Sylwa czyli silva rerum na temat fizyki cz astek elementarnych
|
|
- Natalia Wrona
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Sylwa czyli silva rerum na temat fizyki cz astek elementarnych Barbara Badełek Uniwersytet Warszawski i Uniwersytet Uppsalski Nauczyciele fizyki w CERN maja 2007 B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva rerum 1 / 42
2 B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva rerum 2 / 42
3 Treść 1 Wstȩp przypomnienie paru rzeczy użytecznych 2 Elementarne składniki budowy materii 3 Siły (oddziaływania) w przyrodzie 4 Dygresja: zasada nieoznaczoności 5 Diagramy Feynmana 6 Model Standardowy oddziaływań elementarnych i implikacje kosmologiczne 8 Jak wytwarzamy cz astki mikroświata? 9 Jak eksperymentujemy? 10 Podsumowanie B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva rerum 3 / 42
4 Outline 1 Wstȩp przypomnienie paru rzeczy użytecznych 2 Elementarne składniki budowy materii 3 Siły (oddziaływania) w przyrodzie 4 Dygresja: zasada nieoznaczoności 5 Diagramy Feynmana 6 Model Standardowy oddziaływań elementarnych i implikacje kosmologiczne 8 Jak wytwarzamy cz astki mikroświata? 9 Jak eksperymentujemy? 10 Podsumowanie B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva rerum 4 / 42
5 Wstȩp: nazwy jednostek Potȩga 10 Liczba Symbol p (piko) n (nano) µ (mikro) m (mili) k (kilo) M (mega) G (giga) T (tera) B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva rerum 5 / 42
6 Wstȩp: jak szybko rośnie prȩdkość przyspieszanej cz astki Energia kinetyczna protonu Prȩdkość/c 50 MeV GeV GeV ( PS w CERN) GeV (SPS w CERN) TeV (LHC w CERN) B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva rerum 6 / 42
7 Wstȩp: jednostki i skale mikroświata Jednostki energii (masy) i odległości: Elektronowolt: 1 ev (1 ev/c 2 ) J; 1 kev, 1MeV, 1GeV, 1 TeV Femtometr: 1 fm = m Mikroskop musi używać światła o długości fali λ < promień ogl adanego obiektu. Zdolność rozdzielcza najlepszego obecnego mikroskopu : około fm Promień protonu: r p 1 fm Rozmiar elektronu (lub kwarku): r e,q < 10 3 fm ( może s a punktowe?) Masa protonu: M 1 GeV/c 2 Masa (najlżejszego) elektronu: m 0.5 MeV/c 2 L. de Broglie (1924): każdy obiekt o pȩdzie p ma cechy fali o długości λ =h/p. Np. dla p = 1 GeV/c mamy λ m (h J s). Energie elektronów w atomach: ev kev AKCELERATORY. Fizyka cz astek elementarnych fizyka wielkich energii (w porównaniu z mas a spoczynkow a). B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva rerum 7 / 42
8 Outline 1 Wstȩp przypomnienie paru rzeczy użytecznych 2 Elementarne składniki budowy materii 3 Siły (oddziaływania) w przyrodzie 4 Dygresja: zasada nieoznaczoności 5 Diagramy Feynmana 6 Model Standardowy oddziaływań elementarnych i implikacje kosmologiczne 8 Jak wytwarzamy cz astki mikroświata? 9 Jak eksperymentujemy? 10 Podsumowanie B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva rerum 8 / 42
9 Z czego składa siȩ materia? B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva rerum 9 / 42
10 Cegiełki elementarne (kwarki i leptony) Wszystkie powyższe cz astki maj a liczbȩ kwantow a spinu 1/2 (należ a do tzw. fermionów). Trzy rodziny fermionów ale czy naprawdȩ tylko 3? N rodzin = ± (wyniki z LEP w CERN) B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva rerum 10 / 42
11 Cegiełki elementarne sk ad je bierzemy? B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva rerum 11 / 42
12 Outline 1 Wstȩp przypomnienie paru rzeczy użytecznych 2 Elementarne składniki budowy materii 3 Siły (oddziaływania) w przyrodzie 4 Dygresja: zasada nieoznaczoności 5 Diagramy Feynmana 6 Model Standardowy oddziaływań elementarnych i implikacje kosmologiczne 8 Jak wytwarzamy cz astki mikroświata? 9 Jak eksperymentujemy? 10 Podsumowanie B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva rerum 12 / 42
13 Rodzaje sił działaj acych w przyrodzie Jeśli na obiekt działa siła to mówimy o oddziaływaniu tego obiektu ze źródłem siły (albo z polem) B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva rerum 13 / 42
14 Oddziaływanie (siła) to wymiana informacji B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva rerum 14 / 42
15 Bozony przenosz ace oddziaływania (pośrednicz ace) 8 gluonów g masa spoczynkowa = 0 (oddziaływania silne) 1 foton γ masa spoczynkowa = 0 (oddziaływania elektromagnetyczne) W ±, Z 0 masa spoczynkowa 100 GeV/c 2 (oddziaływania słabe)? G (?) masa spoczynkowa??? (oddziaływania grawitacyjne)? H (?) masa spoczynkowa??? (mechanizm nadawania mas) Wszystkie powyższe cz astki maj a liczbȩ kwantow a spinu całkowit a (należ a do tzw. bozonów); dla g, γ, W ±, Z 0 jest ona równa 1. B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva rerum 15 / 42
16 Oddziaływanie (siła) to wymiana informacji, c.d. Oddziaływanie Coulomba pomiȩdzy elektronem i pozytronem: obiektem wymienianym jest (wirtualny) foton. Schematycznie zapisujemy to tak: (tzw. diagram Feynmana) Ale czym jest wirtualny foton? Albo wirtualna cz astka masywna? B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva rerum 16 / 42
17 Oddziaływanie (siła) to wymiana informacji, c.d. Ten przykład bardzo podobny ale tu elektron i pozytron oddziaływuj a słabo! (wymieniany nośnik oddziaływań słabych) e + e + Z 0 e - e - B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva rerum 17 / 42
18 Struktura protonu pod mikroskopem B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva rerum 18 / 42
19 Dygresja: przypomnienie zasady nieoznaczoności Zachowanie energii zdefiniowane tylko z dokładności a do E takiego, że: E t > 2 Możliwe wiȩc fluktuacje jednych cz astek w drugie albo kreacja i anihilacja par cz astka antycz astka, jeśli zachodz a w czasie t > /2 E. Ważne! Istnienie cz astek wirtualnych wywiera mierzalny wpływ na cz astki rzeczywiste! Ważne! Dlaczego potrzebne wielkie energie aby ogl adać małe obiekty? p x > 2 B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva rerum 19 / 42
20 Outline 1 Wstȩp przypomnienie paru rzeczy użytecznych 2 Elementarne składniki budowy materii 3 Siły (oddziaływania) w przyrodzie 4 Dygresja: zasada nieoznaczoności 5 Diagramy Feynmana 6 Model Standardowy oddziaływań elementarnych i implikacje kosmologiczne 8 Jak wytwarzamy cz astki mikroświata? 9 Jak eksperymentujemy? 10 Podsumowanie B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva rerum 20 / 42
21 Diagramy Feynmana Dżungla diagramów: B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva rerum 21 / 42
22 Diagramy Feynmana, c.d. Ważny przykład: czym wiȩc jest np. elektron? B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva rerum 22 / 42
23 Outline 1 Wstȩp przypomnienie paru rzeczy użytecznych 2 Elementarne składniki budowy materii 3 Siły (oddziaływania) w przyrodzie 4 Dygresja: zasada nieoznaczoności 5 Diagramy Feynmana 6 Model Standardowy oddziaływań elementarnych i implikacje kosmologiczne 8 Jak wytwarzamy cz astki mikroświata? 9 Jak eksperymentujemy? 10 Podsumowanie B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva rerum 23 / 42
24 Model Standardowy oddziaływań elementarnych Rodzina obiektów elementarnych - bardzo liczna, ma co najmniej 36 członków, z których co najmniej 12 odpowiada za przenoszenie oddziaływań (sił). W naszych warunkach istniej a co najmniej 4 oddziaływania (siły), przy czym ze wzrostem energii wzglȩdna moc oddziaływań zmienia siȩ, np: silnych elektromagnetycznych Być może w innych warunkach (np. zaraz po Wielkim Wybuchu) wszystkie oddziaływania mogłyby mieć podobne natȩżenia? Teorie Wielkiej Unifikacji: E > GeV (masa protonu: 1 GeV/c 2 ; najwyższa obecnie energia protonów w akceleratorach: 10 3 GeV; wkrótce LHC: 7 TeV). Model Standardowy świetnie zgodny z doświadczeniem ale NIE przewiduj acy szeregu parametrów, np. mas cz astek i cech sił razem około 20 wolnych parametrów. Także: grawitacja? Oraz... B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva rerum 24 / 42
25 Outline 1 Wstȩp przypomnienie paru rzeczy użytecznych 2 Elementarne składniki budowy materii 3 Siły (oddziaływania) w przyrodzie 4 Dygresja: zasada nieoznaczoności 5 Diagramy Feynmana 6 Model Standardowy oddziaływań elementarnych i implikacje kosmologiczne 8 Jak wytwarzamy cz astki mikroświata? 9 Jak eksperymentujemy? 10 Podsumowanie B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva rerum 25 / 42
26 Otwarte horyzonty... B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva rerum 26 / 42
27 Wielka Unifikacja Ostateczna teoria (TOF) opisywałaby jedno oddziaływanie, z którego narodził siȩ (?) Wszechświat B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva rerum 27 / 42
28 Ale czy naprawdȩ rozumiemy budowȩ materii? B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva rerum 28 / 42
29 Outline 1 Wstȩp przypomnienie paru rzeczy użytecznych 2 Elementarne składniki budowy materii 3 Siły (oddziaływania) w przyrodzie 4 Dygresja: zasada nieoznaczoności 5 Diagramy Feynmana 6 Model Standardowy oddziaływań elementarnych i implikacje kosmologiczne 8 Jak wytwarzamy cz astki mikroświata? 9 Jak eksperymentujemy? 10 Podsumowanie B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva rerum 29 / 42
30 Jak wytwarzamy cz astki mikroświata? Archeologia kosmiczna pozostałości po Wielkim Wybuchu (jeśli był...), np. fotony i neutrina promieniowania tła. Promieniowanie kosmiczne: pierwotne (procesy zachodz ace w ciałach niebieskich i ich zbiorowiskach, np. spalanie gwiazd) i wtórne (procesy zachodz ace w atmosferze ziemskiej). Wytwarzanie sztuczne, w akceleratorach: E = mc 2 B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva rerum 30 / 42
31 Jak wytwarzamy cz astki mikroświata? c.d....z promieniowania kosmicznego: B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva rerum 31 / 42
32 Jak wytwarzamy cz astki mikroświata? c.d....sztucznie, w akceleratorach, np. w SPS w CERN: B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva rerum 32 / 42
33 Jak wytwarzamy cz astki mikroświata? c.d....w akceleratorach, np w LHC w CERN: B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva rerum 33 / 42
34 Outline 1 Wstȩp przypomnienie paru rzeczy użytecznych 2 Elementarne składniki budowy materii 3 Siły (oddziaływania) w przyrodzie 4 Dygresja: zasada nieoznaczoności 5 Diagramy Feynmana 6 Model Standardowy oddziaływań elementarnych i implikacje kosmologiczne 8 Jak wytwarzamy cz astki mikroświata? 9 Jak eksperymentujemy? 10 Podsumowanie B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva rerum 34 / 42
35 Typy eksperymentów przy wysokich energiach np. COMPASS np. ATLAS np. planowany NLC B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva rerum 35 / 42
36 Detektory B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva rerum 36 / 42
37 Co mierzy siȩ w eksperymentach? Wybiera siȩ i formuje pȩczek określonych cz astek pierwotnych (wi azka) oraz materiał na tarczȩ (jeśli doświadczenie o stałej tarczy). Wybiera siȩ i formuje pȩczki określonych cz astek pierwotnych wi azek (jeśli doświadczenie ze zderzaczem). Mierzy siȩ pȩd wi azki ( wi azek). Identyfikuje siȩ produkty zderzenia. Mierzy siȩ ich pȩdy. Rekonstruuje siȩ przestrzennie całe oddziaływanie (lub jego czȩść). Zbiera siȩ wielkie statystyki zdarzeń ( miliony!) Do ich opracowania komputery wielkiej mocy i o wielkiej pamiȩci stymulowanie technologii! B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva rerum 37 / 42
38 Co wiȩc nam da Large Hadron Collider, LHC? B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva rerum 38 / 42
39 Co wiȩc nam da Large Hadron Collider, LHC?c.d. Znajdziemy bozon(y) Higgsa masy cz astek. Znajdziemy cz astki supersymetryczne unifikacja sił. Zrozumiemy brak antymaterii we Wszechświecie. Aby te cele osiagn ać w LHC: energia musi być jak najwiȩksza wi azki protonów (lub jonów) o energiach 7 TeV + 7 TeV = 14 TeV w środku masy (do tego celu tunel musi też być wielki: 27 km obwodu!). Ta energia bardzo skoncentrowana! To zderzacz bo w nim użyteczna energia = E wiazka1 + E wiazka2 (w zwykłym akceleratorze: użyteczna energia E wiazka ) Przyspieszane protony a nie elektrony bo mniejsze straty na promieniowanie hamowania! Maszyna rusza w 2008 roku! B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva rerum 39 / 42
40 Outline 1 Wstȩp przypomnienie paru rzeczy użytecznych 2 Elementarne składniki budowy materii 3 Siły (oddziaływania) w przyrodzie 4 Dygresja: zasada nieoznaczoności 5 Diagramy Feynmana 6 Model Standardowy oddziaływań elementarnych i implikacje kosmologiczne 8 Jak wytwarzamy cz astki mikroświata? 9 Jak eksperymentujemy? 10 Podsumowanie B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva rerum 40 / 42
41 Podsumowanie: gdzie jesteśmy i dok ad idziemy? W XX wieku ogromny postȩp w zrozumieniu budowy materii i podstawowych etapów ewolucji Wszechświata. Cech a nauki jest jednak stawianie coraz wiȩkszej liczby pytań. Oto niektóre z nich dzisiaj: Czy kwarki i leptony s a elementarne? Dlaczego ładunek protonu jest co do wartości identyczny z ładunkiem elektronu? Co oznaczaj a generacje leptonów i kwarków? Ile ich jest? Sk ad bior a siȩ masy cz astek? I stałe fundamentalne? Co spowodowało inflacjȩ (jeśli rzeczywiście była)? Gdzie antymateria z tamtych lat...? I jak została złamana pocz atkowa symetria sił ( 4 oddziaływania?) Czym jest 96 % materii we Wszechświecie? Sk ad wziȩło siȩ życie we Wszechświecie?...(tu proszȩ wpisać inne)... Czy znajdziemy odpowiedzi w tym stuleciu? B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva rerum 41 / 42
42 Proszȩ wybaczyć uproszczenia... B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva rerum 42 / 42
Cząstki i siły. Piotr Traczyk. IPJ Warszawa
Cząstki i siły tworzące nasz wszechświat Piotr Traczyk IPJ Warszawa Plan Wstęp Klasyfikacja cząstek elementarnych Model Standardowy 2 Wstęp 3 Jednostki, konwencje Prędkość światła c ~ 3 x 10 8 m/s Stała
Bardziej szczegółowoWSTĘP DO FIZYKI CZĄSTEK. Julia Hoffman (NCU)
WSTĘP DO FIZYKI CZĄSTEK Julia Hoffman (NCU) WSTĘP DO WSTĘPU W wykładzie zostały bardzo ogólnie przedstawione tylko niektóre zagadnienia z zakresu fizyki cząstek elementarnych. Sugestie, pytania, uwagi:
Bardziej szczegółowoZ czego i jak zbudowany jest Wszechświat? Jak powstał? Jak się zmienia?
Z czego i jak zbudowany jest Wszechświat? Jak powstał? Jak się zmienia? Cząstki elementarne Kosmologia Wielkość i kształt Świata Ptolemeusz (~100 n.e. - ~165 n.e.) Mikołaj Kopernik (1473 1543) geocentryzm
Bardziej szczegółowoFizyka cząstek elementarnych i oddziaływań podstawowych
Fizyka cząstek elementarnych i oddziaływań podstawowych Wykład 1 Wstęp Jerzy Kraśkiewicz Krótka historia Odkrycie promieniotwórczości 1895 Roentgen odkrycie promieni X 1896 Becquerel promieniotwórczość
Bardziej szczegółowoO spinie kilka spraw ciekawych
O spinie kilka spraw ciekawych Barbara Badełek Uniwersytet Warszawski i Uniwersytet Uppsalski Nauczyciele fizyki w CERN 20 26 maja 2007 B. Badełek (Warsaw and Uppsala) O spinie kilka spraw ciekawych 1
Bardziej szczegółowoOddziaływania fundamentalne
Oddziaływania fundamentalne Silne: krótkozasięgowe (10-15 m). Siła rośnie ze wzrostem odległości. Znaczna siła oddziaływania. Elektromagnetyczne: nieskończony zasięg, siła maleje z kwadratem odległości.
Bardziej szczegółowoCząstki elementarne wprowadzenie. Krzysztof Turzyński Wydział Fizyki Uniwersytet Warszawski
Cząstki elementarne wprowadzenie Krzysztof Turzyński Wydział Fizyki Uniwersytet Warszawski Historia badania struktury materii XVII w.: ruch gwiazd i planet, zasady dynamiki, teoria grawitacji, masa jako
Bardziej szczegółowoPodstawy Fizyki Jądrowej
Podstawy Fizyki Jądrowej III rok Fizyki Kurs WFAIS.IF-D008.0 Składnik egzaminu licencjackiego (sesja letnia)! OPCJA: Po uzyskaniu zaliczenia z ćwiczeń możliwość zorganizowania ustnego egzaminu (raczej
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 8. Wszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników
Wszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników WYKŁAD 8 1 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW 2.12. 2009 Współczesne eksperymenty-wprowadzenie Detektory Akceleratory Zderzacze LHC Mapa drogowa Tevatron-
Bardziej szczegółowoBozon Higgsa prawda czy kolejny fakt prasowy?
Bozon Higgsa prawda czy kolejny fakt prasowy? Sławomir Stachniewicz, IF PK 1. Standardowy model cząstek elementarnych Model Standardowy to obecnie obowiązująca teoria cząstek elementarnych, które są składnikami
Bardziej szczegółowoTeoria Wielkiego Wybuchu FIZYKA 3 MICHAŁ MARZANTOWICZ
Teoria Wielkiego Wybuchu Epoki rozwoju Wszechświata Wczesny Wszechświat Epoka Plancka (10-43 s): jedno podstawowe oddziaływanie Wielka Unifikacja (10-36 s): oddzielenie siły grawitacji od reszty oddziaływań
Bardziej szczegółowoTheory Polish (Poland)
Q3-1 Wielki Zderzacz Hadronów (10 points) Przeczytaj Ogólne instrukcje znajdujące się w osobnej kopercie zanim zaczniesz rozwiązywać to zadanie. W tym zadaniu będą rozpatrywane zagadnienia fizyczne zachodzące
Bardziej szczegółowoAtomowa budowa materii
Atomowa budowa materii Wszystkie obiekty materialne zbudowane są z tych samych elementów cząstek elementarnych Cząstki elementarne oddziałują tylko kilkoma sposobami oddziaływania wymieniając kwanty pól
Bardziej szczegółowoWszechświat cząstek elementarnych
Wszechświat cząstek elementarnych Maria Krawczyk i A. Filip Żarnecki Instytut Fizyki Teoretycznej i Instytut Fizyki Doświadczalnej Wydział Fizyki UW semestr letni, rok akad.. 2010/11 http://www www.fuw.edu.pl/~
Bardziej szczegółowoZderzenia relatywistyczne
Zderzenia relatywistyczne Fizyka I (B+C) Wykład XVIII: Zderzenia nieelastyczne Energia progowa Rozpady czastek Neutrina Zderzenia relatywistyczne Zderzenia nieelastyczne Zderzenia elastyczne - czastki
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 8. Wszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników. Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW 25.11.2011
Wszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników WYKŁAD 8 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW 25.11.2011 Współczesne eksperymenty Wprowadzenie Akceleratory Zderzacze Detektory LHC Mapa drogowa Współczesne
Bardziej szczegółowoPodróż do początków Wszechświata: czyli czym zajmujemy się w laboratorium CERN
Podróż do początków Wszechświata: czyli czym zajmujemy się w laboratorium CERN mgr inż. Małgorzata Janik - majanik@cern.ch mgr inż. Łukasz Graczykowski - lgraczyk@cern.ch Zakład Fizyki Jądrowej, Wydział
Bardziej szczegółowoFIZYKA III MEL Fizyka jądrowa i cząstek elementarnych
FIZYKA III MEL Fizyka jądrowa i cząstek elementarnych Wykład 1 własności jąder atomowych Odkrycie jądra atomowego Rutherford (1911) Ernest Rutherford (1871-1937) R 10 fm 1908 Skala przestrzenna jądro
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 8. Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW. Oddziaływania słabe
Wszechświat cząstek elementarnych WYKŁAD 8 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW Oddziaływania słabe Cztery podstawowe siłyprzypomnienie Oddziaływanie grawitacyjne Działa między wszystkimi cząstkami, jest
Bardziej szczegółowoElementy Fizyki Jądrowej. Wykład 5 cząstki elementarne i oddzialywania
Elementy Fizyki Jądrowej Wykład 5 cząstki elementarne i oddzialywania atom co jest elementarne? jądro nukleon 10-10 m 10-14 m 10-15 m elektron kwark brak struktury! elementarność... 1897 elektron (J.J.Thomson)
Bardziej szczegółowoElementy fizyki czastek elementarnych
Elementy fizyki czastek elementarnych dr hab. A.F.Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych IFD Plan wykładu: Świat czastek elementarnych czastki, jednostki, kinematyka relatywistyczna Akceleratory
Bardziej szczegółowoczastki elementarne Czastki elementarne
czastki elementarne "zwykła" materia, w warunkach które znamy na Ziemi, które panuja w ekstremalnych warunkach na Słońcu: protony, neutrony, elektrony. mówiliśmy również o neutrinach - czastki, które nie
Bardziej szczegółowoWszechświat cząstek elementarnych
Wszechświat cząstek elementarnych Maria Krawczyk i A. Filip Żarnecki Instytut Fizyki Teoretycznej i Instytut Fizyki Doświadczalnej Wydział Fizyki UW semestr letni, rok akad. 2011/12. 210/9 http://www www.fuw.edu.pl/~
Bardziej szczegółowoOddziaływanie podstawowe rodzaj oddziaływania występującego w przyrodzie i nie dającego sprowadzić się do innych oddziaływań.
1 Oddziaływanie podstawowe rodzaj oddziaływania występującego w przyrodzie i nie dającego sprowadzić się do innych oddziaływań. Wyróżniamy cztery rodzaje oddziaływań (sił) podstawowych: oddziaływania silne
Bardziej szczegółowoNa tropach czastki Higgsa
Na tropach czastki Higgsa Wykład inauguracyjny 2004/2005 A.F.Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych Instytut Fizyki Doświadczalnej Na tropach czastki Higgsa Wykład inauguracyjny 2004/2005
Bardziej szczegółowoElementy fizyki czastek elementarnych
Elementy fizyki czastek elementarnych dr hab. A.F.Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych IFD Plan wykładu: Świat czastek elementarnych czastki, jednostki, kinematyka relatywistyczna Akceleratory
Bardziej szczegółowoSkad się bierze masa Festiwal Nauki, Wydział Fizyki U.W. 25 września 2005 A.F.Żarnecki p.1/39
Skad się bierze masa Festiwal Nauki Wydział Fizyki U.W. 25 września 2005 dr hab. A.F.Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych Instytut Fizyki Doświadczalnej Skad się bierze masa Festiwal Nauki,
Bardziej szczegółowoWszechświat cząstek elementarnych (dla humanistów)
Wszechświat cząstek elementarnych (dla humanistów) Maria Krawczyk i A. Filip Żarnecki nstytut Fizyki Teoretycznej Instytut Fizyki Doświadczalnej Wydział Fizyki UW Odkrycie cząstki Higgsa w LHC (CERN )
Bardziej szczegółowoFizyka 3. Konsultacje: p. 329, Mechatronika
Fizyka 3 Konsultacje: p. 329, Mechatronika marzan@mech.pw.edu.pl Zaliczenie: 2 sprawdziany (10 pkt każdy) lub egzamin (2 części po 10 punktów) 10.1 12 3.0 12.1 14 3.5 14.1 16 4.0 16.1 18 4.5 18.1 20 5.0
Bardziej szczegółowoCząstki elementarne. Składnikami materii są leptony, mezony i bariony. Leptony są niepodzielne. Mezony i bariony składają się z kwarków.
Cząstki elementarne Składnikami materii są leptony, mezony i bariony. Leptony są niepodzielne. Mezony i bariony składają się z kwarków. Cząstki elementarne Leptony i kwarki są fermionami mają spin połówkowy
Bardziej szczegółowoMaria Krawczyk, Wydział Fizyki UW. Oddziaływania słabe 4.IV.2012
Wszechświat cząstek elementarnych WYKŁAD 8sem.letni.2011-12 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW Oddziaływania słabe Cztery podstawowe siły Oddziaływanie grawitacyjne Działa między wszystkimi cząstkami, jest
Bardziej szczegółowoJanusz Gluza. Instytut Fizyki UŚ Zakład Teorii Pola i Cząstek Elementarnych
Akceleratory czyli największe mikroskopy świata Janusz Gluza Instytut Fizyki UŚ http://fizyka.us.edu.pl/ Zakład Teorii Pola i Cząstek Elementarnych http://www.us.edu.pl/~ztpce/ http://www.us.edu.pl/~gluza
Bardziej szczegółowoLHC i po co nam On. Piotr Traczyk CERN
LHC i po co nam On Piotr Traczyk CERN LHC: po co nam On Piotr Traczyk CERN Detektory przy LHC Planowane są 4(+2) eksperymenty na LHC ATLAS ALICE CMS LHCb 5 Program fizyczny LHC 6 Program fizyczny LHC
Bardziej szczegółowoWszechświat cząstek elementarnych
Wszechświat cząstek elementarnych Maria Krawczyk i A. Filip Żarnecki Instytut Fizyki Teoretycznej i Instytut Fizyki Doświadczalnej Wydział Fizyki UW semestr letni, rok akad. 2012/13. 210/9 http://www www.fuw.edu.pl/~
Bardziej szczegółowoFizyka cząstek 5: Co dalej? Brakujące wątki Perspektywy Astrocząstki
Fizyka cząstek 5: Co dalej? Brakujące wątki Perspektywy Astrocząstki Brakujące ogniwo Przypomnienie: brakujący bozon Higgsa! Oczekiwania: nietrwały, sprzężenie najsilniejsze do najcięższych cząstek. Ważny
Bardziej szczegółowoElementy fizyki czastek elementarnych
Elementy fizyki czastek elementarnych dr hab. A.F.Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych IFD Plan wykładu: Świat czastek elementarnych czastki, jednostki, kinematyka relatywistyczna Akceleratory
Bardziej szczegółowoZderzenia relatywistyczne
Zderzenia relatywistyczne Fizyka I (B+C) Wykład XIX: Zderzenia nieelastyczne Energia progowa Rozpady czastek Neutrina Zderzenia relatywistyczne Zderzenia elastyczne 2 2 Czastki rozproszone takie same jak
Bardziej szczegółowoObserwacja Nowej Cząstki o Masie 125 GeV
Obserwacja Nowej Cząstki o Masie 125 GeV Eksperyment CMS, CERN 4 lipca 2012 Streszczenie Na wspólnym seminarium w CERN i na konferencji ICHEP 2012 [1] odbywającej się w Melbourne, naukowcy pracujący przy
Bardziej szczegółowoWykład 1. Wszechświat cząstek elementarnych dla humanistów. Maria Krawczyk (IFT), Filip A. Żarnecki (IFD), Wydział Fizyki UW
Wszechświat cząstek elementarnych dla humanistów Wykład 1 Maria Krawczyk (IFT), Filip A. Żarnecki (IFD), Wydział Fizyki UW Odkrycie cząstki Higgsa w LHC (CERN ) - 4 lipca 2012 Nagroda Nobla 2013: F. Englert,
Bardziej szczegółowoPrawda i fałsz w Aniołach i Demonach D. Browna albo Gdzie jest antymateria z tamtych lat...?
Prawda i fałsz w Aniołach i Demonach D. Browna albo Gdzie jest antymateria z tamtych lat...? Barbara Badełek Uniwersytet Warszawski i Uniwersytet Uppsalski Nauczyciele fizyki w CERN 20 26 maja 2007 Korzystałam
Bardziej szczegółowoW jaki sposób dokonujemy odkryć w fizyce cząstek elementarnych? Maciej Trzebiński
W jaki sposób dokonujemy odkryć w fizyce cząstek elementarnych? Maciej Trzebiński Instytut Fizyki Jądrowej im. Henryka Niewodniczańskiego Polskiej Akademii Nauk Gimli Glider Boeing 767-233 lot: Air Canada
Bardziej szczegółowoWszechświat cząstek elementarnych (dla humanistów)
Wszechświat cząstek elementarnych (dla humanistów) Maria Krawczyk i A. Filip Żarnecki nstytut Fizyki Teoretycznej Instytut Fizyki Doświadczalnej Wydział Fizyki UW Odkrycie cząstki Higgsa w CERN ogłoszone
Bardziej szczegółowoFIZYKA. Wstęp cz. 1. Dr inż. Zbigniew Szklarski. Katedra Elektroniki, paw. C-1, pok
Wstęp cz. 1 FIZYKA Dr inż. Zbigniew Szklarski Katedra Elektroniki, paw. C-1, pok.321 szkla@agh.edu.pl http://layer.uci.agh.edu.pl/z.szklarski Zasady zaliczenia przedmiotu Obecność i aktywność na zajęciach
Bardziej szczegółowoZasada nieoznaczoności Heisenberga. Konsekwencją tego, Ŝe cząstki mikroświata mają takŝe własności falowe jest:
Zasada nieoznaczoności Heisenberga Konsekwencją tego, Ŝe cząstki mikroświata mają takŝe własności falowe jest: Pewnych wielkości fizycznych nie moŝna zmierzyć równocześnie z dowolną dokładnością. Iloczyn
Bardziej szczegółowoCiemna strona Wszechświata
Ciemna strona Wszechświata prof. A.F.Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych Instytut Fizyki Doświadczalnej, Wydział Fizyki U.W. Warszawa, 23 listopada 2010 A.F.Żarnecki Ciemna strona Wszechświata
Bardziej szczegółowoWszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników WYKŁAD 1
Wszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników WYKŁAD 1 7.X.2009 Informacje ogólne o wykładzie Fizyka cząstek elementarnych Odkrycia Skąd ten tytuł wykładu? Wytłumaczenie dlaczego Wszechświat wygląda
Bardziej szczegółowoWielki Wybuch czyli podróż do początku wszechświata. Czy może się to zdarzyć na Ziemi?
Wielki Wybuch czyli podróż do początku wszechświata Czy może się to zdarzyć na Ziemi? Świat pod lupą materia: 10-4 m kryształ: 10-9 m ρ=2 3 g/cm 3 atom: 10-10 m jądro: 10-14 m nukleon: 10-15 m (1fm) ρ=10
Bardziej szczegółowoOddziaływania elektrosłabe
Oddziaływania elektrosłabe X ODDZIAŁYWANIA ELEKTROSŁABE Fizyka elektrosłaba na LEPie Liczba pokoleń. Bardzo precyzyjne pomiary. Obserwacja przypadków. Uniwersalność leptonów. Mieszanie kwarków. Macierz
Bardziej szczegółowoLHC: program fizyczny
LHC: program fizyczny Piotr Traczyk CERN Detektory przy LHC Planowane są 4(+2) eksperymenty na LHC ATLAS ALICE CMS LHCb 2 Program fizyczny LHC Model Standardowy i Cząstka Higgsa Poza Model Standardowy:
Bardziej szczegółowoOddziaływania grawitacyjne. Efekt Dopplera. Photon Collider. Efekt Comptona. Odkrycie fotonu. Wykład XIX: Fizyka I (B+C) Foton
Wykład XIX: Odkrycie fotonu Efekt Comptona Photon Collider Efekt Dopplera Oddziaływania grawitacyjne Foton Fizyka I (B+C) A.F.Żarnecki Wykład XIX Doświadczenia wskazały, że energia uwalnianych elektronów
Bardziej szczegółowoFizyka cząstek elementarnych
Wykład III Metody doświadczalne fizyki cząstek elementarnych I Źródła cząstek elementarnych Elektrony, protony i neutrony tworzą otaczającą nas materię. Aby eksperymentować z elektronami wystarczy zjonizować
Bardziej szczegółowo- Cząstka Higgsa - droga do teorii wszystkiego
- Cząstka Higgsa - droga do teorii wszystkiego Bohdan Grządkowski Uniwersytet Warszawski Wydział Fizyki Instytut Fizyki Teoretycznej 19 maja 2014 Uniwersytet Szczeciński Plan Model Standardowy oddziaływań
Bardziej szczegółowoI. Przedmiot i metodologia fizyki
I. Przedmiot i metodologia fizyki Rodowód fizyki współczesnej Świat zjawisk fizycznych: wielkości fizyczne, rzędy wielkości, uniwersalność praw Oddziaływania fundamentalne i poszukiwanie Teorii Ostatecznej
Bardziej szczegółowoWYKŁAD Wszechświat cząstek elementarnych. 24.III.2010 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW. Masa W
Wszechświat cząstek elementarnych WYKŁAD 6 24 24.III.2010 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW Oddziaływania kolorowe i biegnąca stała sprzężenia α s Oddziaływania słabe Masa W Stałe sprzężenia Siła elementarnego
Bardziej szczegółowoWykład monograficzny 0 1
Fizyka zderzeń relatywistycznych ciężkich jonów Wykład 0: LHC okno na Mikroświat Wykład 1: AA: Motywacja, cele fizyczne, akceleratory, eksperymenty Wykład 2: Plazma kwarkowo-gluonowa Wykład 3: Geometria
Bardziej szczegółowoZderzenia relatywistyczna
Zderzenia relatywistyczna Dynamika relatywistyczna Zasady zachowania Relatywistyczne wyrażenie na pęd cząstki: gdzie Relatywistyczne wyrażenia na energię cząstki: energia kinetyczna: energia spoczynkowa:
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 6. Oddziaływania kolorowe cd. Oddziaływania słabe. Wszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników
Wszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników WYKŁAD 6 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW 11.XI.2009 Oddziaływania kolorowe cd. Oddziaływania słabe Cztery podstawowe oddziaływania Oddziaływanie grawitacyjne
Bardziej szczegółowoWybrane Dzialy Fizyki
Wybrane Dzialy Fizyki (2) Elementy fizyki środowiskowej Energia - podstawowy element rozwoju społeczeństwa Podstawowe poj ecia Formy energii Współczesne źródła energii Środowisko zanieczyszczenia i jego
Bardziej szczegółowoCERN: fizyka wysokich energii i edukacja szkolna. Krzysztof Fiałkowski Uniwersytet Jagielloński
CERN: fizyka wysokich energii i edukacja szkolna Krzysztof Fiałkowski Uniwersytet Jagielloński Czym jest CERN? CERN to skrót francuskiej nazwy Conseil Européen pour la Recherche Nucléaire, czyli Europejska
Bardziej szczegółowoGrzegorz Wrochna Narodowe Centrum Badań Jądrowych Z czego składa się Wszechświat?
Narodowe Centrum Badań Jądrowych www.ncbj.gov.pl Z czego składa się Wszechświat? 1 Budowa materii ~ cała otaczająca nas materia składa się z atomów pierwiastek chemiczny = = zbiór jednakowych atomów Znamy
Bardziej szczegółowoWykład 1. Wszechświat cząstek elementarnych dla humanistów. Maria Krawczyk (IFT), Filip A. Żarnecki (IFD), Wydział Fizyki UW
Wszechświat cząstek elementarnych dla humanistów Wykład 1 Maria Krawczyk (IFT), Filip A. Żarnecki (IFD), Wydział Fizyki UW Odkrycie cząstki Higgsa w LHC (CERN ) - 4 lipca 2012 Nagroda Nobla 2013: F. Englert,
Bardziej szczegółowoPodstawy fizyki kwantowej i budowy materii
Podstawy fizyki kwantowej i budowy materii prof. dr hab. Aleksander Filip Żarnecki Zakład Cząstek i Oddziaływań Fundamentalnych Instytut Fizyki Doświadczalnej Wykład 2 9 października 2017 A.F.Żarnecki
Bardziej szczegółowoSupersymetria, czyli super symetria
28 Supersymetria, czyli super symetria Piotr Korcyl Instytut Fizyki UJ W niniejszym artykule chciałbym zaprosić Państwa do świata cząstek elementarnych. Zamierzam przedstawić Państwu kilka zagadnień, na
Bardziej szczegółowoSpis treści. Fizyka wczoraj, dziś, jutro. Z naszych lekcji. Olimpiady, konkursy, zadania. Astronomia dla każdego
Spis treści Fizyka wczoraj, dziś, jutro Archeologia XXI wieku 4 Sławomir Jędraszek Tajemnica Gwiazdy 19 Betlejemskiej okiem astronoma Piotr Gronkowski, Marcin Wesołowski Z naszych lekcji Dlaczego warto
Bardziej szczegółowooraz Początek i kres
oraz Początek i kres Powstanie Wszechświata szacuje się na 13, 75 mld lat temu. Na początku jego wymiary były bardzo małe, a jego gęstość bardzo duża i temperatura niezwykle wysoka. Ponieważ w tej niezmiernie
Bardziej szczegółowoMaria Krawczyk, Wydział Fizyki UW 1.III Fizyka cząstek elementanych Odkrycia
Wszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników WYKŁAD 1 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW 1.III.2010 Fizyka cząstek elementanych Odkrycia Skąd ten tytuł wykładu? Opis Wszechświata nie jest możliwy
Bardziej szczegółowoJak działają detektory. Julia Hoffman
Jak działają detektory Julia Hoffman wielki Hadronowy zderzacz Wiązka to pociąg ok. 2800 wagonów - paczek protonowych Każdy wagon wiezie ok.100 mln protonów Energia chemiczna: 80 kg TNT lub 16 kg czekolady
Bardziej szczegółowoNowa fizyka a oscylacja neutrin. Pałac Młodzieży Katowice 29 listopad 2006
Nowa fizyka a oscylacja neutrin Pałac Młodzieży Katowice 29 listopad 2006 Nowa fizyka a oscylacja neutrin Ostatnie lata przyniosły wielkie zmiany w fizyce neutrin. Wiele różnych eksperymentów pokazało,
Bardziej szczegółowoJÜLICH ELECTRIC DIPOLE INVESTIGATIONS MEASUREMENT WITH STORAGE RING
JÜLICH ELECTRIC DIPOLE INVESTIGATIONS MEASUREMENT WITH STORAGE RING testowe pomiary i demonstracja iż proponowana metoda pracuje są wykonywane na działającym akceleratorze COSY pierwszy pomiar z precyzją
Bardziej szczegółowoWydział Fizyki Politechniki Warszawskiej
Faculty of Physics, Warsaw University of Technology Wydział Fizyki Politechniki Warszawskiej Jan Pluta, Zakład Fizyki Jądrowej 28. 03. 2015 Wstęp do fizyki cząstek elementarnych 1. Świat jest piękny i
Bardziej szczegółowoPrzedmiot i metodologia fizyki
Przedmiot i metodologia fizyki Świat zjawisk fizycznych Oddziaływania fundamentalne i cząstki elementarne Wielkości fizyczne Układy jednostek Modele matematyczne w fizyce 10 30 Świat zjawisk fizycznych
Bardziej szczegółowoCząstka Higgsa własności, odkrycie i badania oddziaływań
Cząstka Higgsa własności, odkrycie i badania oddziaływań Prof. dr hab. Elżbieta Richter-Wąs Instytut Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Odkrycia cząstek
Bardziej szczegółowoModel Standardowy budowy Wszechświata
Model Standardowy budowy Wszechświata 1) Jakie są podstawowe cegiełki, z których zbudowany jest Wszechświat? 2) Czy znamy prawa rządzące Wszechświatem? 3) W jaki sposób zdobywamy wiedzę o funkcjonowaniu
Bardziej szczegółowoWszechświat Cząstek Elementarnych dla Humanistów Diagramy Faynmana
Wszechświat Cząstek Elementarnych dla Humanistów Diagramy Faynmana Aleksander Filip Żarnecki Wykład ogólnouniwersytecki Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego 21 listopada 2017 A.F.Żarnecki WCE Wykład
Bardziej szczegółowoOddziaływania podstawowe
Oddziaływania podstawowe grawitacyjne silne elektromagnetyczne słabe 1 Uwięzienie kwarków (quark confinement). Przykład działania mechanizmu uwięzienia: Próba oderwania kwarka d od neutronu (trzy kwarki
Bardziej szczegółowoEwolucja Wszechświata Wykład 5 Pierwsze trzy minuty
Ewolucja Wszechświata Wykład 5 Pierwsze trzy minuty Historia Wszechświata Pod koniec fazy inflacji, około 10-34 s od Wielkiego Wybuchu, dochodzi do przejścia fazowego, które tworzy prawdziwą próżnię i
Bardziej szczegółowoWszechświat czastek elementarnych
Wszechświat czastek elementarnych Wykład 15: Ciemna Strona Wszechświata prof. A.F.Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych Instytut Fizyki Doświadczalnej Wszechświat czastek elementarnych
Bardziej szczegółowoLHC klucz do Mikroświata
LHC klucz do Mikroświata Barbara Wosiek Dzień Otwarty, IFJ PAN 26.09.2008 1 LHC Large Hadron Collider Wielki Zderzacz Hadronów Gigantyczny akcelerator cząstek w Europejskim Ośrodku Fizyki Cząstek CERN
Bardziej szczegółowoVI. 6 Rozpraszanie głębokonieelastyczne i kwarki
r. akad. 005/ 006 VI. 6 Rozpraszanie głębokonieelastyczne i kwarki 1. Fale materii. Rozpraszanie cząstek wysokich energii mikroskopią na bardzo małych odległościach.. Akceleratory elektronów i protonów.
Bardziej szczegółowoWitamy w CERNie. Bolesław Pietrzyk LAPP Annecy (F) Wykład przygotowany przez polskich fizyków w CERNie.
Witamy w CERNie Bolesław Pietrzyk LAPP Annecy (F) Wykład przygotowany przez polskich fizyków w CERNie bolek.pietrzyk@cern.ch 4 lipca 2012 Joe Incandela (CMS) Fabiola Gianotti (ATLAS) Première rencontre
Bardziej szczegółowoPromieniowanie jonizujące
Promieniowanie jonizujące Wykład II Promieniotwórczość Fizyka MU, semestr 2 Uniwersytet Rzeszowski, 8 marca 2017 Wykład II Promieniotwórczość Promieniowanie jonizujące 1 / 22 Jądra pomieniotwórcze Nuklidy
Bardziej szczegółowoOstatnie uzupełnienia
Ostatnie uzupełnienia 00 DONUT: oddziaływanie neutrina taonowego (nikt nie wątpił, ale ) Osiągnięta skala odległości: 100GeV 1am; ew. struktura kwarków i leptonów musi być mniejsza! Listy elementarnych
Bardziej szczegółowoWszechświat Cząstek Elementarnych dla Humanistów Diagramy Faynmana
Wszechświat Cząstek Elementarnych dla Humanistów Aleksander Filip Żarnecki Wykład ogólnouniwersytecki 27 listopada 2018 A.F.Żarnecki WCE Wykład 8 27 listopada 2018 1 / 28 1 Budowa materii (przypomnienie)
Bardziej szczegółowoWszechświat cząstek elementarnych WYKŁAD 5
Wszechświat cząstek elementarnych WYKŁAD 5 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW 17.III.2010 Oddziaływania: elektromagnetyczne i grawitacyjne elektromagnetyczne i silne (kolorowe) Biegnące stałe sprzężenia:
Bardziej szczegółowoWszechświat czastek elementarnych
Wszechświat czastek elementarnych Wykład 9: Współczesne eksperymenty prof. A.F.Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych Instytut Fizyki Doświadczalnej Wszechświat czastek elementarnych Wykład
Bardziej szczegółowoModel Standardowy i model Higgsa. Sławomir Stachniewicz, IF PK
Model Standardowy i model Higgsa Sławomir Stachniewicz, IF PK 1. Wstęp. Model Standardowy to obecnie obowiązująca teoria cząstek elementarnych, które są składnikami materii. Model Higgsa to dodatek do
Bardziej szczegółowoRelatywistyczne zderzenia ciężkich jonów jako narzędzie w badaniu diagramu fazowego silnie oddziałującej materii
Relatywistyczne zderzenia ciężkich jonów jako narzędzie w badaniu diagramu fazowego silnie oddziałującej materii Katarzyna Grebieszkow 5 lutego 2016 Streszczenie W dokumencie pokazane są podstawowe cele
Bardziej szczegółowoEksperyment ALICE i plazma kwarkowo-gluonowa
Eksperyment ALICE i plazma kwarkowo-gluonowa CERN i LHC Jezioro Genewskie Lotnisko w Genewie tunel LHC (długość 27 km, ok.100m pod powierzchnią ziemi) CERN/Meyrin Gdzie to jest? ok. 100m Tu!!! LHC w schematycznym
Bardziej szczegółowoPoszukiwany: bozon Higgsa
Poszukiwany: bozon Higgsa Higgs widoczny w świetle kolajdera liniowego Fizyka Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych: TESLA & ZEUS Poszukiwane: czastki sypersymetryczne (SUSY) Fizyka Czastek i Oddziaływań
Bardziej szczegółowoGranice fizyki 1. Marek Demiański Instytut Fizyki Teoretycznej Uniwersytet Warszawski
4 Granice fizyki 1 Marek Demiański Instytut Fizyki Teoretycznej Uniwersytet Warszawski Wstęp Wiek dwudziesty był okresem burzliwego rozwoju fizyki, zarówno teoretycznej jak i doświadczalnej. Spowodowało
Bardziej szczegółowoPromieniowanie jonizujące
Promieniowanie jonizujące Wykład II Krzysztof Golec-Biernat Promieniotwórczość Uniwersytet Rzeszowski, 18 października 2017 Wykład II Krzysztof Golec-Biernat Promieniowanie jonizujące 1 / 23 Jądra pomieniotwórcze
Bardziej szczegółowoJuż wiemy. Wykład IV J. Gluza
Już wiemy Oddziaływania: QED, QCD, słabe Ładunek kolor, potencjały w QED i QCD Stała struktury subtelnej zależy od odległości od ładunku: wielkie osiągnięcie fizyki oddziaływań elementarnych (tzw. running)
Bardziej szczegółowoAgnieszka Obłąkowska-Mucha
Cząstki elementarne i ich oddziaływania I. Wstęp. II. Składniki materii, siły i oddziaływania III. Podstawowe definicje i prawa. Rozpraszanie IV. Oddziaływania elektromagnetyczne V. Model kwarkowy VI.
Bardziej szczegółowoCiemna strona wszechświata
Ciemna strona wszechświata Letnia Szkoła Fizyki Wydział Fizyki U.W. prof. A.F.Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych Instytut Fizyki Doświadczalnej Letnia Szkoła Fizyki U.W. Ciemna strona
Bardziej szczegółowoWyk³ady z Fizyki. Zbigniew Osiak. Cz¹stki Elementarne
Wyk³ady z Fizyki 13 Zbigniew Osiak Cz¹stki Elementarne OZ ACZE IA B notka biograficzna C ciekawostka D propozycja wykonania doświadczenia H informacja dotycząca historii fizyki I adres strony internetowej
Bardziej szczegółowoFizyka wykład dla studentów kierunku Informatyka Wydział Automatyki, Elektroniki i Informatyki Politechniki Śląskiej
Fizyka wykład dla studentów kierunku Informatyka Wydział Automatyki, Elektroniki i Informatyki Politechniki Śląskiej Jacek Pawlyta Zakład Zastosowań Radioizotopów Instytut Fizyki, Politechnika Śląska,
Bardziej szczegółowoAkceleratory Cząstek
M. Trzebiński Akceleratory cząstek 1/30 Akceleratory Cząstek Maciej Trzebiński Instytut Fizyki Jądrowej Polskiej Akademii Nauki Praktyki studenckie na LHC IFJ PAN, 23 sierpnia 2016 Obserwacje w makroświecie
Bardziej szczegółowoWszechświat Cząstek Elementarnych dla Humanistów Oddziaływania silne
Wszechświat Cząstek Elementarnych dla Humanistów Oddziaływania silne Aleksander Filip Żarnecki Wykład ogólnouniwersytecki 6 listopada 2018 A.F.Żarnecki WCE Wykład 5 6 listopada 2018 1 / 37 Oddziaływania
Bardziej szczegółowoPodstawy fizyki subatomowej
Podstawy fizyki subatomowej Zenon Janas Zakład Fizyki Jądrowej IFD UW ul. Pasteura 5 p..81 tel. 55 3 681 e-mail: janas@fuw.edu.pl http://www.fuw.edu.pl/~janas/fsuba/fizsub.htm Zasady zaliczenia Obecność
Bardziej szczegółowoDziwny jest ten świat: czastki elementarne
Dziwny jest ten świat: czastki elementarne Wykłady z fizyki doświadczalnej Wydział Fizyki U.W. 17 grudnia 2005 prof. A.F.Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych Instytut Fizyki Doświadczalnej
Bardziej szczegółowo