Wojewódzki plan działania systemu Państwowe Ratownictwo Medyczne dla województwa lubelskiego

Transkrypt

1 Wojewódzki plan działania systemu Państwowe Ratownictwo Medyczne dla województwa lubelskiego lipiec 2015 r.

2 Spis treści: 1 WPROWADZENIE CHARAKTERYSTYKA POTENCJALNYCH ZAGROŻEŃ DLA ŻYCIA I ZDROWIA LUDZI SIEĆ KOMUNIKACYJNA: STRUKTURA URBANISTYKI, ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ZAKŁADÓW ZWIĘKSZONEGO RYZYKA I ZAKŁADÓW DUŻEGO RYZYKA Katastrofy naturalne Awarie techniczne związane z rozwojem cywilizacyjnym Zagrożenia terorystyczne (w tym sytuacje kryzysowe wywołane źródłami społecznymi) Zagrożenia transgraniczne Zagrożenia w bezpieczeństwie energetycznym Wykaz zakładów, w których występują substancje niebezpieczne STRUKTURA DEMOGRAFICZNA: LICZBA WYJAZDÓW ZESPOŁÓW RATOWNICTWA MEDYCZNEGO NA OBSZARZE WOJEWÓDZTWA LICZBA WYLOTÓW LOTNICZYCH ZESPOŁÓW RATOWNICTWA MEDYCZNEGO NA OBSZARZE WOJEWÓDZTWA: HOSPITALIZACJE OSÓB W STANACH NAGŁEGO ZAGROŻENIA ZDROWOTNEGO: INFORMACJE O JEDNOSTKACH SYSTEMU PAŃSTWOWE RATOWNICTWO ORAZ CENTRACH URAZOWYCH, JEDNOSTKACH ORGANIZACYJNYCH SZPITALI WYSPECJALIZOWANYCH W ZAKRESIE UDZIELANIA ŚWIADCZEŃ ZDROWOTNYCH NIEZBĘDNYCH DLA RATOWNICTWA MEDYCZNEGO ZESPOŁY RATOWNICTWA MEDYCZNEGO - LICZBA, RODZAJE, REJONY OPERACYJNE, OBSZARY DZIAŁANIA, DYSPONENCI: SZPITALNE ODDZIAŁY RATUNKOWE - LICZBA, ROZMIESZCZENIE, STRUKTURA ORGANIZACYJNA: CENTRUM URAZOWE - ROZMIESZCZENIE, STRUKTURA ORGANIZACYJNA, LICZBA PACJENTÓW URAZOWYCH: LICZBA I ROZMIESZCZENIE SZPITALI W POSZCZEGÓLNYCH POWIATACH, WRAZ Z PROFILEM ODDZIAŁÓW ORAZ LICZBĄ ŁÓŻEK STAŁYCH I GOTOWYCH DO ZWIĘKSZENIA ORGANIZACJA SYSTEMU POWIADAMIANIA O STANACH NAGŁEGO ZAGROŻENIA ORGANIZACJA PRZYJMOWANIA ZGŁOSZEŃ O STANACH NAGŁEGO ZAGROŻENIA ZDROWOTNEGO ORGANIZACJA I PROCEDURY KOORDYNACJI DZIAŁAŃ JEDNOSTEK SYSTEMU STRUKTURA SYSTEMÓW ŁĄCZNOŚCI WYKORZYSTYWANYCH PRZEZ DYSPONENTÓW JEDNOSTEK SYSTEMY ŁĄCZNOŚCI DYSPONENTÓW Z JEDNOSTKAMI SYSTEMU PRM ORAZ POWIADAMIANIA RATUNKOWEGO STRUKTURA I ORGANIZACJA SYSTEMÓW TELEINFORMATYCZNYCH WYKORZYSTYWANYCH PRZEZ DYSPONENTÓW JEDNOSTEK SPOSÓB WSPÓŁPRACY WOJEWODY I DYSPONENTÓW JEDNOSTEK SYSTEMU, O KTÓRYCH MOWA W ART. 32 UST. 1 USTAWY, Z ORGANAMI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ I JEDNOSTKAMI SYSTEMU Z INNYCH WOJEWÓDZTW Liczba i rozmieszczenie jednostek systemu wzdłuż granic administracyjnych ze wskazaniem danych kontaktowych stanowisk dyspozytorów medycznych i lekarzy koordynatorów ratownictwa medycznego WSPÓŁPRACA JEDNOSTEK SYSTEMU, Z JEDNOSTKAMI WSPÓŁPRACUJĄCYMI Z SYSTEMEM, O KTÓRYCH MOWA W ART. 15 USTAWY Oddział Straży Granicznej im. 27 Wołyńskiej Dywizji Armii Krajowej Jednostki organizacyjne Państwowej Straży Pożarnej i jednostki ochrony przeciwpożarowej włączone do krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego Komenda Wojewódzka Policji w Lublinie Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe

3 5.5 INFORMACJA NA TEMAT ZATWIERDZONYCH PRZEZ WOJEWODĘ KURSÓW W ZAKRESIE KWALIFIKOWANEJ PIERWSZEJ POMOCY: INFORMACJA NA TEMAT PERSONELU PRACUJĄCEGO W JEDNOSTKACH SYSTEMU BEZ WZGLĘDU NA FORMĘ PRAWNĄ ZATRUDNIENIA (UMOWA O PRACĘ, UMOWY CYWILNOPRAWNE): KALKULACJA KOSZTÓW DZIAŁALNOŚCI ZESPOŁÓW RATOWNICTWA MEDYCZNEGO: PLANOWANE NOWE JEDNOSTKI SYSTEMU PAŃSTWOWE RATOWNICTWO MEDYCZNE: SPIS ILUSTRACJI SPIS TABEL ZAŁĄCZNIK NR 1. LICZBA I ROZMIESZCZENIE SZPITALI WRAZ Z PROFILEM ODDZIAŁÓW, LICZBĄ ŁÓŻEK ORAZ LICZBĄ ŁÓŻEK MOŻLIWĄ DO ZWIĘKSZENIA ZAŁĄCZNIK NR 2. JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE SZPITALA WYSPECJALI ZOWANE W ZAKRESIE UDZIELANIA ŚWIADCZEŃ ZDROWOTNYCH NIEZBĘDNYCH DLA RATOWNICTWA MEDYCZNEGO, O KTÓRYCH MOWA W ART. 32, UST. 2 USTAWY O PRM ZAŁĄCZNIK NR 3. WZÓR POROZUMIENIA W SPRAWIE WSPÓŁPRACY W ZAKRESIE RATOWNICTWA ZAŁĄCZNIK NR 4. ZASADY WSPÓŁPRACY JEDNOSTEK KSRG Z JEDNOSTKAMI PRM NA OBSZARZE WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO

4 Wprowadzenie 1 Wprowadzenie Plan Działania Systemu Państwowe Ratownictwo Medyczne dla województwa lubelskiego został opracowany na podstawie ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. z 2013 r. Nr 757 z późn. zm.) oraz rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 15 grudnia 2014 r. w sprawie wojewódzkiego planu działania systemu Państwowe Ratownictwo Medyczne oraz kryteriów kalkulacji kosztów działalności zespołów ratownictwa medycznego (Dz. U. 2014, poz. 1902). Zgodnie z treścią art. 4 ustawy z dnia 22 października 2010 r. o zmianie ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2010, Nr 219, poz. 1443) niniejszy plan obowiązuje od dnia 1 lipca 2011 r. Przy opracowywaniu Planu Działania Systemu Państwowe Ratownictwo Medyczne dla województwa lubelskiego przyjęto następujące założenia: - funkcjonowanie dotychczasowych miejsc stacjonowania zespołów ratownictwa medycznego oraz liczby zespołów ratownictwa medycznego, tj. 88, - funkcjonowanie 4 scentalizowanych dyspozytorni medycznych dużych. Strona 1

5 Informacje o jednostkach systemu Państwowe Ratownictwo oraz centrach urazowych, jednostkach organizacyjnych szpitali wyspecjalizowanych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego 2 Charakterystyka potencjalnych zagrożeń dla życia i zdrowia ludzi 2.1 Sieć komunikacyjna: Łączna długość linii kolejowych w województwie w 2000 roku wyniosła 1094 km (4,2 km na 100 km 2, co stawiało Lubelszczyznę na przedostatnim miejscu w Polsce). Ponadto długość linii kolejowych systematycznie malała, w 2010 roku osiągając łączną długość 1039 km. Rdzeń sieci kolejowej w województwie lubelskim stanowią 3 linie prowadzące z zachodu w kierunku wschodniej granicy państwa: - linia nr 2(relacji Warszawa Biała Podlaska Terespol, prowadząca przez Mińsk do Moskwy i będąca częścią międzynarodowego korytarza Berlin -Moskwa). Na szlaku tym położony jest Łuków, Międzyrzec Podlaski, Biała Podlaska oraz Terespol; - linia nr 7 (relacji Warszawa Lublin Dorohusk, prowadząca do Kijowa i będąca częścią projektowanego korytarza transportowego Gdańsk Odessa. Przy linii położone są: Dęblin, Puławy, Nałęczów, Lublin, Świdnik, Rejowiec Fabryczny oraz Chełm; - Linia Hutnicza-Szerokotorowa (LHS), biegnąca ze Sławkowa w województwie śląskim przez Zamość i Hrubieszów do granicy polsko-ukraińskiej. Łączy ona Górny Śląsk ze wschodnią granicą państwa układem szerokotorowym, umożliwiającym przewóz ładunków z Ukrainy, a przez nią z Rosji, Azji Centralnej oraz Dalekiego Wschodu bez konieczności czasochłonnego przeładunku na granicy. Główna infrastruktura obsługowa tej linii znajduje się w Hrubieszowie i Zamościu. Ponadto na trasie LH-S spośród miast województwa lubelskiego znajduje się jeszcze Szczebrzeszyn, Zwierzyniec oraz Biłgoraj. Oprócz trzech wyżej wymienionych podstawowych elementów liniowej infrastruktury kolejowej, warto wskazać również na istnienie sieci niezelektryfikowanych linii jednotorowych: nr 26 (łączącej Radom, Dęblin i Ryki z Łukowem), nr 30 (łączącej Lublin, Lubartów, Parczew, Radzyń Podlaski oraz Łuków), nr 63 (szerokotorowej, łączącej Zawadówkę, Chełm i Dorohusk), nr 66 (łączącej stacje Zwierzyniec Towarowy i Stalowa Wola Południe), nr 68 (łączącej Lublin i Kraśnik, prowadząc do Przeworska, a tym samym zapewniając kolejowe połączenie z Rzeszowem), nr 69 (Rejowiec-Hrebenne), nr 72 (Zawada-Hrubieszów), nr 81 (łączącej Chełm z Włodawą) oraz nr 82 (Bąkowiec-Puławy Azoty). Należy przy tym podkreślić, że ze względu na zły stan torowisk i w pewnej mierze niski popyt na kolejowe usługi transportowe, część linii kolejowych została wycofana z użytku, w tym przede wszystkim z ruchu pasażerskiego. W przyszłości planowana jest modernizacja przynajmniej części z nich, w tym przywrócenie dla ruchu pasażerskiego odcinka linii nr 30 na trasie Lublin-Lubartów (szynobus) Źródło: Potencjał ekonomiczny miast w województwie lubelskim w latach Analizy statystyczne. Urząd Statystyczny w Lublinie. Strona 2

6 Informacje o jednostkach systemu Państwowe Ratownictwo oraz centrach urazowych, jednostkach organizacyjnych szpitali wyspecjalizowanych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego Rysunek 1. Sieć linii kolejowych w województwie lubelskim w 2013 r. Źródło: Źródło: PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. Przez obszar województwa przebiegają ważne szlaki komunikacji drogowej takie jak: - droga krajowa nr 2 (relacji Warszawa Siedlce Międzyrzec Podlaski Biała Podlaska Terespol), tworząca jedną z kluczowych osi transportowych Polski, wpisana w ciąg korytarza transportowego Berlin Warszawa Mińsk Moskwa. Przy trasie tej położony jest Międzyrzec Podlaski, Biała Podlaska oraz Terespol. W przyszłości wzdłuż drogi krajowej nr 2 powstanie autostrada A-2; - droga krajowa nr 12 (relacji Piotrków Trybunalski Radom Puławy Lublin Chełm Dorohusk), będąca niezwykle ważnym szlakiem tranzytowym z Polski do Kijowa oraz połączeniem województwa lubelskiego z Polską centralną. Stanowi ona również najkrótszą drogę do węzła autostradowego Łódź Północ, położonego w pobliżu Strykowa, będącego otworem do europejskiej sieci autostrad. Na trasie drogi krajowej nr 12 położone są Puławy, Lublin, Świdnik, Piaski oraz Chełm. W przyszłości planowana jest jej rozbudowa do standardu drogi ekspresowej (S-12) trwa budowa jej wspólnego odcinka z drogą krajową nr 17 pomiędzy Kurowem a Piaskami; - droga krajowa nr 17 (relacji Warszawa Lublin Zamość Hrebenne), stanowiąca podstawowe połączenie miast województwa lubelskiego z Warszawą oraz istotny szlak tranzytowy, stanowiący najkrótszą drogę do Lwowa oraz Odessy. Na trasie drogi krajowej nr 17 położone są Ryki, Lublin, Świdnik, Piaski, Krasnystaw, Zamość oraz Tomaszów Lubelski. W przyszłości planowana jest budowa drogi ekspresowej S-17 prowadzącej z Warszawy przez Lublin do przejścia granicznego w Hrebennem; - droga krajowa nr 19 (relacji Białystok Lublin Rzeszów Barwinek), będąca swoistym drogowym kręgosłupem województwa lubelskiego. Trasa ta nie tylko zapewnia licznym miastom województwa dostęp do Lublina, Białegostoku oraz Rzeszowa, ale stanowi również istotny szlak tranzytowy, łączący kraje nadbałtyckie z Bałkanami. Na trasie drogi krajowej nr 19 położony jest Międzyrzec Podlaski, Radzyń Podlaski, Kock, Lubartów, Lublin, Kraśnik oraz Janów Lubelski. W przyszłości planowane jest podniesienie statusu drogi do standardu drogi ekspresowej (S-19). Strona 3

7 Informacje o jednostkach systemu Państwowe Ratownictwo oraz centrach urazowych, jednostkach organizacyjnych szpitali wyspecjalizowanych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego Nadzór nad utrzymaniem dróg krajowych woj. lubelskiego prowadzi Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Lublinie. Administruje ona siecią dróg krajowych o łącznej długości Na sieci tej zlokalizowanych jest 171 szt. mostów i wiaduktów o łącznej długości mb oraz 739 szt. przepustów. Z ogólnej ilości dróg krajowych w sieci jest 324 km dróg międzynarodowych i 385 km dróg ekspresowych. Tabela 1 Zbiorcze zestawienie długości dróg krajowych przedstawia poniższa tabela Nr drogi Odcinek drogi Długość w [km] 2 (Warszawa) gr. woj. Biała Podl. Terespol gr. państwa (Radom) gr. woj. Puławy Kurów Lublin Piaski Chełm Dorohusk gr. państwa (Warszawa) gr. woj. Lublin Zamość Hrebenne gr. państwa (Białystok) gr. woj. Radzyń Podl. Lublin Kraśnik Janów Lub. gr. woj. (Rzeszów) (Kozienice) gr. woj. Dęblin Kock (Siedlce) gr. woj. Łuków Radzyń Podl. Wisznice Sławatycze gr. państwa Koroszczyn Wólka Dobryńska 5 74 (Kielce) gr. woj. Kraśnik Janów Lub. Frampol Szczebrzeszyn Zamość Hrubieszów Zosin gr. państwa (Garwolin) gr. woj. Stoczek Łuk. Łuków Lublin Łęczna Włodawa 82 Ogółem 980 Źródło: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad 2 Stan na jest 1084 km; Strona 4

8 Informacje o jednostkach systemu Państwowe Ratownictwo oraz centrach urazowych, jednostkach organizacyjnych szpitali wyspecjalizowanych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego Rysunek 2. Mapa stanu budowy dróg województwo lubelskie Źródło: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad. Strona 5

9 Informacje o jednostkach systemu Państwowe Ratownictwo oraz centrach urazowych, jednostkach organizacyjnych szpitali wyspecjalizowanych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego Przez Województwo Lubelskie przebiega 2174,041 km dróg wojewódzkich. Rysunek 3. Mapa dróg wojewódzkich województwa lubelskiego Źródło: Zarząd Dróg Wojewódzkich w Lublinie Należy nadmienić, iż na terenie województwa nie ma wyznaczonych parkingów dla postoju pojazdów przewożących materiały niebezpieczne. Kierowcy takich pojazdów zatrzymują się w celu postoju w miejscach do tego nieprzeznaczonych, stwarzając dodatkowo zagrożenie dla otoczenia. Strona 6

10 Informacje o jednostkach systemu Państwowe Ratownictwo oraz centrach urazowych, jednostkach organizacyjnych szpitali wyspecjalizowanych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego W 2012 r. został otwarty Port Lotniczy Lublin zlokalizowany w Świdniku, ponadto istnieją na terenie województwa następujące lotniska o znaczeniu lokalnym (np. Świdnik k/lublina lądowisko WSK PZL, Radawiec, Dęblin, Mokre k/zamościa) wykorzystywane są głównie dla potrzeb lokalnych lub wojskowych, a nie w transporcie materiałów niebezpiecznych. W pozostałych częściach województwa występują jedynie korytarze powietrzne, niemniej powoduje to istnienie na terenie województwa zagrożeń związanych z ruchem lotniczym. Wzmożone przeloty statków powietrznych sił zbrojnych, aeroklubów, lotniczego pogotowia ratunkowego czy zakładu usług agrolotniczych, stwarzają potencjalną możliwość wystąpienia katastrofy lotniczej. Rysunek 4. Korytarze powietrzne nad województwem lubelskim. Źródło: Wojewódzki Plan Zarządzania Kryzysowego Strona 7

11 Informacje o jednostkach systemu Państwowe Ratownictwo oraz centrach urazowych, jednostkach organizacyjnych szpitali wyspecjalizowanych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego 2.2 Struktura urbanistyki, ze szczególnym uwzględnieniem zakładów zwiększonego ryzyka i zakładów dużego ryzyka Głównym ośrodkiem miejskim województwa jest Lublin - stolica województwa, który jest ważnym ośrodkiem przemysłowym, kulturalnym i naukowym, obejmującym zasięgiem swego oddziaływania całą wschodnią Polskę. Oprócz Lublina miastami na prawach u są: Biała Podlaska, Chełm i Zamość, które również stanowią duże skupiska ludzkie. Na obszarze województwa lubelskiego mogą wystąpić realne potencjalne zagrożenia spowodowane: 1) katastrofami naturalnymi: a) powodzie: opadowe, roztopowe, zatorowe b) pożary, c) zagrożenia epidemiologiczne: choroby zakaźne ludzi, zwierząt oraz roślin masowe choroby zwierząt (klasyfikacja) d) zagrożenia meteorologiczne: silne wiatry (huragany), intensywne opady atmosferyczne, wyładowania atmosferyczne, śnieżyce, silne mrozy, e) susze, f) masowe występowanie szkodników i chorób roślin, 2) awariami technicznymi związanymi z rozwojem cywilizacyjnym : a) wypadki komunikacyjne mogące mieć charakter masowy lub katastrofy (przewóz substancji niebezpiecznych), b) skażenia chemiczne, c) skażenia radiacyjne; d) katastrofy budowlane, e) katastrofy lotnicze, 3) działania terrorystyczne (w tym sytuacje kryzysowe wywołane źródłami społecznymi): a) okupacja i blokada obiektów, b) zbiorowe zakłócenie porządku publicznego, c) podłożenie ładunku wybuchowego, d) zajęcie obiektu, e) ujawnienie niewypałów lub niewybuchów, 4) zagrożenia transgraniczne a) masowe migracje. 5) zagrożenia w bezpieczeństwie energetycznym Strona 8

12 Informacje o jednostkach systemu Państwowe Ratownictwo oraz centrach urazowych, jednostkach organizacyjnych szpitali wyspecjalizowanych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego Katastrofy naturalne Powodzie opadowe. Powodzie opadowe występują najczęściej w maju, czerwcu, lipcu, sierpniu i wrześniu. Ich zasięg i gwałtowność przebiegu zależą od charakteru deszczu, czasu jego trwania, stopnia uwilgotnienia zlewni w momencie wystąpienia opadu, warunków fizycznogeograficznych zlewni (ukształtowanie i pokrycia terenu). Z uwagi na charakter deszczu powodzie te można podzielić na powodzie wywołane deszczami: nawalnymi, frontalnymi i rozlewnymi. Powodzie wywołane deszczami nawalnymi, bardzo gwałtownymi, lecz z reguły krótko trwającymi i posiadającymi niewielki zasięg terytorialny, mają zwykle charakter lokalny. Mogą powodować dotkliwe straty ze względu na bardzo szybki i trudny do przewidzenia przybór wody. W terenach górskich i podgórskich mogą występować już przy opadzie 30 mm trwającym w ciągu 2 godz., natomiast na nizinach wskutek opadu rzędu mm. Opady nawalne tworzą się przede wszystkim nad zboczami o południowej ekspozycji, położonymi na skrajach obszarów wyniosłości terenowych, przylegających do terenów wybitnie uwilgotnionych. Powodzie spowodowane opadami frontalnymi posiadają podobny przebieg lecz znacznie większy zasięg terytorialny. Mogą wystąpić zarówno na terenach górskich jak i nizinnych. Powodzie wywołane deszczami rozlewnymi występują w terenach nizinnych oraz górskich, gdzie tworzenie się wezbrań pod wpływem długotrwałych deszczów sprzyja układ orograficzny. Zasięg terytorialny tych powodzi jest największy i może obejmować całe dorzecze. Z analizy wielkości opadów będących przyczyną dużych powodzi typu frontalnego i rozlewnego widać, iż wielkość deszczu spadłego w ciągu 2 4 dni może znacznie przekraczać normę miesięczną. Powodzie roztopowe. Powodzie roztopowe, związane z gwałtownym topnieniem pokrywy śnieżnej, najczęściej występują w drugiej połowie lutego, w marcu oraz pierwszej dekadzie kwietnia. Warunki sprzyjające do powstania tego typu powodzi to ocieplenie z równoczesnym stąpieniem deszczu przy jeszcze zamarzniętym podłożu, co powoduje gwałtowny odpływ powierzchniowy. Zasięg terytorialny powodzi roztopowych jest duży. Powodzie zatorowe. Powodzie zatorowe podzielić można na zatorowo - lodowe i zatorowo - śryżowe. Zatorem lodowym nazywamy nagromadzenie lodu w określonym miejscu, które w rzece ogranicza przepływ wody. Natomiast zator śryżowy powoduje masa składającego się głównie ze śryżu lub połamanego lodu nagromadzona pod pokrywą lodową w obszarze niskich prędkości przepływu. Powodzie zatorowo lodowe występują w czasie spływu lodów, na rzekach w miejscach do tego predysponowanych. Na nieuregulowanych odcinkach rzek spływająca kra zatrzymuje się w lokalnych przewężeniach, na łachach, wyspach, w miejscach nagłych zmian kierunku przepływu, w profilach mostowych czy w górnych odcinkach piętrzeń zaporowych (zbiornikowych), zwłaszcza gdy przed piętrzeniem nie jest właściwie uporządkowana czasza zbiornika. Dopływająca z góry kra zatyka wówczas koryto rzeki, hamując odpływ powoduje piętrzenie wód i wylewanie się ich w doliny. Ten typ powodzi występuje w Polsce zarówno w rzekach górskich, jak i nizinnych, najczęściej w drugiej połowie lutego i w marcu ale niekiedy i wcześniej np. w styczniu. Dotychczas zagrożenie przez zatory lodowe udawało się prawie w każdym przypadku likwidować za pomocą lodołamaczy lub materiałów wybuchowych. Powodzie zatorowo śryżowe mają miejsce przy znacznym obciążeniu przepływu lodem dennym i śryżem, co zmniejsza prędkość przepływu i powoduje podpiętrzenie wody w korycie. Zjawisko to występuje w określonych warunkach barycznych w czasie wyżu poprzedzonego układem niżowym nocą, przy bezchmurnym niebie i gwałtownych spadkach temperatury do 10 C, najczęściej w grudniu i styczniu. Występują również powodzie zatorowe o charakterze mieszany lodowo śryżowe. Ocena zagrożenia powodziowego Ochrona przed powodzią należy zarówno do zadań organów administracji rządowej jak i samorządowej, które maja obowiązek podejmowania i realizacji w ramach planowanej gospodarki wodnej przedsięwzięć inwestycyjnych i innych zadań niezbędnych do zwiększenia stopnia zabezpieczenia ludności i gospodarki przed powodzią. Polega ona na budowie, modernizacji, utrzymaniu i eksploatacji urządzeń przeciwpowodziowych. Strona 9

13 Informacje o jednostkach systemu Państwowe Ratownictwo oraz centrach urazowych, jednostkach organizacyjnych szpitali wyspecjalizowanych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Lublinie jest administratorem urządzeń melioracji wodnych podstawowych na terenie woj. Lubelskiego, do których zalicza się rzeki, potoki, kanały wraz z budowlami hydrotechnicznymi. WZMiUW odpowiada za prawidłowe utrzymanie i eksploatację śródlądowych wód powierzchniowych zaliczanych do wód istotnych dla regulacji stosunków wodnych na potrzeby rolnictwa, do których wykonanie uprawnień Skarbu Państwa powierzono Marszalkowi Województwa Lubelskiego. W administracji WZMiUW znajduje się 258 rzek o łącznej długości 4 874,59 km w tym Kanał Wieprz Krzna. Na terenie województwa zatopienia mogą powstawać głównie w dolinach rzek Wisły (120 km), Bug (363 km), Wieprz (202 km), Krzny (114 km), Tanwi (80 km), Huczwy (79 km), Kanału Wieprz - Krzna (140 km), Świdra (20 km). Zagrożone powodzią są miasta i gminy woj. Lubelskiego leżące nad rzekami: 1. rz. Wisła - gm, Annopol, Józefów, Łaziska, Wilków, Janowiec, Kazimierz Dolny, Puławy m. i gm., Dęblin, Stężyca (9 miast i gmin); 2. rz. Bug - gm, Dołhobyczów, Mircze, Hrubieszów, Horodło, Dubienka, Dorohusk, Ruda Huta, Wola Urhuska, Włodawa, Hanna, Sławatycze, Kodeń, Terespol, Rokitno, Janów Pódl, Konstantynów (16 gm.); 3. rz. Wieprz - gm. Tarnawatka, Krynice, Krasnobród, Adamów, Zwierzyniec, Szczebrzeszyn, Sułów, Nielisz, Izbica, Krasnystaw m. i gm., Łopiennik Górny, Trawniki, Milejów, Łęczna, Spiczyn, Serniki, Lubartów m. i gm., Niedźwiada, Ostrówek, Firlej, Kock, Jeziorzany, Michów, Baranów, Ułęż, Żyrzyn, Ryki, Dęblin (30 m. i gm.); 4. rz. Tanew - gm. Biszcza I, Księżpol, Łukowa, Obsza, Susiec, (5 gm.); 5. rz. Huczwa - gm. Łaszczów, Tyszowce, Werbkowice, Hrubieszów (4 gm.); 6. kanał Wieprz - Krzna - gm. Rejowiec Fabr, Trawniki, Siedliszcze, Milejów, Puchaczów, Ludwin, Uścimów, Sosnowica, Dębowa Kłoda, Jabłoń, Milanów, Komarówka Podl., Drelów (13 gm); 7. rz. Krzna - Kąkolewnica Wsch., Drelów, Międzyrzec Podl, Biała Podl. m. i gm., Zalesie, Terespol (8 m. i gm.); 8. rz. Bystrzyca - Szastarka, Zakrzówek, Strzyżowice, Lublin m. i gm., Wólka, Spiczyn (6 m. i gm.). Wszystkich zagrożonych jest 92 m. i gm. Powódź w dolinie rz. Bystrzyca może spowodować cofanie się wód rz. Czerniejówka i Czechówka oraz podniesienie ich poziomu o 2-3 m. Zagrożonych powodzią może być ok osób. W wyniku wylania rz. Bug może być zatopiona północno wschodnia część miasta Włodawa, a wylania rzeki Wieprz mogą ulec częściowemu zalaniu niektóre ulice znajdujące się głównie w północno- wschodniej części Krasnystaw. Trzy rzeki tj. Wisła, Bug, Wieprz płynące na obrzeżach województwa i w centrum odwadniające znaczne obszary kraju prowadzą stosunkowo duże ilości wody, stanowią największe zagrożenie powodziowe związane z nagłym przyborem wód mogących zaistnieć w przypadku odwilży i długotrwałych opadów występujących w okresie wiosennym, a także zatorami kry. W wyniku znacznego wezbrania wód tych rzek i przekroczenia stanów alarmowych, mogą wystąpić następujące zagrożenia: - przelanie wód przez koronę wałów spowodowane wyższym poziomem fali powodziowej od obwałowań i zalania okolicznych terenów, - przerwania wałów na skutek znacznego naporu wód fali powodziowej w miejscach ich osłabienia i w meandrach rzecznych, - spiętrzenie i cofnięcie się wód dopływowych, wskutek czego możliwe zalanie terenów ich dorzeczy. Najbardziej narażone na skutki ww. zagrożeń są nisko położone miejscowości i tereny umiejscowione w bliskim sąsiedztwie tych rzek: 1. Łożysko rzeki Wisła - okolice miejscowości: Nieszczawa, Wymysłów, Bór, Rybitwy, w gm. Józefów, - okolice miejscowości: Kępa Gostecka, Braciejowice, Las Dębowy, w gm. Łaziska, - okolice miejscowości: Majdany, Kępa Chotecka, Kol. Wilków, Żmijowiska, Kosiorów, Wólka Polanowska, Dobre, Zastów Karczmiski, Zastów Polanowski, w gm. Wilków, Strona 10

14 Informacje o jednostkach systemu Państwowe Ratownictwo oraz centrach urazowych, jednostkach organizacyjnych szpitali wyspecjalizowanych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego - okolice miejscowości: Janowiec, Kazimierz Dolny, Bochotnica, Parchatka, Puławy, Góra Puławska, Łęka, Opatkowice, Wólka Profecka, Gołąb, Borowa, Stężyca, - okolice miejscowości: Opoczka, Zabełcze, Janiszów, Borów, Popowice, Świeciechów Duży, Słupia Nadbrzeżna, Kopiec, Popów w gm. Annopol. 2. Łożysko rzeki Wieprz - okolice miejscowości: Składów, Baranów w gm. Baranów, - okolice miejscowości: Drążgów, Białki Dolne i Górne w gm, Ułęż, - okolice miejscowości: Strzyzowice, Kośmin, Obłapy w gm. Żyrzyn, - okolice miejscowości: Sędowice, Bobrowniki, Masów w gm. Ryki. 3. Łożysko rzeki Bug - okolice miejscowości: Starosiele, Dubienka, Uhańka w gm. Dubienka, - okolice miejscowości: Kolemczyce, Dorohusk, Okopy, Świerże, Derdyszcze, Husynne w gm. Dorohusk, - okolice miejscowości: Stulno, Bytycz w gm. Wola Uhruska, - okolice miejscowości: Hniszów, Marysin, Sosnowiec, Jamno w gm. Ruda Huta, - polder o pow. 38,5 km2 w gm. Terespol, - gm. Sławatycze, Hanna, Kodeń. Aby prawidłowo planować ochronę przed powodzią niezbędne jest określenie skali zagrożenia zasięgu przestrzennego i czasowego (prawdopodobieństwa występowanie zalewów). W tym celu opracowywane jest Studium ochrony przeciwpowodziowej, w którym ustala się granice zasięgu wód powodziowych o określonym prawdopodobieństwie występowania oraz kierunki ochrony przed powodzią. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 roku Prawo wodne taki obowiązek nakłada na dyrektorów Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej. Ad. 1. b) Pożary. Z pośród 22 nadleśnictw zlokalizowanych na terenie województwa lubelskiego 2 posiada I kategorię zagrożenia pożarowego (Łuków i Parczew), 15 - II kategorię zagrożenia pożarowego (Biała Podlaska, Biłgoraj, Chełm, Chotyłów, Gościeradów, Janów Lubelski, Józefów, Kraśnik, Lubartów, Puławy, Radzyń Podlaski, Sobibór, Świdnik, Włodawa i Zwierzyniec) oraz 5 - III kategorię zagrożenia pożarowego (Krasnystaw, Międzyrzec Podlaski, Mircze, Strzelce i Tomaszów Lubelski). Na system obszarów chronionych województwa składają się: 2 parki narodowe Roztoczański i Poleski, 17 parków krajobrazowych, 17 obszarów chronionego krajobrazu, 83 rezerwaty przyrody. W 2002 r. utworzono Międzynarodowy Rezerwat Biosfery Polesie Zachodnie. Trwają również prace nad utworzeniem Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery Roztocze. Sytuacja pożarowa w poszczególnych ach województwa lubelskiego przedstawia się następująco: Na terenie działania wszystkich komend województwa lubelskiego w 2014 r. nastąpił wzrost ilości pożarów, przy czym największy na terenie KM PSP Lublin (o 245), KM PSP Chełm (o 158) i KP PSP Łęczna (o 110). Najwięcej pożarów wystąpiło na terenie działania trzech komend miejskich i jednej owej 48 % (Lublin , Biała Podlaska - 557, Chełm - 508, Puławy - 482) czyli na terenach silnie zurbanizowanych i o dużej gęstości zaludnienia. Najwięcej pożarów powstało w marcu (1662), co średnio daje 53 pożary w ciągu doby. Strona 11

15 Informacje o jednostkach systemu Państwowe Ratownictwo oraz centrach urazowych, jednostkach organizacyjnych szpitali wyspecjalizowanych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego Struktura występowania pożarów w poszczególnych typach obiektów jest ustabilizowana. Najwięcej pożarów występuje w grupach obiektów kwalifikowanych jako "Uprawy, rolnictwo" i "Inne". Praktycznie w tych 2 grupach na terenie województwa w roku ubiegłym zanotowano 68 % pożarów. Występowanie pożarów lasów jest uzależnione od sytuacji meteorologicznej. W latach 1998, 2001, 2004, 2007 oraz w roku 2012 w okresie wiosennym i letnim występowały opady deszczu powodujące obniżenie zagrożenia pożarowego lasów oraz zmniejszoną penetrację turystyczno-rekreacyjną kompleksów leśnych, dlatego też ilość pożarów lasów była na relatywnie niskim poziomie. W latach 2003, 2006, 2009 i 2012 występowały długotrwałe okresy bez opadów, szczególnie w miesiącach wiosennych i letnich, co powodowało wzrost zagrożenie pożarowego i zwiększoną ilość pożarów w kompleksach leśnych. Na terenach leśnych liczba pożarów jest stosunkowo niewielka. W latach procentowy udział pożarów lasów wahał się w granicach od 2,63 % do 7,95 %. Przy czym najwięcej pożarów lasów zanotowano w roku , zaś najmniej w roku , to jest najniższą ilość w ostatniej dekadzie. Zagrożenie pożarowe lasów najczęściej spowodowane jest przez następujące czynniki: podpalenia, w tym: celowe lub przez nieostrożność posługiwania się ogniem przez osoby dorosłe i nieletnich, prowadzoną działalność gospodarczą - sąsiedztwo zakładów przemysłowych w pobliżu kompleksów leśnych, nie uporządkowania terenów leśnych szczególnie na terenach prywatnych, przebiegające drogi i szlaki kolejowe przez lasy lub po ich obrzeżach, awarie prowadzonych linii energetycznych, sąsiedztwo poligonów wojskowych, wyładowania atmosferyczne. Strona 12

16 Informacje o jednostkach systemu Państwowe Ratownictwo oraz centrach urazowych, jednostkach organizacyjnych szpitali wyspecjalizowanych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego Największe zagrożenie pożarowe w lasach występuje w okresie przedwiośnia i wiosną oraz późnym latem i jesienią, z tendencją do zmniejszania się w ostatnich dwóch porach roku. Silnie uzależnione jest ono od układu warunków pogodowych, zwłaszcza występowania długotrwałych okresów suchych. Sąsiedztwo i szachownica gruntów obu rodzajów własności, przeplatanie się kompleksów lasów, łąk i pastwisk powoduje spotęgowanie zagrożenia pożarowego w okresie wiosennego wypalania traw przez ludność użytkującą tereny w pobliżu lasów. Ponadto pożary lasów powstają w wyniku wyrzucania niedopałków papierosów z przejeżdżających przez tereny leśne samochodów. Sytuacja pożarowa była uzależniona od sytuacji meteorologicznej, szczególnie na obszarach trawiastych, nieużytkach i lasach. W okresie wiosennym wzrost temperatury i brak opadów atmosferycznych powodował powstawanie pożarów traw nieużytków, związane to było ze sprzyjającymi warunkami wypalania wierzchniej warstwy gleby. Na terenie województwa lubelskiego według wstępnych ustaleń, głównymi przyczynami powstawania pożarów są: nieostrożność osób dorosłych i podpalenia. Przy czym notuje się wzrost udziału tych przyczyn w ostatnich 10 latach. W roku 2014 pożarów powstało w wyniku nieostrożności osób dorosłych (39%) i podpaleń (28%). Na system obszarów chronionych województwa składają się: 2 parki narodowe Roztoczański i Poleski, 17 parków krajobrazowych, 17 obszarów chronionego krajobrazu, 83 rezerwaty przyrody. W 2002 r. utworzono Międzynarodowy Rezerwat Biosfery Polesie Zachodnie. Trwają również prace nad utworzeniem Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery Roztocze. Ad. 1. c) Zagrożenia epidemiologiczne. Zagrożenia epidemiologiczne stanowią biologiczne czynniki chorobotwórcze, które mogą powodować chorobę ludzi, zwierząt lub roślin. Zawleczone w różnej postaci (chorzy ludzie, zwierzęta, rośliny, zakażone przedmioty, towary lub inny materiał biologiczny) i na różnej drodze (transport morski, lotniczy, towary masowe, skażone ściekami wody gruntowe) na teren kraju, województwa, u lub miasta, zagrażają rozwojem danego zakażenia. Są to najczęściej zachorowania o charakterze masowym i dotyczą wybuchu epidemii i pandemii (w przypadku ludzi), epizootii i panzootii (w przypadku zwierząt) oraz epifitozy (w odniesieniu do roślin). Pod pojęciem zagrożenie epidemiczne należy rozumieć: - stan zagrożenia wybuchem epidemii spowodowany katastrofami naturalnymi, awariami technicznymi związanymi z rozwojem cywilizacyjnym, przyczynami politycznymi, ekonomicznymi lub społecznymi; - stan zagrożenia wybuchem epidemii spowodowany atakiem bioterrorystycznym (przestępczym wykorzystaniem czynników biologicznych) lub użyciem broni masowego rażenia (jądrowej, biologicznej, chemicznej) przez terrorystów lub siły zbrojne walczących stron, - konkretną jednostkę nozologiczną choroby infekcyjnej (zakaźnej, inwazyjnej lub pasożytniczej). Na obszarze województwa lubelskiego mogą wystąpić również realne, potencjalne zagrożenia epidemiologiczne, które mogą być spowodowane: Po pierwsze - katastrofami naturalnymi typu: - powodzie, podtopienia, zjawiska lodowe na rzekach, jeziorach i zbiornikach wodnych oraz gwałtowne zjawiska atmosferyczne (silne wiatry, intensywne opady atmosferyczne, wyładowania atmosferyczne, śnieżyce, susze) prowadzące bezpośrednio do wybuchu epidemii, epizootii i epifitozy; - pożary obiektów, zakładów i urządzeń przechowujących lub produkujących materiały niebezpieczne (np. wybuchowe, łatwopalne, TŚP i BŚT); Strona 13

17 Informacje o jednostkach systemu Państwowe Ratownictwo oraz centrach urazowych, jednostkach organizacyjnych szpitali wyspecjalizowanych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego - masowe występowanie szkodników i chorób roślin; - masowe choroby zwierząt; - choroby zakaźne ludzi. Po drugie - awariami technicznymi związanymi z rozwojem cywilizacyjnym t.j: - skażeniami substancjami niebezpiecznymi; - zagrożeniami radiacyjnymi; - wypadkami komunikacyjnymi lub katastrofami związanymi z transportem materiałów niebezpiecznych lub radiacyjnych. Po trzecie - sytuacjami kryzysowymi wywołanymi źródłami społecznymi typu: - działania terrorystyczne; - działania wojenne. Ad. 1. c) Zagrożenia meteorologiczne. Coraz częściej jednostki Państwowej Straży Pożarnej biorą udział w usuwaniu skutków groźnych anomalii pogodowych (silne wiatry, huragany, opady atmosferyczne). Szczególne przypadki występują w okresach letnich i jesiennych. Gwałtowne opady deszczu, gradu, śniegu doprowadzają do zalewania i zatapiania obiektów budowlanych, niszczenia upraw rolniczych, utrudnienia w komunikacji. Jednostki ochrony przeciwpożarowej w takich sytuacjach prowadzą akcje polegające na ewakuacji zagrożonego mienia, usuwaniu wody z zalanych pomieszczeń, udrażnianiu urządzeń odprowadzających wody opadowe. Podtopienia zdarzają się w wyniku gwałtownych opadów deszczu lub gwałtownych roztopów na województwie zdarzają się każdego roku. We wszystkich powyższych interwencjach, główne działania jednostek straży pożarnej (PSP i OSP) polegały głównie na wypompowywaniu wody z zalanych obiektów, posesji i rozlewisk, udrażnianie przepustów oraz układanie worków z piaskiem. Silne wiatry doprowadzają do uszkodzeń obiektów budowlanych, łamią drzewa i tarasują drogi komunikacyjne. Działania straży pożarnej polegają na zabezpieczaniu uszkodzonych elementów budynków, usuwaniu nadłamanych konarów i drzew stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia i mienia mieszkańców. W okresie zimowym ze względu na położenie geograficzne oraz klimat bardzo często dochodzi do olbrzymich opadów śniegu, które powodują znaczące zakłócenia w funkcjonowaniu gospodarki oraz utrudniają życie mieszkańcom. Najczęściej zjawisko to połączone jest z występowaniem znacznych spadków temperatury, co jeszcze bardziej potęguje skalę zagrożeń. Nie do rzadkości należy cykliczne występowanie, zwłaszcza we wschodniej części województwa (obszar byłego województwa zamojskiego) łuższych okresów bez opadów deszczu, które powodują występowanie suszy. Zjawisko to szczególnie odczuwają rolnicy, którzy w takich okresach ponoszą straty w uprawach. Susza - susze spowodowane są długotrwałym ograniczeniem opadów. Różnią się od większości katastrof naturalnych rozpoczynających się nagle, w ściśle określonym momencie i mających szybki oraz gwałtowny przebieg. Trudno określić dokładnie, jaki jest zasięg terytorialny suszy oraz kiedy zaczyna się lub kończy. Rodzaje suszy - Jeśli w Polsce, w okresie wegetacyjnym, przez 20 dni nie ma opadów, uznaje się że nastąpił początek suszy atmosferycznej. Dalszy brak opadów powoduje suszę glebową, która wpływa niekorzystnie na wzrost roślin. Nawet jeśli w tym czasie opady są minimalne, efekty suszy glebowej mogą zostać złagodzone, lecz mimo to susza może przejść w stan suszy hydrologicznej. Susze atmosferyczna i glebowa zanikają stosunkowo szybko, natomiast Strona 14

18 Informacje o jednostkach systemu Państwowe Ratownictwo oraz centrach urazowych, jednostkach organizacyjnych szpitali wyspecjalizowanych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego susza hydrologiczna, której efektem jest niżówka hydrologiczna (czyli obniżenie poziomu wód powierzchniowych i podziemnych) trwa na ogół długo, nawet kilka sezonów, bowiem odbudowa zasobów wodnych wymaga obfitych oraz długotrwałych opadów deszczu i śniegu. Warunki klimatyczne sprzyjają występowaniu zjawisk suszy na znacznych obszarach województwa lubelskiego. Najniższe średnie roczne sumy opadów atmosferycznych ( mm) występują w północnej i wschodniej części województwa, w tym m.in. na obszarze Równiny Łukowskiej, Równiny Kodeńskiej, Zaklęsłości Łomaskiej, Wysoczyzny Żelechowskiej na Pojezierzu Łęczyńsko Włodawskim, Pogórach Chełmskich, w zachodniej części Płaskowyżu Nałęczowskiego oraz w Kotlinie Hrubieszowskiej. Z oceny średnio rocznej temperatury powietrza wynika, że najwyższa temperatura jest w zachodniej części województwa (7,8 C), a najniższa w południowo wschodniej części regionu (7,2 C). Wyższa temperatura to wzmożone parowanie. W zestawieniu oznacza to, że z punktu widzenia uwarunkowań klimatycznych, najbardziej na wystąpienie zjawisk suszy narażona jest północno zachodnia część województwa, najmniej Roztocze. Jako rejony częstego występowania klimatycznych okresów skrajnie suchych należy uznać: Pojezierze Łęczyńsko Włodawskie, Równinę Kodeńską, północną część Pagórów Chełmskich, Obniżenie Dubieńskie, wschodnią część Płaskowyżu Nałęczowskiego oraz Kotlinę Hrubieszowską. Natomiast jako rejony częstego występowania okresów bardzo suchych i suchych uznaje się: Zaklęsłość łomaską, Równinę Parczewską, środkową część Pradoliny Wieprza, Płaskowyż Nałęczowski oraz Padół Zamojski. Sytuacja hydrologiczna województwa jest zróżnicowana, Najrzadsza sieć rzeczna występuje na Roztoczu Zachodnim oraz w południowo zachodniej części Wyżyny Lubelskiej. Najgęstsza sieć wodna wyróżnia Pojezierze Łęczyńsko Włodawskie i Obniżenie Dorohuskie. Duża gęstość sieci wodnej występuje też na Grzędzie Horodelskiej, w Padole Zamojskim, na Grzędzie Sokalskiej i na Pobużu. Jednak w większość tych regionów jednostkowy odpływ powierzchniowy jest niewielki, a obfitość zasobów wodnych pozorna (zwłaszcza na Pojezierzu Łęczyńsko Włodawskim). Gęstość sieci wodnej nie zależy wiec od wielkości opadów. Roztocze i południowa część Wyżyny Lubelskiej mimo większej ilości opadów mają rzadszą sieć rzeczną, niż uboga w opady północna część województwa. Decydującymi czynnikami są tu budowa geologiczna, spadki terenu oraz przepuszczalność gleb. W skutek regulacji koryt rzecznych, osuszano ponad 80% powierzchni torfowisk oraz ponad 70% powierzchni innych terenów podmokłych, a także wskutek wzrostu powierzchni terenów zabudowanych, znacznie przyspieszony został odpływ wód powierzchniowych i zredukowane możliwości ich naturalnego retencjonowania w ekosystemach dolinnych. W zestawieniu z procesem zmniejszania się wydajności i zanikania źródeł, uzyskaliśmy w efekcie wyraźne zmniejszenie się średniorocznych przypływów większości rzek, w porównaniu z latami 50. i 60. XX w. W przypadku takich rzek jak Bystrzyca, Ciemięga, Piwonia czy Włodawska, skala zmniejszenia średniorocznych przepływów sięga nawet 50%, a w przypadku takich rzek jak: górna Tyśmienica, cała Cechówka, czy dolna Czerniejówka jeszcze więcej. Wskutek jednostronnego odwadniającego długotrwałego działania urządzeń melioracyjnych, kilka rozległych, przed kilkoma dziesięcioleciami silnie zmeliorowanych obszarów wymaga teraz pilnego nawadniania. Znajdują się one w następujących regionach: Zaklęsłość Łomaska, Równina Parczewska, Zaklęsłość Sosnowicka, Równina Łukowska (2 zlewnie na zachód od Łukowa), zachodnia część Równiny Łęczyńsko Włodawskiej (zlewnia górnej Tyśmienicy) oraz Kotlina Hrubieszowska i Grzęda Sokalska. Znaczna część pokrywy glebowej województwa sprzyja powstawaniu zjawisk suszy glebowej. Gminy z największym udziałem gleb wybitnie suchych i często silnie przysychających znajdują się przede wszystkim w północnej, zachodniej i południowej części województwa, szczególnie w regionach: Wysoczyzna Żelechowska, Zaklęsłość Łomaska, Równina Parczewska, Wysoczyzna Lubartowska, Równina Łęczyńsko Włodawska (głównie jej część zachodnia), Garb Włodawski, Równina Radomska, Kotlina Chodelska, Wzniesienia Urzędowskie, Obniżenie Dorohuskie, Roztocze Środkowe, Równina Biłgorajska, Płaskowyż Tarnogrodzki. Strona 15

19 Informacje o jednostkach systemu Państwowe Ratownictwo oraz centrach urazowych, jednostkach organizacyjnych szpitali wyspecjalizowanych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego Awarie techniczne związane z rozwojem cywilizacyjnym Ad. 2.a) wypadki komunikacyjne mogące mieć charakter masowy lub katastrofy (przewóz substancji niebezpiecznych). W województwie lubelskim szczególna koncentracja źródeł niebezpiecznych substancji chemicznych występuje na terenie miast uprzemysłowionych, głownie: Lublina, Puław, Kraśnika, Lubartowa, Chełma, Zamościa, Białej Podlaskiej, Międzyrzeca Podlaskiego, Łukowa, Włodawy, Krasnegostawu. W największych ilościach występują następujące substancje chemiczne: amoniak, chlor, propan-butan, kwas siarkowy, kwas solny, kwas azotowy, kwas fosforowy, dwutlenek siarki, oleum, benzen. Transport kolejowy substancji niebezpiecznych odbywa się liniami kolejowymi: - Siedlce Łuków Międzyrzec Podlaski Biała Podlaska Terespol, - Siedlce Łuków Dęblin Puławy, - Warszawa Dęblin Puławy Lublin Chełm Dorohusk, - Dęblin Puławy Lublin Rejowiec Fabryczny Krasnystaw Zamość Hrubieszów, - Lublin Rejowiec Fabryczny Krasnystaw Zamość Lubycza Królewska, - Stalowa Wola Biłgoraj Zamość Hrubieszów. Transport drogowy substancji niebezpiecznych odbywa się drogami : - Radom Puławy Lublin i dalej : a) Lublin Świdnik Krasnystaw Zamość Tomaszów Lubelski Lubycza Królewska, b) Lublin Świdnik Chełm Hrubieszów. - Ostrowiec Świętokrzyski Kraśnik Lublin Lubartów i dalej: a) Parczew Włodawa, b) Kock Radzyń Podlaski Międzyrzec Podlaski Biała Podlaska Terespol, c) Kock Łuków Siedlce, d) Rzeszów Janów Lubelski - Kraśnik Lublin Ryki Warszawa, e) Brześć Terespol Biała Podlaska Międzyrzec Podlaski Siedlce. Z uwagi na niedostateczną infrastrukturę drogową, niezadawalający stan nawierzchni, niewystarczającą ilość obwodnic przy stale rosnącym natężeniu ruchu, należy nadal liczyć się ze wzrostem ilości zdarzeń drogowych. Szczególnie groźne mogą być zdarzenia powstałe z udziałem pojazdów przewożących materiały niebezpieczne. W ostatnich latach daje się zaobserwować wzrost liczby przewozów materiałów niebezpiecznych na terytorium naszego województwa. Zwiększyła się również ich ilość przewożonych tranzytem. Katastrofy, wypadki i awarie powstające podczas transportu materiałów niebezpiecznych są szczególnie groźne dla otoczenia. Związane z nimi zagrożenia toksyczne, pożarowe i wybuchowe stwarza bezpośrednie niebezpieczeństwo dla zdrowia i życia ludzi znajdujących się w strefie objętej emisją i jej dalszymi skutkami. Brak odpowiedniej ilości obwodnic powoduje, iż przewóz ładunków niebezpiecznych odbywa się przez duże ośrodki miejskie na terenie województwa, a związany z tym brak odpowiedniej ilości utworzonych parkingów dla jednostek transportujących towary niebezpieczne oraz odpowiednio przygotowanych 2-3 składowisk służących do magazynowania i utylizowania materiałów niebezpiecznych (odpadów) uwolnionych w czasie wypadków lub awarii stwarza dodatkowe niebezpieczeństwo. Najbardziej newralgicznymi miejscami w transporcie materiałów niebezpiecznych są główne ciągi komunikacyjne województwa w szczególności: drogi krajowe Nr 2, 17, 19. Strona 16

20 Informacje o jednostkach systemu Państwowe Ratownictwo oraz centrach urazowych, jednostkach organizacyjnych szpitali wyspecjalizowanych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego Według posiadanych danych o rejestrze substancji niebezpiecznych, zlokalizowanych na terenie naszego województwa największe skupiska towarów niebezpiecznych występują w miejscowościach: 1. Zalesie Terminal Przeładunkowy Paliw Płynnych oraz Terminal Gazów Skroplonych. 2. Małaszewicze Rozlewnia Paliw Płynnych. 3. Wólka Dobryńska - Rozlewnia Paliw Płynnych, Terminal Przeładunkowy Gazów Skroplonych. 4. Zawodówka Terminal Paliw Płynnych. 5. Brzeźno k. Chełma Terminal Przeładunkowy Gazów Płynnych. 6. Puławy- Zakłady Azotowe S.A. w Puławach. Największe realne zagrożenie dla życia i zdrowia mieszkańców województwa oraz środowiska naturalnego człowieka stanowi możliwość powstania rozległych stref skażeń wzdłuż dróg w wyniku kolizji drogowych oraz złego tanu technicznego cystern służących do przewozu towarów niebezpiecznych. W takich przypadkach istnieje możliwość zanieczyszczenia zasobów wód podziemnych i powierzchniowych oraz gruntu. Decydującym dla skali zagrożeń miejscowych, mogącym powodować również zagrożenia powszechne dla ludności zamieszkałej w pasie nawet do 10 km od tras przewozu, jest przewóz materiałów toksycznych przede wszystkim chloru i amoniaku. Na terenie województwa lubelskiego niewiele jest zakładów pracy, które w swoim procesie technologicznym wykorzystywałyby znaczne ilości substancji niebezpiecznych oraz toksycznych środków przemysłowych. Jedynym zagrożeniem w tym zakresie jest transport wykonywany do skupisk towarów niebezpiecznych w miejscach opisanych powyżej. W ostatnim okresie nastąpił gwałtowny rozwój stacji paliw, autogazu oraz punktów sprzedaży i wymiany butli 11 kg z gazem propan-butan, a co za tym idzie wzmożony ruch drogowy związany z dowozem paliw płynnych i gazowych do punktów dystrybucji. Ad. 2.b), c) Skażenia chemiczne i radiacyjne. Skażenie niebezpiecznymi substancjami chemicznymi w województwie lubelskim może nastąpić na skutek awarii lub rozszczelnienia zbiorników, instalacji bądź rurociągów umieszczonych w zakładach pracy, w których przechowywane są chemikalia. Na obszarze województwa lubelskiego zlokalizowane są zakłady przemysłowe posiadające, przechowujące lub produkujące toksyczne środki przemysłowe (TSP), zapalające oraz wybuchowe, które w wyniku awarii mogą uwalniać się do otoczenia. Zagrożenia, jakie powodują TSP mogą się intensyfikować w zależności od ich właściwości chemicznych, fizycznych i toksycznych. Skażenia mogą działać na organizmy żywe w podobny sposób jak skażenia przy użyciu broni chemicznej (BŚT). Skażenia przemysłowe stwarzają trzy rodzaje zagrożeń: toksyczne, pożarowe i wybuchowe, natomiast broń chemiczna to zagrożenie typu toksycznego. Jednak ze względu na wyższą toksyczność broni chemicznej niż TŚP, konsekwencje działania TŚP będą w przypadku tego typu skażenia będą dużo mniej dotkliwe. W przypadku skażeń przemysłowych najbardziej charakterystyczne są zatrucia o charakterze progowym, lekkim i średnim. Do zatruć śmiertelnych i ciężkich może dochodzić tylko w rejonie bezpośredniego uwalniania się środków przemysłowych do środowiska. W przypadku skażeń chemicznych, przewagę stanowią straty sanitarne, ponieważ większą część będą stanowić osoby wymagające kwalifikowanej pomocy medycznej niż osoby zatrute śmiertelnie. Pod względem budowy chemicznej TŚP są związkami bardzo różnorodnymi (zarówno organicznymi jak i nieorganicznymi) o różnorodnej budowie chemicznej, różnych właściwościach fizycznych, chemicznych, różnej toksyczności oraz różnej skłonności do tworzenia mieszanin wybuchowych, a także różnej palności. Największe zagrożenie skażeniami chemicznymi w sytuacji awarii stwarzają zakłady przemysłowe posiadające, produkujące lub przechowujące znaczne ilości substancji chemicznych niebezpiecznych ujęte w Wykazie Strona 17

21 Informacje o jednostkach systemu Państwowe Ratownictwo oraz centrach urazowych, jednostkach organizacyjnych szpitali wyspecjalizowanych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego zakładów pracy województwa lubelskiego, które posiadają, produkują lub przechowują toksyczne środki przemysłowe, zapalające i wybuchowe Wydziału Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego LUW z kwietnia 2010 r.. Najczęstsze przyczyny powodujące powstawanie zagrożeń mogących prowadzić do skażenia chemicznego to przede wszystkim: awarie oraz rozszczelnienie instalacji, rurociągów bądź zbiorników przemysłowych spowodowane błędami ludzkimi oraz powstające z przyczyn niezależnych od człowieka, tj.: a) katastrofy drogowe i wypadki komunikacyjne połączone z uwolnieniem się niebezpiecznych substancji chemicznych; b) błędy ludzkie popełniane przy przeładunku niebezpiecznych chemikaliów; c) niewłaściwe zabezpieczenie i magazynowanie materiałów niebezpiecznych; d) niesprzyjające warunki atmosferyczne (nagłe zmiany temperatury, wiatr, wyładowania atmosferyczne), które ułatwiają rozprzestrzenianie się zagrożeń w miejscu powstania awarii; e) uwalnianie się substancji chemicznych niebezpiecznych w miejscu ich składowania i magazynowania lub przemieszczania w wyniku klęsk żywiołowych takich jak: powodzie, wichury i pożary; f) rozszczelnienie cystern przewożących TŚP i BŚT; g) zaniedbania wyspecjalizowanych służb odpowiedzialnych za właściwą gospodarkę niebezpiecznymi odpadami chemicznymi; Skutkami skażeń chemicznych będą: a) zatrucia ludności oraz skażenie środowiska (powietrza atmosferycznego, wód powierzchniowych, powierzchni ziemi i wód gruntowych); b) konieczność ewakuacji ludności z terenów objętych zagrożeniami; c) konieczność izolacji terenu, na którym wystąpiło skażenie chemiczne; d) utrudnienia w komunikacji w przypadku powstania skażeń na drodze; e) czasowe ograniczenia funkcjonowania określonych instytucji i zakładów pracy; f) trudności w dostawie mediów (wody, prądu, gazu, energii elektrycznej) oraz zaopatrzeniu ludności w podstawowe artykuły oraz leki; g) konieczność przeprowadzania określonych zabiegów sanitarnych (jeżeli wykonanie ich wiąże się z funkcjonowaniem określonych obiektów produkcyjnych, usługowych, handlowych i innych); h) konieczność badania gleby, wody, powietrza po przeprowadzeniu działań ratowniczych w celu ustalenia stopnia zagrożenia; i) konieczność wyłączenia z upraw skażonych gruntów rolnych; j) zniszczenie środowiska będące wynikiem zaistnienia poważnej awarii; k) ponoszenie kosztów związanych z awaryjnym zaopatrywaniem ludności w wodę pitną; l) konieczność prowadzenia kosztownych działań naprawczych w środowisku. Ryzyko wystąpienia skażenia chemicznego na terenie województwa lubelskiego jest małe. W większości zakładów pracy nagromadzona ilość niebezpiecznych środków chemicznych nie stwarza bezpośredniego zagrożenia dla ludności cywilnej. Do poważnych awarii może dochodzić w zakładach posiadających instalacje i zbiorniki bądź stosujących w działalności chemikalia takie jak: amoniak, kwas siarkowy, kwas azotowy. Zagrożenie skażeniem terenu województwa lubelskiego substancjami promieniotwórczymi może nastąpić w wyniku uwolnienia substancji promieniotwórczych podczas awarii reaktorów jądrowych zlokalizowanych poza granicami kraju lub podczas przewozu. Strona 18

22 Informacje o jednostkach systemu Państwowe Ratownictwo oraz centrach urazowych, jednostkach organizacyjnych szpitali wyspecjalizowanych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego W województwie lubelskim pracuje 80 zakładów przemysłowych (ZP) z substancjami promieniotwórczymi (źródła promieniowania to przeważnie kobalt, cez) - elektrociepłownie, szpitale, kotłownie, instalacje alarmowe, przeciwpożarowe. Wynikłe z tego zagrożenia będą miały charakter lokalny. Lokalne skażenia radiologiczne mogą również wystąpić w wyniku ewentualnego przemytu materiałów radioaktywnych przez przejścia graniczne. Promieniowanie jonizujące jest to promieniowanie składające się z cząstek bezpośrednio lub pośrednio jonizujących albo z obu rodzajów tych cząstek lub fal elektromagnetycznych o długości mniejszej niż 100 nanometrów Biologiczne skutki promieniowania jonizującego u ludzi można podzielić na dwie grupy: a) somatyczne - występujące bezpośrednio po napromieniowaniu całego ciała dawką pochłoniętą rzędu 0,75-4 Gy (późniejsze skutki takiego napromieniowania to białaczka, nowotwory złośliwe skóry i kości, zaćma, zaburzenia przewodu pokarmowego, bezpłodność); b) genetyczne - związane z mutacjami (małe dawki powodują pojawienie się mutacji w następnych pokoleniach, duże dawki najczęściej są śmiertelne). Przy uwolnieniu materiałów promieniotwórczych stopień ryzyka będzie zależał od: a) drogi wniknięcia radioizotopów do wnętrza organizmu: - ryzyko inhalacji, - ryzyko kontaktowe; b) rodzaju radioizotopu; c) radioaktywności materiału. Symbol promieniowania jonizującego, tzw. koniczynka" jest bardzo istotną informacją (ostrzeżeniem), ponieważ promieniowanie jonizujące nie działa na nasze zmysły. Jego wykrycie możliwe jest dopiero po użyciu specjalistycznych urządzeń detekcyjnych. Ad. 2. d) Katastrofy budowlane. Na terenie województwa lubelskiego wytypowano 280 obiektów, w których istnieje obowiązek ainstalowania instalacji przeciwpożarowej, w tym wyposażonych w urządzenia sygnalizacyjno-alarmowe jest obecnie 252 obiektów, a 238 jest podłączonych do 26 Alarmowych Centrów Odbiorczych PSP. Na terenie województwa są również 234 obiekty, w odniesieniu do których nie istnieje obowiązek posiadania przedmiotowych urządzeń, a które pomimo to zostały w nie wyposażone. Spośród ww. liczby 76 obiektów zostało przyłączonych do urządzeń odbiorczych alarmów pożarowych PSP. Ponadto ze względu na zły stan techniczny lub duże natężenie transportu i przekroczone limity tonażowe na szczególne zagrożenie katastrofami narażone są budowle komunikacyjne, tj.: mosty i wiadukty drogowe i kolejowe, tama elektrowni wodnej, silos zbożowy. Na terenie województwa wskazano 113 budowli szczególnie zagrożonych katastrofami. W woj. lubelskim występują budynki wysokie (tj. liczące 25 m do 55 m lub powyżej 9 kondygnacji w przypadku budynków mieszkalnych) oraz wysokościowe (tj. liczące powyżej 55 m). Zdecydowaną większość wśród budynków wysokich, stanowią obiekty mieszkalne zaliczone do IV kategorii zagrożenia ludzi (budynki mieszkalne ZL IV). Pozostałe to budynki użyteczności publicznej oraz zamieszkania zbiorowego (budynki biurowe, domy studenckie, hotele itp.) zaliczone do III kategorii zagrożenia ludzi oraz obiekty zaliczone do II kategorii zagrożenia Strona 19

23 Informacje o jednostkach systemu Państwowe Ratownictwo oraz centrach urazowych, jednostkach organizacyjnych szpitali wyspecjalizowanych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego ludzi, w których przebywają ludzie o ograniczonej zdolności poruszania się. Obiekty te z uwagi na swoją złożoność i dużą liczbę zgrupowanych tam ludzi powodują, iż zagrożenia tam występujące są trudne w opanowaniu. Stan techniczny obwałowań przeciwpowodziowych rzek na odcinkach o łącznej długości 56,47 km stwarza lub może stwarzać zagrożenie bezpieczeństwa zarówno dla budowli jak i terenów chronionych o pow. całk. ok ha. Udział procentowy wałów wymagających remontόw w stosunku do ogólnej ilości obwałowań 155,34 km objętych oceną w roku 2009 stanowi 36,35%. Stan tak złej statystyki zagrożeń powodują odcinki obwałowań położone w dolinach rz. Wisły: Janiszowskiej, Święciechowskiej, Opolskiej, Puławsko- Parchacko-Bochotnickiej i Gołębsko-Dęblińskiej. Są to obwałowania wykonane w latach tych XX wieku i nie odpowiadają warunkom technicznym, określonym w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 20 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle hydrotechniczne i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 86, poz. 579). W przypadku nagłego wezbrania wód w rzekach spowodowanych nagłymi roztopami lub długotrwałymi opadami atmosferycznymi i przekroczenia stanów alarmowych, mogą wystąpić przerwania korpusu wałów w miejscach najsłabszych odcinków zagrożonych obiektów na skutek : - przelania wód przez koronę wału spowodowanego wyższym poziomem fali powodziowej od poziomu korony wału, - nasilenia zjawisk filtracyjnych w trakcie piętrzenia wody w postaci sufozji lub przebić hydraulicznych w korpusie wału, - nasilenia zjawisk filtracyjnych w trakcie piętrzenia wody w postaci sufozji lub przebić hydraulicznych w podłożu wału, zwłaszcza w miejscach przecinania się trasy wału z byłym starorzeczem. Ad. 2. e) Katastrofy lotnicze. W 2012 r. został otwarty Port Lotniczy Lublin zlokalizowany w Świdniku, ponadto istnieją na terenie województwa następujące lotniska o znaczeniu lokalnym (np. Świdnik k/lublina lądowisko WSK PZL, Radawiec, Dęblin, Mokre k/zamościa) wykorzystywane są głównie dla potrzeb lokalnych lub wojskowych, a nie w transporcie materiałów niebezpiecznych. W pozostałych częściach województwa występują jedynie korytarze powietrzne, niemniej powoduje to istnienie na terenie województwa zagrożeń związanych z ruchem lotniczym. Wzmożone przeloty statków powietrznych sił zbrojnych, aeroklubów, lotniczego pogotowia ratunkowego czy zakładu usług agrolotniczych, stwarzają potencjalną możliwość wystąpienia katastrofy lotniczej Zagrożenia terorystyczne (w tym sytuacje kryzysowe wywołane źródłami społecznymi) Potencjalnie możliwe zagrożenia terrorystyczne w województwie lubelskim: 1. Okupacja i blokada obiektów administracji publicznej, zakładów pracy, innych podmiotów; 2. Zbiorowe zakłócenie porządku publicznego w czasie imprezy masowej lub przejazdu kibiców ; 3. Podłożenie ładunku wybuchowego; 4. Zajęcie obiektu w tym również z przetrzymywaniem zakładników; 5. Celowe spowodowanie katastrofy budowlanej przy użyciu materiałów wybuchowych; Strona 20

24 Informacje o jednostkach systemu Państwowe Ratownictwo oraz centrach urazowych, jednostkach organizacyjnych szpitali wyspecjalizowanych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego 6. Ujawnienie niewypałów lub niewybuchów w postaci zapalników, pocisków, bomb lotniczych, nabojów artyleryjskich i karabinowych, pancerzownic, granatów, min wszelkich typów, ładunków materiałów wybuchowych, złomu metalowego zawierającego resztki materiałów wybuchowych Zagrożenia transgraniczne. W terytorialnym zasięgu działania Nadbużańskiego Oddziału Straży Granicznej na odcinku granicy państwowej z Republiką Białorusi oraz Ukrainą występuje stałe zagrażanie nielegalną migracją w kierunku do Polski. Z analizy ryzyka tego zjawiska, a także z doświadczeń historycznych wynika, że masowa migracja jest możliwa. Taka sytuacja związana jest z przynależnością Polski do Układu Schengen a tym samym możliwością przemieszczania się ludzi na zachód Europy bez kontroli granicznej w związku z tym, że kontrola graniczna dokonywana jest na zewnętrznej granicy państw Układu Schengen (wschodnia granica RP). Prawdopodobieństwo wystąpienia zjawiska masowej migracji jest małe. Zjawisko to może przekształcić się do skali masowej w następstwie konfliktów zbrojnych, prześladowań politycznych religijnych, określonych grup społecznych lub nacji, mogących wystąpić w krajach powstałych po rozpadzie Związku Radzieckiego a także państwach azjatyckich. Do masowych przekroczeń granicy państwowej może dochodzić na tzw. granicy zielonej w miejscach słabo zurbanizowanych i trudnodostępnych oraz bezpośrednim sąsiedztwie przejść granicznych. Do potencjalnie negatywnych skutków wynikających z zagrożenia masową migracją, można zaliczyć: - uaktywnienie się grup przestępczych zwłaszcza w rejonach przygranicznych, zajmujących się przerzutem ludzi oraz ich transportem w głąb Polski oraz krajów EU; - występowanie większej ilości przestępstw i wykroczeń z udziałem cudzoziemców a w tym kradzieże, włamania, rozboje itp. Analiza omawianego zagrożenia wskazuje, że w ostatnich latach do nielegalnych przekroczeń granicy państwowej dochodziło na odcinku granicy lądowej z Ukrainą, Tomaszów Lubelski oraz południowa część u Hrubieszów Zagrożenia w bezpieczeństwie energetycznym. PGE Dystrybucja S.A. Oddział Lublin działa na obszarze km 2 Oddział zarządza systemem dystrybucyjnym na obszarze 2 województw: mazowieckie, lubelskie, obejmującym 15 ów: - lubelski - świdnicki - łęczyński - krasnostawski - puławski - opolski - rycki - kraśnicki - bialski - parczewski - włodawski - łosicki - lubartowski Strona 21

25 Informacje o jednostkach systemu Państwowe Ratownictwo oraz centrach urazowych, jednostkach organizacyjnych szpitali wyspecjalizowanych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego - radzyński - łukowski, - oraz 129 gmin. Głównym źródłem zasilania sieci dystrybucyjnej 110 kv PGE Dystrybucja S.A. Oddział Lublin jest sieć przesyłowa PSE - Operator S.A. Zgodnie z zawartą umową o przesyłanie energii elektrycznej z PSE Operator S.A. PGE Dystrybucja S.A. Oddział Lublin posiada 3 miejsca dostarczania energii elektrycznej z sieci przesyłowej zlokalizowane w węzłach NN kv: - Stacja Lublin Systemowa 400/110 kv zlokalizowana w Łagiewnikach k/lublina stanowiąca współwłasność PSE Operator S.A. i PGE Dystrybucja S.A. zasilana poprzez 1 linię 400kV, 2 transformatory 400/110 kv o mocy 250 MVA każdy. - Stacja Abramowice 220/110 zlokalizowana w Lublinie stanowiąca współwłasność PSE Operator S.A. i PGE Dystrybucja S.A. zasilana poprzez 3 linie 220 kv, 2 autotransformatory o mocy 160 MVA każdy. - Stacja 220/30 kv Puławy stacja przemysłowa zasilająca Zakłady Azotowe Puławy SA. zasilana 4 liniami 220 kv. Dodatkowymi ważnymi źródłami zasilania jest PGE Elektrociepłownia Lublin Wrotków sp. z o.o. blok gazowo parowy o mocy 235 MVA przyłączony do stacji 110 kv Lublin EC2 zlokalizowanej w Lublinie. Strona 22

26 Informacje o jednostkach systemu Państwowe Ratownictwo oraz centrach urazowych, jednostkach organizacyjnych szpitali wyspecjalizowanych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego Wykaz zakładów, w których występują substancje niebezpieczne Tabela 2. Wykaz zakładów, w których występują substancje niebezpieczne Lp. Nazwa obiektu, adres Powiat Rodzaj substancji Max. Sposób Uwagi niebezpiecznych ilość [T] składowania Operator Logistyczny Paliw Płynnych bialski benzyny zbiorniki Carc. 1B (Rakotwórczość) Sp. z o.o. w Płocku olej napędowy nadziemne, H350 (Może powodować raka) Carc. Cat. 2; Zakład Magazynowania Paliw nr 22 w podziemne i R45 (Może powodować raka) Małaszewiczach cysterny 2. GASPOL S.A. bialski propan-butan, 4840 zbiorniki i -Flam. Gas 1(Gaz łatwopalny) Al. Jana Pawła II 80, metanol 4,5 cysterny Press. Gas(gaz pod ciśnieniem) Warszawa, denaturat 0,72 Carc. 1A Terminal Małaszewicze w Muta. 1B(działanie mutagenne na komórki Małaszewiczach ul. Kodeńska 4, rozrodcze) H220 (Skrajnie łatwopalny gaz), gm. Terespol H350(może powodować raka), H340 (Może powodować wady genetyczne) Carc. Cat. 1; R45 Muta. Cat. 2; R46 (Może powodować dziedziczne wady genetyczne) - F; R11 T; R23/24/ 25-39/23/ Strona 23

27 Informacje o jednostkach systemu Państwowe Ratownictwo oraz centrach urazowych, jednostkach organizacyjnych szpitali wyspecjalizowanych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego 24/25 -Flam.F7 Liq. 2 (substancja ciekła łatwopalna) Acute Tox. 3 (*) (Toksyczność ostra) Acute B7Tox. F73 (*) Acute Tox. 3 (*) STOT SE 1 (Działanie toksyczne na narządy docelowe narażenie jednorazowe STOT naraż. jednor.) H225 (Wysoce łatwopalna ciecz i pary) H331(Działa toksycznie w następstwie wdychania) H311(Działa toksycznie w kontakcie ze skórą) H301(Działa toksycznie po połknięciu) H370(Powoduje uszkodzenie narządów) (**) -Flam. Liq. 2, H225 (Wysoce łatwopalna Strona 24

28 Informacje o jednostkach systemu Państwowe Ratownictwo oraz centrach urazowych, jednostkach organizacyjnych szpitali wyspecjalizowanych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego ciecz i pary) F; R11 3. "BIALCHEM-GROUP" Sp. z o.o. Stacja Przeładunku Gazu Wólka Dobryńska 159 bialski propan-butan 1911 zbiorniki podziemne i cysterny Flam. Gas 1(Gaz łatwopalny)press. Gas(gaz pod ciśnieniem)carc. 1AMuta. 1B(działanie mutagenne na komórki rozrodcze) H220 (Skrajnie łatwopalny gaz), H350(może powodować raka), H340 (Może powodować wady genetyczne) Carc. Cat.1; R45Muta. Cat. 2; R46 (Może powodować dziedziczne wady genetyczne) 4. "CTL Południe" Sp. z o.o. Terminal bialski propan-butan 0 cysterny Flam. Gas 1(Gaz łatwopalny) Przeładunkowy w Podsędkowie propylen Press. Gas(gaz pod ciśnieniem) Carc. 1A Muta. 1B(działanie mutagenne na komórki rozrodcze) Carc. Cat. 1; R45 Muta. Cat. 2; R46 (Może powodować dziedziczne wady genetyczne) - Flam. Gas 1 Press. Gas, H220 (Skrajnie łatwopalny gaz), F+; R12 (substancja wysoce łatwopalna) Przeładunek wstrzymany od r. W latach nie prowadzono przeładunku. Strona 25

29 Informacje o jednostkach systemu Państwowe Ratownictwo oraz centrach urazowych, jednostkach organizacyjnych szpitali wyspecjalizowanych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego 5. TRANSGAZ S.A. w Zalesiu, Terminal Gazów Skroplonych Wólka gm. Zalesie, Zalesie bialski propan-butan 4000 cysterny, zbiorniki Flam. Gas 1(Gaz łatwopalny) Press. Gas(gaz pod ciśnieniem) Carc. 1A Muta. 1B(działanie mutagenne na komórki rozrodcze) H220(Skrajnie łatwopalny gaz), H350(może powodować raka), H340(Może powodować wady genetyczne) Carc. Cat. 1; R45 Muta. Cat. 2; R46 (Może powodować dziedziczne wady genetyczne) 6. AmeriGas Polska Sp. z o.o. w Warszawie ul. Modlińska 344, Warszawa, Terminal Przeładunkowy w Wólce Dobryńskiej, Wólka Dobryńska 159, gm. Zalesie, Zalesie (dawny Terminal Zaborze i Flaga Terminal Polska) bialski propan-butan 1030,5 cysterny, zbiorniki Flam. Gas 1(Gaz łatwopalny)press. Gas(gaz pod ciśnieniem)carc. 1AMuta. 1B(działanie mutagenne na komórki rozrodcze) H220(Skrajnie łatwopalny gaz), H350(może powodować raka), H340(Może powodować wady genetyczne) Carc. Cat.1; R45Muta. Cat. 2; R46 (Może powodować dziedziczne wady genetyczne) Strona 26

30 Informacje o jednostkach systemu Państwowe Ratownictwo oraz centrach urazowych, jednostkach organizacyjnych szpitali wyspecjalizowanych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego 7. Terminal Przeładunkowo-Składowy ALEKSANDRA w Małaszewiczach, Przedsiębiorstwo Handlowe Budownictwa TRASA sp. z o.o. ul.żeromskiego 7 w Białej Podlaskiej bialski propan-butan 2400 cysterny, zbiorniki Flam. Gas 1(Gaz łatwopalny) Press. Gas(gaz pod ciśnieniem) Carc. 1A Muta. 1B(działanie mutagenne na komórki rozrodcze) H220(Skrajnie łatwopalny gaz), H350(może powodować raka), H340(Może powodować wady genetyczne) Carc. Cat. 1; R45 Muta. Cat. 2; R46 (Może powodować dziedziczne wady genetyczne) 8. Baza Przeładunku Gazu Płynnego w Małaszewiczach - PUH AGROSTOP Sp. z o.o. w Terespolu ul.kościuszki 16, Terespol bialski propan-butan 800 cysterny, zbiorniki Flam. Gas 1(Gaz łatwopalny) Press. Gas(gaz pod ciśnieniem) Carc. 1A Muta. 1B(działanie mutagenne na komórki rozrodcze) H220 (Skrajnie łatwopalny gaz), H350(może powodować raka), H340 (Może powodować wady genetyczne) Carc. Cat. 1; R45 Muta. Cat. 2; R46 (Może powodować dziedziczne wady genetyczne) Strona 27

31 Informacje o jednostkach systemu Państwowe Ratownictwo oraz centrach urazowych, jednostkach organizacyjnych szpitali wyspecjalizowanych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego 9. PKP "CARGO" S.A. Centrum Logistycze Małaszewicze Sp. z o. o., Kolejowy Terminal Kontenerowy w Małaszewiczachul. Kolejarzy 22b Małaszewicze bialski etylenochlorohydryna 100 kontenery - cysterny Acute Tox. 2 (*)Acute Tox. 1Acute Tox. 2 (*) (Toksyczność ostra)h330 (Wdychanie grozi śmiercią)h310 (Toksyczność ostra) H300 (Połknięcie grozi śmiercią) T+; R26/27/28Prowadzący zgłosił zakład o dużym ryzyku do KW PSP w Lublinie dnia r. 10. TEZET Sp. z o.o. w Lublinie chełmski propan-butan 3000 cysterny H220, H280 Terminal Przeładunkowy Brzeźno propylen zbiorniki k/chełma naziemne 11. Operator Logistyczny Paliw Płynnych chełmski olej napędowy cysterny H351, H226, H332, H315 Sp. z o.o. w Płocku propan 350 zbiorniki H315, H304, H373, H411 Baza Paliw nr 13 w Zawadówce butan 350 naziemne H220, H280 propylen 350 H225, H315, H319, H340 butylen 350 H350, H372, H304 benzen 350 propan-butan ORLEN GAZ Sp. z o.o. Płock Rozlewnia Gazu Płynnego w Hrubieszowie ul. Piłsudskiego 133, Hrubieszów hrubieszowski propan-butan 1081 zbiorniki F+; R12 Strona 28

32 Informacje o jednostkach systemu Państwowe Ratownictwo oraz centrach urazowych, jednostkach organizacyjnych szpitali wyspecjalizowanych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego 13. Przesiębiorstwo Wielobranżowe,,PRYZMAT" A.W. Sulewscy Spółka Jawna, Mojsławice 19, Uchanie. Terminal Przeładunkowy w Hrubieszowie, ul. Nowa 100, Hrubieszów hrubieszowski Azotan amonu składowisko O, R8, Xi, R "GASPOL" S.A. Rozlewnia Gazu lubartowski propan-butan, propan 1176 zbiorniki, R Lubartów metanol 4,5 cysterny, butle R23/24/25-39/23/24/25 ul. Gazowa 1 olej napedowy 25 Rako. Kat. 3; R Zakłady Azotowe Puławy S.A. amoniak 4500 w zbiornikach i R10, T:R23, N:R50 instalacjach Puławy, Al lecia Państwa puławski oleum 1550 technologicznych R14 Polskiego 13 benzen 2500 F;R11, T;R48/23/24/25 cykloheksan 1040 F;R11, N;R50-53 cykloheksanon 2000 R10 toluen 250 F;R11 nadtlenek wodoru 1300 O;R8 dowterm 45 mieszanina dwufenylu i eteru dwufenylowego N, R50/53 Strona 29

33 Informacje o jednostkach systemu Państwowe Ratownictwo oraz centrach urazowych, jednostkach organizacyjnych szpitali wyspecjalizowanych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego chlor 0,03 T;R23, N;R50 wodór 20 F+;R12 amoniak roztwór wodny 600 N;R50 azotan amonu 1000 R8 azotyn sodu 20 O;R8, T;R25, N;R50, benzyna i rozpuszczalniki 2,50 F+;R12 dwutlenek azotu 2,3 T+;R26 dwutlenek siarki 0,5 T;R23 metan 4,3 F+;R12 metawadian potasu 2 R23/24/25, N;R50/R53 olej napędowy i opałowy 45 Xi, R40, R48, R49, R52-53 przedgon alkoholowy 42 Karta charakterystyki ZAP Xn;R10 roztwór roboczy 300 F;R11 sól grzewcza 160 O;R8, T;R25, N;R50 Strona 30

34 Informacje o jednostkach systemu Państwowe Ratownictwo oraz centrach urazowych, jednostkach organizacyjnych szpitali wyspecjalizowanych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego tlen 40 O;R8 siarczan hydroksyloaminy r-r 3700 T;R25 acetylen 0,1 azotyn potasu 22 O;R8, T;R25, N;R WSK PZL S.A. Świdnik, ul. Aleje świdnicki Substancje bardzo 27 wanna do Lotników Polskich, Świdnik toksyczne R26, R27,R28 obróbki Substancje toksyczne 210 powierzchniowej R23, R24,R Statoil Fuel & Retail Polska Sp. z o.o. Terminal LPG w Zamościu - Bortatyczach, Zamość zamojski propan - butan 1020 cysterny kolejowe F+; R12 Strona 31

35 Informacje o jednostkach systemu Państwowe Ratownictwo oraz centrach urazowych, jednostkach organizacyjnych szpitali wyspecjalizowanych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego 2.3 Struktura demograficzna: Obszar województwa lubelskiego o powierzchni km2 (8% powierzchni kraju) podzielony jest na 24 y, w tym 4 grodzkie i 213 gmin. Pod względem zajmowanej powierzchni największymi ami województwa są: bialski (2755 km2), chełmski (1887 km2) i zamojski (1870 km2), najmniejszym natomiast jest świdnicki (468 km2).od połowy lat dziewięćdziesiątych, z roku na rok maleje liczba ludności województwa lubelskiego. Na występowanie tego zjawiska ma wpływ zarówno ujemny przyrost naturalny jak również, stale wysokie saldo migracji. Według stanu na koniec grudnia 2012 r., województwo lubelskie liczyło 2 165,7 tys. mieszkańców, tj. o 0,3% mniej niż przed rokiem i aż o 3% mniej niż w 2000 r. W 2012 r., w porównaniu do roku 2011 przyrost liczby mieszkańców odnotowano jedynie w dwóch ach: lubelskim o 0,7% (najwyższy w gminach: Głusk o 3,0%, Wólka o 2,5% oraz Konopnica o 1,8%) i łęczyńskim o 0,1%.W mieście grodzkim Biała Podlaska, liczba ludności w porównywanych latach nie uległa zmianie. Największym ubytkiem ludności charakteryzował się rycki o 0,9% oraz y hrubieszowski i krasnostawski po 0,8%. W latach liczba ludności województwa lubelskiego zmniejszyła się o prawie 66,5 tys. osób. Wykres 1. Liczba ludności w województwie lubelskim w latach Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych GUS. W miastach zamieszkiwało osób (o osób mniej, niż w 2011 r.),a na wsi osób ( o osób mniej niż w roku 2011). Mieszkańcy wsi stanowili 53,6% ogółu ludności województwa. Najwięcej ludności zamieszkiwało miasto Lublin ( osób) i lubelski ( osoby). Najbardziej zaludnionymi gminami województwa były Zamość, Niemce, Łuków, Chełm ibiała Podlaska. Mieszkańcy województwa stanowili 5,6% ogółu ludności kraju (8 miejsce). Pod względem liczebności populacji miejskiej w odniesieniu do populacji województwa zajmujemy 14 pozycję w kraju, dając świadectwo niskiego poziomu urbanizacyjnego naszego regionu. Średnia gęstość zaludnienia w 2012 r. wyniosła 86 osób na km2 (123- kraj), przy czym w miastach na 1 km2 przypadało 1036 osoby, a na wsi 48. Wskaźnik ten wykazywał znaczne zróżnicowanie między poszczególnymi ami województwa przyjmując najwyższe wartości w miastach na prawach u: Lublinie (2365) i Zamościu (2187), a najniższe w ach: włodawskim (32), parczewskim (38) oraz bialskim (41). Struktura ludności według płci nie uległa większym zmianom. Kobiety, podobnie jak przed rokiem stanowiły 51,5% ogółu ludności województwa, przy czym do 49 roku życia w populacji przeważali mężczyźni (51,2% ogółu Strona 32

36 Informacje o jednostkach systemu Państwowe Ratownictwo oraz centrach urazowych, jednostkach organizacyjnych szpitali wyspecjalizowanych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego mieszkańców), natomiast liczebność kobiet wzrastała od 50 lat (56,5%). W miastach, przewaga liczebna mężczyzn sięgała jedynie do 39 roku życia, we wsi do 59. Na 100 mężczyzn, przypadało 107 kobiet, w miastach - 111, na wsi Najwięcej kobiet na 100 mężczyzn przypadało w miastach na prawach u: Lublinie (117), Chełmie (112), Zamościu (111) i Białej Podlaskiej (108), natomiast najmniej w powiecie ryckim (99), oraz radzyńskim, janowskim i łukowskim (po 101). Zmiany w strukturze ludności według podziału na wiek przybrały niekorzystny kierunek. Przy stałym spadku liczby dzieci i młodzieży wzrasta liczba populacji osób starszych. W 2012 r., na 100 osób poniżej 20 roku życia przypadało prawie 71 osób powyżej 65 roku życia (47 osób w 2000 r.). Przenosząc analizę na y, najmniej osób starszych przypadało w powiecie łęczyńskim (47) i mieście Biała Podlaska (53) najwięcej, w powiecie krasnostawskim (93), mieście Lublinie i powiecie puławskim (po 84 osoby). Przy tak wyraźnym spadku urodzeń, oraz wydłużeniu się przeciętnego trwania życia, stan ten będzie się utrwalał. Wykres 2. Struktura wieku w r. Wiek poprodukcyjny Wiek produkcyjny Wiek przedprodukcyjny Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych GUS. W 2012 roku, w województwie lubelskim zarejestrowano urodzeń żywych tj. o 0,7% mniej niż w 2011 r., i 8,2% mniej niż 2000 r. Więcej, bo 55,3% urodzeń żywych odnotowano na wsi. Wskaźnik urodzeń żywych w przeliczeniu na mieszkańców w województwie wyniósł 9,78 (9,42 w miastach i 10,10 na wsi) w kraju natomiast, 10,08. Najwięcej urodzeń żywych odnotowano w ach: łukowskim 12,03, parczewskim 11,34 i łęczyńskim 11,20, najmniej w powiecie krasnostawskim 8,31 oraz miastach Chełm 8.57 i Zamość 8,70. Strona 33

37 Informacje o jednostkach systemu Państwowe Ratownictwo oraz centrach urazowych, jednostkach organizacyjnych szpitali wyspecjalizowanych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego Wykres 3. Urodzenia żywe w latach Wskaźnik na ludności. 10,8 10,6 10,4 10,2 10,0 9,8 9,6 9,4 9,2 9,0 8,8 8,6 10,6 10,5 10,3 9,9 9,8 9,8 9,4 9, Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych SSRMZ. Stosunek liczby urodzeń żywych do liczby zgonów, określany mianem współczynnika dynamiki demograficznej,w 2012 r. wyniósł 0,93 (1,08 miasta i 0,85 na wsi). Wykres 4. Liczba urodzeń żywych i zgonów w województwie lubelskim w latach urodzenia zgony Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych SSRMZ. Przyrost naturalny (różnica liczby urodzeń żywych i liczby zgonów) ma decydujący wpływ na liczebność populacji. Od czternastu lat utrzymuje się jego ujemna wartość. W ciągu ostatniego roku, w województwie ubyło osób (o 300 mniej niż w 2011 r.) Istnieje olbrzymia dysproporcja pomiędzy przyrostem naturalnym w miastach i na wsi. Współczynnik przyrostu naturalnego ogółem wyniósł minus 0,62 (0,70 miasto i minus 1,77 wieś). Strona 34

38 Informacje o jednostkach systemu Państwowe Ratownictwo oraz centrach urazowych, jednostkach organizacyjnych szpitali wyspecjalizowanych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego Wykres 5. Przyrost naturalny w mieście i na wsi, w latach Wskaźnik na 1000 ludności. -1,97-1,77 0,70 0, wieś -1,59 1, miasta -2,11 0, ,30 0, ,33 1, ,5-2 -1,5-1 -0,5 0 0,5 1 1,5 2 Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych SSRMZ. W województwie, w 2012 r. najwyższe współczynniki przyrostu naturalnego w przeliczeniu na ludności wystąpiły w powiecie łęczyńskim (3,07) w tym, w mieście Łęczna (6,86), mieście Biała Podlaska (2,97) oraz w powiecie łukowskim (1,81), w gminach: Krzywda (6,36) i Łuków (5,37). Ponadto, należy wyróżnić gminę Milanów (6,64) w powiecie parczewskim oraz gminy: Wólka (6,35) i Głusk (4,54), w powiecie lubelskim. W ok. 3/4 gmin zanotowano brak, bądź ujemny przyrost naturalny, i prawie połowa miast. Najwyższym, ujemnym współczynnikiem przyrostu naturalnego charakteryzowały się y: krasnostawski (-4,36), w gminach Kraśniczyn (-11,99) i Rudnik (-10,67) oraz zamojski (-3,40) w gminach Grabowiec (-8,69) i Adamów (-8,1). Jednakże, najwyższe ujemne wartości osiągnęły gminy Wysokie i Dubienka (powyżej -11 ), oraz miasta Kazimierz Dolny (9,41 ), Ostrów Lubelski (7,30 ) i Kock (6,96 ). Województwo pomimo spadku liczby zgonów, zaliczane jest do grupy województw o wysokiej umieralności. W 2012 roku zmarło mieszkańców, o 1,8% mniej niż w 2011 r. i o 2,9% mniej niż na przełomie wieku. Analizując strukturę zgonów pod względem miejsca zamieszkania oraz płci osób zmarłych należałoby stwierdzić, iż częściej umierali mieszkańcy wsi (61,1%) niż miast, oraz że większy udział w ilości zgonów mieli mężczyźni (52,5%) niż kobiety. Wojewódzki wskaźnik zgonów na ludności wyniósł w 2012 r. 10,40 (9,99 kraj), 8,72 w miastach i 11,87 na wsi. Najwyższy wskaźnik umieralności wystąpił w powiecie krasnostawskim (12,68 ) i zamojskim (12,34 ), najniższy w mieście Biała Podlaska (7,05 ) i Zamościu (7,59 ). W 2011 roku, podobnie jak w latach ubiegłych, głównymi rozpoznaniami przyczyn zgonów były choroby układu krążenia (49,5%), nowotwory (21,4%), choroby układu oddechowego (5,1%), choroby układu trawiennego (3,9%) oraz zewnętrzne przyczyny zachorowania i zgonu (5,7%). Strona 35

39 Informacje o jednostkach systemu Państwowe Ratownictwo oraz centrach urazowych, jednostkach organizacyjnych szpitali wyspecjalizowanych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego Wykres 6. Struktura zgonów mężczyzn z wyszczególnieniem pięciu grup przyczyn, w 2011 r. zewnętrzne przyczyny zachorowania i zgonu 9% układ trawienny 4% pozostałe 14% mężczyźni choroby układu krążenia 43% układ oddechowy 6% nowotwory 24% Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych SSRMZ. Wykres 7. Struktura zgonów kobiet z wyszczególnieniem pięciu grup przyczyn, w 2011 r. zewnętrzne przyczyny zachorowania i układ zgonu trawienny 3% 3% układ oddechowy 4% nowotwory 19% pozostałe 14% kobiety choroby układu krążenia 57% Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych SSRMZ. Na choroby układu krążenia zmarło więcej kobiet niż mężczyzn. W danej populacji, w przeliczeniu na 100 tys., zmarło 554 kobiety a 491 mężczyzn. Z powodu chorób nowotworowych zmarło więcej mężczyzn niż kobiet. Przeliczając wskaźniki na 100 tys. w odniesieniu do danej populacji, zmarło 277 mężczyzn a 179 kobiet. W liczbie zgonów na 100 tys. danej populacji, spowodowanych chorobami układu oddechowego oraz chorobami układu trawiennego w obu przypadkach, liczba zmarłych mężczyzn dwukrotnie przewyższała liczbę zmarłych kobiet, natomiast spośród zgonów spowodowanych zewnętrzną przyczyną zachorowania i zgonu, liczba zmarłych mężczyzn była pięciokrotnie wyższa niż kobiet. Pozytywnym zjawiskiem jest systematyczny spadek umieralności niemowląt.w roku 2012 zarejestrowano 91 zgonów niemowląt tj., o 4,2% mniej niż rok wcześniej, i o 50,8% mniej niż w roku Strona 36