Badanie osiągniętych wartości wskaźników rezultatu komponentu regionalnego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki

Transkrypt

1 45% Bezrobotni, którzy znaleźli zatrudnienie po zakończeniu udziału w projekcie Priorytetu VI* 18% Bezrobotni, którzy znaleźli zatrudnienie po zakończeniu udziału w projekcie Priorytetu VII* 2 Pracownicy, których dochody wzrosły po zakończeniu udziału w projekcie Priorytetu VIII* Badanie osiągniętych wartości wskaźników rezultatu komponentu regionalnego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Osoby, które zakończyły udział w projektach w 2009 r.

2 Wykonawca: PAG Uniconsult ul. Migdałowa 4 lok Warszawa tel. (22) fax. (22) biuro@pag-uniconsult.pl Autorzy: Karolina Jakubowska Katarzyna Górniak Paweł Penszko Jerzy DrąŜkiewicz Zleceniodawca: Departament Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym Ministerstwo Rozwoju Regionalnego ul. Wspólna 2/ Warszawa Warszawa, 15 marca 2010 r. Badanie współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

3

4 GŁÓWNE WNIOSKI 1 Pół roku po zakończeniu udziału w projekcie pracuje 45 proc. uczestników projektów Priorytetu VI oraz 18 proc. uczestników projektów Priorytetu VII. 2 Po zakończeniu udziału w projektach realizowanych w ramach Priorytetów VI i VII znalazło zatrudnienie około 50 tys. osób bezrobotnych w momencie przystąpienia do projektu, w tym od 22 do 26 tys. kobiet oraz od 23 do 27 tys. męŝczyzn. 3 Wśród uczestników projektów z konkursowego Poddziałania zatrudnienie lub samozatrudnienie podjął większy odsetek osób niŝ wśród uczestników projektów systemowych z Poddziałań i Jednak, jak pokazują wyniki analiz, róŝnicę tę moŝna w znacznym stopniu przypisać bardziej sprzyjającej strukturze grupy uczestników Poddziałania konkursowego (większy odsetek męŝczyzn i osób z wyŝszym wykształceniem). Wskazuje to na moŝliwość wystąpienia creamingu w Poddziałaniu proc. osób bezrobotnych, które w 6 miesięcy po zakończeniu udziału w projektach rozpoczęło prowadzenie własnej działalności gospodarczej zatrudnia od 2 do10 pracowników. Zatem juŝ w tak krótkim okresie bezrobotni tworzą miejsca pracy dla innych. 5 W pół roku po zakończeniu udziału w projekcie wzrosły zarobki 22 proc. osób pracujących, w tym u co czwartego męŝczyzny i blisko co piątej kobiety. 6 Badania prowadzone wśród uczestników Programów współfinansowanych z EFS odzwierciedlają ogólną koniunkturę na rynku pracy. Skuteczność wsparcia skierowanego do osób bezrobotnych rośnie, gdy stopa bezrobocia, a co za tym idzie liczba bezrobotnych, spada, a skuteczność spada gdy stopa i bezrobocie rośnie. W odmiennych warunkach na rynku pracy oraz sposobie ustalania wartości wskaźników naleŝy szukać wyjaśnień skuteczności Programu proc. badanych miało świadomość uczestnictwa w projektach dofinansowanych ze środków EFS. 8 Ponad 90 proc. badanych wszystkich Priorytetów jest zdecydowanie lub raczej zadowolona z udziału w projekcie PO KL. 9 Badani w większości byli zdecydowani, Ŝe chcą uczestniczyć w projekcie współfinansowanym z EFS. Niektórzy byli do tego stopnia zdeterminowani, Ŝe gotowi byli czekać aŝ rok (sic!) na udział w szkoleniu. 10 Osoby bezrobotne przystępując do projektów mają nadzieję, Ŝe sam udział będzie gwarantował powrót na rynek pracy. W związku z tym pojawiają się postulaty, aby w gestii organizatora projektu leŝał obowiązek poszukiwania pracy dla jego uczestników oraz aby był on rozliczany z tego ilu uczestników jego projektu znalazło zatrudnienie. 11 Poszczególne rodzaje wsparcia są wysoko oceniane pod względem ich adekwatności do potrzeb badanych osób pracujących. NajniŜej pod tym względem, w przypadku osób pracujących, oceniane jest wsparcie psychologiczne. Uczestnicy zgłaszają propozycję, Ŝeby działania dotyczące sfery psychologicznej nie były obligatoryjne i dopasowane do potrzeb. Osoby bezrobotne za najmniej adekwatne do ich potrzeb oceniają przedstawione im oferty pracy, doradztwo zawodowe. 12 Badani nie mają większych zastrzeŝeń co do sposobu organizacji oferowanych im szkoleń. Bardzo wysoko cenione są kompetencje osób prowadzących zajęcia, warunki lokalowe oraz wielkość grup. Częściej respondenci mają wraŝenie, Ŝe pewnym tematom na szkoleniu moŝna by poświęcić więcej czasu niŝ innym oraz Ŝe uczestnicy róŝnili się poziomem zaawansowania, co utrudniało naukę. Istnieją jeszcze obszary do ulepszania w projektach: kształcenie umiejętności praktycznych, specjalizacja projektów oraz lepsza selekcja uczestników, tak aby były one lepiej dostosowane do poziomu wiedzy i potrzeb uczestników 13 Uczestnicy projektów rzadziej niŝ w latach zauwaŝają wpływ udziału w projekcie na fakt znalezienia pracy. Natomiast zdaniem badanych obecnie projekty współfinansowane z EFS mają większy wpływ na to, Ŝe podejmują oni dalszą naukę. Osoby pracujące znacznie niŝej niŝ osoby bezrobotne oceniają wpływ udziału w projekcie na zmiany jakie z zaszły w ich Ŝyciu. 14 W analizie regresji logistycznej pozwalającej zbadać wpływ określonego zestawu czynników na szanse zajścia jakiegoś zdarzenia zaobserwowano następujące istotnie statystycznie zaleŝności: w przypadku Priorytetu VI wyŝsze szanse na znalezienie pracy mają, męŝczyźni, osoby w wieku 25-44, posiadające wykształcenie wyŝsze, oraz osoby pochodzące z miast o wielkości tys. mieszkańców. Jako szczególnie sprzyjająca okazała się pomoc finansowa przeznaczona na rozpoczęcie działalności gospodarczej lub jej dalsze prowadzenie. Rozpoczęciu pracy sprzyjało równieŝ odbycie staŝu lub praktyk. Jako szczególnie sprzyjające wykonywaniu pracy rysują się projekty realizowane przez przedsiębiorców oraz administrację publiczną. W analizie dla Priorytetu VII spośród cech społeczno-demograficznych próg istotności statystycznej w przewidywaniu szansy podjęcia pracy przekroczyło jedynie wykształcenie. Szczególnie sprzyjającą beneficjentom okolicznością było posiadanie wykształcenia wyŝszego. W analizie dla Priorytetu VIII zmienną przewidywaną była szansa wzrostu dochodów beneficjenta. Zgodnie z wynikami analiz im starszy był beneficjent, tym mniejszą miał szansę wzrostu dochodów. Szczególnie często na zwiększenie dochodów mogły liczyć osoby z wykształceniem wyŝszym ich szanse były o 71 proc. większe niŝ w przypadku pozostałych osób. śaden z czynników dotyczących projektu, w którym brał udział beneficjent, nie okazał się istotnym predyktorem wzrostu dochodów. Przedmiot badania: Uczestnicy projektów realizowanych w ramach Priorytetów VI, VII, VIII PO KL, którzy zakończyli w nich udział w okresie maj-listopad 2009 r. Metody badawcze: CATI (N=3629), FGI (N=3) Miejsce realizacji: badanie ogólnopolskie Termin realizacji: listopad 2009 r. marzec 2010 r.

5 WARTOŚCI WSKAŹNIKÓW REZULTATU PO KL Priorytet VI Udział osób bezrobotnych i poszukujących pracy, które podjęły pracę w okresie do 6 miesięcy po zakończeniu udziału w łącznej liczbie osób, które zakończyły udział w projektach Udział osób bezrobotnych i poszukujących pracy, które podjęły samozatrudnienie w okresie do 6 miesięcy po zakończeniu udziału w łącznej liczbie osób, które zakończyły udział w projektach Udział osób bezrobotnych i poszukujących pracy w wieku lata, które podjęły pracę w okresie do 6 miesięcy po zakończeniu udziału w projekcie w łącznej liczbie osób, które zakończyły udział w projektach Udział osób bezrobotnych i poszukujących pracy w wieku lata, które podjęły samozatrudnienie w okresie do 6 miesięcy po zakończeniu udziału w projekcie w łącznej liczbie osób, które zakończyły udział w projektach Udział niepełnosprawnych osób bezrobotnych i poszukujących pracy, które podjęły pracę w okresie do 6 miesięcy po zakończeniu udziału w projekcie w łącznej liczbie osób, które zakończyły udział w projektach Udział osób długotrwale bezrobotnych, które podjęły pracę w okresie do 6 miesięcy po zakończeniu udziału w projekcie w łącznej liczbie osób, które zakończyły udział w projektach Udział osób bezrobotnych i poszukujących pracy z terenów wiejskich, które podjęły pracę w okresie do 6 miesięcy po zakończeniu udziału w projekcie w łącznej liczbie osób, które zakończyły udział w projektach Udział osób bezrobotnych i poszukujących pracy, które podjęły samozatrudnienie w łącznej liczbie osób, które podjęły pracę w okresie do 6 miesięcy po zakończeniu udziału w projekcie Udział osób w wieku lata, zarejestrowanych jako bezrobotne i poszukujące pracy, które podjęły pracę w okresie do 6 miesięcy po zakończeniu udziału w projekcie w łącznej liczbie osób, które zakończyły udział w projektach Udział osób w wieku lata, zarejestrowanych jako bezrobotne i poszukujące pracy, które podjęły samozatrudnienie w okresie do 6 miesięcy po zakończeniu udziału w projekcie w łącznej liczbie osób, które zakończyły udział w projektach Ogółem Kobiety MęŜczyźni 45, 37,9% 56, 19,8% 12,5% 30,5% 39,7% 35,1% 46,8% 8,36% 5% 13,7% 33,1% 24,5% 43,4% 31,4% 26, 44,8% 41,8% 35,5% 51,8% 43,7% 33,1% 54, 35,6% 25,5% 49, 18,8% 10,4% 31,1% Priorytet VII Wskaźnik efektywności odsetek beneficjentów, którzy podjęli pracę w okresie do 6 miesięcy po zakończeniu udziału w projekcie w łącznej liczbie osób, które wzięły udział w projektach 17,6% 16,6% 19,9% Odsetek pracowników, których wynagrodzenia wzrosły w okresie do 6 miesięcy po zakończeniu udziału w projekcie 21,9% 19, 25,1% Priorytet VIII Odsetek pracowników, którzy w okresie do 6 miesięcy po zakończeniu udziału w projekcie znaleźli pracę, rozpoczęli działalność gospodarczą lub kontynuowali zatrudnienie w dotychczasowym miejscu pracy w ogólnej liczbie pracowników, którzy zakończyli udział w projekcie 90,7% 90,4% 91,1%

6 SPIS TREŚCI Główne wnioski... 4 Wartości wskaźników rezultatu PO KL... 5 Słownik terminów i skrótów uŝywanych w raporcie Wstęp Cele i ogólne załoŝenia badania Zakres badania Metodologia badania Przebieg badania Schemat doboru próby do badania Ograniczenia procesu badawczego Wskazówki jak czytać wyniki Wyniki badania Uczestnicy projektów charakterystyka społeczno-demograficzna Uczestnicy projektów Priorytetu VI Uczestnicy projektów Priorytetu VII Uczestnicy projektów Priorytetu VIII Osoby uczestniczące w więcej niŝ jednym projekcie Podsumowanie Udzielone wsparcie Przystąpienie do projektu Rodzaj otrzymanego wsparcia Ocena otrzymanego wsparcia Adekwatność otrzymanego wsparcia do potrzeb uczestników Nabyte kompetencje Technologie informacyjno-komunikacyjne w projektach PO KL Podsumowanie Rezultaty projektów w pół roku po zakończeniu w nim udziału Obecna sytuacja zawodowa osób bezrobotnych w momencie przystąpienia do projektu Obecna sytuacja zawodowa osób pracujących w momencie przystąpienia do projektu Osiągnięte wartości wskaźników a sytuacja na rynku pracy Podsumowanie Wpływ udziału w projekcie na zmianę sytuacji zawodowej Rozpoznawalność źródła finansowania projektu Percepcja wpływu uczestnictwa w projekcie na zmianę statusu na rynku pracy Determinanty aktywności zawodowej Podsumowanie Wnioski i rekomendacje Bibliografia

7 SŁOWNIK TERMINÓW I SKRÓTÓW UśYWANYCH W RAPORCIE Znak stosowany w tabelach oznaczający brak informacji wiarygodnych Znak stosowany w tabelach oznaczający, Ŝe dane zjawisko nie występuje [ ] Znak stosowany w tabelach oznaczający dane oparte na szacunku Bezrobotny długotrwale Osoba zarejestrowana w urzędzie pracy łącznie przez okres ponad 12 miesięcy w okresie 2 lat przed przystąpieniem do projektu CATI IP / IP2 IPD IZ JST KSI SIMIK NGO OPS PCPR PEFS 2007 (ang. Computer Assisted Telephone Interviewing) badanie ankietowe realizowane z wykorzystaniem telefonu ze wspomaganiem komputerowym Instytucja Pośrednicząca pierwszego i drugiego stopnia Indywidualny Plan Działania Instytucja Zarządzająca PO KL, Departament Zarządzania EFS w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego Jednostka Samorządu Terytorialnego Krajowy System Informatyczny Systemu Informatycznego Monitoringu i Kontroli finansowej Funduszy Strukturalnych i Funduszu Spójności na lata (ang. non-governmental organization) organizacja pozarządowa Ośrodek Pomocy Społecznej Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie Podsystem Monitorowania Europejskiego Funduszu Społecznego dla Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki PO KL Program Operacyjny Kapitał Ludzki PUP Powiatowy Urząd Pracy SPO RZL Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich ZPORR Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego

8 1. WSTĘP W okresie od listopada 2009 r. do maja 2012 r. firma PAG Uniconsult realizuje na zlecenie Departamentu Zarządzania EFS w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego Instytucji Zarządzanej Programem Operacyjnym Kapitał Ludzki, badanie wskaźników rezultatu komponentu regionalnego PO KL. Proces badawczy podzielony został na pięć etapów. W ramach etapu I dopracowana została metodologia badania, a co najistotniejsze, stworzone i przetestowane zostało narzędzie badawcze, które wykorzystywane było m.in. w opisywanym w niniejszym raporcie etapie II, na populacji respondentów, którzy zakończyli udział w projektach między majem a listopadem 2009 r. Do grupy tej będziemy powracać w etapie III i IV śledząc losy uczestników projektów PO KL. Oprócz badania panelowego, w etapie IV zrealizowane zostanie badanie na grupie osób, które zakończyły udział w projektach w 2011 r. oraz na próbie kontrolnej osób bezrobotnych, które nie zostały objęte Ŝadnym wsparciem aktywizującym. Ostatni, V etap będzie miał charakter podsumowujący trendy zaobserwowane w badaniu. PoniŜej przestawiono schemat realizacji projektu badawczego. Schemat 1 Etapy projektu badawczego Niniejszy raport prezentuje wyniki z badań przeprowadzonych w etapie I i II, w okresie od listopada 2009 r. do marca 2010 r. PoniŜszy opis metodologii odnosi się do metod i procesu badawczego tych dwóch etapów. 1.1 Cele i ogólne załoŝenia badania Podstawowym celem badania jest: określenie wartości wskaźników rezultatu dla celów szczegółowych określonych dla Priorytetów VI, VII, oraz VIII PO KL, w przypadku których w Programie jako źródło danych przewidziano badanie ewaluacyjne. Celem projektu badawczego jest zatem określenie skuteczności działań skierowanych do bezrobotnych i pracujących uczestników projektów realizowanych w komponencie regionalnym PO KL. Wartości wskaźników, obliczone na podstawie badań przeprowadzonych w etapie II, zaprezentowane zostały na stronie 4 raportu. 8

9 1.2 Zakres badania W etapie II badaniem objęto osoby, które w okresie między majem a listopadem 2009 r. zakończyły udział w projektach realizowanych w ramach następujących działań PO KL: Priorytet VI Rynek pracy otwarty dla wszystkich osoby o statusie bezrobotny i nieaktywny zawodowo w bazie PEFS oraz zarejestrowane w urzędzie pracy jako bezrobotne lub poszukujące pracy w chwili przystąpienia do projektu realizowanego w ramach następujących Działań i Poddziałań Priorytetu VI PO KL: Poddziałanie Wsparcie osób pozostających bez zatrudnienia na regionalnym rynku pracy projekty konkursowe Poddziałanie Poprawa zdolności zatrudnienia oraz podnoszenie poziomu aktywności zawodowej osób bezrobotnych projekty systemowe Działanie 6.2 Wsparcie oraz promocja przedsiębiorczości i samozatrudnienia Działanie 6.3 Inicjatywy lokalne na rzecz podnoszenia poziomu aktywności zawodowej na obszarach wiejskich Priorytet VII Promocja integracji społecznej osoby o statusie bezrobotny i nieaktywny zawodowo w bazie PEFS, które zakończyły udział w projektach realizowanych w ramach następujących Działań i Poddziałań Priorytetu VII PO KL: Poddziałanie Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji przez ośrodki pomocy społecznej Poddziałanie Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji przez powiatowe centra pomocy rodzinie Poddziałanie Aktywizacja zawodowa i społeczna osób zagroŝonych wykluczeniem społecznym projekty konkursowe Działanie 7.3 Inicjatywy lokalne na rzecz aktywnej integracji Priorytet VIII Regionalne kadry gospodarki osoby o statusie zatrudniony w bazie PEFS, które zakończyły udział w projektach realizowanych w ramach następujących Działań i Poddziałań Priorytetu VIII PO KL: Poddziałanie Wsparcie rozwoju kwalifikacji zawodowych i doradztwo dla przedsiębiorstw projekty konkursowe Poddziałanie Wsparcie procesów adaptacyjnych i modernizacyjnych w regionie projekty konkursowe Poddziałanie Wzmacnianie lokalnego partnerstwa na rzecz adaptacyjności projekty konkursowe realizowane przez partnerów społecznych Poddziałanie Wsparcie dla współpracy sfery nauki i przedsiębiorstw projekty konkursowe Ze względu na cel projektu obliczenie wartości wskaźników rezultatu komponentu regionalnego PO KL z badania wykluczono uczestników projektów realizowanych w ramach Poddziałań: 6.1.2, 7.1.3, 7.2.2, 8.1.4, pracujących osób, które brały udział w Priorytecie VI i VII oraz nieaktywni zawodowo uczestnicy projektów Priorytetu VIII. Prezentowane w raporcie wyniki badań sondaŝowych nie zawierają informacji pochodzących od uczestników tych Poddziałań. Niemniej jednak w rozdziale 2.1 przedstawiono podstawowe charakterystyki tych grup na podstawie danych zgromadzonych w bazie PEFS

10 1.3 Metodologia badania Badanie osiągniętych wartości wskaźników rezultatu komponentu regionalnego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki jest projektem badawczym realizowanym przez firmę PAG Uniconsult w odpowiedzi na zamówienie publiczne Ministerstwa Rozwoju Regionalnego. Główne załoŝenia projektu jego cel, przedmiot, wykorzystywane metody oraz harmonogram realizacji określone zostały w Szczegółowym Opisie Przedmiotu Zamówienia. Badacze firmy PAG Uniconsult uszczegółowili problematykę i metodologię badania, stworzyli narzędzia badawcze oraz opracowali wyniki badań. Zawarte w raporcie poglądy i konkluzje wyraŝają opinie autorów i nie muszą odzwierciedlać oficjalnego stanowiska Ministerstwa Rozwoju Regionalnego. Na projekt składają się ilościowe i jakościowe metody badawcze tj.: Analiza danych zastanych Badanie telefoniczne wspomagane komputerowo (CATI) na próbie 3629 osób, które między majem a listopadem 2009 r. zakończyły udział w projektach Priorytetów VI, VII, VIII Zogniskowane wywiady grupowe z uczestnikami projektów PO KL Przebieg badania Kolejne fazy i zadania, zrealizowane w etapie I i II, uporządkowane zostały w sposób sekwencyjny tak, aby przy kolejnych metodach i technikach badawczych moŝna było wykorzystać wiedzę zdobytą we wcześniejszych fazach. Analiza danych zastanych W pierwszej kolejności dokonano operacjonalizacji wskaźników określonych w Programie. Przeprowadzono analizę dostępnych wyników oraz narzędzi stworzonych na potrzeby badań o podobnym charakterze. Niektóre z pytań zadawanych w badaniach realizowanych w SPO RZL zostały celowo powtórzone, aby móc porównywać rezultaty projektów z perspektywy programowania z efektami perspektywy Analiza danych zastanych wykorzystywana była podczas konstrukcji kwestionariusza oraz przy sporządzaniu raportu z badań. Istotnym elementem było zebranie, a następnie przeanalizowanie pod względem jakości i uŝyteczności do celów badawczych, danych zawartych w bazach PEFS 2007 oraz KSI SIMIK. W tej fazie, przygotowano bazę PEFS 2007 do celów badania. Informacje zawarte w bazie zweryfikowano (np. płeć, wiek) oraz uporządkowano (np. telefon, rodzaj wsparcia). Do otrzymanego rozkładu badanej populacji uczestników projektów Priorytetu VI, VII, VIII dobrano w sposób proporcjonalny próbę. Badanie sondaŝowe Fala załoŝycielska badania panelowego zrealizowana została w okresie od 23 lutego do 4 marca 2010 r. przez firmę ARC Rynek i Opinia metodą telefonicznych wywiadów wspomaganych komputerowo (CATI). Zogniskowane wywiady grupowe Po zakończeniu badań ilościowych i wstępnej analizie otrzymanych wyników przeprowadzono zogniskowane wywiady grupowe (FGI) w celu pogłębienia lub wyjaśnienia kwestii zidentyfikowanych w badaniu ilościowym. W marcu 2010 r. przeprowadzono trzy wywiady grupowe z uczestnikami projektów Priorytetu VI w województwie warmińsko-mazurskim, Priorytetu VII w województwie łódzkim oraz Priorytetu VIII w województwie mazowieckim. 10

11 1.3.2 Schemat doboru próby do badania Badanie zostało zrealizowane na ogólnopolskiej losowo-warstwowej próbie 3629 uczestników projektów Priorytetów VI, VII, VIII PO KL. Operatem losowania były bazy PEFS 2007 dostarczone 1 przez Instytucje Pośredniczące w okresie od 7 stycznia do 15 lutego 2010 r. Spośród przesłanych przez Instytucje Pośredniczące danych dla uczestników projektów zidentyfikowano osoby które: Zakończyły udział w projekcie zgodnie z zaplanowaną ścieŝką. Zakończyły udział w projektach Priorytetów VI (z wykluczeniem 6.1.2), VII (z wykluczeniem 7.1.3, 7.2.2), VIII (z wykluczeniem 8.1.4, 8.2.2). Były bezrobotne lub nieaktywne w chwili przystąpienia do projektu realizowanego w ramach Priorytetu VI i VII. Były zatrudnione w chwili przystąpienia do projektu realizowanego w ramach Priorytetu VIII. Zakończyły udział w projekcie w okresie: 1 maj-31 listopad 2009 r. Dobór próby miał charakter losowy w warstwach, gdzie warstwą główną był Priorytet. Pozostałe warstwy, w obrębie których prowadzono losowanie to poszczególne Działania i Poddziałania realizowane w województwach 2. Dodatkowo nałoŝono niezaleŝne kwoty na płeć respondenta w ramach Priorytetów. Aby zapewnić minimalną liczebność dla Priorytetu pozwalającą na prowadzenie analiz statystycznych oraz zmniejszyć poziom błędu dla obliczanych wartości wskaźników Priorytetu VII zaburzono dobór proporcjonalny próby zwiększając liczebność respondentów tego Priorytetu. Ze względu na zaburzenie proporcji poszczególnych Priorytetów wyniki poddane zostały procedurze waŝenia. Wielkość błędu statystycznego wynika z wartości szacowanej frakcji oraz z liczebności próby. Liczebność próby dla poszczególnych kategorii uczestników projektów w związku z losowo-warstwową i proporcjonalną metodą doboru próby (zapewniającą odporność na zmiany w strukturze populacji i sprzyjającą minimalizacji błędu oszacowania) wynika z kolei pośrednio z proporcji, jaką dana kategoria stanowi w całej populacji uczestników projektów. PoniŜej znajduje się rozkład próby ze względu na Priorytet, Poddziałanie oraz województwo. Tabela 1 Rozkład próby ze względu na Priorytet i płeć respondenta Płeć N % Próba Maksymalny błąd oszacowania 3 Priorytet VI Priorytet VII Priorytet VIII Kobiety % 1526 ±2,4 MęŜczyźni % 1037 ± Suma VI % 2563 ±1,9% Kobiety % 225 ±6% MęŜczyźni ±9,8% Suma VII % 308 ±5,5% Kobiety % 428 ±4,6% MęŜczyźni % 330 ±5, Suma VIII % 758 ±3,5% Ogółem ±1,6% 1 Ze względu na problemy związane z wprowadzaniem danych do bazy PEFS 2007 w przypadku Priorytetu VIII realizowanego w województwie kujawsko-pomorskim próba do badania ustalona została na podstawie danych z systemu monitoringu. 2 Województwo, w którym mieszka uczestnik projektu, a nie w którym realizowany jest projekt. 3 Z prawdopodobieństwem 95 proc. moŝna stwierdzić, Ŝe uzyskany w próbie odsetek respondentów nie róŝni się od analogicznego odsetka w całej populacji z której pochodzi próba, o więcej niŝ podana wartość błędu statystycznego. Na przykład 45,3 proc. uczestników projektów Priorytetu VI w losowej próbie znalazło zatrudnienie. Przy poziomie maksymalnego błędu statystycznego ±1,9, moŝna stwierdzić z co najmniej 95 proc. prawdopodobieństwem, Ŝe odsetek w badanej próbie nie róŝni się od odsetka w całej populacji o więcej niŝ 1,9 punkta procentowego. Zatem, wśród wszystkich bezrobotnych uczestników projektów realizowanych w ramach Priorytetu VI odsetek osób, które znalazły zatrudnienie mieści się w przedziale od 43,4 proc. do 47,2 proc. 11

12 Mapa 1 Wywiady zrealizowane w ramach fali załoŝycielskiej według województwa i Priorytetu Ograniczenia procesu badawczego Przy interpretacji wyników badania naleŝy mieć na uwadze następujące ograniczenia zastosowanej metodologii oraz procesu badawczego: 1 Zastosowana metoda (wywiady telefoniczne wspomagane komputerowo CATI) moŝe mieć wpływ na wartość osiągniętych wskaźników rezultatu. Metoda ta została określona w Szczegółowym Opisie Przedmiotu Zamówienia przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. Wybór metody podyktowany został harmonogramem realizacji 4 oraz niskim kosztem dotarcia do badanych grup. Ramy niniejszego badania nie pozwalają zweryfikować hipotezy o moŝliwym związku pomiędzy brakiem telefonu a sytuacją badanego na rynku pracy. Jednak jak wskazują wyniki badań zrealizowanych na próbie beneficjentów ostatecznych Priorytetu II ZPORR (Działania równieŝ współfinansowane z EFS), nie ma istotnego wpływu braku numeru telefonu w bazie PEFS na wartość badanych wskaźników 5. Braki numerów telefonów w bazie PEFS wynikają często z niedopatrzenia uczestnika lub projektodawcy a nie rzeczywistego braku telefonu. 2 Próba do badania ustalona została na podstawie baz PEFS 2007 przesłanych przez Instytucje Pośredniczące. Stosunkowo krótki okres od momentu uruchomienia systemu (grudzień 2009 r.) do momentu wyeksportowania danych (styczeń 2010 r.) sprawił, Ŝe dopiero podczas wprowadzania danych potrzebnych do realizacji niniejszego badania identyfikowano problemy z formularzami przesyłanymi przez projektodawców (np. niekompatybilność lub niekompletność plików przesłanych przez projektodawców). W badaniu przyjęto, Ŝe rozkład braków danych w bazach PEFS 2007 ma charakter losowy. Przyjęte kryteria wyboru badanych uczestników projektów nie pozwalają, aby próbę do badania ustalać na podstawie danych np. z monitoringu Programu. 3 Retrospektywy charakter badania osoby zakończyły udział w projektach od 3 do 9 miesięcy od momentu prowadzenia badania moŝe mieć wpływ na odpowiedzi dotyczące sytuacji osoby przed przystąpieniem do projektu, oraz na informacje uzyskiwane na temat rodzaju otrzymanego wsparcia w jego ramach. Zgodnie z postulatem badań prowadzonych w ramach SPO RZL, baza PEFS 2007 zawiera informację o rodzaju udzielonego wsparcia. Jednak liczne braki danych w tej części bazy nie pozwalają na wykorzystanie ich w badaniu. 4 W analogicznym badaniu realizowanym wśród beneficjentów ostatecznych SPO RZL obok badania CATI zastosowano badanie techniką ankiety pocztowej wśród osób, których numer telefonu nie figurował w bazie PEFS. 45 proc. badanych odesłało ankietę jednak dopiero po kilkunastu tygodniach od pierwszej wysyłki ankiet; za: ABR Opinia, Badanie beneficjentów ostatecznych SPO RZL. Osoby objęte wsparciem jako pracujące, MRR, Warszawa 2008 r., s ARC Rynek i Opinia, Raport z badania beneficjentów ostatecznych Priorytetu II ZPORR, MRR, Warszawa 2008 r., s

13 1.4 Wskazówki jak czytać wyniki Dane prezentowanie w niniejszym raporcie pochodzą z kilku źródeł. KaŜdorazowo przy prezentacji danych podawane jest źródło ich pochodzenia: Wyniki badań zrealizowanych wśród uczestników projektów, którzy zakończyli udział w projektach Priorytetów VI, VII i VIII w okresie między majem a listopadem 2009 r. Wszystkie osoby uczestniczące w badaniu, które zakończyły udział w projektach realizowanych w Priorytecie VI i VII były bezrobotne lub poszukujące pracy w momencie przystąpienia do projektu. Wszyscy respondenci Priorytetu VIII pracowali w chwili przystąpienia do projektu. Badanie osiągniętych wartości wskaźników rezultatu komponentu regionalnego PO KL jest pierwszym badaniem realizowanym w okresie programowania wykorzystującym bazę PEFS Postanowiono przeanalizować dane zawarte w bazie PEFS 2007 do prezentacji podstawowych charakterystyk uczestników projektów oraz oferowanego im wsparcia. Obecny stan wdroŝenia bazy PEFS 2007 nie pozwala na prezentację danych o uczestnikach projektów od początku realizacji Programu do chwili obecnej, dlatego charakterystykę uczestników projektów opracowano dla osób, których dane przekazane zostały przez Instytucje Pośredniczące 6. Charakterystykę udzielonego wsparcia uzupełniono równieŝ o dane zawarte w systemie KSI SIMIK oraz sprawozdawczości Programu. Dla celów porównawczych przedstawiono wybrane wyniki z badań przeprowadzonych wśród beneficjentów ostatecznych SPO RZL. Przy opisie aktualnej sytuacji na rynku pracy posłuŝono się wynikami Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności (BAEL) oraz statystyką publiczną dane Głównego Urzędu Statystycznego oraz Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Odsetki podane w tabelach i na wykresach mogą nie sumować się do 100 proc. ze względu na ich zaokrąglanie do liczb całkowitych, wykluczenie braków odpowiedzi lub prezentacji odpowiedzi powyŝej określonego odsetka w pytaniach wielokrotnego wyboru. W raporcie podawane są liczebności niewaŝone, czyli rzeczywiste liczebności próby respondentów, stanowiącej podstawę wykonywanych analiz. Przy obliczaniu wyników w postaci odsetków lub średnich w związku z losowo-warstwowym doborem próby stosowano wagę, zrównującą strukturę próby ze strukturą populacji i dzięki temu pozwalającą uogólniać wnioski z próby na populację. Bez znajomości wag przypisanych poszczególnym respondentom nie jest moŝliwe wyliczenie liczby respondentów udzielających danej odpowiedzi na podstawie informacji o waŝonym odsetku respondentów, ani wyliczenie waŝonego odsetka respondentów udzielających danej odpowiedzi na podstawie informacji o liczbie respondentów. 6 W analizie nie uwzględniono dodatkowych danych dosłanych przez Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego ze względu na późny termin ich przekazania.

14 2. WYNIKI BADANIA 2.1 Uczestnicy projektów charakterystyka społeczno-demograficzna Charakterystykę uczestników projektów opracowano na podstawie: bazy PEFS 2007, monitoringu Programu oraz wyników badania. Analiza bazy PEFS 2007 obejmuje wszystkich uczestników projektów Priorytetów VI, VII oraz VIII, których dane przekazane zostały przez Instytucje Pośredniczące. Mają one szerszy zasięg niŝ badana populacja na przykład zawierają informację na temat osób pracujących uczestniczących w projektach Priorytetów VI i VII (Poddziałania 6.1.2, 7.1.3) lub nieaktywnych zawodowo w wspieranych w Priorytecie VIII. Jednocześnie zaznaczyć naleŝy, Ŝe dane te nie są toŝsame z informacjami zawartymi w systemie monitoringu Programu i nie prezentują danych dla wszystkich uczestników projektów od momentu uruchomienia Programu. Analiza została dokonana w obrębie Działań i Poddziałań Priorytetów, poniewaŝ to ich ramy wyznaczają jakiego typu grupy docelowe są uprawnione do korzystania ze wsparcia oferowanego w ramach PO KL. Przedstawione w tabelach braki danych na temat wykształcenia, statusu osoby w momencie przystąpienia do projektu, miejsca zamieszkania wynikają z braków w przekazywanych przez projektodawców informacjach o uczestnikach Uczestnicy projektów Priorytetu VI Najliczniejszą grupą wspieraną w ramach badanych Priorytetów PO KL stanowią osoby zarejestrowane jako bezrobotne korzystające ze wsparcia w ramach Poddziałania systemowego realizowanego przez urzędy pracy. Zgodnie z art. 49 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucji rynku pracy podmioty te kierują wsparcie do osób młodych wchodzących na rynek pracy (45 proc.) oraz kobiet powracających na rynek pracy (58 proc.). Projekty konkursowe, skierowane do podobnej grupy, w znacznie większym stopniu skupiają się na aktywizacji zawodowej kobiet powracających na rynek pracy po urlopie wychowawczym (11 proc.). Kobiety stanowią, aŝ 71 proc. uczestników projektów Poddziałania W skali Priorytetu VI nieliczną grupę stanowią osoby, które otrzymały wsparcie dotacyjne na rozpoczęcie lub prowadzenie działalności gospodarczej w ramach Działania 6.2. W tym rodzaju wparcia, zapewne za sprawą kryteriów grup docelowych, udaje się utrzymać blisko 50 proc. udział kobiet. Wartym podkreślenia jest wysoki odsetek osób opiekujących się dziećmi do lat 7 lub osobami zaleŝnymi, które decydują się na powrót na rynek pracy poprzez rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej. Wsparcie dotacyjne występuje równieŝ w Poddziałaniu jednak jak zostanie pokazane w kolejnym rozdziale, w tym Poddziałaniu kobiety rzadziej decydują się rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej. Na tle analizowanych w kolejnym podrozdziale projektów inicjatyw oddolnych pozytywnie wyróŝnia się Działanie 6.3, które w większym stopniu trafia do wyznaczonych w Programie grup docelowych bezrobotnych i nieaktywnych zawodowo osób z terenów wiejskich. 8 proc. osób przerwało uczestnictwo w projekcie Priorytetu VI. Nie kończy zgodnie z zaplanowaną ścieŝką udziału aŝ 23 proc. uczestników Działania 6.2. MoŜna przypuszczać, Ŝe jest to wynikiem ograniczonej puli środków dostępnych w tego typu projektach oraz wymogami stawianymi przyszłym przedsiębiorcom. Wśród osób, które przerywa uczestnictwo dominują kobiety (59 proc.) w wieku do 24 lat (26 proc.) oraz (25 proc.). Zgodnie z wynikami badania, 27 proc. osób zarejestrowanych w urzędzie pracy jako bezrobotne, nie pracowało dłuŝej niŝ 12 miesięcy w ciągu 2 lat przed przystąpieniem do projektu. Długotrwale bezrobotny jest co trzeci uczestnik w projektach Poddziałania oraz co czwarta osoba, która otrzymała wsparcie w Poddziałaniu

15 Osoby niepełnosprawne stanowią 4 proc. badanych uczestników Priorytetu VI. Wśród nich dominującą grupę stanowią osoby posiadające orzeczenie o lekkim (63 proc.) i umiarkowanym (34 proc.) stopniu niepełnosprawności. W większości korzystają one ze wsparcia w ramach Podziałania Przyjmując załoŝenie, Ŝe obecne Poddziałanie PO KL jest odpowiednikiem Działań 1.2 oraz 1.3 SPO RZL zauwaŝa się niewielki wzrost udziału osób niepełnosprawnych w projektach realizowanych przez urzędy pracy w SPO RZL udział osób niepełnosprawnych w ich projektach wynosił 3,4 proc 7. W skali Poddziałań Priorytetu VI PO KL największy udział niepełnosprawnych obserwuje się w projektach konkursowych skierowanych do osób bezrobotnych. Tabela 2 Uczestnicy projektów Priorytetu VI PO KL według cech społeczno-demograficznych Priorytet VI 6.1 Ogółem Płeć Ogółem VI Kobiety 71% 87% 58% 59% 49% 66% 60% MęŜczyźni 29% % 51% 34% 40% Wiek Do % 44% 30% 27% % 71% 41% 41% 5 45% 41% 45 i powyŝej 27% 17% 14% 15% 17% 28% 16% Wykształcenie Podstawowe 8,1% 11, 10,8% 2,0% 16,5% 10,9% Gimnazjalne 4,0% 0,1% 2,9% 2,9% 1,5% 5,6% 3,0% Ponadgimnazjalne 44,4% 11,1% 61,8% 59,8% 33, 45,5% 59, Pomaturalne 21,9% 9,0% 7,5% 8,7% 20,9% 19,9% 9,1% WyŜsze 21,5% 79,6% 16,5% 17,7% 42,1% 12,4% 17,8% Brak danych 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% 0, 0,1% 0,1% Status na rynku pracy w chwili przystąpienia do projektu Nieaktywni 54,4% 0, 4,7% 31, 24,4% 5,5% Bezrobotni 45,0% 3,5% 99,9% 94,1% 40,5% 42,0% 92, Pracujący 0,5% 96, 1,1% 28,0% 33,5% 2,1% Brak danych 0,1% 0, 0,1% 0,1% 0, 0,1% 0,1% Obszar zamieszkania Miejski % 59% 60% 9% 57% Wiejski 38% 28% 41% 41% 40% 91% 4 Brak danych 1% 1% Opieka nad osobami zaleŝnymi Niepełnosprawność* Tak 11% 10% 4% 5% 11% 8% 5% Tak 10% 4% 4% 4% Praca/edukacja za granicą w ciągu 5 lat przed przystąpieniem do projektu* Tak 16% 16% 16% 16% Długotrwałe bezrobotni* tak 3 26% 27% 27% Ogółem 8% 1% 87% 97% 1% 100% Źródło: Opracowanie na podstawie bazy PEFS 2007 (N= ) * Opracowanie na podstawie wyników badania CATI na próbie bezrobotnych uczestników Priorytetu VI (N=2563) 7 Udział osób niepełnosprawnych w Działaniach 1.2 oraz 1.3 obliczony na podstawie wyników fal III-V badania beneficjentów ostatecznych SPO RZL (N=2901). 15

16 Wykres 1 Struktura wieku uczestników projektów Priorytetu VI Wykres 3 Struktura wieku uczestników projektów Poddziałania Wykres 5 Struktura wieku uczestników projektów Działania 6.2 MęŜczyźni Kobiety MęŜczyźni Kobiety MęŜczyźni Kobiety Źródło: Opracowanie na podstawie bazy PEFS (N= ) Wykres 2 Struktura wieku uczestników projektów Poddziałania MęŜczyźni Kobiety Źródło: Opracowanie na podstawie bazy PEFS (N= 2 416) Wykres 4 Struktura wieku uczestników projektów Poddziałania MęŜczyźni Kobiety Źródło: Opracowanie na podstawie bazy PEFS (N= 2 418) Wykres 6 Struktura wieku uczestników projektów Działania 6.3 MęŜczyźni Kobiety Źródło: Opracowanie na podstawie bazy PEFS (N= ) Źródło: Opracowanie na podstawie bazy PEFS (N= ) Źródło: Opracowanie na podstawie bazy PEFS (N= 5 185) Przed przystąpieniem do udziału w projekcie realizowanym w ramach Priorytetu VI pracy nie szukało 16 proc. badanych. Blisko co trzecia nieposzukująca pracy osoba wówczas jeszcze się uczyła, a co piąta miała pod swoją opieką osobę zaleŝną. RóŜnica w odsetku osób opiekujących się dziećmi lub innymi osobami zaleŝnymi pomiędzy danymi w bazie PEFS 2007 a deklaracjami uczestników moŝe wynikać np. z ograniczenia wiekowego dzieci w bazie PEFS W bazie uczestników projektów PO KL zapisywana jest informacja czy dana osoba opiekuje się dzieckiem do lat 7 lub inną osobą zaleŝną. 5 proc. jako powód braku zainteresowania szukaniem pracy podawało pobyt w celach zarobkowych za granicą. Wykres 7 Powody nie szukania pracy przed udziałem w projekcie. Wskazania powyŝej 2 proc. jeszcze się uczył 29% opiekował się dzieckiem lub inną osobą 19% planował załoŝyć własną działalność gospodarczą 1 odbywał staŝ 11% brak jakichkolwiek ofert pracy 4% powrót z zagranicy, pobyt za granicą 5% nie szukałam pracy, nie miałam ochoty na szukanie pracy brał udział w kursach, szkoleniach zarejestrował się w urzędzie pracy brak umiejętności wymaganych przez pracodawców przeszkodą była niepełnosprawność lub zły stan zdrowia Źródło: Opracowanie na podstawie badania CATI na próbie bezrobotnych uczestników Priorytetu VI (N=403) 16

17 W badaniu pytano respondentów o doświadczenie w pracy lub nauce za granicą w ciągu ostatnich pięciu lat. W porównaniu z innymi objętymi badaniem Priorytetami, w VI występuje najwyŝszy udział osób posiadających doświadczenie w pracy poza Polską (16 proc.). RównieŜ uczestnicy tego Priorytetu najczęściej mają plany wyjazdu do krajów Unii Europejskiej (10 proc.). Grupa, która uczestniczyła w wywiadzie zogniskowanym składała się przede wszystkim z osób młodych, w wieku od 19 do 30 lat. Osoby te miały bardzo zróŝnicowane wykształcenie (od zawodowego po wyŝsze) oraz doświadczenie zawodowe (praca stała, dorywcza, legalna, w szarej strefie ). Przystępując do projektów wszyscy uczestnicy wywiadu zogniskowanego pozostawali poza rynkiem pracy w sensie formalnym, choć niektórzy pracowali dorywczo w tzw. szarej strefie. Większość z nich ma za sobą nakładające się zarówno doświadczenie pracy, jak i doświadczenie bezrobocia: u mnie było w kratkę, bo po szkole średniej ekonomik, dostałam się na roczny staŝ. Później znowu byłą przerwa, byłam na bezrobociu. Następnie wyjechałam na trzy lata za granicę, wróciłam i zamieszkałam w Olsztynie. W Olsztynie pracowałam w [banku przyp. autor.], to była roczna umowa na zastępstwo, więc jak Pani wróciła po urlopie, ja automatycznie zostałam zwolniona. Parę osób z tej grupy pracowało zagranicą Uczestnicy projektów Priorytetu VII Zgodnie ze stanem danych w PEFS 2007 dotychczas w projektach realizowanych w ramach Priorytetu VII uczestniczyło osób. W zdecydowanej większości ze wsparcia korzystają kobiety (70 proc. uczestników), 45 proc. uczestników projektów jest w wieku jednak 71 proc. z nich nie pracuje. Projekty systemowe realizowane przez OPS-y (7.1.1) oraz PCPR-y (7.1.2) skierowane są do osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej. Pomimo tej wspólnej grupy docelowej występują róŝnice w obrębie tych dwóch Poddziałań. W projektach OPS-ów nieco częściej uczestniczą kobiety (74 proc. w porównaniu do 65 proc. w projektach PCPR-ów), osoby bezrobotne (74 proc.), zamieszkałe na obszarach wiejskich 61 proc. uczestników projektów w porównaniu z 38 proc. uczestników Poddziałania RóŜnice te wynikają z zasięgu działania obu typów podmiotów. Projekty konkursowe (7.2.1) skierowane do grup zagroŝonych wykluczeniem społecznym, w mniejszym stopniu niŝ adresowane do podobnych grup projekty systemowe, oferują wsparcie kobietom (59,5 proc). Projekty te kierują swoje działania głównie do osób z obszarów wiejskich (77 proc.). Obejmują, częściej niŝ projekty systemowe, wsparciem osoby z wykształceniem pomaturalnym i wyŝszym łącznie 25 proc. w porównaniu z zaledwie 7-9 proc. osób posiadających takie wykształcenie w projektach OPS-ów i PCPR-ów. W projektach z zakresu ekonomii społecznej częściej uczestniczą osoby pracujące (83 proc.), co wynika z załoŝenia Programu w ramach Poddziałania wsparciem mogą być objęci pracownicy podmiotów ekonomii społecznej oraz pracownicy instytucji rynku pracy. W zdecydowanej większości tego typu wsparcia korzystają osoby pochodzące z obszarów wiejskich. W Działaniu 7.3, którego celem jest rozwój inicjatyw na rzecz integracji społecznej na obszarach wiejskich, wiejsko-miejskich oraz miast do 25 tys. mieszkańców, w zdecydowanej większości biorą udział osoby z terenów miejskich (78 proc.). Po raz kolejny 8 moŝna poddać pod wątpliwość, czy projekty realizowane w ramach tego Działania osiągną wyznaczony im cel: rozwój kapitału ludzkiego na terenach wiejskich 9. Beneficjentami tego Działania są najczęściej osoby młode, a nawet dzieci wśród 42 proc. osób do 24 roku Ŝycia, aŝ 61 proc. nie skończyło 16 lat w chwili przystąpienia do projektu w ramach Działania 7.3. Tego rodzaju beneficjenci ostateczni podnoszą statystyki tego Działania pod względem udziału osób z wykształceniem podstawowym i niŝszym oraz osób bezrobotnych i nieaktywnych zawodowo. Wykluczając je z analizy otrzymujemy, Ŝe blisko co druga osoba wsparta Działaniu 7.3 była zatrudniona w chwili przystąpienia do projektu (46 proc.). 8 Por. badania na temat inicjatyw oddolnych w ramach PO KL m.in. PAG Uniconsult, Ocena projektów realizowanych przez podmioty podejmujące inicjatywy oddolne w ramach PO KL, MRR, Warszawa czerwiec 2009 r. 9 Szczegółowy opis priorytetów Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, MRR, Warszawa czerwiec 2009 r., s

18 W porównaniu z innymi Priorytetami, w VII najwięcej osób nie kończy udziału w projekcie zgodnie z zaplanowaną ścieŝką (9 proc.). Częściej udział w projekcie przerywają kobiety (60 proc.) w wieku Wśród osób wycofujących się co druga nie zakończyła udziału w ramach Poddziałania (52 proc.), co trzecia w ramach Poddziałania (29 proc.). Jedynie w przypadku 15 proc. uczestników projektodawca wskazał, Ŝe powodem przerwania udziału w projekcie było podjęcie zatrudnienia. Zgodnie z wynikami badania w grupie bezrobotnych wspartych w Priorytecie VII, obserwujemy wysoki udział osób niepełnosprawnych oraz długotrwale bezrobotnych. Trudniejszą sytuację wyjściową tych grup naleŝy mieć na uwadze przy ocenie skuteczności wsparcia, a zwłaszcza jego efektu w postaci znalezienia zatrudnienia przez te osoby w pół roku po zakończeniu udziału w projektach. W ciągu dwóch lat przed przystąpieniem do projektu aŝ co drugi badany uczestnik Poddziałania nie pracował więcej niŝ 12 miesięcy. Wśród osób niepełnosprawnych wspartych w Priorytecie dominują osoby o lekkim (31 proc.) i umiarkowanym (42 proc.) stopniu niepełnosprawności. Jednak w porównaniu z niepełnosprawnymi uczestnikami Priorytetu VI udział osób o lekkim i umiarkowanym stopniu niepełnosprawności jest odwrócony. Dodatkowo w Priorytecie VII częściej wsparciem obejmowani byli niepełnosprawni posiadający orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności 28 proc. w porównaniu z zalewie 3 proc. osób niepełnosprawnych posiadających orzeczenie tego stopnia w Priorytecie VI. Tabela 3 Uczestnicy projektów Priorytetu VII według płci, wieku, wykształcenia, statusu na rynku pracy, miejsca zamieszkania, opieki nad dziećmi do lat 7 lub osobami zaleŝnymi Priorytet VII Ogółem VII 7.1 Ogółem 7.2 Ogółem Płeć Kobiety 73,9% 65, 90,4% 76,7% 59,5% 69, 61,4% 66,1% 70,1% MęŜczyźni 26,1% 34,8% 9,6% 23, 40,5% 30,8% 38,6% 33,9% 29,9% Wiek Do 24 19,7% 38,0% 6, 19,5% 30,1% 13,8% 26,9% 42,4% 26, ,1% 39,5% 65,0% 54,4% 37, 55,1% 40,8% 29,8% 45,5% 45 i powyŝej 26,1% 22,5% 28,7% 26, 32,6% 31,1% 32, 27,8% 28, Wykształcenie Podstawowe 36,6% 35,0% 0, 26,7% 22,4% 2,6% 18,6% 35,8% 26,1% Gimnazjalne 7,7% 11,5% 0,1% 6,4% 11,4% 2,4% 9,7% 7,6% 7,6% Ponadgimnazjalne 48, 43,7% 17,0% 39, 40,8% 15,8% 35,9% 28,5% 36,1% Pomaturalne 5,7% 7,4% 12,4% 7,8% 11, 20,5% 13,1% 11,0% 10,0% WyŜsze 1,5% 2,1% 70, 19,7% 13,8% 58,6% 22,5% 17,0% 20,0% Brak danych 0, 0, 0,1% 0, 0, 0, 0, 0,1% 0, Status na rynku pracy w chwili przystąpienia do projektu Nieaktywni 24,4% 65,6% 25,4% 40, 8,7% 34, 51, 33,1% Bezrobotni 73,6% 31,9% 46,7% 47,0% 8,8% 39,6% 13,9% 38,1% Pracujący 1,6% 2, 99,9% 27,6% 12,0% 82,6% 25,7% 34,6% 28,4% Brak danych 0,5% 0, 0,1% 0, 0,7% 0,0% 0,6% 0, 0,4% Obszar zamieszkania Miejski 39, 61,1% 34,7% 41,9% 23,4% 18,7% 22,5% 78, 43,5% Wiejski 60,8% 38,8% 65, 58,1% 76,6% 81, 77,5% 21,6% 56,5% Brak danych 0,0% 0,1% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,1% 0,0% Opieka nad osobami zaleŝnymi Niepełnosprawność* Tak 25,7% 15,5% 0,0% 17,1% 10,8% 5,9% 9,8% 8,1% 13, Tak 19% % 26% Praca/edukacja za granicą w ciągu 5 lat przed przystąpieniem do projektu* Tak 6% 7% 9% 9% 8% 8% Długotrwałe bezrobotni* Tak 49% 47% 41% 41% 24% 39% Ogółem 28, 9,1% 13,4% 50,7% 23,7% 5,7% 29,4% 19,8% 100% Źródło: Opracowanie na podstawie bazy PEFS 2007 (N=35 608) * Opracowanie na podstawie wyników badania CATI na próbie bezrobotnych uczestników Priorytetu VII (N=308) 18

19 Wykres 8 Struktura wieku uczestników projektów Priorytetu VII Wykres 10 Struktura wieku uczestników projektów Działania 7.2 MęŜczyźni Kobiety MęŜczyźni Kobiety Źródło: Opracowanie na podstawie bazy PEFS (N=35 607) Wykres 9 Struktura wieku uczestników projektów Działania 7.1 Źródło: Opracowanie na podstawie bazy PEFS (N= ) Wykres 11 Struktura wieku uczestników projektów Działania 7.3 MęŜczyźni Kobiety MęŜczyźni Kobiety Źródło: Opracowanie na podstawie bazy PEFS (N= ) Źródło: Opracowanie na podstawie bazy PEFS (N= 7 062) Przed przystąpieniem do projektu pracy nie szukało większy odsetek uczestników Priorytetu VII niŝ bezrobotnych wspartych w Priorytecie VI. Pracy nie szukało 28 proc. zagroŝonych wykluczeniem społecznym. RównieŜ grupa ta podawała znacznie więcej powodów, dla których nie mogła zająć się szukaniem pracy. Jako główne wymieniano opiekę nad dziećmi, kontynuację edukacji oraz niepełnosprawność. 19

20 Wykres 12 Powody nie szukania pracy przed udziałem w projekcie. Wskazania powyŝej 1 proc. opiekował się dzieckiem lub inną osobą 28% jeszcze się uczył 24% jestem na emeryturze, rencie przeszkodą była niepełnosprawność lub zły stan zdrowia 15% 14% nie szukałam pracy, nie miałam ochoty na szukanie pracy brał udział w kursach, szkoleniach odbywał staŝ brak jakichkolwiek ofert pracy zaszłam w ciąŝę brak dojazdu do pracy wiek nie odpowiadał wymaganiom pracodawców brak wykształcenia wymaganego przez pracodawców brak umiejętności wymaganych przez pracodawców 4% 4% 1,6% 1, 1, 1,1% 1% planował załoŝyć własną działalność gospodarczą Źródło: Opracowanie na podstawie badania CATI na próbie bezrobotnych uczestników Priorytetu VII (N=86) 1% Osoby biorące udział w wywiadzie zogniskowanym stanowiły zróŝnicowaną grupę pod względem wieku były w niej zarówno osoby młode, jak i osoby w wieku emerytalnym, jak i wykształcenia. Większość osób miała doświadczenie pracy, w tym długoletniej pracy stałej, natomiast obecnie większość z nich pozostaje poza rynkiem pracy, choć niektórzy wykonują zajęcia dorywcze w obszarze szarej strefy Uczestnicy projektów Priorytetu VIII Bazy PEFS 2007 zawierają dane ok. 65 tys. osób, które brały udział w 757 projektach Priorytetu VIII, w tym ponad 90 proc. osób uczestniczyło w projektach realizowanych w ramach Poddziałania Zazwyczaj otwarty charakter szkoleń oferowanych w tym Poddziałaniu sprawia, Ŝe na szkolenia zgłaszają się osoby, które zazwyczaj chętnie podnoszą swoje kwalifikacje, czyli aktywne zawodowo kobiety 10. Proporcje udziału kobiet i męŝczyzn odwracają się w Poddziałaniach bardziej specjalistycznych tj oraz W pierwszym z tych Poddziałań, oferowane jest wsparcie głównie dla osób odchodzących z rolnictwa 60 proc. uczestników Poddziałania pochodzi z terenów wiejskich, oraz dla pracodawców i pracowników przedsiębiorstw przechodzących procesy restrukturyzacyjne. Osoby te przekwalifikowywane są do pracy w sektorze usługowym m.in. turystyce (barmani, ochroniarze, pracownicy słuŝb porządkowych imprez masowych), budownictwie, transporcie (prawo jazdy kat. C, E), opiece osób starszych. W drugim Poddziałaniu, oferowane są szkolenia dla podmiotów odpowiedzialnych za opracowywanie i wdraŝanie Regionalnych Strategii Innowacji oraz stypendia naukowe dla doktorantów kierunków istotnych z punktu widzenia konkretnych województw. Dlatego teŝ w Poddziałaniu obserwujemy najwyŝszy udział osób z wyŝszym wykształceniem. Wysoki udział osób młodych oraz nieaktywnych zawodowo w Działaniu 8.2 wynika z udziału studentów. Jedynie 6 proc. uczestników projektów Priorytetu VIII wycofało się z udziału w projektach przed ich zakończeniem. Częściej z projektów wycofują się kobiety (64 proc. osób, które nie zakończyły udziału w projekcie zgodnie z zaplanowaną ścieŝką) w wieku (38 proc.) lub powyŝej 45 roku Ŝycia (21 proc.). 10 por. GUS, Kształcenie dorosłych, Warszawa 2009 r., s

21 Tabela 4 Uczestnicy projektów Priorytetu VIII według płci, wieku, wykształcenia, statusu na rynku pracy, miejsca zamieszkania, opieki nad dziećmi do lat 7 lub osobami zaleŝnymi Priorytet VIII Suma 8.1 Suma 8.2 Suma VIII Płeć Kobiety 59,8% 42,0% 55, 58,4% 46,7% 45,4% 46, 57,9% MęŜczyźni 40, 58,0% 44,7% 41,6% 53, 54,6% 53,7% 42,1% Wiek Do 24 8, 16, 5,8% 8,9% 43,9% 9, 34,7% 9,9% , 64,0% 53,7% 55,0% 41, 71,5% 49, 54,7% 45 i powyŝej 37,5% 19,7% 40,5% 36, 14,9% 19,1% 16,0% 35,4% Wykształcenie Podstawowe 1,6% 6,5% 0,4% 2,0% 0, 0, 0, 1,9% Gimnazjalne 0,8% 3, 0,9% 1,0% 0, 0,9% 0,4% 1,0% Ponadgimnazjalne 31,7% 43,1% 21,7% 32,4% 14,4% 9, 13,0% 31,7% Pomaturalne 19,5% 17,5% 25,9% 19,4% 28,1% 12,7% 24,0% 19,6% WyŜsze 46, 28,8% 51,0% 44,9% 57,0% 76,4% 62, 45,6% Brak danych 0, 0,9% 0,0% 0, 0,1% 0,6% 0, 0, Status na rynku pracy w chwili przystąpienia do projektu Nieaktywny zawodowo 0,0% 0,5% 0,9% 0,1% 46, 25,7% 40,7% 1,7% Bezrobotni 0,0% 2,8% 0,1% 0, 0,9% 0,0% 0,6% 0, Pracujący 100,0% 96,7% 99,0% 99,7% 52,8% 73,6% 58,4% 98,1% Brak danych 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,1% 0,7% 0, Obszar zamieszkania Miejski 69,4% 39,7% 84,4% 67, 77, 74,5% 76,5% 67, Wiejski 30,6% 60, 15,6% 32,8% 22,8% 25,5% 23,5% 32,4% Opieka nad osobami zaleŝnymi Niepełnosprawność* Tak 8,0% 8, 9,4% 8,0% 6,5% 7, 6,7% 8,0% Praca/edukacja za granicą w ciągu 5 lat przed przystąpieniem do projektu* 5% 5% 5% 5% 8% 14% 8% 8% Ogółem 91,18% 7,75% 1,07% 96,05% 73,25% 26,75% 3,95% 100% Źródło: Opracowanie na podstawie bazy PEFS 2007 (N=64 797). * Opracowanie na podstawie wyników badania CATI na próbie pracujących uczestników Priorytetu VIII (N=758) Wykres 13 Struktura wieku uczestników projektów Priorytetu VIII Wykres 14 Struktura wieku uczestników projektów Działania 8.1 Wykres 15 Struktura wieku uczestników projektów Działania 8.2 MęŜczyźni Kobiety MęŜczyźni Kobiety MęŜczyźni Kobiety Źródło: Opracowanie na podstawie bazy PEFS 2007 (N=64 797) Źródło: Opracowanie na podstawie bazy PEFS 2007 (N= 62236) Źródło: Opracowanie na podstawie bazy PEFS 2007 (N= 2561) W badaniu starano się bardziej dokładnie zbadać z jakich obszarów pochodzą osoby korzystające ze wsparcia oferowanego w ramach Priorytetu VIII. Podobnie jak w całej populacji, blisko co trzeci badany pochodzi z obszarów wiejskich. Natomiast pierwszą co do wielkości wspieraną grupą są osoby z duŝych miast, powyŝej 100 tys. mieszkańców. 8 proc. badanych pracowało za granicą w ciągu ostatnich pięciu lat. Częściej takie doświadczenie mają męŝczyźni (12 proc.), osoby z wykształceniem podstawowym (18 proc.) i zawodowym (17 proc.), młode do 24 roku Ŝycia 20 proc. osób z tej grupy wiekowej pracowało 21