Aktywność układu adrenergicznego oceniana na podstawie stężenia adrenaliny i noradrenaliny w surowicy u pacjentów z obturacyjnym bezdechem podczas snu
|
|
- Henryka Wójcik
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 PRACA ORYGINALNA ISSN Sen 2004, Tom 4, Nr 3, SEN Aktywność układu adrenergicznego oceniana na podstawie stężenia adrenaliny i noradrenaliny w surowicy u pacjentów z obturacyjnym bezdechem podczas snu The sympathetic activity estimated on the serum adrenalin and noradrenalin concentration in patients with obstructive sleep apnea syndrome Renata Rubinsztajn, Marta Kumor, Krzysztof Byśkiniewicz, Piotr Bielicki, Ryszarda Chazan Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Pneumonologii i Alergologii Akademii Medycznej w Warszawie t Abstract The sympathetic activity in patients with OSAS Introduction. The obstructive sleep apnea syndrome (OSAS) affects 2% of women and 4% man in the medial age. Patophysiology entails upper airway collapse during sleep. In this group of patients the cardiovascular disorders like hypertensions for instance are often observed. The aim of the study was estimate the symapathetic activity in patients with OSAS estimated on the serum concentration of adrenalin (A) and noradrenalin (NA). Material and methods. The study group consisted of 85 person. The control group (CG) consisted of 16 person without OSAS and study group consisted of 69 ones with OSAS. The study group (SG) was divided on the hypertension group (HA+) (n = 13) on non-hypertension group (HA ) (n = 56). The concentration of A NA was measured by HPLC method. Results. The serum concentration of A and NA in the CG was ± pg/ml and ± pg/ml. In the SG the concentration was ± pg/ml and ± ± pg/ml. In the HA+ and HA the concentrations were ± and ± ± pg/ml vs ± and ± pg/ml. There was significant difference between serum concentration of A in the CG and HA group and NA between CG and HA+ and HA were observed. There were statistical important correlation in the SG between NA and diastolic blood pressure (RRr) (r = 0.40), %apnea (r = 0.33), serum total cholesterol concentration (r = 0.35), serum uric acid concentration (UA), and between A and AHI (r = 0.34), RRr (r = 0.31), BMI (r = 0.38), UA (r = 0.32), and between AHI and %apnea (r = 0.79), BMI (r = 0.31), UA (r = 0.27). Conclusions. The sympathetic activity estimated on the serum catecholamines concentration in OSAS group is higher then in normal population. Sympathetic activity is the risk factor for cardiovascular disorders. There are statistical important correlation between sympathetic activity, AHI and %apnea what tell us about influence of night hypoxia on sympathetic activity. The sympathetic nervous system, catecholamine, obstructive sleep apnea, hypertension. Key words: obstructive sleep apnea syndrome, sympathetic activity, hypertension Adres do korespondencji: Renata Rubinsztajn Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Pneumonologii i Alergologii Akademii Medycznej ul. Banacha 1a Warszawa tel./faks: (0 22) Praca została sfinansowana z pracy własnej: Aktywność układu adrenergicznego oraz stopień zagrożenia miażdżycą u pacjentów z obturacyjnym bezdechem podczas snu (W1/2003) 89
2 SEN 2004, Tom 4, Nr 3 t Wstęp W ciągu ostatnich kilku lat systematycznie wzrasta zainteresowanie środowisk lekarskich oraz społeczeństwa problematyką zaburzeń oddychania podczas snu, wśród których najczęściej obserwuje się obturacyjny bezdech podczas snu (OSAS, obstructive sleep apnea syndrome). Według Young i wsp. [1] choroba ta może dotyczyć 2% kobiet i 4% mężczyzn w średnim wieku. Polega ona na powtarzających się zaburzeniach w przepływie powietrza, trwających dłużej niż 10 sekund. Zgodnie z kryteriami American Sleep Disorders Association and Sleep Research Society (ASDA) złotym standardem w rozpoznawaniu OSAS jest klasyczna polisomnografia [2]. Osoby z tym schorzeniem często zapadają na choroby układu krążenia: nadciśnienie tętnicze, chorobę niedokrwienną serca, udar mózgu. Wiąże się to z wieloma czynnikami neurohormonalnymi i hemodynamicznymi towarzyszącymi OSAS. Liczne badania wskazują na stałe pobudzenie układu współczulnego w tej grupie chorych [3, 4]. Wywołane jest ono między innymi odruchem z chemioi baroreceptorów wskutek powtarzających się okresów bezdechów, hipoksemii i hiperkapnii [5, 6]. Stan ten prowadzi do trwałego wzrostu ciśnienia tętniczego i zwiększonego zapotrzebowania organizmu na tlen, co z kolei, w związku z okresami hipoksji, wywołuje pobudzenie układu przywspółczulnego i bradyarytmię [7]. Najwyższą aktywność układu współczulnego stwierdza się pod koniec okresu bezdechu. Jego wzmożoną aktywność obserwuje się również w ciągu dnia, kiedy występują bezdechy i nieprawidłowości w gazometrii krwi tętniczej. Dodatkowym czynnikiem wpływającym na wzrost aktywności układu współczulnego jest otyłość, która zwykle występuje w tej grupie chorych [8]. Wynikiem zwiększonej aktywności współczulnej jest między innymi wzrost stężenia amin katecholowych w surowicy i ich wydalania z moczem [3]. Wpływ katecholamin na patogenezę nadciśnienia tętniczego i innych chorób układu krążenia może się przejawiać nie tylko działaniem wazokonstryktywnym, ale również mitogennym powodują one między innymi przerost ścian naczyń i serca, co w okresach bezdechu może być przyczyną groźnych zaburzeń rytmu. Wszystkie te elementy są odpowiedzialne za rozwój chorób układu krążenia, między innymi nadciśnienia tętniczego. Peppard i wsp. [9] wykazali wręcz, że zaburzenia oddychania podczas snu są niezależnym czynnikiem rozwoju nadciśnienia tętniczego u osób z dotychczas prawidłowymi jego wartościami. Autorzy niniejszej pracy, na podstawie dotychczasowych doniesień, podjęli badania, których celem była ocena aktywności współczulnej na podstawie stężenia katecholamin w surowicy w grupie chorych z OSAS, po uwzględnieniu współistnienia nadciśnienia tętniczego. Na przeprowadzenie tych badań wydała zgodę Komisja Bioetyczna Akademii Medycznej w Warszawie. t Materiał i metody Do badania zakwalifikowano 85 chorych (10 K/75 M). Grupa kontrolna składała się z 16 osób (1 K/15 M) w wieku lat (śr. 44,18 ± 14,60), które zgłosiły się do poradni zaburzeń oddychania podczas snu z podejrzeniem OSAS i u których na podstawie badania za pomocą zestawu Poly-Mesam wykluczono tę chorobę. Grupa badana składała się 69 chorych (9 K/60 M) w wieku lat (śr. 50,19 ± 10,38) z niedawno rozpoznanym OSAS. Grupę tę podzielono na 2 podgrupy w zależności od współistnienia nadciśnienia tętniczego: na podgrupę chorych z nadciśnieniem tętniczym (NT+), która składała się 13 pacjentów, oraz podgrupę osób bez nadciśnienia tętniczego (NT ) złożoną z 56 chorych. Grupy badana i kontrolna nie różniły istotnie pod względem wieku chorych, wartości wskaźnika masy ciała (BMI, body mass index) i spoczynkowej czynności serca. Zakwalifikowani do badania pacjenci nie byli poddawani terapii lekami z grupy a- i b-blokerów oraz inhibitorów konwertazy angiotensyny. W tabeli 1 przedstawiono charakterystykę grup badanej i kontrolnej. Metoda Wszyscy zakwalifikowani do badania wstępnie wypełnili wystandaryzowaną ankietę, zawierającą pytania dotyczące zaburzeń oddychania podczas snu. Ponadto, przeprowadzono pełne badania podmiotowe i przedmiotowe. Następnie pacjentów zbadano za pomocą zestawu Poly-Mesam (Madaus Medizin Elektronik, Niemcy), który umożliwia rejestrację ruchów oddechowych klatki piersiowej i brzucha, kontrolę przepływu powietrza w drogach oddechowych, częstości tętna i wysycenia krwi tętniczej tlenem, a także zapis pozycji ciała i dźwięków oddechowych. Na podstawie tego badania u wszystkich Tabela 1. Charakterystyka grup badanej i kontrolnej Grupa n Wiek NT+ BMI Czynność serca RRs/RRr K M (śr. ± SD) n [kg/m 2 ] (pobudzenia/min) [mm Hg] Zakres Grupa kontrolna 16 44,2±14,6 2 27,66±3,08 73,8±12,0 130±11,83/ (22,1 33,3) /80±12,65 Grupa badana 69 50,2±10, ,20±6,20 79,0±10,1 131±20,57/ (22,8 58,8) /87,0±13,35 NT nadciśnienie tętnicze; RRs/RRr ciśnienie tętnicze skurczowe/rozkurczowe; SD (standard deviation) odchylenie standardowe 90
3 Renata Rubinsztajn i wsp., Aktywność układu współczulnego u pacjentów z OSAS SEN pacjentów oceniono liczbę bezdechów oraz spłyceń oddechu przypadających na jedną godzinę snu (RDI, respiratory disturbance index). U chorych z RDI większym niż 10 i/lub objawami senności w ciągu dnia wykonano badanie polisomnograficzne za pomocą aparatury SOMNO- STAR 4250 (Sensor Medics, Stany Zjednoczone). Badanie to polega na całonocnym zapisie dwóch grup parametrów: a) do oceny struktury snu rejestruje się elektroencefalogram (EEG), elektrookulogram (EOG) i elektromiogram (EMG); b) do wykrycia oraz oceny rodzaju zaburzeń oddychania w czasie snu rejestruje się przepływ powietrza przez drogi oddechowe, ruchy oddechowe klatki piersiowej i brzucha oraz wysycenie krwi tętniczej tlenem. Dodatkowo wykonuje się zapis elektrokardiograficzny (EKG) z okolicy przedsercowej. Za kryterium rozpoznawcze przyjęto łączny wskaźnik bezdechów oraz okresów spłyconego oddychania przypadających na jedną godzinę snu (AHI, apnea + hypopnea index) większy niż 10. W pracowni polisomnografii Kliniki Pneumonologii Akademii Medycznej za definicję spłycenia przyjęto obniżenie amplitudy przepływu powietrza o co najmniej 50%, połączone ze zmniejszeniem wysycenia krwi tętniczej tlenem o ponad 4% i/lub wybudzeń trwających dłużej niż 10 sekund. Za bezdech natomiast uważa się zanik przepływu powietrza przez drogi oddechowe trwający ponad 10 sekund [10]. Po rozpoznaniu OSAS (AHI > 10) u wszystkich badanych oznaczono stężenia adrenaliny (A) i noradrenaliny (NA) w surowicy metodą HPLC (high-preformance liquid chromatography) przy użyciu zestawu firmy BIO- RAD. Krew do badania pobierano rano, na czczo oraz po 30-minutowym odpoczynku. Ponadto, wykonano podstawowe badania biochemiczne: lipidogram, stężenia kwasu moczowego i glukozy w surowicy. t Wyniki W badanej grupie chorych z OSAS średnie wartości stężeń A i NA wyniosły odpowiednio 62,28 ± 29,38 pg/ml i 511,54 ± 163,97 pg/ml. W grupie chorych bez współistniejącego nadciśnienia tętniczego stężenia A i NA były statystycznie istotnie wyższe niż w grupie kontrolnej (p < 0,05): 60,23 ± 27,03 pg/ml i 505,96 ± 158,24 pg/ml vs. 47,71 ± 27,3 pg/ml i 447,90 ± 102,6 pg/ml, natomiast w grupie ze współistniejącym nadciśnieniem tętniczym średnie wartości stężeń A i NA wyniosły odpowiednio: 75,51 ± 39,07 pg/ml i 539,46 ± 196,24 pg/ml. Różnica stężenia NA w tej podgrupie była statystycznie istotnie wyższa w stosunku do grupy kontrolnej (p < 0,05), w przeciwieństwie do stężenia A (p > 0,01). W tabeli 2 przedstawiono zakres i wartości średnie stężeń adrenaliny i noradrenaliny w badanych grupach. W wykonanym badaniu polisomnograficznym stwierdzono wyższe wartości wskaźnika AHI i ilości czasu spędzonego w bezdechu (%apnea) w grupie chorych ze współistniejącym nadciśnieniem tętniczym. W tabeli 3 przedstawiono wyniki badania polisomnograficznego w grupie badanej po uwzględnieniu współwystępowania tego schorzenia. Badane grupy nie różniły się istotnie pod względem wartości lipidogramu oraz stężeń kwasu moczowego i glukozy na czczo (tab. 4). Tabela 2. Stężenie katecholamin w surowicy w badanych grupach Parametr Grupa kontrolna Grupa badana Grupa badana NT+ Grupa badana NT n Stężenie adrenaliny [pg/ml] 47,71±27,30 62,28±29,38 75,51±39,07 60,23±27, ** ,6 28,3 144,6 10,2 132** Stężenie noradrenaliny [pg/ml] 447,90±102,6 511,54±163,97 539,46±196,24 505,96±158,24 232,0 626,4** 194,6 892,4 194,6 847,1 266,0 892,4** **p < 0,05; NT nadciśnienie tętnicze Tabela 3. Wyniki wybranych parametrów badania polisomnograficznego Parametr Grupa badana Grupa badana NT+ Grupa badana NT n AHI 49,23±24,7 57,77±28,84 46,92± 23,9 10,0 118,7 12,4 118, %apnea 26,93±16,81 34,26±19,06 25,0± 15, , Średnia saturacja 89,55±4,50 89,00±4,69 89,69± 4, Minimalna saturacja 72,44±12,20 65,00±18,00 74,30±9, ** 50 87** **p < 0,05; AHI (apnea + hypopnea index) łączny wskaźnik bezdechów oraz okresów spłyconego oddychania przypadajacych na 1 godzinę snu; %apnea ilość czasu spędzonego w bezdechu; NT nadciśnienie tętnicze 91
4 SEN 2004, Tom 4, Nr 3 Tabela 4. Wyniki pozostałych badań biochemicznych w grupie kontrolnej i grupach badanych Parametr Grupa Grupa Grupa Grupa kontrolna badana badana NT+ badana NT n Stężenie cholesterolu 198,5±29,4 213,78±38,59 216,92±45,66 212,91±36,91 całkowitego [mg/dl] ,0 303, Stężenie cholesterolu 52,2±11,6 48,07±13,03 52,16±8,9 46,85±13,90 frakcji HDL [mg/dl] ,0 64, Stężenie cholesterolu 111,2±27,8 127,28±31,75 125,18±33,14 127,94±31,76 frakcji LDL [mg/dl] Stężenie triglicerydów [mg/dl] 156,8±173,6 196,91±148,74 199,15±146,21 196,23±151, ,7 Stężenie kwasu 5,8±1,1 5,73±1,40 6,14±1,52 5,61±1,36 moczowego [mg/dl] 3,9 8,0 3,0 9,5 4,1 9,5 3,0 7,9 Glukoza na czczo [mg/dl] 80,2±11,8 92,81±21,19 88,54±14,26 94,0±22, ,0 215 NT nadciśnienie tętnicze Tabela 5. Istotne statystycznie wskaźniki korelacji w grupie badanej Parametr n Stężenie noradrenaliny Stężenie adrenaliny AHI [pg/ml] [pg/ml] AHI 69 NS 0,34 RRr [mm Hg] 0,40 0,31 NS %apnea 0,33 NS 0,79 Stężenie cholesterolu całkowitego [mg/dl] 0,35 NS NS BMI [kg/m 2 ] NS 0,38 0,31 Stężenie kwasu moczowego [mg/dl] 0,51 0,32 0,27 RRs/RRr ciśnienie tętnicze skurczowe/rozkurczowe; AHI (apnea + hypopnea index) łączny wskaźnik bezdechów oraz okresów spłyconego oddychania przypadających na jedną godzinę snu; %apnea ilość czasu spędzonego w bezdechu; BMI (body mass index) wskaźnik masy ciała; NS nieistotne statystycznie Wśród badanych pacjentów z OSAS wykazano statystycznie istotne korelacje, które przedstawiono w tabeli 5. t Dyskusja Pobudzenie układu współczulnego można badać metodą mikroneurografii, która charakteryzuje się bardzo wysoką czułością i powtarzalnością [11], a także określając stężenia katecholamin w surowicy i w moczu [12], chromograniny A w surowicy [13] czy też mierząc ciśnienie tętnicze i tętno [14]. W piśmiennictwie jest wiele prac Narkiewicza i wsp., którzy badali stopień pobudzenia układu współczulnego metodą mikroneurografii. W badaniu u osób otyłych z OSAS lub bez tego schorzenia wykazano istotnie statystycznie wyższy poziom pobudzenia układu współczulnego u tych pacjentów niż w grupie z izolowaną otyłością (MSNA: 42 ± 3 vs. 61 ± 8 wyładowań/100 pobudzeń serca i 28 ± 3 vs. 41 ± 4 wyładowań/min). Aktywność współczulna korelowała ze średnim ciśnieniem tętniczym w grupie chorych z OSAS [3]. W innym badaniu tego samego autora, w którym oceniano między innymi funkcję chemoreceptorów obwodowych, stwierdzono istotną statystycznie większą aktywność układu współczulnego u osób z OSAS niż w grupie kontrolnej (44 ± 4 vs. 30 ± 3 wyładowania/min) i wykazano hamowanie aktywności współczulnej w grupie oddychającej 100-procentowym tlenem w porównaniu do grupy oddychającej powietrzem atmosferycznym, co odnotowano zarówno w badaniu mikroneurograficznym, jak i w pomiarze częstości akcji serca. Taka reakcja, zdaniem autorów, świadczy o upośledzeniu funkcji chemoreceptorów obwodowych w tej grupie chorych [15]. Również badacze, którzy oceniali aktywność układu sympatycznego, oznaczając stężenie katecholamin w surowicy oraz ich wydzielanie w moczu, uzyskali podobne wyniki. Carlson i wsp. [16] badali aktywność układu współczulnego u 11 pacjentów z OSAS i w porównaniu z grupą kontrolną stwierdzili wyższą aktywność układu współczulnego w grupie chorych stosując zarówno metodę mikroneurografii, jak i pomiar stężenia NA w krwi tętniczej i żylnej. 92
5 Renata Rubinsztajn i wsp., Aktywność układu współczulnego u pacjentów z OSAS SEN Nie wykazano jednak, aby współistnienie nadciśnienia tętniczego wpłynęło na wynik badania. Autorzy odnotowali natomiast dodatnią korelację między spoczynkową aktywnością układu współczulnego a wartością rozkurczowego ciśnienia tętniczego. Uzyskane wartości stężenia noradrenaliny korelowały ze stopniem pobudzenia układu współczulnego ocenianego metodą mikroneurografii. Nie stwierdzono natomiast zależności między stężeniem noradrenaliny a wartością ciśnienia tętniczego [16]. Wzrost wydzielania metabolitów NA w moczu i dodatnią korelację ze stopniem ciężkości choroby stwierdzono również w innym badaniu u 116 chorych z OSAS z towarzyszącym nadciśnieniem tętniczym [17]. Dodatkowym czynnikiem, który wpływa na aktywność współczulną, jest współistnienie niewydolności serca. Solin i wsp. [18] wykazali większe wydzielanie NA z moczem u chorych z OSAS ze współistniejącą niewydolnością serca niż u pacjentów wydolnych krążeniowo (19,7 ± 12,3 nmol/mmol vs. 32,2 ± 20,2 nmol/mmol kreatyniny). Zaobserwowano także wyższą aktywność współczulną u chorych z centralnymi zaburzeniami oddychania podczas snu bez hiperkapnii niż u pacjentów z OSAS (43,9 ± 24,1 nmol/mmol vs. 24,0 ± 10,8 nmol/mmol kreatyniny) [18]. Autorzy niniejszej pracy w badaniach własnych wykazali wzrost aktywności układu współczulnego oceniany na podstawie pomiaru stężenia katecholamin (A:NA) w surowicy w grupie osób z obturacyjnym bezdechem podczas snu w porównaniu z grupą kontrolną (47,71 ± 27,30 pg/ml vs. 62,28 ± 29,38 pg/ /ml:447,90 ± 102,6 pg/ml vs. 511,54 ± 163,97 pg/ml). Różnica w aktywności układu współczulnego była widoczna również po uwzględnieniu współwystępowania nadciśnienia tętniczego, będącego dodatkowym czynnikiem pobudzającym ten układ (A:NA 60,23 ± 27,03 pg/ml:505,96 ± 158,24 pg/ml w grupie osób z prawidłowym ciśnieniem tętniczym vs. 75,51 ± 39,07 pg/ml: :539,46 ± 196,24 pg/ml w grupie pacjentów z nadciśnieniem). Zaobserwowano jednocześnie istotne statystycznie korelacje między stężeniem NA w surowicy a średnim ciśnieniem rozkurczowym i czasem spędzonym w bezdechu (%apnea) oraz stężeniem adrenaliny i wskaźnikami AHI, a także BMI. Istnienie korelacji między stężeniem NA i %apnea świadczy o wpływie hipoksji na pobudzenie układu współczulnego. Peled i wsp. [19], mierząc wydzielanie NA z moczem, wykazali, że nocna hipoksja bardziej wpływa na aktywność współczulną i poranne wartości ciśnienia tętniczego niż przerywanie ciągłości snu. Loredo i wsp. [20] dowiedli natomiast, że wpływ przebudzeń na aktywność współczulną w ciągu dnia niezależny od RDI i wartości nocnej saturacji. Natomiast Ziegler i wsp. [21] w grupie 65 chorych z OSAS badali między innymi wpływ hipoksji na wydzielanie NA w moczu (892 ng/min vs ng/min) i jednocześnie wykazali większe wydzielanie NA u chorych z prawidłowym ciśnieniem tętniczym. Wiadomo, że leczenie chorych z OSAS za pomocą metody n-cpap (nasal continuous positive airway pressure) wpływa na zmniejszenie aktywności współczulnej, zapobiegając w ten sposób rozwojowi groźnych dla życia powikłań ze strony układu krążenia. Wydaje się zatem celowym rozpowszechnianie wiedzy na temat OSAS i tworzenie nowych stanowisk do badań polisomnograficznych, by umożliwić szybką diagnostykę w tej wciąż rosnącej grupie chorych. t Wnioski 1. U chorych z OSAS stwierdza się pobudzenie aktywności układu współczulnego, oceniane na podstawie stężenia katecholamin w surowicy. 2. Współistnienie OSAS i nadciśnienia tętniczego objawia się wyższym stopniem pobudzenia współczulnego niż w poszczególnych jednostkach chorobowych rozpatrywanych osobno. 3. Wykazano dodatnią korelację między pobudzeniem współczulnym a AHI i czasem spędzonym w bezdechu (%apnea), co świadczy o wpływie hipoksji nocnej na aktywność współczulną w czasie dnia. t Streszczenie Aktywność układu współczulnego u pacjentów z OSAS Wstęp. Obturacyjny bezdech podczas snu (OSAS) dotyczy 2% kobiet i 4% mężczyzn w średnim wieku. Choroba ta polega na powtarzających się zaburzeniach w przepływie powietrza powyżej dróg oddechowych, trwających powyżej 10 s. W tej grupie pacjentów często obserwuje się współwystępowanie chorób układu krążenia, w tym nadciśnienia tętniczego. Celem pracy była ocena aktywności układu współczulnego na podstawie wartości stężenia adrenaliny (A) i noradrenaliny (NA) w surowicy u chorych z OSAS. Materiał i metody. Do badania zakwalifikowano 85 osób. Grupa kontrolna (GK) składała się z 16 zdrowych, chrapiących osób, grupa badana natomiast z 69 pacjentów z OSAS. Grupę badaną podzielono na podgrupę z nadciśnieniem tętniczym (GB NT+) (n = 13) i podgrupę bez nadciśnienia tętniczego (GB NT ) (n = 56). Stężenie katecholamin oznaczano w surowicy krwi metodą HPLC. 93
6 SEN 2004, Tom 4, Nr 3 Wyniki. W grupie kontrolnej wartości stężenień A i NA wyniosły 47,71 ± 27,30 pg/ml i 447,90 ± 102,6 pg/ml. Natomiast w grupie badanej odpowiednio: 62,28 ± 29,38 pg/ml i 511,54 ± 163,97 pg/ml. Po uwzględnieniu współwystępowania nadciśnienia tętniczego stężenia A i NA wyniosły w badanych podgrupach: GB NT+ vs. GB NT : 75,51 ± 39,07 pg/ml i 539,46 ± ± 196,24 pg/ml vs. 60,23 ± 27,03 pg/ml i 505,96 ± 158,24 pg/ml. Autorzy wykazali statystycznie istotną różnicę między stężeniem A w GK i GB NT oraz między stężeniem NA w grupie kontrolnej i podgrupach GB NT+ i GB NT. Ponadto, autorzy niniejszego artykułu wykazali istnienie statystycznie istotnych korelacji w grupach badanych między stężeniem NA a ciśnieniem rozkurczowym (RRr) (r = 0,40), odsetkiem czasu, jaki bezdech zajmował podczas snu (%apnea) (r = 0,33), stężeniem cholesterolu całkowitego (r = 0,35), stężeniem kwasu moczowego oraz między stężeniem A a wskaźnikiem AHI (r = 0,34), RRr (r = 0,31), BMI (r = 0,38), stężeniem kwasu moczowego (r = 0,32) oraz między wskaźnikiem AHI i %apnea (r = 0,79) oraz BMI (r = 0,31) a stężeniem kwasu moczowego (r = 0,27). Wnioski. U chorych z OSAS stwierdzono pobudzenie aktywności układu współczulnego oceniane za pomocą pomiaru stężenia katecholamin w surowicy. Wykazano również, że pobudzenie układu współczulnego wpływa na rozwój chorób układu krążenia, w tym na nadciśnienie tętnicze. Ponadto, współistnienie OSAS i nadciśnienia tętniczego objawia się wyższym stopniem pobudzenia współczulnego. Wykazano także dodatnią korelację między pobudzeniem współczulnym a AHI i czasem spędzonym w bezdechu (%apnea), co świadczy o wpływie hipoksji nocnej na aktywność współczulną w czasie dnia. Słowa kluczowe: obturacyjny bezdech podczas snu, układ współczulny, nadciśnienie tętnicze t Piśmiennictwo 1. Young T., Palta M., Dempsey J., Skatrud J., Weber S., Badr S. The occurrences of sleep-disordered breathing among middle- -aged adults. N. Engl. J. Med. 1993; 328: American Sleep Disorders Association and Sleep Research Society. ASDA standards of practice. Practice parameters for the use of portable recording in the assessment of obstructive sleep apnea. Sleep 1994; 17: Przybyłowski T. Ciśnienie tętnicze krwi oraz katecholaminy wydalane z moczem u chorych z zespołem obturacyjnych bezdechów w czasie snu. Praca doktorska. Akademia Medyczna w Warszawie, Narkiewicz K., van de Borne P.J., Cooley R.L. i wsp. Sympathetic activity in obese subjects with and without obstructive sleep apnea. Circulation 1998; 98: Trzebski A. Aktywność układu współczulnego w neurogennym nadciśnieniu tętniczym i jej modulacja przez odruch z baroreceptorów i chemoreceptorów. W: Nadciśnienie neurogenne. Szczepańska- -Sadowska E., Trzebski A., Januszewicz W., Januszewicz A. red. PWN, Warszawa 1998; Somers V., Myken M., Clary M. i wsp. Sympathetic neural mechanism in obstructive sleep apnea. J. Clin. Invest. 1995; 96: Narkiewicz K. Rola układu współczulnego w etiopatogenezie nadciśnienia tętniczego u chorych z zespołem obturacyjnego bezdechu podczas snu. Kardiol. Pol. 2002; 56: I36 I Parati G. Obesity, hypertension and sympathetic nervous system. J. Hypertens. 2002; 20: Peppard P., Young T., Palta M., Skatrud J. Prospective study between sleep-disordered breathing and hypertension. N. Engl. J. Med. 2000; 342: Byśkiniewicz K. Obturacyjny bezdech podczas snu. W: Pneumonologia i alergologia praktyczna wybrane jednostki chorobowe. Chazan R. red. a-medica press, Bielsko-Biała 2001; Delius W., Hagbarth K., Hongell A., Wallin B. General characteristics of sympathetic activity in human muscle nerves. Acta Physiol. Scand. 1972; 84: Ceconi C., Curello S., Ferrari R. Catecholamines: the cardiovascular and neuroendocrine system. Europ. Heart J. 1998; 19 (supl. F): F2 F Rubinsztajn R. Aktywność układu adrenergicznego oceniana na podstawie stężenia chromograniny A w zależności od stopnia niewydolności serca. Pol. Arch. Med. Wew. 2001; 3: Salo T., Jula A., Piha J. i wsp. Comparison of autonomic withdrawal in men with obstructive sleep apnea syndrome, systemic hypertension and neither condition. Am. J. Cardiol. 2000; 85: Narkiewicz K., van de Borne P., Montano N. Contribution of tonic chemoreflex activation to sympathetic activity and blood pressure in patients with obstructive sleep apnea. Circulation 1998; 97: Carlson J., Hedner J., Elam M., Ejnell H., Sellgren J., Wallin B. Augmented resting sympathetic activity in awake patients with obstructive sleep apnea. Chest 1993; 103: Elmasry A., Lindberg E., Hedner J., Janson C., Boman G. Obstructive sleep apnea and urine catecholamines in hypertensive males: a population-based study. Eur. Respir. J. 2002; 19: Solin P., Kayne D., Little P. Bergin P., Richardson M., Naughton M. Impact of sleep apnea on sympathetic nervous system activity in heart failure. Chest 2003; 123: Peled N., Greenberg A., Pillar G., Zinder O., Levi N., Lavie P. Contributions of hypoxia and respiratory disturbance index to sympathetic activation and blood pressure in obstructive sleep apnea syndrome. Am. J. Hypertens. 1988; 11 (11Pt 1): Loredo J., Ziegler M., Ancoli-Israel S., Clausen J., Dimsdale J. Relationship of arousals from sleep to sympathetic nervous system activity an BP in obstructive sleep apnea. Chest 1999; 116: Ziegler M., Nelesen R., Mills P., Ancoli-Israel S., Kennedy B., Dimsolale J. Sleep apnea, norepinephrine-relase rate and daytime hypertension. Sleep 1997; 20:
Renata Rubinsztajn, Marta Kumor, Krzysztof Byśkiniewicz, Piotr Bielicki, Ryszarda Chazan
PRACA ORYGINALNA Wpływ 8-miesięcznego leczenia za pomocą aparatu ncpap na aktywność układu współczulnego ocenianą na podstawie stężenia adrenaliny i noradrenaliny w surowicy i na stężenie leptyny u chorych
Bardziej szczegółowoLeczenie bezdechu i chrapania
Leczenie bezdechu i chrapania Bezdech senny, to poważna i dokuczliwa choroba, dotykająca ok. 4% mężczyzn i 2% kobiet. Warto więc wykonać u siebie tzw. BADANIE POLISOMNOGRAFICZNE, które polega na obserwacji
Bardziej szczegółowoLek. Joanna Kanarek-Kucner
Lek. Joanna Kanarek-Kucner Katedra i Klinika Nadciśnienia Tętniczego i Diabetologii GUMed Kierownik Kliniki: Prof. dr hab. med. Krzysztof Narkiewicz Wpływ występowania obturacyjnego bezdechu sennego na
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE. Wstęp. Cele pracy
STRESZCZENIE Wstęp Hormon wzrostu (GH) jest jednym z najważniejszych hormonów anabolicznych promujących proces wzrastania człowieka. GH działa lipolitycznie, wpływa na metabolizm węglowodanów, białek i
Bardziej szczegółowoRenata Rubinsztajn, Marta Kumor, Krzysztof Byśkiniewicz, Ryszarda Chazan
Praca oryginalna Wpływ 3-tygodniowego leczenia za pomocą ciągłego dodatniego ciśnienia w drogach oddechowych na stężenie leptyny i homocysteiny w surowicy u chorych z obturacyjnym bezdechem podczas snu
Bardziej szczegółowoKarta badania profilaktycznego w Programie profilaktyki chorób układu krążenia
Pieczątka świadczeniodawcy nr umowy z NFZ Karta badania profilaktycznego w Programie profilaktyki chorób układu krążenia Uwaga! Kartę należy wypełnić drukowanymi literami, twierdzące odpowiedzi na pytania
Bardziej szczegółowoStopień zagrożenia miażdżycą oceniany na podstawie stężenia homocysteiny u chorych na obturacyjny bezdech podczas snu
Praca oryginalna Stopień zagrożenia miażdżycą oceniany na podstawie stężenia homocysteiny u chorych na obturacyjny bezdech podczas snu Serum concentration of homocysteine and the risk of atherosclerosis
Bardziej szczegółowoFetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym
Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym Dr n med. Katarzyna Musialik Katedra Chorób Wewnętrznych, Zaburzeń Metabolicznych i Nadciśnienia Tętniczego Uniwersytet Medyczny w Poznaniu *W
Bardziej szczegółowoKarta badania profilaktycznego w Programie profilaktyki chorób układu krążenia
Pieczątka świadczeniodawcy nr umowy z NFZ Karta badania profilaktycznego w Programie profilaktyki chorób układu krążenia Uwaga! Kartę należy wypełnić drukowanymi literami, twierdzące odpowiedzi na pytania
Bardziej szczegółowoCMC/2015/03/WJ/03. Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca
CMC/2015/03/WJ/03 Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca Dane pacjenta Imię:... Nazwisko:... PESEL:... Rozpoznane choroby: Nadciśnienie tętnicze Choroba wieńcowa Przebyty zawał
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie
Bardziej szczegółowoMateriały edukacyjne. Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego
Materiały edukacyjne Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego Klasyfikacja ciśnienia tętniczego (mmhg) (wg. ESH/ESC )
Bardziej szczegółowoPROGRAM RAZEM DLA SERCA Karta Badania Profilaktycznego
PROGRAM RAZEM DLA SERCA Karta Badania Profilaktycznego ETAP I (wypełni pielęgniarka) Imię i nazwisko:... Adres:... PESEL Wzrost:...cm Wykształcenie:... Masa ciała:...kg Zawód wykonywany:... Obwód talii:...cm
Bardziej szczegółowo1. Analiza metodologii dla właściwej oceny wydalania promotorów i inhibitorów z moczem u dzieci i młodzieży z nadmierną masą ciała.
STRESZCZENIE Kamica układu moczowego jest stanem, w którym w drogach moczowych dochodzi do powstania złogów zbudowanych z naturalnych lub patologicznych składników moczu. W ciągu ostatnich kilku dekad
Bardziej szczegółowoANALIZA PROFILU METABOLICZNEGO PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA I WSPÓŁISTNIEJĄCYM MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW
ANALIZA PROFILU METABOLICZNEGO PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA I WSPÓŁISTNIEJĄCYM MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW Rozprawa doktorska Autor: lek. Marcin Wełnicki Promotor: prof. dr hab. n. med Artur
Bardziej szczegółowoInfluence of nasal continuous positive airway pressure on response to exercise in patients with obstructive sleep apnea syndrome
Praca oryginalna Wpływ leczenia za pomocą ciągłego dodatniego ciśnienia w drogach oddechowych na reakcję na wysiłek fizyczny u chorych na obturacyjny bezdech podczas snu Influence of nasal continuous positive
Bardziej szczegółowoZaburzenia endokrynologiczne w przebiegu obturacyjnego bezdechu podczas snu
PRACA ORYGINALNA Marta Kumor, Ryszarda Chazan Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Pneumonologii i Alergologii Akademii Medycznej w Warszawie Zaburzenia endokrynologiczne w przebiegu obturacyjnego bezdechu
Bardziej szczegółowoObturacyjny bezdech podczas snu a nadciśnienie tętnicze
Włodzimierz Januszewicz, Tadeusz Przybyłowski 1, Andrzej Januszewicz 2 1 Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych i Pneumonologii Akademii Medycznej w Warszawie 2 Klinika Nadciśnienia Tętniczego Instytutu
Bardziej szczegółowoAKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Cukrzyca co powinniśmy wiedzieć
AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Cukrzyca co powinniśmy wiedzieć Cukrzyca jest chorobą metaboliczną, której głównym objawem jest podwyższone stężenie glukozy we krwi (hiperglikemia). Stan taki
Bardziej szczegółowoNADCIŚNIENIE ZESPÓŁ METABOLICZNY
NADCIŚNIENIE ZESPÓŁ METABOLICZNY Poradnik dla pacjenta i jego rodziny Konsultacja: prof. dr hab. med. Zbigniew Gaciong CO TO JEST ZESPÓŁ METABOLICZNY Nadciśnienie tętnicze (inaczej podwyższone ciśnienie
Bardziej szczegółowoWartość subklinicznych uszkodzeń narządowych w ocenie ryzyka sercowonaczyniowego. ma znaczenie?
Wartość subklinicznych uszkodzeń narządowych w ocenie ryzyka sercowonaczyniowego czy płeć ma znaczenie? dr n. med. Lucyna Woźnicka-Leśkiewicz Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Bardziej szczegółowoUrząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: /14:10: listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą
14 listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą Cukrzyca jest chorobą, która staje się obecnie jednym z najważniejszych problemów dotyczących zdrowia publicznego. Jest to przewlekły i postępujący proces
Bardziej szczegółowoAnaliza fali tętna u dzieci z. doniesienie wstępne
Analiza fali tętna u dzieci z chorobami kłębuszków nerkowych doniesienie wstępne Piotr Skrzypczyk, Zofia Wawer, Małgorzata Mizerska-Wasiak, Maria Roszkowska-Blaim Katedra i Klinika Pediatrii i Nefrologii
Bardziej szczegółowoEpidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę?
Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę? Piotr Ponikowski Klinika Chorób Serca Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Ośrodek Chorób Serca Szpitala Wojskowego we Wrocławiu Niewydolność
Bardziej szczegółowoZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ ( )
ZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ (2015-08-03) PROFILAKTYKA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA ADRESACI - Osoby zadeklarowane do lekarza POZ, w wieku 35, 40, 45,
Bardziej szczegółowoOcena jakości życia pacjentów chorujących na nadciśnienie tętnicze według ankiety SF-36
PRACE STUDENCKICH KÓŁ NAUKOWYCH PRACA ORYGINALNA Ocena jakości życia pacjentów chorujących na nadciśnienie tętnicze według ankiety SF-36 The assessment of hypertesive patients life quality according to
Bardziej szczegółowoWydział Elektroniki Telekomunikacji i Informatyki
Projekt badawczy nr N N518 292740 pt.: Opracowanie adaptacyjnego algorytmu sterowania autorskim aparatem zapobiegającym powstawaniu epizodów bezdechu sennego realizowany jest we współpracy Katedry Systemów
Bardziej szczegółowoEpidemiologia zaburzeń oddychania w czasie snu
Epidemiologia zaburzeń oddychania w czasie snu Jakub Radliński Zakład Fizjopatologii Układu Oddechowego Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc Oddział terenowy im. Jana i Ireny Rudników w Rabce - Zdroju Zaburzenia
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 1 do zarządzenia Nr 53/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program profilaktyki chorób układu krążenia
Program profilaktyki chorób układu krążenia 1 I. UZASADNIENIE CELOWOŚCI WDROŻENIA PROGRAMU PROFILAKTYKI CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA, zwanego dalej Programem. 1. Opis problemu zdrowotnego. Choroby układu krążenia
Bardziej szczegółowoAnaliza czynników determinujących akceptację leczenia obturacyjnego bezdechu podczas snu metodą ncpap.
Praca oryginalna Analiza czynników determinujących akceptację leczenia obturacyjnego bezdechu podczas snu metodą ncpap. Factors determining the decision to initiate ncpap therapy in patients with obstructive
Bardziej szczegółowoVIDEOMED ZAKŁAD ELEKTRONICZNY
y przeznaczone do diagnostyki różnych rodzajów zaburzeń snu. Międzynarodowa Klasyfikacja Zaburzeń Snu (ICSD) opisuje różne rodzaje zaburzeń, takich jak zespół obturacyjnego lub centralnego bezdechu sennego,
Bardziej szczegółowolek. Olga Możeńska Ocena wybranych parametrów gospodarki wapniowo-fosforanowej w populacji chorych z istotną niedomykalnością zastawki mitralnej
lek. Olga Możeńska Ocena wybranych parametrów gospodarki wapniowo-fosforanowej w populacji chorych z istotną niedomykalnością zastawki mitralnej Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr
Bardziej szczegółowoObturacyjny Bezdech Podczas Snu u pacjentów pracujących w trybie zmianowym. Obstructive Sleep Apnea in Shift Workers
Praca oryginalna Obturacyjny Bezdech Podczas Snu u pacjentów pracujących w trybie zmianowym Obstructive Sleep Apnea in Shift Workers Marcin Paciorek *, Krzysztof Byśkiniewicz, Piotr Bielicki, Ryszarda
Bardziej szczegółowoCzy zmniejszenie spożycia fruktozy może obniżyć ciśnienie tętnicze i poprawić elastyczność naczyń krwionośnych?
Czy zmniejszenie spożycia fruktozy może obniżyć ciśnienie tętnicze i poprawić elastyczność naczyń krwionośnych? Małgorzata Stańczyk 1, Daria Tomczyk 1, Justyna Topolska- Kusiak 2, Monika Grzelak 1, Piotr
Bardziej szczegółowoRecenzja rozprawy doktorskiej lekarz Katarzyny Szaulińskiej pt: Obturacyjny bezdech senny u chorych na schizofrenię
dr hab. n. med. Maria Radziwoń - Zaleska Katedra i Klinika Psychiatryczna Warszawski Uniwersytet Medyczny 00 665 Warszawa ul. Nowowiejska 27 Recenzja rozprawy doktorskiej lekarz Katarzyny Szaulińskiej
Bardziej szczegółowoZnaczenie wczesnego wykrywania cukrzycy oraz właściwej kontroli jej przebiegu. Krzysztof Strojek Śląskie Centrum Chorób Serca Zabrze
Znaczenie wczesnego wykrywania cukrzycy oraz właściwej kontroli jej przebiegu Krzysztof Strojek Śląskie Centrum Chorób Serca Zabrze Czynniki ryzyka rozwoju i powikłania cukrzycy Nadwaga i otyłość Retinopatia
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET WARMIŃSKO MAZURSKI W OLSZTYNIE
UNIWERSYTET WARMIŃSKO MAZURSKI W OLSZTYNIE Katarzyna Myszka Podgórska Ocena częstości występowania zespołu metabolicznego u osób z przypadkowo wykrytymi guzami nadnerczy z prawidłową aktywnością hormonalną
Bardziej szczegółowoUSG Power Doppler jest użytecznym narzędziem pozwalającym na uwidocznienie wzmożonego przepływu naczyniowego w synovium będącego skutkiem zapalenia.
STRESZCZENIE Serologiczne markery angiogenezy u dzieci chorych na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów - korelacja z obrazem klinicznym i ultrasonograficznym MIZS to najczęstsza przewlekła artropatia
Bardziej szczegółowoAKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Cukrzyca co powinniśmy wiedzieć
AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Cukrzyca co powinniśmy wiedzieć Cukrzyca jest chorobą metaboliczną, której głównym objawem jest podwyższone stężenie glukozy we krwi (hiperglikemia). Stan taki
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE Celem głównym Materiał i metody
STRESZCZENIE Choroby układu krążenia od lat pozostają jedną z głównych przyczyn śmierci w Europie. W licznych badaniach opisano czynniki ryzyka, które predysponują do rozwoju miażdżycy i wystąpienia choroby
Bardziej szczegółowolek. Wojciech Mańkowski Kierownik Katedry: prof. zw. dr hab. n. med. Edward Wylęgała
lek. Wojciech Mańkowski Zastosowanie wzrokowych potencjałów wywołanych (VEP) przy kwalifikacji pacjentów do zabiegu przeszczepu drążącego rogówki i operacji zaćmy Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych
Bardziej szczegółowoElektryczna aktywność mózgu. Polisomnografia
Elektryczna aktywność mózgu Polisomnografia Badanie polisomnograficzne elektroencefalografia(eeg) rejestracja bioelektrycznej aktywności mózgu elektromiografia(emg) rejestracja napięcia mięśniowego elektrookulografia(eog)-
Bardziej szczegółowoRejestr codziennej praktyki lekarskiej dotyczący cy leczenia nadciśnienia nienia tętniczego t tniczego. czynnikami ryzyka sercowo- naczyniowego
Rejestr codziennej praktyki lekarskiej dotyczący cy leczenia nadciśnienia nienia tętniczego t tniczego współwyst występującego z innymi czynnikami ryzyka sercowo- naczyniowego Nr rejestru: HOE 498_9004
Bardziej szczegółowoOcena ryzyka sercowo naczyniowego w praktyce Katedra i Zakład Lekarza Rodzinnego Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w Toruniu
Ocena ryzyka sercowo naczyniowego w praktyce Katedra i Zakład Lekarza Rodzinnego Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w Toruniu 2018-03-15 Czym jest ryzyko sercowo naczyniowe? Ryzyko sercowo-naczyniowe to
Bardziej szczegółowoZespół Metaboliczny w praktyce chirurga naczyniowego
Zespół Metaboliczny w praktyce chirurga naczyniowego Wacław Karakuła Katedra i Klinika Chirurgii Naczyń i Angiologii U.M. w Lublinie Kierownik Kliniki prof. Tomasz Zubilewicz Lublin, 27.02.2016 Zespół
Bardziej szczegółowoChrapanie i bezdech senny
Chrapanie i bezdech senny aktualnym wyzwaniem współczesnej medycyny Jacek Wolf Metody matematyczne w medycynie 07.02.2013 Zakład Nadciśnienia Tętniczego Katedra Nadciśnienia Tętniczego i Diabetologii,
Bardziej szczegółowoMiara Praca Moc Ciśnienie Temperatura. Wyjaśnij pojęcia: Tętno: . ( ) Bradykardia: Tachykardia:
Imię i nazwisko. Sprawozdanie 1 Ocena:. Podpis.. Data oddania Data i podpis Przyporządkuj podane symbole jednostek do odpowiednich zmiennych. Miara Praca Moc Ciśnienie Temperatura Jednostka stopień Celcjusza
Bardziej szczegółowoNadciśnienie tętnicze. Prezentacja opracowana przez lek.med. Mariana Słombę
Nadciśnienie tętnicze Prezentacja opracowana przez lek.med. Mariana Słombę EPIDEMIOLOGIA: Odsetek nadciśnienia tętniczego w populacji Polski w wieku średnim (36-64 lat) wynosi 44-46% wśród mężczyzn i 36-42%
Bardziej szczegółowoObturacyjny bezdech senny i nadciśnienie tętnicze
PRACA ORYGINALNA Zbigniew Gaciong 1, Jacek Wolf 2, Krzysztof Narkiewicz 2 1 Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Nadciśnienia Tętniczego i Angiologii Akademii Medycznej w Warszawie 2 Regionalne Centrum
Bardziej szczegółowoOcena zależności pomiędzy stężeniami wifatyny i chemeryny a nasileniem łuszczycy, ocenianym za pomocą wskaźników PASI, BSA, DLQI.
Uniwersytet Medyczny w Lublinie Katarzyna Chyl-Surdacka Badania wisfatyny i chemeryny w surowicy krwi u chorych na łuszczycę Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych streszczenie Promotor Prof. dr hab.
Bardziej szczegółowoPułapki farmakoterapii nadciśnienia tętniczego. Piotr Rozentryt III Katedra i Kliniczny Oddział Kardiologii Śląskie Centrum Chorób Serca, Zabrze
Pułapki farmakoterapii nadciśnienia tętniczego Piotr Rozentryt III Katedra i Kliniczny Oddział Kardiologii Śląskie Centrum Chorób Serca, Zabrze Leczenie nadciśnienia tętniczego versus leczenie chorego
Bardziej szczegółowoLek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych.
Lek. Ewelina Anna Dziedzic Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych. Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych Promotor: Prof. dr hab. n. med. Marek Dąbrowski
Bardziej szczegółowoOsoby z cukrzycą pomagają innym prewencja cukrzycy w rodzinie
3 Osoby z cukrzycą pomagają innym prewencja cukrzycy w rodzinie Samokontrolne, przesiewowe rozpoznanie ryzyka stanu przedcukrzycowego lub cukrzycy utajonej mogą wykonać pacjenci w swoich rodzinach. W praktyce
Bardziej szczegółowoCzy mamy dowody na pozalipidoweefekty stosowania statyn?
Czy mamy dowody na pozalipidoweefekty stosowania statyn? Zbigniew Gaciong Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Nadciśnienia Tętniczego i Angiologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny Definicja Plejotropia,
Bardziej szczegółowo2 Porady w zakresie obrazu chorobowego
Rozdział 2 2 Porady w zakresie obrazu chorobowego W niniejszym rozdziale przedstawiona jest choroba nadciśnieniowa, choroba wieńcowa serca i niewydolność mięśnia sercowego. Dodatkowe ryzyko wystąpienia
Bardziej szczegółowoOcena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży
Ewa Racicka-Pawlukiewicz Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych PROMOTOR: Dr hab. n.
Bardziej szczegółowoCharakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego
Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 3 do materiałów informacyjnych PRO
SZCZEGÓŁOWY OPIS ŚWIADCZEŃ I ZASAD ICH UDZIELANIA ORAZ WYMAGANIA WOBEC ŚWIADCZENIODAWCÓW W PROGRAMIE PROFILAKTYKI CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA 1. OPIS ŚWIADCZEŃ 1) objęcie przez świadczeniodawcę Programem świadczeniobiorców,
Bardziej szczegółowoUstąpienie niewydolności oddychania i poliglobulii po zastosowaniu aparatu CPAP u chorego z ciężką postacią obturacyjnego bezdechu sennego
PRACA KAZUISTYCZNA Robert Pływaczewski 1, Damian Korzybski 2, Barbara Kazanecka 2, Luiza Jonczak 1, Dorota Górecka 2, Paweł Śliwiński 1 1 Zakład Diagnostyki i Leczenia Niewydolności Oddychania Instytutu
Bardziej szczegółowoCystatin C as potential marker of Acute Kidney Injury in patients after Abdominal Aortic Aneurysms Surgery preliminary study
Cystatin C as potential marker of Acute Kidney Injury in patients after Abdominal Aortic Aneurysms Surgery preliminary study Anna Bekier-Żelawska 1, Michał Kokot 1, Grzegorz Biolik 2, Damian Ziaja 2, Krzysztof
Bardziej szczegółowoOcena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją
234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle
Bardziej szczegółowoTlenek azotu w powietrzu wydechowym u chorych na obturacyjny bezdech podczas snu
Praca oryginalna Tlenek azotu w powietrzu wydechowym u chorych na obturacyjny bezdech podczas snu Exhaled nitric oxide in patients with obstructive sleep apnea syndrome Tadeusz Przybyłowski, Piotr Bielicki,
Bardziej szczegółowoPromotor: gen. bryg. prof. dr hab. n. med. Grzegorz Gielerak
WOJSKOWY INSTYTUT MEDYCZNY lek. Anna Kazimierczak Tytuł rozprawy: WPŁYW LECZENIA ZABURZEŃ ODDYCHANIA TYPU CHEYNE A-STOKESA METODĄ ADAPTOSERWOWENTYLACJI NA UKŁAD SERCOWO-NACZYNIOWY U CHORYCH Z NIEWYDOLNOŚCIĄ
Bardziej szczegółowoOstra niewydolność serca
Ostra niewydolność serca Prof. dr hab. Jacek Gajek, FESC Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Niewydolność serca Niewydolność rzutu minutowego dla pokrycia zapotrzebowania na tlen tkanek i narządów organizmu.
Bardziej szczegółowoZmodyfikowane wg Kadowaki T in.: J Clin Invest. 2006;116(7):1784-92
Magdalena Szopa Związek pomiędzy polimorfizmami w genie adiponektyny a wybranymi wyznacznikami zespołu metabolicznego ROZPRAWA DOKTORSKA Promotor: Prof. zw. dr hab. med. Aldona Dembińska-Kieć Kierownik
Bardziej szczegółowoNadciśnienie tętnicze a otyłość - jak leczyć?
Nadciśnienie tętnicze a otyłość - jak leczyć? Prof. dr hab. Danuta Pupek-Musialik Kierownik Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych, Zaburzeń Metabolicznych i Nadciśnienia Tętniczego Nadciśnienie tętnicze
Bardziej szczegółowoCiśnienie tętnicze klucz do zdrowego serca. ciśnienia tętniczego składa się z dwóch odczytów ciśnienie skurczowe i rozkurczowe.
Świadomość naszego zdrowia to oprócz odczuwania dolegliwości, wiedza na temat podstawowych parametrów pozwalających ocenić, czy nasz organizm funkcjonuje prawidłowo. Zapoznaj się z nimi i regularnie kontroluj
Bardziej szczegółowoCukrzyca. epidemia XXI wieku
Cukrzyca epidemia XXI wieku Typy cukrzycy Cukrzyca typu 2 Cukrzyca typu 1 (Insulinozależna, Młodzieńcza) Cukrzyca ciążowa i przedciążowa Cukrzyca noworodków (wrodzona i przejściowa) Cukrzyca typu LADA
Bardziej szczegółowoZałożenia i cele: Postanowiłam zbadać i przeanalizować:
Streszczenie. Wstęp: Starzejące się społeczeństwa całej Europy, skutki wysoko rozwiniętej cywilizacji urbanistyczno-technicznej, oddalenie człowieka od natury, ogromny postęp nauki i techniki, powodują
Bardziej szczegółowoNowa metoda wykrywania epizodów bezdechu sennego oraz spłycenia oddechu w zarejestrowanych zapisach sygnału przepływu powietrza
oddechu w zarejestrowanych zapisach sygnału przepływu powietrza A new method of detecting sleep apnea and hypopnea episodes in airflow signal recordings Janusz Siebert 1, A, E, G, Marcin Ciołek 2, A, C
Bardziej szczegółowoCukrzyca typu 2 Novo Nordisk Pharma Sp. z o.o.
Cukrzyca typu 2 Cukrzyca typu 2 Jeśli otrzymałeś tę ulotkę, prawdopodobnie zmagasz się z problemem cukrzycy. Musisz więc odpowiedzieć sobie na pytania: czy wiesz, jak żyć z cukrzycą? Jak postępować w wyjątkowych
Bardziej szczegółowoZaburzenia metaboliczne u chorych na obturacyjny bezdech senny
PRACA ORYGINALNA Justyna Czerniawska 1, Przemysław Bieleń 2, Robert Pływaczewski 2, Monika Czystowska 1, Damian Korzybski 1, Paweł Śliwiński 2, Dorota Górecka 1 1 II Klinika Chorób Płuc Instytutu Gruźlicy
Bardziej szczegółowoNadciśnienie tętnicze i choroby współistniejące jak postępować z chorym na nadciśnienie i cukrzycę?
Nadciśnienie tętnicze i choroby współistniejące jak postępować z chorym na nadciśnienie i cukrzycę? Tomasz Miazgowski Klinika Hipertensjologii PUM w Szczecinie 1. Cechy charakterystyczne i odrębności patogenetyczne
Bardziej szczegółowoProblemy Terapii Monitorowanej ORIGINAL PAPER 2009, 20, nr 4, str
PRACA ORYGINALNA Problemy Terapii Monitorowanej ORIGINAL PAPER 2009, 20, nr 4, str. 243 248 RENATA RUBINSZTAJN, MARTA KUMOR, PATRYCJA NEJMAN-GRYZ, PIOTR BIELICKI, RYSZARDA CHAZAN STĘśENIE ADIPONEKTYNY
Bardziej szczegółowoZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Władimir Bożiłow 1, Małgorzata Roślak 2, Henryk Stolarczyk 2 1 Akademia Medyczna, Bydgoszcz 2 Uniwersytet Łódzki, Łódź ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ
Bardziej szczegółowoOcena wpływu wybranych czynników na występowanie zaburzeń lipidowych u osób otyłych
PRACA ORYGINALNA ISSN 1640 8497 Agata Bronisz, Katarzyna Napiórkowska, Aleksandra Srokosz, Małgorzata Sobiś-Żmudzińska, Roman Junik Katedra i Klinika Endokrynologii i Diabetologii, Uniwersytet Mikołaja
Bardziej szczegółowoJak rozpoznać i leczyć obturacyjny bezdech senny?
Choroby Serca i Naczyń 2014, tom 11, nr 3, 121 127 N A D C I Ś N I E N I E T Ę T N I C Z E Redaktor działu: prof. dr hab. n. med. Krzysztof Narkiewicz Jak rozpoznać i leczyć obturacyjny bezdech senny?
Bardziej szczegółowoWentylacja u chorych z ciężkimi obrażeniami mózgu
Wentylacja u chorych z ciężkimi obrażeniami mózgu Karolina Mroczkowska Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Centralny Szpital Kliniczny Źródło Critical Care 2018: Respiratory management in patients
Bardziej szczegółowoOcena związków pomiędzy wiekiem oraz występowaniem powikłań sercowo-naczyniowych u chorych na obturacyjny bezdech senny
PRACA ORYGINALNA Robert Pływaczewski 1, Monika Czystowska 2, Agnieszka Skoczylas 2, Przemysław Bieleń 1, Luiza Jonczak 1, Dorota Górecka 2, Paweł Śliwiński 1 1 Zakład Diagnostyki i Leczenia Niewydolności
Bardziej szczegółowoPROGRAM PROFILAKTYKI I WCZESNEGO WYKRYWANIA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA
PROGRAM PROFILAKTYKI I WCZESNEGO WYKRYWANIA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA - 2006 1. UZASADNIENIE POTRZEBY PROGRAMU Choroby układu krążenia są główną przyczyną zgonów w Polsce i na świecie. Umieralność z tego
Bardziej szczegółowoRozpowszechnienie udaru mózgu u pacjentów z obturacyjnym bezdechem sennym
PRACA ORYGINALNA Anna Rudnicka 1, Robert Pływaczewski 2, Luiza Jończak 2, Dorota Górecka 1, Paweł Śliwiński 2 1 II Klinika Chorób Płuc Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie Kierownik: prof. dr hab.
Bardziej szczegółowoHipercholesterolemia najgorzej kontrolowany czynnik ryzyka w Polsce punkt widzenia lekarza rodzinnego
XVI Kongres Medycyny Rodzinnej Kielce, 2 5 czerwca 2016 Prof. UJ dr hab. med. Adam Windak Kierownik Zakładu Medycyny Rodzinnej CM UJ Wiceprezes Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce Hipercholesterolemia
Bardziej szczegółowoWpływ umiarkowanej hiperwentylacji na głębokość anestezji wywołanej dożylnym wlewem propofolu u chorych poddawanych operacjom wewnątrzczaszkowym
Marcin Antoni Siciński Wpływ umiarkowanej hiperwentylacji na głębokość anestezji wywołanej dożylnym wlewem propofolu u chorych poddawanych operacjom wewnątrzczaszkowym Rozprawa na stopień doktora nauk
Bardziej szczegółowoKlasyfikacja, obraz kliniczny i diagnostyka zaburzeń oddychania w czasie snu
PRACA ORYGINALNA Ryszarda Chazan Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych Pneumonologii i Alergologii Akademii Medycznej w Warszawie Klasyfikacja, obraz kliniczny i diagnostyka zaburzeń oddychania w czasie
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 1 do zarządzenia Nr 38/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program profilaktyki chorób układu krążenia
Program profilaktyki chorób układu krążenia 1 I. UZASADNIENIE CELOWOŚCI WDROŻENIA PROGRAMU PROFILAKTYKI CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA, zwanego dalej Programem. 1. Opis problemu zdrowotnego. Choroby układu krążenia
Bardziej szczegółowoCzęstość nadciśnienia tętniczego w populacji otyłych pacjentów Poradni Chorób Metabolicznych
Anna Rejman 1, Magdalena Olszanecka-Glinianowicz 1, Katarzyna Mizia-Stec 2, Barbara Zahorska-Markiewicz 1 PRACA ORYGINALNA 1 Katedra Patofizjologii Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach 2 Katedra Kardiologii
Bardziej szczegółowoWytyczne ACCF/AHA 2010: Ocena ryzyka sercowo-naczyniowego u bezobjawowych dorosłych
Wytyczne ACCF/AHA 2010: Ocena ryzyka sercowo-naczyniowego u bezobjawowych dorosłych Jednym z pierwszych i podstawowych zadań lekarza jest prawidłowa i rzetelna ocena ryzyka oraz rokowania pacjenta. Ma
Bardziej szczegółowoCzynnościowa chirurgia nosa w leczeniu obturacyjnego bezdechu podczas snu
Praca oryginalna Czynnościowa chirurgia nosa w leczeniu obturacyjnego bezdechu podczas snu Functional nasal surgery in the treatment of obstructive sleep apnea 1) Jarosław Balcerzak, 2) Tadeusz Przybyłowski,
Bardziej szczegółowoukładu krążenia Paweł Piwowarczyk
Monitorowanie układu krążenia Paweł Piwowarczyk Monitorowanie Badanie przedmiotowe EKG Pomiar ciśnienia tętniczego Pomiar ciśnienia w tętnicy płucnej Pomiar ośrodkowego ciśnienia żylnego Echokardiografia
Bardziej szczegółowoOCENA ROZPRAWY NA STOPIEŃ DOKTORA NAUK MEDYCZNYCH
KLINIKA NEONATOLOGII PUM 72-010 Police, ul. Siedlecka 2 Kierownik kliniki: Prof. dr. hab. n. med. Maria Beata Czeszyńska Tel/fax. 91 425 38 91 adres e- mail beataces@pum.edu.pl Szczecin, dnia 11. 06. 2018r
Bardziej szczegółowoObturacyjny bezdech senny jako czynnik ryzyka
Choroby Serca i Naczyń 2014, tom 11, nr 2, 65 70 N A D C I Ś N I E N I E T Ę T N I C Z E Redaktor działu: prof. dr hab. n. med. Krzysztof Narkiewicz Obturacyjny bezdech senny jako czynnik ryzyka chorób
Bardziej szczegółowoAKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Powikłania cukrzycy Retinopatia
AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Powikłania cukrzycy Retinopatia PRZEWLEKŁE POWIKŁANIA CUKRZYCY Cukrzyca najczęściej z powodu wieloletniego przebiegu może prowadzić do powstania tak zwanych
Bardziej szczegółowoCzy mogą być niebezpieczne?
Diety wysokobiałkowe w odchudzaniu Czy mogą być niebezpieczne? Lucyna Kozłowska Katedra Dietetyki SGGW Diety wysokobiałkowe a ryzyko zgonu Badane osoby: Szwecja, 49 261 kobiet w wieku 30 49 lat (1992 i
Bardziej szczegółowoAktywność sportowa po zawale serca
Aktywność sportowa po zawale serca Czy i jaki wysiłek fizyczny jest zalecany? O prozdrowotnych aspektach wysiłku fizycznego wiadomo już od dawna. Wysiłek fizyczny o charakterze aerobowym (dynamiczne ćwiczenia
Bardziej szczegółowoObturacyjny bezdech senny u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym
Paweł Dybich 1, Iwona Gorczyca-Michta 1, Monika Kowalczyk 2, Kamil Michta 3, Edward Pietrzyk 3, Beata Wożakowska-Kapłon 1,2 PRACA ORYGINALNA 1 I Klinika Kardiologii, Świętokrzyskie Centrum Kardiologii,
Bardziej szczegółowow kale oraz innych laboratoryjnych markerów stanu zapalnego (białka C-reaktywnego,
1. Streszczenie Wstęp: Od połowy XX-go wieku obserwuje się wzrost zachorowalności na nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ), w tym chorobę Leśniowskiego-Crohna (ChLC), zarówno wśród dorosłych, jak i
Bardziej szczegółowoparametrów biochemicznych (cholesterol całkowity, cholesterol HDL, cholesterol LDL,
1. STRESZCZENIE W ostatnich latach obserwuje się wzrost zachorowań na zaburzenia psychiczne, między innymi takie jak depresja i schizofrenia. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) prognozuje, że choroby te
Bardziej szczegółowoFolia Cardiologica Excerpta 2010, tom 5, nr 3, Copyright 2010 Via Medica ISSN PRACA ORYGINALNA
PRACA ORYGINALNA Folia Cardiologica Excerpta 2010, tom 5, nr 3, 109 113 Copyright 2010 Via Medica ISSN 1896 2475 Czynniki ryzyka obturacyjnego bezdechu sennego w grupie chorych ze stabilną niewydolnością
Bardziej szczegółowomgr Anna Sobianek Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk o zdrowiu Promotor: prof. dr hab. n. med. Mirosław Dłużniewski
mgr Anna Sobianek,,Ocena wpływu regularnej, kontrolowanej aktywności fizycznej na jakość życia i występowanie czynników ryzyka schorzeń sercowo-naczyniowych w populacji studentek Warszawskiego Uniwersytetu
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Nadciśnienie tętnicze od A do Z 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek )
Bardziej szczegółowo