Praktyczny Poradnik.

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Praktyczny Poradnik."

Transkrypt

1 Dieta bezglutenowa bez tajemnic R Praktyczny Poradnik

2 Wprowadzenie Oddajemy w Państwa ręce informator, który w łatwy i przystępny sposób przybliży temat celiakii i jej leczenia, podpowie jakie objawy mogą być niepokojące oraz jakie badania wykonać. Pokrótce omówimy jakie produkty są bezpieczne a czego powinno się unikać. Powiemy również jak zorganizować kuchnię i zakupy aby pewnie stawiać pierwsze kroki w prowadzeniu diety bezglutenowej. Celiakia definicja, objawy, diagnostyka dr n.med. Katarzyna Przybyszewska. Choroba trzewna jest przewlekłą enteropatią jelita cienkiego, wywołaną trwałą nietolerancją glutenu, występującą u osób o genetycznej predyspozycji do tego schorzenia. Reakcja immunologiczna wywoływana jest przez gliadynę lub inne prolaminy zawarte w zbożach pszenicy, życie i jęczmieniu. Pochodzące z poszczególnych zbóż frakcje białkowe gliadyna (pszenica), sekalina (żyto), hordeina (jęczmień) wywołują reakcję jedynie u osób genetycznie predysponowanych, tj. posiadających geny zgodności tkankowej HLA DQ2 i/lub DQ8. Choroba ta charakteryzuje się obecnością zmiennych kombinacji objawów klinicznych zależnych od glutenu i enteropatia. Bardzo ważne jest, że choroba trzewna trwa przez całe życie, w chwili obecnej nie znamy żadnego leku, który mógłby ją wyleczyć oprócz przestrzegania diety bezglutenowej. Celiakia może wystąpić w każdym wieku, jednak najczęściej ujaw- 2 www. bezgluten. com Dieta bezglutenowa bez tajemnic 3

3 nia się we wczesnym dzieciństwie i u osób między 30. a 50. rokiem życia. Zdecydowanie częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn (2:1). Według danych epidemiologicznych na celiakię choruje ok. 1% populacji (szacuje się, że w Polsce jest to około 400 tysięcy osób), a liczba zachorowani dotyczy 1: żywych urodzeń, jest to więc jedna z najczęstszych chorób przewodu pokarmowego w Europie. Częstość jej występowania ocenia się na 1:80 1: 300. Ponieważ metody diagnostyki celiakii staja się coraz bardziej popularne, tańsze i szeroko dostępne, częstość rozpoznawania tej choroby również wzrasta. Klasyczna postać celiakii występuje jedynie u 30-40% chorych, częściej występuje postać niema i ukryta, co także wiąże się z trudniejszym rozpoznaniem, duża część przypadków tej choroby może pozostawać nierozpoznana. Po raz pierwszy opis choroby przedstawił Samuel Gee w 1888 roku, ale dopiero w latach 50 XX wieku, w Holandii, pediatra Wilhelm Dicke opisał związek pomiędzy ekspozycją na gluten i objawami zespołu złego wchłaniania. Podstawową przyczyną łączącą celiakię i inne choroby autoimmunizacyjne jest ich wspólne podłoże genetyczne (uwarunkowane przez geny HLA i inne). U pacjentów z chorobą trzewną funkcję spustową, aktywującą reakcję autoimmunologiczną, pełni gluten. Potwierdzają to zarówno dane epidemiologiczne, badania in vitro oraz testy na zwierzętach. To sprawia, że celiakia jest dotychczas jedyną chorobą autoimmunizacyjną, której czynnik wywołujący jest znany. Reakcja immunologiczna wywoływana przez frakcje gliadyny i gluteniny, zawartych w pszenicy, życie i jęczmieniu, powoduje stan zapalny śluzówki jelita cienkiego, prowadzący do skrócenia kosmków jelitowych i hiperplazji krypt, a następnie całkowity zanik kosmków. Charakterystyczne dla celiakii jest występowanie zróżnicowanej kombinacji objawów klinicznych, obecność haplotypów HLA-DQ2 4 lub DQ8, enteropatii (uszkodzenia jelit) o różnym stopniu nasilenia, oraz stwierdzenie specyficznych autoprzeciwciał przeciw transglutaminazie tkankowej (anty-ttg) i endomyzjum (EMA) w surowicy. Kluczową rolę glutenu w tej reakcji immunologicznej potwierdza fakt, że u chorych z celiakią dieta bezglutenowa prowadzi do kompletnego zniknięcia objawów klinicznych, normalizacji stanu błony śluzowej jelita i powrotu prawidłowej wysokości kosmków, a także zaniku stwierdzanych wykładników serologicznych przeciwciała p/ transglutaminazie tkankowej i p/ endomyzjum. Pierwsza definicja choroby trzewnej opublikowana została w roku 1970, od tego czasu kilkakrotnie zmieniano wytyczne, dotyczące rozpoznawania i klasyfikacji choroby. Ostatni konsensus został opracowany przez ESPGHaN i opublikowany w roku Zgodnie z definicją z Oslo w chwili obecnej używa się następującego nazewnictwa poszczególnych postaci choroby trzewnej: 1. Celiakia klasyczna z charakterystycznymi objawami zespołu złego wchłaniania biegunką, biegunka tłuszczową, utratą masy ciała lub zaburzeniami wzrastania, nieprawidłowościami w badaniach laboratoryjnych (anemią, hypoalbuminemią). 2. Celiakia nieklasyczna bez objawów zespołu złego wchłaniania, z pojedynczymi objawami np. bóle brzucha, zaparcia. 3. Celiakia objawowa z ewidentnymi objawami klinicznymi z przewodu pokarmowego lub spoza niego, występującymi po ekspozycji na gluten 4. Celiakia subkliniczna bez objawów klinicznych, praktycznie wykrywana w trakcie badan przesiewowych, np. w grupach ryzyka. 5. Celiakia oporna na leczenie zanik kosmków jelitowych i objawy kliniczne występują pomimo diety bezglutenowej 6. Celiakia potencjalna u osób z prawidłową błoną śluzową jelita cienkiego, które należą do grupy o wzmożonym ryzyku występowania choroby trzewnej i mają dodatnie wyniki badań serologicznych. Dieta bezglutenowa bez tajemnic 5

4 Charakterystyczne dla celiakii objawy mogą pochodzić z przewodu pokarmowego lub spoza niego. objawy z przewodu pokarmowego: biegunka wymioty bóle brzucha wzdęcie brzucha anoreksja zaparcia objawy pozajelitowe: anemia z niedoboru żelaza anemia o nieznanym pochodzeniu utrata masy ciała zaburzenia wzrastania, niskorosłość podwyższenie enzymów wątrobowych chroniczne zmęczenie Pacjenci z niedoborem IgA, chorobami autoimmunologicznymi, takimi jak choroba Hashimoto czy cukrzyca t.i, a także z zespołem Turnera, Downa, Wiliamsa, należą do grupy ryzyka rozwoju choroby trzewnej. W tej grupie chorych powinno się dokonywać przesiewowych badań serologicznych nawet przy braku objawów klinicznych. Kryteria diagnostyczne choroby trzewnej zmieniały się w miarę upływu czasu i doskonalenia nieinwazyjnych metod diagnostycznych, głównie rozwoju badań serologicznych. Od 2012 roku obowiązujące są kryteria ESPGHaN, bazujące na nowych technikach diagnostycznych. ESPGHan zaproponowało nowe algorytmy diagnostyczne, w zależności od objawów klinicznych i poziomu przeciwciał p/transglutaminazie tkankowej. W grupie pacjentów symptomatycznych objawowych, diagnostyka rozpoczyna się od wykonania badania przeciwciała p/ transglutaminazie tkankowej (ttg-iga) i oznaczenia poziomu IgA. Jeśli poziom ttg 10 x przewyższa normę, kolejnym badaniem są przeciwciała p/endomyzjum EmA i badanie genetyczne. Jeśli wszystkie te badania są dodatnie potwierdzono obecność genów 6 DQ2/DQ8, miano anty ttg> 10x przewyższa normę i EmA są dodatnie można odstąpić od biopsji jelita i rozpoznać chorobę trzewną wprowadzić dietę bezglutenową. Warunkiem koniecznym do rozpoznania w tym przypadku jest obecność objawów klinicznych. U osób asymptomatycznych z grup ryzyka diagnostykę rozpoczyna się od wykonania badania genetycznego. Jeśli potwierdzi się genetyczna predyspozycje obecność genów HLA DQ2 i/lub DQ8, wykonuje się badania serologiczne poziom przeciwciał p/ transglutaminazie tkankowej (ttg-iga) i poziom IgA. Jeśli poziom ttg 3 x przewyższa normę, kolejnym badaniem jest gastroskopowa biopsja błony śluzowej dwunastnicy i ocena wycinków wg skali Marsha. Jeśli miano ttg jest < 3x N dodatkowo wykonuje się przeciwciała p/ endomyzjum EmA. Gdy są one dodatnie kolejnym etapem jest także endoskopowa biopsja dwunastnicy. Grupy ryzyka choroby trzewnej osoby wymagające skreeningu (badań przesiewowych) w tym kierunku: objawy pozajelitowe niewyjaśniona anemia niski wzrost aftowe zapalenie jamy ustnej hypoplazja szkliwa zębowego niepłodność drgawki niepoddające się leczeniu ataksja polineuropatia hypertransaminazemia osteoporoza łysienie schorzenia współistniejące cukrzyca t.i autoimmunologiczne endokrynopatie niedobór IgA choroby tkanki łącznej zespól Downa zespól Turnera 1 st. krewni chorych z celiakią Dieta bezglutenowa bez tajemnic 7

5 lub ukrytą postać celiakii, a także osobom z innego typu nietolerancjami pokarmowymi. dietetyk Monika Bigoś Kilka słów o układzie pokarmowym człowieka: rozdrobniony pokarm, wymieszany ze śliną jest trawiony w żołądku, natomiast w jelicie cienkim i grubym następuje wchłanianie składników pokarmowych: białek, tłuszczów, węglowodanów, witamin i wielu innych związków, niezbędnych do funkcjonowania organizmu. Pokarm jest mieszaniną przeróżnych związków chemicznych. Jednak co się dzieje, gdy organizm źle toleruje pewne substancje odżywcze? W przypadku celiakii (choroby trzewnej), pod wpływem glutenu w jelicie cienkim pojawia się stan zapalny i zachodzi niszczenie kosmków jelitowych, skutkujące zaburzeniami wchłaniania substancji odżywczych. Mikrokosmki, które pokrywają powierzchnię jelita cienkiego, u zdrowego człowieka zwiększają powierzchnię wchłaniania jelita cienkiego niemal do powierzchni boiska piłkarskiego! Pomyśl teraz, że organizm, który potrzebuje do właściwego wchłaniania składników odżywczych całej powierzchni owego boiska, ma do dyspozycji jedynie połowę, albo nawet ¼ jego części Dietetycy często w swojej praktyce spotykają się z pacjentami, którzy zgłaszają niespecyficzne, a uciążliwe dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Towarzyszy im zmęczenie, osłabienie siły mięśni, nadwaga. Po szczegółowych badaniach lekarskich często diagnozowana jest anemia, problemy z tarczycą, czy nawet osteoporoza. Zdarza się, że pierwotną przyczyną tych dolegliwości jest celiakia, choroba cechująca się nietolerancją przez chorego pewnych białek występujących w zbożach z grupy prolamin i glutelin, które są składnikami glutenu. Gluten ma ciągliwą konsystencję i nadaje wyrobom piekarskim objętości przez zatrzymywanie pęcherzyków powietrza bądź dwutlenku węgla. Niewątpliwie, gluten jest czynnikiem odpowiadającym za smakowitość i atrakcyjny wygląd produktów mącznych. Jednakże, powszedni chleb jak i odświętne ciasta mogą szkodzić wielu osobom, cierpiących na pełnoobjawową Wbrew powszechnej opinii, na celiakię cierpią nie tylko dzieci, choroba ta dotyczy ona również osób dorosłych. Co więcej, objawy celiakii bywają na tyle mało specyficzne, że chory nie jest świadomy przyczyn dolegliwości, a szkody wyrządzone w organizmie pogłębiają się. Celiakia może się ujawnić na przykład w postaci choroby Dühringa (opryszczkowe zapalenie skóry) czyli skórnej manifestacji choroby. Przed wprowadzeniem diety eliminacyjnej, kosmki jelitowe są najczęściej w złym stanie, a pacjentowi mogą towarzyszyć męczące dolegliwości gastryczne (biegunki, wzdęcia). Niejako przy okazji niekorzystnego oddziaływania glutenu na śluzówkę jelita, u pacjenta może rozwinąć się wtórna nietolerancja laktozy. Coraz częstsze wykrywanie celiakii wiąże się z lepszym i tańszym dostępem do odpowiednich badań oraz większa świadomością w społeczeństwie. Nietolerancja glutenu jest chorobą, która trwa całe życie! Leczenie 8 Dieta bezglutenowa bez tajemnic 9

6 Jedyną metodą leczenia jest ścisłe przestrzeganie diety, która eliminuje gluten z codziennej diety. Czym grozi nieprzestrzeganie odpowiedniej diety przy celiakii? 1. Anemia która nie poddaje się leczeniu przez suplementację, jest często jednym z bardziej charakterystycznych objawów celiakii. Pojawiające się zmęczenie, osłabienie, zawroty głowy, wypadające włosy, łamliwe paznokcie zmuszają pacjenta do wizyty u lekarza pierwszego kontaktu, który może zauważyć nieprawidłowości w obrazie morfologii krwi. Często jednak dopiero szczegółowe badania, na przykład zawartości ferrytyny, białka krwi wiążącego żelazo, pomagają zdiagnozować anemię. Żelazo bierze udział w tworzeniu krwinek czerwonych, wchodzi w skład peroksydazy tarczycowej (TPO), kluczowego enzymu w procesie syntezy hormonów tarczycy. Na skutki niedoborów żelaza bardziej narażone są kobiety, z uwagi na comiesięczny straty żelaza podczas menstruacji. Niedobór żelaza w ciąży z kolei wpływa negatywnie na rozwój nowego organizmu. Żelazo jest pierwiastkiem, który trudno dostarczyć z codziennej diety, na jego wchłanialność z przewodu pokarmowego, oprócz małej powierzchni kosmków jelitowych, wpływa również wiele innych czynników, na przykład nadmiar błonnika pokarmowego (fitynian), kofeina, teina. 2. Osteoporoza i osteopenia polegające na zmniejszeniu gęstości tkanki kostnej. Są to choroby, które nie dają dolegliwości bólowych, a rozwijają się przez całe życie. Najczęściej są diagnozowane, gdy po złamaniu występują problemy ze zrastaniem się kości. Brak wapnia i innych składników mineralnych, które budują nasz kościec, przy celiakii wynika z zaburzeń wchłaniania w jelicie cienkim. Nieprzestrzeganie diety bezglutenowej powoduje kilkuletnie nie do nadrobienia niedobory. Zmiany krzywicze u dzieci czy dorosłych wynikają ze zbyt późnej diagnozy celiakii, podobnie jak paradontoza czy hipoplazja szkliwa. 3. Bóle brzucha, biegunka, zaparcia często mylone z zespołem jelita nadwrażliwego, są skutkiem negatywnego oddziaływania glutenu i laktozy na jelita. Wyłączenie drażniącego składnika z diety często już po kilku dniach przynosi ulgę. Często przypadkowe spożycie glutenu może spowodować nawrót dolegliwości. U małego dziecka długotrwała biegunka może skończyć się poważnym odwodnieniem i pobytem szpitalu. Pacjenci, którzy nie przestrzegają diety bezglutenowej, są również bardziej narażeni na choroby całego przewodu pokarmowego, w tym choroby nowotworowe jelita i przełyku, wrzodziejące zapalenie jelita czy schorzenia wątroby. Opóźnione dojrzewanie, niepłodność (zarówno u kobiet i u mężczyzn), poronienia, wczesna menopauza zaburzona gospodarka hormonalna i stany zapalne w organizmie spowodowane spożywaniem glutenu mogą utrudniać zajście w ciąże lub osłabiać proces spermatogenezy. Przyczyną niepłodności idiopatycznej (niewyjaśnionego pochodzenia) może być celiakia (często skąpoobjawowa). Układ nerwowy padaczka, ataksja (ataksja glutenowa), zaburzenia neurologiczne, bóle głowy, migreny, przewlekłe zmęczenie, depresja, zaburzenia nastroju, zaburzenia lękowe. Gluten powoduje zaburzenia funkcjonowania części mózgu zwanej móżdżkiem. Spowodowane są częściowo niedoborami składników istotnych dla pracy układu nerwowego, ale także glutenomorfinami (gliadomorfinami), które mają działanie podobne o opiatów, a powstają przy rozkładzie (trawieniu) glutenu. Niedowaga, ale też nadwaga pacjenci mają trudności w redukcji masy ciała, często występują obrzęki, co jest spowodowane stanami zapalnymi, które w organizmie generuje spożywany gluten. Inne choroby z grupy chorób o podłożu autoimmunologicznym: Hashimoto, Graves Basedowa, cukrzyca typu 1, fibromigalia, RZS (reumatoidalne zapalenie stawów), łuszczyca, toczeń, autoimmunologiczne zapalenie żołądka lub wątroby. Inne niespecyficzne objawy osłabienie siły mięśni, bóle mięśni, niski wzrost, bóle stawów. Dieta bezglutenowa bez tajemnic 11

7 W diecie bezglutenowej należy wyeliminować pszenicę (w tym orkisz, kamut i pszenżyto), żyto i jęczmień i wszelkie produkty z nich sporządzone, a zatem mąki, kasze, makarony, płatki, pieczywo, ciasta, napoje (w tym piwo), tradycyjny opłatek komunijny. Niektórzy chorzy na celiakię nie tolerują również owsa, ale zasadniczo jest on bezpieczny, o ile nie został zanieczyszczony innymi zbożami. Należy uzbroić się w cierpliwość i starannie czytać etykiety, w razie wątpliwości pytać bezpośrednio producenta danego produktu spożywczego. Jedynym ratunkiem przy celiakii i nietolerancji pokarmowej glutenu jest unikanie go w diecie. Jednak, jak nie gluten, to co? Często moi pacjenci na stwierdzenie proszę wyeliminować gluten reagują z przerażeniem i zastanawiają się to co ja teraz będę jeść?. Rzeczywiście produkty zbożowe często są podstawą naszej codziennej diety, ale wyłączenie glutenu nie zawęża diety do codziennego spożywania wafli ryżowych. Na rynku mamy dużą ofertę produktów bezglutenowych Co więc można jeść? Nieodmiennie polecam świeże warzywa i owoce, nasiona roślin strączkowych (soczewica, ciecierzyca, groch, fasola), z których można przygotowywać przepyszne sałatki i surówki. Kupując warzywa i owoce mrożone oraz owoce suszone należy zwrócić uwagę na skład mąka pszenna bywa używana jako dodatek zapobiegający sklejeniu się produktów. Wszelkie gotowe sosy warzywne, sałatki, wędliny mogą zawierać gluten. Z produktów białkowych zaleca się wybór świeżego mięsa i samodzielną jego obróbkę. Mięso może być bazą dań obiadowych, a kawałek piersi z kurczaka lub indyka upieczony samodzielnie w piekarniku może być alternatywą wędliny kupionej w sklepie. Z produktów węglowodanowych polecam komosę ryżową, ryż, amarantus, kaszę gryczaną, sorgo, kasze jaglaną, teff. 12 Pierwsze dni z dietą bezglutenową są trudne, zwłaszcza gdy choruje tylko jeden z członków rodziny, wiedza o diecie jest niewielka i nie ma się doświadczenia w obróbce kulinarnej zbóż bezglutenowych. Jednakże, jeżeli zależy nam na szybkiej regeneracji kosmków jelitowych, co trwa to od 6 miesięcy do 2 lat, trzeba podjąć wyzwanie. W razie wątpliwości, warto skontaktować się z dobrym dietetykiem, aby przygotował optymalny plan żywieniowy dla chorego, uwzględniający potencjalne niedobory pokarmowe, wiek i styl życia. Dieta bezglutenowa bywa problematyczna podczas wakacji i podróży. Na co należy zwrócić uwagę? Przed wyjazdem zastanów się, co i gdzie będziesz jeść. W coraz większej liczbie restauracji są dostępne dania bezglutenowe, a przynajmniej informacja o alergenach. Obsługa jest przeszkolona w zakresie przygotowywania i podawania posiłków dla chorych. Przed zamówieniem poinformuj kelnera, że chorujesz na celiakię i poproś o zwrócenie uwagi na sposób przygotowani potrawy. Jeśli wyjeżdżasz do kraju, gdzie nie znasz języka, przygotuj na kartce odpowiednią informację, na co chorujesz i jakich produktów nie możesz spożywać. Nie wstydź się, że zostanie to potraktowane jako fanaberia klienta Twoje zdrowie jest najważniejsze! W wielu krajach dieta bezglutenowa może wręcz dać Ci niepowtarzalną okazję do poznania miejscowej kuchni. Na wyjazdach należy zwrócić szczególną uwagę na dietę dzieci, czy nie są one częstowane lodami w pszennym wafelku lub innymi słodyczami zawierającymi zboża glutenowe. Jeśli masz możliwość wybieraj noclegi, gdzie możesz samodzielnie ugotować makaron czy kaszę bezglutenową lub poproś o jej przygotowanie obsługę. Zawsze na wyjazd zabierz awaryjne rozwiązania: suszone owoce i orzechy, które można dłużej przechowywać, bezglutenowe pieczywo i słodycze, samodzielnie przygotowane w domu przed wyjazdem. Dieta bezglutenowa bez tajemnic 13

8 Należy tutaj omówić również znaczenie psychiki w życiu chorego. Diagnoza celiakii i informacja proszę przejść na dietę bezglutenową często powodują bardzo duży stres. Ulubione bułeczki, naleśniki, pierogi i inne przysmaki muszą zniknąć z życia lub muszą zostać zamienione na wersje bezglutenowe, które nie zawsze smakują tak samo, jak ich glutenowe odpowiedniki. Jeśli dodatkowo celiakii towarzyszą inne choroby np. Hashimoto, przy której z uwagi na niedoczynność tarczycy pacjenci często czują się po prostu źle, podołanie wymogom diety jest bardzo trudne. Brak zrozumienia wśród rodziny i znajomych, stwierdzenia typu przecież jedna kanapka Ci nie zaszkodzi powodują często konflikty i poczucie niezrozumienia, czasem wręcz przejściowe wycofanie się z życia towarzyskiego. Proszę jednak pamiętać, że to Wy drodzy pacjenci chorujecie, to Wasze zdrowie (lub Waszego dziecka), a nieprzestrzeganie diety bezglutenowej może mieć bardzo negatywne skutki. Tylko i wyłącznie od Was zależy, czy decydujecie się walczyć z chorobą czy żyć zaspokajając potrzeby innych. Niniejsze wydawnictwo, a zwłaszcza część poświęconą skutkom nieprzestrzegania diety bezglutenowej ma uświadomić babciom, partnerowi, paniom w przedszkolach, że jedynie stuprocentowa dieta bezglutenowa jest szansą na normalne życie, rozwój młodego organizmu i dobre samopoczucie. Warto o to walczyć i uświadomić otoczeniu, że jest to postępowanie lecznicze. A w praktyce, im większa będzie wiedza o bezglutenowych zamiennikach różnych produktów oraz ich dostępność na rynku, tym przestrzeganie diety w celiakii będzie łatwiejsze. Produkty bezglutenowe i niskobiałkowe PKU Szanowni Państwo, jeśli nie znacie jeszcze naszych produktów, a chcielibyście je poznać, ponieważ stosujecie dietę bezglutenową lub niskobiałkową proszę wypełnić formularz i przekazać nam lub wysłać do nas. Na wskazany przez Państwa w formularzu adres prześlemy bezpłatne próbki naszych produktów bezglutenowych lub niskobiałkowych.* Wypełnij, wyrwij tą kartkę i wyślij do Nas 14

9 Nazwisko: Imię: Data urodzenia: Adres zamieszkania: (na który wysłana zostanie paczka) Kod: - Nr telefonu: Adres Ochrona Twoich danych osobowych. Przekazane przez Państwa dane osobowe są przetwarzane przez firmę BEZGLUTEN w formie drukowanej i elektronicznej. Wyrażając zgodę otrzymają Państwo od nas pakiet próbek degustacyjnych produktów bezglutenowych lub niskobiałkowych i wezmą Państwo udział w badaniu rynku. Będą Państwo również okresowo otrzymywać od nas drogą elektroniczną informacje o nowych produktach i promocjach. Zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 roku o ochronie danych osobowych (t.j.dz.u. z 2002r. nr 101, poz.926 ze zmianami) wypełnienie niniejszego formularza oznacza wyraźną i dobrowolną zgodę na opisane powyżej przetwarzanie danych osobowych oraz działania marketingowe. podpis: Prosimy o czytelne wypełnienie wszystkich pól. Stosuję dietę: bezglutenową niskobiałkową Jestem: osobą na diecie bezglutenowej lub niskobiałkowej lekarzem dietetykiem * Akcja wysyłki próbek dotyczy tylko osób, które nie znajdują się w naszej bazie danych klientów. Pakiet próbek można zamówić tylko 1 raz na rodzinę i adres. handlowcem Zapraszamy do odwiedzenia naszej strony oraz Ankietę można również wysłać pocztą na adres: Wytwórnia Artykułów Bezglutenowych BEZGLUTEN s.c. Posądza 128, Koniusza, k. Krakowa, Polska tel / , / , fax / ,, biuro@bezgluten.com

10 Grupa produktów Produkty zbożowe Mleko i produkty mleczne Mięso, ryby i ich przetwory, jaja Tłuszcze Nie zawiera glutenu Uważaj na: mogą zawierać gluten Ryż (mąka ryżowa, płatki Mąki, makarony ryżowa, wafle ryżowe), zwłaszcza ryżowe kukurydza (kaszka i gryczane mogą kukurydziana, mąka zawierać dodatek kukurydziana, makaron mąki pszennej. kukurydziany), proso Pieczywo gryczane, (kasza jaglana, mąka płatki owsiane jaglana, płatki jaglane), gryka (kasza gryczana, mąka gryczana, makaron gryczany płatki gryczane), tapioka, komosa ryżowa, canihua, sorgo, amarantus, teff. (mąka i płatki z teff). Pieczywo, mąki, koncentraty i mieszanki bezglutenowe. Proszek do pieczenia, bułka tarta, opłatek komunijny i wigilijny wszystkie produkty powinny posiadać certyfikat przekreślonego kłosa Mleko i jego przetwory Mleko i jego (kefir, maślanki, sery) przetwory bez dodatków, nie zagęszczane, zagęszczane z dodatkami; jogurty i mleka smakowe tańsze sery żółte (w osłonce może być dodatek glutenu), serki topione Ryby, mięso, owoce Pasztety, kiełbasy, morza świeże, salcesony, wędliny, nieprzetworzone, wędliny z posypkami, bez dodatków; gotowe hamburgery; wędliny najlepiej przetwory w z certyfikatem. Jaja puszkach ryby, konserwy, pasztety Masło, oleje, oliwy Majonezy i gotowe sosy Zawiera gluten Pszenica i jej stare odmiany kamut, orkisz (mąka pszenna, orkiszowa, makarony pszenne i orkiszowe, kasza manna, kasza kuskus, kasza bulgur, zarodki i otręby pszenne), pszenżyto, jęczmień (kasza jęczmienna pęczak i drobna, płatki jęczmienne), żyto (mąka żytnia, płatki żytnie, makarony żytnie, owies (płatki i otręby owsiane bez certyfikatu). Pieczywo z mąk zawierających gluten, półcukiernicze, drożdżówki. Tradycyjny opłatek komunijny i wigilijny Mleka smakowe, produkty nabiałowe z dodatkiem musli, z dodatkiem słodu jęczmiennego Mięso panierowane w tradycyjnej bułce tartej; omlety z dodatkiem mąki pszennej Dieta bezglutenowa bez tajemnic 19

11 Warzywa, owoce, ziarna Świeże, mrożone, suche nasiona roślin strączkowych (groch, fasola, soczewica, ciecierzyca, soja), ziarna dyni, słonecznika, orzechy, migdały, owoce suszone Słodycze i desery Cukier, dżemy, miód, galaretki, ciasta i ciastka przygotowane z dozwolonych mąk, desery z tapioki; ciastka i desery z kaszy jaglanej; z dodatkiem bezglutenowego proszku do pieczenia Przyprawy, dodatki do Sól, pieprz, zioła żywności jednoskładnikowe, ocet winny. Mączka chleba świętojańskiego E410, guma guar E412, guma arabska E414, guma ksantanowa E415, pektyny E440, alginiany E , agar E406, karagen E407 Napoje Herbata czarna, czerwona, zielona, ziołowe, kawa naturalna, soki, wody mineralne, kompoty Sosy warzywne- mogą zwierać dodatek mąki pszennej, warzywa i owoce w puszkach; bakalie mogą być posypane mąką pszenną, aby się nie sklejały Gotowe ciasta, batony, czekolady, czekoladki nadziewane, gotowe kremy czekoladowe, lody, gumy do żucia, chipsy, cukier waniliowy; kisiele i budynie Ketchup, majonezy, musztardy mieszanki przyprawowe, gotowe sosy w proszku, gotowe dipy, sosy sojowe, pomidorowe, mieszanka curry, kostki bulionowe Tańsze kawy rozpuszczalne Warzywa w panierce z tradycyjnej bułki tartej, kiełki z niedozwolonych zbóż Wypieki z mąk glutenowych, z dodatkiem tradycyjnego proszku do pieczenia, czekolady z dodatkiem niedozwolonych zbóż, słodem jęczmiennym, paluszki, krakersy, herbatniki Sos sojowy Kawa zbożowa, napoje z błonnikiem; kakao owsiane, napoje zawierające słód z jęczmienia lub innych zbóż zawierających gluten; piwo, wódki żytnie i kolorowe Niniejszy certyfikat zaświadcza, że Pan/Pani MONIKA BIGOŚ ukończył/a internetowy kurs dla dietetyków Diagnostyka i prowadzenie pacjenta z celiakią oraz uzyskał/a pozytywny wynik egzaminu końcowego Organizator: 20 Patronat naukowy: Bezglutenowa kuchnia Bez glutenu. Jak z tym żyć? Przejście na dietę bezglutenową wymaga specjalnego przygotowania. Nie będziesz mógł już zrobić sobie zwyczajnych naleśników z mąki pszennej, która od zawsze była w Twoim domu. Nie będziesz mógł już kupić sobie muffinek w ulubionej kafeterii oraz zjeść kurczaka w pysznej panierce ze znanej sieci. Twoje życie się zmieni. Twoje nawyki też. I Twoja kuchnia, bo trzeba ją będzie trochę przeorganizować. Dieta bezglutenowa bez tajemnic 21

12 Od czego zacząć? Gluten jest wszędzie. Na tosterze, grillu a nawet na patelni, w której do niedawna smażyłeś ulubione przez całą rodzinę racuchy. To dlatego, przechodząc na bezglutenową dietę warto postarać się o nowe naczynia, sztućce, talerze, noże, widelce i inne przybory kuchenne lub przynajmniej, porządnie je umyć. Takie rozwiązanie jest najprostsze, jeśli jesteś singlem. Jeśli masz rodzinę, masz do wyboru dwie opcje: kupić osobne gadżety kuchenne wyłącznie na swój użytek lub też, gotować dla całej rodziny bezglutenowe jedzenie. Sam wybierz, co jest dla Ciebie lepszą opcją. Segregacja Zakładając, że nie mieszkasz sam, a Twoi bliscy nie chcą zmienić swoich nawyków żywieniowych, postaraj się oznaczyć bezglutenowe jedzenie i przechowywać je w osobnej szafce i osobnych, kolorowych np. czerwonych pojemnikach. Takie rozwiązanie jest niezwykle praktyczne, pozwoli oszczędzić Ci czas i uniknąć pomyłek. Jeśli nie masz wyjścia i musisz smażyć naleśniki w jednym naczyniu, zacznij od tych bezglutenowych a po skończonej pracy porządnie wyszoruj patelnię osobną gąbeczką. Przypominajki Zaczynając bezglutenową dietę, warto wypisać sobie na kartkach wszystkie, dozwolone produkty a także te, których należy unikać i powiesić je w widocznych miejscach np. na lodówce. Kopia zapisków może nam się przydać w sytuacji, kiedy chcemy zjeść coś na mieście. To dlatego warto nosić ją ze sobą w portfelu. Bądź kreatywny Często przejście na dietę bezglutenową zmienia nasze podejście do jedzenia. Zaczynamy gotować, tworzyć nowe smaki i czuć się coraz lepiej. Zauważamy, że przygotowane z kaszy jaglanej desery oraz ciastka z mąki ryżowej niczym nie ustępują słodyczom, które jedliśmy wcześniej. Zaczynamy lepiej się odżywiać i wyglądać, bo to co jemy, ma ogromny wpływ na nasze życie. 22 Planuj zakupy Bezglutenowa dieta wymaga planowania, choćby dlatego, że nie w każdym sklepie kupisz produkty bez glutenu. Poniżej zamieściliśmy listę kuchennych niezbędników, które warto mieć w swojej kuchni mąka kukurydziana mąka jaglana mąka amarantusowa mąka ryżowa mąki i mieszanki do chleba, pierogów, ciast i ciasteczek i naleśników ulubione makarony przyprawy proszek do pieczenia i cukier waniliowy bułka tarta gotowe ciastka i przekąski np. paluszki płatki śniadaniowe pieczywo oraz chleb chrupki kakao Co na początek? Gluten wpływa na kleistość ciasta. To dlatego produkty bezglutenowe mogą być bardziej kruche i rozpadać się po przygotowaniu. Osobom, rozpoczynającym swoją bezglutenową kulinarną przygodę polecamy gotowe mieszanki, pozwalające na osiąganie rezultatów porównywalnych do tych, przygotowanych na bazie mąki pszennej. Bardziej wprawionym, polecamy stosowanie własnoręcznie wykonanych mieszanek z mąk: ryżowej, kukurydzianej lub jaglanej oraz bezglutenowych kaszek. Przygotowane z ich użyciem ciasta mają co prawda inną konsystencję, jednak są równie pyszne jak tradycyjne wypieki. Dieta bezglutenowa bez tajemnic 23

13 Ciasto Przepisy kulinarne Chleb Składniki dla 2 osób: 500 g UNI MIX mieszanka na chleb i pizze BEZGLUTEN 15 g drożdży świeżych 1 łyżeczka soli 450 ml ciepłej wody 3 łyżki oleju 24 Przygotowanie: Mąkę, sól i drożdże dobrze wymieszać. Dodawać stopniowo wodę, na końcu dodać olej i mieszać do uzyskania jednolitej konsystencji. Ciasto umieścić w formie, wygładzić mokrą łyżką i nakłuć powierzchnię wykałaczką. Przykryć wilgotną ściereczkąi pozostawić w temp. pokojowej na 30 minut. Piec w temp. 200o C przez 45 min., w piekarniku z termoobiegiem lub w 200o C przez 60 min. w piekarniku bez termoobiegu. Sugerowany rozmiar foremki 27 cm x 12 cm. Smacznego! Składniki dla 2 osób: 5 jajek 140 g cukru 16 g cukru waniliowego 200 ml oleju 3 łyżki wody (30ml) 250 g Multi Mix mieszanki do ogólnego zastosowania BEZGLUTEN 1 płaska łyżeczka proszku do pieczenia aromat waniliowy Przygotowanie: Białka ubić na sztywną pianę. W osobnej misce utrzeć mikserem żółtka z cukrem do uzyskania jasnej, puszystej masy (ok. 4 min). Następnie dodać olej, wodę, mieszankę, proszek do pieczenia oraz kilka kropel aromatu według uznania. Do otrzymanej masy dodać pianę z białek i delikatnie wymieszać łyżką. Piec w keksówce 11 x 25 cm wyłożonej papierem do pieczenia w temperaturze 170 C przez około 65 min. Smacznego! Przepisy kulinarne 25

14 Pierogi Pierogi Składniki dla 2 osób: 250 g Multi Mix mieszanki do ogólnego zastosowania BEZGLUTEN 3 jajka 1 łyżka oleju ok. 35 ml bardzo ciepłej wody sól Przygotowanie: Mieszankę, jajka oraz olej ugnieść na ciasto stopniowo dodając ciepłą (nie wrzącą) wodę do uzyskania elastycznego ciasta. Gotowe ciasto wałkować porcjami na około 2-3 mm. Wyciąć kółka, nałożyć ulubiony farsz i dobrze skleić brzegi nadając pierogom pożądany kształt. Gotować we wrzącej, osolonej wodzie ok. 10 minut. Naleśniki Składniki dla 2 osób: 0,5 kg naleśnikowomakaronowo-pierogowej mieszanki bezglutenowej BEZGLUTEN 2g cukru 1g soli 5g oleju 1 litr wody lub mleka Przygotowanie: Mąkę wsypać do naczynia, dodać cukier, sól, olej i wodę lub mleko. Dokładnie zmiksować. Gdy ciasto jest za gęste dodać niewielką ilość wody. Smacznego! Smacznego! 26 Przepisy kulinarne 27

15 Zapraszamy Państwa do odwiedzenia Kącika Kulinarnego na naszej stronie internetowej: Wytwórnia Artykułów Bezglutenowych BEZGLUTEN s.c. Jeśli szukasz sprawdzonych, bezpiecznych i smacznych produktów bezglutenowych wybierz firmę BEZGLUTEN Jesteśmy liderem na rynku artykułów bezglutenowych oraz niskobiałkowych od ponad dekady. Jako cel stawiamy sobie dbałość o bezpieczeństwo i jakość wytwarzanych produktów oraz ciągłe udoskonalanie i poszerzanie oferty w oparciu o zmieniające się potrzeby konsumentów. Nasz zakład dedykowany jest do produkcji wyrobów bezglutenowych, a nasza kadra to wykwalifikowani specjaliści. Przykładamy również ogromną wagę do logistyki oraz terminowych dostaw. Aby zapewnić naszym wyrobom najwyższe bezpieczeństwo wprowadziliśmy międzynarodowy standard kontroli jakości i bezpieczeństwa żywności BRC Food v.7 oraz IFS v Dieta bezglutenowa bez tajemnic 29

16 Co oferuje marka BEZGLUTEN? Konsumenci nas doceniają Chleby, Bułki, Mąki i koncentraty, Makarony, Słodycze, Ciasta i babeczki, Zupki, sosy, przyprawy i wiele innych. Jesteśmy wielokrotnym laureatem Głównej Nagrody oraz wyróżnień w ogólnokrajowym konkursie na Najlepszy Produkt Bezglutenowy r. - Złoty Medal XX Targów Zdrowego Życia i Żywności ECOLIFE za produkt Chleb Bezglutenowy Maślany 2008 r. - Najlepszy Produkt Bezglutenowy - Drożdżówka Francuska z nadzieniem morelowym 2009 r. - Najlepszy Produkt Bezglutenowy - Bułki ciabatta bezglutenowe bez skrobi pszennej, wyróżnienie w kategorii Wyroby Cukiernicze - Markizy Bezglutenowe z Nadzieniem Kokosowym oraz wyróżnienie w grupie Produkty garmażeryjne - Zupa Pomidorowa z Ryżem bezglutenowa. 2010r. - Najlepszy Produkt Bezglutenowy Choco-choco - bezglutenowe biszkopty w polewie kakaowej 2012r. - Najlepszy produkt Bezglutenowy - Ciastka Chocolatio produkt bez skrobi pszennej 2015r. I miejsce w konsumenckim konkursie organizowanym na Targach Gluten Free Expo na Najlepsze Pieczywo Bezglutenowe roku - Bochenek Szlachecki Ciemny bezglutenowy Nasz asortyment to cały przekrój różnorodnych produktów niezbędnych do prawidłowego prowadzenia diety bezglutenowej: Produkty marki BEZGLUTEN można kupić w sklepach specjalistycznych zielarsko-medycznych, ze zdrową żywnością, w ogólnospożywczych, w sklepach internetowych oraz w sieciach handlowych. Posiadamy także swój sklep internetowy na stronie Chętnie odwiedzamy naszych konsumentów na różnego rodzaju spotkaniach, konferencjach, targach, koloniach oraz zimowiskach. Zapraszamy do odwiedzenia naszej strony 30 oraz 31

17 R Poradnik zawiera informacje na temat celiakii, diety bezglutenowej, praktyczne przepisy oraz wiele innych przydatnych wiadomości. Wytwórnia Artykułów Bezglutenowych BEZGLUTEN s. c. W naszej ofercie znaleźćposądza można również 128, Koniusza, k. Krakowa, Polska tel / , / , fax / ; różnego rodzaju bułki, chleby, ciasta, biuro@bezgluten.com ciastka oraz zupki. Dołącz do nas na:

Wytyczne Światowej Organizacji Gastroenterologicznej dotyczące celiakii, 2012

Wytyczne Światowej Organizacji Gastroenterologicznej dotyczące celiakii, 2012 Wytyczne Światowej Organizacji Gastroenterologicznej dotyczące celiakii, 2012 Autorzy: Julio C. Bai, Michael Fried, Gino Roberto Corazza, Detlef Schuppan, Michael Farthing, Carlo Catassi, Luigi Greco,

Bardziej szczegółowo

Gdańsk 10.10.2015 r.

Gdańsk 10.10.2015 r. Celiakia- czy nadążamy za zmieniającymi się rekomendacjami Gdańsk 10.10.2015 r. prof. dr hab. n. med. Barbara Kamińska Katedra i Klinika Pediatrii, Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci Gdański

Bardziej szczegółowo

W D O B R Y M Z D R O W I U

W D O B R Y M Z D R O W I U W D O B R Y M Z D R O W I U Z A D B A J O S W O J E Z D R O W I E! S P I S P R O D U K T Ó W B E Z G L U T E N O W Y C H W P O S T A C I C Z Y T E L N E J T A B E L I S P R A W D Ź J A K I E P R O D U

Bardziej szczegółowo

Zbożowe śniadanie zimowe. dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Centrum Komunikacji Społecznej

Zbożowe śniadanie zimowe. dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Centrum Komunikacji Społecznej Zbożowe śniadanie zimowe dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Centrum Komunikacji Społecznej Asortyment produktów zbożowych Produkty zbożowe stanowią podstawę wyżywienia ludności na całym świecie, znajdują się

Bardziej szczegółowo

Zalecenia żywieniowe w DIECIE BEZGLUTENOWEJ

Zalecenia żywieniowe w DIECIE BEZGLUTENOWEJ Gluten to mieszaniną białek roślinnych występujących w ziarnach zbóż, tj. pszenica, jęczmień i żyto. Jest powszechnie stosowany w produkcji żywności jako substancja wiążąca wodę, stabilizująca, nośnik

Bardziej szczegółowo

Dieta bez glutenu. Daria Nikołajuk, Marta Wysocka Poradnia dietetyczna Yánsè

Dieta bez glutenu. Daria Nikołajuk, Marta Wysocka Poradnia dietetyczna Yánsè Dieta bez glutenu Daria Nikołajuk, Marta Wysocka Poradnia dietetyczna Yánsè Celiakia Celiakia (choroba trzewna) trwająca całe życie autoimmunologiczna choroba o podłożu genetycznym i charakteryzuje się

Bardziej szczegółowo

Gluten. Jeść, albo nie jeść. Oto jest pytanie! Choroby związane z glutenem. dr Maciej Starachowski www.swiatzdrowia.pl

Gluten. Jeść, albo nie jeść. Oto jest pytanie! Choroby związane z glutenem. dr Maciej Starachowski www.swiatzdrowia.pl Gluten Jeść, albo nie jeść. Oto jest pytanie! Choroby związane z glutenem dr Maciej Starachowski www.swiatzdrowia.pl Spis treści 1. Wstęp 2. Podział chorób związanych z glutenem 3. Jaka jest różnica pomiędzy

Bardziej szczegółowo

CELIAKIA U DZIECI. I Katedra Pediatrii Klinika Gastroenterologii Dziecięcej i Chorób Metabolicznych Dr med. Iwona Bączyk

CELIAKIA U DZIECI. I Katedra Pediatrii Klinika Gastroenterologii Dziecięcej i Chorób Metabolicznych Dr med. Iwona Bączyk CELIAKIA U DZIECI I Katedra Pediatrii Klinika Gastroenterologii Dziecięcej i Chorób Metabolicznych Dr med. Iwona Bączyk Definicja Celiakia (CD) jest chorobą uwarunkowaną genetycznie, wywołaną nieprawidłową

Bardziej szczegółowo

Rola poszczególnych składników pokarmowych

Rola poszczególnych składników pokarmowych Zdrowy styl życia Rola poszczególnych składników pokarmowych 1. Białka Pełnią w organizmie funkcję budulcową. Są składnikiem wszystkich tkanek oraz kości. 2. Tłuszcze Pełnią w organizmie funkcję energetyczną.

Bardziej szczegółowo

Tyreologia opis przypadku 8

Tyreologia opis przypadku 8 Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 8 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Opis przypadku 55-letna kobieta zgłosił się na kontrolę do Poradni

Bardziej szczegółowo

Kiedy gluten szkodzi. Czy przyczyną Twoich dolegliwości może być celiakia?

Kiedy gluten szkodzi. Czy przyczyną Twoich dolegliwości może być celiakia? Kiedy gluten szkodzi Czy przyczyną Twoich dolegliwości może być celiakia? Przyczyną Twoich problemów może być gluten Ból brzucha, wzdęcia, biegunka, złe samopoczucie, brak witamin, osłabienie, depresja,

Bardziej szczegółowo

Celiakia. Trwała nietolerancja glutenu

Celiakia. Trwała nietolerancja glutenu Celiakia Trwała nietolerancja glutenu Co to jest celiakia? Celiakia (choroba trzewna) to choroba polegająca na trwałej nietolerancji glutenu czyli białka najpopularniejszych zbóż: pszenicy, żyta, jęczmienia.

Bardziej szczegółowo

DIETA ŻŁOBKOWA Komponowanie posiłków zgodnie z obowiązującymi normami

DIETA ŻŁOBKOWA Komponowanie posiłków zgodnie z obowiązującymi normami DIETA ŻŁOBKOWA Komponowanie posiłków zgodnie z obowiązującymi normami Dorota Sokół www.przewodnikzywienia.pl dorota@przewodnikzywienia.pl T: 511 764 699 Zmiany w żywieniu żłobkowym Ustawa z dnia 4.02.2011

Bardziej szczegółowo

DZIECKO NA DIECIE BEZGLUTENOWEJ NA WYCIECZCE - ZALECENIA DLA KUCHNI

DZIECKO NA DIECIE BEZGLUTENOWEJ NA WYCIECZCE - ZALECENIA DLA KUCHNI DZIECKO NA DIECIE BEZGLUTENOWEJ NA WYCIECZCE - ZALECENIA DLA KUCHNI Najważniejsze informacje: 1. Gluten może być obecny wszędzie, nawet tam, gdzie się go nie spodziewasz (sól, mąka ryżowa, kostka rosołowa,

Bardziej szczegółowo

Uczeń/student Pracuję zawodowo Wykonywany zawód

Uczeń/student Pracuję zawodowo Wykonywany zawód PURE DIET Joanna Flis Os. Wichrowe Wzgórze 33C 61-699 Poznań tel. 511 02 99 44 Imię i nazwisko Rok urodzenia Nr telefonu E-mail Dane kontaktowe Grupa krwi Uczeń/student Pracuję zawodowo Wykonywany zawód

Bardziej szczegółowo

PRODUKTY DOZWOLONE W DIECIE BEZGLUTENOWEJ PRODUKTY RYZYKOWNE W DIECIE BEZGLUTENOWEJ

PRODUKTY DOZWOLONE W DIECIE BEZGLUTENOWEJ PRODUKTY RYZYKOWNE W DIECIE BEZGLUTENOWEJ wyroby, które nie zawierają glutenu w naturalnej postaci i występują w nieprzetworzonej formie: ryż, kukurydza, gryka, ziemniaki, warzywa, owoce, mleko, mięso, ryby i jajka produkty przeznaczone dla osób

Bardziej szczegółowo

Uni-Mix. dobry na wszystko! Przepisy kulinarne.

Uni-Mix. dobry na wszystko! Przepisy kulinarne. Uni-Mix dobry na wszystko! Przepisy kulinarne R Z przyjemnością przedstawimy Państwu jak proste jest gotowanie z mąka Uni-Mix. W kilka chwil możecie wyczarować z niej pyszne dania na każdy posiłek dnia:

Bardziej szczegółowo

Poradnia Dietetyczna Dbam O Siebie. Wzdęcia, zaparcia, biegunki, brak. Jak często? Po jakich produktach?

Poradnia Dietetyczna Dbam O Siebie. Wzdęcia, zaparcia, biegunki, brak. Jak często? Po jakich produktach? Poradnia Dietetyczna Dbam O Siebie Dane: Imię: Nazwisko: Data ur. Nr. Tel: E-mail: Wzrost: Waga: Obwód bioder: Obwód talii: Podstawowe Informacje: Miejsce pracy Godziny pracy Aktywność Fizyczna Aktualny

Bardziej szczegółowo

Zasady zdrowego żywienia i aktywności fizycznej młodzieży

Zasady zdrowego żywienia i aktywności fizycznej młodzieży Zasady zdrowego żywienia i aktywności fizycznej młodzieży Pamiętaj o codziennym spożywaniu produktów zawartych w piramidzie! PRODUKTY ZBOŻOWE ( mąki, kasza, ryż, płatki, pieczywo i makarony) Sągłównym

Bardziej szczegółowo

KASZKA LINIĘ KAS CUKRU*

KASZKA LINIĘ KAS CUKRU* POZNAJ ZEK LINIĘ KAS TKU A D O D Z E B Kiedy dziecko pozna już ryż i kukurydzę, przychodzi czas na kolejne zboża. Niektóre z nich zawierają gluten - składnik, który często niepokoi rodziców. Zupełnie nie

Bardziej szczegółowo

FORMULARZ ASORTYMENTOWO - CENOWY. Razem

FORMULARZ ASORTYMENTOWO - CENOWY. Razem Pakiet 1 - Artykuły spożywcze 1 1. Cukier biały op. 1 kg kg 11 000 2. Herbata granulowana op. 100 g kg 500 3. Kakao lux op. 100-200 g kg 100 4. Cynamon op. 20 g szt. 220 5. Ocet 0,5 l l 300 6. Cukier waniliowy

Bardziej szczegółowo

ŻYWIENIE DZIECI W WIEKU 1-3

ŻYWIENIE DZIECI W WIEKU 1-3 1 ŻYWIENIE DZIECI W WIEKU 1-3 Uniwersytet Medyczny w Łodzi DIETA DZIECKA POWINNA BYĆ: Urozmaicona pod względem doboru produktów spożywczych, Uregulowana pod względem częstości i pory spożywania posiłków,

Bardziej szczegółowo

Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta

Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta CHOROBY DIETOZALEŻNE W POLSCE 2,150,000 osób w Polsce cierpi na cukrzycę typu II 7,500,000 osób w Polsce cierpi

Bardziej szczegółowo

Czy warto jeść kasze i płatki? dr inż. Dorota Czerwińska Katedra Żywienia Człowieka, SGGW 17.02.2016

Czy warto jeść kasze i płatki? dr inż. Dorota Czerwińska Katedra Żywienia Człowieka, SGGW 17.02.2016 Czy warto jeść kasze i płatki? dr inż. Dorota Czerwińska Katedra Żywienia Człowieka, SGGW 17.02.2016 Rola produktów zbożowych w żywieniu człowieka Produkty zbożowe, czyli mąki, pieczywo, kasze, ryż, makarony

Bardziej szczegółowo

Wzdęcia, zaparcia, biegunki, brak. Jak często? Po jakich produktach?

Wzdęcia, zaparcia, biegunki, brak. Jak często? Po jakich produktach? Dane: Imię: Nazwisko: Data ur. Nr. Tel: E-mail: Wzrost: Waga: Obwód bioder: Obwód talii: Podstawowe Informacje: Miejsce pracy Godziny pracy Aktywność Fizyczna Aktualny Stan Zdrowia (Podkreślić właściwe)

Bardziej szczegółowo

Cukrzyca a gluten. Dr hab. n. med. Danuta Pawłowska

Cukrzyca a gluten. Dr hab. n. med. Danuta Pawłowska Cukrzyca a gluten Dr hab. n. med. Danuta Pawłowska pszenica 200g Gluten 15g gliadyna 7.5g ~52 toksycznych fragmentów Gluten jest główną frakcją białek pszenicy (8-14 %) Toksyczność wykazuje gliadyna (50

Bardziej szczegółowo

FORMULARZ ASORTYMENTOWO - CENOWY. Razem

FORMULARZ ASORTYMENTOWO - CENOWY. Razem Pakiet 1 - Artykuły spożywcze 1 1. Cukier biały op. 1 kg kg 14 000 2. Herbata granulowana op. 100 g kg 650 3. Kakao lux op. 100-200 g kg 130 4. Cynamon op. 20 g szt. 300 5. Ocet 0,5 l l 400 6. Cukier waniliowy

Bardziej szczegółowo

Gluten - fakty i mity

Gluten - fakty i mity Gluten - fakty i mity (na podstawie artykułu Porozmawiajmy o glutenie, Food Forum nr 3-4 (6) 2014, Anna Rychłowska) Opracowanie: Paulina Wiśniewska FUNDACJA WSPARCIE NA STARCIE "1 1. Gluten jest niezbędny

Bardziej szczegółowo

Talerz zdrowia skuteczne

Talerz zdrowia skuteczne Talerz zdrowia skuteczne narzędzie zdrowego odżywiania PSSE Chełm Kierownik Sekcji OZiPZ Alicja Bork PRAWIDŁOWE ŻYWIENIE Gwarancją właściwego rozwoju fizycznego, sprawności umysłu oraz dobrego zdrowia

Bardziej szczegółowo

Celiaklia. Celiaklia rodzaje

Celiaklia. Celiaklia rodzaje Celiakia i inne choroby glutenozależne - rodzaje, rozpoznanie Aktualnie, wykrytych jest wiele chorób glutenozależnych, najbardziej znana jest celiakia. Chorobami zależnymi od glutenu są także: alergia

Bardziej szczegółowo

ANKIETA DLA RODZICÓW dotycząca ALERGII oraz NIETOLERANCJI ŻYWIENIOWYCH dla uczestników obozów organizowanych przez SportFun

ANKIETA DLA RODZICÓW dotycząca ALERGII oraz NIETOLERANCJI ŻYWIENIOWYCH dla uczestników obozów organizowanych przez SportFun NAZWISKO i IMIĘ DZIECKA Data urodzenia dziecka MIEJSCE i TERMIN turnusu TELEFON do rodzica/opiekuna ANKIETA DLA RODZICÓW dotycząca ALERGII oraz NIETOLERANCJI ŻYWIENIOWYCH dla uczestników obozów organizowanych

Bardziej szczegółowo

Bezglutenowy Karnawał. Przepisy kulinarne.

Bezglutenowy Karnawał. Przepisy kulinarne. R Bezglutenowy Karnawał Przepisy kulinarne www.bezgluten.com Donaty Czas przygotowania: 30 minut bez wyrastania ciasta Składniki na ciasto: 300 ml mieszanki Multi Mix 20 g drożdży 70 ml ciepłego mleka

Bardziej szczegółowo

SCENARIUSZ CO POWINNY JEŚĆ DZIECI? PIRAMIDA ZDROWIA

SCENARIUSZ CO POWINNY JEŚĆ DZIECI? PIRAMIDA ZDROWIA SCENARIUSZ CO POWINNY JEŚĆ DZIECI? PIRAMIDA ZDROWIA CELE: 1. Zapoznanie dzieci z Piramidą Zdrowia pożądanym modelem zdrowego odżywiania. 2. Zapoznanie dzieci z produktami ważnymi w ich diecie. 3. Podjęcie

Bardziej szczegółowo

8. Scenariusz lekcji dla klasy IV-VI szkoły podstawowej i I klasy gimnazjum

8. Scenariusz lekcji dla klasy IV-VI szkoły podstawowej i I klasy gimnazjum 8. Scenariusz lekcji dla klasy IV-VI szkoły podstawowej i I klasy gimnazjum Temat: Wybory żywieniowe produkty zalecane i niezalecane w żywieniu. Cel: Kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych. Zdobyte

Bardziej szczegółowo

SCENARIUSZ CO POWINNY JEŚĆ DZIECI? PIRAMIDA ZDROWIA

SCENARIUSZ CO POWINNY JEŚĆ DZIECI? PIRAMIDA ZDROWIA SCENARIUSZ CO POWINNY JEŚĆ DZIECI? PIRAMIDA ZDROWIA CELE: 1. Zapoznanie dzieci z Piramidą Zdrowia pożądanym modelem zdrowego odżywiania. 2. Zapoznanie dzieci z produktami ważnymi w ich diecie. 3. Podjęcie

Bardziej szczegółowo

Redakcja naukowa. Hanna Kunachowicz. Wydanie drugie

Redakcja naukowa. Hanna Kunachowicz. Wydanie drugie Redakcja naukowa Hanna Kunachowicz Wydanie drugie SZYBKI DOSTĘP DO KLUCZOWYCH DANYCH Jak procesy przetwarzania żywności wpływają na zawartość poszczególnych składników odżywczych? 77 Jak przechowywać i

Bardziej szczegółowo

W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek?

W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek? W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek? Prawidłowe odżywianie się to dostarczanie organizmowi niezbędnych składników odżywczych, a tym samym energii i substratów potrzebnych do utrzymania zdrowia

Bardziej szczegółowo

ANKIETA ŻYWIENIOWA Proszę o wypełnienie ankiety przed przyjściem do dietetyka oraz przyniesienie wyników badań na spotkanie.

ANKIETA ŻYWIENIOWA Proszę o wypełnienie ankiety przed przyjściem do dietetyka oraz przyniesienie wyników badań na spotkanie. ANKIETA ŻYWIENIOWA Proszę o wypełnienie ankiety przed przyjściem do dietetyka oraz przyniesienie wyników badań na spotkanie. Imię i nazwisko Zdiagnozowane schorzenia lub dolegliwości.. 1. Od jakiego czasu

Bardziej szczegółowo

ANKIETA ŻYWIENIOWA ...

ANKIETA ŻYWIENIOWA ... ANKIETA ŻYWIENIOWA IMIĘ... NAZWISKO Zdiagnozowane schorzenia lub dolegliwości: Występujące alergie pokarmowe:...... 1. Od jakiego czasu towarzyszy Pani/Panu otyłość i choroba..? 2. Czy były kiedyś próby

Bardziej szczegółowo

Czy występuje dyskomfort po zjedzeniu danych grup produktów lub uczucie ciężkości?

Czy występuje dyskomfort po zjedzeniu danych grup produktów lub uczucie ciężkości? INFORMACJE OGÓLNE Imię i nazwisko Wiek Data urodzenia Wzrost Masa ciała e-mail Pesel Adres Telefon Stan fizjologiczny (ciąża, stan po przebytej chorobie, po zabiegu operacyjnym, itp.) Czy występują jakieś

Bardziej szczegółowo

Wybieram zdrowie i zdrowe odżywianie

Wybieram zdrowie i zdrowe odżywianie Wybieram zdrowie i zdrowe odżywianie Doktorze Zdrówko, co to znaczy być zdrowym? Być zdrowym, to nie tylko nie chorować, ale też czuć się dobrze, być radosnym i sprawnym fizycznie. Czy wiesz, co pomaga

Bardziej szczegółowo

DIETA LUDZI PIERWOTNYCH CZYLI KILKA SŁÓW O PALEO

DIETA LUDZI PIERWOTNYCH CZYLI KILKA SŁÓW O PALEO DIETA LUDZI PIERWOTNYCH CZYLI KILKA SŁÓW O PALEO Dieta Paleo może być nie lada wyzwaniem dla większości Polaków lubujących się w potrawach mącznych jak pierogi czy naleśniki. Mimo to, coraz więcej osób

Bardziej szczegółowo

SPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku

SPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku SPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku NASZE KULINARNE TRADYCJE NASZE KULINARNE TRADYCJE Co składa się na nie? Bez jakich produktów i potraw nie wyobrażamy sobie

Bardziej szczegółowo

Warsztaty Żywieniowe. Temat: Zasady żywienia młodzieży aktywnej

Warsztaty Żywieniowe. Temat: Zasady żywienia młodzieży aktywnej Warsztaty Żywieniowe Temat: Zasady żywienia młodzieży aktywnej Jeśli jesteś aktywny Powinieneś dbać szczególnie o to, co jesz! potrzebujesz więcej energii potrzebujesz więcej witamin i składników mineralnych

Bardziej szczegółowo

ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM

ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM (Instytutu Żywności i Żywienia 2009) 1. Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2. Bądź codziennie aktywny

Bardziej szczegółowo

Nietolerancja glutenu jest w skali światowej jednym z najczęściej występujących zaburzeń.

Nietolerancja glutenu jest w skali światowej jednym z najczęściej występujących zaburzeń. Nietolerancja glutenu jest w skali światowej jednym z najczęściej występujących zaburzeń. 36 cukrzyca a gluten Gluten jest substancją białkową, którą otrzymuje się podczas wymywania pod bieżącą wodą skrobi

Bardziej szczegółowo

Jabłko 1 sztuka (200 g) Batony owsiane z jabłkiem MUFFINKI JAJECZNE Z KOMOSĄ

Jabłko 1 sztuka (200 g) Batony owsiane z jabłkiem MUFFINKI JAJECZNE Z KOMOSĄ JADŁOSPIS Piątek Jabłko 1 sztuka (200 g) Batony owsiane z jabłkiem 2 porcje PRZEPIS: Batony owsiane z jabłkiem (6 PORCJI) Cytryna - 1/8 sztuki (6 g) Jabłko - 1/2 sztuki (90 g) Miód pszczeli - 1/2 łyżki

Bardziej szczegółowo

Wybieram zdrowie i zdrowe odżywianie

Wybieram zdrowie i zdrowe odżywianie Wybieram zdrowie i zdrowe odżywianie Doktorze Zdrówko, co to znaczy być zdrowym? Być zdrowym, to nie tylko nie chorować, ale też czuć się dobrze, być radosnym i sprawnym fizycznie. Czy wiesz, co pomaga

Bardziej szczegółowo

KWESTINARIUSZ ŻYWIENIOWY PACJENTA

KWESTINARIUSZ ŻYWIENIOWY PACJENTA KWESTINARIUSZ ŻYWIENIOWY PACJENTA Data Imię i nazwisko e-mail Data urodzenia Wzrost (cm) Obecna masa ciała (kg) Docelowa masa ciała (kg) Obwód pasa (cm) Obwód bioder (cm) Aktywność fizyczna: Czy uprawia

Bardziej szczegółowo

Indeks glikemiczny a produkty piekarskie. Dr inż. Małgorzata Wronkowska

Indeks glikemiczny a produkty piekarskie. Dr inż. Małgorzata Wronkowska Indeks glikemiczny a produkty piekarskie Dr inż. Małgorzata Wronkowska Według danych Urzędu Statystycznego za rok 2010 przeciętne miesięczne spożycie chleba na osobę w Polsce w ostatnich 10 latach spadło

Bardziej szczegółowo

Profilaktyka chorób nowotworowych jelita grubego w celu zmniejszenia zachorowalności i śmiertelności na terenie podregionu lubelskiego

Profilaktyka chorób nowotworowych jelita grubego w celu zmniejszenia zachorowalności i śmiertelności na terenie podregionu lubelskiego Samodzielny Publiczny Szpital Wojewódzki im. Jana Bożego Profilaktyka chorób nowotworowych jelita grubego w celu zmniejszenia zachorowalności i śmiertelności na terenie podregionu lubelskiego Monika Mitura

Bardziej szczegółowo

Zawartość wybranych składników alergennych w produktach gotowych

Zawartość wybranych składników alergennych w produktach gotowych Zawartość wybranych składników alergennych w produktach gotowych Wyroby bezglutenowe / Piekarnicze 1 BUŁKA TARTA x x - - - - x 2 BUŁKI - - - - - - x 3 BUŁKA PITA - - - - - - - 4 BUŁKA CIABATTA - - - -

Bardziej szczegółowo

PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW

PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW Młody organizm, aby mógł prawidłowo się rozwijać potrzebuje wielu różnorodnych składników odżywczych, które powinny być nieodłączną częścią diety każdego dojrzewającego

Bardziej szczegółowo

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 28 sierpnia 2015 r. Poz. 1256 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 26 sierpnia 2015 r. w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do

Bardziej szczegółowo

ZBILANSOWANA DIETA TALERZ ZDROWIA SMACZNIE, ZDROWO, KOLOROWO. Anna Oblacińska Instytut Matki i Dziecka

ZBILANSOWANA DIETA TALERZ ZDROWIA SMACZNIE, ZDROWO, KOLOROWO. Anna Oblacińska Instytut Matki i Dziecka ZBILANSOWANA DIETA TALERZ ZDROWIA SMACZNIE, ZDROWO, KOLOROWO Anna Oblacińska Instytut Matki i Dziecka TALERZ CZY PIRAMIDA? Przedstawione w modelach zdrowego żywienia zalecenia żywieniowe to sugestie ogólne,

Bardziej szczegółowo

Katedra i Zakład Fizjologii, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

Katedra i Zakład Fizjologii, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Katedra i Zakład Fizjologii, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu KWESTIONARIUSZ ANKIETY SPOSÓB ŻYWIENIA I AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA OSÓB STOSUJĄCYCH KĄPIELE ZIMOWE Zwracamy się do Państwa

Bardziej szczegółowo

Program edukacyjny Żyj smacznie i zdrowo

Program edukacyjny Żyj smacznie i zdrowo Program edukacyjny Żyj smacznie i zdrowo Cel i założenia: Przypomnienie zasad prawidłowego i smacznego odżywiania Niemarnowanie jedzenia Zachęcenie do rodzinnego spożywania posiłków Zmniejszanie ilości

Bardziej szczegółowo

Zalecenia dotyczące żywienia dzieci w przedszkolach

Zalecenia dotyczące żywienia dzieci w przedszkolach Zalecenia dotyczące żywienia dzieci w przedszkolach NORMY ŻYWIENIA DLA DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM I SZKOLNYM W POLSCE OPRACOWANO W INSTYTUCIE ŻYWNOŚCI I ŻYWIENIA I ZATWIERDZONE ZOSTAŁY PRZEZ INSTYTUT

Bardziej szczegółowo

tel

tel ANKIETA DIETETYCZNA. imię i nazwisko...... adres e-mail telefon data urodzenia wzrost waga Czy jesteś w ciąży? W którym miesiącu?... Czy masz rozrusznik serca? Czy posiadasz implanty? Jeśli tak to jakie?.......

Bardziej szczegółowo

Indywidualny Program Odżywiania

Indywidualny Program Odżywiania Indywidualny Program Odżywiania Jadłospis Nazwa: Dieta Sport 1500kcal + Dietetyk: Strona 1 z 9 Podsumowanie jadłospisu Poniedziałek Wtorek Środa Sobota Niedziela Makiełki (1,2,3,6) Makiełki (1,2,3,6) Makiełki

Bardziej szczegółowo

Indywidualny Program Odżywiania

Indywidualny Program Odżywiania Indywidualny Program Odżywiania Jadłospis Nazwa: Dieta Sport 2500kcal + Dietetyk: Strona 1 z 9 Podsumowanie jadłospisu Poniedziałek Wtorek Środa Sobota Niedziela Makiełki (1,2,3,6) Makiełki (1,2,3,6) Makiełki

Bardziej szczegółowo

ZASADY ODŻYWIANIA SPORTOWCÓW PRZEPIS NA SUKCES

ZASADY ODŻYWIANIA SPORTOWCÓW PRZEPIS NA SUKCES ZASADY ODŻYWIANIA SPORTOWCÓW PRZEPIS NA SUKCES Do osiągnięcia sukcesu w sporcie pomocna jest dieta wysokowęglowodanowa. Spożywanie węglowodanów w czasie intensywnego wysiłku zwiększa wytrzymałość, czyli

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1 Grupy środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty oraz wymagania, jakie muszą spełniać środki spożywcze stosowane w ramach żywienia zbiorowego dzieci

Bardziej szczegółowo

W WIEKU PRZEDSZKOLNYM

W WIEKU PRZEDSZKOLNYM 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM 1.Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2.Bądź codziennie aktywny fizycznie ruch korzystnie wpływa na sprawność

Bardziej szczegółowo

DIETA PRZY CHOROBACH SERCA

DIETA PRZY CHOROBACH SERCA ZALECENIA OGÓLNE Należy spożywać produkty z różnych grup żywności (należy dbać o urozmaicenie posiłków). W skład produktów spożywczych wchodzą niezbędne składniki odżywcze zawarte w różnych ilościach i

Bardziej szczegółowo

DIETA PO RESEKCJI TRZUSTKI

DIETA PO RESEKCJI TRZUSTKI DIETA PO RESEKCJI TRZUSTKI Opracowała: Dr n. med. Dorota Waśko-Czopnik specjalista chorób wewnętrznych, dietetyk Leczenie operacyjne polegające na całkowitym usunięciu trzustki, niekiedy wraz z sąsiadującymi

Bardziej szczegółowo

Dietetyk Angelika Frączek DZIENNICZEK KILKU DNIOWEGO SPOŻYCIA. Imię i nazwisko...

Dietetyk Angelika Frączek DZIENNICZEK KILKU DNIOWEGO SPOŻYCIA. Imię i nazwisko... DZIENNICZEK KILKU DNIOWEGO SPOŻYCIA Imię i nazwisko... Proszę o sumienne wypełnienie niniejszego wywiadu żywieniowego, który posłuży do oceny Pani/Pana sposobu żywienia. Dobrze, aby dzienniczek wypełniać

Bardziej szczegółowo

Indywidualny Program Odżywiania

Indywidualny Program Odżywiania Indywidualny Program Odżywiania Jadłospis Nazwa: Dieta Sport 3500kcal + Dietetyk: Strona 1 z 9 Podsumowanie jadłospisu Poniedziałek Wtorek Środa Sobota Niedziela Makiełki (1,2,3,6) Makiełki (1,2,3,6) Makiełki

Bardziej szczegółowo

GLUTEN FAKTY I MITY. opracowanie: Paulina Wiśniewska

GLUTEN FAKTY I MITY. opracowanie: Paulina Wiśniewska GLUTEN FAKTY I MITY opracowanie: Paulina Wiśniewska GLUTEN FAKTY I MITY 1. Gluten jest niezbędny dla zdrowia Gluten nie ma wartości odżywczych, ale mają je produkty pełnoziarniste (bogate w witaminy z

Bardziej szczegółowo

dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Wszechnica żywieniowa Warszawa, 21 października 2015 r.

dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Wszechnica żywieniowa Warszawa, 21 października 2015 r. Rozporządzenie Ministra Zdrowia dotyczące żywienia w stołówkach i asortymentu w sklepikach szkolnych szansą na poprawę sposobu żywienia i stanu zdrowia dzieci i młodzieży. dr inż. Marta Jeruszka-Bielak

Bardziej szczegółowo

DIETA POSTAWOWA. Poniedziałek Wtorek Środa Czwartek Piątek Pieczywo pszenne (40g) + masło (5g) + pasta twarogowa z miodem (40g)

DIETA POSTAWOWA. Poniedziałek Wtorek Środa Czwartek Piątek Pieczywo pszenne (40g) + masło (5g) + pasta twarogowa z miodem (40g) DIETA POSTAWOWA wędlina (20g) + Pasta twarogowa twaróg półtłusty,, jogurt grecki, miód Domowa granola z mlekiem 3,2 % + bakalie (160ml) / Pieczywo razowe (40g) + masło (5g) + serek topiony Domowa granola

Bardziej szczegółowo

KWESTIONARIUSZ OCENY SPOSOBU ŻYWIENIA

KWESTIONARIUSZ OCENY SPOSOBU ŻYWIENIA KWESTIONARIUSZ OCENY SPOSOBU ŻYWIENIA Proszę uzupełnić poniższe dane: Data badania... Wiek (lata)... Masa ciała (kg)... Wzrost (cm)... 2. Liczba posiłków w ciągu dnia: 1-2 posiłki 3-4 posiłki 5 i więcej

Bardziej szczegółowo

Bułki grahamki II. Uformować bułeczki (około 12 szt.), ułożyć na wysmarowaną blachę, wstawić do wyrośnięcia w piekarniku na 15 min, Bułki kajzerki

Bułki grahamki II. Uformować bułeczki (około 12 szt.), ułożyć na wysmarowaną blachę, wstawić do wyrośnięcia w piekarniku na 15 min, Bułki kajzerki pieczywo 8 220 g ciepłej wody 100 g ugotowanych wystudzonych ziemniaków 100 g mąki pszennej razowej 220 g ciepłej wody 100 g ugotowanych wystudzonych ziemniaków 100 g mąki pszennej razowej Odstawić ciasto

Bardziej szczegółowo

Przestawiamy się na surową dietę

Przestawiamy się na surową dietę Przestawiamy się na surową dietę Autor: Wayne Gendel tłumaczyła Justyna Romanowska Piątek 12 marca 2010 Przestawienie się na surową dietę wcale nie jest tak trudne, jak mogłoby się wydawać. Wyróżniamy

Bardziej szczegółowo

POMIARY CIAŁA. 1 K r e a t o r Z d r o w i a. c o m

POMIARY CIAŁA. 1 K r e a t o r Z d r o w i a. c o m 1 K r e a t o r Z d r o w i a. c o m Aby zamówić Indywidualny Plan Żywieniowy należy wypełnić formularz. Czas potrzebny do wypełnia to ok 30 minut. Proszę o dokładne i szczegółowe wypeł formularza. Wypełniony

Bardziej szczegółowo

Ekonomiczne aspekty naturalnego odżywiania dzieci

Ekonomiczne aspekty naturalnego odżywiania dzieci Ekonomiczne aspekty naturalnego odżywiania dzieci Czy można żywić tanio i naturalnie? Czy naturalne znaczy droższe? Kulki Nesquiki 1 kg 22,00 zł BIO Mussli własnej roboty - 1 kg : płatki owsiane 700 g

Bardziej szczegółowo

Jedzmy zdrowo na kolorowo!

Jedzmy zdrowo na kolorowo! Jedzmy zdrowo na kolorowo! Dlaczego powinniśmy jeść warzywa? Ponieważ są źródłem: -witamin: głównie: beta-karoten, witamina C, kwas foliowy oraz witaminy K, niacyna oraz witaminy E -składników mineralnych:

Bardziej szczegółowo

Formularz ofertowy na artykuły ogólnospożywcze w roku 2017 Przedszkola Wesołe Skrzaty w Pobiedziskach

Formularz ofertowy na artykuły ogólnospożywcze w roku 2017 Przedszkola Wesołe Skrzaty w Pobiedziskach Załącznik nr 1 Do zapytania o cenę na dostawę produktów żywnościowych do stołówki przedszkolnej Przedszkola Wesołe Skrzaty w Pobiedziskach Pieczęć firmowa dostawcy Formularz ofertowy na artykuły ogólnospożywcze

Bardziej szczegółowo

Podstawowe składniki odżywcze i ich rola dla organizmu człowieka ZAPRASZAMY

Podstawowe składniki odżywcze i ich rola dla organizmu człowieka ZAPRASZAMY Podstawowe składniki odżywcze i ich rola dla organizmu człowieka ZAPRASZAMY Czym są składniki odżywcze Składniki odżywcze substancje chemiczne dostarczane do organizmu przez pokarm, który dostaje się do

Bardziej szczegółowo

Cena jednostkowa brutto za jedno opakowanie

Cena jednostkowa brutto za jedno opakowanie Zadanie 1 Przyprawy przydatności do spożycia 1. Przyprawa do drobiu - 18 kg 2. Przyprawa do mięsa - 42 kg 3. Przyprawa do ryb - 10 kg 4. Przyprawa do zup - 200 kg 5. Żelatyna wieprzowa - 20 kg 6. Przyprawa

Bardziej szczegółowo

Zakres oferowanych usług:

Zakres oferowanych usług: Zakres oferowanych usług: 1. Poradnictwo dietetyczne Porady dietetyczne obejmujące analizę dotychczasowego sposobu żywienia, pomiary antropometryczne, wskazówki i zalecenia żywieniowe. Dla osób zainteresowanych

Bardziej szczegółowo

Wywiad żywieniowy (część 1) Część ogólna

Wywiad żywieniowy (część 1) Część ogólna Wywiad żywieniowy (część 1) Część ogólna Wybrane odpowiedzi proszę podkreślić. IMIĘ I NAZWISKO:... 1. Data wypełniania formularza - 2. Płeć A. kobieta B. mężczyzna 3. Wiek - 4. Wzrost - Aktualna masa ciała

Bardziej szczegółowo

ZDROWO AKTYWNI SZKOŁA PODSTAWOWA NR 8 W TARNOWIE

ZDROWO AKTYWNI SZKOŁA PODSTAWOWA NR 8 W TARNOWIE ZDROWO AKTYWNI SZKOŁA PODSTAWOWA NR 8 W TARNOWIE PIRAMIDY EGIPSKIE Piramidy to budowle, które przetrwały tysiące lat. Najbardziej trwała była ich podstawa, czyli część zbudowana na ziemi. PIRAMIDA ZDROWEGO

Bardziej szczegółowo

1 ł cukru 20 g oliwy 100 g ugotowanych wystudzonych ziemniaków

1 ł cukru 20 g oliwy 100 g ugotowanych wystudzonych ziemniaków Bułki 220 g wody 50 g otrębów pszennych 3 Ł oliwy 1 białko mak, sezam pestki słonecznika, dyni Do naczynia miksującego wlać wodę, dodać drożdże, cukier, mąkę, otręby, sól, oliwę. Ciasto wyłożyć do miseczki

Bardziej szczegółowo

Nazwa produktu cena brutto cena netto VAT Kod kreskowy. Musli rajskie z owocami 300g*BIO PLANET*BIO

Nazwa produktu cena brutto cena netto VAT Kod kreskowy. Musli rajskie z owocami 300g*BIO PLANET*BIO Nazwa produktu cena brutto cena netto VAT Kod kreskowy ZIARNA, MĄKI, PŁATKI, OTRĘBY, CRUNCHY, MUSLI BIO (230) Musli rajskie z owocami 300g*BIO PLANET*BIO 8.8 8.38 5 5902983782902 Musli orzechowe 300g*BIO

Bardziej szczegółowo

Co pacjent z cukrzycą typu 1 je? To, co lubi. A co lubi? Wszystko! Czego nie powinien jeść? Tego, na co nie potrafi podać insuliny!

Co pacjent z cukrzycą typu 1 je? To, co lubi. A co lubi? Wszystko! Czego nie powinien jeść? Tego, na co nie potrafi podać insuliny! Co pacjent z cukrzycą typu 1 je? To, co lubi. A co lubi? Wszystko! Czego nie powinien jeść? Tego, na co nie potrafi podać insuliny! Polskie Towarzystwo Diabetologiczne zaleca, aby dieta osób chorujących

Bardziej szczegółowo

DIETA BEZGLUTENOWA. Warto podchodzić z dystansem do dietetycznych nowinek, nie tylko w przypadku dzieci.

DIETA BEZGLUTENOWA. Warto podchodzić z dystansem do dietetycznych nowinek, nie tylko w przypadku dzieci. DIETA BEZGLUTENOWA. U osób zdrowych gluten jest prawidłowo trawiony i nie działa szkodliwie na komórki błony śluzowej jelita. Dieta bezglutenowa powinna być stosowana tylko w przypadku celiakii oraz alergii

Bardziej szczegółowo

Sklepik wzorowy smaczny i zdrowy

Sklepik wzorowy smaczny i zdrowy Sklepik wzorowy smaczny i zdrowy To NASZ Zielony sklepik w Zespole Szkół im. Jana Pawła II w Zielonkach! ZIELONKI = Zielony Sklepik = zdrowe i smaczne jedzenie Mamy coś do powiedzenia o piramidzie zdrowego

Bardziej szczegółowo

Zaawansowana konsultacja z zakresu medycyny żywienia kwestionariusz dietetyczny

Zaawansowana konsultacja z zakresu medycyny żywienia kwestionariusz dietetyczny Zaawansowana konsultacja z zakresu medycyny żywienia kwestionariusz dietetyczny Instrukcje: Proszę opisać w poniższym kwestionariuszu Pana/Pani przeciętną dietę. Proszę opisać 2 przykładowe dni tygodnia

Bardziej szczegółowo

Lista zamienników. 140g cukinii. 80g dyni. 100g bakłażana. 70g kabaczka. 80g papryki czerwonej. 50g papryki czerwonej. 100g pomidora.

Lista zamienników. 140g cukinii. 80g dyni. 100g bakłażana. 70g kabaczka. 80g papryki czerwonej. 50g papryki czerwonej. 100g pomidora. Lista zamienników 140g cukinii 100g bakłażana 80g dyni 70g kabaczka 80g papryki czerwonej 100g ogórka 50g papryki czerwonej 100g pomidora 100g rzodkiewek 100g dyni 200g cukinii 130g kalafiora 100g brokuła

Bardziej szczegółowo

PONIEDZIAŁEK. 5 minut. 5 minut. 20 minut. 5 minut. Dodatkowo staraj się spożywać ok. 2l wody dziennie. ŚNIADANIE 07:00 DRUGIE ŚNIADANIE 10:30

PONIEDZIAŁEK. 5 minut. 5 minut. 20 minut. 5 minut. Dodatkowo staraj się spożywać ok. 2l wody dziennie. ŚNIADANIE 07:00 DRUGIE ŚNIADANIE 10:30 PONIEDZIAŁEK Dodatkowo staraj się spożywać ok. 2l wody dziennie. ŚNIADANIE 07:00 OWSIANKA PIĘKNOŚCI Z PŁATKAMI OWSIANYMI Mleko spożywcze, 2% tłuszczu - 180g (0.72 x Szklanka) Rodzynki, suszone - 7g (0.47

Bardziej szczegółowo

ŻYCIE Z CELIAKIĄ Trudności w przestrzeganiu diety bezglutenowej

ŻYCIE Z CELIAKIĄ Trudności w przestrzeganiu diety bezglutenowej ŻYCIE Z CELIAKIĄ Trudności w przestrzeganiu diety bezglutenowej Raport przygotowany przez dystrybutora testów GlutenDetect we współpracy z Polskim Stowarzyszeniem Osób z Celiakią i na Diecie Bezglutenowej

Bardziej szczegółowo

Leczenie żywieniowe w chorobie Hashimoto

Leczenie żywieniowe w chorobie Hashimoto Leczenie żywieniowe w chorobie Hashimoto Strona 1 Zapalenie tarczycy Hashimoto (przewlekłe limfocytowe zapalenie gruczołu tarczowego) najczęstszy rodzaj zapalenia tarczycy i najczęstsza przyczyna pierwotnej

Bardziej szczegółowo

Indywidualny Program Odżywiania

Indywidualny Program Odżywiania Indywidualny Program Odżywiania Jadłospis Nazwa: Dietetyk: Dieta Standard 1500kcal Strona 1 z 9 Podsumowanie jadłospisu Poniedziałek Wtorek Środa Sobota Niedziela Makiełki (1,2,3,6) Makiełki (1,2,3,6)

Bardziej szczegółowo

Zasady diety piłkarskiej lek. med. Jarosław Madej

Zasady diety piłkarskiej lek. med. Jarosław Madej Zasady diety piłkarskiej lek. med. Jarosław Madej 1 Zasady ogólne 1. Częstość i regularność posiłków 2. Śniadanie - najważniejszy posiłek dnia 3. Ostatni posiłek -2 godz. przed snem 4. Posiłek budulcem

Bardziej szczegółowo

PAKIET I : RYBY CPV 152

PAKIET I : RYBY CPV 152 Oferta Wykonawcy Załącznik nr 1 do SIWZ PAKIET I : RYBY CPV 152 za 1kg za 1 kg cena netto za kg. brutto jedn. 1 Panga filet kg 442 2 Dorsz filet kg 158 3 Mintaj filet kostka kg 142 4 Ryba wędzona Makrela

Bardziej szczegółowo

Żywienie w szpiczaku mnogim

Żywienie w szpiczaku mnogim Żywienie w szpiczaku mnogim Spotkanie II : dbamy o kości mgr inż. Sławomir Kozłowski szpiczak mnogi leczenie osteoporoza- zaburzenie mineralizacji kości Czynniki środowiskowe dieta (wapń i witamina D)

Bardziej szczegółowo

Znaczenie pierwszego śniadania, czyli zdrowe odżywianie dzieci i młodzieży. Na podstawie materiałów ORE- Anna Pisowacka

Znaczenie pierwszego śniadania, czyli zdrowe odżywianie dzieci i młodzieży. Na podstawie materiałów ORE- Anna Pisowacka Znaczenie pierwszego śniadania, czyli zdrowe odżywianie dzieci i młodzieży Na podstawie materiałów ORE- Anna Pisowacka JAK PRAWIDŁOWO SIĘ ODŻYWIAĆ? Zalecenia żywieniowe 6 + 1 U według S. Bergera Urozmaicenie

Bardziej szczegółowo

Scenariusz zajęć edukacja zdrowotna - gimnazjum

Scenariusz zajęć edukacja zdrowotna - gimnazjum Scenariusz zajęć edukacja zdrowotna - gimnazjum Autor: mgr Beata Draczko Temat lekcji: Wiem, co jem. Zasady racjonalnego odżywiania się człowieka. Cel ogólny: - zapoznanie uczniów z zasadami racjonalnego

Bardziej szczegółowo

ANKIETA. Imię i nazwisko. Data urodzenia Masa ciała Wzrost. Tel. Kontaktowy. Email do wysłania diety i/lub kontaktu

ANKIETA. Imię i nazwisko. Data urodzenia Masa ciała Wzrost. Tel. Kontaktowy. Email do wysłania diety i/lub kontaktu ANKIETA Proszę o rzetelne, zgodne ze stanem faktycznym wypełnienie ankiety, gdyż jest to niezbędne do opracowania dobrze dopasowanego planu dietetycznego. Imię i nazwisko.. Data urodzenia Masa ciała Wzrost.

Bardziej szczegółowo