1. Uzasadnienie dla terenu ochrony bezpośredniej strefy ochronnej Uzasadnienie dla terenu ochrony pośredniej strefy ochronnej. 2.

Transkrypt

1 UZASADNIENIE do Rozporządzenia nr 4/2005 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Szczecinie z dnia r. (Dz.Urz.Woj.Zach. Nr 29, poz. 614 z dnia r.) w sprawie ustanowienia strefy ochronnej ujęcia wody podziemnej Trzygłowska w Gryficach. Gmina i Miasto Gryfice wystąpiła z wnioskiem, o ustanowienie strefy ochronnej ujęcia wody podziemnej przy ul. Trzygłowskiej w Gryficach. Podstawą do opracowania wniosku o ustanowienie strefy ochronnej komunalnego ujęcia wody przy ul. Trzygłowskiej jest Dokumentacja hydrogeologiczna ustalająca zasoby eksploatacyjne ujęcia wód podziemnych z utworów czwartorzędowych i jurajskich ujęcia wody Trzygłowska w Gryficach, określająca min. zasięg strefy ochrony pośredniej ujęcia. Dokumentacja ta, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia r. (Dz.U. Nr 153, poz ) w sprawie szczegółowych wymagań jakim powinny odpowiadać dokumentacje hydrogeologiczne i geologiczno inżynierskie, ustala granice obszaru zasilania ujęcia, uzasadnia oraz określa potrzebę ustanowienia strefy ochronnej ujęcia. Ujęcie Trzygłowska posiadało ustanowioną strefę ochronną decyzją Starosty Gryfickiego z dnia r. znak: RLiOŚ 6223/47/99/00 z terminem ważności do r. Termin ważności pozwolenia wodnoprawnego na pobór wody podziemnej (RLiOŚ /2001 z dnia r.) ograniczony był datą ważności decyzji Wojewody Zachodniopomorskiego w Szczecinie znak: OSR-GGW-775.2/16/99 z dnia 30 grudnia 1999r. ważnej do dnia 31 grudnia 2004r. przedłużającej ważność decyzji Wojewody Szczecińskiego z dnia 7 września 1981r. ustalającej zasoby eksploatacyjne ujęcia Trzygłowska. Dlatego też opracowano od podstaw ww. dokumentację hydrogeologiczną. Potrzeba ustanowienia stref wynika z konieczności zapewnienia odpowiedniej jakości wody do zaopatrzenia ludności (art.51 ustawy Prawo wodne). Ustanowienie terenu ochrony pośredniej podlega ocenie hydrogeologicznej, opartej na obliczeniach i badaniach, zmierzających do określenia obszaru, na którym czas migracji potencjalnych zanieczyszczeń do ujęcia jest mniejszy od 25 lat.w celu określenia możliwości zanieczyszczenia warstwy wodonośnej na obszarze terenu ochrony pośredniej, można obliczyć czas pionowej migracji wody do warstwy. Wykonane obliczenia czasu pionowej migracji zanieczyszczeń wskazują, że w strefie oddziaływania ujęcia jest możliwe przedostanie się wód z powierzchni terenu do warstwy wodonośnej w czasie 7 lat, tak więc jest to wystarczający powód by uznać starania o ustanowienie strefy ochronnej ujęcia za w pełni zasadne. W związku z krótkim czasem filtracji do warstwy wodonośnej proponuje się ustanowić teren ochrony pośredniej strefy ochronnej ujęcia wód podziemnych Trzygłowska. Jego istnienie pozwoli na podjęcie działań mających na celu zabezpieczenie wód podziemnych przed zanieczyszczeniem oraz na zachowanie możliwości pełnienia przez ten obszar funkcji związanych z produkcją wody w przyszłości. Ujęcie to służy do zaopatrzenia w wodę mieszkańców miejscowości Gryfice, Trzygłów, Niekładź, Jabłonowo. Jego zatwierdzone zasoby eksploatacyjne, wynoszą Q=140 m 3 /h przy depresji S= 1,6 m z utworów czwartorzędowych oraz Q=20 m 3 /h przy depresji S=22,2m z utworów jurajskich. Szczegółowe uzasadnienie treści rozporządzenia w sprawie ustanowienia strefy ochronnej ujęcia wody podziemnej przy ul. Trzygłowskiej w Gryficach przedstawia się następująco:

2 2 1. Uzasadnienie dla terenu ochrony bezpośredniej strefy ochronnej Zgodnie z art. 53 Prawa wodnego nie przewiduje się konkretnych zakazów w strefie ochrony bezpośredniej. Prawo wodne stanowi jedynie, że na tym terenie zabronione jest użytkowanie gruntów do celów niezwiązanych z eksploatacją ujęcia wody. Przepisy ww. artykułu są bezwzględnie obowiązujące i nie podlegają modyfikacjom. W związku z powyższym zaproponowano ustawowe brzmienie zapisów dotyczących zakazów na terenie ochrony bezpośredniej ujęcia jak i sposobu jego ogrodzenia oraz oznakowania. Teren ochrony bezpośredniej stanowią ogrodzone tereny wokół czynnych studni o wymiarach 15x15m, zgodnie z planem sytuacyjnym ujęcia w skali 1:500 dołączonym do przedłożonej dokumentacji hydrogeologicznej. Granica terenu ochrony bezpośredniej nie przebiega przez wody powierzchniowe, więc zrezygnowano z tego zapisu Celowo zrezygnowano z zapisu dotyczącego odprowadzania poza granicę terenu ochrony bezpośredniej ścieków z urządzeń sanitarnych, przeznaczonych do użytku osób zatrudnionych przy obsłudze urządzeń służących do poboru wody, ponieważ problem ten nie dotyczy terenu ochrony bezpośredniej tego ujęcia. Terenem ochrony bezpośredniej objęte są jedynie studnie ujęcia, bez stacji uzdatniania wody. 2. Uzasadnienie dla terenu ochrony pośredniej strefy ochronnej Przy zakazie wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi wprowadzono min. wyjątek dotyczący możliwości odprowadzania do wód lub do ziemi oczyszczonych wód opadowych i roztopowych. Na terenie strefy ochrony pośredniej, który jest terenem zurbanizowanym i będącym w ciągłej rozbudowie zrezygnowano z pełnego zakazu odprowadzania ścieków do wód lub do ziemi i dopuszczono odprowadzanie wód opadowych do wód lub do ziemi po wcześniejszym ich oczyszczeniu. Dopuszczenie do odprowadzania oczyszczonych wód opadowych w strefie ochrony pośredniej pozwoli jednocześnie na bezkonfliktową rozbudowę i modernizację dróg na terenie strefy. Złagodzenie zakazu dotyczącego odprowadzania ścieków do wód lub do ziemi nie powinno spowodować nadmiernego obciążenia środowiska. Obecnie wody opadowe na terenie strefy ochronnej odprowadzane są do kanalizacji, a w przyszłości ich ewentualny zrzut będzie możliwy po ich oczyszczeniu. Wyjątek stanowią również ścieki pochodzące z urządzeń uzdatniających (wody popłuczne) odprowadzane są po sklarowaniu w odstojniku, kolektorem długości ok. 100 m do rowu melioracyjnego znajdującego się na terenie strefy pośredniej. Z powodu braku możliwości odprowadzenia wód popłucznych poza granice strefy pośredniej (zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z 8 lipca 2004r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz.U. nr 168, poz. 1763), określonych jako ścieki ze stacji uzdatniania wody), dopuszczono możliwość odprowadzenia tego rodzaju ścieków w strefie. Wody z płukania filtrów nie mają negatywnego wpływu na jakość wód podziemnych, co potwierdza również trwający od co najmniej kilkudziesięciu lat proces odprowadzania wód popłucznych, który nie spowodował niekorzystnych zmian składu ujmowanej wody. Prawie chemicznie obojętny skład wód popłucznych oraz ograniczona możliwość ich migracji w głąb ziemi przekonuje o możliwości dopuszczenia odprowadzania tego rodzaju ścieków na terenie strefy ochrony pośredniej ujęcia Zakaz odnośnie rolniczego wykorzystania ścieków jest zacytowany wprost z ustawy. Uznano, że w ustawowym brzmieniu jest on dostatecznie precyzyjny.

3 Zakaz stosowania gnojówki i gnojowicy ma na celu obok innych zakazów - lokalizowania cmentarzy, ferm chowu lub hodowli zwierząt oraz grzebania zwłok zwierzęcych - zastosowanie maksymalnego ograniczenia na terenie strefy ochrony pośredniej stosowania jakichkolwiek substancji zawierających w swoim składzie związki azotu, a także podejmowania jakichkolwiek czynności powodujących kumulowanie się w warstwie wodonośnej ujęcia amoniaku. Na wyznaczonym obszarze obserwowana jest tendencja do wzrostu amoniaku w wodzie. Sytuacja taka świadczy o możliwym bezpośrednim kontakcie ujmowanej warstwy z wodami strefy przypowierzchniowej zanieczyszczonymi amoniakiem pochodzenia organicznego, bezpośrednio z rozkładu substancji organicznej lub pochodzącym ze ścieków Przy proponowanym zapisie zakazu lokalizowania składowisk odpadów komunalnych lub przemysłowych możliwe będzie gromadzenie ścieków bytowo gospodarczych w szczelnych zbiornikach (szambach) na krótkie okresy przejściowe do czasu podłączenia do kanalizacji oraz gromadzenie odpadów bytowo gospodarczych na utwardzonym i uszczelnionym podłożu. Nieliczne zinwentaryzowane szamba zostaną zlikwidowane poprzez ciągle trwający proces podłączania obiektów do kanalizacji (również ścieków powstających z urządzeń sanitarnych stacji uzdatniania wody) Przydomowe gromadzenie ścieków i odpadów nie jest gromadzeniem na składowisku. Jednocześnie z zapisu gdzie zakazano wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi za wyjątkiem oczyszczonych wód opadowych wynika, że nie jest dopuszczalne wprowadzenie do wód lub do ziemi ścieków bytowo gospodarczych np. poprzez przelewy lub inne celowe nieszczelności zbiorników, w tym odcieków z miejsc składowania odpadów. 2.4.Proponowany zakaz przechowywania lub składowania odpadów promieniotwórczych jest zacytowany wprost z ustawy. Uznano, że w ustawowym brzmieniu jest on dostatecznie precyzyjny. 2.5.Zaproponowany w 3 ust.1 pkt 6 zakaz lokalizowania magazynów produktów ropopochodnych, a także rurociągów do ich transportu, za wyjątkiem zbiorników naziemnych gazu płynnego oraz stacji paliw wynika stąd iż zapis zacytowany wprost z ustawy Prawo wodne uniemożliwiałby użytkowanie systemów ogrzewania na gaz płynny, który jest produktem ropopochodnym, jak i stacji paliw. Wprowadzono wyjątek dotyczący możliwości lokalizowania zbiorników naziemnych gazu płynnego (będącego produktem ropopochodnym zgodnie z 2 pkt 1 litera c) rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 20 września 2000r.w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych, rurociągi dalekosiężne do transportu ropy naftowej i produktów naftowych i ich usytuowanie.(dz. U. z 2000r. nr 98, poz 1067), ze względu na liczne gospodarstwa prywatne, które używają między innymi takiego gazu do ogrzewania budynków. Dopuszczono lokalizację na tym terenie również stacji paliw, które magazynują substancje ropopochodne. Zgodnie z 2 pkt 1 litera a) wyżej wymienionego rozporządzenia - paliwa płynne, a zwłaszcza benzyny, są produktami otrzymanymi z ropy naftowej. Ze strony stacji paliw nie należy spodziewać się zagrożenia dla jakości wody podziemnej, ponieważ są one zabezpieczone i wyposażone w systemy kontrolno pomiarowe w celu szybkiego wychwycenia ewentualnych przecieków paliw do gruntu. Obowiązek zainstalowania tego rodzaju urządzeń w istniejących stacjach paliw wynika z 234 ww. rozporządzenia, a nowopowstające stacje zgodnie z 101 tegoż samego rozporządzenia muszą być wyposażone obligatoryjnie w instalacje do monitorowania pomiaru stanu magazynowania produktów oraz urządzenia zabezpieczające przed ich wyciekiem.

4 4 Zrezygnowano ze słów : i innych substancji ponieważ obecnie nie jest znane zagrożenie ze strony innych substancji, w przypadku ich zdefiniowania powinny być one dopisane do tego zakazu poprzez zmianę przedmiotowego rozporządzenia. Zaproponowany zakaz lokalizowania magazynów produktów ropopochodnych, a także rurociągów do ich transportu, za wyjątkiem zbiorników naziemnych gazu płynnego oraz stacji paliw nie dotyczy zakazu budowy gazociągów. Gaz ziemny nie jest produktem ropopochodnym, występuje zwykle obok ropy naftowej, choć znane są również złoża nie towarzyszące ropie. Gmina na terenie strefy ochrony pośredniej posiada już własne gazociągi, które nie maja żadnego wpływu na jakość wód podziemnych jak i na poziom wodonośny wód ujęcia Zaproponowany zakaz mycia pojazdów mechanicznych poza myjniami usługowymi, wynika z faktu iż na tym terenie zjawisko to występuje nagminnie. Wody gruntowe wówczas są zanieczyszczane wodą zmieszaną z detergentami i substancjami ropopochodnymi, co nie może mieć miejsca na terenie tej strefy. Z powyższych powodów dopuszcza się mycie samochodów tylko na myjniach usługowych, posiadających specjalistyczne zabezpieczenia. 2.7.Proponowany zakaz naprawy i obsługi pojazdów mechanicznych poza terenem zakładów usługowych prowadzących taką działalność na podstawie oddzielnych przepisów wynika z faktu iż uciążliwym ogniskiem zanieczyszczeń mogą być nieprofesjonalne punkty napraw samochodów, spotykane nagminnie na obszarze terenu ochrony pośredniej ujęcia. Zakaz ten ma zobligować do korzystania z profesjonalnych punktów napraw znajdujących się na terenie strefy (min. duża baza PKS, świadcząca takie usługi). 2.8.Przy zapisie dotyczącym lokalizowania ujęć wód podziemnych proponuje się wprowadzić wielkość graniczną maksymalnego przewidywanego poboru wody z nowego ujęcia w wysokości 10 m 3 /d, poniżej której ujęcia będą traktowane jako nie mające niekorzystnego wpływu. Przyjęcie takiej wielkości pozwala zaspokoić ewentualne potrzeby nowych drobnych ujęć przydomowych Zakaz stosowania mineralnych nawozów azotowych do ilości nie przekraczającej 60 kg azotu (N) na 1 ha rocznie, wynika z faktu iż na terenie strefy rolnicy stosują ww. nawozy w celu podwyższenia jakości i ilości plonów. Przy zaobserwowanym wzroście związków amonowych w wodach ujęcia należy bezwzględnie ograniczyć ich stosowanie przy jednoczesnym zakazie stosowania gnojówki i gnojowicy jako nawozu naturalnego Zakaz stosowania środków ochrony roślin wynika z faktu iż na obszarze strefy ochronnej istnieją ogródki działkowe jak i duże powierzchnie pól uprawnych. Ograniczenie to ma na celu zmobilizowanie właścicieli działek czy upraw rolniczych do stosowania tylko tych dopuszczonych do stosowania na terenie stref ochronnych ujęć. Ograniczenie to dotyczy również stosowania środków chwastobójczych nadużywanych bardzo często przez PKP w celu szybkiego wyeliminowania chwastów z torów kolejowych czy tez ich nasypów Na właścicieli gruntów, na których położone są stacje paliw nakłada się obowiązek wykonania urządzeń kontrolno-pomiarowych. Ma to głównie zobligować właścicieli starych stacji paliw (min. Bazy Przedsiębiorstwa Państwowej Komunikacji Samochodowej w Gryficach) do zainstalowania systemów kontrolnych w terminie krótszym niż wskazują na to przepisy rozporządzenia wskazanego w pkt niniejszego uzasadnienia. Z informacji otrzymanych w jednostkach nadzoru technicznego, które są odpowiedzialne za kontrole prawidłowego funkcjonowania stacji paliw, wiemy iż właściciele starych stacji paliw wystąpili z prośbą o wydłużenie terminu jaki im narzucono co do konieczności zainstalowania urządzeń kontrolno pomiarowych. Dlatego też zasadnym wydaje się zamieszczenie przedmiotowego zobowiązania w treści rozporządzenia.

5 Przedmiotowe rozporządzenie nakłada również obowiązek likwidacji zrzutów ścieków, których wprowadzanie do wód lub do ziemi na terenie strefy jest zakazane. Bezpośrednio do Kanału Storkowo odprowadzane są ścieki bytowe i przemysłowe (z myjni) z terenu Bazy Przedsiębiorstwa Państwowej Komunikacji Samochodowej w Gryficach. Ścieki te są poważnym ogniskiem zanieczyszczenia wody. Poprzednia decyzja ustanawiająca strefę ochronną ujęcia nie zakazywała na tym terenie (wówczas teren ochrony pośredniej zewnętrznej), odprowadzania tego rodzaju ścieków, co przyczyniło się do pogarszania jakości wód kanału, niosącego ze sobą również ładunki zanieczyszczeń zrzucanych poza terenem strefy. Obecnie teren ochrony ujęcia jest obszarem skanalizowanym, tak więc istnieje techniczna możliwość podłączenia się zakładu do kanalizacji, co jest niezbędne w celu poprawienia jakości wody na ujęciu. Obowiązek ten nie dotyczy likwidacji wylotu wód popłucznych, których znikomy wpływ (nie jest to ognisko zanieczyszczenia wody) na jakość wód podziemnych został przedstawiony w pkt Ww nakaz wynika z zakazu zapisanego w 3 ust. 1, pkt 1niniejszego rozporządzenia Z terenu strefy należy również usunąć istniejące bezodpływowe zastoisko. Na zachód od studni nr 8 znajduje się bezodpływowe zagłębienie wypełnione obecnie wodą. Rejon ten może być miejscem utleniania siarczków żelaza z substancji organicznej. Geneza powstania tego zastoiska min. tkwi w źle utrzymanych i niekonserwowanych rowach melioracyjnych, które należy udrożnić. Za zrealizowaniem tego zadania stoi również fakt iż woda pochodząca ze studni nr 8 jest bardzo mętna, zawiera duże ilości związków żelaza i zwiększone manganu. Przyczyną tego stanu może być fakt, że studnia ta zasilana jest strumieniem wód z dolnej części doliny, którą przepływa Kanał Storkowo oraz istnienie zastoiska Zgodnie z art.54 ust.4 ustawy Prawo wodne nałożono na właścicieli gruntów na których położone są nieczynne studnie obowiązek ich likwidacji. Dotyczy to zarówno studni ujęcia komunalnego przeznaczonych do likwidacji, jak ich pozostałych nieczynnych studni zlokalizowanych na terenie gospodarstw prywatnych czy terenie istniejących zakładów. Studnie nr 4 i 7 przedmiotowego ujęcia jako nieprzydatne do dalszej eksploatacji (znaczny spadek wydajności jednostkowej) przeznaczone zostały do likwidacji, przewidzianej już w projekcie prac geologicznych z 1999 roku, zatwierdzonego przez Urząd Wojewódzki w Szczecinie decyzją z dnia r., znak: OSR-G-2/751.1/6/99.Nieczynne studnie są potencjalnym źródłem zanieczyszczenia wód ujęcia. Ich likwidacja pozwoli na wyeliminowanie możliwości przypadkowego przedostania się zanieczyszczeń do warstwy wodonośnej ujęcia. 3. Podsumowanie. W treści rozporządzenia uwzględniono propozycje zakazów, nakazów i ograniczeń wskazanych w przedłożonym wniosku, za wyjątkiem zakazu stosowania nawozów siarczanowych oraz nakazu likwidacji ogniska zanieczyszczenia wody powstałego w wyniku katastrofy lub awarii kolejowej. Obecnie stosowanie nawozów siarczanowych (ich dawkowanie) nie jest regulowane. Postępujący wzrost zawartości siarczanów w wodach podziemnych ujęcia spowodowany jest w głównej mierze złą gospodarką ściekową w poprzednich latach oraz licznymi przemianami geochemicznymi w obrębie lejów depresji wokół studni. Również bezodpływowe zagłębienie zlokalizowane na północ od studni nr 8 jest miejscem utleniania siarczków żelaza z substancji organicznej, co jest głównym powodem występowania w tej studni siarczanów. Wprowadzenie zakazu stosowania nawozów zawierających w swoim składzie siarkę byłoby zastosowaniem martwego przepisu bez możliwości wyegzekwowania z powodu znikomej ilości nawozów w obrocie zawierających w swoim składzie siarkę, a zupełne niewystępowanie nawozów

6 6 jednoskładnikowych siarkowych. Założono iż odpowiednia gospodarka ściekowa oraz pozostałe zakazy zapisane w rozporządzeniu dostatecznie zabezpieczają przed wzrostem zawartości siarczanów w wodach podziemnych. Odnośnie nakazu likwidacji ogniska zanieczyszczenia wody powstałego w wyniku katastrofy lub awarii kolejowej odstąpiono od jego zapisu w treści rozporządzenia. Nakaz ten mógłby być nałożony w przypadku wystąpienia ogniska zanieczyszczenia, nie zaś w przypadku domniemania jego powstania w przyszłości. Dodatkowo za zasadne uznano nałożenie obowiązku likwidacji podziemnego l zbiornika zlokalizowanego na terenie ujęcia. Obecnie zbiornik jest opróżniony i nie wykorzystywany. Właściciel ujęcia ze względu na ewentualne awarie (brak zasilania na ujęciu) proponuje pozostawienie tego zbiornika jako tymczasowego zbiornika na paliwo w sytuacjach kryzysowych. Ze względu na ponad 10-cio letnie zaleganie zbiornika w ziemi oraz złą jakością wody na ujęciu zobowiązano właściciela gruntu na którym usytuowany jest zbiornik do jego likwidacji. Ewentualne zapasy paliwa niezbędne w sytuacjach awaryjnych można gromadzić w zbiornikach naziemnych. Nakaz likwidacji tego podziemnego zbiornika zaproponowano zaraz za nakazem likwidacji nieczynnych studni wskazanego przez samego wnioskodawcę Sposób rozmieszczenia tablic informacyjnych dotyczących terenu ochrony pośredniej został przedstawiony w załączniku nr 2 przedłożonego wniosku na planie sytuacyjnym ujęcia w skali 1:2000. Zgodnie z art. 58 ust. 1 ustawy Prawo wodne, koszty związane z ustanowieniem strefy ochronnej ponosi właściciel ujęcia wody tj. Urząd Miasta i Gminy w Gryficach.