Instalacja systemu operacyjnego dla minikomputera Raspberry Pi.

Transkrypt

1 Instalacja systemu operacyjnego dla minikomputera Raspberry Pi. Co jest potrzebne do instalacji systemu na karcie SD? Instalacja systemu operacyjnego przy pomocy instalatorów NOOBS i BerryBoot. Kolejność działania przy instalacji systemu z wykorzystaniem instalatora NOOBS, Kolejność działania przy instalacji systemu z wykorzystaniem instalatora BerryBoot.. Instalacja systemu operacyjnego w wykorzystaniem plików obrazu RAW Kolejność działania przy zapisywaniu pliku obrazu na kartę SD: Wgrywanie pliku obrazu na kartę SD w systemie Linux Interfejs systemu operacyjnego Raspbian Instalacja Raspbiana przy pomocy raspbian-ua-netinst Przygotowanie instalatora pod Windowsem Konfiguracja systemu Raspbian

2 Instalacja systemu operacyjnego dla minikomputera Raspberry Pi. Minkomputer Raspberry Pi (RPi) działa z systemem operacyjnym instalowanym na karcie SD. Na liście systemów operacyjnych dla Raspberry Pi są specjalnie zaadaptowane dystrybucje Linuksa, takie jak Raspbian (oficjalnie wspierany przez Fundację Raspberry Pi) czy Pidora (odmiana Fedory) oraz specjalizowane Linuksy takie jak OSMC (centrum multimedialne), Snappy Ubuntu Core (do pracy nad Internetem Rzeczy) czy PiNet (system do stosowania w szkolnych pracowniach). Podstawową i najbardziej popularną dystrybucją jest Raspbian, czyli Debian przystosowany i zoptymalizowany do pracy na Raspberry Pi. W artykule opisano kilka sposobów przygotowania karty SD z systemem operacyjnym dla RPI. Co jest potrzebne do instalacji systemu na karcie SD? 1. Karta SD polecane są karty klasy, 10 jako najbardziej niezawodne przy zapisie i odczycie. Karta SD jest podstawową formą pamięci masowej dla Raspberry Pi. Na karcie SD oprócz systemu operacyjnego i danych użytkownika znajduje się też firmware komputera. Warto, więc szukać kart o pojemności przynajmniej 16 GB, klasy 10, zapewniających szybkość odczytu przynajmniej 40 Mb/s. 2. Komputer z wbudowanym lub zewnętrznym czytnikiem kart SD, przy pomocy, którego przygotujemy kartę dla RPi. Instalacja systemu operacyjnego przy pomocy instalatorów NOOBS i BerryBoot. Kolejność działania przy instalacji systemu z wykorzystaniem instalatora NOOBS, NOOBS to prosty i wygodny instalator systemu operacyjnego RPi przeznaczony dla nowych użytkowników i osób niezaznajomionych z szeroko pojętą informatyką. 1. Sformatuj kartę SD przy formatowaniu wybierz system plików FAT32. W systemie Windows formatowanie karty SD najlepiej jest wykonać wykorzystując program SD Card Formatter pobrany ze strony W systemie Linux należy wykonać formatowanie przy pomocy GParted. 2. Pobierz instalator NOOBS ze strony raspberrypi.org/downloads. Dostępny jest on w dwóch wersjach: NOOBS (Offline and network install) oraz NOOBS LITE

3 (Network install only). Wersja LITE przy instalacji wymaga połączenia minikomputera RPi z internetem poprzez kabel ethernet. W czasie instalacji NOOBS pobiera automatycznie najnowszą wersję systemu dla RPi z internetu. Pełna wersja NOOBS nie wymaga połączenia z internetem, poniważ posiada wbudowane obrazy ostatnich stabilnych wersji systemu. NOOBS wychodzi z pewnym opóźnieniem (zazwyczaj kilka dni) w stosunku do dostępnych w nim systemów, więc czasami w pełnej wersji znajduje się starsza wersja systemu niż jest już dostępna. 3. Rozpakuj pobrany plik NOOBS do folderu (np. NOOBS) na dysku Twojego komputera a następnie całą zawartość tego folderu zapisz na sformatowanej uprzednio karcie SD. 4. Umieść kartę pamięci w minikomputerze RPi I włącz zasilanie minikomputera. Postępuj zgodnie z poleceniami instalatora NOOBS. Kolejność działania przy instalacji systemu z wykorzystaniem instalatora BerryBoot. Instalator BerryBoot to program pozwalający zainstalować kilka systemów operacyjnych na jednej karcie pamięci. Dodatkowo umożliwia on umieszczenie systemu operacyjnego w pamięci USB zamiast na karcie SD. BerryBoot wymaga połączenia z internetem (kabel Ethernet lub wifi). 1. Sformatuj kartę SD przy formatowaniu wybierz system plików FAT32. W systemie Windows formatowanie karty SD najlepiej jest wykonać wykorzystując program SD Card Formatter pobrany ze strony W systemie Linux należy wykonać formatowanie przy pomocy GParted. 2. Pobierz instalator BerryBoot ze strony 3. Rozpakuj pobrany plik BerryBoot do folderu (np. BB) na dysku Twojego komputera a następnie całą zawartość tego folderu zapisz na sformatowanej uprzednio karcie SD. 4. Umieść kartę pamięci w minikomputerze RPi i włącz zasilanie minikomputera. Instalator BerryBoot uruchomi się, sformatuje na nowo kartę SD i pobierze z sieci pliki wybranych systemów operacyjnych. Instalacja systemu operacyjnego w wykorzystaniem plików obrazu RAW Plik obrazu RAW zawiera dane binarne, w których zapisany jest system operacyjny oraz inne dane np. podział dysku na partycje. Zapis pliku obrazu na karcie SD - to wszystko, co musimy zrobić przy tego typu instalacji. Kolejność działania przy zapisywaniu pliku obrazu na kartę SD: 1. Pobierz pliki obrazu dla wybranego systemu operacyjnego ze strony 2. Rozpakuj pobrany plik obrazu do wybranego katalogu.

4 3. Wgraj plik obrazu na kartę SD. Wgrywanie pliku obrazu na kartę SD w systemie Windows 1. Wsuń kartę SD do czytnika kart SD w Twoim komputerze. Sprawdź literę dysku przypisaną do karty SD. 2. Pobierz i zainstaluj program Win32DiskImager ze strony Rozpakuj plik exe i uruchom Wine32DiskImager. Najlepiej uruchomić ten program z uprawnieniami administratora. Kliknij prawym przyciskiem myszy na program i wybierz Uruchom jak administrator. 3. Wybierz plik obrazu (pobrany i rozpakowany), wskaż literę dysku SD na którym plik obrazu ma być zapisany. Uważaj wybranie niewłaściwej litery dysku może spowodować, że dane zostaną zapisane na niewłaściwym dysku może to spowodować utratę danych na Twoim komputerze. Jeżeli Win32Imager nie widzi czytnika karty SD Twojego komputera, musisz użyć zewnętrznego czytnika SD. 4. Naciśnij Zapisz. Po zakończeniu operacji zapisu wyjdź z programu Win32Imager i wysuń kartę SD z czytnika. Tak przygotowaną kartę SD możesz teraz wsunąć do minikomputera RPi i uruchomić go. Wgrywanie pliku obrazu na kartę SD w systemie Linux Zwróć uwagę, że użycie polecenia dd może nadpisać dane na jednej z partycji Twojego komputera. Jeżeli wybierzesz niewłaściwe urządzenie możesz utracić podstawową partycję Linux. 1. Uruchom komendę df h, aby sprawdzić, jakie urządzenia są aktualnie uruchomione w Twoim komputerze. Jeżeli Twój komputer ma wbudowany czytnik kart SD, włóż do niego kartę. 2. Uruchom komendę df -h ponownie. W lewej kolumnie jest wyświetlana informacja o nazwie przypisanej do karty SD, np. /dev/mmcblk0p1 lub /dev/sdd1 lub jeszcze inna.

5 Końcówki p1 lub 1 w nazwie urządzenia oznaczają numer partycji. Ponieważ plik obrazu ma być zapisany na całej karcie, a nie na jednej partycji, jako nazwę urządzenia należy przyjąć /dev/mmcblk0 lub odpowiednio /dev/sdd. Teraz znasz już nazwę karty SD. 3. W kolejnym kroku odłącz kartę SD komendą: unmount /dev/mmcblk0 (w miejsce mmcblk0 wstaw nazwę Twojej karty odczytanej w poprzednim kroku). Jeżeli twoja karta jest wyświetlana, jako kilka urządzeń partycji, odłącz każdą z nich. 4. Zapisz plik obrazu na kartę SD stosując komendę podaną poniżej. Zamień argument funkcji if= na ścieżkę do pliku obrazu i argument funkcji of= na nazwę Twojej karty SD: dd bs=4m if= raspbian-jessie.img of=/dev/sdd 5. Jeżeli nie jesteś zalogowany, jako root, musisz dodać do tej komendy przedrostek sudo. 6. W trakcie wykonywania komendy, dd nie jest widoczny postęp jej wykonywania. Zapis pliku obrazu trwa minimum 5 minut. Jeżeli czytnik kart, który stosujesz ma diodę LED, dioda ta będzie migała w trakcie zapisu. Aby widzieć postęp operacji zapisu możesz uruchomić komendę pkill -USR1 -n -x dd w innym oknie terminala (z prefiksem sudo, jeżeli nie jesteś zalogowany, jako root). Progres będzie wyświetlany w pierwszym oknie a nie w oknie, w którym uruchomiono komendę pkill. 7. Zamiast komendy dd możesz użyć komendę dcfldd. W trakcie jej działania pokazywany jest postęp jej wykonywania. 8. Jeżeli rozmiar karty SD jest większy niż rozmiar pliku obrazu, należy teraz dostosować wynikowy obraz do oryginalnego. W tym celu uruchom polecenie: dd bs=4m if=/dev/sdd of=from-sd-card.img truncate --reference raspbian-jessie.img from-sd-card.img diff -s from-sd-card.img raspbian-jessie.img 9. Polecenie diff powinno pokazać, że pliki są identyczne. Poprzedź komendy prefiksem sudo jeżeli nie jesteś zalogowany jako root. 10. Uruchom komendę: sync (sudo sync jeżeli nie jesteś zalogowany jako root). Spowoduje to wyczyszczenie bufora plików i bezpieczne wysunięcie Twojej karty SD będzie możliwe. 11. Usuń kartę z czytnika. Możesz teraz wsunąć kartę SD do minikomputera RPi i uruchomić go. Interfejs systemu operacyjnego Raspbian Po instalacji systemu Raspbian na karcie SD, włóż kartę do czytnika kart w komputerze RPI. Podłącz klawiaturę, monitor i zasilanie twojego RPI. Włącz zasilanie.

6 Przy pierwszym uruchomieniu system system wymaga wprowadzenia nazwy użytkownika i hasła. Jako nazwę użytkownika wpisz pi, jako hasło raspberry. Następnie wpisz: startx aby uruchomić interfejs użytkownika. 1. Przycisk Start 2. Katalogi 3. Przeglądarka Midori 4. Konsola Teraz podłącz kabel Ethernet do Twojego RPI. Wskazówka Zanim zaczniesz czytać dalej, zapoznaj się z systemem operacyjnym RPI. Możesz spróbować: -znaleźć aplikacje, które są zainstalowane na Twoim RPI, -otworzyć swoje konto mailowe wykorzystując przeglądarkę Midoori, -zapoznać się ze strukturą katalogów. Zmiana partycji

7 Jeżeli używasz Raspbiana, zmiana partycji może być wykonana poprzez skrypt raspi-config, który uruchamiany jest w trakcie startu system. Możesz również uruchomić skrypt ręcznie wpisując polecenie sudo raspi-config. Jeżeli Twoja dystrybucja Linuxa nie umożliwia zmiany partycji i nie masz zainstalowanego programu GParted z na Twoim komputerze, możesz wykorzystać minikomputer RPI. Np. karta zwierająca obraz Arch Linux może być zmieniona następująco: 1. Uruchom program fdisk komendą # fdisk /dev/mmcbl 2. Następnie naciśnij p, potem Enter aby wyświetlić tablicę partycji. Zostanie wyświetlona tablica partycji: Command (m for help): p Disk /dev/mmcblk0: 29.7 GiB, bytes, sectors Units: sectors of 1 * 512 = 512 bytes Sector size (logical/physical): 512 bytes / 512 bytes I/O size (minimum/optimal): 512 bytes / 512 bytes Disklabel type: dos Disk identifier: 0x417ee54b Device Boot Start End Blocks Id System /dev/mmcblk0p c W95 FAT32 (LBA) /dev/mmcblk0p Extended dev/mmcblk0p Linux 3. Karta zwiera zawiera partycję rozszerzoną p2 z partycja logiczną P5, Możesz usunąć partycję p2 partycja p5 zostanie usunięta automatycznie razem z p2. W tym celu użyj komendy: Command (m for help): d Partition number (1,2,5, default 5): 2 Partition 2 has been deleted. 4. Następnie utwórz nową rozszerzoną partycję aby zastąpić tą, która właśnie usunąłeś. Zwróć uwagą na to, aby pierwszy sektor tworzonej partycji pasował do partycji, którą usunąłeś. Następnie zaakceptuj domyślny ostatni sektor. W ten sposób wykorzystasz całą wolną przestrzeń na karcie SD. Command (m for help): n Partition type: p primary (1 primary, 0 extended, 3 free) e extended Select (default p): e First sector ( , default ):

8 Last sector, +sectors or +size{k,m,g,t,p} ( , default ): Created a new partition 2 of type 'Extended' and of size 29.7 GiB. 5. Następnie utwórz nową logiczną partycję pamiętaj, aby jej pierwszy sektor pasował do pierwszego startowego sektora usuniętej partycji p5. Command (m for help): n Partition type: p primary (1 primary, 1 extended, 2 free) l logical (numbered from 5) Select (default p): l Adding logical partition 5 First sector ( , default ): Last sector, +sectors or +size{k,m,g,t,p} ( , default ): Created a new partition 5 of type 'Linux' and of size 29.7 GiB. 6. Następnie ponownie wyświetl tablicę partycji aby upewnić się, że tylko ostatnie sektory różnią się o tych w pierwotnej tablicy partycji. Command (m for help): p Disk /dev/mmcblk0: 29.7 GiB, bytes, sectors Units: sectors of 1 * 512 = 512 bytes Sector size (logical/physical): 512 bytes / 512 bytes I/O size (minimum/optimal): 512 bytes / 512 bytes Disklabel type: dos Disk identifier: 0x417ee54b Device Boot Start End Blocks Id System /dev/mmcblk0p c W95 FAT32 (LBA) /dev/mmcblk0p Extended /dev/mmcblk0p Linux 7. Jeżeli tablica partycji jest poprawna, możesz zapisać ją na dysku i wyjść. Command (m for help): w 8. Następnie zrestartuj minikomputer RPi uruchamiając następującą komendę: # reboot 9. Po uruchomieniu komputera zaloguj się I zmień rozmiar systemu plików: # resize2fs /dev/mmcblk0

9 Uwaga Nie wszystkie obrazy mają taki sam rozkład partycji. Musisz dopasować opisane powyżej kroki do Twoich potrzeb. Instalacja Raspbiana przy pomocy raspbian-ua-netinst Raspbian-ua-netinst jest instalatorem najnowszej minimalnej wersji Raspbiana. Ten sposób instalacji Raspbiana różni się zasadniczo od instalacji przez wgrywanie pliku obrazu RAW na kartę SD i polecany jest tylko doświadczonym użytkownikom. Kompletna dokumentacja jest dostępna na stronie Przygotowanie instalatora w Linuxie Wykonaj następujące kroki. 1. Pobierz instalator korzystając z komendy # wget netinst-latest.img.xz 2. Rozpakuj pobrane pliki na kartę SD. Zastosuj komendę: # xzcat /path/to/raspbian-ua-netinst-latest.img.xz > /dev/mmcblk0 3. Wyczyść bufor plików komendą sync. 4. Wyjmij kartę z czytnika Twojego komputera, włóż ją do minikomputera RPi, włącz zasilanie I postępuj zgodnie z instrukcjami instalatora. Przygotowanie instalatora pod Windowsem Pobierz i rozpakuj pliki ze strony: na kartę SD sformatowaną jako FAT32 (podobnie jak przy instalacji wykorzystującej NOOBS przy pomocy programu SD Card Fomatter). Wyjmij kartę z czytnika Twojego komputera, włóż ją do minikomputera RPi, włącz zasilanie i postępuj zgodnie z instrukcjami instalatora. Konfiguracja systemu Raspbian Po instalacji możesz już pracować z okrojonym systemem Raspbian. Jeżeli chcesz skonfigurować system zgodnie z Twoimi wymaganiami, wykonaj następujące kroki: 1. Zaloguj się jako root z hasłem raspbian. 2. Zmień hasło używając komendy passwd. 3. Jeżeli to konieczne, zmień ustawienia lokalne, ustawienia klawiatury, strefę czasową używając komendy:

10 # dpkg-reconfigure locales keyboard-configuration tzdata 4. Następnie uaktualnij index pakietu: # apt-get update 5. Zainstaluj jądro, bootloader, edytor tekstu # apt-get install linux-image-rpi-rpfv raspberrypi-bootloader- copies-and-fills libraspberrypi-bin nano 6. Raspbian może być teraz zainstalowany poprzez skopiowanie partycji startowej: # cp /vmlinuz /boot/raspbian-kernel.img 7. Aby uniknąć konfliktu z jądrem dostarczanym przez fundację Raspberry Pi skonfiguruj minikomputer tak, aby używał nowego jądra. Może to być wykonane przy pomocy komendy : # nano /boot/config.txt 8. Na końcu zmodyfikuj listę źródeł tak, aby zawierała wymagane pakiety. Plik /etc/apt/sources.list powinien mieć następujące wpisy w następującym formacie: deb wheezy main contrib nonfree rpi deb wheezy main