Budowanie partnerstw lokalnych na rzecz rozwoju społeczno-gospodarczego

Transkrypt

1 Projekt dofinansowany ze środków Programu Operacyjnego Fundusz Inicjatyw Obywatelskich Budowanie partnerstw lokalnych na rzecz rozwoju społeczno-gospodarczego Jerzy Kosanowski Projekt: Co u nas i dla nas? - chcemy rozmawiać i współdecydować realizowany przez Świętokrzyski Związek Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych Buro Projektu Kielce, ul. Mickiewicza 5 ; biuro@zrkior.pl tel , tel , faks:

2 Pojęcie rozwoju lokalnego Rozwój lokalny to proces zmian ukierunkowanych na zamierzoną poprawę stanu istniejącego na określonym terytorium w ujęciu szerokim polegająca na tworzeniu korzystnych warunków życia dla społeczności lokalnej, Zintegrowany rozwój lokalny to proces pozytywnych zmian o charakterze ilościowym i jakościowym w sferze społecznej, gospodarczej, ekologicznej i przestrzennej, uwzględniających potrzeby, preferencje oraz systemy wartości mieszkańców. Terytorium: przestrzeń wyznaczona granicami administracyjnymi wspólnota zamieszkująca tę przestrzeń występujące w niej więzi społeczno-gospodarcze 2

3 Scenariusze rozwoju lokalnego Lokalny rozwój gospodarczy powinien się opierać na lokalnych zasobach, tymczasem często są one niewykorzystywane a nawet lekceważone. Scenariusze rozwoju lokalnego: Pierwszy z nich, który narzucany jest odgórnie. Wg tego scenariusza ludzie czekają, aż państwo wszystko zmieni. Drugi scenariusz, w którym rozwój przychodzi z zewnątrz. Wszyscy czekają na zagranicznych inwestorów? To w Polsce jest scenariusz często utożsamiany z sukcesem. Trzeci oddolny, taki, który opiera się na wykorzystaniu lokalnych zasobów, do nich się ogranicza. Jednym z najważniejszych zasobów lokalnych jest człowiek i praca. 3

4 Rola kapitału społecznego w rozwoju lokalnym Bez kapitału społecznego nic nie da się zrobić, społeczność lokalna musi dysponować pewnym jego zasobem, jeśli go brak rzeczywiście możemy zapomnieć o rozwoju lokalnym. Wszyscy, którzy chcą zaczynać od pieniędzy, zapominają, że produktywność zależy od zdolności wykonywania pracy. Gdy ludzie zaczynają pracować nie oglądając się na pieniądze, wykonując proste czynności, jak szycie, sadzenie roślin, budowanie domów, robiąc wszystko to, co potrzebne, wtedy w zamian dostają pieniądze. Trzeba zadbać o to, żeby zatrzymać te pieniądze w lokalnej społeczności. Jest to zjawisko lokalnego cyklu ekonomicznego. 4

5 Definicja partnerstwa międzysektorowego Partnerstwo to strategiczne przymierze organizacji reprezentujących różne sektory życia społecznego - publiczny, gospodarczy i społeczny zawarte w celu współpracy przy realizacji wspólnych przedsięwzięć zgodnych z celami rozwoju zrównoważonego do którego wszyscy partnerzy wnoszą swoje kompetencje i zasoby, w którym wspólnie ponoszą ryzyko i koszty, oraz dzielą się korzyściami wynikającymi z osiągnięcia wspólnych celów partnerstwa i celów poszczególnych organizacji członkowskich. 5

6 Czym jest partnerstwo międzysektorowe? 6

7 Ośrodki szkoleniowe NGO s Władze lokalne Biura FirmyPośrednictwa Izby Pracy Handlowe, Rzemiosło Administracja lokalna Związki zawodowe Agencje Rozwoju Ośrodki Pomocy Społecznej Lokalne media Sektor prywatny Wspólne Środki Finansowe Sektor społeczny Radni gmin, powiatu, województwa PUP, WUP 7

8 SEKTOR PUBLICZNY Zapewnienie praworządności i infrastruktury społecznej poprzez: tworzenie struktur dla przestrzegania praw gospodarczych, politycznych i społecznych oraz generowanie wsparcia politycznego dla procesu rozwoju; opracowywanie regulacji i standardów, przestrzeganie zobowiązań prawnych; zaspokojenie podstawowych potrzeb i praw obywateli. zaspokojenie odpowiedniej infrastruktury społecznej dla mieszkańców, Podstawowe cechy: Skoncentrowany na prawach i obowiązkach. Umożliwia korzystanie z należnych praw Informuje, zapewnia stabilność i usankcjonowanie prawne. 8

9 SEKTOR SPOŁECZNY Rozwój społeczny poprzez: kreowanie możliwości rozwoju; wspieranie osób potrzebujących i wykluczonych. stanie na straży dobra publicznego. Podstawowe cechy: Skoncentrowany na wartościach. Charakteryzuje go wrażliwość, ekspresja, wyobraźnia i otwartość. 9

10 SEKTOR GOSPODARCZY Inwestycje i działalność gospodarcza poprzez: wytwarzanie towarów i świadczenie usług; miejsca pracy, rozwój gospodarczy, innowacyjność. maksymalizacja zysków dla inwestorów, aby zapewnić kontynuację inwestycji i umożliwić rozwój przedsiębiorstw. Podstawowe cechy: Skoncentrowany na zyskach. Charakteryzuje go inwencja, produktywność, wysoka motywacja i szybkość działania. 10

11 Partnerstwo to nowy kierunek! Dlaczego? 11

12 Dlaczego partnerstwo? W krajach UE na przełomie lat 80/90 XX w. partnerstwo stało się czynnikiem stymulującym rozwój regionów. Wspieranie zaistniałych problemów wg modelu klasycznego (przez jedną instytucję) okazało się nieskuteczne. Forma parterstw publiczno-prywatnych (krótko - lub średnioterminowe) do rozwiązania problemów należnych administracji Dla zdobywania funduszy pomocowych, Międzysektorowy i wielopłaszczyznowy mechanizm promujący rozwój lokalny, Partnerstwo jako narzędzie do promowania spójności społecznej oraz budowy lokalnej tożsamości Zasada partnerstwa jako jedna z kluczowych reguł przy realizacji inicjatyw prorozwojowych wspieranych na przełomie XX/XXI w. ze środków UE 12

13 Dlaczego partnerstwo? Idea inicjatywy partnerskiej oparta jest na założeniu, że tylko szeroko rozumiana i pełna współpraca różnych sektorów może zaowocować inicjatywami zrównoważonego rozwoju, które umożliwią poszukiwanie spójnych, śmiałych i nowatorskich rozwiązań trudnych problemów. Samodzielne próby rozwiązywania problemów przez poszczególne sektory najczęściej okazują się mało skuteczne. Działając w izolacji, poszczególne sektory często ze sobą konkurują lub powielają prowadzone działania, co prowadzi do złego i nieefektywnego wykorzystania posiadanych przez nie zasobów. Takie działanie prowadzi też do powstania kultury obwiniania innych", opartej na przekonaniu, że za istniejące problemy, chaos i zaniedbania odpowiedzialny jest ktoś inny. 13

14 Dlaczego partnerstwo? Zaangażowania Państwa jest ograniczone - (państwo musi zapewnić najpierw funkcje podstawowe lub ewentualnie pośrednie. Bardzo często nie wystarcza wtedy zasobów dla wypełniania funkcji aktywnych i zasilania lokalnej gospodarki.) Samorządy lokalne mogą być zaangażowane w rozwój gospodarczy, co najwyżej pośrednio. Firmy prywatne angażują się w rozwój gospodarczy tam, gdzie istnieją warunki do uzyskania zwrotu zaangażowanego kapitału. Fałszywym założeniem jest oczekiwanie altruistycznych motywów ich zaangażowania w przedsięwzięcia publiczne. Lokalne organizacje społeczne / pozarządowe (tzw. trzeci sektor), działając nie dla zysku mogą przyczynić się do ułożenia współpracy pomiędzy podmiotami z pierwszego i drugiego sektora. Organizacje te, zachowując swój pozarządowy charakter podejmują inicjatywy tam, gdzie utrudnione jest oddziaływanie poprzez administracje publiczną i nie ma wystarczających zysków dla podmiotów komercyjnych 14

15 Zasada partnerstwa wspomniana wcześniej, jest jedną z kluczowych zasad wdrażania Funduszy Strukturalnych Unii Europejskiej. Obejmuje ona konieczność włączania w proces podejmowania decyzji tych instytucji i organizacji, które ze względu na charakter podejmowanej problematyki najlepiej znają potrzeby i możliwości swego regionu. W początkowym etapie promowania zasady partnerstwa obejmowała procesy związane ze współpracą pomiędzy instytucjami Unii Europejskiej a krajowymi instytucjami odpowiedzialnymi za wdrażanie funduszy strukturalnych na poziomie krajowym. Aktualnie, zasada ta obejmuje każdy poziom planowania i wdrażania działań finansowanych z funduszy strukturalnych, a więc również poziom projektu 15

16 Jakie przesłanie wiąże się z zasadą partnerstwa? Ø Ograniczoność środków oraz zasada koncentracji wskazuje na konieczność podejmowania takich inicjatyw, które w najlepszy możliwy sposób przyczynią się do rozwiązywania lokalnych problemów. Ø W praktyce oznacza to, iż inicjatywy rozwojowe, które są uzgodnione co do: - oceny problemu, - celów - metod działań przez lokalne środowisko mają największe szanse na osiągniecie planowanych rezultatów. Jednocześnie inicjatywy te mogą mieć charakter działań, określanych mianem kamieni milowych, czyli takich, które w ocenach osiągają największą efektywność społeczną i ekonomiczną. 16

17 Co daje współpraca partnerska? Szeroka konsultacja społeczna Zwiększenie prawdopodobieństwa wypracowania trafnych decyzji Konstruktywne rozwiązywanie lokalnych problemów Ograniczanie konfliktów w społecznościach lokalnych Społeczna legitymizacja decyzji Aktywizacja lokalnej społeczności Usprawnianie komunikacji ze społecznością lokalną Kompleksowe uregulowanie współpracy z organizacjami społecznymi Mobilizowanie zasobów lokalnych do realizacji różnorodnych przedsięwzięć Większe możliwości wygospodarowania wkładu własnego (suma wkładów partnerów) Wyższy potencjał instytucjonalny i doświadczenie uczestniczących podmiotów (suma potencjału i doświadczenia partnerów) Lepsze rozpoznanie potrzeb i problemów do rozwiązania i trafniejsze cele Szerszy zasięg i oddziaływanie Lepsze zaspokojenie potrzeb różnych grup społecznych 17

18 Co daje współpraca partnerska? Budowanie współpracy partnerskiej daje nowe i lepsze możliwości rozwoju - poprzez połączenie cech i możliwości charakteryzujących poszczególne sektory oraz poszukiwanie sposobów wykorzystania ich dla wspólnych korzyści. Znalezienie rozwiązania problemu poprzez wielostronne i innowacyjne podejście z wykorzystaniem różnorodnych doświadczeń wszystkich partnerów. Możliwość uwzględnienia celów organizacji współpracujących, co pozwala na włączanie realizowanych projektów własnych w zakres priorytetów organizacji współuczestniczących. 18

19 Powody dla których działa się w partnerstwie Wyjście naprzeciw wspólnym potrzebom Łatwiejsze, skuteczniejsze i efektywniejsze znajdywanie lepszych rozwiązań Aktywizacja i zaangażowanie społeczności lokalnej Konieczność i większa możliwość pozyskania środków zewnętrznych Większe możliwości nawiązania nowych kontaktów Wzmocnienie już istniejącej współpracy Lepsze uzupełnianie w działaniu 19

20 Płaszczyzny porozumienia partnerów realizacja wspólnego tematu, podobny rodzaj organizacji, problem podobnego rodzaju, praca na rzecz podobnej grupy docelowej. 20

21 Cechy charakterystyczne partnerstwa bazowanie na inicjatywach oddolnych; działalność lokalna - udział znaczącej reprezentacji społeczności lokalnej; budowanie partnerstwa poprzez doświadczenie - platforma wzajemnego uczenia się proces, a nie jednorazowa aktywność; działalność kompleksowa i innowacyjna; uzupełnia, a nie zastępuje, wywołuje efekt synergii i dźwigni 21

22 Zasady skutecznej współpracy partnerskiej równość wszystkich partnerów wobec siebie; budowanie partnerstw oddolnie na poziomie lokalnym; wspólne planowanie i podejmowanie decyzji a następnie ich wspólne wdrażanie; innowacyjność i kompleksowość podejmowanych działań; zaufanie, otwartość i jawność działań; koncentracja na rzeczywistych problemach społeczności lokalnych; łagodzenie konfliktów; poszerzanie kręgu partnerskiego. 22

23 Bariery w funkcjonowaniu partnerstwa Bariera mentalnościowa Bariera rywalizacji sektorów w dostępie do władzy Bariera niechęci do współdziałania, konstruktywnych wniosków, zamiłowanie do jałowych dyskusji Bariera narastającego zmęczenia towarzystwem wzajemnej adoracji braku wytrwałości oraz szybkiego zniechęcania się Bariera braku tolerancji i skłonności do wykluczania z partnerstwa Bariera - niebezpieczeństwo Konia Trojańskiego (rozbijanie partnerstwa od środka). Bariera skłonności do formalizacji partnerstwa 23

24 Sposoby podejmowania lokalnych inicjatyw Inspiracja lokalnych liderów (typowe oddolne inicjatywy, rozwiązywanie lokalnych problemów społecznych, najmniej biurokratyczne) Inspiracja lokalnego biznesu (nastawienie zadaniowe, komercyjne, dominuje chęć rozwoju gospodarczego) Inspiracja instytucji publicznych (gdy władza pełni rolę aktywizatora lokalnych inicjatyw, często pod naciskiem odgórnym, dużo negatywnych zjawisk) 24

25 Podstawowe typy partnerstw Partnerstwo publiczno-prywatne (PPP) o Umowa instytucji publicznej i przedsiębiorstwa prywatnego, zawarta w celu zrealizowania określonego przedsięwzięcia ze sfery zadań publicznych (np. inwestycji drogowej). W ramach tego typu porozumienia przedsiębiorca podejmuje się najczęściej sfinansowania całości lub części inwestycji, w zamian za możliwość czerpania z niej zysków w określonej umową przyszłości. Jest to więc partnerstwo dotyczące jednego, konkretnego zadania, zawarte na określony czas. Najczęściej dotyczy to sytuacji, w której władze publiczne nie dysponują wystarczającymi funduszami na realizację danego zadania publicznego, zatem zlecają je prywatnemu podmiotowi na ustalonych, korzystnych dla obu stron warunkach. 25

26 Partnerstwo projektowe Porozumienie organizacji pozarządowych, przedsiębiorstw i/lub instytucji publicznych, które pragną wspólnie zrealizować konkretne przedsięwzięcie. Cele partnerstwa są ściśle określone w projekcie. Powołanie takiego partnerstwa jest często związane z wymogami konkursowymi, stawianymi przez podmiot, który finansuje realizację zadania. Partnerstwa projektowe są zawierane m.in. do realizacji projektów w ramach POKL. Zakończenie projektu powoduje zwykle rozwiązanie partnerstwa. 26

27 Partnerstwo branżowe/sektorowe Platforma porozumienia organizacji/instytucji prowadzących zbliżoną działalność, które pragną wymieniać się doświadczeniami i ze sobą współpracować. Tego typu partnerstwa mają najczęściej długofalowy charakter, ale pełnią raczej rolę forum dyskusyjnego czy też środowiska opiniotwórczego niż struktury powołanej do wspólnego działania. Spoiwem dla partnerów jest wspólna branża, którą reprezentują. 27

28 Partnerstwo lokalne/trójsektorowe Porozumienie instytucji publicznych, przedsiębiorstw i organizacji pozarządowych, które chcą wspólnie działać na rzecz swojego regionu. Tego typu partnerstwo ma długofalowy charakter, a spoiwem dla jego członków jest wspólny obszar, na którym działają i wspólne cele, które sobie stawiają. Szczególną cechą takiego porozumienia jest jego dynamika - partnerstwo lokalne stopniowo się rozwija, zmianom może ulegać liczba jego członków, jak i zakres realizowanych zadań. Przykładem tego typu struktury jest GRUPA PERTNERSKA (GP), czy Lokalna Grupa Działania (LGD/LAG). 28

29 Sieć grup partnerskich w Polsce 29

30 Projekt dofinansowany ze środków Programu Operacyjnego Fundusz Inicjatyw Obywatelskich Dziękuję Państwu za uwagę Jerzy Kosanowski j eykos@onet.pl tel: Buro projektu Kielce, ul. Mickiewicza 5 ; biuro@zrkior.pl tel , tel , faks: