjonowania miasta czy sposobów zarządzania miastem, które nie są znane respondentowi z autopsji, lecz z przekazów pośrednich, w tym zwłaszcza z przekazów medialnych. Jakość życia jest więc pojęciem wielowymiarowym, stąd też na jego ocenę składa się wiele czynników (por. cel i założenia metodologiczne). Zaznaczyć należy, iż jakość życia to kategoria, którą należy odnosić do sfery zjawisk subiektywnych. Faktyczny stan rzeczy może znacząco odbiegać od tego co ludzie postrzegają jako wartościowe czy godne wystawienia wysokiej oceny. Dokonując pomiaru jakości życia, należy 12 P. Harwood, Quality of Life: Descriptive and Testimonial Conceptualizations, Social Indicators Research 1976, nr R. Gillingham, W.S. Reece, Analytical Problems in Measurement of the Quality of Life, Social Indicators Research 1980, nr J. Regulski, Ekonomika miasta, Wyd. PWE, Warszawa 1982, s T. Markowski, dz. cyt., s A. Huczyński, D. Buchanan, Organizational behaviour. An introductory text, Cambridge 1991, s A. Wallis, Socjologia przestrzeni, Niezależna Oficyna Wydawnicza, Warszawa 1990, s

7 uwzględnić szereg różnorodnych wskaźników. Na przykład M. Ciechocińska wskazuje na cztery takie elementy: poziom dochodów gwarantujący określony stopień zaspokojenia potrzeb materialnych, stopień wyposażenia w infrastrukturę mieszkaniową i komunalną, stopień wyposażenia w infrastrukturę społeczną oraz warunki środowiska fizycznego 18. Względnie ogólną a zarazem dość wyczerpująca definicję warunków bytowych przedstawił J. Regulski. Autor ten zwrócił uwagę, na to, że jakość życia jest wynikiem relacji zachodzących pomiędzy poszczególnymi ludźmi a ich otoczeniem, które to z kolei wyznacza ramy życia i działania człowieka i warunki zaspakajania jego potrzeb. Tak rozumiane warunki bytowe pisze ów autor obejmują całokształt związków człowieka z otoczeniem, występują więc one w różnych kategoriach. Dotyczą stosunków społecznych, ekonomicznych, warunków mieszkaniowych i obsługi, warunków tworzonych przez elementy środowiska przyrodniczego i zagospodarowania terenów oraz innych kategorii 19 J. Regulski, opisując walory otoczenia, sprowadza je do trzech zasadniczych kategorii: walory zamieszkania, pracy oraz walory obsługi, rozumiane jako dostępność do urządzeń usługowych 20. Nieco inne ujęcie walorów tkwiących w otoczeniu zaprezentował M. Szczepański. Badając przestrzeń czterech miast Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego autor ten wyodrębnił pięć podstawowych form ładu, które brane są pod uwagę w procesie percepcji i waloryzacji przestrzeni miejskiej a przez to mają pośredni wpływ na jakość życia mieszkańców: ład urbanistyczno-architektoniczny, funkcjonalny, estetyczny, społeczny oraz ekologiczny 21. Pierwsza forma ładu wyznacza kompozycyjną zwartość miasta (osiedla, dzielnicy), ulokowanie domów, ich kształt i wielkość oraz usytuowanie obiektów małej architektury. Druga forma wiąże się z walorami użytkowymi przestrzeni i liczbą i jakością punktów usługowych, sklepów, ośrodków zdrowia, przedszkoli i szkół oraz miejsc do rekreacji i sportu. Ład estetyczny to czystość i schludność, krótko mówiąc uroda miejsca i przestrzeni, a ład ekologiczny zawiera w sobie wartości przyrodnicze. I wreszcie ład społeczny to sieć stosunków społecznych, więzi sąsiedzkich oraz identyfikacja z miejscem. 18 M. Ciechocińska, Syntetyczna metoda analizy przestrzennej warunków życia, Biuletyn Informacyjny, IGiPZ PAN, Warszawa 1981, s J. Regulski, dz. cyt., s Tamże, s Szczepański M., Wartości ekologiczne przestrzeni i miejsc. Wyniki badań empirycznych. W: Przestrzeń wielkiego miasta w perspektywie badań nad planowaniem i żywiołowością, red. K. Wódz, Wyd. UŚ, Katowice 1991, s

8 Cel i założenia metodologiczne badań Zarządzanie rozwojem miasta może być analizowane i oceniane pod różnym kątem i przez pryzmat różnorakich celów, które są zawarte w dokumencie Gdańsk 2030 Plus Strategia Rozwoju Miasta. Jednym z nich bodaj najważniejszym z punktu widzenia działalności władz samorządowych jest stała poprawa jakości życia i warunków bytowych mieszkańców. Ze względu na znaczenie tego parametru w procesie zarządzania miastem Pracownia Realizacji Badań Socjologicznych Uniwersytetu Gdańskiego przeprowadziła wśród mieszkańców Gdańska badanie na ten temat. Zostało ono przeprowadzone na przełomie maja i czerwca, na zlecenie Urzędu Miejskiego w Gdańsku. Głównym celem tego projektu badawczego jest monitorowanie zmian wartości wskaźników jakości życia mieszkańców Gdańska, zarówno w przekroju terytorialnym (dzielnicowym), jak i społeczno-demograficznym (płeć, wiek, wykształcenie, wysokość dochodów). Badanie zostało przeprowadzone po raz szósty (począwszy od 2007 roku). Poprzednie edycje badania były realizowane jesienią ( ), natomiast edycje 2014 i 2016 w okresie wiosennym. Prace związane z realizacją badania terenowego przeprowadzono w dniach od 18. maja do 19. czerwca 2016 roku. Cykliczność badań umożliwia rejestrowanie zmian w dłuższych okresach czasowych. Badanie przeprowadzono na reprezentatywnej 1504 osobowej próbie dorosłych mieszkańców Gdańska. Przy doborze próby wykorzystano istniejący podział miasta na 34 jednostki pomocnicze (dzielnice). Próba została dobrana tak, aby odzwierciedlała strukturę ludności zamieszkującej poszczególne jednostki pomocnicze (dzielnice) 22. Badanie przeprowadzono metodą wywiadu kwestionariuszowego PAPI o wysokim stopniu standaryzacji. Kwestionariusz zawierał łącznie 122 pytania zamknięte oraz 5 metryczkowych. Na potrzeby badań, których wyniki prezentowane są w niniejszej monografii, przyjęto, iż ważną rolę w kształtowaniu jakości życia mieszkańców Gdańska odgrywają wskaźniki satysfakcji (zadowolenia) z następujących obszarów funkcjonowania miasta (wskaźniki te zwane są dalej jako syntetyczne): infrastruktura handlowo-usługowa, komunikacja publiczna, infrastruktura drogowa, ochrona zdrowia, sytuacja materialna i bytowa, warunki mieszkaniowe, poczucie bezpieczeństwa, walory przyrodnicze i środowisko naturalne, infrastruktura sportowa i rekreacyjna, infrastruktura plażowa, oferta kulturalna miasta, aktywność zawodowa i warunki pracy, przestrzeń publiczna w okolicy zamieszkania. W celu pomiaru jakości życia dokonano operacjonalizacji tzn. wyodrębniono zestaw szczegółowych wskaźników (wskaźniki te zwane są dalej jako cząstkowe), które poddano następnie ocenie mieszkańcom Gdańska patrz tabela W każdej jednostce wylosowano od kilku do kilkunastu adresów. Ankieter rozpoczynał pracę od osoby reprezentującej wylosowane gospodarstwo domowe, a następnie poruszał się w terenie według opracowanej marszruty (co n - te mieszkanie), prosząc o udział w badaniu osoby spełniające określone kryteria demograficzne (płeć i wiek). Metoda ta dała gwarancję równomiernego rozmieszczenia respondentów na całym terytorium miasta oraz uwzględniła przekrój demograficzny całej populacji. 8

9 Tab. 1. Wskaźniki jakości życia uwzględnione w badaniu wskaźniki syntetyczne sieć handlowo-usługowa funkcjonowanie trzech środków komunikacji: 1) komunikacji tramwajowej 2) komunikacji autobusowej 3) komunikacji SKM dotyczy osób korzystających powiązania komunikacyjne infrastruktura drogowa ochrona zdrowia sytuacja finansowa warunki mieszkaniowe bezpieczeństwo wskaźniki cząstkowe możliwość zakupów artykułów codziennego użytku możliwość zakupu odzieży i obuwia dostępność usług bankowych (w tym do bankomatu) dostępność urzędu pocztowego dostępność apteki dostępność do innych podstawowych usług dostępność do centrów handlowych dostępność restauracji, kawiarni i pubów dostępność do danego środka komunikacji częstotliwość kursowania pojazdów stan i czystość przystanków punktualność (odjazdy zgodnie z planem) jakość i komfort podróżowania stan i czystość taboru (pojazdów) cena biletów możliwość dotarcia do najczęściej odwiedzanych dzielnic możliwość dotarcia do miejsca pracy lub nauki stan nawierzchni dróg przejezdność ulic stan infrastruktury rowerowej dostępność infrastruktury rowerowej oświetlenie ulic i chodników odśnieżanie ulic w okresie zimowym możliwość parkowania w miejscu zamieszkania stan chodników odśnieżanie chodników w okresie zimowym usytuowanie i bezpieczeństwo przejść dla pieszych zadowolenie z infrastruktury drogowej w miejscu zamieszkania dostęp do lekarza pierwszego kontaktu dostęp do lekarzy specjalistów możliwość wykonania badań laboratoryjnych i diagnostycznych pomoc medyczna w nocy, w weekendy i święta dostęp do usług stomatologicznych dostęp do porad i pomocy psychologicznej możliwość zakupu podstawowych produktów żywnościowych możliwość zakupu niezbędnej odzieży i obuwia możliwość regulowania opłat za mieszkanie, płacenia rachunków możliwość oszczędzania i inwestowania możliwość zakupu towarów luksusowych stan techniczny mieszkania lub domu wyposażenie mieszkania lub domu (sprzęt AGD, meble itp.) wielkość mieszkania lub domu (metraż) poczucie bezpieczeństwa w dzień poczucie bezpieczeństwa w nocy poczucie bezpieczeństwa w zakresie ochrony mienia (kradzieże) poczucie bezpieczeństwa w zakresie ochrony życia (napady) szybkość i skuteczność działania policji szybkość i skuteczność działania Straży Miejskiej relacje z sąsiadami i pomoc sąsiedzka 9

10 przyroda i środowisko naturalne sport i rekreacja infrastruktura plażowa oferta kulturalna miasta satysfakcja zawodowa dotyczy osób pracujących elementy przestrzeni publicznej w okolicy miejsca zamieszkania czystość powietrza natężenie hałasu działalność służb sanitarno-porządkowych wywóz śmieci obecność pojemników do segregacji śmieci dostępność terenów zielonych czystość i estetyka terenów zielonych jakość wody pitnej dostępność miejsc spacerowo-wypoczynkowych (parki, zieleńce) jakość miejsc spacerowo-wypoczynkowych dostępność placów zabaw dla dzieci dostępność usług rekreacyjnych (bilard, kręgle, klub) dostępność obiektów sportowych (boisk, basenów, hal i sal sportowych) jakość infrastruktury sportowej atrakcyjność oferty imprez i wydarzeń sportowych w mieście dostępność informacji na temat imprez sportowych w mieście dostępność pryszniców, przebieralni dostępność toalet wypożyczalnie sprzętu rekreacyjnego zaplecze gastronomiczne dostępność takich instytucji kultury jak: teatry, sale koncertowe atrakcyjność oferty kulturalnej w teatrach, salach koncertowych dostępność bibliotek publicznych i czytelni dostępność kin dostępność dzielnicowych instytucji kultury atrakcyjność oferty masowych imprez kulturalnych w mieście dostępność informacji na temat imprez i wydarzeń kulturalnych oraz oferty czasu wolnego atrakcyjność oferty spędzania czasu wolnego w Gdańsku warunki pracy (wyposażenie, warunki lokalowe) wynagrodzenie możliwość awansu i rozwoju zawodowego relacje z przełożonymi i atmosfera w pracy pewność utrzymania lub znalezienia nowej pracy dostępność mebli miejskich estetyka przestrzeni jakość informacji miejskiej w przestrzeni publicznej możliwość przemieszczania się osób niepełnosprawnych, starszych i z małymi dziećmi W przeprowadzonym badaniu respondenci mogli dokonać oceny kilkudziesięciu sfer i aspektów życia w mieście i swoim najbliższym miejscu zamieszkania (w dzielnicy). Respondenci dokonywali oceny posługując się skalą sześciostopniową, gdzie 1 oznaczało ocenę najgorszą, zaś 6 ocenę najlepszą (analogicznie do skali ocen szkolnych). Respondent miał do wyboru również odpowiedź typu trudno powiedzieć. Ogółem uwzględniono 101 cząstkowych (szczegółowych) wskaźników jakości życia. Na podstawie ocen wskaźników cząstkowych obliczone zostały wskaźniki syntetyczne (średnie ze wskaźników cząstkowych). Ogółem wyodrębniono 16 wskaźników syntetycznych, a następnie na ich 10

11 podstawie obliczono ogólną ocenę jakości życia (średnia ze wskaźników syntetycznych) uwzględniająca wszystkie badane aspekty (patrz rysunek 1). Z obliczeń średnich wykluczono odpowiedzi trudno powiedzieć. Uzyskane wyniki przedstawiono w raporcie w postaci prostych rozkładów procentowych jak również w postaci średnich arytmetycznych im wyższa średnia tym lepsza ocena danego aspektu życia (lepsza jakość życia). Rys. 1. Model konstrukcji wskaźników wykorzystany w badaniach Poziom jakości życia w Gdańsku poddany został analizie ze względu na następujące zmienne niezależne: Zamieszkiwana strefa miasta na potrzeby badań wyodrębniono 12 stref miasta. Przy wyodrębnianiu stref uwzględniono następujące kryteria: podział miasta na 34 jednostki pomocnicze (dzielnice), położenie przestrzenne i geograficzne dzielnic, dominujące na danym obszarze funkcje, geneza (historia i czas powstania poszczególnych dzielnic), dominujące stosunki własności dotyczące terenów i zabudowy, typ zabudowy oraz profil społeczny mieszkańców patrz tabela 2. Cechy demograficzne (płeć i wiek) oraz społeczno-zawodowe (wykształcenie, dochody oraz stosunek pracy) patrz tabela 3. 11

12 Tab. 2. Struktura próby ze względu na rozmieszczenie terytorialne (liczebność, %) strefa miasta nazwa dzielnic wchodzących w skład strefy miasta liczba respondentów % 1 Śródmieście, Aniołki 120 7,9 2 Orunia Św. Wojciech, Olszynka 65 4,3 3 Wrzeszcz Dolny, Wrzeszcz Górny, Strzyża ,2 4 Oliwa, VII Dwór 74 4,9 5 Siedlce, Suchanino, Wzgórze Mickiewicza 95 6,3 6 Piecki Migowo, Brętowo 111 7,4 7 Chełm, Jasień, Ujeścisko-Łostowice ,3 8 Osowa, Kokoszki, Matarnia 94 6,3 9 Przymorze Wielkie, Przymorze Małe, Żabianka Jelitkowo ,1 10 Zaspa Młyniec, Zaspa Rozstaje 90 6,0 11 Brzeźno, Nowy Port, Letnica, Młyniska 96 6,4 12 Stogi, Przeróbka, Krakowiec Górki Zachodnie, Rudniki, Wyspa Sobieszewska 89 5,9 razem: ,0 Tab. 3. Struktura próby ze względu na cechy demograficzne i społeczno zawodowe (%) % płeć kobiety 53,0 mężczyźni 47,0 wiek do 24 lat 17, lat 31, lat 24,7 60 lat i więcej 26,5 wykształcenie podstawowe i zasadnicze zawodowe 12,2 średnie 43,2 wyższe 44,7 dochody netto na 1 osobę w gospodarstwie domowym do 500 zł 4, zł 20, zł 39,4 powyżej 2001 zł 35,6 sytuacja zawodowa przedsiębiorca, pracujący na własny rach. 7,3 praca w instytucji publicznej/państwowej 19,9 praca w firmie prywatnej 29,6 emerytura, renta 23,8 bezrobotny, niepracujący 3,8 uczeń, student 11,2 inne kategorie 4,5 12

13 Ogólny wskaźnik jakości życia w Gdańsku Rys. 2. Ogólny wskaźnik jakości życia Rys. 3. Wskaźnik jakości zycia w Gdańsku (średnia) 13

14 Obliczona na podstawie wartości średnich wskaźników cząstkowych, a następnie wskaźników syntetycznych, wartość średnia wskaźnika ogólnego wyniosła dla miasta Gdańsk x = 3,69. Wynik ten rozpatrywany w odniesieniu do całego miasta należy uznać za pozytywny, składają się nań bardzo różne aspekty życia w mieście, które dla różnych grup respondentów prezentują odmienną wartość. Jak przedstawiają umieszczone na poprzedniej stronie rysunki 2. oraz 3., najwyższą wartość ogólnego wskaźnika jakości życia zarejestrowano w dzielnicach: Wrzeszcz, Strzyża Przymorze, Żabianka, Chełm, Jasień, Ujeścisko-Łostowice, Śródmieście, Aniołki oraz Zaspa. Wartości średnie ogólnego wskaźnika plasujące się w środkowej części rozkładu odnotowano w dzielnicach: Piecki Migowo i Brętowo, Oliwa i VII Dwór, Siedlce, Suchanino i Wzgórze Mickiewicza oraz położonych na obrzeżach Osowa, Matarnia i Kokoszki. Na uwagę zasługują również odpowiedzi mieszkańców Brzeźna, Nowego Portu, Letnicy oraz Młynisk, lokujące te tereny podobnie jak w latach 2012 i 2014 w obszarze wskaźnika o średniej wartości. Jest to o tyle istotne, że we wcześniejszych badaniach dzielnice te klasyfikowały się w strefie czerwonej, czyli o najniższych wartościach wskaźnika poczucia jakości życia. Deklaracje badanych odnoszące się do najniższego poziomu jakości życia zarejestrowano w dzielnicach wschodnich: Stogi z Przeróbką, Rudniki, Olszynka, Orunia, Święty Wojciech, Lipce oraz Krakowiec, Górki Zachodnie i Wyspa Sobieszewska. Obszary, w których wskaźnik jakości życia osiągnął najwyższą wartość to dzielnice najlepiej skomunikowane, położone przy głównych szlakach komunikacyjnych. Tereny te pozostają również atrakcyjne pod względem rekreacyjnym. Istotnym elementem jest tu zapewne położenie względem brzegu morskiego. Mieszkańcy tych dzielnic zwrócili uwagę na ich walory związane z bogactwem sieci handlowo usługowej. Dzielnice, których mieszkańcy wystawili najniższe oceny poszczególnym aspektom życia w mieście, to przede wszystkim tereny przemysłowe, stanowiące zaplecze mieszkaniowe osób zatrudnionych dawniej w przemyśle stoczniowym. Zmienne socjodemograficzne, na tle których przeanalizowany został ogólny wskaźnik jakości życia to płeć, wiek, poziom wykształcenia, sytuacja zawodowa oraz poziom uzyskiwanych dochodów (zestawienie przedstawia tabela nr 3). Uwzględnione w badaniu zmienne socjodemograficzne wszystkie za wyjątkiem płci różnicują poczucie jakości życia w sposób statystycznie istotny. Mężczyźni (x = 3,65) niżej niż kobiety (x = 3,72) oceniają jakość życia w Gdańsku. Zarejestrowany wskaźnik pozostaje w liniowym związku z wiekiem badanych. Jego wartość jest najwyższa w dwóch najmłodszych grupach wyróżnionych w badaniu (18-24 oraz lat x = 3,79), a najniższa wśród najstarszych badanych, czyli powyżej 60. roku życia (x = 3,58). Badanie pokazało, że poczucie jakości życia pozostaje w liniowym związku z poziomem wykształcenia. Im lepiej wykształceni badani, tym ich uśrednione odpowiedzi przyjmowały wyższe wartości. 14

15 Uwzględniając zmienną status zawodowy, zanotowano najwyższy poziom oceny jakości życia w grupie respondentów uczących się, studiujących (x =3,94). Na drugim miejscu znalazły się osoby pracujące na własny rachunek (x = 3,86). Najniżej ocenili jakość życia emeryci i renciści (x =3,60) oraz osoby, które udzieliły odpowiedzi inne (x = 3,59). Odpowiedzi osób bezrobotnych i niepracujących wskazały na wartość umiarkowanie wysoką i wyższą niż w przypadku emerytów i rencistów (x = 3,74). Uregulowana sytuacja zawodowa posiadanie pracy, względnie stałych dochodów to istotne warunki formułowania relatywnie wyższych ocen poziomu jakości życia. Najniżej jakość życia oceniają osoby o dochodzie w przeliczeniu na jedną osobę mieszczącym się w przedziale do zł (x = 3,59), w grupie badanych o dochodach w przedziale do 500 zł wartość wskaźnika wyniosła (x = 3,60). Wśród respondentów, którzy osiągają dochody netto na jedną osobę w gospodarstwie domowym w przedziale zł, wartość średnia wskaźnika ogólnego wyniosła (x =3,69), a w grupie o najwyższych dochodach powyżej 2001 już x = 3,78. Wysokość uzyskiwanych dochodów jest pozytywnie skorelowane z odnotowanym wskaźnikiem jakości życia - im wyższe zarobki tym lepsza jakość życia. Tab. 4. Wskaźnik jakości życia na tle zmiennych socjodemograficznych (średnia) x (średnia) płeć kobiety 3,72 mężczyźni 3,65 wiek do 24 lat 3, lat 3, lat 3,62 60 lat i więcej 3,58 wykształcenie podstawowe i zasadnicze zawodowe 3,62 średnie 3,65 wyższe 3,75 dochody do 500 zł 3, zł 3, zł 3,69 powyżej 2001 zł 3,78 sytuacja zawodowa przedsiębiorca (praca na własny rach.) 3,86 praca w instytucji państwowej/publicznej 3,66 praca w firmie prywatnej 3,69 emeryt (rencista) 3,60 bezrobotny, niepracujący 3,74 uczeń, student 3,94 inne 3,59 15

16 Rys. 4. Wskaźnik jakości życia a płeć (średnia) Rys. 5. Wskaźnik jakości życia a wiek (średnia) Rys. 6. Wskaźnik jakości życia a poziom wykształcenia (średnia) 16

17 Rys. 7. Wskaźnik jakości życia a poziom uzyskiwanych dochodów (średnia) 17

18 Syntetyczne i cząstkowe wskaźniki jakości życia w całym mieście i w poszczególnych strefach Sieć handlowo-usługowa Wartość średnia wskaźnika syntetycznego: x = 4,04. Składniki cząstkowe: możliwość zakupów artykułów codziennego użytku możliwość zakupu odzieży i obuwia dostępność urzędu pocztowego dostępność apteki dostępność podstawowych usług (np. fryzjer, naprawy sprzętu, ksero) dostępność do centrów handlowych dostępność restauracji, kawiarni i pubów Rys. 8. Sieć handlowo-usługowa z uwzględnieniem podziału na strefy miasta Tab. 5. Sieć handlowo-usługowa wartość średnia wskaźnika dla poszczególnych dzielnic (średnia) Wrzeszcz Dolny, Wrzeszcz Górny, Strzyża 4,67 4,47 4,62 4,30 4,63 Przymorze Wielkie, Przymorze Małe, Żabianka Jelitkowo 4,90 4,56 4,56 4,85 4,46 Śródmieście, Aniołki 4,09 4,02 4,12 3,53 4,27 Piecki Migowo, Brętowo 4,63 4,46 3,96 4,06 4,16 Chełm, Jasień, Ujeścisko-Łostowice 4,03 4,05 3,79 4,02 4,13 Zaspa Młyniec, Zaspa Rozstaje 4,57 4,34 4,39 4,30 3,98 Osowa, Kokoszki, Matarnia 3,69 3,25 3,72 3,69 3,94 Oliwa, VII Dwór 4,12 3,79 3,47 4,03 3,69 Brzeźno, Nowy Port, Letnica, Młyniska 3,69 4,01 3,49 3,72 3,61 Siedlce, Suchanino, Wzgórze Mickiewicza 4,15 4,01 4,05 4,00 3,55 Stogi, Przeróbka, Krakowiec Górki Zach., Rudniki, W-pa Sobieszewska 3,45 3,50 3,14 3,39 3,38 Orunia Św. Wojciech, Olszynka 3,45 3,66 3,18 2,84 2,80 GDAŃSK 4,23 4,13 4,00 4,02 4,04 * Pomiary w poszczególnych latach prowadzone były przy użyciu nieco innych narzędzi pomiarowych oraz przy zastosowaniu częściowo innych wskaźników cząstkowych. 18

19 Rys. 9. Dostępność sklepów z artykułami codziennego użytku (spożywcze, gospodarcze) (w %) Rys. 10. Dostępność sklepów z artykułami codziennego użytku w poszczególnych strefach miasta (średnia) 19

20 Rys. 11. Dostępność sklepów z odzieżą, obuwiem (w %) Rys. 12. Dostępność sklepów z odzieżą, obuwiem w poszczególnych dzielnicach (średnia) 20

21 Rys. 13. Dostępność usług bankowych, bankomatu (w %) Rys. 14. Dostępność usług bankowych, bankomatu w poszczególnych dzielnicach (średnia) 21

22 Rys. 15. Dostępność poczty (punktu pocztowego) (w %) Rys. 16. Dostępność poczty (punktu pocztowego) w poszczególnych dzielnicach (średnia) 22

23 Rys. 17. Dostępność apteki (w %) Rys. 18. Dostępność apteki w poszczególnych dzielnicach (średnia) 23

24 Rys. 19. Dostępność innych podstawowych usług (np. fryzjer, naprawy sprzętu, ksero itp.) (w %) Rys. 20. Dostępność innych podstawowych usług w poszczególnych dzielnicach (średnia) 24

25 Rys. 21. Dostępność centrów handlowych (w %) Rys. 22. Dostępność centrów handlowych w poszczególnych dzielnicach (średnia) 25

26 Rys. 23. Dostępność restauracji, kawiarni i pubów (w %) Rys. 24. Dostępność restauracji, kawiarni i pubów w poszczególnych dzielnicach (średnia) 26

27 Komunikacja miejska Rys. 25. Częstotliwość korzystania ze środków komunikacji miejskiej tramwaje, autobusy, SKM i PKM (w %) 50,9 40,1 37,9 43,4 35,7 22,0 30,3 26,3 13,4 tramwaje autobusy SKM i PKM korzystam regularnie korzystam nieregularnie nie korzystam W porównaniu do badania z roku 2014, zwiększyła się zbiorowość osób korzystających ze wszystkich środków komunikacji: tramwajowej (o 0,2 punktu procentowego p.p.), autobusowej (o 5,3 p.p.) oraz SKM i PKM o 8,6 p.p. Rys. 26. Korzystanie ze środków komunikacji miejskiej odpowiedzi korzystam reguralnie i korzystam nieregularnie łącznie (tramwaje, autobusy, SKM i PKM), lata 2012, 2014 i 2016 (w %) 72,5 77,8 78,0 64,9 68,4 73,7 41,2 40,5 49,1 tramwaje autobusy SKM i PKM

28 Wzrosły oceny wszystkich trzech typów środków komunikacji miejskiej. W przypadku tramwajów o 0,19 pkt wartości średniej, autobusów 0,16, a w przypadku SKM i PKM o 0,31. Rys. 27. Oceny korzystania ze środków komunikacji tramwajowej, lata 2012, 2014 i 2016 (średnie)* 3,88 4,06 3,87 3,93 3,98 3,77 3,64 3,67 3,27 tramwaje autobusy SKM i PKM *dotyczy tylko osób korzystających 28

29 Rys. 28. Korzystanie z komunikacji tramwajowej z uwzględnieniem podziału na strefy miasta (w %) 29

30 Rys. 29. Korzystanie z komunikacji autobusowej z uwzględnieniem podziału na strefy miasta (w %) 30

31 Rys. 30. Korzystanie z komunikacji SKM i PKM z uwzględnieniem podziału na strefy miasta (w %) 31

32 Komunikacja tramwajowa Wartość średnia wskaźnika syntetycznego: x = 4,06 (dotyczy tylko osób korzystających, n = 1173). Składniki cząstkowe: usytuowanie przystanku od miejsca zamieszkania częstotliwość kursowania pojazdów punktualność (odjazdy zgodnie z planem) stan i czystość taboru (pojazdów) jakość i komfort podróżowania stan i czystość przystanków cena biletów Rys. 31. Ocena komunikacji tramwajowej z uwzględnieniem podziału na strefy miasta Tab. 6. Ocena komunikacji tramwajowej wartość średnia wskaźnika dla poszczególnych stref (średnia) Wrzeszcz Dolny, Wrzeszcz Górny, Strzyża 4,02 4,10 4,08 3,99 4,30 Chełm, Jasień, Ujeścisko-Łostowice 3,93 3,88 3,98 4,14 4,27 Przymorze Wielkie, Przymorze Małe, Żabianka Jelitkowo 4,16 4,15 4,11 4,30 4,24 Siedlce, Suchanino, Wzgórze Mickiewicza 3,87 4,11 3,83 4,07 4,18 Śródmieście, Aniołki 3,78 3,84 4,17 3,95 4,15 Piecki Migowo, Brętowo 4,11 3,49 3,27 3,17 4,03 Brzeźno, Nowy Port, Letnica, Młyniska 3,71 3,92 3,98 3,62 4,02 Zaspa Młyniec, Zaspa Rozstaje 4,00 4,12 3,93 4,19 3,92 Oliwa, VII Dwór 3,87 4,09 3,93 3,99 3,85 Stogi, Przeróbka, Krakowiec Górki Zach., Rudniki, W-pa Sobieszewska 3,62 3,90 3,54 3,36 3,84 Osowa, Kokoszki, Matarnia 3,40 3,19 3,04 2,40 3,15 Orunia Św. Wojciech, Olszynka 3,65 2,98 3,06 3,12 2,85 GDAŃSK 3,90 3,92 3,88 3,87 4,06 * Pomiary w poszczególnych latach prowadzone były przy użyciu nieco innych narzędzi pomiarowych oraz przy zastosowaniu częściow o innych wskaźników cząstkowych. 32

33 Rys. 32. Ocena dostępności komunikacji tramwajowej w pobliżu miejsca zamieszkania (w %) Rys. 33. Ocena dostępności komunikacji tramwajowej w pobliżu miejsca zamieszkania w poszczególnych dzielnicach (średnia) 33

34 Rys. 34. Ocena częstotliwości kursowania tramwajów (w %) Rys. 35. Ocena częstotliwości kursowania tramwajów według mieszkańców poszczególnych dzielnic (średnia) 34

35 Rys. 36. Ocena stanu i czystości przystanków (w %) Rys. 37. Ocena stanu i czystości przystanków według mieszkańców poszczególnych dzielnic (średnia) 35

36 Rys. 38. Ocena punktualności kursowania tramwajów (w %) Rys. 39. Ocena punktualności kursowania tramwajów według mieszkańców poszczególnych dzielnic (średnia) 36

37 Rys. 40. Ocena jakości i komfortu podróżowania (w %) Rys. 41. Ocena jakości i komfortu podróżowania według mieszkańców poszczególnych dzielnic (średnia) 37

38 Rys. 42. Ocena stanu i czystości tramwajów (w %) Rys. 43. Ocena stanu i czystości tramwajów według mieszkańców poszczególnych dzielnic (średnia) 38

39 Rys. 44. Ocena wysokości cen biletów (w %) Rys. 45. Ocena wysokości cen biletów według mieszkańców poszczególnych dzielnic (średnia) 39

40 Komunikacja autobusowa Wartość średnia wskaźnika syntetycznego: x = 3,93 (dotyczy tylko osób korzystających, n = 1108). Składniki cząstkowe: usytuowanie przystanku od miejsca zamieszkania częstotliwość kursowania pojazdów punktualność (odjazdy zgodnie z planem) stan i czystość taboru (pojazdów) jakość i komfort podróżowania stan i czystość przystanków cena biletów Rys. 46. Ocena komunikacji autobusowej z uwzględnieniem podziału na strefy miasta Tab. 7. Ocena komunikacji autobusowej wartość średnia wskaźnika dla poszczególnych stref (średnia) Przymorze Wielkie, Przymorze Małe, Żabianka Jelitkowo 4,16 4,05 3,85 4,17 4,14 Brzeźno, Nowy Port, Letnica, Młyniska 3,71 3,97 3,78 3,74 4,14 Zaspa Młyniec, Zaspa Rozstaje 4,00 4,15 3,63 3,95 4,05 Chełm, Jasień, Ujeścisko-Łostowice 3,93 3,85 3,69 3,80 4,00 Śródmieście, Aniołki 3,78 3,71 3,70 3,65 3,95 Wrzeszcz Dolny, Wrzeszcz Górny, Strzyża 4,02 3,89 3,81 3,86 3,89 Siedlce, Suchanino, Wzgórze Mickiewicza 3,87 3,91 3,68 3,82 3,87 Orunia Św. Wojciech, Olszynka 3,65 3,37 3,36 3,64 3,85 Stogi, Przeróbka, Krakowiec Górki Zach., Rudniki, W-pa Sobieszewska 3,62 3,73 3,16 3,21 3,83 Piecki Migowo, Brętowo 4,11 3,86 3,67 3,78 3,79 Oliwa, VII Dwór 3,87 3,72 3,32 3,48 3,64 Osowa, Kokoszki, Matarnia 3,40 2,97 3,40 3,23 3,64 GDAŃSK 3,90 3,81 3,64 3,77 3,93 * Pomiary w poszczególnych latach prowadzone były przy użyciu nieco innych narzędzi pomiarowych oraz przy zastosowaniu częściowo innych wskaźników cząstkowych. 40

41 Rys. 47. Ocena dostępności komunikacji autobusowej w pobliżu miejsca zamieszkania (w %) Rys. 48. Ocena dostępności komunikacji autobusowej w pobliżu miejsca zamieszkania w poszczególnych dzielnicach (średnia) 41

42 Rys. 49. Ocena częstotliwości kursowania autobusów (w %) Rys. 50. Ocena częstotliwości kursowania autobusów według mieszkańców poszczególnych dzielnic (średnia) 42

43 Rys. 51. Ocena stanu i czystości przystanków (w %) Rys. 52. Ocena stanu i czystości przystanków według mieszkańców poszczególnych dzielnic (średnia) 43

44 Rys. 53. Ocena punktualności kursowania autobusów (w %) Rys. 54. Ocena punktualności kursowania autobusów według mieszkańców poszczególnych dzielnic (średnia) 44

45 Rys. 55. Ocena jakości i komfortu podróżowania (w %) Rys. 56. Ocena jakości i komfortu podróżowania według mieszkańców poszczególnych dzielnic (średnia) 45

46 Rys. 57. Ocena stanu i czystości autobusów (w %) Rys. 58. Ocena stanu i czystości autobusów według mieszkańców poszczególnych dzielnic (średnia) 46

47 Rys. 59. Ocena wysokości cen biletów (w %) Rys. 60. Ocena wysokości cen biletów według mieszkańców poszczególnych dzielnic (średnia) 47

48 Komunikacja SKM i PKM Wartość średnia wskaźnika syntetycznego: x = 3,98 (dotyczy tylko osób korzystających, n = 739). Składniki cząstkowe: usytuowanie przystanku od miejsca zamieszkania częstotliwość kursowania pojazdów punktualność (odjazdy zgodnie z planem) stan i czystość taboru jakość i komfort podróżowania stan i czystość przystanków cena biletów Rys. 61. Ocena komunikacji SKM i PKM z uwzględnieniem podziału na strefy miasta Tab. 8. Ocena komunikacji SKM i PKM wartość średnia wskaźnika dla poszczególnych stref (średnia) Wrzeszcz Dolny, Wrzeszcz Górny, Strzyża 4,01 3,42 3,45 3,80 4,36 Oliwa, VII Dwór 3,72 3,53 3,08 3,74 4,16 Przymorze Wielkie, Przymorze Małe, Żabianka Jelitkowo 4,06 3,85 3,49 4,10 4,09 Śródmieście, Aniołki 3,55 4,00 3,38 3,58 4,02 Zaspa Młyniec, Zaspa Rozstaje 3,92 4,03 3,45 3,92 3,97 Piecki Migowo, Brętowo 3,58 3,58 3,03 3,10 3,95 Brzeźno, Nowy Port, Letnica, Młyniska 3,25 3,35 3,41 3,20 3,84 Chełm, Jasień, Ujeścisko-Łostowice 3,39 3,57 3,03 3,23 3,80 Osowa, Kokoszki, Matarnia 3,21 3,74 2,58 3,29 3,79 Stogi, Przeróbka, Krakowiec Górki Zach., Rudniki, W-pa Sobieszewska 3,44 3,79 3,22 3,36 3,76 Siedlce, Suchanino, Wzgórze Mickiewicza 3,66 3,71 3,18 3,78 3,57 Orunia Św. Wojciech, Olszynka 3,35 2,98 3,14 3,45 3,35 GDAŃSK 3,70 3,66 3,27 3,67 3,98 * Pomiary w poszczególnych latach prowadzone były przy użyciu nieco innych narzędzi pomiarowych oraz przy zastosowaniu częściow o innych wskaźników cząstkowych. 48

49 Rys. 62. Ocena dostępności komunikacji SKM i PKM w pobliżu miejsca zamieszkania (w %) Rys. 63. Ocena dostępności komunikacji SKM i PKM w pobliżu miejsca zamieszkania w poszczególnych dzielnicach (średnia) 49

50 Rys. 64. Ocena częstotliwości kursowania SKM i PKM (w %) Rys. 65. Ocena częstotliwości kursowania SKM i PKM według mieszkańców poszczególnych dzielnic (średnia) 50

51 Rys. 66. Ocena stanu i czystości przystanków i dworców (w %) Rys. 67. Ocena stanu i czystości przystanków i dworców według mieszkańców poszczególnych dzielnic (średnia) 51

52 Rys. 68. Ocena punktualności kursowania SKM i PKM (w %) Rys. 69. Ocena punktualności kursowania SKM i PKM według mieszkańców poszczególnych dzielnic (średnia) 52

53 Rys. 70. Ocena jakości i komfortu podróżowania (w %) Rys. 71. Ocena jakości i komfortu podróżowania według mieszkańców poszczególnych dzielnic (średnia) 53

54 Rys. 72. Ocena stanu i czystości taboru SKM i PKM (w %) Rys. 73. Ocena stanu i czystości taboru SKM i PKM według mieszkańców poszczególnych dzielnic (średnia) 54

55 Rys. 74. Ocena wysokości cen biletów (w %) Rys. 75. Ocena wysokości cen biletów według mieszkańców poszczególnych dzielnic (średnia) 55

56 Powiązania komunikacyjne Wartość średnia wskaźnika syntetycznego: x = 4,23. Składniki cząstkowe: możliwość dotarcia do innych dzielnic miasta w celach rodzinnych lub towarzyskich możliwość dotarcia do miejsca pracy lub nauki Rys. 76. Powiązania komunikacyjne z uwzględnieniem podziału na strefy miasta Tab. 9. Powiązania komunikacyjne wartość średnia wskaźnika dla poszczególnych dzielnic (średnia) Wrzeszcz Dolny, Wrzeszcz Górny, Strzyża 4,08 4,43 4,46 4,26 4,68 Przymorze Wielkie, Przymorze Małe, Żabianka Jelitkowo 4,26 4,35 4,37 4,66 4,50 Śródmieście, Aniołki 3,72 4,17 4,29 4,16 4,37 Chełm, Jasień, Ujeścisko-Łostowice 3,47 3,87 3,80 4,09 4,30 Zaspa Młyniec, Zaspa Rozstaje 4,04 4,14 4,12 4,32 4,24 Siedlce, Suchanino, Wzgórze Mickiewicza 3,93 4,40 4,03 4,24 4,23 Brzeźno, Nowy Port, Letnica, Młyniska 3,65 4,71 4,04 3,96 4,23 Oliwa, VII Dwór 3,97 4,20 3,90 4,04 4,12 Piecki Migowo, Brętowo 4,09 3,99 3,78 3,84 4,09 Stogi, Przeróbka, Krakowiec Górki Zach., Rudniki, W-pa Sobieszewska 3,70 4,95 3,71 3,67 3,87 Orunia Św. Wojciech, Olszynka 3,54 3,47 3,56 3,78 3,62 Osowa, Kokoszki, Matarnia 3,28 2,99 3,28 3,26 3,32 GDAŃSK 3,85 4,18 4,01 4,11 4,23 * Pomiary w poszczególnych latach prowadzone były przy użyciu nieco innych narzędzi pomiarowych oraz przy zastosowaniu częściowo innych wskaźników cząstkowych. 56

57 Rys. 77. Ocena możliwości dotarcia do innych dzielnic miasta, do których badani udają się najczęściej w celach rodzinnych lub towarzyskich (w %) Rys. 78. Ocena możliwości dotarcia do innych dzielnic miasta, do których badani udają się najczęściej w celach rodzinnych lub towarzyskich według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 57

58 Rys. 79. Ocena możliwości dotarcia do miejsca pracy lub nauki (w %) Rys. 80. Ocena możliwości dotarcia do miejsca pracy lub nauki według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 58

59 Infrastruktura drogowa Wartość średnia wskaźnika syntetycznego: x = 3,51. Składniki cząstkowe: stan nawierzchni dróg przejezdność ulic stan infrastruktury rowerowej dostępność infrastruktury rowerowej oświetlenie ulic i chodników odśnieżanie ulic w okresie zimowym możliwość parkowania w miejscu zamieszkania Rys. 81. Infrastruktura drogowa z uwzględnieniem podziału na strefy miasta stan chodników odśnieżanie chodników w okresie zimowym usytuowanie i bezpieczeństwo przejść dla pieszych zadowolenie z infrastruktury drogowej w miejscu zamieszkania Tab. 10. Infrastruktura drogowa wartość średnia wskaźnika dla poszczególnych dzielnic (średnia) Przymorze Wielkie, Przymorze Małe, Żabianka Jelitkowo 3,38 3,58 3,46 3,59 3,72 Chełm, Jasień, Ujeścisko-Łostowice 2,87 3,04 3,13 3,23 3,70 Brzeźno, Nowy Port, Letnica, Młyniska 3,06 3,21 3,46 3,07 3,63 Zaspa Młyniec, Zaspa Rozstaje 3,11 3,48 3,33 3,46 3,56 Śródmieście, Aniołki 2,73 3,30 3,36 2,81 3,56 Wrzeszcz Dolny, Wrzeszcz Górny, Strzyża 3,13 3,09 3,40 3,43 3,53 Siedlce, Suchanino, Wzgórze Mickiewicza 2,99 3,24 3,18 3,50 3,44 Piecki Migowo, Brętowo 2,94 3,08 3,00 3,14 3,44 Oliwa, VII Dwór 2,99 3,13 2,95 3,19 3,34 Osowa, Kokoszki, Matarnia 2,67 2,74 3,03 3,15 3,24 Stogi, Przeróbka, Krakowiec Górki Zach., Rudniki, W-pa Sobieszewska 2,74 3,18 2,68 2,84 3,12 Orunia Św. Wojciech, Olszynka 2,71 2,60 2,44 2,75 2,89 GDAŃSK 2,99 3,13 3,19 3,24 3,51 * Pomiary w poszczególnych latach prowadzone były przy użyciu nieco innych narzędzi pomiarowych oraz przy zastosowaniu częściowo innych wskaźników cząstkowych. 59

60 Rys. 82. Stan infrastruktury drogowej (w %) Rys. 83. Stan infrastruktury drogowej według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 60

61 Rys. 84. Przejezdność ulic (w %) Rys. 85. Przejezdność ulic według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 61

62 Rys. 86. Stan infrastruktury rowerowej (w %) Rys. 87. Stan infrastruktury rowerowej według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 62

63 Rys. 88. Dostępność infrastruktury rowerowej (w %) Rys. 89. Dostępność infrastruktury rowerowej według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 63

64 Rys. 90. Oświetlenie ulic i chodników (w %) Rys. 91. Oświetlenie ulic i chodników według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 64

65 Rys. 92. Odśnieżanie ulic w okresie zimowym (w %) Rys. 93. Odśnieżanie ulic w okresie zimowym według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 65

66 Rys. 94. Możliwość parkowania w miejscu zamieszkania (w %) Rys. 95. Możliwość parkowania w miejscu zamieszkania według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 66

67 Rys. 96. Stan chodników (w %) Rys. 97. Stan chodników według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 67

68 Rys. 98. Odśnieżanie chodników w okresie zimowym (w %) Rys. 99. Odśnieżanie chodników w okresie zimowym według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 68

69 Rys Usytuowanie i bezpieczeństwo przejść dla pieszych (w %) Rys Usytuowanie i bezpieczeństwo przejść dla pieszych według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 69

70 Rys Zadowolenie z infrastruktury drogowej w miejscu zamieszkania (w %) Rys Zadowolenie z infrastruktury drogowej w miejscu zamieszkania według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 70

71 Ochrona zdrowia Wartość średnia wskaźnika syntetycznego: x = 3,13. Składniki cząstkowe: dostęp do lekarza pierwszego kontaktu dostęp do lekarzy specjalistów możliwość wykonania badań laboratoryjnych i diagnostycznych pomoc medyczna w nocy, w weekendy i święta dostęp do usług stomatologicznych dostęp do porad i pomocy psychologicznej Rys Ochrona zdrowia z uwzględnieniem podziału na strefy miasta Tab. 11. Ochrona zdrowia wartość średnia wskaźnika dla poszczególnych dzielnic (średnia) Wrzeszcz Dolny, Wrzeszcz Górny, Strzyża 3,61 3,99 3,19 3,29 3,48 Śródmieście, Aniołki 3,47 3,80 3,50 3,16 3,34 Siedlce, Suchanino, Wzgórze Mickiewicza 3,38 3,87 3,22 3,31 3,20 Zaspa Młyniec, Zaspa Rozstaje 3,42 3,79 2,97 3,08 3,14 Przymorze Wielkie, Przymorze Małe, Żabianka Jelitkowo 3,36 3,66 2,88 3,01 3,14 Chełm, Jasień, Ujeścisko-Łostowice 3,59 3,78 2,95 2,96 3,12 Brzeźno, Nowy Port, Letnica, Młyniska 3,17 3,86 2,94 2,80 3,12 Osowa, Kokoszki, Matarnia 3,13 3,06 2,92 2,98 3,03 Oliwa, VII Dwór 3,44 3,71 2,92 3,22 2,97 Piecki Migowo, Brętowo 3,60 3,90 3,25 2,90 2,91 Stogi, Przeróbka, Krakowiec Górki Zach., Rudniki, W-pa Sobieszewska 3,21 3,89 2,55 2,87 2,75 Orunia Św. Wojciech, Olszynka 3,34 3,50 2,58 2,83 2,72 GDAŃSK 3,42 3,75 3,01 3,04 3,13 * Pomiary w poszczególnych latach prowadzone były przy użyciu nieco innych narzędzi pomiarowych oraz przy zastosowaniu częściowo innych wskaźników cząstkowych. 71

72 Rys Dostępność lekarzy pierwszego kontaktu (w %) Rys Dostępność lekarzy pierwszego kontaktu według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 72

73 Rys Dostępność lekarzy specjalistów (w %) Rys Dostępność lekarzy specjalistów według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 73

74 Rys Możliwość wykonania badań laboratoryjnych i diagnostycznych (w %) Rys Możliwość wykonania badań laboratoryjnych i diagnostycznych według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 74

75 Rys Dostępność pomocy medycznej w nocy, weekendy i święta (w %) Rys Dostępność pomocy medycznej w nocy, weekendy i święta według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 75

76 Rys Dostępność usług stomatologicznych (w %) Rys Dostępność usług stomatologicznych według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 76

77 Rys Dostępność do porad i pomocy psychologicznej (w %) Rys Dostępność do porad i pomocy psychologicznej według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 77

78 Sytuacja finansowa mieszkańców Wartość średnia wskaźnika syntetycznego: x = 3,44. Składniki cząstkowe: możliwość zakupu podstawowych produktów żywnościowych możliwość zakupu niezbędnej odzieży i obuwia możliwość regulowania opłat za mieszkanie, płacenia rachunków możliwość oszczędzania i inwestowania możliwość zakupu towarów luksusowych Rys Sytuacja finansowa mieszkańców z uwzględnieniem podziału na strefy miasta Tab. 12. Sytuacja finansowa wartość średnia wskaźnika dla poszczególnych dzielnic (średnia) Wrzeszcz Dolny, Wrzeszcz Górny, Strzyża 3,38 3,95 3,21 3,26 3,63 Śródmieście, Aniołki 3,38 3,74 3,29 3,24 3,57 Osowa, Kokoszki, Matarnia 3,86 3,73 3,29 3,21 3,57 Siedlce, Suchanino, Wzgórze Mickiewicza 3,46 3,81 3,38 3,42 3,54 Chełm, Jasień, Ujeścisko-Łostowice 3,59 3,95 3,17 3,24 3,52 Przymorze Wielkie, Przymorze Małe, Żabianka Jelitkowo 3,40 3,99 3,13 3,45 3,49 Piecki Migowo, Brętowo 3,67 3,92 3,25 3,25 3,47 Zaspa Młyniec, Zaspa Rozstaje 3,54 3,88 3,25 3,31 3,44 Oliwa, VII Dwór 3,36 3,89 3,03 3,06 3,37 Brzeźno, Nowy Port, Letnica, Młyniska 3,25 3,80 3,10 3,06 3,08 Orunia Św. Wojciech, Olszynka 3,26 3,63 2,78 2,88 3,04 Stogi, Przeróbka, Krakowiec Górki Zach., Rudniki, W-pa Sobieszewska 3,15 3,97 2,62 2,98 2,93 GDAŃSK 3,44 3,85 3,15 3,23 3,44 * Pomiary w poszczególnych latach prowadzone były przy użyciu nieco innych narzędzi pomiarowych oraz przy zastosowaniu częściowo innych wskaźników cząstkowych. 78

79 Rys Możliwość zakupu podstawowych produktów żywnościowych (w %) Rys Możliwość zakupu podstawowych produktów żywnościowych według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 79

80 Rys Możliwość zakupu niezbędnej odzieży i obuwia (w %) Rys Możliwość zakupu niezbędnej odzieży i obuwia według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 80

81 Rys Regulowanie opłat za mieszkanie, płacenie rachunków (w %) Rys Regulowanie opłat za mieszkanie, płacenie rachunków według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 81

82 Rys Możliwość oszczędzania i inwestowania (w %) Rys Możliwość oszczędzania i inwestowania według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 82

83 Rys Możliwość zakupu towarów luksusowych (w %) Rys Możliwość zakupu towarów luksusowych według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 83

84 Rys Jak ocenia Pan(i) swoją sytuację materialną? (w %) 48,0 44,1 37,9 39,2 35,3 30,5 2,2 1,8 1,3 12,4 11,0 5,4 9,2 7,0 3,8 4,5 4,5 1,9 bardzo źle źle ani źle, ani dobrze dobrze bardzo dobrze trudno powiedzieć W porównaniu do roku 2014, w edycji 2016 odnotowano wzrost pozytywnych ocen sytuacji materialnej (odpowiedzi dobrze i bardzo dobrze łącznie) o 6,4 punktów procentowych. W porównaniu do lat poprzednich wzrósł odsetek odpowiedzi trudno powiedzieć (z poziomu 1,9% w 2014 do 9,3% w 2016). 84

85 Rys Ocena sytuacji materialnej z uwzględnieniem podziału na strefy miasta (w %) 85

86 Ocena warunków mieszkaniowych Wartość średnia wskaźnika syntetycznego: x = 3,99. Składniki cząstkowe: stan techniczny mieszkania / domu wyposażenie mieszkania / domu (sprzęt AGD, meble itp.) wielkość mieszkania / domu (metraż) Rys Ocena warunków mieszkaniowych z uwzględnieniem podziału na strefy miasta Tab. 13. Ocena warunków mieszkaniowych wartość średnia wskaźnika dla poszczególnych dzielnic (średnia) Zaspa Młyniec, Zaspa Rozstaje 3,54 3,88 4,07 4,00 4,16 Wrzeszcz Dolny, Wrzeszcz Górny, Strzyża 3,38 3,95 3,95 3,93 4,12 Chełm, Jasień, Ujeścisko-Łostowice 3,59 3,95 3,96 4,01 4,11 Śródmieście, Aniołki 3,38 3,74 4,23 3,83 4,09 Osowa, Kokoszki, Matarnia 3,86 3,73 4,38 4,12 4,06 Piecki Migowo, Brętowo 3,67 3,92 3,85 4,11 4,06 Oliwa, VII Dwór 3,36 3,89 3,57 3,70 4,06 Brzeźno, Nowy Port, Letnica, Młyniska 3,25 3,80 4,19 3,62 3,94 Siedlce, Suchanino, Wzgórze Mickiewicza 3,46 3,81 4,03 4,09 3,92 Przymorze Wielkie, Przymorze Małe, Żabianka Jelitkowo 3,40 3,99 3,92 4,16 3,89 Orunia Św. Wojciech, Olszynka 3,26 3,63 3,40 3,64 3,61 Stogi, Przeróbka, Krakowiec Górki Zach., Rudniki, W-pa Sobieszewska 3,15 3,97 3,44 3,73 3,52 GDAŃSK 3,44 3,85 3,94 3,95 3,99 * Pomiary w poszczególnych latach prowadzone były przy użyciu nieco innych narzędzi pomiarowych oraz przy zastosowaniu częściow o innych wskaźników cząstkowych. 86

87 Rys Ocena stanu technicznego domu, mieszkania (w %) Rys Ocena stanu technicznego zamieszkiwanego domu, mieszkania według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 87

88 Rys Ocena posiadanego wyposażenia (AGD, umeblowanie) (w %) Rys Ocena posiadanego wyposażenia (AGD, umeblowanie) według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 88

89 Rys Ocena metrażu domu, mieszkania (w %) Rys Ocena metrażu domu, mieszkania według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 89

90 Poczucie bezpieczeństwa Wartość średnia wskaźnika syntetycznego: x = 3,73. Składniki cząstkowe: poczucie bezpieczeństwa w dzień poczucie bezpieczeństwa w nocy poczucie bezpieczeństwa w zakresie ochrony mienia poczucie bezpieczeństwa w zakresie ochrony życia (napady) szybkość i skuteczność działania policji szybkość i skuteczność działania Straży Miejskiej relacje z sąsiadami i pomoc sąsiedzka Rys Poczucie bezpieczeństwa z uwzględnieniem podziału na strefy miasta Tab. 14. Poczucie bezpieczeństwa wartość średnia wskaźnika dla poszczególnych dzielnic (średnia) Osowa, Kokoszki, Matarnia 3,59 3,77 3,55 3,85 3,98 Chełm, Jasień, Ujeścisko-Łostowice 3,53 4,16 3,52 3,74 3,93 Oliwa, VII Dwór 3,62 4,21 3,52 3,61 3,82 Śródmieście, Aniołki 3,11 3,93 3,55 3,44 3,77 Przymorze Wielkie, Przymorze Małe, Żabianka Jelitkowo 3,44 4,07 3,56 3,74 3,72 Wrzeszcz Dolny, Wrzeszcz Górny, Strzyża 3,28 4,06 3,43 3,66 3,72 Zaspa Młyniec, Zaspa Rozstaje 3,34 3,98 3,55 3,52 3,72 Piecki Migowo, Brętowo 3,61 3,98 3,46 3,80 3,64 Siedlce, Suchanino, Wzgórze Mickiewicza 3,49 4,26 3,58 3,92 3,61 Brzeźno, Nowy Port, Letnica, Młyniska 2,99 3,92 3,45 3,22 3,53 Stogi, Przeróbka, Krakowiec Górki Zach., Rudniki, W-pa Sobieszewska 3,09 3,88 3,16 3,21 3,47 Orunia Św. Wojciech, Olszynka 3,28 3,97 2,86 3,42 3,32 GDAŃSK 3,37 4,02 3,46 3,62 3,73 * Pomiary w poszczególnych latach prowadzone były przy użyciu nieco innych narzędzi pomiarowych oraz przy zastosowaniu częściow o innych wskaźników cząstkowych. 90

91 Rys Poczucie bezpieczeństwa w dzień (w %) Rys Poczucie bezpieczeństwa w dzień według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 91

92 Rys Poczucie bezpieczeństwa w nocy (w %) Rys Poczucie bezpieczeństwa w nocy według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 92

93 Rys Poczucie bezpieczeństwa w zakresie ochrony mienia (w %) Rys Poczucie bezpieczeństwa w zakresie ochrony mienia według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 93

94 Rys Poczucie bezpieczeństwa w zakresie ochrony życia (napady) (w %) Rys Poczucie bezpieczeństwa w zakresie ochrony życia według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 94

95 Rys Ocena skuteczności i szybkości działania policji (w %) Rys Ocena skuteczności (średnia) i szybkości działania policji według mieszkańców poszczególnych stref miasta 95

96 Rys Ocena skuteczności i szybkości działania Straży Miejskiej (w %) Rys Ocena skuteczności i szybkości działania Straży Miejskiej według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 96

97 Rys Relacje z sąsiadami, pomoc sąsiedzka (w %) Rys Relacje z sąsiadami, pomoc sąsiedzka według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 97

98 Rys Czy był(a)by Pan(i) gotowy(a) zaangażować się w poprawę bezpieczeństwa w miejscu zamieszkania (gotowość powiadomienia policji o przestępstwie, niesienie pomocy innym w sytuacji zagrożenia, gotowość zaangażowania się w działania społeczne na rzecz poprawy bezpieczeństwa? (w %) ,1 48,0 47, ,1 28,3 24,1 10,7 8,8 6,6 4,6 4,3 4,5 1,1 16,1 11,7 zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie trudno powiedzieć W porównaniu do roku 2014 nieznacznie zwiększył się odsetek badanych gotowych zaangażować się w działania na rzecz poprawy bezpieczeństwa w miejscu zamieszkania poprzez gotowość powiadomienia policji o przestępstwie, niesienie pomocy innym w sytuacji zagrożenia itp. Należy przyjąć, iż wskaźnik ten pozostaje na zbliżonym poziomie w porównaniu do poprzedniej edycji z roku Uwagę zwraca wysoki odsetek odpowiedzi trudno powiedzieć, który wzrósł o 4,4 p.p. 98

99 Rys Gotowość do zaangażowania się w poprawę bezpieczeństwa w miejscu zamieszkania z uwzględnieniem podziału na strefy miasta (w %) 99

100 Przyroda i środowisko naturalne Wartość średnia wskaźnika syntetycznego: x = 3,84. Składniki cząstkowe: czystość powietrza natężenie hałasu działalność służb sanitarno-porządkowych wywóz śmieci obecność pojemników do segregacji śmieci dostępność do terenów zielonych czystość i estetyka terenów zielonych jakość wody pitnej Rys Przyroda i środowisko naturalne z uwzględnieniem podziału na strefy miasta Tab. 15. Przyroda i środowisko naturalne wartość średnia wskaźnika dla poszczególnych dzielnic (średnia) Przymorze Wielkie, Przymorze Małe, Żabianka Jelitkowo 3,80 4,09 3,48 4,13 4,13 Zaspa Młyniec, Zaspa Rozstaje 3,58 4,20 3,82 4,00 4,02 Oliwa, VII Dwór 3,38 4,01 3,47 4,10 4,01 Osowa, Kokoszki, Matarnia 3,60 3,57 3,62 3,79 3,96 Orunia Św. Wojciech, Olszynka 3,21 3,57 2,75 3,43 3,86 Siedlce, Suchanino, Wzgórze Mickiewicza 3,32 3,79 3,35 3,89 3,84 Chełm, Jasień, Ujeścisko-Łostowice 3,52 3,82 3,54 3,62 3,83 Piecki Migowo, Brętowo 3,69 3,58 3,53 3,93 3,76 Śródmieście, Aniołki 2,98 3,46 3,15 3,31 3,72 Brzeźno, Nowy Port, Letnica, Młyniska 2,79 4,00 3,30 3,39 3,66 Wrzeszcz Dolny, Wrzeszcz Górny, Strzyża 3,00 3,34 3,15 3,49 3,65 Stogi, Przeróbka, Krakowiec Górki Zach., Rudniki, W-pa Sobieszewska 3,06 3,67 2,81 3,26 3,58 GDAŃSK 3,35 3,76 3,36 3,71 3,84 * Pomiary w poszczególnych latach prowadzone były przy użyciu nieco innych narzędzi pomiarowych oraz przy zastosowaniu częściow o innych wskaźników cząstkowych. 100

101 Rys Czystość powietrza (w %) Rys Czystość powietrza według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 101

102 Rys Natężenie hałasu (w %) Rys Natężenie hałasu według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 102

103 Rys Działalność służb sanitarno-porządkowych (w %) Rys Działalność służb sanitarno-porządkowych według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 103

104 Rys Wywóz śmieci (w %) Rys Wywóz śmieci według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 104

105 Rys Obecność pojemników do segregacji śmieci (w %) Rys Obecność pojemników do segregacji śmieci według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 105

106 Rys Dostępność terenów zielonych (w %) Rys Dostępność terenów zielonych według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 106

107 Rys Czystość i estetyka terenów zielonych (w %) Rys Czystość i estetyka terenów zielonych według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 107

108 Rys Jakość wody pitnej (w %) Rys Jakość wody pitnej według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 108

109 Rys Czy dba Pan(i) o czystość przestrzeni publicznej (np. nieśmiecenie, sprzątanie po psie, niepalenie śmieci w piecu)? (w %) Zdecydowana większość mieszkańców Gdańska deklaruje, iż dba o czystość przestrzeni publicznej. Odpowiedzi zdecydowanie tak oraz raczej tak stanowią łącznie 98,1% odpowiedzi. 109

110 Rys Odpowiedzi na pytanie Czy dba Pan(i) o czystość przestrzeni publicznej z uwzględnieniem podziału na strefy miasta (w %) 110

111 Infrastruktura rekreacyjno-sportowa Wartość średnia wskaźnika syntetycznego: x = 3,60. Składniki cząstkowe: dostępność miejsc spacerowowypoczynkowych (parki) jakość miejsc spacerowo-wypoczynkowych parki, zieleńce) dostępność placów zabaw dla dzieci dostępność usług rekreacyjnych (np. bilard, kręgle, klub) dostępność infrastruktury sportowej (baseny, boiska, hale i sale sportowe) jakość infrastruktury sportowej atrakcyjność oferty imprez i wydarzeń sportowych w mieście dostępność do informacji na temat imprez sportowych w mieście Rys Infrastruktura rekreacyjno-sportowa z uwzględnieniem podziału na strefy miasta Tab. 16. Infrastruktura rekreacyjno-sportowa wartość średnia wskaźnika dla poszczególnych dzielnic (średnia) Przymorze Wielkie, Przymorze Małe, Żabianka Jelitkowo 3,69 4,09 4,05 4,03 4,13 Zaspa Młyniec, Zaspa Rozstaje 3,74 4,09 4,10 3,93 3,92 Oliwa, VII Dwór 3,56 3,83 4,12 3,92 3,92 Wrzeszcz Dolny, Wrzeszcz Górny, Strzyża 3,16 3,63 3,87 3,26 3,79 Chełm, Jasień, Ujeścisko-Łostowice 3,09 3,44 3,59 3,33 3,57 Śródmieście, Aniołki 2,61 3,51 3,84 2,93 3,57 Piecki Migowo, Brętowo 3,09 3,56 3,55 3,14 3,46 Brzeźno, Nowy Port, Letnica, Młyniska 2,46 4,14 3,72 3,07 3,42 Siedlce, Suchanino, Wzgórze Mickiewicza 2,95 3,53 3,62 3,61 3,32 Osowa, Kokoszki, Matarnia 2,56 2,97 3,20 3,09 3,25 Orunia Św. Wojciech, Olszynka 2,69 2,90 3,24 2,84 3,21 Stogi, Przeróbka, Krakowiec Górki Zach., Rudniki, W-pa Sobieszewska 2,12 3,84 2,90 2,57 2,83 GDAŃSK 3,05 3,63 3,70 3,37 3,60 * Pomiary w poszczególnych latach prowadzone były przy użyciu nieco innych narzędzi pomiarowych oraz przy zastosowaniu częściowo innych wskaźników cząstkowych. 111

112 Rys Dostępność miejsc spacerowo-wypoczynkowych (w %) Rys Dostępność miejsc spacerowo-wypoczynkowych według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 112

113 Rys Jakość miejsc spacerowo-wypoczynkowych (w %) Rys Jakość miejsc spacerowo-wypoczynkowych według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 113

114 Rys Dostępność placów zabaw dla dzieci (w %) Rys Dostępność placów zabaw dla dzieci według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 114

115 Rys Dostępność usług rekreacyjnych (bilard, kręgle, klub) (w %) Rys Dostępność usług rekreacyjnych według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 115

116 Rys Dostępność infrastruktury sportowej (baseny, boiska, sale i hale sportowe) (w %) Rys Dostępność infrastruktury sportowej według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 116

117 Rys Jakość infrastruktury sportowej (w %) Rys Jakość infrastruktury sportowej według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 117

118 Rys Atrakcyjność oferty imprez i wydarzeń sportowych w mieście (w %) Rys Atrakcyjność oferty imprez i wydarzeń sportowych w mieście według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 118

119 Rys Dostępność informacji dotyczących imprez sportowych w mieście (w %) Rys Dostępność informacji dotyczących imprez sportowych w mieście według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 119

120 Rys Czy Pana(i) zdaniem szkolna infrastruktura (np. sala gimnastyczna, boisko, sale lekcyjne na potrzeby spotkań) są dostępne dla mieszkańców (w godzinach popołudniowych oraz w dni wolne od nauki)? (w %) 120

121 Rys Dostępność szkolnej infrastruktury dla mieszkańców z uwzględnieniem podziału na strefy miasta (w %) 121

122 Infrastruktura plażowa Wartość średnia wskaźnika syntetycznego: x = 2,94. Składniki cząstkowe: dostępność i stan pryszniców i przebieralni dostępność i stan toalet dostępność i stan wypożyczalni sprzętu rekreacyjnego dostępność i stan obiektów gastronomicznych Rys Ocena infrastruktury plażowej z uwzględnieniem podziału na strefy miasta Tab. 17. Infrastruktura plażowa wartość średnia wskaźnika dla poszczególnych dzielnic (średnia) 2016 Siedlce, Suchanino, Wzgórze Mickiewicza 3,07 Przymorze Wielkie, Przymorze Małe, Żabianka Jelitkowo 3,02 Stogi, Przeróbka, Krakowiec Górki Zach., Rudniki, W-pa Sobieszewska 3,01 Chełm, Jasień, Ujeścisko-Łostowice 2,97 Osowa, Kokoszki, Matarnia 2,97 Piecki Migowo, Brętowo 2,96 Wrzeszcz Dolny, Wrzeszcz Górny, Strzyża 2,94 Śródmieście, Aniołki 2,92 Brzeźno, Nowy Port, Letnica, Młyniska 2,80 Zaspa Młyniec, Zaspa Rozstaje 2,77 Orunia Św. Wojciech, Olszynka 2,77 Oliwa, VII Dwór 2,72 GDAŃSK 2,94 122

123 Rys Dostępność i stan pryszniców i przebieralni (w %) Rys Dostępność i stan pryszniców i przebieralni według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 123

124 Rys Dostępność i stan toalet (w %) Rys Dostępność i stan toalet według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 124

125 Rys Dostępność i stan wypożyczalni sprzętu rekreacyjnego (w %) Rys Dostępność i stan wypożyczalni sprzętu rekreacyjnego według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 125

126 Rys Dostępność i stan obiektów gastronomicznych (w %) Rys Dostępność i stan obiektów gastronomicznych według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 126

127 Oferta kulturalna miasta Wartość średnia wskaźnika syntetycznego: x = 4,02. Składniki cząstkowe: dostępność takich instytucji kultury jak: teatry, sale koncertowe atrakcyjność oferty kulturalnej w teatrach, salach koncertowych dostępność bibliotek publicznych i czytelni dostępność kin dostępność dzielnicowych instytucji kultury atrakcyjność oferty masowych imprez kulturalnych w mieście dostępność informacji na temat imprez i wydarzeń kulturalnych oraz oferty czasu wolnego atrakcyjność oferty spędzania czasu wolnego w Gdańsku (kultura, rozrywka, gastronomia, rekreacja) Rys Oferta kulturalna miasta z uwzględnieniem podziału na strefy miasta Tab. 18. Oferta kulturalna miasta wartość średnia wskaźnika dla poszczególnych dzielnic (średnia) Wrzeszcz Dolny, Wrzeszcz Górny, Strzyża 3,66 4,11 3,98 3,86 4,22 Śródmieście, Aniołki 3,47 4,48 4,06 3,69 4,14 Chełm, Jasień, Ujeścisko-Łostowice 3,48 3,46 3,81 3,85 4,13 Przymorze Wielkie, Przymorze Małe, Żabianka Jelitkowo 3,58 4,16 3,99 4,17 4,09 Zaspa Młyniec, Zaspa Rozstaje 3,51 4,20 3,92 3,92 4,05 Osowa, Kokoszki, Matarnia 2,98 3,04 3,37 3,44 4,04 Oliwa, VII Dwór 3,42 3,41 3,80 4,01 3,94 Siedlce, Suchanino, Wzgórze Mickiewicza 3,45 3,75 3,64 3,91 3,93 Orunia Św. Wojciech, Olszynka 3,39 2,96 3,05 3,48 3,86 Piecki Migowo, Brętowo 3,67 4,04 3,86 3,89 3,84 Brzeźno, Nowy Port, Letnica, Młyniska 2,81 4,18 4,05 3,70 3,83 Stogi, Przeróbka, Krakowiec Górki Zach., Rudniki, W-pa Sobieszewska 3,26 3,59 3,50 3,42 3,55 GDAŃSK 3,43 3,78 3,82 3,83 4,02 * Pomiary w poszczególnych latach prowadzone były przy użyciu nieco innych narzędzi pomiarowych oraz przy zastosowaniu częściowo innych wskaźników cząstkowych. 127

128 Rys Dostępność takich instytucji kultury jak teatry, sale koncertowe (w %) Rys Dostępność takich instytucji kultury jak teatry, sale koncertowe według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) (średnia) 128

129 Rys Atrakcyjność oferty kulturalnej w teatrach, salach koncertowych (w %) Rys Atrakcyjność oferty kulturalnej w teatrach, salach koncertowych według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 129

130 Rys Dostępność bibliotek publicznych i czytelni (w %) Rys Dostępność bibliotek publicznych i czytelni według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 130

131 Rys Dostępność kin (w %) Rys Dostępność kin według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 131

132 Rys Dostępność dzielnicowych instytucji kultury (w %) Rys Dostępność dzielnicowych instytucji kultury według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 132

133 Rys Atrakcyjność oferty masowych imprez kulturalnych (w %) Rys Atrakcyjność oferty masowych imprez kulturalnych według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 133

134 Rys Dostępność informacji na temat imprez i wydarzeń kulturalnych oraz oferty czasu wolnego (w %) Rys Dostępność informacji na temat imprez i wydarzeń kulturalnych oraz oferty czasu wolnego według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 134

135 Rys Atrakcyjność oferty spędzania czasu wolnego w Gdańsku (w %) Rys Atrakcyjność oferty spędzania czasu wolnego w Gdańsku według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 135

136 Satysfakcja zawodowa UWAGA. Obliczenia ilustrujące satysfakcję zawodową obarczone są dużym błędem oszacowania, ponieważ zbiorowość osób pracujących stanowi 59,4% próby badawczej, czyli 881 osób. Wskaźniki zostały obliczone zatem dla 881 osób, a nie Wartość średnia wskaźnika syntetycznego: x = 3,70 (dotyczy osób pracujących). Składniki cząstkowe: warunki pracy (wyposażenie, warunki lokalowe) wynagrodzenie możliwość awansu i rozwoju zawodowego Rys Satysfakcja zawodowa z uwzględnieniem podziału na strefy miasta relacje z przełożonymi i atmosfera w pracy pewność utrzymania pracy lub znalezienia nowej pracy Tab. 19. Satysfakcja zawodowa wartość średnia wskaźnika dla poszczególnych dzielnic (średnia) Wrzeszcz Dolny, Wrzeszcz Górny, Strzyża 3,92 4,06 3,49 3,49 3,90 Piecki Migowo, Brętowo 3,82 3,90 3,52 3,58 3,89 Osowa, Kokoszki, Matarnia 3,75 3,94 3,86 3,64 3,82 Chełm, Jasień, Ujeścisko-Łostowice 3,61 4,01 3,43 3,50 3,76 Siedlce, Suchanino, Wzgórze Mickiewicza 3,42 4,34 3,55 3,53 3,71 Oliwa, VII Dwór 3,74 4,14 3,59 3,43 3,68 Śródmieście, Aniołki 3,65 3,97 3,58 3,27 3,68 Zaspa Młyniec, Zaspa Rozstaje 3,97 4,39 3,54 3,64 3,63 Przymorze Wielkie, Przymorze Małe, Żabianka Jelitkowo 3,81 4,26 3,40 3,61 3,61 Stogi, Przeróbka, Krakowiec Górki Zach., Rudniki, W-pa Sobieszewska 3,30 4,00 3,21 3,23 3,62 Orunia Św. Wojciech, Olszynka 3,64 3,93 3,01 3,44 3,38 Brzeźno, Nowy Port, Letnica, Młyniska 3,42 4,30 3,41 3,38 3,27 GDAŃSK 3,69 4,09 3,42 3,49 3,70 * Pomiary w poszczególnych latach prowadzone były przy użyciu nieco innych narzędzi pomiarowych oraz przy zastosowaniu częściow o innych wskaźników cząstkowych. 136

137 Rys Czy pracuje Pan(i) zawodowo? (w %) Rys Odpowiedzi na pytanie Czy pracuje Pan(i) zawodowo? z uwzględnieniem podziału na dzielnice (w %) 137

138 Rys Warunki pracy (wyposażenie, warunki lokalowe) (w %) Rys Warunki pracy według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 138

139 Rys Satysfakcja z wynagrodzenia (w %) Rys Satysfakcja z wynagrodzenia według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 139

140 Rys Możliwość awansu i rozwoju zawodowego (w %) Rys Możliwość awansu i rozwoju zawodowego według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 140

141 Rys Relacje z przełożonymi i atmosfera w pracy (w %) Rys Relacje z przełożonymi i atmosfera w pracy według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 141

142 Rys Pewność utrzymania pracy lub znalezienia nowej pracy (w %) Rys Pewność utrzymania pracy lub znalezienia nowej pracy według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 142

143 Przestrzeń publiczna w okolicy miejsca zamieszkania Wartość średnia wskaźnika syntetycznego: x = 3,21 Składniki cząstkowe: dostępność mebli miejskich jakość informacji miejskiej w przestrzeni estetyka przestrzeni (elewacja harmonizujące publicznej (tablice informacyjne, z otoczeniem, uporządkowane reklamy, oznakowanie ulic) zagospodarowane podwórka) możliwość przemieszczania się osób niepełnosprawnych, starszych i z małymi dziećmi Rys Przestrzeń publiczna w okolicy miejsca zamieszkania z uwzględnieniem podziału na strefy miasta Tab. 20. Przestrzeń publiczna w okolicy miejsca zamieszkania wartość średnia wskaźnika dla poszczególnych dzielnic (średnia) 2016 Zaspa Młyniec, Zaspa Rozstaje 3,38 Przymorze Wielkie, Przymorze Małe, Żabianka Jelitkowo 3,34 Śródmieście, Aniołki 3,34 Wrzeszcz Dolny, Wrzeszcz Górny, Strzyża 3,30 Chełm, Jasień, Ujeścisko-Łostowice 3,29 Brzeźno, Nowy Port, Letnica, Młyniska 3,15 Oliwa, VII Dwór 3,14 Piecki Migowo, Brętowo 3,13 Siedlce, Suchanino, Wzgórze Mickiewicza 3,11 Orunia Św. Wojciech, Olszynka 3,04 Osowa, Kokoszki, Matarnia 3,01 Stogi, Przeróbka, Krakowiec Górki Zach., Rudniki, W-pa Sobieszewska 2,75 GDAŃSK 3,21 143

144 Rys Dostępność mebli miejskich (w %) Rys Dostępność mebli miejskich według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 144

145 Rys Estetyka przestrzeni (elewacje harmonizujące z otoczeniem, uporządkowane reklamy, zagospodarowane podwórka) (w %) Rys Estetyka przestrzeni według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 145

146 Rys Jakość informacji miejskiej w przestrzeni publicznej (tablice informacyjne, oznakowanie ulic) (w %) Rys Jakość informacji miejskiej w przestrzeni publicznej według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 146

147 Rys Możliwość przemieszczania się osób niepełnosprawnych, starszych i z małymi dziećmi (w %) Rys Możliwość przemieszczania się osób niepełnosprawnych, starszych i z małymi dziećmi według mieszkańców poszczególnych stref miasta (średnia) 147

148 Rys Opinie na temat zasadności grodzenia płotem osiedli mieszkaniowych (w %) 148

149 Rys Opinie na temat zasadności grodzenia płotem osiedli mieszkaniowych z uwzględnieniem podziału na strefy miasta (w %) 149

150 Podsumowanie najważniejszych wyników Jakość życia jest pojęciem wielowymiarowym, stąd też na jego ocenę składa się wiele czynników. Ważną rolę odgrywa poziom bezpieczeństwa, zadowolenie z infrastruktury drogowej, komunikacyjnej, możliwość wypoczynku i rekreacji, zadowolenie z oferty kulturalnej, edukacyjnej oraz jakości usług i stanu środowiska naturalnego. O jakości życia przesądzają również dziedziny mniej związane z bezpośrednią działalnością władz lokalnych, takie jak np. jakość usług medycznych, satysfakcja z pracy zawodowej, czy też posiadane warunki bytowe i materialne. Wartość średnia wskaźnika ogólnego wyniosła dla miasta Gdańsk x = 3,69, co należy uznać za wynik pozytywny, w porównaniu do badania z 2014 r. wskaźnik wzrósł o 0,06 pkt. wartości średniej. Miasto jako całość nie jest tworem jednorodnym, w jego obrębie znajdują się obszary znacząco zróżnicowane pod wieloma względami. Rys Ogólny wskaźnik jakości życia Obszary, w których ogólny wskaźnik jakości życia osiągnął najwyższą wartość to dzielnice najlepiej skomunikowane, położone przy głównych szlakach komunikacyjnych. Obszary, na których zarejestrowano najwyższe oceny jakości życia stanowią centrum handlowo-rekreacyjne Gdańska. Na wysoki poziom jakości życia mają wpływ zarówno różnorodność i bogactwo oferty centrów handlowych, kin, instytucji rekreacyjno-rozrywkowych. Z kolei tereny, które położone są w pobliżu brzegu morskiego umożliwiają atrakcyjne spędzanie czasu wolnego, co z pewnością podnosi ich walory pod względem zamieszkiwania. Nieco inaczej należy spojrzeć na wysoki wynik wskaźnika zarejestrowany w dzielnicach Chełm, Ujeścisko- Łostowice i Jasień. W porównaniu do poprzednich badań w dzielnicach tych odnotowano wzrost wszystkich 150

151 wskaźników związanych ze środkami oraz powiązaniami komunikacyjnymi. Oddanie do użytku głównych inwestycji odciążających arterie ruchu samochodowego mogą być traktowane przez mieszkańców jako znaczące podniesienie komfortu podróży do innych użytkowanych na co dzień stref miasta. Dzielnice, których mieszkańcy wystawili najniższe oceny poszczególnym aspektom życia w mieście, charakteryzują się dużym zróżnicowaniem zabudowy; można tam spotkać zarówno domy wolnostojące, jak i wielopiętrową zabudowę typową dla miejskiej substancji mieszkaniowej. Budynki i mieszkania oraz otaczająca je infrastruktura charakteryzują się zróżnicowanym standardem użytkowym. W większości będą to nieruchomości wymagające renowacji. W skali miasta są to tereny sąsiadujące z terenami przemysłowymi i magazynowo-składowymi, stanowiące zaplecze mieszkaniowe osób zatrudnionych dawniej w przemyśle stoczniowym. Dzielnice te charakteryzują się niskim poziomem standardu zasobów mieszkaniowych. W dzielnicach tych dominuje zabudowa komunalna, co również pozostaje w związku z wiekiem dzielnic, a także ze strukturą ludności tam zamieszkującej. Sytuacja ta znajduje odzwierciedlenie w ocenach poszczególnych aspektów jakości życia. Istniejąca infrastruktura drogowa wymaga gruntownych działań naprawczych. Badani nisko ocenili sieć handlowo usługową oraz powiązania komunikacyjne tereny położone na wschód od centralnych obszarów miasta są gorzej skomunikowane. W dzielnicach tych odnotowano także najniższe w skali miasta oceny poziomu bezpieczeństwa oraz dostępność instytucji ochrony zdrowia. Brak zrównoważonego rozwoju zaobserwować można także w nowszych dzielnicach zlokalizowanych w zachodniej i części miasta takich, jak np. Osowa, Kokoszki. Na obszarach tych dominuje prywatna forma własności zasobów mieszkaniowych, których standard i obsługa są wysoko oceniane. Mieszkańcy stosunkowo wysoko oceniają swoją sytuację zawodową i warunki materialno-bytowe oraz poczucie bezpieczeństwa. Wysoką ocenę wystawiono także warunkom naturalnym. Jakkolwiek, relatywnie nisko oceniono infrastrukturę miejską taką, jak: jakość i stan dróg, środki i powiązania komunikacyjne oraz sferę infrastruktury sportowo-rekreacyjnej. Mężczyźni (x = 3,65) niżej niż kobiety (x = 3,72) oceniają jakość życia w Gdańsku. Zarejestrowany wskaźnik pozostaje w liniowym związku z wiekiem badanych. Jego wartość jest najwyższa w grupie najmłodszych badanych (18-24 lata oraz lat - x = 3,79), a najniższą wśród najstarszych badanych, czyli powyżej 60. roku życia (x = 3,58). Badanie pokazało, że poczucie jakości życia pozostaje w liniowym związku z poziomem wykształcenia. Im lepiej wykształceni badani, tym ich uśrednione odpowiedzi przyjmowały wyższe wartości. Uwzględniając zmienną status zawodowy, zanotowano najwyższy poziom oceny jakości życia w grupie respondentów uczących się, studiujących (x =3,94). Na drugim miejscu znalazły się osoby pracujące na własny rachunek (x = 3,86). Najniżej ocenili jakość życia emeryci i renciści (x =3,60). Odpowiedzi osób bezrobotnych i niepracujących wskazały na wartość umiarkowanie wysoką i wyższą niż w przypadku emerytów i rencistów (x = 3,74). Uregulowana sytuacja zawodowa posiadanie pracy, względnie stałych dochodów to istotne warunki formułowania relatywnie wyższych ocen poziomu jakości 151

152 życia. Jakkolwiek, im wyższy poziom zaspokojenia potrzeb, tym wyższe wymagania i oczekiwania, co z kolei stanowi przesłankę do formułowania niższych ocen istniejącego faktycznie stanu rzeczy. Najniżej jakość życia oceniają osoby o dochodzie w przeliczeniu na jedną osobę mieszczącym się w przedziale do zł (x = 3,59), w grupie badanych o dochodach w przedziale do 500 zł wartość wskaźnika wyniosła (x =3,60). Wśród respondentów, którzy osiągają dochody netto na jedną osobę w gospodarstwie domowym w przedziale zł, wartość średnia wskaźnika ogólnego wyniosła (x =3,69), a w grupie o najwyższych dochodach powyżej 2001 już x = 3,78. Wysokość uzyskiwanych dochodów jest pozytywnie skorelowana z odnotowanym wskaźnikiem jakości życia - im wyższe zarobki tym lepsza jakość życia. Rys Syntetyczne wskaźniki jakości życia (średnia oraz wielkość różnicy w porównaniu do badania z 2014 r.) Mieszkańcy Gdańska najwyżej ocenili powiązania komunikacyjne, komunikację tramwajową, sieć handlowo-usługową oraz ofertę kulturalną miasta. Na dalszych miejscach znalazły się ocena warunków mieszkaniowych, komunikacja SKM, komunikacja autobusowa oraz przyroda i środowisko naturalne. Wśród najgorzej ocenianych parametrów znalazły się infrastruktura plażowa, ochrona zdrowia, przestrzeń publiczna w okolicy zamieszkania oraz sytuacja finansowa. Należy zwrócić uwagę na wzrost ocen wszystkich wskaźników w porównaniu do wyników z 2014 roku. Najwyższy wzrost odnotowano w przypadku komunikacji SKM i PKM o 0,31 pkt. wartości średniej do poziomu 3,98, infrastruktury drogowej (wzrost o 0,27) do poziomu 3,51 wartości średniej, infrastruktury 152

153 rekracyjno-sportowej (wzrost o 0,23) do poziomu 3,60 oraz satysfakcji zawodowej (wzrost o 0,21) do poziomu 3,

154 Tab. 21. Wskaźniki (ogólny i syntetyczne) jakości życia w poszczególnych dzielnicach (średnia)* dzielnica ogólny wskaźnik A B C D E F G H I J K L Ł M N O Wrzeszcz Dolny, Wrzeszcz Górny, Strzyża 3,87 4,63 4,30 3,89 4,36 4,68 3,53 3,48 3,63 4,12 3,72 3,65 3,79 2,94 4,22 3,89 3,30 Przymorze Wielkie, Przymorze Małe, Żabianka Jelitkowo 3,85 4,46 4,24 4,14 4,09 4,50 3,72 3,14 3,49 3,89 3,72 4,13 4,13 3,02 4,09 3,61 3,34 Chełm, Jasień, Ujeścisko-Łostowice 3,77 4,13 4,27 4,00 3,80 4,30 3,70 3,12 3,52 4,11 3,93 3,83 3,57 2,97 4,13 3,76 3,29 Śródmieście, Aniołki 3,76 4,27 4,15 3,95 4,02 4,37 3,56 3,34 3,57 4,09 3,77 3,72 3,57 2,92 4,14 3,68 3,34 Zaspa Młyniec, Zaspa Rozstaje 3,75 3,98 3,92 4,05 3,97 4,24 3,56 3,14 3,44 4,16 3,72 4,02 3,92 2,77 4,05 3,63 3,38 Oliwa, VII Dwór 3,64 3,69 3,85 3,64 4,16 4,12 3,34 2,97 3,37 4,06 3,82 4,01 3,92 2,72 3,94 3,68 3,14 Piecki Migowo, Brętowo 3,64 4,16 4,03 3,79 3,95 4,09 3,44 2,91 3,47 4,06 3,64 3,76 3,46 2,96 3,84 3,88 3,13 Siedlce, Suchanino, Wzgórze Mickiewicza 3,61 3,55 4,18 3,87 3,57 4,23 3,44 3,20 3,54 3,92 3,61 3,84 3,32 3,07 3,93 3,72 3,11 Brzeźno, Nowy Port, Letnica, Młyniska 3,56 3,61 4,02 4,14 3,84 4,23 3,63 3,12 3,08 3,94 3,53 3,66 3,42 2,80 3,83 3,27 3,15 Osowa, Kokoszki, Matarnia 3,56 3,94 3,15 3,64 3,79 3,32 3,24 3,03 3,57 4,06 3,98 3,96 3,25 2,97 4,04 3,82 3,01 Stogi, Przeróbka, Krakowiec Górki Zachodnie, Rudniki, Wyspa Sobieszewska 3,31 3,38 3,84 3,83 3,76 3,87 3,12 2,75 2,93 3,52 3,47 3,58 2,83 3,01 3,55 3,59 2,75 Orunia Św. Wojciech, Olszynka 3,28 2,80 2,85 3,85 3,35 3,62 2,89 2,72 3,04 3,61 3,32 3,86 3,21 2,77 3,86 3,37 3,04 GDAŃSK 3,69 4,04 4,06 3,93 3,98 4,23 3,51 3,13 3,44 3,99 3,73 3,84 3,60 2,94 4,02 3,70 3,21 A - sieć handlowo-usługowa B - komunikacja tramwajowa C - komunikacja autobusowa D - komunikacja SKM i PKM E - powiązania komunikacyjne F - infrastruktura drogowa G - ochrona zdrowia H - sytuacja finansowa I - ocena warunków mieszkaniowych J - poczucie bezpieczeństwa K - przyroda i środowisko naturalne L - infrastruktura rekreacyjno-sportowa Ł infrastruktura plażowa M - oferta kulturalna miasta N - satysfakcja zawodowa O - przestrzeń publiczna w okolicy miejsca zamieszkania * Kolor zielony najwyższa wartość średnia wskaźnika syntetycznego, żółty umiarkowana, czerwony najniższa.

155 Porównanie wyników badań z lat Niniejszy rozdział zawiera szczegółowe porównanie wyników badań przeprowadzonych w latach 2008, 2010, 2012, 2014 i W badaniach tych wykorzystywano nieco odmienne narzędzia badawcze, w których uwzględniane były te same, ale również i inne wskaźniki cząstkowe. Dlatego też nie wszystkie wskaźniki użyte w badaniu można zestawiać w prosty sposób. Mając to na uwadze pamiętać należy, iż prezentowane zestawienia można traktować bardziej jako poglądowe, mniej zaś jako wykładnię faktycznych zmian zachodzących na przestrzeni ostatnich kilku lat. Wypracowana metodologia badań jakości życia oraz stworzony kwestionariusz stanowi rezultat doświadczeń gromadzonych od kilku lat. Obecny kształt narzędzi to efekt ewolucji poszczególnych obszarów badawczych, zmian podmiotu realizującego badanie (edycja 2010 realizowana przez PBS DGA Spółka z o. o.) oraz rozwiązań stosowanych w samym kwestionariuszu badawczym. Interpretując wyniki badań pamiętać należy, iż wskaźnik jakości życia jest wypadkową czynników takich jak: nakłady finansowe, inwestycje i działania podejmowane przez władze lokalne, działania władz centralnych oraz inicjatywy prywatne, oraz aspiracje społeczne, potrzeby i oczekiwania samych mieszkańców. Dodatkowym czynnikiem, który można w tym miejscu uwzględnić są również walory naturalne i przyrodnicze. Jeśli jednak uwzględnione zostaną dwa główne czynniki działania władz lokalnych oraz elementy życia społecznego zamieszkujących, to jeżeli potrzeby i oczekiwania mieszkańców w zakresie standardów życia rosną szybciej, niż rozwój infrastruktury miejskiej, to pomimo obiektywnej poprawy sytuacji w mieście, poczucie jakości życia może ulegać znacznemu obniżeniu. Jakość życia jest to zatem stosunek poziomu walorów istniejących w danym miejscu do ich poziomu pożądanego czy oczekiwanego 23. Na odczuwaną jakość życia mieszkańców Gdańska wpływa również sytuacja ogólnopolska i nastroje społeczne. Z badań prowadzonych przez CBOS wynika, że o ile w okresie do 2010 mieliśmy do czynienia ze wzrostem pozytywnych nastrojów społecznych (wzrastał wskaźnik społecznego optymizmu), o tyle już po 2010 roku badania zaczęły wykazywać pogarszanie się społecznych nastrojów 24. Wzrost społecznego pesymizmu rejestrowany był szczególnie mocno od czerwca 2012 roku (zaraz po EURO 2012). Pogarszać zaczęły się również oceny dotyczące warunków materialnych gospodarstw domowych, a także oceny na temat sytuacji w zakładach pracy. Coraz gorzej oceniana była służba zdrowia, poziom edukacji, poczucie bezpieczeństwa, oceny dotyczące przyrody i środowiska naturalnego oraz infrastruktury sportoworekreacyjnej. Ten wzrost pesymizmu wynikał z obaw przed kryzysem gospodarczym. Zatem wskaźnik jakości życia w Gdańsku jest w pewnym stopniu funkcją i skutkiem ogólnych nastojów panujących w całym kraju. 23 por. J. Regulski, Ekonomika miasta, Warszawa 1982, s Nastroje społeczne w październiku, komunikat z badań, CBOS, Warszawa 2012.

156 Aktualne badania CBOS pokazują, że do maja 2016 roku włącznie przeważały pozytywne nastroje społeczne. Od maja 2016 roku zwiększył się krytycyzm w ocenach ogólnej sytuacji w kraju 25. Fakt ten należy uwzględnić przy interpretacji wyników badań oraz kierunków zmian dotyczących jakości życia. W niniejszym zestawieniu nie są prezentowane zestawienia dla wskaźników dotyczących infrastruktury plażowej oraz przestrzeni publicznej w okolicy miejsca zamieszkania, ponieważ obszary te zostały objęte badaniami po raz pierwszy. 25 Nastroje społeczne w maju, komunikat z badań, CBOS, Warszawa

157 Tab. 22. Infrastruktura handlowo usługowa zestawienie za lata (średnia) Sklepy z artykułami codziennego użytku (spożywcze, gospodarcze) Sklepy z odzieżą, obuwiem ,79 4,96 4,53 4,76 4,82 Brak pomiaru 3,56 3,42 3,23 3,48 Usługi bankowe / bankomaty 3,92 3,99 3,87 3,87 3,92 Poczta (punkt pocztowy) 4,13 4,19 3,92 4,02 4,12 Apteka 4,81 4,79 4,57 4,62 4,76 Inne podstawowe usługi (np. fryzjer, naprawy sprzętu, ksero itp.) 3,54 Brak pomiaru 3,83 3,81 4,02 Centra handlowe 4,21 3,82 3,85 3,86 4,08 Restauracje, kawiarnie i puby Brak pomiaru Brak pomiaru Brak pomiaru Brak pomiaru 3,12 Średnia ogółem 4,23 4,21 4,00 4,02 4,04 Rys Infrastruktura handlowo usługowa porównanie wskaźników syntetycznych z lat (średnia) ,23 4,21 4,00 4,02 4, r r r r r. 157

158 Tab. 23. Komunikacja tramwajowa zestawienie za lata (średnia) Dostępność komunikacji tramwajowej w pobliżu zamieszkania ,06 4,56 4,34 4,62 Częstotliwość kursowania 4,21 4,32 4,21 4,42 Stan i czystość przystanków 3,79 3,84 3,91 4,10 Punktualność kursowania (zgodne z planem) 3,98 4,01 4,12 4,24 Jakość i komfort podróżowania 3,78 3,82 3,86 3,96 Stan i czystość tramwajów 3,81 3,85 3,87 3,98 Ceny biletów 3,38 2,79 2,86 3,17 Średnia ogółem 3,85 3,88 3,87 4,06 Rys Komunikacja tramwajowa porównanie wskaźników syntetycznych z lat (średnia) ,85 3,88 3,87 4, r r r r. 158

159 Tab. 24. Komunikacja autobusowa zestawienie za lata zestawienie za lata (średnia) Dostępność komunikacji autobusowej w pobliżu zamieszkania ,07 4,33 4,34 4,62 Częstotliwość kursowania 3,73 3,66 3,80 3,97 Stan i czystość przystanków 3,66 3,59 3,79 3,98 Punktualność kursowania (zgodne z planem) 3,57 3,63 3,79 3,90 Jakość i komfort podróżowania 3,91 3,76 3,83 3,91 Stan i czystość autobusów 3,91 3,84 3,86 3,95 Ceny biletów 3,35 2,62 2,89 3,17 Średnia ogółem 3,74 3,64 3,77 3,93 Rys Komunikacja autobusowa porównanie wskaźników syntetycznych z lat (średnia) ,74 3,64 3,77 3, r r r r. 159