Czy istniały dinozaury?

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Czy istniały dinozaury?"

Transkrypt

1 Aleksander Barański Czy istniały dinozaury? Czyli kreacjonizm biblijny dla początkujących

2 Projekt okładki i ilustracje: Katarzyna Grajewska-Barańska Korekta: Aleksandra Kwiatkowska Wydawca: Aleksander Barański Publishing House www: wydawnictwo@ramit.pl ISBN Copyright Aleksander Barański 2010 Printed in Poland

3 Dedykuję tą książkę kobietom mojego życia: mojej mamie, która zasiała we mnie umiejętność krytycznego myślenia, dzięki czemu mam odwagę badać czy rzeczy rzeczywiście tak się mają; mojej żonie, która z wielkim oddaniem wspiera mnie przy tworzeniu tej książki; mojej córce, ponieważ potrzeba jej pokolenia zainspirowała mnie do jej napisania;

4 Spis treści Wstęp autora...9 Przyjęte oznaczenia...13 Wiarygodność Pisma Świętego...15 Biblia jako źródło wiedzy naukowej...16 Genesis fakty czy mity...20 Genesis Księga fundamentów...23 Czy Bóg jest przeciw nauce?...25 Pytania i odpowiedzi...26 Biblijna Historia...27 Stworzenie Świata Dzień pierwszy...28 Dzień drugi...31 Dzień trzeci...34 Dzień czwarty...36 Dzień piąty...38 Dzień szósty...41 Dzień siódmy...44 Upadek...45 Dlaczego interesuje nas potop...49

5 Czym był a czym nie był potop...50 Skąd tyle wody?...51 Gdzie się podziały szczątki roślin i zwierząt?...54 Arka...56 Świat po potopie...58 Upadek, odkupienie i nadzieja którą żyjemy...62 Pytania i odpowiedzi...63 Debata...67 Ateistyczna alternatywa...68 Teoria ewolucji...70 Pierwotna zupa...75 Białko...79 DNA...81 Nieredukowalna złożoność...82 Informacja...84 Inteligentny projektant...87 Mutacje...88 Różnorodność świata istot żywych...91 Algorytmy genetyczne...92 Zasada antropiczna...94

6 Zasada entropii...96 Góra Świętej Heleny...97 Fakty, hipoteza a teoria...99 Dialog trochę obiektywizmu Pytania i odpowiedzi Konsekwencje społeczne ewolucjonizmu Ateizm Relatywizm Typowe kompromisy Konsekwencje dla teologii chrześcijańskiej Dominujące zwierzę: człowiek Wypaczenie seksualności człowieka Homoseksualizm Eugenika Faszyzm Pytania i odpowiedzi Podsumowanie O co w tym wszystkim chodzi? Mity o kreacjonizmie A co właściwie z tymi dinozaurami?...135

7 Dodatki Czy wiara w Boże Stworzenie jest niezbędna do zbawienia? Jak zwiastować? Jak rodzic ma rozmawiać o tym z dziećmi? Zawodowy naukowiec a kreacjonizm Bibliografia Książki Filmy Witryny internetowe...150

8

9 Wstęp autora Wśród większości współczesnych naukowców istnieje przekonanie, że jeżeli ktoś próbuje uzasadnić fakty istnieniem i działaniem jakiejś siły nadprzyrodzonej, to z zasady można przyjąć, że jest to nienaukowe. Włączanie Boga do dziedziny nauk przyrodniczych jest traktowane jako przeżytek, wręcz ignorancja, wynikająca z zabobonnych, całkowicie nieracjonalnych przekonań. Naukowiec głoszący przeciwne tezy jest przez kolegów spychany na margines, co przeważnie uniemożliwia mu kontynuowanie pracy naukowej z pełnym rozmachem. Moje życie zawodowe nie jest uzależnione od grantów (naukowych stypendiów). Daje mi to większą swobodę w wyrażaniu moich poglądów. Po prostu kocham Jezusa, wierzę w prawdziwość Biblii i nie waham się głośno o tym mówić. Uważam, że Jezus ma prawo dotykać każdej strefy życia chrześcijanina. Praca, którą oddaję czytelnikowi, stanowi przekrój przez podstawowe zagadnienia nowoczesnego kreacjonizmu biblijnego. Jest przeznaczona przede wszystkim dla osób poszukujących informacji na temat swojego pochodzenia. Dla mnie był to podstawowy temat, wręcz niezbędny do powierzenia swojego życia Jezusowi. Bazując na swoim doświadczeniu, postanowiłem napisać tę książkę, ponieważ dostrzegam brak podobnej pozycji na polskim rynku literatury kreacjonistycznej. Większość materiałów, które trafiały w moje ręce, zajmowały się szczegółową analizą danego zagadnienia, przez co nie dawały ogólnego spojrzenia na tę problematykę. Decydując się na zostanie świadomymi chrześcijanami, przeważnie zdajemy sobie sprawę, że nasz światopogląd przejdzie proces pewnej przemiany. Bycie świadkiem Jezusa oznacza bowiem zejście z drogi grzechu. Wiadomo również, że nie wszystkie wartości, uznawane za uniwersalne, wynikają z przyjęcia przez ich twórców biblijnego punktu widzenia. Dlatego przemiana starego człowieka w nowego, której Bóg dokonuje w 9

10 wierzącym odbywa się również na płaszczyźnie sposobu myślenia. W efekcie może to spowodować, że od czasu do czasu będziemy się czuli, jakbyśmy byli między młotem a kowadłem. Z jednej strony kochamy Jezusa i wierzymy w szczególne natchnienie Pisma Świętego. Z drugiej czasami ciężko jest nam pogodzić to, o czym czytamy na kartach Biblii z tym, co oferuje nam otaczający nas świat. Szczególnie trudne to się zdaje, gdy mamy do czynienia z niektórymi ogólnie przyjętymi teoriami naukowymi, które starają się zaprzeczać istnieniu Boga lub też odebrać należną Mu chwałę. Nie dziwi więc, że wielu chrześcijan, chcąc pogodzić wiarę z nauką, stara się wypracować kompromisy. Od czasu, gdy uznałem Jezusa za mojego Pana, zawsze niekomfortowo czuję się, gdy jestem zmuszany do ich zawierania. Szczególnie wyraziście widać ten problem, gdy rozważa się sprawy związane z naszym pochodzeniem. Nijak bowiem nie da się pogodzić pierwszych kart Biblii z naturalistyczną koncepcją wszechświata zakłada ona bowiem brak ponadnaturalnego Stwórcy. Należy zadać sobie pytanie, czy takie kompromisy są tak naprawdę potrzebne? Czy ewolucjoniści jednoznacznie udowodnili swoje racje, czy też może fakty świadczą o czymś zupełnie innym? Postaram się odpowiedzieć na te pytania. Książka ta pokazuje, że wiara również dotykając tego tematu nie jest ślepa. Chrześcijaństwo od początku opierało się na faktach. Zostaliśmy przez Boga tak stworzeni, że mamy naturalne pragnienie rozumienia tego, w co wierzymy. Także w kwestii stworzenia mamy prawo weryfikować relację biblijną. Mam nadzieję, że czytelnik przekona się, iż w takiej konfrontacji chrześcijanie wygrywają z teorią naturalistycznego pochodzenia życia! Zamiarem tej książki jest również dostarczenie niezbędnej wiedzy osobom zainteresowanym edukacją swoich dzieci w tej dziedzinie. Każdy rodzic, wcześniej czy później, stanie przed koniecznością obrony swojej wiary. Pierwszą próbą, gdy młody, dojrzewający i szukający swojej drogi w życiu człowiek będzie chciał zakwestionować nasze rozumienie Biblii, może być właśnie temat Bożego Stworzenia. Wykazanie się w tym momencie przez nas ignorancją może dać bardzo negatywne owoce. Polecam tę książkę również rodzicom zainteresowanym edukacją w systemie domo- 10

11 wym 1 przed nimi bowiem stoi szczególnie trudne zadanie, gdyż muszą kompetentnie przedstawić nie tylko teorię kreacjonistyczną, ale również teorię ewolucji. Myślę, że znajdą tu też coś dla siebie ci, którzy nie podzielają poglądów kreacjonistycznych, a chcą po prostu poznać inny punkt widzenia. Gratuluję im odwagi, ponieważ życie może sprawić różne niespodzianki, którym warto wychodzić na przeciw. Książka ta nie jest z zasady pracą naukową. Mówi wiele o tym, że wiara wcale nie jest ślepa, jak również pokazuje świat z perspektywy trochę innej, niż ta najbardziej w dzisiejszych czasach popularna. Moim założeniem było uczynić ją łatwą w zrozumieniu, na ile to możliwe. W związku z tym staram się unikać skomplikowanych pojęć naukowych, a jeżeli takie się pojawiają, w możliwie przystępny sposób je wyjaśniać. Mam nadzieję, że dzięki temu praca ta będzie łatwo zrozumiała dla wszystkich czytelników. Większość opracowań dotyczących tematyki kreacjonistycznej jest skoncentrowana na konfrontacji z ewolucjonizmem. Jest to oczywiste i w pełni zrozumiałe. Zatem i ja nie mogę pominąć tego aspektu, chociażby dlatego, że teoria ewolucji ma kolosalny wpływ na życie wielu ludzi i to niezależnie od tego, czy są jej świadomymi wyznawcami, czy nie. Dlatego najpierw postaram się pokazać, jak wyglądało stworzenie, w jakim miejscu jesteśmy obecnie i dokąd zmierzamy, a dopiero na tej podstawie zajmę się rozważaniami nad debatą ewolucyjno-kreacjonistyczną. Ma ona już ponad 150 lat i wbrew twierdzeniom wielu ludzi w dalszym ciągu nie jest rozstrzygnięta. Aspektem, na który czytelnik winien zwrócić uwagę, jest rozróżnienie pomiędzy kreacjonizmem biblijnym i kreacjonizmem naukowym, zwanym również inteligentnym projektem. Kreacjonizm biblijny opiera się głównie na Piśmie Świętym, traktując dosłownie to, co jest tam napisane. Tym samym Kreacjonizm biblijny jest pochodną wiary w natchnienie Pisma 1 Home schooling. 11

12 Świętego. Kreacjonizm naukowy natomiast opiera się na faktach takich jak np. skamieniałości czy kod DNA, nie nawiązując bezpośrednio do Biblii: dzięki temu może być zaakceptowany również przez ludzi niewierzących w Boże natchnienie Pisma Świętego oraz stanowić element badań naukowych. Efektem tego jest możliwość nauczania go w szkołach publicznych. Brak takiego rozróżnienia powodował w przeszłości sporo zamieszania i niepotrzebnych kontrowersji wokół tego tematu. Książka ta, na co wskazuje tytuł, mówi o kreacjonizmie biblijnym 1, podpierając się przy dowodzeniu treści Pisma Świętego osiągnięciami z dziedziny inteligentnego projektu. Na końcu umieściłem rozdział Dodatki. Jest on przeznaczony dla ludzi, którzy chcieliby w sposób praktyczny wykorzystać zdobyte tu informacje: w szczególności w głoszeniu ewangelii czy też nauczaniu swoich dzieci. Osoby, czujące niedosyt, zachęcam do pogłębienia swojej wiedzy. Ułatwi to załączona bibliografia. Najciekawsze, moim zdaniem, pozycje pozwoliłem sobie uzupełnić o krótki opis. Składam podziękowania przyjaciołom, którzy wspierali mnie w tworzeniu niniejszego opracowania. Stanowili oni dla mnie inspirację i zachętę w tej pracy. Wielu z nich wniosło swój wkład w merytoryczną weryfikację treści tej książki. Wpłynęło to pozytywnie na jakość niniejszej publikacji. Szczególne podziękowania otrzymują (w kolejności alfabetycznej): Grzegorz Krauza, Maciej Szulc, Marek Kmieć, Maurycy Iwanicki, Michał Prończuk, Sebastian Bastek, Stanisław Sylwestrowicz, Tomasz Mróz. 1 Kreacjonizm Biblijny często zyskuje etykietę fundamentalizmu, gdyż dosłowne odczytywanie Bożego Słowa, którym charakteryzuje się ten pierwszy, mylone jest z literalnym jego rozumieniem (czyli takim, które nie uwzględnia gatunków literackich ani figur stylistycznych). 12

13 Przyjęte oznaczenia Pewne treści tej książki zostały w specjalny sposób wyróżnione, co w zamyśle ma ułatwić czytelnikowi szybkie odnajdowanie potrzebnych informacji. Przyjęto w tym celu następujące oznaczenia: Cytat z Pisma Świętego W ten sposób oznaczono cytaty z Pisma Świętego. Zaleca się, aby w miarę możliwości czytelnik odszukał dany fragment w Piśmie Świętym i przeczytał go w kontekście. Definicje Te oznaczenie zostało zastosowane do definicji pojęć, których precyzyjne określenie wydaje się być niezbędne dla dobrego zrozumienia zagadnienia. Interpretacja faktów Kreacjoniści i ewolucjoniści często zgadzają się co do faktów naukowych. Różni ich natomiast interpretacja. W ten sposób wyróżniono w tekście tego typu kontrowersje. Treści ramek są integralną częścią tekstu rozdziału. 13

14 Większość rozdziałów jest zakończona sekcją pytania i odpowiedzi. Źródłem części z pytań są debaty internetowe, toczące się wokół tematyki kreacjonistycznej i biblijnej. Zalecam zapoznanie się z nimi. Stanowią one bowiem podsumowanie rozdziału. Znajdują się tam również informacje niewystępujące w innych miejscach. Wszystkie cytaty z Pisma Świętego pochodzą z Biblia to jest Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu wydanego przez Towarzystwo Biblijne w Polsce 1. Dla zgodności z innymi tłumaczeniami zastosowano dla księgi 1 Mojżeszowa określenie Księga Rodzaju. 1 Zwana potocznie Biblią warszawską. 14

15 Wiarygodność Pisma Świętego Z tego rozdziału dowiesz się: Czy można ufać Pismu Świętemu? Czy Biblijną historię można traktować serio? Co Bóg myśli o badaniach naukowych? 15

16 Biblia jako źródło wiedzy naukowej 1 Chrześcijanie wierzą w to, iż Pismo Święte jest Słowem Bożym, spisanym przez ludzi, ale pod natchnieniem Ducha Świętego. Stanowi ono dla nich autorytet w kwestiach wiary i moralności, dostarcza podstaw do życia prywatnego czy też publicznego. Nie nastręcza więc problemu fakt, że Biblia powinna stanowić podstawę dla każdej dziedziny życia wierzącego. Czy jednak nadaje się jako źródło wiedzy typowo naukowej? Bóg w Nowym Testamencie sam nam na to odpowiada: 2 List do Tymoteusza 3:16 Całe Pismo przez Boga jest natchnione i pożyteczne do nauki, do wykrywania błędów, do poprawy, do wychowywania w sprawiedliwości. Oczywiście Pismo Święte nie odpowie nam na bardzo szczegółowe pytania dotyczące działania wszechświata. Nie jest bowiem opracowaniem naukowym i nie taki jest jego cel. Opisuje raczej ogólny zarys wspaniałości Bożego dzieła. Chrześcijanin może jednak w pełni ufać jego treści: te kwestie, na temat których Biblia się wypowiada są prawdą. Pismo Święte jest zatem doskonałym punktem wyjścia do prowadzenia dalszych badań. Odpowiada bowiem na podstawowe pytania dotyczące egzystencji człowieka. W przeszłości dla wielu światowej sławy naukowców było to oczywiste 1 W większości fragmentów, jeżeli nie jest napisane inaczej, pojęcie nauki jest użyte w znaczeniu nauki przyrodnicze 16

17 stanowiło ono ich inspirację do dalszych poszukiwań i odkryć. Zresztą same Słowo Boże nie zabrania, a wręcz zachęca nas do takiej postawy: 2 List Świętego Piotra 1:5 I właśnie dlatego dołóżcie wszelkich starań i uzupełniajcie waszą wiarę cnotą, cnotę poznaniem. Przypowieści 25:2 Chwałą Bożą jest rzecz ukryć, a chwałą królów rzecz zbadać. Zatem możemy zaryzykować tezę, że zakwestionowanie prawdomówności Pisma Świętego w kwestii nauki jest równoznaczne z zakwestionowaniem prawdomówności samego Boga. Dla wierzącego oznaczałoby to całkowite zburzenie fundamentu, na którym buduje swoje życie. Jeżeli wykluczymy bowiem Boga z jednej sfery, zamieniając Go na alternatywny rodzaj mądrości, to popełniamy bałwochwalstwo. W takim przypadku otworzymy również drogę do usunięcia Go z innych miejsc jeden kompromis przeważnie pociąga następne. Na każdym etapie odkrywania tego, co zakryte należy pamiętać, że Biblia zawiera wielokrotne ostrzeżenia, dotyczące naszych ograniczeń w kwestiach poznawczych, równocześnie wyczulając nas, abyśmy w miarę poznania prawdy nie popadali w pychę: 1 List Świętego Pawła do Koryntian 8:2 Jeśli kto mniema, że coś poznał, jeszcze nie poznał, jak należało poznać. 17

18 Zasady te dotyczą równie dobrze codziennego życia, kwestii teologicznych jak i poznania mechanizmów rządzących otaczającym nas światem. Warto więc z pokorą podchodzić do posiadanej wiedzy, mając świadomość że ludzki umysł nie jest w stanie ogarnąć wspaniałości Bożego dzieła. Psalm 94:4-5 W jego ręku są głębokości ziemi i jego są szczyty gór. Jego jest morze i On je uczynił, i suchy ląd ręce Jego ukształtowały. List do Rzymian 11:33 O głębokości bogactwa i mądrości, i poznania Boga! Jakże niezbadane są wyroki Jego i nie wyśledzone drogi Jego! Dotychczasowe argumenty pozwalają ludziom wierzącym spojrzeć na Pismo Święte jako na wiarygodne źródło poznania. Niekoniecznie uwiarygodnią one jednak Biblię w oczach osób, które w Boże natchnienie nie wierzą. Dla nich przekonywujące mogą stać się poniższe przykłady: Księga Izajasza 34:1b Niech słucha ziemia i to, co ją napełnia, okrąg ziemi i wszystko, co z niej wyrasta! Z fragmentu tego wynika wprost, że ziemia jest okrągła. Aż do czasów Krzysztofa Kolumba większość ludzi na świecie była przekonana, że ziemia jest płaska i unosi się na plecach jakichś gigantycznych zwierząt lub mocarzy. Dziś jest dla nas oczywiste, że kula ziemska jest zawieszona, dzięki prawu grawitacji, w przestrzeni. Co ciekawe, Biblia mówi również i o tym: 18

19 Księga Hiob 16:7 [Bóg] (...) ziemię zawiesza nad nicością. Bóg obiecał Abrahamowi, że jego potomstwo będzie tak liczne jak gwiazdy na niebie, jednocześnie objawiając mu, że nie jest w stanie ich policzyć. Podobna obietnica dotyczyła Dawida: Księga Rodzaju 15:5 Spójrz ku niebu i policz gwiazdy, jeśli możesz je policzyć! I rzekł do niego: Tak liczne będzie potomstwo twoje. Księga Jeremiasza 33:22 Jak nie mogą być zliczone zastępy niebieskie i nie może być zmierzony piasek morski, tak mnogie będzie potomstwo Dawida, mojego sługi i kapłanów lewickich, którzy mi służą. Do czasów wynalezienia lunety astronomicznej przez Galileusza ludzkość gołym okiem mogła oglądać około 6000 gwiazd i nikt z ludzi nie wiedział, że jest ich więcej. Liczba ta nie jest szczególnie imponująca, jeżeli chodzi o ilość wszystkich potomków. Jest ona również stosunkowo łatwo policzalna. Ale Bóg objawił nam w tym słowie, że wszystkich gwiazd jest tak dużo, że nie da się ich zliczyć. Współcześni astronomowie podzielają ten pogląd. 19

20 Genesis fakty czy mity Kreacjonizm Światopogląd zakładający że Wszechświat, Ziemia, życie i człowiek zostały w swojej pierwotnej formie stworzone przez Boga lub bóstwo. Kreacjonizm biblijny Forma kreacjonizmu przyjmująca jako dogmat dosłowność zapisów zawartych w Piśmie Świętym, szczególnie w pierwszych rozdziałach Księgi Rodzaju, jako wiarygodnego świadectwa stworzenia. Najwięcej informacji na temat stworzenia wszechświata, życia na ziemi i w końcu pochodzenia samego człowieka możemy odnaleźć na pierwszych stronach Biblii. Nie trzeba być specjalnie oczytanym człowiekiem, wystarczy minimum wiedzy ze szkoły podstawowej, aby dostrzec różnice między tym, co jest napisane w Biblii, a tym, czego nas na ten temat uczono. Oczywiście ludzie wierzący w ponadnaturalne pochodzenie Pisma Świętego, chcąc pogodzić wiarę z nauką, tworzą rozmaite koncepcje kompromisowe 1. Ale potraktowanie słów Biblii zgodnie z kontekstem nie umożliwia tego. Dlatego właśnie bardzo istotne jest ustalenie, czy pierwsze rozdziały Pisma Świętego należy traktować dosłownie, czy też raczej należało- 1 Dokładne omówienie koncepcji kompromisowych znajduje się w rozdziale Skutki społeczne ewolucjonizmu. 20

21 by potraktować je inaczej. Może należy uznać, że są to jedynie symbole, skierowane do technicznie i naukowo nierozwiniętych ludzi: Bóg nie mógł objawić im prawdy ze względu na ich ograniczenia. Może też Bóg nie chciał przedstawić nam prawdy wprost, chowając ją za przypowieściami. A może mamy do czynienia po prostu z formą poezji hebrajskiej 1? Spróbujmy odpowiedzieć na powyższe pytania. Pierwsi ludzie nie byli prymitywni. Jest to mit rozpowszechniony przez ewolucjonistów. Biblia przedstawia nam to zupełnie inaczej. Bóg od razu dał Adamowi zadania wymagające posiadania rozwiniętej inteligencji. Już samo nazwanie wszystkich istot żywych wykracza poza percepcję jaskiniowca. A co dopiero nadzór nad ogrodem Eden. Jego potomek, Noe, zbudował Arkę, która nawet przy dzisiejszym rozwoju techniki zdaje się być mistrzostwem sztuki inżynieryjnej. Mojżesz był mądrym i wykształconym człowiekiem Bóg naprawdę nie musiał przed nim ukrywać prawdy! Czy w związku z tym, opis stworzenia możemy uznać za nauczanie poprzez przypowieść? Lektura tego fragmentu w żaden sposób nie wskazuje na zastosowanie przenośni. Nie znajdziemy tam cech, które pozwoliłyby na taką interpretację: nie ma tam obrazów przepojonych symboliką, jak np. w Objawieniu Świętego Jana. Nie ma tam również innych wskazówek, typu Powiedział im przypowieść, które mogłyby o tym świadczyć. Fragmenty te nie mają również cech hebrajskiej poezji. Nawet niewierzący specjaliści od języka hebrajskiego twierdzą, że tekst ten należy traktować literalnie. Zasady interpretacji Biblii mówią jednoznacznie, że jeżeli nie ma jakichkolwiek wskazówek w danym fragmencie sugerujących przeciwnie, to należy go traktować dosłownie. Jedyną przesłanką, jaka może się pojawić, jest fakt, że Biblia w tym miejscu nie zgadza się z tym, co mówi teoria ewolucji: czy to jest wystarczający powód, aby nazwać Boga kłamcą? Spójrzmy na werset: 1 Niektórzy hebraiści twierdzą, że większość Starego Testamentu była zapisana w postaci pewnego rodzaju poezji. Był to najskuteczniejszy sposób zapisu i zapamiętania. W niniejszym kontekście pod określeniem poezja autor rozumie tekst literacki, przepełniony przenośniami i alegoriami, do których Genesis nie należy. 21

22 Księga Izajasza 25:1 Panie! Tyś moim Bogiem! Będę Cię wysławiał i wielbił Twoje imię, gdyż dokonałeś cudów; Twoje odwieczne plany są niezłomną prawdą. Podobnych słów w Piśmie Świętym jest bardzo dużo: nasz Bóg jest ojcem prawdy. Naprawdę możemy być pewni, że nas nie okłamuje! Niesamowite w Biblii jest to, iż pomimo wielu autorów w przeciągu tysięcy lat, od początku do końca jest spójna. Natomiast wyrwanie z niej choćby kilku kartek spowodowałoby zaburzenie całości treści. Dlatego, jeżeli założylibyśmy, że Bóg okłamał nas na samym początku Biblii, to równie dobrze możemy ją wyrzucić. Cała nadzieja i sens naszego życia pryska: 1 List Świętego Pawła do Koryntian 15:32 Jeśli umarli nie bywają wzbudzeni, jedzmy i pijmy, bo jutro pomrzemy 22

23 Genesis Księga fundamentów Wszystkie najważniejsze fundamenty judeo-chrześcijaństwa zostały założone przez Boga właśnie w Księdze Rodzaju. Jeżeli badamy jakąkolwiek kwestię fundamentalną, czy to dotyczącą spraw wiary, moralności, czy celu dla którego stworzył nas Bóg, to właśnie tam najprawdopodobniej znajdziemy jej korzenie. W Starym Testamencie odnajdujemy bardzo wiele odniesień do Księgi Rodzaju, szczególnie jeżeli jest mowa o najistotniejszych sprawach. Również sam Jezus i Apostołowie w swoim nauczaniu niejednokrotnie do niej nawiązywali. Jeżeli, dla przykładu, zastanawiasz się, dlaczego Jezus musiał umrzeć, jakie skutki przyniosło to dla Ciebie, w Nowym Testamencie znajdziesz taki fragment: 1 List Świętego Pawła do Koryntian 15:45 Tak też napisano: Pierwszy człowiek Adam stał się istotą żywą, ostatni Adam stał się duchem ożywiającym. Jeżeli zastanawiasz się, co to jest małżeństwo, po co zostało wymyślone, jakimi zasadami winno się kierować, czy jest związkiem kobiety i mężczyzny, czy też są dopuszczalne inne konfiguracje, to polecam następujący werset: Księga Rodzaju 2:24 Dlatego opuści mąż ojca swego i matkę swoją i złączy się z żoną swoją, i staną się jednym ciałem. 23

24 Jeżeli zastanawiasz się, po co człowiekowi są ubrania i dlaczego nie może chodzić nago, czego to jest owocem i jak nagość pozamałżeńska wpływa na naszą grzeszność, przyjrzyj się przyczynom i skutkom następującego wersetu: Księga Rodzaju 3:7 Wtedy otworzyły się oczy im obojgu i poznali, że są nadzy. Spletli więc liście figowe i zrobili sobie przepaski. Podobnych fundamentów jest bardzo wiele. Zastanówmy się teraz, co się stanie jeżeli je usuniemy, zadając sobie podobne pytanie, jakie diabeł pod postacią węża zadał Ewie: Księga Rodzaju 3:1 Czy rzeczywiście Bóg powiedział? Czy rzeczywiście Bóg miał na myśli to, co powiedział, czy też wszystkie te fundamenty to tylko i wyłącznie przenośnia literacka? Jeżeli uznamy, że to przenośnia, to co my właściwie robimy w kościele? Po co się modlimy? Ile warta jest nasza wiara? Dlatego właśnie diabeł z tak wielką determinacją atakuje Księgę Rodzaju: zniszczenie fundamentów naszej wiary jest jednoznaczne ze zniszczeniem całej, z takim trudem wznoszonej, budowli. W konsekwencji okazuje się, że nawet ofiara Jezusa może stać się dla nas nic nieznaczącym faktem historycznym 1. Wszystko, włącznie z zasadami moralnymi jakimi się kierujemy, staje się zależne jedynie od naszego rozumu przed nikim nie 1 Więcej o tym w rozdziale Społeczne konsekwencje ewolucjonizmu. 24

25 odpowiadamy 1. Przyjęcie takiej postawy przez chrześcijanina, to zwycięstwo diabła. Nie pozwólmy mu więc opluwać dobrego imienia naszego Boga! Czy Bóg jest przeciw nauce? Często spotykanym argumentem przeciw koncepcji Boga jest oskarżanie Go o ograniczanie wolności człowieka w badaniach naukowych. Wskazuje się, że Bóg w ogrodzie Eden udowodnił, że nienawidzi niezależnego poznawania świata: zakazał bowiem pierwszym ludziom poznania dobra i zła. Tym samym Bóg jest przeciwny nauce. Czy tak jest w rzeczywistości? Zobaczmy, co mówi o tym aspekcie życia człowieka Pismo Święte: Księga Rodzaju 1:24-31 ( ) Rozradzajcie się i rozmnażajcie się, i napełniajcie ziemię, i czyńcie ją sobie poddaną. Psalm 111:2 ( ) Wielkie są dzieła Pańskie, godne badania przez wszystkich. Księga Kaznodziei 25:2 Chwałą Bożą jest rzecz ukryć, a chwałą królów rzecz zbadać. Czynienie sobie ziemi poddanej oznacza jej zdobywanie. Nie można niczego zdobyć, jeżeli się tego nie pozna. Jest wręcz naszym obowiązkiem badanie otaczającego nas świata. Jest to zadanie specjalne, nietuzinkowe, wręcz godne królów. 1 Pojęciem racjonalizmu zajmiemy się szerzej w rozdziale j.w. 25

26 Bóg nie jest przeciwny badaniom naukowym, wręcz przeciwnie zachęca nas do nich. On stworzył ten świat abyśmy, oglądając go i podziwiając, poznali naszego Stwórcę. Miejmy to na uwadze podczas dalszej lektury tej książki. Pytania i odpowiedzi Czy nie lepiej jest rozłączyć religię od nauk przyrodniczych? Czy nauka nie powinna być świecka? Teoretycznie jest to słuszny postulat. Problem w tym, że również ewolucjonizm jest religią, systemem wierzeń, a nie faktem naukowym. Każdy naukowiec zanim przystąpi do badań, przyjmuje pewne założenia teologiczne, w sposób naturalny wplątując światopogląd do nauki. Dlatego kreacjoniści mają prawo reagować, odpowiadając swoim światopoglądem zakładającym istnienia Boga, na taki, który Go z życia eliminuje. Mieszanie Biblii z nauką powoduje jej zahamowanie. Jesteście więc przeciwni rozwojowi nauki? Nauka ma za zadanie badać w jaki sposób działa wszechświat. Jak najbardziej jest to zadanie, które Bóg zlecił ludziom. Praktycznie we wszystkich dziedzinach nauki nie da się uciec od pytań o pochodzenie materii, praw przyrody, umysłu itd. Wyznawany światopogląd jest motorem działania, ale nie wpływa w żaden sposób na otaczające nas fakty naukowe. Dostarcza natomiast istotnych zasad moralnych, którymi naukowiec winien się kierować. Należy zauważyć, że zdaniem niektórych naukowców to właśnie założenia ewolucjonizmu mają hamujący wpływ na naukę. 26

27 Biblijna Historia Z tego rozdziału dowiesz się: Jak Bóg stworzył świat? Czym był i jak wpłynął na Ziemię potop? Skąd pochodzimy i dokąd zmierzamy? 27

28 Stworzenie Świata Dzień pierwszy Księga Rodzaju 1:1-5 Na początku stworzył Bóg niebo i ziemię. A ziemia była pustkowiem i chaosem; ciemność była nad otchłanią, a Duch Boży unosił się nad powierzchnią wód. I rzekł Bóg: Niech stanie się światłość. I stała się światłość. I widział Bóg, że światłość była dobra. Oddzielił tedy Bóg światłość od ciemności. I nazwał Bóg światłość dniem, a ciemność nazwał nocą. I nastał wieczór, i nastał poranek - dzień pierwszy. Zacznijmy więc od początku. Wszechświat jeszcze nie istnieje. Nie ma czasu, nie ma przestrzeni, nie ma niczego, co znamy z otaczającego nas świata. Nie ma nawet praw fizyki, bo nie ma nawet jeszcze materii czy energii! Ale czy naprawdę nic nie ma? Coś jednak jest! Jest Bóg. Jest jego wspaniały plan. Ma wszystko zaplanowane od początku do końca! Na stworzenie świata nie potrzebuje miliardów lat. Wystarczy, że wypowie słowo 1 : Psalm 148:5 Niech chwalą imię Pańskie, Bo On rozkazał i zostały stworzone! 1 Ciekawostka: słowo universe (wszechświat) tłumaczy się jako pojedynczo wypowiedziane. 28

29 Jest plan względem nas, ludzi. Nie chodzi tylko o pomysł na istnienie rodzaju ludzkiego. Bóg wie dokładnie, że Ty się urodzisz, wie jakich wyborów dokonasz w życiu: Efezjan 1:4 W nim bowiem wybrał nas przed założeniem świata, abyśmy byli święci i nienaganni przed obliczem Jego; w miłości. Bóg miał również gotowy plan ratunkowy dla upadku rodzaju ludzkiego. I już dawno wybrał do tego celu Swego Jedynego Syna: 1 Piotra 1:20 Wprawdzie był On na to przeznaczony już przed założeniem świata, ale objawiony został dopiero w czasach ostatnich ze względu na was. Tak naprawdę nie znamy do końca powodów, dla których Bóg postanowił stworzyć świat. Możemy tworzyć rozmaite koncepcje, ale mądrość i wspaniałość naszego Boga przekracza naszą percepcję. Wiemy natomiast, że w swej nieprzeniknionej mądrości i niewyobrażalnie wielkiej mocy wystarczyło, że wypowiedział słowo i stało się. Pierwsze, co stworzył Bóg, to niebo i ziemia. Zauważmy, że nie było ani słońca, ani księżyca, ani gwiazd. Nie było więc naturalnego, w naszym rozumieniu, źródła światła. Panowała ciemność i chaos. To nie podobało się Bogu. Wypowiedział słowo i na Jego rozkaz pojawiła się światłość. Jest to jeden z bardziej niesamowitych momentów. Pamiętamy, że nie ma naturalnego źródła światła, a jednak jest jasno. Sama Boża obecność to sprawia. To jest to samo światło, które potem towarzyszyło Izraelowi, które wi- 29

30 dział Mojżesz, gdy spotykał się w namiocie z samym Bogiem. Tego samego światła doświadczy Jego lud w Nowym Jeruzalem: Objawienie Świętego Jana 22:5 I nocy już nie będzie, i nie będą już potrzebowali światła lampy ani światła słonecznego, gdyż Pan, Bóg, będzie im świecił i panować będą na wieki wieków. To światło Bóg nazwał dobrym. Wprowadzało ono porządek w przyrodzie: oddzielenie dnia od nocy. Obowiązuje on do dnia dzisiejszego i będzie obowiązywał aż do końca świata. Objawia się w tym natura Boga jest ona przeciwna chaosowi, dąży do uporządkowania. Pamiętajmy o tym fakcie, nie tylko gdy musimy sprzątnąć nasze biurko, ale również w trakcie dalszej lektury tej książki. Ta cecha Bożego charakteru jest bardzo istotna dla zrozumienia kontrowersji, jakie toczą się wokół stworzenia. Jest również istotna dla dobrego zrozumienia skutków grzechu i wielkiej łaski, jaką otacza nas Jezus Chrystus. Warto zwrócić uwagę na jeszcze jeden aspekt. Na początku nie było nic. Bóg zaczął stwarzać świat od nieba. Nie chodzi tu o niebo w sensie chmur, ale bardziej o przestrzeń. Następnie stworzył ziemię. Użyte tu słowo hebrajskie może oznaczać, w naszym dzisiejszym rozumieniu, również materię. Kolejne było światło, czyli najczystsza znana nam forma energii. Na końcu Bóg stworzył czas. Jeżeli zapytamy współczesnego fizyka, jakimi pojęciami fizycznymi można by określić wszechświat, wymieni dokładnie te cztery elementy: przestrzeń, materię, energię i czas 1! 1 W ostatnich latach naukowcy doszli do wniosku, że oprócz wymienionych czynników niezbędna jest również informacja. Z perspektywy Biblijnej było to Słowo, które było u Boga. Szerzej zajmiemy się tym zagadnieniem w kolejnych rozdziałach. 30

31 Radiopierścienie plutonu Obserwując skały granitowe pod mikroskopem, widzimy radiopierścienie plutonu 1. Jest to ślad po rozpadzie promieniotwórczym tego pierwiastka. Ze względu na jego szybki rozpad nie mogły one powstać w trakcie powolnego stygnięcia magmy. Proces ten nie mógł trwać dłużej niż kilka dni 2, co potwierdza biblijny scenariusz szybkiego stworzenia Ziemi. Dzień drugi Księga Rodzaju 1:6-8 Potem rzekł Bóg: Niech powstanie sklepienie pośród wód i niech oddzieli wody od wód! Uczynił więc Bóg sklepienie, i oddzielił wody pod sklepieniem od wód nad sklepieniem; i tak się stało. I nazwał Bóg sklepienie niebem. I nastał wieczór, i nastał poranek - dzień drugi. Nasza Ziemia na początku była pokryta wodą, a nie tak jak twierdzą niektórzy gorącą lawą. Nie ma jeszcze lądu stałego (pojawi się dopiero kolejnego dnia). Bóg rozdziela wodę na dwie części. Widać wyraźnie, że woda jest na dole, ale również unosi się na górze. Patrząc teraz przez okno, 1 Radiopierścienie w literaturze określa się czasami mianem radioaureoli. 2 Do niedawna sądzono, że mogło to nastąpić niemal natychmiast podczas stwarzania świata. Najnowsze badania zweryfikowały ten pogląd. 31

32 zobaczymy niebo w zupełnie innym stanie. Być może będą tam chmury, ale nie zobaczymy takiego obrazu, o jakim mówi Biblia. Tam jest opisany płaszcz, zbudowany z wody, otaczający całą ziemię 1. Fakt, że za oknami nie ma w tej chwili takiego zjawiska jest powodem, dla którego ludzie odrzucają ten fragment lub dowodzą, że występuje tutaj przenośnia co w dalszym rozumowaniu przenoszą na cały rozdział. Następuje tu jednak błąd logiczny. Jest nim założenie, że to, w jaki sposób widzimy współczesny nam świat dowodzi, że tak było zawsze. Że zmiany przebiegały zawsze w sposób powolny, jaki obserwujemy współcześnie. Takie twierdzenie sprawia wiele kłopotów, również przy interpretacji innych fragmentów Pisma Świętego, czy przy prowadzeniu badań naukowych. Nie mamy podstaw do takiego myślenia. Nie możemy również założyć, że tak jak jest teraz będzie w przyszłości. Aktualizm 2 Filozofia naukowa zakładająca, że te same procesy fizyczne i chemiczne, które obserwujemy współcześnie, przebiegały w przeszłości w podobny sposób. Pozwala to określić, jak wyglądała przeszłość na podstawie badań teraźniejszości. Filozofia ta neguje występowanie zmian w sposób gwałtowny (np. biblijny potop), zakładając powolne zmiany. Aktualizm stanowi jedną z podstaw dla teorii ewolucji. Możliwość fizycznego istnienia takiego płaszcza wodnego została pozytywnie zweryfikowana. Efektem jego działania była znacznie lepsza ochrona żywych organizmów na Ziemi przed działaniem promieniowania z 1 Kreacjoniści wskazują że płaszcz ten mógł być zbudowany z wody w stanie ciekłym lub z lodu. Niekiedy, wskazując na powszechność wody w kosmosie, ocenia się, że w omawianym fragmencie może chodzić o znacznie większą ilość wody, niż tylko tą pokrywającą ziemię i tworzącą płaszcz wodny. 2 Zwany też uniformitaryzmem. 32

33 kosmosu, powodującego szkodliwe mutacje. Mniejsza ilość uszkodzeń kodu genetycznego przekładała się na znacznie lepszą kondycję populacji: to może być jedno z wyjaśnień długowieczności pierwszych ludzi. W takich warunkach na całej kuli ziemskiej panował jednolity klimat, nie występowały duże wahania temperatury, nie było wielkich kataklizmów, związanych ze zmianami pogody. Innymi słowy najlepsze warunki dla życia człowieka, zwierząt i rozwoju roślin, jakie możemy sobie wyobrazić. Wykopaliska potwierdzają jednolitość klimatu w okresie przedpotopowym. Tereny, które obecnie są wysoce nieprzyjazne dla życia, kiedyś były porośnięte lasem tropikalnym. Dla przykładu w okolicach biegunowych odnajdowane są skamieniałości roślin i zwierząt, charakterystycznych dla klimatu równikowego. Również zgromadzone zasoby węgla kamiennego i ropy naftowej świadczą o bogatym tam niegdyś świecie roślin. Zmniejszona ilość promieniowania kosmicznego powodowała również inne proporcje izotopów (odmian) poszczególnych pierwiastków chemicznych, występujących na Ziemi, niż ma to miejsce obecnie. Jest to o tyle istotne, że naukowe metody datowania za pomocą izotopów (między innymi słynna metoda węgla c14) opierają się na założeniu, że w czasach historycznych proporcje te były zbliżone do tych, jakie można zaobserwować współcześnie. Minimalna zmiana warunków początkowych wpływa na dokładność pomiarową tych metod w sposób radykalny, nawet o całe rzędy wielkości. 33

34 Dzień trzeci Księga Rodzaju 1:9-13 Potem rzekł Bóg: Niech się zbiorą wody spod nieba na jedno miejsce i niech się ukaże suchy ląd! I tak się stało. Wtedy nazwał Bóg suchy ląd ziemią, a zbiorowisko wód nazwał morzem. I widział Bóg, że to było dobre. Potem rzekł Bóg: Niech się zazieleni ziemia zieloną trawą, wydającą nasienie i drzewem owocowym, rodzącym według rodzaju swego owoc, w którym jest jego nasienie na ziemi! I tak się stało. I wydała ziemia zieleń, ziele wydające nasienie według rodzajów jego, i drzewo owocowe, w którym jest nasienie według rodzaju jego. I widział Bóg, że to było dobre. I nastał wieczór, i nastał poranek - dzień trzeci. Trzeciego dnia wyłonił się ląd, powstały poprzez zgromadzenie się wody w jednym miejscu. Na tej podstawie możemy założyć, że w wyniku tego powstał jeden ocean, a wyłaniający się ląd stanowił jedną całość (jeden kontynent). Naukowcy w większości są zgodni co do tego, że na początku istniał właśnie jeden kontynent 1. Należy wziąć pod uwagę również fakt, iż poziom wód był znacznie niższy niż obecnie, więc część ówczesnego lądu znajduje się dzisiaj pod powierzchnią wody. Potwierdzeniem niższego stanu wody na świecie w czasach historycznych są badania dna oceanu, wykazujące istnienie struktur (np. wysp czy wąwozów rzek), które niewątpliwie kiedyś znajdowały się nad powierzchnią. 1 W terminologii ewolucjonistycznej istnieje pojęcie pangea, określające jeden superkontynent, który w przeciągu miliardów lat w wyniku powolnych ruchów tektonicznych rozdzielił się, tworząc dzisiejsze kontynenty. Nie należy tej koncepcji mylić z biblijnym modelem, w którym wydzielenie kontynentów nastąpiło z innych powodów patrz podrozdziały o potopie. 34

35 W trzecim dniu Bóg stworzył również rośliny. W tym miejscu pojawia się po raz pierwszy biblijna systematyka. Systematyka nauka zajmująca się badaniem różnorodności świata roślin i zwierząt, ich klasyfikowaniem, katalogowaniem i opisywaniem Widzimy, że wszystkie rodzaje roślin pojawiają się niemal jednocześnie. Nie ma tu mowy o milionach lat rozwoju, formach prymitywnych, wspólnych przodkach dla wszystkich gatunków, czy w końcu przechodzeniu jednego rodzaju w inny. Bóg stworzył wszystkie rodzaje roślin jednego dnia. Warto zauważyć, że woda, czyli pierwiastek niezbędny do życia, była na ziemi już wcześniej. Rośliny te mogły więc się odżywiać. Ciekawe jest to, że aż do czasu potopu nie było na ziemi deszczu. Rośliny były więc najprawdopodobniej zasilane rozwiniętym systemem wód podziemnych, oraz pobierały wodę z powietrza w większym stopniu niż współcześnie 1 płaszcz wodny powodował większą wilgotność, niż obserwujemy to dzisiaj. Gdy Bóg stwarzał świat, podlewanie nie było konieczne. Bóg po raz kolejny nazywa to, co stworzył dobrym. Nie ma skażenia grzechu, nie ma zła, nie ma śmierci. W akcie stworzenia najbardziej niesamowite jest to, że Bóg uczynił wszystko w sposób idealny, genialnie do siebie pasujący i uzupełniający się nawzajem. Nic lepiej działającego nie można sobie nawet wyobrazić! Od początku było to po prostu doskonałe, nie wymagało to żadnych modyfikacji czy poprawek. Jako zawodowy programista z wieloletnim doświadczeniem wiem, że choćbym nie wiem jak dokładnie starał się przewidzieć wszystkie możli- 1 Rośliny tego typu są widoczne w zapisie kopalnym. 35

36 we interakcje w programach, które tworzę, to i tak pojawia się w nich wiele błędów, które będą wymagały poprawy na różnych etapach. Każdy inżynier, wymyślając najprostsze urządzenie, nie jest w stanie uniknąć błędów. Oczywiście, w miarę doświadczenia, ilość tych błędów maleje. Tyle że stopień skomplikowania nawet najbardziej złożonych tworów człowieka jest niczym wobec wszechświata. A nasz Bóg nie potrzebował prób, tworzenia prototypów, poprawiania i doskonalenia Swojego dzieła! Dzień czwarty Księga Rodzaju 1:14-19 Potem rzekł Bóg: Niech powstaną światła na sklepieniu niebios, aby oddzielały dzień od nocy i były znakami dla oznaczania pór, dni i lat! Niech będą światłami na sklepieniu niebios, aby świecić nad ziemią! I tak się stało. I uczynił Bóg dwa wielkie światła: większe światło, aby rządziło dniem, i mniejsze światło, aby rządziło nocą, oraz gwiazdy. I umieścił je Bóg na sklepieniu niebios, aby świeciły nad ziemią. I rządziły dniem i nocą oraz aby oddzielały światłość od ciemności. I widział Bóg, że to było dobre. I nastał wieczór, i nastał poranek - dzień czwarty. Ludzie często zadają sobie pytanie: po co istnieje tak ogromna ilość gwiazd i innych ciał niebieskich. Bóg, stwarzając je, wyznaczył im konkretne zadanie: określanie czasu. Od czwartego dnia istnienia świata to właśnie ciała niebieskie przejęły od Boga tę kompetencję. Mamy Słońce wyznaczające dni, Księżyc wyznaczający miesiące oraz ich okresy 1. Pozycje gwiazd wyznaczają nam pory roku. 1 Kalendarz żydowski opiera się na miesiącach księżycowych. 36

37 Dzięki temu Bóg objawia nam się jako suwerenny władca, wyznaczający odpowiedni czas na dane działanie. Pokazuje nam, że chce abyśmy żyli w rytmie przez Niego wyznaczonym, abyśmy rozpoznawali właściwy czas. Dotyczy to zarówno codziennego życia, pór roku (widoczne szczególnie w rolnictwie), jak również świąt. To Bóg wyznacza Swoje święta i chce, abyśmy w tym czasie oddawali Mu chwałę. Ma to również swój wymiar duchowy: to Pan wyznacza czas przygotowania, działania i odpoczynku dla Swego ludu. Zaćmienia słońca Średnica Księżyca jest 400 razy mniejsza od średnicy Słońca. Jednocześnie odległość Ziemi od Słońca jest 400 razy większa od odległości Ziemi od Księżyca. Dzięki temu, patrząc na niebo, widzimy, że mają one dokładnie taką samą pozorną wielkość. Tylko dzięki temu możemy obserwować zaćmienie słońca, co jest niesamowitym widowiskiem zapierającym dech w piersiach. Jest to jednocześnie dowód na zamierzone dzieło Boga: przypadkowe zaistnienie takiego zbiegu okoliczności z punktu widzenia matematyki jest wielce nieprawdopodobne. 37

38 Dzień piąty Księga Rodzaju 1:20-23 Potem rzekł Bóg: Niech zaroją się wody mrowiem istot żywych, a ptactwo niech lata nad ziemią pod sklepieniem niebios! I stworzył Bóg wielkie potwory i wszelkie żywe, ruchliwe istoty, którymi zaroiły się wody, według ich rodzajów, nadto wszelkie ptactwo skrzydlate według rodzajów jego; i widział Bóg, że to było dobre. I błogosławił im Bóg mówiąc: Rozradzajcie się i rozmnażajcie się, i napełniajcie wody w morzach, a ptactwo niech się rozmnaża na ziemi! I nastał wieczór, i nastał poranek - dzień piąty. Piątego dnia Bóg stwarza zwierzęta według ich rodzaju. Rodzaj, w sensie biblijnym (baramin), jest pojęciem szerszym, niż przyjęty w najbardziej popularnej obecnie systematyce. Bóg, tworząc organizmy żywe, zaprogramował w nich możliwość zmiany poszczególnych cech w kolejnych pokoleniach, dając im tym samym możliwość dostosowania się do różnych warunków środowiska (dobór naturalny). Spójrzmy chociażby na ilość różnych ras psów małe, duże, w różnych kolorach, z różnym charakterem - pod względem genetycznym wszystkie one są prawie identyczne. Ilość kombinacji różnych potomków tej samej pary stworzeń jest wartością astronomicznie dużą. Nie udało się jednak to tej pory wykazać choćby jednego przykładu w którym, jak zakładają ewolucjoniści, dobór naturalny doprowadziłby to powstania nowej, nieistniejącej cechy (np. nowej kończyny czy nowego organu). Bóg objawia nam tym samym kolejną Swoją cechę nasz Pan uwielbia różnorodność. W kolejnych pokoleniach po stworzeniu ilość róż- 38

39 nych, jakbyśmy to określili współcześnie, gatunków była znacznie większa, niż obecnie. Nikomu nie udało się zaobserwować do tej pory powstania nowego rodzaju (wszystkie powstały przy stworzeniu), natomiast ilość żyjących na Ziemi gatunków się zmniejsza 1. Obserwując żywe stworzenia, widzimy, że w tej ogromnej różnorodności wspaniale z sobą współgrają. Dotyczy to również otaczającego je środowiska. Jest to nauka dla Kościoła: Pan stawia na różnorodność, ale oczekuje, że będziemy potrafili razem działać. Między innymi dlatego wiele obietnic w Biblii dotyczy Kościoła, a nie pojedynczych wierzących. Proszę zwrócić jednak uwagę na fakt, że z Bożą miłością do różnorodności jest podobnie, jak np. z wolnością, którą dał nam Pan: granicą jest grzech. Nie należy więc stosować tego argumentu do usprawiedliwiania dewiacji. Diabeł nienawidzi różnorodności. Jest ona atrybutem wolności, więc Bożą cechą. Ludzie prawdziwie wolni samodzielnie myślą, więc szczególnie trudno nad nim panować czy też nimi manipulować. Dlatego zapewne w systemach totalitarnych próbuje się upokorzyć ludzi poprzez zrównanie ich do jednego, niskiego poziomu. Warto zwrócić uwagę na kilka ciekawych faktów w tym fragmencie Biblii. W wersji oryginalnej słowo, które przetłumaczono jako ptaki powinniśmy rozumieć jako latacze wszystkie zwierzęta latające. Pojawiają się również potwory morskie. Współcześnie, oryginalnie użyte tu słowo, używa się głównie dla określenia wielorybów. W sensie historycznym jest to pojęcie znacznie szersze, tłumaczone jako ogromne smoki lub węże morskie. Do tego samego rodzaju należy między innymi biblijny lewiatan. Wyobrażając sobie takie zwierze nie sposób oprzeć się wrażeniu, że właśnie w tym miejscu Biblia wspomina po raz pierwszy dinozaury 2 (duża część z nich stanowiła zwierzęta morskie lub morsko-lądowe). Warto zauważyć, że wspomniana nazwa została nadana tej grupie zwierząt dopiero 1 Wprawdzie powstają nowe odmiany, ale całkowita ilość odmian się zmniejsza. 2 Od greckiego dejnos straszny zaurus jaszczur. 39

40 pod koniec XIX wieku 1 wcześniej określało się je mianem smoków. Opowieści o nich przetrwały w znanych nam legendach (np. polski Smok Wawelski). Legendy nie stanowią dobrego źródła naukowego, ale są często oparte na faktach. Kolejnym ważnym aspektem jest polecenie, które Bóg wydał stworzonym zwierzętom. Rozmnażanie się i napełnianie Ziemi życiem jest tym, co się naszemu Panu podoba. Wrócimy do tego tematu w kolejnych podrozdziałach, ponieważ ten sam nakaz, tym samym błogosławieństwo, dotyczy człowieka. Baramin pojęcie w systematyce biblijnej odpowiadające biblijnemu rodzajowi. Jest ono szersze, niż rodzaj w systematyce Linneusza. Pierwotnie zwierzęta, w ramach tego samego baraminu, mogły się swobodnie krzyżować (w pewnych warunkach możliwość ta mogła zaniknąć). Nie jest to jednak możliwe pomiędzy przedstawicielami różnych baraminów. 1 Po raz pierwszy nazwy Dinosauria użył w 1842 słynny angielski anatom i paleontolog Richard Owen 40

41 Dzień szósty Księga Rodzaju 1:24-31 Potem rzekł Bóg: Niech wyda ziemia istotę żywą według rodzaju jej: bydło, płazy i dzikie zwierzęta według rodzajów ich. I tak się stało. I uczynił Bóg dzikie zwierzęta według rodzajów ich, i bydło według rodzaju jego, i wszelkie płazy ziemne według rodzajów ich; i widział Bóg, że to było dobre. Potem rzekł Bóg: Uczyńmy człowieka na obraz nasz, podobnego do nas i niech panuje nad rybami morskimi i nad ptactwem niebios, i nad bydłem, i nad całą ziemią, i nad wszelkim płazem pełzającym po ziemi. I stworzył Bóg człowieka na obraz swój. Na obraz Boga stworzył go. Jako mężczyznę i niewiastę stworzył ich. I błogosławił im Bóg, i rzekł do nich Bóg: Rozradzajcie się i rozmnażajcie się, i napełniajcie ziemię, i czyńcie ją sobie poddaną; panujcie nad rybami morskimi i nad ptactwem niebios, i nad wszelkimi zwierzętami, które się poruszają po ziemi! Potem rzekł Bóg: Oto daję wam wszelką roślinę wydającą nasienie na całej ziemi i wszelkie drzewa, których owoc ma w sobie nasienie: niech będzie dla was pokarmem! Wszystkim zaś dzikim zwierzętom i wszelkiemu ptactwu niebios, i wszelkim płazom na ziemi, w których jest tchnienie życia, daję na pokarm wszystkie rośliny. I tak się stało. I spojrzał Bóg na wszystko, co uczynił, a było to bardzo dobre. I nastał wieczór, i nastał poranek - dzień szósty. Szóstego dnia Bóg tworzy pozostałe zwierzęta według ich rodzaju. Prawdopodobnie, choć Biblia bezpośrednio o tym nie wspomina, również wówczas zostały stworzone pozostałe, lądowe dinozaury. Musimy pamiętać, iż istniejące wówczas na Ziemi warunki znacznie różniły się od nam 41

42 współczesnych co powodowało, że organizmy z tego samego rodzaju mogły uzyskać znacznie większe rozmiary. Ostatnim dziełem Boga był człowiek. Ważne jest, abyśmy byli świadomi, iż rodzaj ludzki został stworzony niezależnie od zwierząt. Według Bożego sposobu myślenia NIE JESTEŚMY małpami. Zostaliśmy bowiem, jako jedyne stworzenia, ukształtowani na obraz i podobieństwo Boga. Użyte w oryginale słowo, przetłumaczone jako podobieństwo jest znacznie głębsze: oznacza tyle, co odlew z formy odlewniczej, czyli dokładne odbicie Boga. To, co odróżnia nas od zwierząt, to między innymi kreatywność i abstrakcyjne myślenie. Mamy w sobie potencjał, którego nie mają żadne inne stworzenia. W oczach Boga jesteśmy wyjątkowi. Bóg oddał nam, ludziom, pewną kompetencję, która do chwili stworzenia należała tylko do Niego -- nakazał nam panowanie nad wszelkim Jego dziełem. To człowiek, i nikt inny, ma takie prawo i obowiązek. Świadczy to o ogromnym zaufaniu, jakim Bóg go darzy. Jednocześnie jest to wielka odpowiedzialność. W Bożym zamyśle mamy być Jego szafarzami. Czyniąc sobie ziemię poddaną, musimy pamiętać, że jesteśmy za nią odpowiedzialni i będziemy musieli zdać kiedyś z tego sprawę naszemu Stwórcy. Nie należymy jednak, wbrew popularnym w ostatnim czasie twierdzeniom, do Ziemi. Panem człowieka jest sam Bóg, a ziemia jest naszą odpowiedzialnością przed Nim. Bóg przeznaczył rośliny na pokarm dla człowieka i zwierząt. Widzimy więc, że na początku wszystkie stworzenia były wegetarianami i nie musiały zabijać się nawzajem w celu zdobycia pokarmu. Dopiero grzech spowodował zmianę zwyczajów żywieniowych ludzi i niektórych zwierząt. 42

43 Na świecie odnaleziono wiele skamieniałości czaszek małp, wyglądających prawie identycznie jak czaszki odpowiadającym im współczesnym zwierzętom. Główną różnicę stanowił kształt uzębienia, niezawierający wystających do przodu kłów. Był to zgryz dostosowany do spożywania roślin. Ewolucyjni naukowcy kwalifikują je jako ogniwa pośrednie między małpami a ludźmi. Z perspektywy kreacjonistycznej jest to natomiast dowód na prawdziwość biblijnego przekazu, mówiącego o tym, że na początku wszystkie zwierzęta były roślinożerne. Bóg nakazał człowiekowi rozmnażanie się i napełnianie ziemi. Ten nakaz, mimo zmian cywilizacyjnych, obowiązuje do dzisiaj. Nasz Pan nie ma upodobania w śmierci, ma natomiast upodobanie w życiu. Dar życia jest czymś wspaniałym i wyjątkowym. Pochodzi od Boga i winien w związku z tym być przez nas szanowany. Dlatego wszelkie bezmyślne, niepotrzebne czy niesprawiedliwe zabijanie istot żywych jest bardzo poważnym grzechem. Okazując szacunek do życia, okazujemy szacunek dla jego Twórcy. Szczególnie okrutnym wariantem morderstwa jest zabójstwo niewinnych ludzi. Gdy dzieje się to na wielką skalę (masowe mordy w obozach koncentracyjnych w trakcie II wojny światowej, czy miliony istot ludzkich, mordowanych rocznie w łonach matek), to jest to dowód na to, że grzech powoduje odebranie rozumu całym, ogromnym rzeszom ludzi. Świadczy to o braku szacunku dla życia na skalę narodową. Jedną z podstaw takiego postępowania jest filozofia, która zrównuje ludzi ze zwierzętami. Dopuszcza ona myślenie, że jedne jednostki ludzkie są uznawane za bardziej wartościowe od innych (stoją na wyższym stopniu "drabiny ewolucyjnej ) oraz na swobodne definiowanie tego, kto jeszcze jest, a kto już nie jest człowiekiem 1. 1 Więcej na ten temat w rozdziale poświęconym społecznym skutkom ewolucjonizmu. 43

44 Dzień siódmy Księga Rodzaju 2:1-4 Tak zostały ukończone niebo i ziemia oraz cały ich zastęp. I ukończył Bóg w siódmym dniu dzieło swoje, które uczynił, i odpoczął dnia siódmego od wszelkiego dzieła, które uczynił. I pobłogosławił Bóg dzień siódmy, i poświęcił go, bo w nim odpoczął od wszelkiego dzieła swego, którego Bóg dokonał w stworzeniu. Takie były dzieje nieba i ziemi podczas ich stworzenia.( ) Siódmy dzień to czas, w którym Pan odpoczywał. Kościoły chrześcijańskie w różny sposób interpretują znaczenie tego faktu dla naszego życia. Wykład tego zdarzenia pozostawiam nauczycielom w Waszych wspólnotach. W literaturze kreacjonistycznej przeważnie siódmego dnia nie wlicza się do dni stworzenia. Warto przyjrzeć się również dalszej części tego rozdziału Księgi Rodzaju. Niektórzy ludzie podejmują próby podważenia jego wiarygodności, wykazując pozorną sprzeczność z pierwszym. Po dokładniejszej analizie widać jednak, że wnioski te są mylne. Mówią one bowiem o tym samym akcie stworzenia, tylko z innej perspektywy. Rozdział drugi koncentruje się na temacie człowieka i ogrodu Eden. Świat po stworzeniu jest doskonały. Wszystkie elementy współdziałają ze sobą, są skończone kompletnie, nie wymagają poprawiania. Co ważne, nie ma na świecie grzechu, a tym samym nie ma i śmierci. Ludzie jak i zwierzęta, również te które współcześnie znamy jako drapieżne, są wegetarianami. Pierwsi ludzie, dzięki odpowiednim warunkom, jakie dla nich przygotował Bóg, byli przystosowani do długowieczności, być może nawet do życia wiecznego. 44

Przyjęte oznaczenia. Treści ramek są integralną częścią tekstu rozdziału.

Przyjęte oznaczenia. Treści ramek są integralną częścią tekstu rozdziału. Wstęp autora Wśród większości współczesnych naukowców istnieje przekonanie, że jeżeli ktoś próbuje uzasadnić fakty istnieniem i działaniem jakiejś siły nadprzyrodzonej, to z zasady można przyjąć, że jest

Bardziej szczegółowo

(1) Na początku stworzył Bóg niebo i ziemię. (2) A ziemia była pustkowiem i chaosem; ciemność była nad otchłanią, a Duch Boży unosił się nad

(1) Na początku stworzył Bóg niebo i ziemię. (2) A ziemia była pustkowiem i chaosem; ciemność była nad otchłanią, a Duch Boży unosił się nad (1) Na początku stworzył Bóg niebo i ziemię. (2) A ziemia była pustkowiem i chaosem; ciemność była nad otchłanią, a Duch Boży unosił się nad powierzchnią wód. (3) I rzekł Bóg: Niech stanie się światłość.

Bardziej szczegółowo

SP Klasa VI, temat 2

SP Klasa VI, temat 2 SP Klasa VI, temat 2 SP Klasa VI, temat 2 SP Klasa VI, temat 2 SP Klasa VI, temat 2 SP Klasa VI, temat 2 SP Klasa VI, temat 2 SP Klasa VI, temat 2 SP Klasa VI, temat 2 zagiąć NAUKOWCY SP Klasa VI, temat

Bardziej szczegółowo

Wizja teorii ewolucji człowieka Karola Darwina. SP Klasa VI, temat 3

Wizja teorii ewolucji człowieka Karola Darwina. SP Klasa VI, temat 3 Wizja teorii ewolucji człowieka Karola Darwina Wizja biblijnego stworzenia Adama według Michała Anioła Grupa 1 i 2 Z pewnością każdy z nas zastanawiał się, jak powstał człowiek. Czy to Bóg go stworzył,

Bardziej szczegółowo

Boski plan zbawienia człowieka Świecki Ruch Misyjny EPIFANIA, Zbór w Poznaniu

Boski plan zbawienia człowieka Świecki Ruch Misyjny EPIFANIA, Zbór w Poznaniu Boski plan zbawienia człowieka Świecki Ruch Misyjny EPIFANIA, Zbór w Poznaniu www.epifania.pl Świecki Ruch Misyjny Epifania Świecki Ruch Misyjny "Epifania" jest międzynarodowym, niezależnym, niesekciarskim,

Bardziej szczegółowo

Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH

Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH CHARAKTERYSTYKA: Program przeznaczony jest dla uczniów szkół podstawowych. Minimum programowe nie uwzględnia podziału treści materiału

Bardziej szczegółowo

nego wysiłku w rozwiązywaniu dalszych niewiadomych. To, co dzisiaj jest jeszcze okryte tajemnicą, jutro może nią już nie być. Poszukiwanie nowych

nego wysiłku w rozwiązywaniu dalszych niewiadomych. To, co dzisiaj jest jeszcze okryte tajemnicą, jutro może nią już nie być. Poszukiwanie nowych Od Autora Rozwój jakiejkolwiek dziedziny wiedzy polega na umiejętności rozwiązywania jej niewiadomych i wyjaśniania często zawiłych zagadek. Cieszy nas pokonywanie kolejnych barier i zdobywanie coraz to

Bardziej szczegółowo

Bóg a prawda... ustanawiana czy odkrywana?

Bóg a prawda... ustanawiana czy odkrywana? Bóg a prawda... ustanawiana czy odkrywana? W skali od 1 do 10 (gdzie 10 jest najwyższą wartością) określ, w jakim stopniu jesteś zaniepokojony faktem, że większość młodzieży należącej do Kościoła hołduje

Bardziej szczegółowo

Potem wyprowadził go na dwór i rzekł: Spójrz ku niebu i policz gwiazdy, jeśli możesz je policzyć! I rzekł do niego: Tak liczne będzie potomstwo

Potem wyprowadził go na dwór i rzekł: Spójrz ku niebu i policz gwiazdy, jeśli możesz je policzyć! I rzekł do niego: Tak liczne będzie potomstwo Lekcja 1 na 6. października 2018 Potem wyprowadził go na dwór i rzekł: Spójrz ku niebu i policz gwiazdy, jeśli możesz je policzyć! I rzekł do niego: Tak liczne będzie potomstwo twoje.wtedy uwierzył Panu,

Bardziej szczegółowo

Biblia dla Dzieci. przedstawia. Historia stworzenia

Biblia dla Dzieci. przedstawia. Historia stworzenia Biblia dla Dzieci przedstawia Historia stworzenia Autor: Edward Hughes Ilustracje: Byron Unger; Lazarus Redakcja: Bob Davies; Tammy S. Tłumaczenie: Katarzyna Gablewska Druk i oprawa: Bible for Children

Bardziej szczegółowo

2 NIEDZIELA PO NARODZENIU PAŃSKIM

2 NIEDZIELA PO NARODZENIU PAŃSKIM 2 NIEDZIELA PO NARODZENIU PAŃSKIM PIERWSZE CZYTANIE Syr 24, 1-2. 8-12 Mądrość Boża mieszka w Jego ludzie Czytanie z Księgi Syracydesa. Mądrość wychwala sama siebie, chlubi się pośród swego ludu. Otwiera

Bardziej szczegółowo

przedstawienie biblijnej prawdy o stworzeniu człowieka przez Pana Boga; ukazanie podobieństwa człowieka do Boga;

przedstawienie biblijnej prawdy o stworzeniu człowieka przez Pana Boga; ukazanie podobieństwa człowieka do Boga; Klasa IV Temat: Bóg stwarza człowieka. Cele ogólne: przedstawienie biblijnej prawdy o stworzeniu człowieka przez Pana Boga; ukazanie podobieństwa człowieka do Boga; kształtowanie postawy wdzięczności Panu

Bardziej szczegółowo

Klasyfikacja światopoglądów

Klasyfikacja światopoglądów Bóg Wszechświat Klasyfikacja światopoglądów Zebranie obrazków i przemyśleń Jesień 2018 wojtek@pp.org.pl http://wojtek.pp.org.pl Klasyfikacja światopoglądów Od pewnego czasu przekonany jestem, że istnieją

Bardziej szczegółowo

W imię Ojca i Syna i Ducha Świętego

W imię Ojca i Syna i Ducha Świętego W imię Ojca i Syna i Ducha Świętego Sens życia Gdy na początku dnia czynię z wiarą znak krzyża, wymawiając słowa "W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego", Bóg uświęca cały czas i przestrzeń, która otworzy

Bardziej szczegółowo

ARGUMENTY KOSMOLOGICZNE. Sformułowane na gruncie nauk przyrodniczych

ARGUMENTY KOSMOLOGICZNE. Sformułowane na gruncie nauk przyrodniczych ARGUMENTY KOSMOLOGICZNE Sformułowane na gruncie nauk przyrodniczych O CO CHODZI W TYM ARGUMENCIE Argument ten ma pokazać, że istnieje zewnętrzna przyczyna wszechświata o naturze wyższej niż wszystko, co

Bardziej szczegółowo

Co mnie łączy z Adamem? KSIĘGA RODZAJU ROZDZIAŁ 2

Co mnie łączy z Adamem? KSIĘGA RODZAJU ROZDZIAŁ 2 Co mnie łączy z Adamem? KSIĘGA RODZAJU ROZDZIAŁ 2 4 A oto dzieje nieba i ziemi podczas ich tworzenia, w dniu, kiedy PAN, Bóg, stworzył już ziemię i niebo, 5 ale na jej polach nie pojawił się jeszcze żaden

Bardziej szczegółowo

Studium biblijne numer 13. List do Efezjan 1,4. Andreas Matuszak. InspiredBooks

Studium biblijne numer 13. List do Efezjan 1,4. Andreas Matuszak. InspiredBooks Studium biblijne numer 13. List do Efezjan 1,4 Andreas Matuszak InspiredBooks listopad 2013, dla niniejszego wydania Ver. 1.0 www.inspiredbooks.de List do Efezjan 1,4 Andreas Matuszak InspiredBooks Miłość

Bardziej szczegółowo

Biblia dla Dzieci przedstawia. Historia stworzenia

Biblia dla Dzieci przedstawia. Historia stworzenia Biblia dla Dzieci przedstawia Historia stworzenia Autor: Edward Hughes Ilustracje: Byron Unger; Lazarus Redakcja: Bob Davies; Tammy S. Tłumaczenie: Katarzyna Gablewska Druk i oprawa: Bible for Children

Bardziej szczegółowo

Aktywni na start. Podkowa Leśna 6-8 stycznia 2012r.

Aktywni na start. Podkowa Leśna 6-8 stycznia 2012r. Aktywni na start Podkowa Leśna 6-8 stycznia 2012r. Bo ziemia sama z siebie owoc wydaje, najpierw trawę, potem kłos, potem pełne zboże w kłosie. A gdy owoc dojrzeje, wnet się zapuszcza sierp, bo nadeszło

Bardziej szczegółowo

Jak czytać ze zrozumieniem Pismo Święte?

Jak czytać ze zrozumieniem Pismo Święte? Jak czytać ze zrozumieniem Pismo Święte? Mój pierwszy nauczyciel języka hebrajskiego bił mnie linijką po dłoni, gdy ośmieliłem się dotknąć palcem świętych liter Pięcioksięgu. (R. Brandstaetter, Żywa Księga)

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE W ZAKRESIE IV KLASY SZKOŁY PODSTAWOWEJ. Zaproszeni przez Boga z serii Drogi przymierza

WYMAGANIA EDUKACYJNE W ZAKRESIE IV KLASY SZKOŁY PODSTAWOWEJ. Zaproszeni przez Boga z serii Drogi przymierza WYMAGANIA EDUKACYJNE W ZAKRESIE IV KLASY SZKOŁY PODSTAWOWEJ Zaproszeni przez Boga z serii Drogi przymierza Wymagania edukacyjne śródroczne Ocena celująca Ocenę celującą przewiduję dla uczniów przejawiających

Bardziej szczegółowo

Proszę bardzo! ...książka z przesłaniem!

Proszę bardzo! ...książka z przesłaniem! Proszę bardzo!...książka z przesłaniem! Przesłanie, które daje odpowiedź na pytanie co ja tu właściwie robię? Przesłanie, które odpowie na wszystkie twoje pytania i wątpliwości. Z tej książki dowiesz się,

Bardziej szczegółowo

Co to jest miłość - Jonasz Kofta

Co to jest miłość - Jonasz Kofta Co to jest miłość - Jonasz Kofta Co to jest miłość nie wiem ale to miłe że chcę go mieć dla siebie na nie wiem ile Gdzie mieszka miłość nie wiem może w uśmiechu czasem ją słychać w śpiewie a czasem w echu

Bardziej szczegółowo

ŚWIATOPOGLĄD NEW AGE

ŚWIATOPOGLĄD NEW AGE ŚWIATOPOGLĄD NEW AGE ŚWIATOPOGLĄD względnie stały zespół sądów (często wartościujących), przekonań i opinii na temat otaczającego świata czerpanych z rozmaitych dziedzin kultury, głównie z nauki, sztuki,

Bardziej szczegółowo

Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PONADPODSTAWOWYCH

Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PONADPODSTAWOWYCH Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PONADPODSTAWOWYCH CHARAKTERYSTYKA: Program przeznaczony jest dla uczniów szkół ponadpodstawowych: liceum, technikum oraz szkół zawodowych. Katechezy

Bardziej szczegółowo

1 Ojcostwo na co dzień. Czyli czego dziecko potrzebuje od ojca Krzysztof Pilch

1 Ojcostwo na co dzień. Czyli czego dziecko potrzebuje od ojca Krzysztof Pilch 1 2 Spis treści Wstęp......6 Rozdział I: Co wpływa na to, jakim jesteś ojcem?...... 8 Twoje korzenie......8 Stereotypy.... 10 1. Dziecku do prawidłowego rozwoju wystarczy matka.... 11 2. Wychowanie to

Bardziej szczegółowo

To powiedziałem wam, abyście we mnie pokój mieli. Na świecie ucisk mieć będziecie, ale ufajcie, Ja zwyciężyłem świat (Jan 16:33)

To powiedziałem wam, abyście we mnie pokój mieli. Na świecie ucisk mieć będziecie, ale ufajcie, Ja zwyciężyłem świat (Jan 16:33) Lekcja 4 na 22 października 2016 Mojżesz napisał Księgę Joba i Genesis w czasie, gdy przebywał w Midianie. Tak więc Księga Joba jest jedną z pierwszych ksiąg Biblii. W odróżnieniu od innych ksiąg Starego

Bardziej szczegółowo

Jak czytać ze zrozumieniem Pismo Święte (YC 14-19)?

Jak czytać ze zrozumieniem Pismo Święte (YC 14-19)? Jak czytać ze zrozumieniem Pismo Święte (YC 14-19)? Mój pierwszy nauczyciel języka hebrajskiego bił mnie linijką po dłoni, gdy ośmieliłem się dotknąć palcem świętych liter Pięcioksięgu. (R. Brandstaetter,

Bardziej szczegółowo

SEMINARIUM ODNOWY W DUCHU ŚWIĘTYM

SEMINARIUM ODNOWY W DUCHU ŚWIĘTYM SEMINARIUM ODNOWY W DUCHU ŚWIĘTYM Tydzień wprowadzający Bóg nas "...wezwał świętym powołaniem nie na podstawie naszych czynów, lecz stosownie do własnego postanowienia i łaski, która nam dana została w

Bardziej szczegółowo

ADORACJA EUCHARYSTYCZNA

ADORACJA EUCHARYSTYCZNA ADORACJA EUCHARYSTYCZNA Gdy w środowisku chrześcijańskim mówi się o adoracji, spontanicznie i słusznie myślimy o adoracji Najświętszego Sakramentu. Ona jest źródłem i uprzywilejowanym miejscem wszelkiej

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚ CI KSIĘGA PIERWSZA

SPIS TREŚ CI KSIĘGA PIERWSZA SPIS TREŚ CI Wprowadzenie... 5 Przedmowa Rufina... 45 KSIĘGA PIERWSZA Przedmowa... 51 ROZDZIAŁ I. O Bogu... 58 (1 3. Bóg Istota niecielesna. 4 7. Bóg jest duchem. 8 9. Bóg jest niepodzielny.) Fragmenty

Bardziej szczegółowo

XXVIII Niedziela Zwykła

XXVIII Niedziela Zwykła XXVIII Niedziela Zwykła Dla wyeksponowania Bożej Mądrości wobec ludzkiego rozumu, Jezus buduje paradoksalną dysproporcję: za przykład stawia wielbłąda, zwierzę juczne, wytrwałe w pracy i wytrzymałe na

Bardziej szczegółowo

ADAM I EWA W OGRODZIE EDEN

ADAM I EWA W OGRODZIE EDEN 1 Księga Mojżeszowa 1,26-29; 2,7-25 Potem rzekł Bóg: Uczyńmy człowieka na obraz nasz, podobnego do nas i niech panuje nad rybami morskimi i nad ptactwem niebios, i nad bydłem, i nad całą ziemią, i nad

Bardziej szczegółowo

Temat 6 : Stworzenie człowieka antropologia.

Temat 6 : Stworzenie człowieka antropologia. Temat 6 : Stworzenie człowieka antropologia. Antropologia teologiczna, mówiąca o genezie człowieka, powołuje się przede wszystkim na dwa pierwsze rozdziały księgi Rodzaju, która zawiera dwa opisy stworzenia

Bardziej szczegółowo

KOŚCIÓŁ IDŹ TY ZA MNIE

KOŚCIÓŁ IDŹ TY ZA MNIE SPOTKANIE 6 KOŚCIÓŁ Dla ułatwienia poszczególne zadania oznaczone są symbolami. Legenda pozwoli Ci łatwo zorientować się w znaczeniu tych symboli: IDŹ TY ZA MNIE Pewien mężczyzna miał zwyczaj mówić w każdą

Bardziej szczegółowo

CEL aby tekst był Ŝywy dla mnie

CEL aby tekst był Ŝywy dla mnie CEL aby tekst był Ŝywy dla mnie 5 kroków do zrozumienia twojej Biblii 5 Zastosowanie 4 Interpretacja 3 Obserwacja 2 Sporządzenie tabeli 1 Właściwe nastawienie Kliknij na stopę, aby wybrać temat 5 kroków

Bardziej szczegółowo

Chrześcijanin a Przykazania Dekalogu

Chrześcijanin a Przykazania Dekalogu Chrześcijanin a Przykazania Dekalogu UWAŻANO JE ZA NAJWIĘKSZY KODEKS MORALNY ZNANY KIEDYKOLWIEK NA ZIEMI. NAZYWANO JE STRASZNĄ DZIESIĄTKĄ! PRZEZ WIEKI ZAWIESZANO JE NA ŚCIANACH CHRZEŚCIJAŃSKICH DOMÓW.

Bardziej szczegółowo

MĄDROŚCI NIEPRZEMIJAJĄCE

MĄDROŚCI NIEPRZEMIJAJĄCE Krystyna Alagor MĄDROŚCI NIEPRZEMIJAJĄCE (wydanie drugie, poprawione i połączone) Copyright by Wydawnictwo Autorskie ALAGOR Krystyna Krawczyk 2007 Skład i łamanie: Rafał Celej Wydawnictwo: W.A. ALAGOR

Bardziej szczegółowo

Etyka Tożsamość i definicja. Ks. dr Artur Aleksiejuk

Etyka Tożsamość i definicja. Ks. dr Artur Aleksiejuk Etyka Tożsamość i definicja Ks. dr Artur Aleksiejuk 1. ETYKA A FILOZOFIA PYTANIA PROBLEMOWE: Czy etyka musi być dyscypliną filozoficzną? Czy etyka może być wolna od filozoficznych założeń? Czy i jak dalece

Bardziej szczegółowo

3 dzień: Poznaj siebie, czyli współmałżonek lustrem

3 dzień: Poznaj siebie, czyli współmałżonek lustrem 3 dzień: Poznaj siebie, czyli współmałżonek lustrem Trzeba wierzyć w to, co się robi i robić to z entuzjazmem. Modlić się to udać się na pielgrzymkę do wewnętrznego sanktuarium, aby tam uwielbiać Boga

Bardziej szczegółowo

Jak czytać i rozumieć Pismo Święte? Podstawowe zasady. (YC 14-19)

Jak czytać i rozumieć Pismo Święte? Podstawowe zasady. (YC 14-19) Jak czytać i rozumieć Pismo Święte? Podstawowe zasady. (YC 14-19) Mój pierwszy nauczyciel języka hebrajskiego bił mnie linijką po dłoni, gdy ośmieliłem się dotknąć palcem świętych liter Pięcioksięgu. (R.

Bardziej szczegółowo

Bóg Ojciec kocha każdego człowieka

Bóg Ojciec kocha każdego człowieka 1 Bóg Ojciec kocha każdego człowieka Bóg kocha mnie, takiego jakim jestem. Raduje się każdym moim gestem. Alleluja Boża radość mnie rozpiera, uuuu (słowa piosenki religijnej) SŁOWA KLUCZE Bóg Ojciec Bóg

Bardziej szczegółowo

Ankieta. Instrukcja i Pytania Ankiety dla młodzieży.

Ankieta. Instrukcja i Pytania Ankiety dla młodzieży. Ankieta Instrukcja i Pytania Ankiety dla młodzieży www.fundamentywiary.pl Pytania ankiety i instrukcje Informacje wstępne Wybierz datę przeprowadzenia ankiety w czasie typowego spotkania grupy młodzieżowej.

Bardziej szczegółowo

KSIĘGA URANTII BIBLIA 2.0

KSIĘGA URANTII BIBLIA 2.0 KSIĘGA URANTII BIBLIA 2.0 Talbot, 01.10.2017 08:10 Księga Urantii jest dziełem ogromnym objętościowo, gdyż zawiera przeszło 2 tysiące stron. Ma charakter religijny, duchowy i filozoficzny. Mówi o Bogu,

Bardziej szczegółowo

Ks. Michał Bednarz ZANIM ZACZNIESZ CZYTAĆ PISMO ŚWIĘTE

Ks. Michał Bednarz ZANIM ZACZNIESZ CZYTAĆ PISMO ŚWIĘTE Ks. Michał Bednarz ZANIM ZACZNIESZ CZYTAĆ PISMO ŚWIĘTE 4 by Wydawnictw o BIBLOS, Tarnów 1997 ISBN 83-86889-36-5 SPIS TREŚCI Wstęp.................................. 9 :2 6.,H. 1998 Nihil obs tat Tarnów,

Bardziej szczegółowo

Zespół Szkół nr 21 w Bydgoszczy. Informacja zwrotna RELIGIA szkoła podstawowa klasa 4

Zespół Szkół nr 21 w Bydgoszczy. Informacja zwrotna RELIGIA szkoła podstawowa klasa 4 Zespół Szkół nr 21 w Bydgoszczy Informacja zwrotna RELIGIA szkoła podstawowa klasa 4 Opracowanie: mgr Violetta Kujacińska mgr Małgorzata Lewandowska Zasady: IZ może być ustna lub pisemna, IZ pisemną przekazujemy

Bardziej szczegółowo

Jezus przed swoim ukrzyżowaniem w modlitwie do Ojca wstawiał się za swoimi uczniami (i za nami).

Jezus przed swoim ukrzyżowaniem w modlitwie do Ojca wstawiał się za swoimi uczniami (i za nami). Lekcja 3 na 20 października 2018 A nie tylko za nimi proszę, ale i za tymi, którzy przez ich słowo uwierzą we mnie. Aby wszyscy byli jedno, jak Ty, Ojcze, we mnie, a Ja w tobie, aby i oni w nas jedno byli,

Bardziej szczegółowo

DEKALOG gdzie szukać informacji? YouCat KKK

DEKALOG gdzie szukać informacji? YouCat KKK gdzie szukać informacji? YouCat 348 351 KKK 2052 2082 Jacek Salij Dekalog o. Adam Szustak, Konferencje o Dekalogu Valerio Bocci Dziesięć przykazań wyjaśniane dzieciom Wiesława Lewandowska Pan Bóg nie robi

Bardziej szczegółowo

20 Kiedy bowiem byliście. niewolnikami grzechu, byliście wolni od służby sprawiedliwości.

20 Kiedy bowiem byliście. niewolnikami grzechu, byliście wolni od służby sprawiedliwości. Lectio Divina Rz 6,15-23 1. Czytanie Prowadzący: wezwijmy Ducha św.: Przybądź Duchu Święty... - weźmy do ręki Pismo św.. - Słuchając jak w Kościele śledźmy tekst, aby usłyszeć, co chce nam dzisiaj Jezus

Bardziej szczegółowo

USPRAWIEDLIWIENIE WYŁĄCZNIE PRZEZ WIARĘ

USPRAWIEDLIWIENIE WYŁĄCZNIE PRZEZ WIARĘ USPRAWIEDLIWIENIE WYŁĄCZNIE PRZEZ WIARĘ Lekcja 4 na 22 lipca 2017 Z Chrystusem jestem ukrzyżowany; żyję więc już nie ja, ale żyje we mnie Chrystus; a obecne życie moje w ciele jest życiem w wierze w Syna

Bardziej szczegółowo

22 wspaniałe wersety z Biblii i ulubione opowiadania biblijne

22 wspaniałe wersety z Biblii i ulubione opowiadania biblijne MÓJ KLUCZ DO BIBLII 22 wspaniałe wersety z Biblii i ulubione opowiadania biblijne Tytuł oryginału: My Key Verse Bible Copyright: Scandinavia Publishing House, Drejervej 15, DK-2400 Copenhagen, NV, Denmark.

Bardziej szczegółowo

Studium Katechetyczne Wychowując w Wierze tłumaczenie po Polsku. OBJAWIENIE W PIŚMIE ŚWIĘTYM I TRADYCJI

Studium Katechetyczne Wychowując w Wierze tłumaczenie po Polsku. OBJAWIENIE W PIŚMIE ŚWIĘTYM I TRADYCJI Polish FF Curriculum Translation in Polish Studium Katechetyczne Wychowując w Wierze tłumaczenie po Polsku. OBJAWIENIE W PIŚMIE ŚWIĘTYM I TRADYCJI 1. Objawienie: Pismo Św. i Tradycja a. Pismo Święte: Części,

Bardziej szczegółowo

Ewangelia z wyspy Patmos

Ewangelia z wyspy Patmos Ewangelia z wyspy Patmos Lekcja 1 na 5. stycznia 2019 Błogosławiony ten, który czyta, i ci, którzy słuchają słów proroctwa i zachowują to, co w nim jest napisane; czas bowiem jest bliski (Objawienie 1:3)

Bardziej szczegółowo

WZAJEMNY SZACUNEK DLA WSZYSTKICH CZŁONKÓW RODZINY JAKO FUNDAMENT TOLERANCJI WOBEC INNYCH

WZAJEMNY SZACUNEK DLA WSZYSTKICH CZŁONKÓW RODZINY JAKO FUNDAMENT TOLERANCJI WOBEC INNYCH WZAJEMNY SZACUNEK DLA WSZYSTKICH CZŁONKÓW RODZINY JAKO FUNDAMENT TOLERANCJI WOBEC INNYCH Dla każdego z nas nasza rodzina to jedna z najważniejszych grup, wśród których i dla których żyjemy. Nie zawsze

Bardziej szczegółowo

Chrześcijanie są jak drzewa

Chrześcijanie są jak drzewa Chrześcijanie są jak drzewa Księga Rodzaju 2:18-24 Potem rzekł Pan Bóg: Niedobrze jest człowiekowi, gdy jest sam. Uczynię mu pomoc odpowiednią dla niego. Utworzył więc Pan Bóg z ziemi wszelkie dzikie

Bardziej szczegółowo

Znalazłam się w tunelu jak w długim korytarzu. Szłam bardzo szybko, biegnąc tunelem wzdłuż jasnego, białego światła. Mogłam zobaczyć inny koniec... Zaczęło do mnie docierać, że byłam martwa,... Wtedy zobaczyłam

Bardziej szczegółowo

PROPOZYCJA CZYTAŃ BIBLIJNYCH tylko na Msze św. z formularzem o św. Janie Pawle II.

PROPOZYCJA CZYTAŃ BIBLIJNYCH tylko na Msze św. z formularzem o św. Janie Pawle II. 22 października ŚW. JANA PAWŁA II, PAPIEŻA Wspomnienie obowiązkowe [ Formularz mszalny ] [ Liturgia Godzin ] PROPOZYCJA CZYTAŃ BIBLIJNYCH tylko na Msze św. z formularzem o św. Janie Pawle II. 1 / 8 W pozostałych

Bardziej szczegółowo

Jezus Wspaniałym Nauczycielem

Jezus Wspaniałym Nauczycielem Jezus Wspaniałym Nauczycielem Biblia dla Dzieci przedstawia Autor: Edward Hughes Ilustracje: Byron Unger; Lazarus Redakcja: E. Frischbutter; Sarah S. Tłumaczenie: Katarzyna Gablewska Druk i oprawa: Bible

Bardziej szczegółowo

Biblia dla Dzieci. przedstawia. Noe i Potop

Biblia dla Dzieci. przedstawia. Noe i Potop Biblia dla Dzieci przedstawia Noe i Potop Autor: Edward Hughes Ilustracje: Byron Unger; Lazarus Redakcja: M. Maillot; Tammy S. Tłumaczenie: Katarzyna Gablewska Druk i oprawa: Bible for Children www.m1914.org

Bardziej szczegółowo

NOE BUDUJE ARKĘ, POTOP

NOE BUDUJE ARKĘ, POTOP NOE BUDUJE ARKĘ, POTOP 15 Nastały czasy, kiedy aniołowie schodzili na ziemię i brali sobie za żony piękne dziewczyny. W wyniku tego na świecie rodzili się olbrzymi i mocarze. Nie podobało się to Panu Bogu.

Bardziej szczegółowo

Kryteria oceniania z religii dla klasy pierwszej liceum

Kryteria oceniania z religii dla klasy pierwszej liceum Kryteria oceniania z religii dla klasy pierwszej liceum ROZDZIAŁ CELUJĄCY BARDZO DOBRY DOBRY DOSTATECZNY DOPUSZCZAJĄCY NIEDOSTATECZNY I. Kim jestem? 2. Uzupełnia zdobytą na 3. Aktywnie uczestniczy w lekcji

Bardziej szczegółowo

Finansuj misjonarza w programie misja_pl. 1 Tymoteusza 5,18

Finansuj misjonarza w programie misja_pl. 1 Tymoteusza 5,18 Finansuj misjonarza w programie misja_pl 1 Tymoteusza 5,18 Kim jest Misjonarz? JEST NIM POJEDYNCZY CHRZEŚCIJANIN LUB MAŁŻEŃSTWO WIERZĄCYCH LUDZI, KTÓRZY ZA APROBATĄ SWOJEGO MACIERZYSTEGO ZBORU ZOSTALI

Bardziej szczegółowo

Argument teleologiczny

Argument teleologiczny tekst Argument teleologiczny i piąta droga św. Tomasza z Akwinu Argument z celowości 1. W świecie obserwujemy celowe działanie rzeczy, które nie są obdarzone poznaniem (np. działanie zgodnie z prawami

Bardziej szczegółowo

STWORZENIE ŚWIATA. Poziom edukacyjny: uczniowie starszych klas szkoły podstawowej i gimnazjum Czas zajęć: 2 godz.

STWORZENIE ŚWIATA. Poziom edukacyjny: uczniowie starszych klas szkoły podstawowej i gimnazjum Czas zajęć: 2 godz. Hanna Zielińska STWORZENIE ŚWIATA Scenariusz zajęć stanowi podsumowanie i dopełnienie treści prezentowanych w ramach projektu Na ścieŝkach wiary w salach ruchu i muzyki. Przedstawione w scenariuszu treści

Bardziej szczegółowo

Elementy kosmologii i antropologii chrześcijańskiej

Elementy kosmologii i antropologii chrześcijańskiej Jaką prawdę o świecie i o człowieku przekazuje nam Księga Rodzaju? Na podstawie dwóch opisów stworzenia: Rdz 1,1 2,4 oraz Rdz 2, 5 25 YouCat 44-48 56-59 64-66 1) Wszystko pochodzi od Boga. Albo ujmując

Bardziej szczegółowo

Jezus Wspaniałym Nauczycielem. Biblia dla Dzieci przedstawia

Jezus Wspaniałym Nauczycielem. Biblia dla Dzieci przedstawia Jezus Wspaniałym Nauczycielem Biblia dla Dzieci przedstawia Autor: Edward Hughes Ilustracje: Byron Unger; Lazarus Redakcja: E. Frischbutter; Sarah S. Tłumaczenie: Katarzyna Gablewska Druk i oprawa: Bible

Bardziej szczegółowo

Dzięki ćwiczeniom z panią Suzuki w szkole Hagukumi oraz z moją mamą nauczyłem się komunikować za pomocą pisma. Teraz umiem nawet pisać na komputerze.

Dzięki ćwiczeniom z panią Suzuki w szkole Hagukumi oraz z moją mamą nauczyłem się komunikować za pomocą pisma. Teraz umiem nawet pisać na komputerze. Przedmowa Kiedy byłem mały, nawet nie wiedziałem, że jestem dzieckiem specjalnej troski. Jak się o tym dowiedziałem? Ludzie powiedzieli mi, że jestem inny niż wszyscy i że to jest problem. To była prawda.

Bardziej szczegółowo

Lekcja 8 na 24. listopada 2018

Lekcja 8 na 24. listopada 2018 JEDNOŚĆ W WIERZE Lekcja 8 na 24. listopada 2018 I nie ma w nikim innym zbawienia; albowiem nie ma żadnego innego imienia pod niebem, danego ludziom, przez które moglibyśmy być zbawieni (Dzieje Ap. 4,12)

Bardziej szczegółowo

Dokumenty Kościoła o małżeństwie i rodzinie

Dokumenty Kościoła o małżeństwie i rodzinie Dokumenty Kościoła o małżeństwie i rodzinie Kościół rzymskokatolicki zawsze otaczał małżeństwo i rodzinę szczególną troską. Wskazywał na ich niezastąpioną rolę w rozwoju człowieka i społeczeństwa. Genezy

Bardziej szczegółowo

Pismo Święte podstawowym źródłem treści w programach. Kościoła Zielonoświątkowego w RP

Pismo Święte podstawowym źródłem treści w programach. Kościoła Zielonoświątkowego w RP Pismo Święte podstawowym źródłem treści w programach nauczania biblijnego Kościoła Zielonoświątkowego w RP Podstawa Programowa katechezy zielonoświątkowej Za podstawowe źródło treści oraz główną przesłankę

Bardziej szczegółowo

Biblia dla Dzieci przedstawia. Bóg daje Abrahamowi obietnicę

Biblia dla Dzieci przedstawia. Bóg daje Abrahamowi obietnicę Biblia dla Dzieci przedstawia Bóg daje Abrahamowi obietnicę Autor: Edward Hughes Ilustracje: Byron Unger; Lazarus Redakcja: M. Maillot; Tammy S. Tłumaczenie: Joanna Kowalska Druk i oprawa: Bible for Children

Bardziej szczegółowo

Ewangelia Jana 3:16-19

Ewangelia Jana 3:16-19 1. POTRZEBA ŁASKI "(16) Bóg bowiem tak bardzo ukochał świat, że dał swego Jedynego Syna, aby każdy, kto w Niego wierzy, nie zginął, ale miał życie wieczne. (17) Bóg nie posłał swego Syna na świat, aby

Bardziej szczegółowo

Pierwsza Komunia Święta... i co dalej

Pierwsza Komunia Święta... i co dalej Ewa Czerwińska ilustracje: Anna Gryglas Pierwsza Komunia Święta... i co dalej Wydawnictwo WAM Fotografia z uroczystości Boże dary dla każdego Pierwsza Komunia Święta... i co dalej Ewa Czerwińska ilustracje:

Bardziej szczegółowo

Pięćdziesiątnica i Paruzja. 2. Jak być lojalnym wobec Pana i swego dziedzictwa kościelnego: proroctwo i instytucja

Pięćdziesiątnica i Paruzja. 2. Jak być lojalnym wobec Pana i swego dziedzictwa kościelnego: proroctwo i instytucja Pięćdziesiątnica i Paruzja 2. Jak być lojalnym wobec Pana i swego dziedzictwa kościelnego: proroctwo i instytucja Kontekst Odnowy DŚ został wylany w Odnowie na świat pełen poważnych podziałów, włącznie

Bardziej szczegółowo

Witamy serdecznie. Świecki Ruch Misyjny EPIFANIA, Zbór w Poznaniu

Witamy serdecznie. Świecki Ruch Misyjny EPIFANIA, Zbór w Poznaniu Witamy serdecznie Świecki Ruch Misyjny EPIFANIA, Zbór w Poznaniu Świecki Ruch Misyjny Epifania Świecki Ruch Misyjny "Epifania" jest międzynarodowym, niezależnym, niesekciarskim, nieobliczonym na zysk,

Bardziej szczegółowo

ODKRYWCZE STUDIUM BIBLIJNE

ODKRYWCZE STUDIUM BIBLIJNE ODKRYWCZE STUDIUM BIBLIJNE EWANGELI JANA 6:44-45 Nikt nie może przyjść do mnie, jeżeli go nie pociągnie Ojciec, który mnie posłał, a Ja go wskrzeszę w dniu ostatecznym. Napisano bowiem u proroków: I będą

Bardziej szczegółowo

Lekcja 2 na 13. kwietnia 2019 WYBORY, KTÓRYCH DOKONUJEMY

Lekcja 2 na 13. kwietnia 2019 WYBORY, KTÓRYCH DOKONUJEMY Lekcja 2 na 13. kwietnia 2019 WYBORY, KTÓRYCH DOKONUJEMY A jeśliby się wam wydawało, że źle jest służyć Panu, to wybierzcie sobie dzisiaj, komu będziecie służyć: czy bogom, którym służyli wasi ojcowie,

Bardziej szczegółowo

Boże spojrzenie na człowieka 1

Boże spojrzenie na człowieka 1 Boże spojrzenie na człowieka 1 opracował: Artur Trzęsiok Knurów, 24 marca 2006 1 wersja beta 1 Wprowadzenie dla Animatora Człowiek nie może żyć bez miłości. Człowiek pozostaje dla siebie istotą niezrozumiałą,

Bardziej szczegółowo

Jeden Pasterz i jedno stado. Jan 10,1-11. Jedna. Jedno ciało. 1 Koryntian 12: świątynia. 1 Koryntian 3, Jedna

Jeden Pasterz i jedno stado. Jan 10,1-11. Jedna. Jedno ciało. 1 Koryntian 12: świątynia. 1 Koryntian 3, Jedna Lekcja 6 na 10. listopada 2018 Biblia zawiera różne obrazy, które przedstawiają duchowe i teologiczne prawdy. Na przykład woda w Ewangelii Jana 7,38, wiatr w Ewangelii Jana 3,8 i filar w Liście do Tymoteusza

Bardziej szczegółowo

A sam Bóg pokoju niechaj was w zupełności poświęci, a cały duch wasz i dusza, i ciało niech będą zachowane bez nagany na przyjście Pana naszego,

A sam Bóg pokoju niechaj was w zupełności poświęci, a cały duch wasz i dusza, i ciało niech będą zachowane bez nagany na przyjście Pana naszego, Lekcja 6 na 11 lutego 2017 A sam Bóg pokoju niechaj was w zupełności poświęci, a cały duch wasz i dusza, i ciało niech będą zachowane bez nagany na przyjście Pana naszego, Jezusa Chrystusa (1 Tesaloniczan

Bardziej szczegółowo

NOWY PROGRAM NAUCZANIA RELIGII ADWENTYSTYCZNEJ W SZKOLE LUB W PUNKCIE KATECHETYCZNYM

NOWY PROGRAM NAUCZANIA RELIGII ADWENTYSTYCZNEJ W SZKOLE LUB W PUNKCIE KATECHETYCZNYM NOWY PROGRAM NAUCZANIA RELIGII ADWENTYSTYCZNEJ W SZKOLE LUB W PUNKCIE KATECHETYCZNYM WARSZAWA 2015 KOŚCIÓŁ ADWENTYSTÓW DNIA SIÓDMEGO W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ SEKRETARIAT EDUKACJI ul. FOKSAL 8 00-366

Bardziej szczegółowo

Podsumowanie ankiet rekolekcyjnych. (w sumie ankietę wypełniło 110 oso b)

Podsumowanie ankiet rekolekcyjnych. (w sumie ankietę wypełniło 110 oso b) Podsumowanie ankiet rekolekcyjnych. (w sumie ankietę wypełniło 0 oso b) Czy sposób przeprowadzenia rekolekcji (cztery niedziele, zamiast czterech kolejnych dni) był lepszy od dotychczasowego? (=tak; =nie)

Bardziej szczegółowo

Wiesław M. Macek. Teologia nauki. według. księdza Michała Hellera. Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego

Wiesław M. Macek. Teologia nauki. według. księdza Michała Hellera. Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego Wiesław M. Macek Teologia nauki według księdza Michała Hellera Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego Warszawa 2010 Na początku było Słowo (J 1, 1). Książka ta przedstawia podstawy współczesnej

Bardziej szczegółowo

JAK ŻYĆ W ŚWIECIE, KTÓRY CIĄGLE SIĘ ZMIENIA? Poznaj 10 PRZYKAZAŃ, które przyniosą Ci (NIE)OGRANICZONĄ WOLNOŚĆ!

JAK ŻYĆ W ŚWIECIE, KTÓRY CIĄGLE SIĘ ZMIENIA? Poznaj 10 PRZYKAZAŃ, które przyniosą Ci (NIE)OGRANICZONĄ WOLNOŚĆ! JAK ŻYĆ W ŚWIECIE, KTÓRY CIĄGLE SIĘ ZMIENIA? Poznaj 10 PRZYKAZAŃ, które przyniosą Ci (NIE)OGRANICZONĄ WOLNOŚĆ! OTWARTE DOMY 1 Otwórz dom Niech Twój dom stanie się miejscem spotkań z Bogiem i ludźmi. Wystarczy

Bardziej szczegółowo

Konspekt szkółki niedzielnej

Konspekt szkółki niedzielnej Główna myśl: Pan Bóg wszystko stworzył Konspekt szkółki niedzielnej 3. NIEDZIELA PO WIELKANOCY Jubilate Tekst: 1 Księga Mojżeszowa 1,1-4,26-31;2,1-4 Stworzenie świata i człowieka Wiersz przewodni: 1 Księga

Bardziej szczegółowo

Ewangelia wg św. Jana Rozdział VIII

Ewangelia wg św. Jana Rozdział VIII Ewangelia wg św. Jana Rozdział VIII Jezus zaś udał się na Górę Oliwną. 2 Wcześnie rano ponownie przyszedł do świątyni, a cały lud przychodził do Niego. On usiadłszy nauczał ich. 3 Uczeni w Piśmie i faryzeusze

Bardziej szczegółowo

Ewangelizacja O co w tym chodzi?

Ewangelizacja O co w tym chodzi? Ewangelizacja O co w tym chodzi? Droga małego ewangelizatora ;) Warsztaty ewangelizacyjne: 11 maja 2013 r. Ks. Tomek Moch, Diecezjalna Diakonia Ewangelizacji Ruchu Światło-Życie Archidiecezja Warszawska

Bardziej szczegółowo

Test z 1 listu do Koryntian

Test z 1 listu do Koryntian Literka.pl Test z 1 listu do Koryntian Data dodania: 2011-05-31 22:32:12 Autor: Grażyna Siwiec Pliki zawierają test z 1 listu do Koryntian i klucz odpowiedzi do testu. Test ułożyłam i wykorzystałam na

Bardziej szczegółowo

Najczęściej o modlitwie Jezusa pisze ewangelista Łukasz. Najwięcej tekstów Chrystusowej modlitwy podaje Jan.

Najczęściej o modlitwie Jezusa pisze ewangelista Łukasz. Najwięcej tekstów Chrystusowej modlitwy podaje Jan. "Gdy Jezus przebywał w jakimś miejscu na modlitwie i skończył ją, rzekł jeden z uczniów do Niego: «Panie, naucz nas się modlić, jak i Jan nauczył swoich uczniów». Łk 11,1 Najczęściej o modlitwie Jezusa

Bardziej szczegółowo

Program nauczania biblijnego uczniów klas gimnazjalnych. Program powstaje pod kierunkiem Elżbiety Bednarz

Program nauczania biblijnego uczniów klas gimnazjalnych. Program powstaje pod kierunkiem Elżbiety Bednarz Program nauczania biblijnego uczniów klas gimnazjalnych Program powstaje pod kierunkiem Elżbiety Bednarz Klasa I Ja i Bóg na co dzień Redaktor: Michał Stępień Nauka o Jezusie Chrystusie Jezus Syn Boży

Bardziej szczegółowo

Umiłowani, jeśli Bóg tak nas umiłował, to i my winniśmy się wzajemnie miłować. (1 J 4,11) Droga Uczennico! Drogi Uczniu!

Umiłowani, jeśli Bóg tak nas umiłował, to i my winniśmy się wzajemnie miłować. (1 J 4,11) Droga Uczennico! Drogi Uczniu! Droga Uczennico! Drogi Uczniu! Jesteś już uczniem i właśnie rozpoczynasz swoją przygodę ze szkołą. Poznajesz nowe koleżanki i nowych kolegów. Tworzysz razem z nimi grupę klasową i katechetyczną. Podczas

Bardziej szczegółowo

Uczeń spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, oraz: - wykazuje w jaki sposób powstała Biblia. - opisuje symbole Ewangelistów w sztuce sakralnej

Uczeń spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, oraz: - wykazuje w jaki sposób powstała Biblia. - opisuje symbole Ewangelistów w sztuce sakralnej WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Religia klasa 5 : oceny dopuszczająca i dostateczna : oceny dobra, bardzo dobra, celująca Uwaga dotycząca oceniania na każdym poziomie wymagań: Aby uzyskać kolejną,

Bardziej szczegółowo

Lekcja 2 na 14 października 2017

Lekcja 2 na 14 października 2017 Lekcja 2 na 14 października 2017 Zakon bowiem został nadany przez Mojżesza, łaska zaś i prawda stała się przez Jezusa Chrystusa (Jan 1:17) Wielkie obietnice: lepsze życie w zamian za posłuszeństwo. Lepsze

Bardziej szczegółowo

Dlaczego chrześcijańskie wychowanie?

Dlaczego chrześcijańskie wychowanie? Dlaczego chrześcijańskie wychowanie? Wychowuj chłopca odpowiednio do drogi, którą ma iść, a nie zejdzie z niej nawet w starości Prz. 22,6 Rodzic w wychowaniu matka Anna poświęciła Samuela Bogu przed narodzeniem

Bardziej szczegółowo

GRAŻYNA KOWALCZYK. Zadanie finansowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata

GRAŻYNA KOWALCZYK. Zadanie finansowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata GRAŻYNA KOWALCZYK SĄ TYLKO DWA SPOSOBY NA ŻYCIE. JEDEN TO ŻYCIE TAK, JAKBY NIC NIE BYŁO CUDEM. DRUGI TO ŻYCIE TAK, JAKBY WSZYSTKO BYŁO CUDEM (Albert Einstein) Wykaz rzeczy niszczących i zagrażających życiu

Bardziej szczegółowo

- uczeń posiadł wiedzę i umiejętności znacznie przekraczające program nauczania katechezy

- uczeń posiadł wiedzę i umiejętności znacznie przekraczające program nauczania katechezy Kryteria oceniania z religii kl. I gimnazjum Ocena celująca - uczeń posiadł wiedzę i umiejętności znacznie przekraczające program nauczania katechezy - twórczo rozwija własne uzdolnienia oraz dba o własną

Bardziej szczegółowo

BOŻE OBJAWIENIE tematy i wiedza Powtórzenie materiału o Objawieniu Bożym

BOŻE OBJAWIENIE tematy i wiedza Powtórzenie materiału o Objawieniu Bożym Powtórzenie materiału o Objawieniu Bożym Użyte kolory: Kolor czarny materiał obowiązkowy na poziomie podstawowym Kolor Ubuntu Orange - materiał rozszerzony na ocenę celującą Księga PŚ (Czytać ze zrozumieniem

Bardziej szczegółowo

Materiały opracowane w ramach projektów:

Materiały opracowane w ramach projektów: Materiały opracowane w ramach projektów: Integrowanie programu nauczania z treściami biblijnymi, indywidualizacja pracy z uczniem oraz wysoka jakość dydaktyki i wsparcia psychopedagicznego trzy główne

Bardziej szczegółowo

MODLITWA MODLITWA. Dla ułatwienia poszczególne zadania oznaczone są symbolami. Legenda pozwoli Ci łatwo zorientować się w znaczeniu tych symboli:

MODLITWA MODLITWA. Dla ułatwienia poszczególne zadania oznaczone są symbolami. Legenda pozwoli Ci łatwo zorientować się w znaczeniu tych symboli: SPOTKANIE 8 MODLITWA MODLITWA Nauczyciel zebrał swoich uczniów i zapytał: -Skąd bierze początek modlitwa? Pierwszy uczeń odpowiedział: -Z potrzeby. Dla ułatwienia poszczególne zadania oznaczone są symbolami.

Bardziej szczegółowo