Zabawy logopedyczne. Poprzez realizację tych zabaw mamy możliwość stymulacji w zakresie:

Transkrypt

1 Zabawy logopedyczne Komunikacja (łc. communicatio udzielanie, rozmowa wszelka forma wymiany informacji między istotami, żyjącymi, także między ludźmi a maszynami. Akt komunikacji ma miejsce wtedy, kiedy zachowanie jednej osoby jest rozumiane i interpretowane jako znaczące przez jej partnera w interakcji (M. Orkan Łęcka za J. Coupe, J. Goldbrat). Komunikacja jest źródłem poznawania siebie i tego, co nas otacza, pozwala na zaspokajanie potrzeby kontaktu z drugim człowiekiem. Poziom językowej komunikacji w znacznym stopniu wpływa na potencjalne możliwości człowieka; zaburzenia mowy i opóźnienie rozwoju mowy przyczyniają się do: powstawania różnorodnych trudności w zakresie podejmowania własnej aktywności, nawiązywania relacji z innymi ludźmi; występowania trudności w nauce, jednocześnie niepowodzenia w nauce przyczyniają się do powstawania zaburzeń mowy, dzieci z wadami wymowy popełniają te same błędy w czytaniu i w pisaniu, które wykazują w mowie spontanicznej; powstawania stresu, utrudniają dzieciom kontakty z rówieśnikami, wreszcie prowadzą do lęku przed mówieniem logofobii. Małe dzieci to grupa, która wymaga szczególnej troski, wczesne podjęcie oddziaływań pozwala uniknąć utrwalania błędnej wymowy oraz wtórnych zaburzeń o charakterze emocjonalnym. Każde małe dziecko uczy się mówić poprzez koordynowanie ruchów odpowiednich grup mięśniowych biorących udział w tym procesie. Odbierane wrażenia kinestetyczne i słuchowe umożliwiają kontrolę tych ruchów. Warunkiem poprawnej wymowy jest wysoka sprawność aparatów: oddechowego, słuchowego, artykulacyjnego, fonacyjnego. Różnorodne zabawy logopedyczne, oddechowe, ortofoniczne, rytmiczne, ruchowe dają szansę na usprawnianie narządów biorących udział w akcie mowy. Poprzez realizację tych zabaw mamy możliwość stymulacji w zakresie: właściwego oddychania; pogłębiania oddechu; wydłużania fazy oddechowej; prawidłowej pracy i właściwego ułożenia: języka, warg, żuchwy, podniebienia; właściwego posługiwania się głosem; rozwijania percepcji i pamięci słuchowej; rozwijania percepcji i pamięci wzrokowej; doskonalenia słuchu fonemowego; doskonalenia koordynacji ruchowej, koordynacji wzrokowo-słuchowo-ruchowej; stymulacji i podwyższania uwagi; rozwijania wyobraźni; rozwijania pamięci; doskonalenia prawidłowej artykulacji; wzbogacania słownictwa biernego i czynnego; rozwijania umiejętności budowania dłuższych, poprawnych wypowiedzi.

2 Poniżej zaprezentowane zostaną przykłady ćwiczeń, które możemy wykorzystać podczas wspólnych zabaw z dziećmi. Zabawy oddechowe 1. Wąchamy kwiatki powolny wdech nosem, powolny wydech ustami (powtarzamy kilka razy). 2. Zdmuchiwanie piórek, lekkich piłeczek, kawałka papieru z gładkiej powierzchni, możemy zrobić zawody, kto dalej dmuchnie, kto szybciej zdmuchnie. 3. Dmuchanie na piórka, watki, papierowe zwierzątka, łódeczki, papierowe krople deszczu, płatki śniegu, itp. przez słomkę. 4. Dmuchanie na: wiatraczek, na świeczkę(tak, by płomień przechylał się, ale nie zgasł). 5. Tworzenie ilustracji dmuchanie przez słomkę na rozcieńczoną farbę na kartce papieru, tworzenie różnych wzorów, kompozycji. 6. Baloniki nadmuchujemy policzki, nabieramy do buzi dużo powietrza, zgromadzone powietrze w buzi przesuwamy z jednego policzka do drugiego, wypuszczamy powietrze szybko lub powoli wymawiając pssssss. 7. Puszczanie baniek mydlanych szybko dużo malutkich lub powoli nadmuchujemy duże bańki. 8. Wprawianie w ruch przez dmuchanie piłeczek w koszyczkach, śmigiełek, wiatraczków. 9. Chuchanie na rączki w zimie chu, chu, chu. 10. Wesoła grupka naśladowanie śmiechu różnych ludzi: panie ha, ha, ha... ; dziewczynki hi, hi, hi... ; staruszki he, he, he... ; marynarze ho, ho, ho Sprężynki siadamy w siadzie skrzyżnym, nabieramy powietrze nosem, plecy są proste, a ręce unosimy do góry, przy wydechu ustami przyjmujemy pozycję pochyloną do przodu i opuszczamy ręce. 12. Huśtawka dla lali lub misia leżymy na plecach, układamy na brzuchu dziecka jego ulubioną maskotkę. Przy głębokim, powolnym i równomiernym wdechu zabawka podnosi się, przy powolnym wydechu opuszcza w ten sposób huśtamy maskotkę. Zabawy ortofoniczne 1. Kotki - kotki piją mleczko języczkiem z talerzyków, a następnie chodzą wokół miseczek i miauczą miau. 2. Wiatr naśladujemy szum wiatru szszsz, szuszu. 3. Mucha naśladujemy bzyczenie muchy bzzz. 4. Wąż naśladujemy syczenie węża sssss. 5. Pieseczki : myją się chlap, chlap, chlap..., brrrr... ; ziewają ooo lub aaa ; chrapią chrrr ; zasypiają mmmm ; śpią uuu ;

3 wstają przeciągamy się, stajemy na paluszkach i szczekamy hau, hau, hau ; jedzą kość mniam, mniam, wrrrwrrr. 6. Możemy wykorzystywać wierszyki np.: Co kotek miał (M. Kownacka) Mały Jasio kotka Przy kominku spotkał. Ukłonił się kapeluszem: - porozmawiać z kotkiem muszę. - Miał kotek siostrę? - Miał kotek pazurki ostre? - Miał kotek mamę i tatę. - Miał kotek na grzbiecie łatę? I tak sobie przez godzinkę, Rozmawiali przed kominkiem. Dzieci uzupełniają wierszyk mówiony przez dorosłego wypowiadając miau. Rączki, nóżki Rączki robią klap, klap, klap Nóżki robią tup, tup, tup tutaj swoja główkę mam, a na brzuszku sobie gram. Buźka robi: am,am, am Oczka patrzą tu i tam Tutaj swoje uszka mam, a na nosku sobie gram. Wspólnie z dziećmi ilustrujemy ruchem, gestem treść wiersza, dorosły recytuje cały wiersz, dzieci uzupełniają wypowiadając: klap, klap, klap, tup, tup, tup... Jedzie pociąg Jedzie pociąg fu, fu, fu Trąbka trąbi tru, tu, tu A bębenek bum, bum, bum Na to żabki kum, kum, kum... Woda z kranu kap, kap, kap Konik człapie człap, człap, człap Mucha brzęczy bzy, bzy, bzy A wąż syczy sss, sss, sss... Wspólnie z dziećmi ilustrujemy ruchem, gestem treść wierszyka, dorosły recytuje cały wiersz, dzieci uzupełniają wypowiadając: fu, fu, fu, tru, tu, tu...

4 Co mówią zwierzaki? Co mówi bocian, gdy żabę zjeść chce? Kle kle kle Co mówi żaba, gdy bocianów tłum? Kum kum kum Co mówi kaczka, gdy jest bardzo zła? Kwa kwa kwa Co mówi kotek, gdy mleczka by chciał? Miau miau miau Co mówi kura, gdy znosi jajko? Ko ko ko Co mówi kogut, gdy budzi w kurniku? Ku ku kukuryku Co mówi koza, gdy jeść jej się chce? Mee mee mee Co mówi krowa, gdy brakuje jej tchu? Mu mu mu Co mówi wrona, gdy wstaje co dnia? Kra kra kra Co mówi piesek, gdy kość zjeść by chciał? Hau hau hau Co mówi baran, gdy jeść mu się chce? Bee bee bee Co mówi ryba, gdy powiedzieć chce? Nic! Przecież ryby nie maja głosu. Wspólnie z dziećmi ilustrujemy ruchem, gestem treść wierszyka, dorosły recytuje cały wiersz, dzieci uzupełniają wypowiadając: kle, kle, kle, kum, kum, kum. 7. Zabawa w Echo wymawianie głosek trwałych: i, y, e, a, o, u, r, m, n, f, w, s, z, ś, ź, sz, ż, ch przez dorosłego, dziecko jak echo je powtarza, pamiętamy przy tym, że wymawiamy tylko daną głoskę, czyli np. mmmm bez towarzyszącej jej samogłoski y czyli nie mówimy my tylko mmm, fff. Zabawy artykulacyjne, fonacyjne 1. Śmieszne minki robienie różnych minek z użyciem lustra: wesoła buzia uśmiechamy się: wargi są płaskie, lekko rozchylone, zębów nie widać; zęby są przybliżone, wargi rozchylone, rozciągnięte, widać zęby; smutna buzia- robimy podkówkę; obrażona buzia wargi są nadęte; małpka językiem wypychamy dolna wargę. 2. Posyłamy całuski robimy dzióbek z warg i cmokamy. 3. Zajączek wciąganie policzków do jamy ustnej, policzki ściśle przylegają do łuków zębowych, wargi tworzą zajęczy pyszczek, gdy zajączek je marchewkę, wargi przesuwają się na boki.

5 4. Zaczarowane zabawki w sklepie zabawa przy muzyce, podczas muzyki zabawki tańczą, gdy w muzyce następuje przerwa zabawki wracają na półkę, gdy czarodziej dotyka zabawkę, ta zaczyna się ruszać i mówić np.: lalki mama, mama i tańczą; misie mmmm, i jedzą miód, oblizują potem buzię wargi dookoła; zajączki kic, kic, skaczą i ruszają pyszczkami; samochodziki brrr lub brum, brum jadą, zatrzymują się iiiii ; piłeczki bach, bach skaczą; pajacyki fik-mik skaczą; samoloty uuuuuu lecą, iii lądują. 5. Zaczarowane zwierzątka - wróżka zamienia dzieci w różne zwierzątka: otwieramy szeroko buzię krokodyl; wywijamy wargi małpka; oblizujemy wargi dotykamy czubkiem języka wargi górnej i dolnej kotek; stukamy koniuszkiem języka w podniebienie za zębami dzięcioł. Zabawy rytmiczne, słuchowe 1. Zabawa rytmiczna Deszcz : Dzieci dzielimy na grupy, dostają instrumenty: grzechotki, kołatki, trójkąty, bębenki, talerze, woreczki, torby papierowe odtwarzają na instrumentach opowieść o deszczu: początkowo, leciutko grają trójkąty drobny deszczyk pada; potem dochodzą kołatki i woreczki oraz torby deszcz się wzmaga; teraz grzechotki deszcz narasta; dochodzą bębenki jest już ulewa; w kulminacyjnym momencie wyznaczone dziecko lub nauczycielka uderza w talerze, deszcz cichnie. 2. Co słyszę? zamykamy oczy i nasłuchujemy dźwięków z otoczenia, nazywamy je. 3. Szukam skąd dochodzi prezentujemy dziecku różne dźwięki np. budzik, uderzająca piłka, grzechotka..., dziecko wskazuje skąd dochodzi dźwięk. 4. Rozmowa bębenków czy dzwonków : uderzamy w instrument dziecko nam odpowiada, potem możemy zamienić się rolami. 5. "Misie" - dzieci śpią w dowolnych miejscach sali w dowolnej pozycji. Gdy usłyszą muzykę, wolno podnoszą się na nogi (na czworaka) i w tej pozycji chodzą w rytm muzyki. 6. "Ptaszki" - dzieci naśladują ptaszki, chodzą, biegają lub skaczą w rytm muzyki. Rękami naśladują ruchy skrzydeł. Na przerwę w muzyce ptaszki lecą do gniazdek. 7. Samoloty dzieci przykucają, trzymają ręce-skrzydła w bok. Startują, gdy usłyszą muzykę i wznoszą się wyżej razem z muzyka, gdy usłyszą niskie dźwięki obniżają lot, gdy muzyka ucichnie lądują. Zabaw tego typu jest bardzo dużo, możemy je podejmować każdego dnia, obserwujemy też otoczenie, rozmawiajmy z naszymi dziećmi o tym, co widzimy dokoła, pokazujmy im świat i opowiadajmy o tym.

6 Bibliografia 1. na podstawie Słownika wyrazów obcych, (red.) I. Kamińska-Szmaj, 2001, Europa. 2. Gajda S.; Jak się porozumiewamy?, (w:) Logopedia. OPytania i odpowiedzi, (red.) T. Gałkowski, G. Jastrzębowska, Opole 1999, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego. 3. Malkiewicz M.: Jarmark logopedyczny. Wybór zabaw wspomagających mowe przedszkolaków, Gdańsk 2007, HARMONIA. 4. Michalak-Widera I., Węsierska K.: aby nasze dzieci mówiły pięknie, Katowice 2001, UNIKAT Michalak-Widera I.: Śmieszne minki dla chłopczyka i dziewczynki. Ćwiczenia usprawniające wymowę, Katowice 1998, UNIKAT Podolska B.; rytmika dla dzieci, Kraków 2008, IMPULS. 7. Orkan-Łęcka M.; Wczesne wspomaganie rozwoju komunikacji u dzieci niewidomych i słabowidzących ze złożoną niepełnosprawnością model programu edukacyjnego, 9w:0 Rewalidacja 2 (6)/99, Warszawa 1999, CMPP-PMEN. 8. Rocławski B., (red.): Opieka logopedyczna od poczęcia, Gdańsk 1998, GLOTTISPOL 9. Svobodova K.: Język i mowa. Ćwiczenia rozwijające motorykę narządów mowy, Ostrava-Poruba 2006, MONTANEX a.s. Vystavni 10.