Zarządzanie projektem inwestycyjnym. Wykład 2

Transkrypt

1 Zarządzanie projektem inwestycyjnym Wykład 2

2 Motywy inwestowania przez podmioty gospodarcze start-up, greenfield project powiększanie rozmiarów i zakresu dotychczasowej działalności gospodarczej wprowadzanie na rynek nowych produktów dywersyfikacja działalności wymiana aktywów wdrażanie nowych technologii dostosowywanie się do zmian przepisów prawnych odpowiedź na działania konkurencji ograniczanie kosztów Haus 2003, s. 301

3 Podstawowe pojęcia: Inwestycja długookresowe, obarczone ryzykiem alokowanie zasobów ekonomicznych (w postaci nakładów inwestycyjnych) w celu osiągnięcia korzyści w przyszłości Nakład - alokacja kapitału własnego i obcego poprzez nakłady inwestycyjne w aktywa) Korzyść - oczekiwany efekt z realizacji inwestycji Czas - okres zaangażowania kapitału oraz uzyskiwania korzyści Ryzyko - możliwość wystąpienia odchyleń od wartości oczekiwanej planowanych nakładów i kosztów, korzyści z okresu zaangażowania kapitału, długości cyklu życia inwestycji

4 Rodzaje inwestycji ze względu na typ obiektu Rzeczowe Finansowe (kapitałowe) (Rogowski 2013, s. 27) Lub (Wiśniewski 2008, s. 28): Rzeczowe Finansowe Niematerialne Rogowski 2013, s. 27

5 Inwestycje strategiczne, systemowe i operacyjne (Drobniak 2002, s. 21) Rodzaj inwestycji Strategiczne Systemowe Operacyjne Zakres czasowy do 2 lat Do 1 roku Stopień zmiany dla klienta Wysoki Średni Niski Kompleksowość Wysoka Średnia Niska Efekty inwestycji Charakter uzyskanej zmiany Wpływ odczuwalny wewnątrz organizacji i w jej otoczeniu Zmiana tego, co jest dostarczane przez organizację (np. nowy produkt) Wpływ odczuwalny w większości obszarów organizacji Zmiana sposobu wykonywania danego procesu/produktu (np. system poprawy jakości) Wpływ ograniczony do jednego obszaru funkcjonalnego Organizacji Zmiana osób, miejsca, czasu i środków związanych z wykonywaniem danego procesu (np. reorganizacja linii produkcyjnej)

6 Czym jest projekt inwestycyjny? Opracowanie Procesowe odwzorowanie inwestycji Ma: punkty startu i zakończenia, jasno zdefiniowany cel, określone zasoby Jednorazowe działanie Przedsięwzięciem jednokrotne, celowe, złożone, ograniczone, specyficznie zorganizowane, prowadzące do urzeczywistnienia zmiany

7 Czym jest przedsięwzięcie inwestycyjne? kompleksowo ujęty materialny zakres inwestycji rzeczowej przewidziany do zrealizowania w określonym celu, miejscu i czasie zamierzenie rozwojowe firmy mające jasno określony cel produkcyjny, ściśle określone co do zakresu rzeczowego, miejsca i czasu realizacji i ujęte w sposób kompleksowy

8 Rozróżnienie podstawowych pojęć Pojęcie Wymiar Definicja Inwestycja Ogólny Długookresowe, obarczone ryzykiem alokowanie zasobów ekonomicznych (nakładów inwestycyjnych) w celu osiągnięcia korzyści w przyszłości Inwestycja rzeczowa Ogólny Inwestycja prowadzona w składniki aktywów rzeczowych Przedsięwzięcie inwestycyjne Materialny Kompleksowo ujęty, fizyczny zakres inwestycji przewidziany do zrealizowania w określonym celu, miejscu i czasie. Projekt inwestycyjny Procesowy Opracowanie, które jest podstawą realizacji inwestycji

9 Cechy nowoczesnego inwestowania włączenie kapitału prywatnego wydzielone podmioty celowe rosnąca rola aktywów intelektualnych wyodrębnienie z inwestycji publicznych inwestycji rosnąca zmienność otoczenia

10 Typy inwestycji a rozwój Inwestycje odtworzeniowe Inwestycje modernizacyjne Inwestycje rozwojowe

11 Typy inwestycji według relacji społecznych Inwestycje komercyjne Inwestycje społeczne Inwestycje hybrydowe (komercyjne z elementami społecznymi, społeczne z elementami komercyjnymi)

12 Cechy inwestycji społecznych Korzyści społeczne Konieczne jest ponoszenie społecznych kosztów Trudności kwantyfikowania Niepełny obraz negatywnych skutków inwestycji Brak kompleksowości

13 Porównanie między inwestycjami komercyjnymi a inwestycjami społecznymi Charakterystyka inwestycji Formalna kontrola Cel finansowania Oczekiwany zwrot z inwestycji Inwestycja komercyjna Możliwa zawsze Osiągnięcie korzyści komercyjnych (finansowych) wzrost wartości rynkowej Inwestycja społeczna Nie zawsze możliwa Osiągnięcie korzyści społecznych wzrost dobrobytu społecznego Tak (komercyjny finansowy) Tak (społeczny często przy braku zwrotu w ujęciu komercyjnym finansowym) Ryzyko inwestycji Zróżnicowane możliwe do określenia Zróżnicowane często trudne do określenia Zabezpieczenia Tak Często brak zabezpieczeń materialnych; dostępne zabezpieczenia materialne i nieformalne Dostęp do informacji Charakter korzyści Opcja wyjścia z inwestycji Standardy sprawozdawcze Charakter korzyści netto Tak Ilościowe, możliwe do wyceny pieniężnej Tak, zawsze Tak Komercyjny Nierównomierny, większa otwartość, ale często informacje trudne do porównania ze względu na brak standardów Często jakościowe, korzyści ilościowe trudno kwantyfikowalne, trudne do wyceny w jednostkach pieniężnych Często niemożliwe nie zawsze lub niepozwalające na porównywanie danych o korzyściach społecznych (celu społecznym) Społeczny

14 Project Finance nowoczesna perspektywa

15 Definicja Project Finance sposób finansowania wyodrębnionej jednostki gospodarczej (wyodrębnionej inwestycji), w którym kredytodawca jest pierwotnie zainteresowany przepływami pieniężnymi i zyskami generowanymi przez tę jednostkę jako źródłem spłaty kredytu i odsetek oraz aktywami tej jednostki jako źródłem zabezpieczenia kredytu Nevitt i Fabocci 200, s. 21

16 Cechy Project Finance Przedmiot finansowania: jest prawnie i ekonomicznie wyodrębnione przedsięwzięcie inwestycyjne (inwestycja) w postaci specjalnie utworzonej spółki projektowej, zwanej spółką specjalnego przeznaczenia (special purpose vehicle SPV) Środki finansowe są zazwyczaj pozyskiwane na realizację nowej inwestycji Występuje wysoki poziom lewaru Wierzyciele nie mają roszczenia zwrotnego w stosunku do sponsorów Decyzja wierzycieli o podjęciu się współfinansowania: oparta na zdolności inwestycji do generowania w przyszłości strumieni pieniężnych Źródło spłaty kredytu: przyszłe przepływy pieniężne generowane przez inwestycję. Główne źródło zabezpieczenia: aktywa powstałe w trakcie realizacji Inwestycja ma określony czas trwania

17 Cechy Project Finance - cd wysoki stopień złożoności prawnej, organizacyjnej i finansowej długi okres finansowania wysoki poziom ryzyka duża liczba źródeł finansowania

18 Interesariusze Project Finance Podmiot Motywy Zadania Sponsorzy realizacja własnych pomysłów uzyskanie stopy zwrotu z zainwestowanego kapitału poszerzenie obszarów działalności gospodarczej pozyskanie nowych rynków zbytu zapewnienie stabilności dostaw produktów Wierzyciele uzyskanie prowizji i odsetek od udzielonych kredytów, pożyczek lub nabytych obligacji korzyści wizerunkowe wspieranie rozwoju gospodarczego kraju, w którym inwestycja jest realizowana promowanie inwestycji, opracowanie struktury finansowania, prowadzenie negocjacji z podmiotami potencjalnie zainteresowanymi udziałem w realizacji inwestycji (np. wierzycielami) wniesienie wkładów kapitałowych (kapitału własnego) zobowiązanie do zwiększenia zaangażowania kapitałowego w przypadku wystąpienia niedoboru środków finansowych w trakcie realizacji inwestycji udzielanie gwarancji ukończenia inwestycji (w przypadku finansowania z regresem) udostępnienie kapitału obcego niezbędnego do realizacji inwestycji leasing sprzętu niezbędnego do realizacji i eksploatacji inwestycji udzielenie gwarancji i kredytów przejęcie części ryzyka kredytowego wniesienie wiedzy i doświadczenia

19 Interesariusze Project Finance cd Podmiot Motywy Zadania Wykonawca uzyskanie wynagrodzenia za wykonanie infrastruktury inwestycyjnej zapewnienie pełnego wykorzystania własnych zdolności produkcyjnych Dostawcy uzyskanie przychodów ze sprzedaży surowców lub energii zapewnienie stabilnego rynku zbytu na produkowane surowce, materiały lub usługi poprzez pozyskanie hurtowego odbiorcy i podpisanie długoterminowych umów na dostawę dostawa sprzętu i budowa infrastruktury inwestycyjnej udzielenie gwarancji terminowego wykonania prac zgodnie z umową zapewnienie stabilności dostaw surowców, paliw lub materiałów w ramach wieloletnich umów częściowe przejęcie ryzyka dostaw Odbiorcy uzyskanie stałego źródła dostaw produktu zobowiązanie do zakupu produktów lub usług w ramach długoterminowych umów przejęcie części ryzyka rynkowego Operator uzyskanie wynagrodzenia za świadczone usługi zarządzanie, eksploatacja, utrzymanie i nadzorowaniem aktywów

20 Interesariusze Project Finance cd Podmiot Motywy Zadania Doradcy uzyskanie honorarium za wykonane usługi doradcze pogłębienie doświadczenia promocja świadczonych usług zwiększenie rozpoznawalności na rynku Sektor publiczny wspieranie rozwoju gospodarczego kraju rozbudowa infrastruktury użyteczności publicznej prywatyzacja niektórych branż i sektorów gospodarki narodowej doradztwo prawne, finansowe, rachunkowe, techniczno-inżynieryjne itp. przygotowanie studium wykonalności, biznesplanu przeprowadzenie analiz rynkowych i marketingowych opracowanie procedur przetargowych wykonanie czynności związanych z nadzorem budowlanym udzielanie zezwoleń i koncesji udzielanie gwarancji i poręczeń przyznanie dotacji, subwencji lub grantów kształtowanie korzystnej polityki podatkowej (korzystne stawki podatkowe, ulgi i zwolnienia podatkowe) udostępnianie infrastruktury do realizacji inwestycji zapewnienie korzystnych uwarunkowań politycznych i prawnych

21 Typy decyzji w Project Finance decyzje inwestycyjne decyzje organizacyjne decyzje finansowe

22 Obszary zastosowania Project Finance inwestycje o podwyższonym poziomie ryzyka inwestycje infrastrukturalne inwestycje powtarzalne typowo o charakterze zamkniętych obiektów

23 Zastosowanie Project Finance - branże sektor energetyczny transport sektor petrochemiczny i gazowy sektor telekomunikacja inne pozostałe sektory o szerokim wykorzystaniu

24 Project Finance a Corporate Finance Cechy Project Finance Corporate Finance Forma realizacji inwestycji Powiązanie inwestycji z firmą Korzyści netto inwestycji (zysk lub przepływ pieniężny netto) Prawno-organizacyjno-kapitałowo wyodrębniona struktura w formie spółki celowej SPV Inwestycja jest tożsama z firmą Inwestycja = firma Korzyści netto inwestycji = korzyści netto firmy W ramach istniejącej struktury prawnoorganizacyjno-kapitałowej firmy Inwestycja jest jedną z części firmy Inwestycja firma Korzyści netto inwestycji + korzyści netto firmy z działalności kontynuowanej = korzyści netto firmy z inwestycją Rzeczowe i finansowe efekty realizacji inwestycji Źródła finansowania inwestycji Bezpośrednio w bilansie spółki projektowej Pośrednio u sponsorów (jako dywidenda albo jako wzrost wartości posiadanych akcji lub udziałów spółki celowej) Kapitał własny spółka matka, również wykonawca inwestycji, dostawcy, odbiorcy, samorząd lokalny Instytucje finansowe, państwo Kapitał obcy wierzyciele W bilansie firmy Kapitał własny właściciele firmy Kapitał obcy wierzyciele

25 Project Finance a Corporate Finance cd Cechy Project Finance Corporate Finance Metodyka oceny opłacalności Podmiot zaciągający zobowiązania Możliwe źródła spłaty zobowiązań Wyizolowana - dotyczy tylko oceny opłacalności i ryzyka samej inwestycji Spółka projektowa (celowa) Jedynie strumienie pieniężne generowane przez inwestycję Ocena opłacalności i ryzyka inwestycji wraz z oceną wpływu inwestycji na całościową działalność firmy, w tym na jej profil ryzyka Firma Strumienie pieniężne generowane przez inwestycję, ale również przepływy pieniężne firmy uzyskiwane z innej kontynuowanej działalności Źródła zabezpieczenia kredytu Aktywa inwestycji Cesja należności z kontraktów podpisanych w związku z realizacją inwestycji Gwarancje i poręczenia (ewentualnie) Aktywa inwestycji, ale również inne aktywa dostępne firmie, niezwiązane ani bezpośrednio, ani pośrednio z inwestycją Cesja należności z kontraktów podpisanych w związku z realizacją inwestycji, ale również cesja należności z kontraktów niezwiązanych bezpośrednio ani pośrednio z inwestycją

26 Project Finance a Corporate Finance cd Cechy Project Finance Corporate Finance Dokumenty będące podstawą oceny opłacalności Analiza ryzyka Poziom ryzyka związanego z realizacją inwestycji Studium wykonalności inwestycji Analizowane ryzyko sponsora, ryzyko wierzyciela, ryzyko wyłączne inwestycji Sponsorzy do wysokości wniesionego kapitału w spółkę projektową (w przypadku finansowania bez regresu) Biznesplan firmy i studium wykonalności inwestycji Ryzyko właściciela, ryzyko wierzyciela, ryzyko firmy, ryzyko inwestycji Całość ryzyka jest alokowana na firmę, w konsekwencji ewentualne negatywne zdarzenia związane z inwestycją (jej realizacją i późniejszą eksploatacją) mogą wiązać się z możliwością upadłości firmy (właściciele firmy ryzykują całością wniesionego do firmy kapitału)

27 Zalety i wady Project Finance Zalety Wysoki poziom dźwigni finansowej Pozabilansowy charakter długu Zwiększenie zdolności kredytowej Finansowanie bez regresu Dywersyfikacja ryzyka Korzyści podatkowe Elastyczność finansowania Łatwiejszy sposób zarządzania inwestycją Wady Wysokie koszty Obszerna i złożona dokumentacja Trudności negocjacyjne Silna ingerencję wierzycieli Skomplikowany proces zarządzania inwestycją

28 Literatura Drobniak A., Zastosowanie analizy kosztów i korzyści w ocenie projektów publicznych, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice Haus B., Inwestycje i dywestycje gospodarcze przedsiębiorstw, [w:] Zarządzanie finansami firm teoria i praktyka, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, t. 1, red. W. Pluta, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław Nevitt P.K., Fabozzi F.J., Project financing, Euromoney Books, London 2000, Wiśniewski T., Ocena efektywności inwestycji rzeczowych ze szczególnym uwzględnieniem ryzyka, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin Rogowski W., Rachunek efektywności inwestycji, Wolters-Kluwer, Warszawa, 2013