Czeskie prawo zamówień publicznych - najważniejsze zagadnienia i pojęcia

Transkrypt

1 BIBLIOTECZKA PRZEDSIĘBIORCY / KNIHOVNIČKA PODNIKATELE Czeskie prawo zamówień publicznych - najważniejsze zagadnienia i pojęcia

2 BIBLIOTECZKA PRZEDSIĘBIORCY / KNIHOVNIČKA PODNIKATELE 2 Zamówienie publiczne (veřejná zakázka): Definicja zamówienia publicznego (veřejná zakázka) została określona w paragrafie 7 ustęp 1 ustawy o zamówieniach publicznych (zákon o VZ) i przedstawia się następująco: Zamówieniem publicznym jest zamówienie realizowane na podstawie umowy pomiędzy zamawiającym a wykonawcą (wykonawcami), którego przedmiotem są odpłatne usługi, dostawy lub prace budowlane. Zamówienie publiczne, które zamawiający zleca zgodnie z przepisami niniejszej ustawy musi być realizowane na podstawie umowy pisemnej (nie dotyczy tzw. zamówień małego zasięgu ). Zgodnie z orzecznictwem Urzędu Ochrony Konkurencji (Úřad pro ochranu hospodářské soutěže) zamówienie publiczne posiada następujące cechy: - powstaje na zasadzie umowy pomiędzy zamawiającym a wykonawcą, - jego przedmiotem są dostawy, usługi lub roboty budowlane, - wykonawcy za jego realizację należy się wynagrodzenie.

3 BIBLIOTECZKA PRZEDSIĘBIORCY / KNIHOVNIČKA PODNIKATELE 3 Ze względu na przedmiot zamówienia publiczne dzielimy na: - roboty budowlane, - dostawy, - usługi. Poprzez zamówienie publiczne robót budowlanych w czeskim prawie zamówień publicznych rozumie się przede wszystkim: - realizację robót budowlanych dotyczących niektórych z działań przewidzianych w załączniku nr 3 do ustawy o zamówieniach publicznych (zákon o veřejných zakázkách), - realizację zadań o charakterze projektowym lub inżynieryjnym związanych z wykonaniem robót opisanych powyżej, - przygotowanie terenu budowy, która stanowi wynik robót budowlanych albo prac montażowych i jako całość może pełnić samodzielną Strona internetowa Dziennika Urzędowego RCz: funkcję ekonomiczną lub techniczną. Zamówienie publiczne na dostawy: - jego przedmiotem jest nabycie rzeczy przede wszystkim w formie zakupu, zakupu na raty, wynajmu lub wynajmu z opcją późniejszego zakupu (leasing), - jego częścią może być montaż lub przygotowanie do funkcjonowania jeśli czynności tego typu mają charakter czynności towarzyszących. Zamówienie publiczne usług: - zamówienia, które nie są zamówieniami publicznymi na roboty budowlane lub dostawy, - zamówienia, których przedmiotem, oprócz usługi jest również dostawa a wartość usługi jest wyższa niż wartość dostawy, - zamówienia, których przedmiotem, oprócz usługi jest również realizacja robót budowlanych a roboty te nie są głównym celem zamówienia publicznego niemniej jednak ich realizacja jest niezbędna do wykonania zamówienia publicznego usług.

4 BIBLIOTECZKA PRZEDSIĘBIORCY / KNIHOVNIČKA PODNIKATELE 4 Kolejnym podziałem określonym na podstawie przepisów ustawy jest rozdzielenie przetargów na: 1. Przetarg otwarty/nieograniczony. 2. Przetarg ograniczony. 3. Negocjacje niepubliczne. 4. Negocjacje publiczne. 5. Uproszczony przetarg podlimitowy. 6. Dialog konkurencyjny. Przetarg otwarty (nieograniczony): Ogłoszenie o rozpoczęciu procedury przetargowej w przypadku przetargu otwartego (nieograniczonego) jest skierowane do nieograniczonej liczby wykonawców. Stanowi ono jednocześnie zaproszenie do składania ofert wraz z dokumentami stanowiącymi o posiadaniu odpowiednich kwalifikacji. Przetarg otwarty (nieograniczony) otevřené řízení to najbardziej otwarty i przejrzysty tryb przetargowy przewidziany w ustawie nr 137/2006 o zamówieniach publicznych. Może być stosowany w każdej sytuacji zarówno przez zleceniodawców publicznych jak i sektorowych. Przetarg ograniczony: W ramach tego rodzaju postępowania przetargowego zleceniodawca wzywa nieograniczoną liczbę potencjalnych zleceniodawców do udziału w przetargu ograniczonym. Jest to postępowanie dwustopniowe, co oznacza, że w drugim etapie postępowania uczestniczą jedynie Ci oferenci, którzy zostali zaproszeni przez zleceniodawcę i posiadają wymagane kwalifikacje. Po ogłoszeniu przetargu oferenci przesyłają pisemne wnioski o udział w przetargu ograniczonym i przesyłają dokumenty wskazujące na posiadanie wymaganych kwalifikacji. Zleceniodawca może ustanowić maksymalną liczbę potencjalnych zleceniobiorców, których zaprosi do przesłania ofert. Zleceniodawca publiczny, co do zasady, musi zaprosić do złożenia ofert co najmniej pięciu oferentów. W przypadku zleceniodawcy sektorowego istnieje wymóg zaproszenia co najmniej trzech oferentów.

5 BIBLIOTECZKA PRZEDSIĘBIORCY / KNIHOVNIČKA PODNIKATELE 5 Negocjacje niepubliczne: W tym przypadku zaproszenie do negocjacji jest kierowane do jednego lub kilku potencjalnych zleceniobiorców. Pisemne zaproszenie do negocjacji musi obejmować: - informację o przedmiocie zamówienia publicznego, - dane identyfikacyjne zleceniobiorcy, - dokumentację przetargową lub warunki dostępu do tej dokumentacji, - w przypadku, gdy negocjacje nie będą odbywać się w formie pisemnej należy wskazać ich miejsce i czas wraz z podaniem języka, w którym będą się toczyć, - sposób i zasady negocjacji, w przypadku, gdy będą prowadzone z większą liczbą oferentów, - termin ostatniego spotkania, - termin i miejsce przesłania ofert, jeżeli tego typu warunki nie mają być ustanowione podczas negocjacji, - warunki umożliwiające wykazanie stosownych kwalifikacji, - dane dotyczące kryteriów wyboru ofert, jeżeli nie zostały one uwzględnione w dokumentacji przetargowej a w postępowaniu uczestniczy więcej niż jeden oferent. Negocjacje publiczne: Negocjacje publiczne to prostszy i mniej sformalizowany tryb zlecania zamówień publicznych, w ramach którego zleceniodawca zaprasza do negocjacji nieograniczoną liczebnie grupę potencjalnych zleceniobiorców. Potencjalni zleceniobiorcy przesyłają zgłoszenia, na podstawie których odbywają się negocjacje dotyczące konkretnych warunków umownych. Charakterystyczne dla tego trybu jest więc to, że potencjalni zleceniobiorcy nie przesyłają ofert, ale zgłaszają swoją gotowość do podjęcia negocjacji ze zleceniodawcą. Uproszczony przetarg podprogowy: W ramach tego rodzaju postępowania przetargowego zleceniodawca wzywa co najmniej pięciu potencjalnych zleceniobiorców do przesłania oferty związanej z wykonaniem zamówienia publicznego podprogowego. W tym przypadku obowiązkowe jest opublikowanie takiego ogłoszenia na stronie internetowej zleceniodawcy. Na zleceniodawcy spoczywa również obowiązek rozpatrzenia oferty złożonej przez podmiot nie będący jednym z pięciu wezwanych potencjalnych zleceniobiorców, co w istotny sposób wzmacnia obowiązywanie zasady równości zleceniobiorców.

6 BIBLIOTECZKA PRZEDSIĘBIORCY / KNIHOVNIČKA PODNIKATELE 6 Dialog konkurencyjny: Polega on na tym, że zleceniodawca zamówienia publicznego zwraca się do nieograniczonej grupy potencjalnych zleceniobiorców z prośbą o udział w postępowaniu i udokumentowanie wymaganych kwalifikacji. Po przeprowadzonej ocenie wymaganych kwalifikacji zleceniodawca (zadavatel) wzywa potencjalnych zleceniobiorców do udziału w dialogu konkurencyjnym. Wynikiem dialogu jest wybranie jednego lub większej liczby zleceniobiorców spełniających warunki przewidziane w dokumentacji przetargowej. Zasadniczym celem wprowadzenia postępowania przetargowego tego typu jest umożliwienie zleceniodawcom rozpoczęcia postępowania przetargowego w sytuacji, gdy przed jego rozpoczęciem nie dysponują oni wiedzą na temat szczegółowych wymagań, które powinien spełniać zleceniobiorca. Dialog konkurencyjny jest więc przeznaczony zasadniczo do zamówień publicznych, które charakteryzuje bardzo złożony zakres tematyczny (przedmiot zamówienia). Dotyczy to sytuacji, gdy zleceniobiorca nie jest w stanie określić warunków technicznych, prawnych lub finansowych w zgodzie z wymaganiami ustawowymi. Przykładem zamówienia realizowanego w tym trybie są na przykład przetargi na dostarczenie systemów zbierania opłat za miejsca parkingowe lub zbierania myta. Zamawiający (zadavatel): Zamawiającym zgodnie z paragrafem 2 ustawy jest: - zamawiający publiczny, czyli instytucja publiczna (np. miasta, gminy, ministerstwa), - zamawiający dotowany, - zamawiający sektorowy, - zamawiający centralny. Podmiot, który nie należy do jednej z trzech powyższych kategorii nie stosuje przepisów ustawy o zamówieniach publicznych. Zasada ta nie dotyczy beneficjentów dotacji udzielanych ze środków publicznych w takim przypadku beneficjent musi postępować zgodnie z zasadami ustalonymi przez instytucję udzielającą dotacji.

7 BIBLIOTECZKA PRZEDSIĘBIORCY / KNIHOVNIČKA PODNIKATELE 7 Przewidywana wartość zamówienia publicznego (předpokládaná hodnota veřejné zakázky): Pojęcie przewidywanej wartości zamówienia publicznego zostało określone w paragrafie 13 ustawy. W tym przypadku należy pamiętać o następujących zasadach: 1. Cena jest podawana zawsze bez podatku VAT (w Czechach oznaczanego skrótem DPH). W tym przypadku nie ma znaczenia jeśli zamawiający jest płatnikiem podatku VAT czy też nim nie jest. 2. Wartość zamówienia musi być ustalona przed rozpoczęciem postępowania przetargowego i uwzględniona w dokumentacji przetargowej. 3. Dzielenie wartości zamówienia nie jest możliwe. Etapy przetargu: W ramach każdego przetargu wyróżniamy następujące etapy: - ogłoszenie o przetargu, - etap złożenia ofert, - otwarcie ofert, - wycena ofert, - ogłoszenie wyników. Urząd Ochrony Konkurencji i Ministerstwo Rozwoju Regionalnego RCz: W Czechach istnieją dwie centralne instytucje odpowiedzialne za zamówienia publiczne. Są nimi: Urząd Ochrony Konkurencji oraz Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. Głównym celem działalności Urzędu Ochrony Konkurencji jest zapewnienie uczciwej konkurencji na rynku zamówień oraz prowadzenia postępowań o udzielenie zamówienia publicznego w przejrzysty i niedyskryminacyjny sposób prowadzący do wyboru najkorzystniejszych ofert. Urząd został powołany na podstawie Ustawy Czeskiej Rady Narodowej nr 173/1991 Dz. U. z dnia 26 kwietnia 1991 r. I rozpoczął działalność 1 lipca 1991 r. Na siedzibę urzędu wybrano Brno, co miało świadczyć o niezależności w podejmowaniu decyzji przez Urząd. W 1992 roku, na krótko, urząd ten został zastąpiony przez Ministerstwo do spraw Konkurencji. Wspomnianba zmiana była uzasadniona trwającą wtedy transformacją gospodarczą i przede wszystkim rolą, jaką pełniło Ministerstwo w procesie prywatyzacji.

8 BIBLIOTECZKA PRZEDSIĘBIORCY / KNIHOVNIČKA PODNIKATELE 8 Urząd Ochrony Konkurencji Gospodarczej Republiki Czeskiej: Po okresie przejściowym związanym z funkcjonowaniem Ministerstwa do spraw Konkurencji obecnie kwestie związane z ochroną konkurencji w Republice Czeskiej gwarantuje instytucjonalnie Urząd Ochrony Konkurencji Gospodarczej z siedzibą w Brnie. Urząd rozpoczął działalność pod tą nazwą 1 listopada 1996 r. Działalność Urzędu reguluje ustawa nr 273/1996 Dz. U., w brzmieniu ustawy nr 187/1999 Dz. U. Rolą urzędu jest stwarzanie warunków dla wspierania i ochrony konkurencji, przeprowadzanie nadzoru podczas udzielania zamówień publicznych i wsparcia publicznego. Strona internetowa Urzędu Ochrony Konkurencji Republiki Czeskiej: W dziedzinie wsparcia publicznego w latach Urząd decydował o zgodności udzielania wsparcia publicznego z prawem wspólnotowym. To uprawnienie od r. przeszło całkowicie na Komisję Europejską. Urząd jest organem doradczym, monitorującym i konsultacyjnym. Od lutego 2010 r. Urząd pełni również rolę organu nadzoru nad przestrzeganiem ustawy o znaczącej pozycji rynkowej i jej nadużyciu. ZAPAMIĘTAJ! Urząd Ochrony Konkurencji Gospodarczej Republiki Czeskiej jest organem doradczym, monitorującym i konsultacyjnym. Od lutego 2010 r. Urząd pełni również rolę organu nadzoru nad przestrzeganiem ustawy o znaczącej pozycji rynkowej i jej nadużyciu. Urząd jest również centralnym organem administracji państwowej, całkowicie niezależnym w podejmowaniu swoich decyzji. Na jego czele stoi przewodniczący, mianowany na wniosek rządu przez prezydenta Republiki Czeskiej. Kadencja przewodniczącego twa 6 lat i nie można być mianowanym na tę funkcję na dłużej niż dwie kadencje. Przewodniczący Urzędu nie może być członkiem żadnej partii politycznej ani ruchu politycznego. Obecnym przewodniczącym Urzędu od 9 lipca 2009 roku jest Ing. Petr Rafaj.

9 BIBLIOTECZKA PRZEDSIĘBIORCY / KNIHOVNIČKA PODNIKATELE 9 Urząd Ochrony Konkurencji Republiki Czeskiej, cd.: Pod względem organizacyjnym obecnie Urząd jest podzielony na łącznie 5 sekcji. Pierwszym zastępcą przewodniczącego jest Hynek Brom, kierujący Departamentem Regulacji Publicznej i administracją Urzędu. Na czele Departamentu Konkurencji stoi zastępca przewodniczącego Michal Petr, na czele Departamentu Zamówień Publicznych jest zastępca przewodniczącego Eva Kubišová. Departament Przewodniczącego Urzędu jest kierowany przez dyrektora Petra Gajduška. Z uwagi na nowelizację ustawy o zamówieniach publicznych, będącą w zgodzie ze staraniami rządu o maksymalną jawność udzielania zamówień publicznych, w 2012 roku znacząco zwiększono liczbę pracowników, a to do liczby powyżej 200. Większość z nich to prawnicy i ekonomiści. Znaczącym priorytetem jest zapewnienie jawności czynności decyzyjnych Urzędu. Jednym z kroków w tym kierunku jest publikowanie wszystkich prawomocnych decyzji w Dziennikach Urzędowych i na stronie internetowej ( Ponadto regularnie organizowane są seminaria, wydawane są informacje prasowe, biuletyny informacyjne i tym podobnie. Kodeks Etyczny Pracowników UOK Podstawowymi wartościami, które każdy pracownik Urzędu Ochrony Konkurencji ma honorować i w ten sposób współtworzyć podstawę budowania, umacniania i utrzymywania zaufania dla administracji publicznej, są legalność wydawanych decyzji, odpowiedzialne wykonywanie obowiązków służbowych i równe traktowanie wszystkich osób fizycznych i prawnych. Pracownik Urzędu Ochrony Konkurencji jest zainteresowany efektywną działalnością administracji publicznej i dlatego pogłębia swoją wiedzę, podnosząc w ten sposób kwalifikacje. Celem Kodeksu Etyki Pracowników Urzędu Ochrony Konkurencji jest określenie i wspieranie pożądanych standardów zachowania jego pracowników podczas wykonywania zadań administracji państwowej. Wewnętrzny Program Antykorupcyjny Celem Wewnętrznego Programu Antykorupcyjnego jest zmiana wewnętrznych procesów w dziedzinie profilaktyki antykorupcyjnej Urzędu Ochrony Konkurencji i wypełnianie obowiązków wynikających z odpowiednich uchwał rządu, zatwierdzających aktualizowaną Rządową Strategię Walki z Korupcją oraz ujednolicenie wewnętrznego programu antykorupcyjnego z przyjętym rządowym Ramowym Resortowym Programem Antykorupcyjnym.

10 BIBLIOTECZKA PRZEDSIĘBIORCY / KNIHOVNIČKA PODNIKATELE 10 Ministerstwo Rozwoju Regionalnego odpowiada z kolei za: - propozycje aktów prawnych w zakresie zamówień publicznych i koncesji, - redagowanie wskazówek w zakresie dobrych praktyk dotyczących procedur przetargowych, - opracowywanie krajowych koncepcji w dziedzinie współpracy między sektorem publicznym i prywatnym, - zapewnienie zgodności przepisów czeskiego prawa z prawem europejskim. System odwoławczy: Organami odwoławczymi właściwymi w sprawach zamówień publicznych są: sąd okręgowy w Brnie i Najwyższy Sąd Administracyjny Republiki Czeskiej (Nejvyšší správní soud České republiky). Do sądu okręgowego w Brnie przysługuje odwołanie od decyzji administracyjnej wydanej przez Urząd Ochrony Konkurencji. Wyrok sądu okręgowego może zostać uchylony przez Najwyższy Sąd Administracyjny. Spory w zakresie umów rozstrzygane są przez sądy powszechne. Limity finansowe określone dla podprogowych zamówień publicznych ( podlimitní veřejné zakázky ): - oczekiwana wartość zamówienia publicznego na dostawy lub usługi wynosi co najmniej Kč (jeden milion koron) bez podatku VAT a w przypadku robót budowlanych co najmniej Kč (trzy miliony koron) bez podatku VAT. Ponadto zamówienie tego typu nie może osiągnąć limitu finansowego przewidzianego dla ponadprogowych zamówień publicznych ( nadlimitní veřejné zakázky ); - limit przewidziany dla uproszczonych postępowań podprogowych w przypadku robót budowlanych wynosi obecnie Kč (dziesięć milionów koron) bez podatku VAT. Limity finansowe określone dla zamówień publicznych małego zasięgu ( veřejné zakázky malého rozsahu ): - szacowana wartość zamówienia w przypadku dostaw lub usług jest mniejsza niż Kč (jeden milion koron) bez VAT lub Kč (trzy miliony koron) bez VAT w przypadku robót budowlanych; - zamawiający jest zobowiązany do respektowania zasad przejrzystości, równego traktowania oraz zakazu dyskryminacji.

11 BIBLIOTECZKA PRZEDSIĘBIORCY / KNIHOVNIČKA PODNIKATELE 11 Nowelizacja ustawy z roku 2012: W dniu 1 kwietnia 2012 roku weszła w życie rozległa nowelizacja ustawy o zamówieniach publicznych. Zakres nowelizacji obejmował 143 zmiany w przepisach ustawy. Celem wprowadzonej nowelizacji było: - uproszczenie, uszczegółowienie oraz zwiększenie efektywności procedury zlecania zamówień publicznych, - zwiększenie przejrzystości obowiązujących przepisów, - zwiększenie równości w traktowaniu poszczególnych grup wykonawców, - wprowadzenie działań o charakterze antykorupcyjnym, - zwiększenie przejrzystości wyboru wykonawców, - wprowadzenie zasad mających na celu zwiększenie możliwości wyboru oferty najkorzystniejszej z ekonomicznego punktu widzenia, - rozszerzenie treści paragrafu 6 o zakaz dyskryminacji wykonawców z innych państw członkowskich Unii Europejskiej (szczególnie ważne dla wykonawców z Polski). Rodzaj zamawiającego Beneficjent dotacji Zamówienie publiczne Zamówienie publiczne wyższe Sposób postępowania według: małego zasięgu niż wartość przewidziana dla zamówienia publicznego małego zasięgu Publiczny, sektorowy, dotowany NIE NIE TAK ustawy o zamówieniach publicznych TAK NIE TAK ustawy o zamówieniach publicznych + zasad instytucji udzielającej dotacji NIE TAK NIE wewnętrznych zasad zamawiającego TAK TAK NIE zasad instytucji udzielającej dotacji Zamawiający niepodlegający przepisom ustawy NIE NIE TAK zasad własnych TAK NIE TAK zasad instytucji udzielającej dotacji (w przypadku dotacji wyższych niż 50% stosuje się zasady dotyczące zamawiającego dotowanego) NIE TAK NIE zasad własnych TAK TAK NIE zasad instytucji udzielającej dotacji

12 BIBLIOTECZKA PRZEDSIĘBIORCY / KNIHOVNIČKA PODNIKATELE 12 Limity zamówień publicznych obowiązujące od 1 stycznia 2012 Zgodnie z postanowieniami Rozporządzenia Komisji (UE) nr 1251/2011 z dnia 30 listopada 2011 r. zmieniającego dyrektywy 2004/17/WE, 2004/18/WE i 2009/81/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do progów obowiązujących w zakresie procedur udzielania zamówień uległy zmianie limity zamówień publicznych. Limity obowiązujące od 1 stycznia 2012 na podstawie Rozporządzenia Komisji (UE) nr 1251/2011: Rodzaj zamówienia publicznego Progi zamówień do od Zamówienia publiczne na dostawy oraz usługi zamawiane przez: Republikę Czeską oraz państwowe jednostki organizacyjne Jednostki samorządu terytorialnego oraz ich organizacje podległe Zamawiający sektorowi Kč Kč Kč Kč Kč Kč Zamówienia publiczne na roboty budowlane Kč Kč Podstawy prawne: - ustawa nr 137/2006 o zamówieniach publicznych (Zákon č. 137/2006 Sb., o veřejných zakázkách w skrócie zákon o VZ), - przepisy o charakterze wykonawczym (np. wprowadzające limity dotyczące wysokości zamówień), - przepisy prawa europejskiego (np. Dyrektywa 2004/17/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. koordynująca procedury udzielania zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych czy też Dyrektywa 2004/18/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi).

13 BIBLIOTECZKA PRZEDSIĘBIORCY / KNIHOVNIČKA PODNIKATELE 13 Źródła informacji o zamówieniach publicznych w Republice Czeskiej: Dziennik ustaw (Sbírka zákonů): Dziennik Urzędowy Zamówień publicznych (Věstník VZ): Zamówienia publiczne na stronie Ministerstwa Rozwoju Regionalnego Republiki Czeskiej (Ministerstvo pro místní rozvoj): Urząd Ochrony Konkurencji (Úřad pro ochranu hospodářské soutěže - ÚOHS): Strona internetowa Najwyższego Sądu Administracyjnego Republiki Czeskiej (Nejvyšší správní soud): Polecane lektury: 1. Komentarz do ustawy o zamówieniach publicznych (Zákon o veřejných zakázkách - komentář ). Autorzy: Raus,Neruda. 2. Komentarz do ustawy o zamówieniach publicznych (Zákon o veřejných zakázkách -- komentář ). Autor: Vilém Podešva. 3. Zamówienia publiczne - minimum prawne podczas ich zlecania (Veřejné zakázky právní minimum při jejich zadávání). Autor: Michaela Poremská. 4. Zamówienia publiczne (Veřejné zakázky). Autor: Luie Balýová. 5. Zlecanie zamówień publicznych - orzeznictwo wraz z komentarzem (Zadávání veřejných zakázek -- Judikatura s komentářem). Autor: David Raus.