- najważniejsze narzędzie pracy nauczyciela

Transkrypt

1 - najważniejsze narzędzie pracy nauczyciela lek. laryngolog, spec. foniatra Arkadiusz Mikulski, Konferencja pt. W trosce o głos nauczyciela

2 Budowa i czynnośćnarządu głosu Głos powstaje dzięki narządom, które: zabezpieczają strumień powietrza wydechowego niezbędnego do fonacji płuca, oskrzela, tchawica; generują ton podstawowy krtań, głośnia; formują barwę głosu i tworzą głoski krtań, gardło, jama ustna, nos i zatoki przynosowe.

3 Tor oddychania żebrowo-obojczykowy (piersiowy); brzuszny; piersiowo-brzuszny optymalny dla prawidłowej pracy podczas wysiłku głosowego: pogłębienie wdechu i wydłużenie fazy wydechowej; równomierność siły wydechu; uelastycznienie mięśni przepony; mówienie wyłącznie na wydechu; ekonomiczność użycia powietrza; umiejętność dostosowania czasu wydechu do czasu wypowiedzi.

4 Tworzenie dźwięku do emisji głosu niezbędna jest możliwość tworzenia podstawowego składnika jakim jest dźwięk - w kategoriach fizycznych przedstawiany jako drgania mechaniczne polegające na ruchu cząsteczek ośrodka sprężystego.

5 Tworzenie dźwięku powtarzające się wielokrotnie w jednostce czasu cykle naprzemiennego rozwierania i zwierania fałdów głosowych powodują powstawanie drgań powietrza, czyli dźwięku; powietrze wydychane z płuc jest motorem wprawiającym w drgania fałdy głosowe.

6 Postawa ciała Głos jest czymś więcej niż fenomenem mechaniczno -akustycznym, jest lustrzanym odbiciem osobowości, przekaźnikiem nastroju i emocji. cyt. wg Arnolda

7 Osobowość

8 Układ mięśniowy krtani mięśnie zewnętrzne wraz z układem błoniastym zawieszają krtań na szyi: - nadgnykowe - podgnykowe - zwieracz gardła dolnego mięśnie wewnętrzne powodują ruchy między chrząstkami krtaniowymi i napięcie fałdów głosowych

9 Układ mięśniowy krtani charakter dźwięku (ton krtaniowy) F0 zależy od właściwości fałdów głosowych ich: długości, napięcia, elastyczności i masy, oraz charakteru przepływu powietrza; wysokośćgłosu (częstotliwość podstawowa) zależy od długości, masy, napięcia fałdów i ciśnienia podgłośniowego; głośność (natężenie głosu) zależy od ciśnienia podgłośniowego, stopnia zamknięcia głośni i czynności rezonatorów (rezonatory górne nasady 3-5 khz, dolne piersiowe Hz).

10 Budowa fałdu głosowego (wg Hirano i Bless 1993) powłoka nabłonek z warstwą powierzchniową (torebka z masą żelową) częśćprzejściowa warstwa pośrednia i głęboka blaszki właściwej błony śluzowej (więzadło głosowe) trzon mięsień głosowy wektor sztywności 1:8:10 od podatnej na odkształcenia powłoki do dość sztywnego mięśnia głosowego wielowarstwowa struktura zmniejsza podatność fałdu głosowego na negatywne oddziaływania sił zderzeniowych w czasie fonacji

11 Warstwa śluzowa fałdu głosowego lepkość śluzu pokrywającego fałdy głosowe wpływa na ich ruchy fonacyjne zależy od: stopnia nawodnienia organizmu; przepuszczalności błon komórkowych dla białek; poziomu stresu; charakteru glikoprotein (kwas hialuronowy = HA); stanowi kluczową rolę w nawilżaniu fałdów głosowych, ich elastyczności i lepkości; zawartość HA:>; symptom uporczywej suchości w gardle po wysiłku głosowym występuje częściej u kobiet. Chang A. i Kamell M.P. 2004

12 Zwiększenie lepkości śluzu -powoduje: większą suchość błony śluzowej fałdów głosowych; zmianę jakości głosu przy braku zmian w standardowym badaniu ORL; wartość ciśnienia podgłośniowego, niezbędnego do wzniecenia F0 przy braku nawilżenia wzrasta o 25%.

13 Czynniki ryzyka a płeć wyższa częstotliwość podstawowa głosu; kobieca konfiguracja głośni sprzyja łukowatej niedomykalności; niższy poziom HA w powierzchownej warstwie blaszki właściwej reguluje elastyczność i lepkość śluzu; większy wpływ poziomu hormonów na narząd głosu u kobiet; większa skłonność do hialinizacji włókien fibroelastycznych w fałdach głosowych guzki głosowe.

14 Dysfonie zaburzenia głosu organiczne zmiany morfologiczne krtani, szczególnie fałdów głosowych czynnościowe nieprawidłowy mechanizm fonacyjny; często podłoże psychogenne hyperfunkcjonalne 65 % hypofunkcjonalne 19 % mieszane 16 % Dysfonie u osób pracujących głosem prowadzą do zaburzeń w postrzeganiu siebie, utrudniają prawidłowe funkcjonowanie zawodowe i społeczne prowadzą do obniżenia nastroju, leku, stanu wzmożonego napięcia, dyskomfortu, depresji.

15 Zmęczenie głosowe VOCAL FATIGUE wskutek nadmiernych sił wibracyjnych w hiperfonacji w 1/3 fałdów głosowych powstają mikrourazy

16 Zmęczenie głosowe VOCAL FATIGUE objaw suchości błony śluzowej gardła i krtani po dłuższym wysiłku głosowym

17 Zmęczenie głosowe VOCAL FATIGUE zwiększona lepkość tkanek fałdów głosowych powoduje większe tarcie i wzrost energii cieplnej w trakcie drgań; stres nasila uczucie suchości, pobudzenie układu autonomicznego hamuje sekrecję gruczołów wydzielniczych.

18 Skutki organiczne dysfonii hyperfukcjonalnych guzki głosowe, zmiany polipowate i torbiele; obrzęki 1/3 środkowej wolnego brzegu fałdów głosowych; zmiany naczyniowe, żylaki, wybroczyny; owrzodzenia kontaktowe; atrofie mięśni głosowych z niewydolnością głośni.

19