Sprawozdanie z działalności. Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Ełku

Transkrypt

1 Sprawozdanie z działalności Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Ełku za rok

2 Spis treści I. Wprowadzenie....3 II. Informacje ogólne....5 III. Informacje o osobach i rodzinach korzystających z pomocy i wsparcia....7 IV. Realizacja zadań w zakresie systemu pomocy społecznej Pomoc pieniężna i niepieniężna Praca socjalna Kontrakty socjalne Projekty socjalne Programy pomocy żywnościowej V. Realizacja zadań w zakresie wspierania rodziny Asystentura rodziny Wsparcie rodzin w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie VI. Wsparcie osób starszych i niepełnosprawnych VII. Wsparcie osób bezrobotnych oraz innych nie pozostających w zatrudnieniu Program prac społecznie użytecznych oraz Program Aktywizacja i Integracja Realizacja zadań w zakresie zatrudnienia socjalnego VIII. Wsparcie osób bezdomnych IX. Wsparcie osób zwalnianych z zakładów karnych X. Pozostałe działania Pomoc rzeczowa Organizacja kolonii dla dzieci i młodzieży Pomoc w formie biletów Wypożyczalnia sprzętu rehabilitacyjnego i ortopedycznego XI. Działalność bieżąca Zasoby kadrowe Decyzje administracyjne Wykonanie budżetu XII. Współpraca z organizacjami i innymi podmiotami XIII. Realizacja projektów i programów współfinansowanych ze środków zewnętrznych XIV. Ważne wydarzenia XV. Potrzeby w zakresie pomocy społecznej na rok

3 I. Wprowadzenie. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Ełku, jako jednostka organizacyjna pomocy społecznej wchodzi w skład systemu polityki społecznej miasta Ełku. MOPS działalność prowadzi w oparciu o statut oraz regulamin organizacyjny. Wypełniając obowiązek wynikający z ustawy o pomocy społecznej (art. 110, ust. 9) sporządzono niniejsze sprawozdanie z działalności Ośrodka oraz przedstawiono potrzeby w zakresie pomocy społecznej. Sprawozdanie podsumowuje działania realizowane na przestrzeni 2015 roku. Materiał przedstawia szereg realizowanych przez Ośrodek przedsięwzięć, inicjatyw, projektów, a także pozwala na zaprezentowanie przyjętych i wdrożonych działań. Ośrodek pogłębiał współpracę z licznymi organizacjami pozarządowymi, instytucjami rynku pracy, integracji społecznej, uczelniami wyższymi, podmiotami działającymi w obszarze polityki społecznej. MOPS wspierał osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwiających im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka. Podstawowymi zasadami prowadzonej działalności Ośrodka było wsparcie rodziny w prawidłowym funkcjonowaniu, usamodzielnianie rodziny, pomocniczość oraz przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu. Wśród zadań pomocy społecznej znalazły się: przyznawanie i wypłacanie świadczeń, prowadzenie pracy socjalnej, rozwój i prowadzenie niezbędnej infrastruktury socjalnej, realizacja nowych form pomocy społecznej w ramach zidentyfikowanych potrzeb. Ośrodek realizuje również zadania mające na celu organizację wspierania rodziny, w oparciu o przyjętą w dniu 9 czerwca 2011 roku ustawę o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Niniejsze sprawozdanie, ze względu na komplementarny zakres informacji wynikających ze spełnienia obowiązków sprawozdawczych, prezentuje informacje ze realizowanych zadań w zakresie pomocy społecznej, w tym pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywania szans tych rodzin i osób, wspierania rodziny oraz działalności na rzecz integracji, reintegracji zawodowej i społecznej osób wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem oraz w zakresie zrealizowanych zadań w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Dokument przedstawia potrzeby w zakresie pomocy społecznej na rok

4 WYJAŚNIENIA SKRÓTÓW UŻYTYCH W SPRAWOZDANIU CIS centrum integracji społecznej DPS dom pomocy społecznej EFS Europejski Fundusz Społeczny FEAD Europejski Fundusz Pomocy Najbardziej Potrzebującym FP fundusz pracy KIS klub integracji społecznej KOMR Krajowy Ośrodek Mieszkalno Rehabilitacyjny MKRPA Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych MOPS, Ośrodek Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Ełku MPiPS Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej MRPiPS Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej MZK Miejski Zakład Komunikacji NFZ Narodowy Fundusz Zdrowia NGO organizacje pozarządowe NK procedura Niebieskie Karty NK-A procedura Niebieskie Karty część A - wszczyna procedurę NK-C procedura Niebieskie Karty część C, wypełniana jest z osobą wobec, której zachodzi podejrzenie, że doznaje przemocy w rodzinie NK-D procedura Niebieskie Karty część C, wypełniana jest z osobą wobec, której zachodzi podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie OHP Ochotniczy Hufiec Pracy OTU ośrodek terapii uzależnień PCPR Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie PEAD Program Dostarczanie żywności dla najuboższej ludności Unii Europejskiej 2014 POKL Program Operacyjny Kapitał Ludzki POMOST oprogramowanie do obsługi sprawozdań ośrodka pomocy społecznej PTU poradnia terapii uzależnień PUP Powiatowy Urząd Pracy SKO Samorządowe Kolegium Odwoławcze SM osoby chore na stwardnienie rozsiane ŚDS środowiskowy dom samopomocy TPD Towarzystwo Przyjaciół Dzieci UE Unia Europejska ZFŚS, FŚS zakładowy fundusz świadczeń socjalnych ZOL zakład opiekuńczo-leczniczy ZPO zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy 4

5 II. Informacje ogólne. Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej mającą na celu umożliwianie osobom i rodzinom przezwyciężania trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Zadania w zakresie pomocy społecznej, rodzaje świadczeń, zasady i tryb ich udzielania oraz organizację pomocy społecznej określa ustawa z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej oraz akty wykonawcze do ww. ustawy. Ponadto Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Ełku zajmuje się realizacją zadań z zakresu wspierania rodziny i przeciwdziałania przemocy w rodzinie. W 2015 r gospodarstw domowych objętych zostało wsparciem, z tego 4102 osoby skorzystały ze świadczeń wypłacanych zgodnie z ustawą o pomocy społecznej, a 2853 osoby otrzymały decyzje przyznającą pomoc w różnej formie przez MOPS. Szacuje się, że ok. 7 % mieszkańców Ełku w skali roku obejmowanych jest pomocą z powodu ubóstwa powiązanego z innymi trudnościami życiowymi, gdyż jedna osoba może korzystać z kilku form pomocy. Podobnie jak w ubiegłym roku również w roku 2015 zaobserwowano niewielki spadek zapotrzebowania na świadczenia z pomocy społecznej, co potwierdza analiza danych Miejskiego Ośródka Pomocy Społecznej w Ełku w zakresie liczby osób objętych pomocą społeczną w 2015 roku (raport POMOST 2015 r.). Odnotowano również spadek liczby osób bezrobotnych w mieście Ełk. Poziom bezrobocia na dzień r. wynosił 3394 osoby, to 675 osób mniej niż w analogicznym okresie w roku 2014, w którym liczba osób bezrobotnych wyniosła 4069 (dane Powiatowego Urzędu Pracy w Ełku, 2015 r.). Połowę zarejestrowanych osób stanowią kobiety. Analiza danych wskazuje, że od kilku lat zdecydowaną większość świadczeniobiorców Ośrodka stanowią kobiety (61%) (raport POMOST MOPS 2015 r.). Dynamikę wzrostu zapotrzebowania na pomoc społeczną w kolejnych latach ilustruje Wykres Nr 1 i Tabela Nr 1. W ocenie Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Ełku, najistotniejszym powodem ubiegania się o pomoc społeczną jest: ubożenie społeczeństwa, bezradność i niesamodzielność w zaspokajaniu potrzeb i radzeniu sobie z trudnościami, zaburzone relacje w rodzinach i niewłaściwe wypełnianie ról społecznych, zjawisko wielopokoleniowego korzystania z pomocy społecznej, niewystarczająca liczba ofert pracy, niski poziom wynagrodzeń przy równoczesnym wzroście kosztów utrzymania i spadku siły nabywczej pieniądza - osoby nie tylko bezrobotne, ale również aktywne 5

6 zawodowo, w szczególności mające na utrzymaniu osoby zależne, zmuszone są do korzystania z pomocy społecznej, starzenie się społeczeństwa i dezintegracja rodzin - osoby młode, przygotowane do pracy w zawodach, wyjeżdżają za granicę w poszukiwaniu pracy, w efekcie starzy i chorzy rodzice pozostają pod opieką MOPS lub placówek całodobowych. Wykres Nr 1. Dynamika wzrostu zapotrzebowania na świadczenia z pomocy społecznej w okresie Liczba gospodarstw domowych liczba osób w tych gospodarstwach liczba osób, którym decyzją przyznano świadczenia Tabela Nr 1. Dynamika wzrostu zapotrzebowania na pomoc społeczną w latach Rok Liczba gospodarstw domowych % do roku poprzedzającego liczba osób w tych gospodarstwach % do roku poprzedzającego liczba osób którym decyzją przyznano świadczenie % , , , , , , , , , , , , procent spadku w stosunku do roku procent spadku w stosunku do roku procent spadku w stosunku do roku ,90-10,55-3,35 6

7 Zapotrzebowanie na świadczenia z pomocy społecznej, pomimo odnotowanego spadku nadal utrzymuje się na relatywnie wysokim poziomie. Długotrwałe ubóstwo, bezradność w zaspakajaniu podstawowych potrzeb bytowych powoduje brak samodzielności w ich zaspokajaniu. Powoduje to również trwałe zmiany w funkcjonowaniu rodziny jako komórki społecznej (osłabienie więzi rodzinnych, alkoholizm, zaniedbanie w sprawach opiekuńczych i wychowawczych, przemoc w rodzinie, bierność i apatię). Stąd też, oprócz pomocy finansowej i rzeczowej, szczególnego znaczenia nabiera praca socjalna, jako działalność nastawiona na pomoc w rozwiązywaniu ludzkich problemów dnia codziennego, przezwyciężanie sytuacji kryzysowych, jak też stymulowanie rozwoju. III. Informacje o osobach i rodzinach korzystających z pomocy i wsparcia. Głównym powodem korzystania ze świadczeń pomocy społecznej w 2015 r. było ubóstwo, długotrwała lub ciężka choroba, bezrobocie oraz niepełnosprawność. Sytuacja tych osób i rodzin nabiera cech trwałości, przyczyniając się do długotrwałego pozbawienia możliwości korzystania z dóbr i usług, a tym samym prowadzi do wykluczenia społecznego. Jakkolwiek zła sytuacja dochodowa osób i rodzin nie jest równoznaczna z wykluczeniem społecznym, to jednak problem ubóstwa implikuje zagrożenie wykluczeniem społecznym. Analizy i badania Ośrodka wskazują, iż ubóstwem zagrożone są przede wszystkim osoby wykluczone z rynku pracy na skutek długotrwałego bezrobocia. Jest to problem głównie osób o niskim poziomie zdobytego wykształcenia, niskich kwalifikacjach, często niedostosowanych do potrzeb rynku pracy. Okazuje się, że im niższe wykształcenie głowy rodziny, tym niższy jest jej status materialny. Oznacza to, że coraz więcej rodzin nie jest w stanie zaspokoić swoich potrzeb, żyjąc poniżej minimum egzystencji. Należy także zauważyć, iż samo pozostawanie w zatrudnieniu nie chroni przed ubóstwem. Bardzo niski poziom płacy minimalnej determinuje ubóstwo osób zatrudnionych. Zjawisko ubóstwa rodzin dotkniętych bezrobociem, bezradność w sprawach opiekuńczowychowawczych, kryzys rodziny, egzystencjalne problemy osób samotnych, starszych, niepełnosprawnych, niedostatek materialny rodzin szczególnie wielodzietnych, uzależnienie i przemoc w rodzinie to bardzo trudne problemy społeczne, które wymagają od władz samorządowych, instytucji i organizacji efektywnej polityki społecznej na poziomie lokalnym. Osoby, które potrzebują pomocy w trudnych sytuacjach życiowych, szukają jej najbliżej siebie, w swoim środowisku lokalnym. Wśród gospodarstw domowych objętych pomocą społeczną najliczniejszą grupę stanowią gospodarstwa jednoosobowe 46,54 % ogółu. Drugą grupę pod względem liczebności stanowią rodziny z dziećmi 21,53 % ogółu gospodarstw domowych, z czego 49,79 % stanowią rodziny niepełne, 29,77 % rodziny wielodzietne, a 29,87 % stanowią pozostałe rodziny z dziećmi. Rodziny emerytów i rencistów objętych pomocą stanowi 15,71 % środowisk. Typy gospodarstw domowych objętych pomocą obrazuje Tabela Nr 2. 7

8 Tabela Nr 2. Typy gospodarstw domowych objętych pomocą w 2015 r. WYSZCZEGÓLNIENIE LICZBA RODZIN LICZBA OSÓB W TYCH RODZINACH RODZINY OGÓŁEM w tym: o liczbie osób i więcej w tym rodziny z dziećmi ogółem w tym: o liczbie dzieci i więcej 2 22 RODZINY NIEPEŁNE OGÓŁEM w tym: o liczbie dzieci i więcej Rodziny Emerytów i Rencistów w tym: o liczbie osób i więcej

9 Analiza trudności występujących w gospodarstwach domowych pokazuje, że długotrwała choroba, bezrobocie i niepełnosprawność, to najczęstsze powody ubiegania się o wsparcie. Problemem bezrobocia dotkniętych jest 38,58 % gospodarstw domowych, długotrwałą chorobą - 43,41 %, natomiast problem niepełnosprawności dotyka 29,75 % środowisk objętych pomocą społeczną. Nasilenie występowania problemów społecznych ilustruje Tabela Nr 3. Tabela Nr 3. Problemy społeczne występujące w środowiskach objętych pomocą w 2015 r. Powód trudnej sytuacji życiowej liczba rodzin liczba osób w tych rodzinach % liczby rodzin w stosunku do 2014 r. Bezrobocie ,01 Długotrwała choroba ,88 Niepełnosprawność ,90 Bezradność w sprawach opiekuńczo wychowawczych w tym: ,32 rodziny niepełne ,16 rodziny wielodzietne Potrzeba ochrony macierzyństwa ,93 w tym: wielodzietność ,12 Alkoholizm ,61 Bezdomność ,55 Trudności w przystosowaniu do życia po opuszczeniu zakładu karnego ,19 Narkomania Przemoc w rodzinie ,34 Sytuacja kryzysowa Sieroctwo Zdarzenia losowe ,14 IV. Realizacja zadań w zakresie systemu pomocy społecznej. 1. Pomoc pieniężna i niepieniężna. Świadczenia z pomocy społecznej przyznawano na bieżące potrzeby osób i rodzin. Wsparcie w prowadzonej pracy socjalnej miało na celu usamodzielnienie klientów. Świadczenia z pomocy społecznej udzielane są w szczególności w formie świadczeń pieniężnych i niepieniężnych. Realizowana pomoc pieniężna i niepieniężna w ramach zleconych gminie i zadań własnych ilustruje Tabela Nr 4. 9

10 Tabela Nr 4. Formy realizowanej pomocy społecznej w 2015 r. Formy pomocy Z A D A N I A Z L E C O N E Liczba osób % wzrostu w stosunku do 2014 r. 1. usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi świadczone w miejscu zamieszkania 2. orzekanie o przyznaniu uprawnień do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych 3. Środowiskowy Dom Samopomocy (forma wsparcia dziennego dla osób z zaburzeniami psychicznymi i niepełnosprawnych intelektualnie) , , ,08 4. wynagrodzenie należne opiekunowi z tyt. sprawowania opieki, przyznane przez sąd Z A D A N I A W Ł A S N E 1. zasiłki stałe ,78 2. składki na ubezpieczenie zdrowotne dla osób uprawnionych ,33 3. zasiłki celowe ,03 w tym zasiłki specjalne 221-6,75 4. zasiłki celowe na pokrycie wydatków powstałych w wyniku zdarzenia losowego 6-57,14 5. zasiłki okresowe ,35 6. usługi opiekuńcze 157-3,09 7. pochówki pomoc usługowa w formie posiłków w tym : , obiady szkolne 937-1, posiłki w stołówce MOPS ,90 9. udzielenie schronienia przez noclegownie lub schroniska dla osób bezdomnych 67-17, wnioskowanie w przyjęciu dziecka do środowiskowego domu samopomocy 7 +14, realizacja pomocy w formie biletu kredytowanego , skierowanie do Domów Pomocy Społecznej 11-50, ponoszenie opłaty za pobyt w Domu Pomocy Społecznej 84 +4, skierowanie do KOMR w Dąbku osób z SM 9 +44,44 Z powyższego zestawienia wynika, że nastąpił spadek zapotrzebowania na niektóre formy pomocy w zakresie zadań własnych m.in. zasiłków celowych, w tym specjalnych zasiłków celowych, zasiłków okresowych, udzieleniu schronienia przez noclegownie lub schroniska dla osób bezdomnych, usług opiekuńczych, a także pomocy w formie obiadów szkolnych. Jednocześnie odnotowuje się zwiększone zapotrzebowanie na pomoc w formie zasiłku stałego, ubezpieczenia zdrowotnego dla osób uprawnionych, 10

11 specjalistycznych usług opiekuńczych, usług w środowiskowym domu samopomocy, posiłków w stołówce MOPS, biletu kredytowanego, oraz skierowania do KOMR w Dąbku dla osób z SM. Skierowano 11 osób do domu pomocy społecznej z wniosków złożonych w roku W domach pomocy społecznej w roku 2015 umieszczono 12 osób, z czego 7 osób umieszczono na podstawie decyzji kierujących i wniosków z 2015 r., a 5 osób umieszczono na podstawie decyzji kierujących i wniosków z lat poprzednich. Czas oczekiwania na miejsce w domu pomocy społecznej w zależności od typu domu, wynosiło ok. 3 miesięcy. Systematycznie wzrastają koszty związane z ponoszeniem odpłatności za pobyt w dom pomocy społecznej. W roku 2015 zmniejszeniu uległa pomoc w formie zasiłków na pokrycie wydatków powstałych w wyniku zdarzeń losowych. Od 2015 r. Ośrodek prowadzi mieszkanie chronione, które jest zadaniem własnym gminy. Mieszkanie o łącznej powierzchni użytkowej 49,07 m 2 znajduje się w budynku mieszkalnym położonym przy ul. Kolejowej 15/4 w Ełku, składające się z dwóch dwuosobowych umeblowanych pokoi mieszkalnych, łazienkę, kuchnię wyposażoną w meble, zlewozmywak, kuchenkę elektryczną, lodówkę. W mieszkaniu w tym samym czasie jednocześnie mogą zamieszkiwać cztery osoby. Pomoc w formie mieszkania chronionego przeznaczone jest dla osób zamieszkujących na terenie miasta Ełku, które ze względu na trudną sytuację życiową, wiek, niepełnosprawność lub chorobę potrzebują wsparcia w funkcjonowaniu, ale nie wymagają usług w zakresie świadczonym przez jednostki całodobowej opieki, zgodnie z art. 53 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2015 r., poz.163 z późn. zm.). Osobami, korzystającymi z tej formy wsparcia to w szczególności osoby z zaburzeniami psychicznymi, osoby opuszczające pieczę zastępczą oraz inne osoby wymagające wsparcia, dla których pobyt w mieszkaniu stanowić ma etap w procesie trwającej rehabilitacji społecznej lub zawodowej. Wsparcie w formie mieszkania chronionego umożliwia realizację pracy socjalnej, programów usamodzielniania i programów wspierania dla osób zamieszkujących mieszkanie chronione. Mieszkanie zapewnia warunki samodzielnego funkcjonowania w środowisku, w integracji ze społecznością lokalną. 2. Praca socjalna. Realizacja celów pomocy społecznej odbywa się przede wszystkim przez świadczenie pracy socjalnej oraz wspieranie klientów świadczeniami pieniężnymi i niepieniężnymi. Działania pracowników pomocy społecznej służą przede wszystkim wzmocnieniu klientów, odzyskaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie oraz organizowaniu warunków sprzyjających temu celowi. Pracownik socjalny podejmując współpracę z rodziną, diagnozuje sytuację oraz określa plan pomocy na jej rzecz. Podejmowane działania są zróżnicowane i dostosowane do indywidualnej sytuacji. Celem pomocy społecznej jest umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężania trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Powyższy cel realizowany jest przez podejmowanie działań zmierzających do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem. Praca socjalna jest procesem, który ma na celu wywołanie pożądanych zmian, modyfikację sposobu funkcjonowania 11

12 osoby, jej otoczenia, wzmacnianie potencjału osób, rodzin do przezwyciężenia trudnej sytuacji życiowej i wsparcie w dążeniu do poprawy funkcjonowania. Praca socjalna prowadzona jest z osobami i rodzinami oraz ze społecznością lokalną. Świadczenie to jest wykonywane bez względu na posiadany dochód osoby i rodziny, z uwzględnieniem prawa jednostki do samostanowienia i poszanowania jej godności. W ramach struktury organizacyjnej MOPS został wyodrębniony zespół pracy socjalnej i integracji społecznej, w którego skład weszło 30 pracowników socjalnych. Zapotrzebowanie na pracę socjalną w kolejnych latach ilustruje Wykres Nr 2 i Tabela Nr 5. Wykres Nr 2. Dynamika wzrostu zapotrzebowania na pracę socjalną w latach liczba gospodarstw domowych liczba osób w tych gospodarstwach Tabela Nr 5. Dynamika wzrostu zapotrzebowania na pracę socjalną w latach Rok Liczba gospodarstw domowych % do roku poprzedzającego liczba osób w tych gospodarstwach % do roku poprzedzającego , , , , , , , , procent wzrostu w stosunku do roku procent wzrostu w stosunku do roku ,25-0,89 12

13 Powyższe dane Ośrodka wskazują, że zapotrzebowanie na wsparcie w formie pracy socjalnej w roku 2015 minimalnie zmalało, co podyktowane jest mniejszą liczba osób korzystających z pomocy i wsparcia Ośrodka. 3. Kontrakty socjalne. Praca socjalna może być prowadzona w oparciu o kontrakt socjalny, który stanowi jedno z podstawowych narzędzi pracy socjalnej. Ma na celu inicjowanie i wspieranie zmiany sytuacji osób i rodzin. Kontrakt socjalny jest umową zawartą pomiędzy pracownikiem socjalnym a osobą/rodziną w celu określenia sposobu współdziałania w rozwiązywaniu problemów osoby lub rodziny znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej oraz w celu wzmocnienia aktywności i samodzielności życiowej, zawodowej lub przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu. W 2015 r. pracownicy socjalni MOPS realizowali 106 kontraktów, w tym liczba kontraktów zawartych przed 2015 r. i kontynuowanych w 2015 r. wynosiła 32, natomiast zawartych w 2015 r. wynosiła 74 kontrakty. W 2015 r. udało się 51 kontraktów zakończyć sukcesem, kiedy osoba wspierana MOPS, przy wsparciu pracownika socjalnego, wypełniła zobowiązania w nim zawarte. W 18 przypadkach kontrakty zostały zerwane z winy klientów. Odmówili oni realizacji zawartych w kontrakcie zobowiązań, m. in. przerwali leczenie odwykowe lub odmówili podjęcia pracy. Pomimo zerwania kontraktów socjalnych 5 klientów i ich rodziny nadal korzystają ze świadczeń pomocy społecznej, natomiast 13 klientów i ich rodziny po zerwaniu kontraktu, nie korzystają już ze świadczeń pomocy społecznej. W 2015 roku z powodu zmiany sytuacji materialnej lub życiowej klienta rozwiązano 7 kontraktów. Najczęstszymi powodami był m. in. brak możliwości podjęcia pracy z powodu urodzenia dziecka, choroba lub wyjazd z Ełku. W 2 przypadkach klient i rodzina nadal korzysta ze świadczeń pomocy społecznej, w 5 przypadkach osoby te nie korzystają już ze świadczeń pomocy społecznej. Sytuację tę przedstawia poniższa Tabela Nr 6. 13

14 Tabela Nr 6. Realizacja kontraktów socjalnych w 2015 roku. Liczba kontraktów ogółem w tym: 106 kontrakty zawarte przed 2015 rokiem i kontynuowane w roku kontrakty zawarte w 2015 r. 74 Liczba kontraktów zakończonych sukcesem - klient MOPS, przy wsparciu pracownika socjalnego, wypełnił zobowiązania zawarte w kontrakcie 51 Liczba kontraktów zerwanych z winy klienta z powodu odmowy realizacji zawartych w kontrakcie zobowiązań klienta, np. przerwanie leczenia odwykowego, odmowa podjęcia pracy, w tym: 18 klient (rodzina) nadal korzysta ze świadczeń pomocy społecznej klient (rodzina) nie korzysta ze świadczeń pomocy społecznej Liczba kontraktów rozwiązanych z powodu zmiany sytuacji materialnej lub życiowej klienta np. brak możliwości podjęcia pracy z powodu urodzenia dziecka, choroby, wyjazdu z Ełku, w tym: klient (rodzina) nadal korzysta ze świadczeń pomocy społecznej klient (rodzina) nie korzysta ze świadczeń pomocy społecznej Planowana liczba kontraktów kontynuowanych w 2016 r. Przewidywana liczba zawartych nowych kontraktów w 2016 r Projekty socjalne. Pracownicy socjalni MOPS na podstawie rozeznanych potrzeb osób objętych pomocą społeczną opracowali i wdrożyli projekty socjalne, mające na celu reintegrację społeczną i aktywizację członków społeczności lokalnej. Projekty służyły również przełamywaniu stereotypu klientów pomocy społecznej oraz samego Ośrodka. Tworzone z myślą o poszczególnych grupach odbiorców projekty socjalne realizowane były dla osób bezdomnych, osób najuboższych, samotnych, osób i rodzin dotkniętych przemocą w rodzinie, osób niepełnosprawnych i z zaburzeniami psychicznymi. Realizowano działania w formie spotkań informacyjnoedukacyjnych dla mieszkańców, dyżurów specjalistów oraz pracowników socjalnych. Projekty dotyczyły również integracji społecznej organizowane wydarzenia o charakterze otwartym, dostępne dla wszystkich osób zainteresowanych i chętnych, które umożliwiają podejmowanie wspólnych działań, bez podziału na klientów Ośrodka i osoby nie korzystające ze wsparcia. Działania służyły zaktywizowaniu osób oraz zachęceniu ich do udziału w życiu społecznym, większego zaangażowania w działanie na rzecz własnego środowiska lokalnego. W ramach projektów budowana była sieć współpracy z podmiotami działającymi w środowisku lokalnym. Środki na realizację projektów socjalnych w większości były pozyskiwane przez Ośrodek z zewnętrznych źródeł i od sponsorów. 14

15 Opis projektów socjalnych zrealizowanych w 2015 r.: Projekt socjalny Otwórz oczy!! Osoba bezdomna to też człowiek Pracownicy socjalni zorganizowali akcję z okazji obchodów Międzynarodowego Dnia Walki z Ubóstwem, w dniu 10 października 2015 r. w Parku Solidarności w Ełku wydawany był ciepły posiłek osobom bezdomnym i wymagającym wsparcia. Z posiłku skorzystało 100 osób. Dodatkowo podczas akcji pracownicy socjalni udzielali porad i konsultacji oraz rozpowszechniono opracowaną ulotkę zawierającą informacje o dostępnych formach pomocy. W ramach obchodów zorganizowano seminarium pn. Bezdomność złożona kwestia społeczna, w którym wzięli udział przedstawiciele instytucji i służb z terenu miasta Ełku (32 uczestników). Patronat nad akcja objął Prezydent Miasta Ełku. Projekt socjalny Kampania Biała Wstążka STOP PRZEMOCY WOBEC KOBIET Zorganizowano Kampanię Biała Wstążka STOP PRZEMOCY WOBEC KOBIET pod hasłem W dzień i w nocy bez przemocy. W ramach projektu socjalnego zorganizowano konkurs plastyczny, przeprowadzono szereg wydarzeń m. in.: rozdawanie i propagowanie symboli akcji tj. białej wstążki, białych róż, zorganizowano dni otwarte w instytucjach i podmiotach na terenie miasta (MOPS, Miejska Biblioteka Publiczna, im. Zofii Nasiorowskiej w Ełku, Centrum Integracji Społecznej AlterCIS, Centrum Edukacji Ekologicznej w Ełku, Komendy Powiatowej Policji, Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Ełku, Poradni Psychotraumatologicznej, Zespole Szkół Samorządowych w Ełku), wydłużono godziny pracy pracowników socjalnych, włączono szkoły i przedszkola do organizacji wydarzeń w ramach kompanii, przeprowadzono w jednej z ełckich szkół konkurs plastyczny, zorganizowano kurs samoobrony poprowadzony przez strażników miejskich, zajęcia taneczne zumba dla kobiet (15 uczestniczek), wykłady i seminaria dla osób dotkniętych przemocą, w tym dla seniorów i osób niepełnoprawnych (30 uczestników) a na podsumowanie kampanii zorganizowano seminarium pt. W dzień i w nocy bez przemocy. W ramach seminarium przeprowadzono prelekcję pt. Złożony zespół stresu potraumatycznego jako konsekwencja chronicznego stosowania przemocy wobec dziecka, Bezpieczeństwo ofiar przemocy w rodzinie - strategie postępowania wobec sprawcy przemocy w rodzinie oraz Pułapki w rozpoznawaniu osób doświadczających przemocy. Podsumowano działania podjęte w ramach kampanii wręczono podziękowania za wkład i zaangażowanie oraz nagrody za udział w konkursie plastycznym. W spotkaniu uczestniczyło ok. 80 osób, przedstawicieli instytucji i podmiotów z terenu miasta Ełku i województwa warmińsko-mazurskiego. Projekt socjalny Pamięci bliskich Pracownicy socjalni zrealizowali projekt pn. Pamięci bliskich, którego celem było wspólne z osobami niepełnosprawnymi, bezdomnymi i zaburzonymi psychicznie uporządkowanie grobów ich najbliższych. Uporządkowano około 15 grobów. Projekt socjalny Ełcka Wigilia Pod Gwiazdami Zorganizowano po raz trzeci Ełcką Wigilię Pod Gwiazdami, która odbyła się 20 grudnia 2015 r. w Parku Solidarności w Ełku. Wydarzenie skierowano do wszystkich mieszkańców miasta, a w szczególności do samotnych, najuboższych i tych którzy nie mogli pozwolić sobie na przygotowanie wigilijnych potraw. Ośrodek pozyskał darczyńców, którzy przygotowali i dostarczyli potrawy na to wydarzenie. Duży wkład 15

16 w organizację wydarzenia włożyli sami pracownicy MOPS oraz wolontariusze. Ełcka Wigilia Pod Gwiazdami była zorganizowana przy udziale Urzędu Miasta Ełku pod patronatem Prezydenta Miasta Ełku, we współpracy z Domem dla Osób Bezdomnych i Najuboższych MONAR MARKOT w Ełku. W wydarzeniu wzięło udział ok. 150 mieszkańców miasta. 5. Programy pomocy żywnościowej Program Pomoc państwa w zakresie dożywiania. Ośrodek w zakresie dożywiania udziela pomocy osobom, w tym dzieciom w postaci posiłków, obiadów szkolnych, zasiłków oraz pomocy rzeczowej. W porównaniu do 2014 r. liczba świadczeniobiorców w 2015 r. wzrosła o 16 osób, przy czym liczba dzieci uległa zmniejszeniu. Realizację programu na przestrzeni lat , przedstawia Tabela Nr 7 i Wykres Nr 3. Tabela Nr 7. Realizacja Programu Pomoc państwa w zakresie dożywiania w latach Wyszczególnienie % w stosunku do roku ubiegłego Liczba osób ,34 w tym dzieci ,78 Kwota świadczeń ,95 Kwota świadczeń-posiłek dla dzieci ,49 Wykres Nr 3. Liczba osób objętych wsparciem w Programie Pomoc państwa w zakresie dożywiania w latach Liczba osób Liczba dzieci

17 5.2. Program Operacyjny Pomoc Żywnościowa (FAED). Ośrodek w 2015 r. realizował we współpracy z Bankiem Żywności w Olsztynie Program Operacyjny Pomoc Żywnościowa Podprogram 2015 współfinansowany z Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym (zwany FEAD). W ramach zawartej umowy wsparciem objęto 1000 beneficjentów. Pomoc w ramach programu obejmowała dostarczanie produktów żywnościowych (masła, oleju, konserw mięsnych, ryżu, soków, dżemu, mleka, sera, cukru, mąki, makaronu i innych artykułów spożywczych). MOPS był odpowiedzialny za proces rekrutacji osób i rodzin do otrzymania pomocy w tej formie, dystrybucję oraz dokumentację i sprawozdawczość. Pomocy przy rozładunku transportów żywności udzielali pracownikom MOPS mieszkańcy Domu dla Osób Bezdomnych i Najuboższych MONAR MARKOT w Ełku. W roku sprawozdawczym nastąpił wzrost liczby osób objętych wsparciem w ramach Programu FEAD. Tendencja zwyżkowa utrzymuje się zarówno w liczbie osób, liczbie rodzin, ale również wartości oraz tonażu. Realizację Programu w ciągu ostatnich lat ilustruje Tabela Nr 8 i Wykres Nr 4. Tabela Nr 8. Realizacja Program Operacyjny Pomoc Żywnościowa Podprogram 2015 (FEAD). Wyszczególnienie % w stosunku do roku ubiegłego Liczba osób 950 w tym 220 dzieci 920 w tym 339 dzieci 900 w tym 319 dzieci 1000 w tym 392 dzieci +10,00 Liczba rodzin ,36 Tonaż w kg ,65 Wartość w złotych , , , ,31 +42,47 Ilość żywności w kg na osobę 60,31 44,66 59,62 28,48-52,23 17

18 Wykres Nr 4. Liczba osób w stosunku do ilości rodzin realizowane w Programie Operacyjnym Pomoc Żywnościowa Podprogram 2015 (FAED) Liczba osób Liczba rodzin Ponadto Ośrodek zawarł umowę z Bankiem Żywności w Olsztynie na przekazanie produktów rolnych 1000 osobom najuboższym, osób objętych pomocą Ośrodka. Dzięki nawiązanej współpracy przekazano kg jabłek o wartości 3.336,90 zł. W 2015 r. nawiązano współpracę ze Stowarzyszeniem Pomocy Humanitarnej im. Św. Łazarza w Ełku, na realizację programu EMBARGO, na podstawie której Ośrodek przekazał owoce i warzywa ok osobom, kg jabłek o wartości 4.909,80 zł. V. Realizacja zadań w zakresie wspierania rodziny. 1. Asystentura rodziny. Asystenci rodziny w 2015 r., realizując swoje zadania odpowiedzialni byli za obszary m.in.: bezpośrednia praca z rodzicami, bezpośrednia praca z dziećmi, działania realizowane na rzecz dziecka i rodziny oraz organizację pracy własnej. Do głównych zadań należało wspieranie rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych, polegające w szczególności na: a) analizie sytuacji rodziny i środowiska rodzinnego oraz przyczyn kryzysu w rodzinie; b) wzmocnieniu roli funkcji rodziny; c) rozwijaniu umiejętności opiekuńczo wychowawczych rodziny; d) podniesieniu świadomości w zakresie planowania oraz funkcjonowania rodziny; e) pomocy w integracji rodziny; f) przeciwdziałaniu marginalizacji i degradacji społecznej rodziny; g) dążeniu do reintegracji rodziny; 18

19 h) praca nad poprawą relacji z dalszą rodziną, środowiskiem sąsiedzkim oraz instytucjami; i) opracowywanie we współpracy z rodziną oraz koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej planu pracy z rodziną; j) udział w przygotowywaniu i realizowaniu gminnego programu wspierania rodziny. Wspieranie rodziny jest procesem długotrwałym. W 2015 r. przeciętny czas pracy asystenta z rodziną wyniósł 18 miesięcy. Ponadto w 2015 r. asystenci rodziny uczestniczyli w działaniach realizowanych na rzecz wsparcia rodziny m.in.: a) opracowanie 3-letniego Gminnego Programu Wspierania Rodziny w Mieście Ełku na lata ; b) współpraca przy organizacji wydarzenia Piknik rodzinny Senior w rodzinie" w ramach Ełckich Dni Rodziny; c) organizacja wydarzenia Majówka Międzypokoleniowa w ramach Ełckich Dni Rodziny; d) organizacja wydarzenia Mikołajki 2015 dla rodzin objętym wsparciem asystenta rodziny; e) dyżury asystentów rodziny, w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Ełku w ramach kampanii Białej Wstążki oraz Ełckich Dni Rodziny; f) udział w grupach roboczych tworzonych w ramach Zespołu Interdyscyplinarnego na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Informacje dotyczące realizowanego zadania przedstawia Tabela Nr 9. Tabela Nr 9. Wspieranie rodzin i zatrudnienie asystentów rodziny w 2015 r. L.p. Wyszczególnienie 2015 r. 1 Liczba zatrudnionych asystentów rodziny 7 2 Liczba rodzin, z którymi pracował asystent Liczba rodzin, które zrezygnowały z usług asystenta 17 4 Liczba rodzin objętych wsparciem ( plany pracy z rodziną) Liczba osób w rodzinach objętych wsparciem asystenta rodziny Liczba dzieci w rodzinach objętych wsparciem asystenta rodziny 275 Powołany Zespół do spraw asysty rodzinnej podczas comiesięcznych spotkań dokonuje omówienia aktualnych kierunków działania, współpracy, spraw organizacyjnych dotyczących prawidłowego funkcjonowania Zespołu oraz spraw rodzin objętych wsparciem asystenta rodziny. W 2015 r. odbyło się 15 spotkań Zespołu, w skład którego wchodzą pracownicy Ośrodka, pracownicy socjalni, asystenci rodziny. W uzasadnionych przypadkach na posiedzenia Zespołu byli zapraszani przedstawiciele instytucji nie będący członkami Zespołu m.in. pedagog szkolny, psycholog, kurator, policjant, członek Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, przedstawiciel ochrony zdrowia. 19

20 W 2015 r. realizowano, Program Asystent rodziny i Koordynator rodzinnej pieczy zastępczej na rok 2015 na realizację zadania publicznego z przeznaczeniem na wynagrodzenia dla asystentów rodziny. W ramach programu otrzymano dofinansowanie w łącznej kwocie zł. Program był adresowany do jednostek samorządu terytorialnego szczebla gminnego, których obowiązkiem jest realizacja zadań wynikających z ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. W 2015 roku Program przyczynił się do: a) podjęcia działań wspierających rodziny, efektem czego była profesjonalizacja systemu wsparcia rodzin przeżywających trudności opiekuńczo wychowawcze; b) rozwijania dotychczasowych działań na rzecz rodzin; c) wspierania w pełnieniu ról rodzicielskich, prawidłowym sprawowaniem opieki nad dziećmi rodzin naturalnych; d) powrotu dzieci przebywających w pieczy, do rodzin biologicznych; e) zatrudnienia dodatkowych asystentów rodziny oraz refundacji poniesionych kosztów wynagrodzeń zatrudnionych przez Ośrodek asystentów rodziny. 2. Wsparcie rodzin w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. W 2015 r. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Ełku kontynuował działania związane z przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie, podejmowane w oparciu o ustawę o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z 29 lipca 2005 r. oraz Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury Niebieskie Karty oraz wzorów formularzy Niebieskie Karty. W 2015 r. działania związane z przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie podejmowane były w ramach procedury Niebieskie Karty. Wszystkie osoby i rodziny, u których wszczęto procedurę, stały się automatycznie adresatami tych działań. Osobom, co do których istniało podejrzenie, że są dotknięte przemocą, udzielono wsparcia psychologicznego, prawnego, rodzinnego oraz socjalnego. Praca z rodzinami, w których występuje przemoc była podejmowana kompleksowo, dlatego do osób, wobec których istnieje podejrzenie, że stosują przemoc w rodzinie również kierowano działania, w tym oddziaływania korekcyjno-edukacyjne. Polegały one na regularnych wizytach pracowników socjalnych w miejscu zamieszkania rodziny, motywowaniu do zmiany zachowania oraz do uczestniczenia w spotkaniach grupy korekcyjno-edukacyjnej, organizowanej przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Ełku. Ponadto mogli oni korzystać z bezpłatnych indywidualnych konsultacji psychologicznych. W celu rozwiązania problemów związanych z wystąpieniem przemocy w rodzinie do pracy w rodzinie dotkniętej przemocą powoływane były grupy robocze, które podejmowały działania zgodne z zadaniami określonymi w ustawie. W skład grup roboczych wchodzili przedstawiciele MOPS, policji, oświaty, ochrony zdrowia, miejskiej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, a także kuratorzy oraz specjaliści mogący udzielać pomocy w sytuacji przemocy w rodzinie. W 2015 r. powołano 278 grup roboczych, które spotkały się 1797 razy. 20

21 W 2015 r. kontynuował działalność Zespół Interdyscyplinarny powołany przez prezydenta Miasta Ełku. W skład Zespołu Interdyscyplinarnego w 2015 r. wchodziło 20 przedstawicieli różnych instytucji działających na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie. W 2015 r. zorganizowano 8 spotkań Zespołu, których celem było integrowanie i koordynowanie działań podmiotów oraz specjalistów w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Działania Zespołu obejmowały w szczególności: 1) opracowanie Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata ; 2) przeprowadzenie analizy problemu przemocy w Mieście Ełk w oparciu o diagnozę opracowaną przez MOPS, Komendę Powiatową Policji w Ełku, Powiatowe Centrum Pomocy w Rodzinie w Ełku oraz Wydział Polityki Społecznej Urzędu Miasta Ełku; 3) organizację kampanii BIAŁA WSTĄŻKA STOP PRZEMOCY WOBEC KOBIET pod patronatem Tomasza Andrukiewicza Prezydenta Miasta Ełku, która trwała 16 dni (25 listopada do 10 grudnia), w ramach której zrealizowano takie działania jak: upowszechnienie akcji w prasie i mediach, zaangażowanie w działania kampanii innych instytucji, przeprowadzenie konkursu plastycznego, dyżury popołudniowe specjalistów, seminaria, wykłady dotyczące zjawiska przemocy w rodzinie, opracowano ulotkę Wskazówki postępowania z osobą doświadczającą przemocy seksualnej. W seminarium podsumowującym kampanię wzięło udział 119 osób; 4) organizację kampanii Tydzień Pomocy Osobom Pokrzywdzonym Przestępstwem, w dniach lutego 2015 r. poprzez organizowanie dodatkowych dyżurów specjalistów oraz upowszechnianie akcji. Celem inicjatywy było zwrócenie szczególnej uwagi na potrzeby i prawa osób pokrzywdzonych przestępstwem; 5) inicjowano interwencję w środowiskach dotkniętych przemocą w rodzinie; 6) rozpowszechniano informacji o instytucjach, osobach i możliwościach udzielenia pomocy w środowisku lokalnym; 7) inicjowano działania w stosunku do osób stosujących przemoc w rodzinie. W miesiącu maju 2015 r. dokonano wyboru nowej osoby na przewodniczącego Zespołu, w związku z rezygnacją osoby, dotychczas pełniącej tą funkcję. Członkowie zespołu interdyscyplinarnego oraz przedstawiciele grup roboczych skorzystali z bezpłatnego szkolenia z tematyki przeciwdziałania przemocy w rodzinie i przemocy ze względu na płeć organizowanego dla Zespołów Interdyscyplinarnych przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Ośrodek w 2015 r. otrzymał środki finansowe na realizację projektu Ełcki system wsparcia osób dotkniętych przemocą w rodzinie w ramach programu osłonowego Wspieranie Jednostek Samorządu Terytorialnego w Tworzeniu Systemu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na dostosowanie istniejącej infrastruktury instytucjonalnej do potrzeb osób dotkniętych przemocą w rodzinie. Przeprowadzono remont i adaptację trzech pomieszczeń MOPS. W wyremontowanych pomieszczeniach powstała: sala z przeznaczeniem na spotkania grup roboczych i Zespołu Interdyscyplinarnego, szkoleń i warsztatów oraz 21

22 2 pomieszczenia z przeznaczeniem na prowadzenie indywidualnych konsultacji i rozmów z osobami dotkniętymi przemocą. Do wyremontowanych pomieszczeń zakupiono wyposażenie, meble itp. W 2015 r. do Zespołu Interdyscyplinarnego wpłynęło 344 procedury Niebieskie Karty, procedurą Niebieskie Karty zostało objętych 278 środowisk. Suma wszystkich procedur nie równa się liczbie środowisk objętych procedurą, ponieważ, w związku z jednym zdarzeniem przemocy w danej rodzinie, mogło być wszczętych jednocześnie kilka procedur przez różne instytucje. W ramach procedury Niebieska Karta 33 rodziny zostały objęte wsparciem asystenta rodziny. Realizację procedury Niebieskie Karty przez poszczególne podmioty przedstawia Tabela Nr 10. W 2015 r., zakończono 243 procedury Niebieska Karta, w tym: a) z tytułu ustania przemocy w rodzinie i uzasadnionego przypuszczenia o zaprzestaniu dalszego stosowania przemocy w rodzinie oraz po zrealizowaniu indywidualnego planu pomocy 157, b) z tytułu braku zasadności podejmowania działań 87. Z danych Zespołu Interdyscyplinarnego oraz instytucji zajmujących się problematyką przemocy na terenie Miasta Ełku wynika że nastąpił znaczny wzrost liczby prowadzonych procedur Niebieskie Karty w 2015r. w porównaniu do lat ubiegłych. W pierwszej połowie 2015 r. wszczęto więcej procedur Niebieskie Karty niż w ciągu roku w poprzednich latach. Osobami pierwszego kontaktu z osobą doznającą przemocy w rodzinie jak wynika z badań są najczęściej funkcjonariusze policji ok. 94%, pracownicy pomocy społecznej ok. 4%. Osobami doznającymi przemocy w rodzinie najczęściej były kobiety 81%, następnie mężczyźni 13%, a najrzadziej dzieci 7%. Według statystyk policji, zwiększa się liczba mężczyzn doznających przemocy. Dzieci krzywdzone, doświadczające bezpośrednio przemocy i przeżywające przemoc pośrednio, czyli świadkowie przemocy, stanowią 51% ogólnej liczby ofiar przemocy. Dane wskazują jednoznacznie na zwiększający się odsetek sprawców przemocy w rodzinie pod wpływem alkoholu. Z przebiegu spotkań grup roboczych oraz prac Zespołu Interdyscyplinarnego wynika, że interdyscyplinarność ma wiele zalet, m. in.: szybki i pełny przepływ informacji między służbami społecznymi, możliwość podjęcia działań zaplanowanych i skoordynowanych, które nie powielają się i nie wykluczają się wzajemnie. W ocenie MOPS, realizacja zadań prowadzonych w ramach współpracy różnych podmiotów wchodzących w skład Zespołu Interdyscyplinarnego doprowadziła do: a) identyfikacji ofiar i sprawców przemocy; b) zwiększenia skuteczności działań interwencyjnych, w wyniku systematycznego diagnozowania i monitoringu zjawiska przemocy w rodzinie; c) kompletności informacji nt. rozmiarów tego zjawiska; d) dokonania oceny istniejącej oferty pomocowej; e) podniesienia kompetencji zawodowych przedstawicieli służb zajmujących się przemocą w rodzinie; f) zmniejszenia intensywności zjawiska przemocy; g) podniesienia poziomu wrażliwości społecznej; h) umocnienia współpracy w zakresie pomocy rodzinom dotkniętym przemocą. Realizację procedury Niebieskie Karty przez poszczególne podmioty przedstawia Tabela Nr

23 Tabela Nr 10. Podmioty wszczynające procedurę Niebieskiej Karty (procedura NK-A) w 2015 r. Wyszczególnienie Jednostki organizacyjne pomocy społecznej Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Liczba wszczętych procedur Niebieskiej Karty 13, w tym 13 MOPS 0 Policja 326 Oświata 2 Ochrona zdrowia 3, w tym PTU* 2, ZOZ* 1 *PTU-poradnia terapii uzależnień, ZOZ zakład opieki zdrowotnej VI. Wsparcie osób starszych i niepełnosprawnych. System wsparcia osób starszych i niepełnosprawnych stanowi jeden z istotnych elementów realizowanych działań Ośrodka, których główny kierunek to utrzymanie osób starszych i niepełnosprawnych, osób terminalnie chorych, jak najdłużej w środowisku zamieszkania i zapewniając im odpowiednią opiekę. Sekcja usług opiekuńczych i pomocy instytucjonalnej organizowała i zabezpieczała zgodnie z potrzebami pomoc w formie usług opiekuńczych specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi dla mieszkańców miasta. Pomoc ta przysługiwała osobom samotnym, które z powodu wieku, choroby lub uzasadnionych przyczyn wymagały pomocy osób drugich, a były jej pozbawione. Pomoc w formie usług opiekuńczych przysługiwała również osobom samotnie gospodarującym, a posiadającym rodzinę oraz zamieszkującym i gospodarującym wspólnie z rodziną, a rodzina i wspólnie zamieszkali nie mogą zapewnić pomocy i opieki z uwagi na zły stan zdrowia, pracę zawodowa, naukę, brak odpowiedniego przygotowania lub z innych uzasadnionych powodów. Świadczona praca socjalna miała na celu ułatwianie kontaktów z placówkami ochrony zdrowia, udzielanie pomocy w korzystaniu z różnych form rehabilitacji leczniczej i społecznej, a także inicjowanie kontaktów rodzinnych, podejmowanie działań zmierzających do większego zaangażowania rodziny w sprawowanie opieki nad osobami wymagającymi takiej pomocy, zapewnienie osobom uprawnionym usług w opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi, uwrażliwienie społeczności lokalnych na potrzeby osób starszych i niepełnosprawnych. Usługi opiekuńcze obejmowały pomoc w zaspokojeniu codziennych potrzeb życiowych, podstawową opiekę higieniczną, zaleconą przez lekarza, pielęgnację oraz zapewnienie kontaktu z otoczeniem. Odpłatność za usługi opiekuńcze określała tabela odpłatności zawarta w Uchwale Nr IX Rady Miasta Ełku z dnia 25 sierpnia 2015 roku w sprawie szczegółowych warunków przyznania i odpłatności za usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze oraz szczegółowych warunków częściowego lub całkowitego zwolnienia od odpłat jak również tryb ich pobierania ze środków samorządowych. Koszt jednej roboczogodziny ww. usług w 2015 roku wynosił 18,41 zł. 23

24 Zaobserwowano wzrost zapotrzebowania na pomoc w formie specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Jak analizy Ośrodka coraz więcej osób wymaga wsparcia i pomocy w środowisku ze względu na zaburzenia, choroby psychiczne i związane z tym trudności w codziennym funkcjonowaniu. Wśród specjalistycznych usług opiekuńczych świadczonych w miejscu zamieszkania na szczególną uwagę zasługiwały usługi na rzecz dzieci chorych na autyzm. Wykonawcą na świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych dla dzieci autystycznych z zaburzeniami psychicznymi, w tym autyzmem z terenie miasta Ełku, było Zacisze Centrum Twórczego Rozwoju Dziecka i Rodziny w Ełku, wybrane w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego (umowa na świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych dla dzieci autystycznych z zaburzeniami psychicznymi, w tym autyzmem z terenie miasta Ełku). Odpłatność za specjalistyczne usługi dla osób z zaburzeniami psychicznymi określała tabela odpłatności zawarta w Rozporządzeniu Ministra Polityki Społecznej z dnia 22 września 2005 roku w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych. Koszt jednej roboczogodziny ww. usług w 2015 roku wynosił odpowiednio: 18,54 zł za usługi: uczenie i rozwijanie umiejętności niezbędnych do samodzielnego życia, pielęgnacja jako wspieranie procesu leczenia oraz pomoc mieszkaniowa i 59,90 zł za usługi: rehabilitacja fizyczna i usprawnianie zaburzonych funkcji organizmu w zakresie nieobjętym przepisami ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz zapewnienie dzieciom i młodzieży z zaburzeniami psychicznymi dostępu do zajęć rehabilitacyjnych i rewalidacyjnowychowawczych, w wyjątkowych przypadkach, jeżeli nie mają możliwości uzyskania dostępu do zajęć, o których mowa w art. 7 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego (zgodnie z zarządzeniem Dyrektora Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Ełku z dnia 11 grudnia 2013 roku oraz z dnia 23 września 2015 roku). Łączna ilość świadczonych godzin usług w roku 2015 osiągnęła poziom godzin, w tym usługi opiekuńcze godzin, usługi specjalistyczne dla osób z zaburzeniami psychicznymi godzin. Oprócz pomocy w formie usług opiekuńczych i specjalistycznych usług dla osób z zaburzeniami psychicznymi podejmowane były działania w zakresie: pomocy w dotarciu do placówek ochrony zdrowia, urzędów, instytucji; pomocy w dotarciu do poradni specjalistycznych; pomocy w składaniu wniosków do ZOL, ZPO, DPS; składania wniosków do dopłat do czynszu; wnioskowania i kompletowania dokumentów do Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności; korzystania ze sprzętu rehabilitacyjnego i środków pomocniczych; zabezpieczenia opału na okres zimowy i grzewczy; zabezpieczenia pomocy finansowej na zakup leków, żywności, odzieży lub innych niezbędnych artykułów; dostarczania gorących posiłków ze stołówki MOPS; 24

25 nawiązywania kontaktu z rodzinami i krewnymi. Ośrodek we współpracy ze Stowarzyszeniem Razem Łatwiej z siedzibą w Ełku realizował projekt i utworzył Centrum Aktywności Międzypokoleniowej w ramach Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata dofinasowanego przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Dzięki wsparciu finansowemu z oferty Centrum skorzystało 30 osób, w szczególności w wieku powyżej 60 roku życia. W roku 2015 rozpoczęto realizację projektu dofinansowanego ze środków Wojewody Warmińsko- Mazurskiego związanego z utworzeniem ośrodka wsparcia środowiskowego domu samopomocy dla osób z chorobą Alzheimera i innymi zaburzeniami psychicznymi. Ośrodek miał na celu stworzenie możliwości realizacji usług na wymaganym poziomie, poprzez terapię, rehabilitację, specjalistyczne poradnictwo oraz zapewnienie całodobowego pobytu. Docelowo zaplanowano 42 miejsca, w tym ok. 19 miejsc dla osób z chorobą Alzheimera, w I i II stadium choroby, 19 miejsc dla osób z innymi zaburzeniami psychicznymi, w tym dotkniętych autyzmem oraz 4 miejsca dla osób wymagających opieki całodobowej. Zaplanowano utworzenie środowiskowego domu samopomocy typu A, B, C, w rozumieniu rozporządzenia w sprawie środowiskowych domów samopomocy. VII. Wsparcie osób bezrobotnych oraz innych nie pozostających w zatrudnieniu. 1. Program prac społecznie użytecznych oraz Program Aktywizacja i Integracja. Program prac społecznie użytecznych, jako jedna z form readaptacji zawodowej i przywrócenia osób długotrwale bezrobotnych, korzystających z pomocy społecznej, na rynek pracy, realizowany jest od roku Podstawą realizacji programu jest porozumienie zawierane rokrocznie, pomiędzy Gminą Miastem Ełk, a Starostą Ełckim reprezentowanym przez Powiatowy Urząd Pracy. Ośrodek prowadził rekrutację osób do programów, ustalał potrzeby oraz liczbę podmiotów zainteresowanych realizacją programów oraz prowadził całości dokumentacji związanej z przebiegiem prac społecznie użytecznych, w tym w ramach Programu Aktywizacji i Integracja. Osoby objęte programem wykonywały prace porządkowe, czynności gospodarcze oraz pomagały wykonywać usługi opiekuńcze realizowanie przez MOPS. W roku sprawozdawczym prace społecznie użyteczne wykonywało 66 klientów MOPS. Osobom objętym programem przysługiwało świadczenie pieniężne za okres faktycznie wykonywanej pracy. Koszt roboczogodziny w okresie od marca do grudnia 2015 r. wynosił 8,10zł. W roku 2015 po raz drugi Ośrodek realizował we współpracy z Powiatowym Urzędem Pracy w Ełku Program Integracji i Aktywizacji (zwanym dalej PAI). W ramach PAI objęto wsparciem 12 klientów Ośrodka, przez okres 2 miesięcy (w okresie 15 październik 14 grudzień 2015 r.). Celem programu PAI było udzielenie kompleksowej pomocy 12 osobom bezrobotnym, bezdomnym i zagrożonym bezdomnością. Adresatami programu byli mieszkańcy Domu dla Osób Bezdomnych 25

26 i Najuboższych MONAR-MARKOT w Ełku oraz Domu im. św. Ojca Pio Caritas Diecezji Ełckiej. Program łączył elementy aktywizacji zawodowej i integracji społecznej. Wykonywanie przez osoby bezrobotne prac społecznie użytecznych było wzmocnione równoległym uczestnictwem w działaniach w zakresie integracji społecznej, mającej na celu ukształtowanie aktywnej postawy w życiu społecznym i zawodowym. Program PAI został przedłużony na kolejne 2 miesiące roku 2016 r., w którym udział kontynuować mogły te sama osoby. Dodatkowym atutem formy wsparcia w postaci prac społecznie użytecznych jest to, iż świadczenie pieniężne (wynagrodzenie) nie jest wliczane do dochodu uprawniającego do uzyskania świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej. Wydatki na realizację prac społecznie użytecznych były w 60% refundowane przez Powiatowy Urząd Pracy. Realizację programu prac społecznie użytecznych i PAI ilustruje Tabela Nr 11 i Wykres Nr 5. Tabela Nr 11. Realizacja programu prac społecznie użytecznych i Programu Aktywizacja i Integracja (PAI) w 2015 r. Wyszczególnienie Łącznie Program Aktywizacja i Integracja (PAI) Program prac społecznie użytecznych Uwagi Plan h, Liczba godzin h 990 h h w tym w ramach PAI Plan 41 osób, Liczba uczestników 66 osób 12 osób 54 osób w tym 12 w ramach PAI Koszt programu (100%) ,50 zł ,00 zł ,50 zł Plan ,00 zł, w tym 8.360,00 zł w ramach PAI Refundacja z PUP (60%) ,50 zł 8.019,00 zł ,50 zł Plan ,80 zł, w tym 5.016,00 zł w ramach PAI 26

27 Wykres Nr 5. Liczba osób uczestniczących w programie prac społecznie użytecznych i Programie Aktywizacja i Integracja (PAI) w 2015 r. Łącznie 66 osób Program prac społecznie użytecznych 54 osoby + 12 osób (PAI) Prace społecznie użyteczne realizowano w 20 placówkach i instytucjach na terenie miasta Ełku, do których skierowano osoby bezrobotne. Poniższa Tabela Nr 12 ilustruje rozkład ilościowy w poszczególnych podmiotach. Tabela Nr 12. Podmioty, w których realizowano prace społecznie użyteczne w roku Podmiot Liczba skierowanych osób Dom dla Osób Bezdomnych i Najuboższych MONAR-MARKOT 4 Ełckie Centrum Kultury 6 (w tym 1 w ramach PAI) Fundacja Otulony w Nadzieję 2 Gimnazjum Nr 1 Gimnazjum nr 2 1 w ramach PAI 3 (w tym 1 w ramach PAI) Gimnazjum Nr 3 2 Gimnazjum Nr 4 Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji 1 w ramach PAI 11 (w tym 1 w ramach PAI) 5 (w tym 1 w ramach PAI) Miejskie Przedszkole Niezapominajka 1 Miejskie Przedszkole Perełka 2 w ramach PAI Miejskie Przedszkole Światełko 4 Muzeum Historyczne 1 Oratorium im. Św. Jana Bosko 4 (w tym 1 w ramach PAI) 27

28 Szkoła Podstawowa nr 2 Szkoła Podstawowa nr 4 1 w ramach PAI 4 (w tym 1 w ramach PAI) Szkoła Podstawowa nr 5 3 Szkoła Podstawowa nr 7 4 Szkoła Podstawowa nr 9 1 w ramach PAI Zespół Szkół Samorządowych 6 2. Realizacja zadań w zakresie zatrudnienia socjalnego. Pomoc rodzinie z problemem bezrobocia stanowi jeden z elementów pracy socjalnej. Celem realizowanym przez Ośrodek było zwiększenie szans na podjęcie pracy zawodowej i przeciwdziałanie negatywnym skutkom społecznym wynikającym z bezrobocia w rodzinie. Ośrodek kierował działania zarówno do osób bardziej aktywnych, samodzielnych, które wymagały stosunkowo niewielkiego wsparcia, jak i do tych, które nie potrafiły wykorzystać własnych zasobów i możliwości przy korzystnych zmianach na rynku pracy. Pogłębiona indywidualna praca socjalna, w tym w formie poradnictwa specjalistycznego oraz rozszerzana stale współpraca ze środowiskiem lokalnym i podmiotami rynku pracy były odpowiedzią na zmieniające się zapotrzebowanie osób poszukujących zatrudnienia mieszkańców Ełku, w szczególności korzystających z pomocy Ośrodka. Ośrodek stale podtrzymuje nawiązaną współpracę z Centrum Integracji Społecznej AlterCIS prowadzonego przez Stowarzyszenie ADELFI oraz Centrum Integracji Społecznej prowadzonego przez Stowarzyszenie im. Króla Augusta w Augustowie, w ramach której skierował 103 osoby do uczestnictwa w programie reintegracji społecznej i zawodowej. Celem reintegracji społecznej i zawodowej Ośrodek skierował do uczestnictwa w Centrach 103 osób. Szczegółowy rozkład ilościowy udziału osób bezrobotnych w poszczególnych centrach przedstawia Wykres Nr 6. MOPS opłacał składki na ubezpieczenie zdrowotne uczestników centrów. Wykres Nr 6. Uczestnicy centrów integracji społecznej w 2015 r. 49 AlterCIS 54 CIS 28

29 VIII. Wsparcie osób bezdomnych. Zadanie zapewnienia schronienia osobom tego pozbawionym realizowano na podstawie umów zawartych przez gminę miasto Ełk z organizacjami pozarządowymi: Caritas Diecezji Ełckiej oraz Domem dla Osób Bezdomnych i Najuboższych MONAR-MARKOT w Ełku. W roku sprawozdawczym MOPS udzielił wsparcia 67 osobom bezdomnym. Prowadzono przede wszystkim pracę socjalną, nakierowaną na poprawę sytuacji życiowej osób bezdomnych. Formy pomocy udzielone osobom bezdomnym ilustruje Wykres Nr 7. Pomoc udzielona została również bezdomnym przebywającym poza Ełkiem, jeżeli ostatnim miejscem zameldowania na pobyt stały, było miasto Ełk. Szczegółowe informacje w jakich placówkach udzielano wparcia przedstawia Wykres Nr 8. Porównywalnie do roku 2014, nastąpił spadek o 17,28 % liczby osób bezdomnych, pochodzących z Ełku, którym MOPS udzielił pomocy. Zjawisko bezdomności wśród ełczan w latach obrazuje Wykres Nr 9. Wykres Nr 7. Formy pomocy udzielone osobom bezdomnym w roku 2015 r zasiłki okresowe zasiłki celowe zasiłki stałe świadczenia pieniężne na zakup posiłku Wykres Nr 8. Udzielone wsparcie w postaci schronienia osobom bezdomnym stan na dzień r Caritas Diecezji Ełckiej MONAR - MARKOT w Ełku Inne schroniska 26 29

30 Wykres Nr 9. Zjawisko bezdomności w latach IX. Wsparcie osób zwalnianych z zakładów karnych. Ośrodek realizuje świadczenia społeczne skierowane do osób opuszczających zakłady karne zgodnie z zawartym w dniu 13 czerwca 2000 r. porozumieniem pomiędzy Ministerstwem Pracy i Polityki Społecznej oraz Centralnym Zarządem Służby Więziennej. O potrzebie udzielania pomocy oraz terminie zakończenia kary informuje zakład karny, w którym osoba przebywa. Pomoc w tej formie udzielana jest również na wniosek osadzonego jego rodzinie. Realizację postanowień porozumienia w kolejnych latach ilustruje Tabela Nr 13, Wykres Nr 10 i Wykres Nr 11. Tabela Nr 13. Pomoc udzielona w ramach porozumienia z Centralnym Zarządem Służby Więziennej w latach Wyszczególnienie Liczba osób, którym została udzielona pomoc po opuszczeniu zakładu karnego Liczba rodzin, którym MOPS udzielił pomocy na wniosek osoby osadzonej w zakładzie karnym Liczba osób, które otrzymały pracę po opuszczeniu zakładu karnego Liczba osób, które powróciły do rodzin, środowiska

31 Wykres Nr 10. Liczba rodzin, którym MOPS udzielił pomocy na wniosek osoby osadzonej w zakładzie karnym w latach ,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0, Wykres Nr 11. Liczba osób, którym została udzielona pomoc w ramach porozumienia z Centralnym Zarządem Służby Więziennej w latach % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% Liczba osób, które powróciły do rodzin, środowiska Liczba rodzin, którym MOPS udzielił pomocy na wniosek osoby osadzonej w zakładzie karnym Liczba osób, którym została udzielona pomoc po opuszczeniu zakładu karnego 10% 0% Na tym samym poziomie utrzymuje się liczba osób, które po opuszaniu zakładu karnego powróciły do rodziny i środowiska. W ramach pracy socjalnej osobom opuszczającym zakłady karne udzielano głównie pomocy finansowej, kierowano osoby do centrów integracji społecznej oraz do wykonywania prac społecznie użytecznych. Dane wskazują, że pomimo odnotowanego wzrostu od 2012 r., to stan ten utrzymuje się na podobnym poziomie. Powyższe zjawisko obrazuje Wykres Nr

32 Wykres Nr 12. Powrót osadzonych do rodzin i środowiska w latach X. Pozostałe działania. 1. Pomoc rzeczowa. Ośrodek udzielił wsparcia ok. 160 osobom w postaci pomocy rzeczowej w formie odzieży używanej. MOPS prowadzi podręczny magazyn odzieży używanej i pośredniczy w przekazywaniu mebli, sprzętu AGD i RTV oraz innych artykułów, pomiędzy dobroczyńcami, a osobami potrzebującymi. Od 2015 roku została nawiązana współpraca ze sklepem, gdzie realizowana jest pomoc najbardziej potrzebującym w formie rzeczowej tj. artykuły spożywcze, środki higieny osobistej. Pomoc tą udzielano w szczególności osobom najbardziej potrzebującym, borykającymi się z problemami związanymi z gospodarowaniem budżetem domowym, oraz osobom wobec, których istniało podejrzenie marnotrawienia pomocy. 2. Organizacja kolonii dla dzieci i młodzieży. Wzorem lat ubiegłych we współpracy z Kuratorium Oświaty w Olsztynie zapewniono wypoczynek letni 45 uczniom ełckich szkół. Dzieci i młodzież wypoczywała w Gdyni, Jastrzębiej Górze, Pucku i Węgorzewie. 3. Pomoc w formie biletów. Na podstawie zarządzenia Nr 81/03 Prezydenta Miasta Ełku z dnia 1 kwietnia 2003r., MOPS udziela pomocy w formie finansowania biletów MZK. W roku 2015 z tej formy wsparcia skorzystało 26 dzieci z rodzin ubogich. Szczegółowe dane o tej formie pomocy ilustruje Wykres Nr

33 Wykres Nr 13. Liczba dzieci korzystających z biletów MZK oraz ilość wykorzystanych biletów MZK w latach dzieci 130 biletów 29 dzieci 135 biletów 30 dzieci 197 biletów 26 dzieci 177 biletów 4.Wypożyczalnia sprzętu rehabilitacyjnego i ortopedycznego. W 2015 r. zostatała utworzona w Ośrodku wypożyczalnia sprzętu rehabilitacyjnego i ortopedycznego, która świadczy usługi na rzecz osób chorych i niepełnosprawnych zamieszkałych na terenie miasta Ełku, polegające na bezpłatnym użyczeniu sprzętu. Sprzęt rehabilitacyjny i ortopedyczny stanowiący własność Ośrodka, pozyskiwany jest od osób fizycznych, szpitali i innych instytucji bezpłatnie. W 2015 r. z wypożyczalni sprzętu rehabilitacyjnego i ortopedycznego skorzystały dwie osoby udostępniono tym osobom wózki inwalidzkie. XI. Działalność bieżąca. 1. Zasoby kadrowe. Ośrodek w roku 2015 łącznie zatrudniał ogółem 95 pracowników etatowych według stanu na 31 grudnia. Liczbę pracowników MOPS z podziałem na sekcje przedstawia Tabela Nr