W poszukiwaniu Boskiej cząstki.
|
|
- Martyna Tomczak
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 W poszukiwaniu Boskiej cząstki. W dniach 21 stycznia 28 stycznia 2012 roku odbyły się Warsztaty CERN III w Genewie. Grupa 45 uczestników programu: Odkrywad nieznane-tworzyd nowe, program rozwijania zainteresowao fizyką, wyłoniona w dwóch konkursach: Warsztaty Zobacz-Zrozum-Zbadaj, Warsztaty CERN oraz ocenie aktywności pracy w grupach, miała okazję zwiedzad największe na świecie laboratorium fizyczne - CERN. Nyskie szkoły reprezentowała grupa 4 uczniów w tym dwóch z Gimnazjum nr 2 w Nysie: Kamil Madej oraz Jakub Kryś. Wyjazd zorganizował koordynator projektu mgr Lech Głazunow, mając do pomocy dwóch nauczycieli Gimnazjum nr 2 w Nysie: mgr Teresę Gułę oraz mgr Marzenę Głazunow. Fizyka cząstek elementarnych może zaliczyd 2011 rok do udanych, a w każdym razie - interesujących - w grudniu 2011 naukowcy z CERN - z dwóch najważniejszych detektorów (ATLAS, CMS) Wielkiego Zderzacza Hadronów (LHC) ogłosili, że wprawdzie nie mogą niczego jeszcze potwierdzid, ale najprawdopodobniej są już na tropie bozonu Higgsa - brakującego elementu w skomplikowanej układance, jaką jest współczesna fizyka. We wrześniu 2011 roku laboratorium CERN było bohaterem innego odkrycia naukowego, które wciąż czeka na potwierdzenie. Włoscy naukowcy ogłosili, że wystrzelona spod Genewy wiązka neutrin dotarła do i detektorów w Gran Sasso z prędkością przekraczającą stałą c (prędkośd światła w próżni). Taki wynik podważa teorię względności, więc odkrywcy poprosili kolegów z całego świata o pomoc w weryfikacji swoich badao. O ile namierzenie cząstki Higgsa to już kwestia czasu, co do sensacyjnego odkrycia Włochów, naukowcy są niemal pewni, że to jednak błąd. Wielki Zderzacz Hadronów (Large Hadron Collider, LHC) jest najbardziej skomplikowanym urządzeniem zbudowanym przez człowieka. Za pomocą pola elektrycznego przyspiesza się tu i zderza dwie przeciwbieżne wiązki cząstek naładowanych: protonów lub jąder ołowiu. Energia zderzeo w LHC 14 TeV, odpowiada mniej więcej energii, którą wyzwalamy przy każdym zderzeniu dłoni podczas klaskania. Wyjątkowośd LHC polega na tym, że energia ta jest skoncentrowana w niezwykle małej objętości, odpowiadającej rozmiarami cząstce elementarnej. Każdego roku LHC dostarczy 15 petabajtów danych. Dla porównania: aby zapisad wszystkie słowa wypowiadane w ciągu roku przez wszystkich ludzi na Ziemi wystarczą 2-3 petabajty. O znaczeniu LHC Analizując zderzenia protonów i jąder ołowiu w LHC, naukowcy mają nadzieję potwierdzid lub zanegowad istnienie bozonu Higgsa (hipotetycznej cząstki mającej nadawad masę) i supersymetrii 1
2 (teorii przewidującej, że każda znana cząstka ma swojego bardziej masywnego superpartnera). Byd może dzięki LHC uda się rozwiązad zagadkę ciemnej materii, której efekty istnienia astronomowie dostrzegają w ruchach, ewolucji i zderzeniach galaktyk. Cząstki elementarne zawsze powstają w parach cząstka-antycząstka. Badania w LHC pozwolą ustalid, dlaczego w pierwszych chwilach po Wielkim Wybuchu zniknęła cała antymateria. LHC pozwoli odtworzyd warunki panujące w czasie wcześniejszym niż jedna milionowa sekundy po Wielkim Wybuchu i zbadad własności materii, która była wówczas tak gęsta, że kwarki i gluony (dziś uwięzione wewnątrz protonów i neutronów) nie mogły łączyd się w kompleksy tworzyły chaotyczną zupę. Jest prawdopodobne, że w LHC zobaczymy zjawiska świadczące o istnieniu fizyki nieopisanej dotychczasowymi teoriami. Takie odkrycie byłoby zwiastunem kolejnego przełomu naukowego, który z czasem wpłynąłby na jakośd życia każdego człowieka. O polskim udziale w LHC Polskie zespoły naukowe zaangażowały się w prace nad akceleratorem LHC już od momentu oficjalnego początku projektu, tuż po decyzji o jego budowie, która zapadła na zebraniu Rady CERN 16 grudnia 1994 roku. Nasi naukowcy brali udział w przygotowaniu programu badao fizycznych dla LHC, stworzyli wiele narzędzi obliczeniowych, zajmowali się projektowaniem, testowaniem i budową elementów aparatury detekcyjnej czterech największych eksperymentów (ATLAS, CMS, LHCb i ALICE) oraz instalacją i testowaniem podukładów samego akceleratora. W pracach przy LHC uczestniczyli: Instytut Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie (IFJ PAN), Instytut Problemów Jądrowych w Świerku (IPJ), Uniwersytet Warszawski (UW), Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie (AGH), Uniwersytet Jagiellooski (UJ), Politechnika Warszawska (PW) i Politechnika Krakowska (PK). CERN odgrywa także ważną rolę w zaawansowanej edukacji technicznej. Obszerny wachlarz praktyk i staży naukowych przyciąga do Laboratorium wielu młodych utalentowanych naukowców i inżynierów. Wielu robi następnie kariery w przemyśle, gdzie ich doświadczenie, zdobyte w pracy w wielonarodowym środowisku z wykorzystaniem najnowszej techniki, jest bardzo wysoko cenione. Dzięki programowi edukacyjnemu CERN, mieliśmy możliwośd zwiedzania najważniejszych obiektów ośrodka. Bardzo ciekawy i wykraczający poza ramowe zwiedzanie plan pobytu w CERN przygotował Dr Andrzej Siemko, polski pracownik naukowy w CERN. Wsparty innymi polskimi pracownikami, którzy wcielili się w rolę przewodników, ukazał CERN z punktu widzenia pracy polskich uczonych. Wprowadzający wykład warsztatów CERN III Witamy w CERN poprowadził Edward Nowak 2
3 Zwiedzanie SM18, hala testowania magnesów nadprzewodzących. Przewodnicy: Adam Drozd, Agnieszka Priebe Omówienie nadprzewodnictwa w magnesach LHC Temperatura elektromagnesów wynosi 1,9 Kelwina (- 271 o C), zerowy opór elektryczny, uzwojenie elektromagnesu staje się idealnym przewodnikiem prądu elektrycznego, wartośd indukcji pola magnetycznego 8,3 Tesli (pole ziemskie mikrotesli). Do podtrzymania nadprzewodnictwa potrzeba 120 MW energii, głównie na utrzymania niskiej temperatury elektromagnesów. Koszt energii elektrycznej w 2009 roku wyniósł 19 mln EURO. Protony poruszają się w próżni o wartości, której nie ma nawet w kosmosie. Wszystko montowane z dokładnością do mikrometrów. 3
4 Zwied zanie CCC (CERN Control Centre). Przewodnicy: Paweł Dubert, Arkadiusz Gorzawski Zwiedzanie wystawy eksperymentu ATLAS (Przewodnicy: Paweł Dubert, Dr Julia Hoffman) Zwiedzanie Centrum Sterowania detektora ATLAS. Prezentacja filmu trójwymiarowego o budowie ALTAS-u. Największy detektor, ATLAS, ma długośd 46 m i średnicę 25 m. W przeprowadzanych za jego pomocą doświadczeniach uczestniczy 2100 fizyków z ponad 167 uniwersytetów i instytutów rozlokowanych w 37 krajach. LHC kosztował ok. 10 mld euro (kwota wydaje się duża, odpowiada jednak zaledwie pięcioletnim kosztom samej eksploatacji tylko jednego współczesnego lotniskowca). Około cztery procent kosztów budowy i uruchomienia LHC pokryli polscy podatnicy, którzy są współwłaścicielami urządzenia. 4
5 Aktywne zwiedzanie wystawy Microkosmos i Globe Zwiedzanie multimedialnej wystawy edukacyjnej Mikrokosmos i Glob. Prezentacje: budowa materii, rodzaje oddziaływao, rodzaje cząstek, rodzaje i budowa detektorów cząstek, historia komputerów. Uczestnicy zostali podzieleni na grupy i zwiedzali prezentowane multimedialne wystawy. Jak zobaczyd cząstki elementarne, wykład: Dr Julia Hoffman Wielki Zderzacz Hadronów (Large Hadron Collider, LHC) jest najbardziej skomplikowanym urządzeniem zbudowanym przez człowieka. Za pomocą pola elektrycznego przyspiesza się tu dwie przeciwbieżne wiązki cząstek naładowanych, protonów lub jąder ołowiu. W ostatecznej fazie projektu protony mają osiągad energie 7 TeV. Wiązki rozpędzonych cząstek będą przecinały się w czterech miejscach, gdzie zbudowano wielkie detektory zdolne obserwowad skutki zderzeo. Maksymalna energia zderzeo protonów ma wynosid 14 TeV. Jest to energia wystarczająca do powstania 14 tysięcy nowych protonów, ale przede wszystkim wystarczająca do wytworzenia nowych, nieznanych dotąd, znacznie cięższych cząstek, których istnienia spodziewają się fizycy. Segmenty LHC ułożone są 100 metrów pod ziemią w kolistym tunelu o obwodzie 27 km. Cząstki biegną w dwóch równoległych rurach o średnicy kilku centymetrów. Aby cząstki nie rozpraszały się na gazach, na całej dwudziestosiedmiokilometrowej długości rur panuje ultrawysoka kosmiczna próżnia. Protony zostaną docelowo rozpędzone do prędkości równej 0, prędkości światła, co oznacza, że w każdej sekundzie okrążą tunel aż razy. Aby zmusid cząstki o tak dużych energiach do ruchu po okręgu, trzeba zakrzywiad ich tory za pomocą pola magnetycznego wytwarzanego przez 1232 potężne elektromagnesy rozmieszczone wzdłuż całego 5
6 toru. Prąd płynący przez uzwojenia magnesów musi mied natężenie kilkunastu tysięcy amperów, a więc takie jak w niewielkim wyładowaniu atmosferycznym. Elektromagnesy zostały zbudowane z nadprzewodników, czyli materiałów, które w bardzo niskich temperaturach nie stawiają oporu elektrycznego. W LHC użyto kompozytu niobowo-tytanowego chłodzonego do temperatury zaledwie 1,9 stopnia powyżej zera bezwzględnego oznacza to, że wewnątrz LHC jest chłodniej niż w przestrzeni kosmicznej. Oprócz magnesów dipolowych prowadzących cząstki wzdłuż rur próżniowych, LHC wyposażono w zespoły magnesów ogniskujących i korekcyjnych, które zapobiegają rozbieganiu się wiązek i ogniskują je w punktach zderzeo wewnątrz detektorów. Cząstki we wnętrzu akceleratora krążą w paczkach zawierających ok protonów. Docelowa energia zmagazynowana w jednej paczce jest równoważna energii eksplozji 80 kg trotylu. W tunelu akceleratora, w siedmiometrowych odstępach, ma jednocześnie krążyd 2808 takich paczek. Łącznie obie protonowe wiązki mają energię odpowiadającą energii pociągu o masie 800 t, pędzącego z prędkością 150 km/h. Kontrolowanie tak dużej energii przez tak złożone urządzenie jest unikatowym w skali świata wyzwaniem naukowym i technicznym. Aby LHC mógł działad, potrzebny jest kompleks akceleratorów stopniowo rozpędzających cząstki do coraz wyższych energii. Maksymalna liczba zderzeo proton-proton w LHC będzie wynosiła miliard na sekundę. Liczba ta jest dziesięd milionów większa niż liczba przypadków, które umiemy zapisad. Dlatego specjalna elektronika dokonuje na bieżąco selekcji, oddzielając zderzenia ciekawe (do zapisania) od nieciekawych. Zadaniem detektorów w LHC jest identyfikacja cząstek powstających w zderzeniach, pomiar ich położenia w przestrzeni, ładunku, prędkości, masy i energii. Detektory składają się z wielu warstw lub poddetektorów, z których każdy spełnia swoją szczególną rolę w rekonstrukcji zderzenia. Ważnym elementem każdego detektora jest układ magnesów, służących do rozdzielania cząstek o różnym ładunku i umożliwiających pomiar ich pędu wielkości związanej z masą i prędkością cząstki. Zwiedzanie akceleratora LEIR, Liniac 2, Centrum Komputerowego. Przewodnicy: Arkadiusz Gorzawski, Mariusz Piotrowski, Wojciech Łatka, Wszystko zaczyna się od wodoru, którego atomy składają się z jednego protonu i jednego elektronu. Atomy te raz na ok. 9 godzin są pobierane ze specjalnej butli i jonizowane, czyli odzierane z elektronów. 6
7 Tak otrzymane protony zostają uformowane w paczki i skierowane do akceleratora liniowego Liniac 2, który za pomocą pól elektrycznych rozpędza je do energii 50 MeV. Następnie trafiają do akceleratora Booster (ich energia zwiększa się tu do 1,4 GeV), skąd są przekazywane do Synchrotronu Protonowego PS (energia 25 GeV), a potem do Supersynchrotronu Protonowego SPS. Dopiero gdy energia protonów wzrośnie do 450 GeV co następuje niecałe pięd minut od momentu opuszczeniu butli cząstki są wreszcie wpuszczane do wnętrza LHC (w dwóch przeciwbieżnych kierunkach), gdzie przez kolejne 20 minut zwiększają swą energię do 7 TeV. Każdego dnia w ten sposób rozpędza się... dwa nanogramy (10-9 g) wodoru. Oznacza to, że gram tego pierwiastka wystarczyłby na milion lat pracy akceleratora LHC. Jony ołowiu są otrzymywane z próbki ołowiu o wysokiej czystości, podgrzanej do temperatury 550 stopni Celsjusza. Z uwagi na dużą masę jąder, ich wstępne rozpędzanie wygląda nieco inaczej niż w przypadku protonów, jednak ostatnie etapy drogi także wiodą przez akceleratory PS i SPS. Po przyspieszeniu wiązek do właściwej energii, cząstki mogą krążyd w pierścieniu zderzacza przez wiele godzin. Intensywnośd wiązek stopniowo maleje z powodu kontrolowanych zderzeo wiązek w detektorach oraz wskutek rozpraszania się cząstek na resztkach gazu w rurach próżniowych akceleratora. Po 9 godzinach wiązki wypuszczane są z akceleratora i kierowane specjalnymi tunelami w bloki grafitowe, gdzie wytracają swą potężną energię. Cząstki z obu wiązek zderzają się ze sobą tylko w precyzyjnie wybranych miejscach: tam, gdzie wybudowano detektory czterech głównych eksperymentów: ATLAS, CMS, ALICE i LHCb. Oprócz nich są jeszcze dwa detektory: TOTEM (przy CMS) i LHCf (przy ATLAS-ie). Zwiedzanie Centrum Komputerowego, polegało na omówieniu historii WWW, zasady działania GRID (sieci komputerowych centrów obliczeniowych-znajdują się także w Polsce). Tutaj znajduje się Europejskie Centrum Połączeo Sieci Internet. Największym problemem Centrum Komputerowego to odprowadzanie ciepła powstałego podczas pracy komputerów, na chłodzenie komputerów zużywa się więcej energii niż na zasilanie komputerów. 7
8 Wykłady w miejscu zakwaterowania: Annecy (Francja) W sali Hotelu Balladins Annecy odbyły się trzy wykłady połączone z prezentacją multimedialną. Wykłady prowadził Prof. Jarosław Zawadzki. Tematy zajęd: 1. Magnetyzm 2. Jaskinia Platona złudzenia optyczne 3. Programy edukacyjne ESA i Bilko 8
9 9
10 Warsztaty miały także częśd turystyczno-poznawczą, ale fizyka zgodnie ze swoją definicją może się zajmowad wszystkim co nas otacza. Poznawaliśmy uroki Annecy 10
11 Zwiedzaliśmy Chamonix Genewa zachwyciła wszystkich zabytkami i przepychem. 11
12 W trakcie przejazdu autokarem spacerowaliśmy po Bernie i Bazylei. Opracował: LG 12
Warsztaty CERN II Genewa
Warsztaty CERN II Genewa W dniach 12 lutego 19 lutego 2011 roku odbyły się Warsztaty CERN w Genewie. Grupa 43 uczestników programu: Odkrywad nieznane-tworzyd nowe, program rozwijania zainteresowao fizyką,
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 8. Wszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników
Wszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników WYKŁAD 8 1 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW 2.12. 2009 Współczesne eksperymenty-wprowadzenie Detektory Akceleratory Zderzacze LHC Mapa drogowa Tevatron-
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 8. Wszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników. Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW 25.11.2011
Wszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników WYKŁAD 8 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW 25.11.2011 Współczesne eksperymenty Wprowadzenie Akceleratory Zderzacze Detektory LHC Mapa drogowa Współczesne
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA POZNAŃSKA Wydział: BMiZ Kierunek: MiBM / KMiU Prowadzący: dr hab. Tomasz Stręk Przygotował: Adrian Norek Plan prezentacji 1. Wprowadzenie 2. Chłodzenie największego na świecie magnesu w CERN
Bardziej szczegółowoTheory Polish (Poland)
Q3-1 Wielki Zderzacz Hadronów (10 points) Przeczytaj Ogólne instrukcje znajdujące się w osobnej kopercie zanim zaczniesz rozwiązywać to zadanie. W tym zadaniu będą rozpatrywane zagadnienia fizyczne zachodzące
Bardziej szczegółowoEpiphany Wykład II: wprowadzenie
Epiphany 2008 LEP, 2: opady deszczu LHC This morning I visited the place where the street-cleaners dump the rubbish. My God, it was beautiful - Van Gogh 20 krajów europejskich należy do CERN Kraje
Bardziej szczegółowoEksperyment ALICE i plazma kwarkowo-gluonowa
Eksperyment ALICE i plazma kwarkowo-gluonowa CERN i LHC Jezioro Genewskie Lotnisko w Genewie tunel LHC (długość 27 km, ok.100m pod powierzchnią ziemi) CERN/Meyrin Gdzie to jest? ok. 100m Tu!!! LHC w schematycznym
Bardziej szczegółowoWitamy w CERNie. Bolesław Pietrzyk LAPP Annecy (F) Wykład przygotowany przez polskich fizyków w CERNie.
Witamy w CERNie Bolesław Pietrzyk LAPP Annecy (F) Wykład przygotowany przez polskich fizyków w CERNie bolek.pietrzyk@cern.ch 4 lipca 2012 Joe Incandela (CMS) Fabiola Gianotti (ATLAS) Première rencontre
Bardziej szczegółowoEDUKACYJNE ZASOBY CERN
EDUKACYJNE ZASOBY CERN Prezentację przygotowały: Bożena Kania, Gimnazjum nr 9 w Lublinie Ewa Pilorz, Gimnazjum nr 15 w Lublinie Joanna Russa-Resztak, IX Liceum Ogólnokształcące w Lublinie po szkoleniu
Bardziej szczegółowoJak działają detektory. Julia Hoffman
Jak działają detektory Julia Hoffman wielki Hadronowy zderzacz Wiązka to pociąg ok. 2800 wagonów - paczek protonowych Każdy wagon wiezie ok.100 mln protonów Energia chemiczna: 80 kg TNT lub 16 kg czekolady
Bardziej szczegółowoFizyka cząstek elementarnych
Wykład III Metody doświadczalne fizyki cząstek elementarnych I Źródła cząstek elementarnych Elektrony, protony i neutrony tworzą otaczającą nas materię. Aby eksperymentować z elektronami wystarczy zjonizować
Bardziej szczegółowoAkceleratory Cząstek
M. Trzebiński Akceleratory cząstek 1/30 Akceleratory Cząstek Maciej Trzebiński Instytut Fizyki Jądrowej Polskiej Akademii Nauki Praktyki studenckie na LHC IFJ PAN, 23 sierpnia 2016 Obserwacje w makroświecie
Bardziej szczegółowoKurs dla nauczycieli fizyki - Cząstki elementarne w CERN pod Genewą.
Kurs dla nauczycieli fizyki - Cząstki elementarne w CERN pod Genewą. Europejska Organizacja Badań Jądrowych CERN (European Organization for Nuclear Research) pod Genewą i Centralny Ośrodek Doskonalenia
Bardziej szczegółowoGrzegorz Wrochna Narodowe Centrum Badań Jądrowych Z czego składa się Wszechświat?
Narodowe Centrum Badań Jądrowych www.ncbj.gov.pl Z czego składa się Wszechświat? 1 Budowa materii ~ cała otaczająca nas materia składa się z atomów pierwiastek chemiczny = = zbiór jednakowych atomów Znamy
Bardziej szczegółowoPodróż do początków Wszechświata: czyli czym zajmujemy się w laboratorium CERN
Podróż do początków Wszechświata: czyli czym zajmujemy się w laboratorium CERN mgr inż. Małgorzata Janik - majanik@cern.ch mgr inż. Łukasz Graczykowski - lgraczyk@cern.ch Zakład Fizyki Jądrowej, Wydział
Bardziej szczegółowoODKRYWAĆ NIEZNANE, TWORZYĆ NOWE PROGRAM ROZWIJANIA ZAINTERESOWAO FIZYKĄ
ODKRYWAĆ NIEZNANE, TWORZYĆ NOWE PROGRAM ROZWIJANIA ZAINTERESOWAO Projekt realizowany w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytet III Wysoka jakośd oświaty, Działanie 3.3 Poprawa jakości kształcenia,
Bardziej szczegółowoSCENARIUSZ LEKCJI FIZYKI Z WYKORZYSTANIEM FILMU PĘDZĄCE CZĄSTKI.
SCENARIUSZ LEKCJI FIZYKI Z WYKORZYSTANIEM FILMU PĘDZĄCE CZĄSTKI. SPIS TREŚCI: I. Wprowadzenie. II. Części lekcji. 1. Część wstępna. 2. Część realizacji. 3. Część podsumowująca. III. Karty pracy. 1. Karta
Bardziej szczegółowoWitamy w CERN. 2014-02-24 Marek Kowalski
Witamy w CERN Co to jest CERN? CERN European Organization for Nuclear Research oryg. fr Conseil Europeén pour la Recherche Nucléaire Słowo nuclear (Jadrowy) czysto historyczne. W czasie, gdy zakładano
Bardziej szczegółowoRuch cząstek naładowanych w polach elektrycznym i magnetycznym. Równania ruchu cząstek i ich rozwiązania. Ireneusz Mańkowski
Ruch cząstek naładowanych w polach elektrycznym i magnetycznym. Równania ruchu cząstek i ich rozwiązania. I LO im. Stefana Żeromskiego w Lęborku 2 kwietnia 2012 Ruch ładunku równolegle do linii pola Ruch
Bardziej szczegółowoWybrane zagadnienia fizyki jądrowej i cząstek elementarnych. Seweryn Kowalski
Wybrane zagadnienia fizyki jądrowej i cząstek elementarnych Seweryn Kowalski Listopad 2007 Akceleratory Co to jest akcelerator Każde urządzenie zdolne do przyspieszania cząstek, jonów naładowanych do wysokich
Bardziej szczegółowoReportaż ze szkolenia w CERN w Genewie, 11 17.04.2010 r.
Reportaż ze szkolenia w CERN w Genewie, 11 17.04.2010 r. Do CERN wyruszyliśmy z parkingu Instytutu Fizyki Uniwersytetu Śląskiego, który był organizatorem tego bardzo interesującego dla fizyków wyjazdu.
Bardziej szczegółowoJak działają detektory. Julia Hoffman# Southern Methodist University# Instytut Problemów Jądrowych
Jak działają detektory Julia Hoffman# Southern Methodist University# Instytut Problemów Jądrowych LHC# Wiązka to pociąg ok. 2800 paczek protonowych Każda paczka składa się. z ok. 100 mln protonów 160km/h
Bardziej szczegółowoW jaki sposób dokonujemy odkryć w fizyce cząstek elementarnych? Maciej Trzebiński
W jaki sposób dokonujemy odkryć w fizyce cząstek elementarnych? Maciej Trzebiński Instytut Fizyki Jądrowej im. Henryka Niewodniczańskiego Polskiej Akademii Nauk Gimli Glider Boeing 767-233 lot: Air Canada
Bardziej szczegółowoWszystko, co kiedykolwiek chcieliście wiedzieć o CERNie i o fizyce cząstek
Wszystko, co kiedykolwiek chcieliście wiedzieć o CERNie i o fizyce cząstek i jeszcze kilka, których nie chcieliście wiedzieć, ale i tak się dowiecie mgr inż. Małgorzata Janik - majanik@cern.ch mgr inż.
Bardziej szczegółowoCERN - pierwsze globalne laboratorium. Magdalena Kowalska CERN, PH-Dept.
CERN - pierwsze globalne laboratorium Magdalena Kowalska CERN, PH-Dept. Menu Co to jest właściwie CERN? Kilku CERN-owskich Noblistów Co badamy? Obecne przyspieszacze Przykłady eksperymentów: cząstki elementarne
Bardziej szczegółowoFizyka cząstek elementarnych warsztaty popularnonaukowe
Fizyka cząstek elementarnych warsztaty popularnonaukowe Spotkanie 3 Porównanie modeli rozpraszania do pomiarów na Wielkim Zderzaczu Hadronów LHC i przyszłość fizyki cząstek Rafał Staszewski Maciej Trzebiński
Bardziej szczegółowoJak działają detektory. Julia Hoffman
Jak działają detektory Julia Hoffman wielki Hadronowy zderzacz Wiązka to pociąg ok. 2800 wagonów - paczek protonowych Każdy wagon wiezie ok.100 mln protonów Energia chemiczna: 80 kg TNT lub 16 kg czekolady
Bardziej szczegółowoNajwiększe jak dotąd odkrycie naukowe XXI wieku
Bozon Higgsa: pomiędzy starą i nową fizyką Największe jak dotąd odkrycie naukowe XXI wieku Wspomnienie prof. Grzegorza Wrochny, dyrektora Narodowego Centrum Badań Jądrowych w Otwocku- Świerku To największe
Bardziej szczegółowoDLACZEGO BUDUJEMY AKCELERATORY?
FIZYKA WYSOKICH ENERGII W EDUKACJI SZKOLNEJ Puławy, 29.02.2008r. DLACZEGO BUDUJEMY AKCELERATORY? Dominika Domaciuk I. Wprowadzenie Na świecie jest 17390 akceleratorów! (2002r). Różne zastosowania I. Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoPodstawy fizyki wykład 8
Podstawy fizyki wykład 8 Dr Piotr Sitarek Instytut Fizyki, Politechnika Wrocławska Ładunek elektryczny Grecy ok. 600 r p.n.e. odkryli, że bursztyn potarty o wełnę przyciąga inne (drobne) przedmioty. słowo
Bardziej szczegółowoMaria Krawczyk, Wydział Fizyki UW. Oddziaływania słabe 4.IV.2012
Wszechświat cząstek elementarnych WYKŁAD 8sem.letni.2011-12 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW Oddziaływania słabe Cztery podstawowe siły Oddziaływanie grawitacyjne Działa między wszystkimi cząstkami, jest
Bardziej szczegółowoLHC: program fizyczny
LHC: program fizyczny Piotr Traczyk CERN Detektory przy LHC Planowane są 4(+2) eksperymenty na LHC ATLAS ALICE CMS LHCb 2 Program fizyczny LHC Model Standardowy i Cząstka Higgsa Poza Model Standardowy:
Bardziej szczegółowoBozon Higgsa prawda czy kolejny fakt prasowy?
Bozon Higgsa prawda czy kolejny fakt prasowy? Sławomir Stachniewicz, IF PK 1. Standardowy model cząstek elementarnych Model Standardowy to obecnie obowiązująca teoria cząstek elementarnych, które są składnikami
Bardziej szczegółowoWykład monograficzny 0 1
Fizyka zderzeń relatywistycznych ciężkich jonów Wykład 0: LHC okno na Mikroświat Wykład 1: AA: Motywacja, cele fizyczne, akceleratory, eksperymenty Wykład 2: Plazma kwarkowo-gluonowa Wykład 3: Geometria
Bardziej szczegółowoAtomowa budowa materii
Atomowa budowa materii Wszystkie obiekty materialne zbudowane są z tych samych elementów cząstek elementarnych Cząstki elementarne oddziałują tylko kilkoma sposobami oddziaływania wymieniając kwanty pól
Bardziej szczegółowoWykład FIZYKA II. 3. Magnetostatyka. Dr hab. inż. Władysław Artur Woźniak
Wykład FIZYKA II 3. Magnetostatyka Dr hab. inż. Władysław Artur Woźniak Instytut Fizyki Politechniki Wrocławskiej http://www.if.pwr.wroc.pl/~wozniak/ POLE MAGNETYCZNE Elektryczność zaobserwowana została
Bardziej szczegółowoAKCELERATORY I DETEKTORY WOKÓŁ NAS
AKCELERATORY I DETEKTORY WOKÓŁ NAS AKCELERATOR W CERN Chociaż akceleratory zostały wynalezione dla fizyki cząstek elementarnych, to tysięcy z nich używa się w innych gałęziach nauki, a także w przemyśle
Bardziej szczegółowoWSTĘP DO FIZYKI CZĄSTEK. Julia Hoffman (NCU)
WSTĘP DO FIZYKI CZĄSTEK Julia Hoffman (NCU) WSTĘP DO WSTĘPU W wykładzie zostały bardzo ogólnie przedstawione tylko niektóre zagadnienia z zakresu fizyki cząstek elementarnych. Sugestie, pytania, uwagi:
Bardziej szczegółowoCząstki i siły. Piotr Traczyk. IPJ Warszawa
Cząstki i siły tworzące nasz wszechświat Piotr Traczyk IPJ Warszawa Plan Wstęp Klasyfikacja cząstek elementarnych Model Standardowy 2 Wstęp 3 Jednostki, konwencje Prędkość światła c ~ 3 x 10 8 m/s Stała
Bardziej szczegółowoLHC - wielki zderzacz hadronów
LHC - wielki zderzacz hadronów Ewa Rondio zakład VI / CERN na podstawie wykładów dla nauczycieli w CERNie dr A. Siemko Dwa bieguny w badaniu struktury materii Akceleratory Mikroskopy Lunety Optyczne i
Bardziej szczegółowoWyznaczanie efektywności mionowego układu wyzwalania w CMS metodą Tag & Probe
Wyznaczanie efektywności mionowego układu wyzwalania w CMS metodą Tag & Probe Uniwersytet Warszawski - Wydział Fizyki opiekun: dr Artur Kalinowski 1 Plan prezentacji Eksperyment CMS Układ wyzwalania Metoda
Bardziej szczegółowoLHC i po co nam On. Piotr Traczyk CERN
LHC i po co nam On Piotr Traczyk CERN LHC: po co nam On Piotr Traczyk CERN Detektory przy LHC Planowane są 4(+2) eksperymenty na LHC ATLAS ALICE CMS LHCb 5 Program fizyczny LHC 6 Program fizyczny LHC
Bardziej szczegółowoFrialit -Degussit Ceramika tlenkowa Komora próżniowa
Frialit -Degussit Ceramika tlenkowa Komora próżniowa Zastosowanie: Zaginanie toru cząstki w akceleratorze Materiał: Tlenek glinu FRIALIT F99.7 L = 1350 mm D = 320 mm Produkcja Friatec Na całym świecie
Bardziej szczegółowoZ czego składa się Wszechświat? Jak to wszystko się zaczęło?
Z czego składa się Wszechświat? Jak to wszystko się zaczęło? Żyjemy na Ziemi, małej błękitno-zielonej planecie, trzeciej od Słońca jednej z setek tysięcy milionów gwiazd w galaktyce zwanej Drogą Mleczną,
Bardziej szczegółowoJak fizycy przyśpieszają cząstki?
Jak fizycy przyśpieszają cząstki? Mariusz Sapiński (mariusz.sapinski@cern.ch) CERN, Departament Wiązek 10 października 2011 Definicja Akcelerator cząstek: urządzenie produkujące wiązkę cząstek (jonów lub
Bardziej szczegółowoFizyka 3. Konsultacje: p. 329, Mechatronika
Fizyka 3 Konsultacje: p. 329, Mechatronika marzan@mech.pw.edu.pl Zaliczenie: 2 sprawdziany (10 pkt każdy) lub egzamin (2 części po 10 punktów) 10.1 12 3.0 12.1 14 3.5 14.1 16 4.0 16.1 18 4.5 18.1 20 5.0
Bardziej szczegółowoWSTĘP DO FIZYKI JADRA ATOMOWEGOO Wykład 12. IV ROK FIZYKI - semestr zimowy Janusz Braziewicz - Zakład Fizyki Atomowej IF AŚ
WSTĘP DO FIZYKI JADRA ATOMOWEGOO Wykład 12 IV ROK FIZYKI - semestr zimowy Janusz Braziewicz - Zakład Fizyki Atomowej IF AŚ 1 Metody przyspieszania cząstek - akceleratory cząstek Akcelerator urządzenie
Bardziej szczegółowoJanusz Gluza. Instytut Fizyki UŚ Zakład Teorii Pola i Cząstek Elementarnych
Akceleratory czyli największe mikroskopy świata Janusz Gluza Instytut Fizyki UŚ http://fizyka.us.edu.pl/ Zakład Teorii Pola i Cząstek Elementarnych http://www.us.edu.pl/~ztpce/ http://www.us.edu.pl/~gluza
Bardziej szczegółowoWstęp do fizyki cząstek elementarnych: część eksperymentalna
Wstęp do fizyki cząstek elementarnych: część eksperymentalna Pięćdziesiąt lat badań cząstek elementarnych, nagrody Nobla, Model Standardowy Labolatorium CERN Eksperymenty LHC Detektory cząstek elementarnych
Bardziej szczegółowoAkceleratory (Å roda, 16 marzec 2005) - Dodał wtorek
Akceleratory (Å roda, 16 marzec 2005) - Dodał wtorek Definicja: Urządzenie do przyspieszania cząstek naładowanych, tj. zwiększania ich energii. Akceleratory można sklasyfikować ze względu na: kształt toru
Bardziej szczegółowoPoszukiwany: bozon Higgsa
Poszukiwany: bozon Higgsa Higgs widoczny w świetle kolajdera liniowego Fizyka Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych: TESLA & ZEUS Poszukiwane: czastki sypersymetryczne (SUSY) Fizyka Czastek i Oddziaływań
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 8. Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW. Oddziaływania słabe
Wszechświat cząstek elementarnych WYKŁAD 8 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW Oddziaływania słabe Cztery podstawowe siłyprzypomnienie Oddziaływanie grawitacyjne Działa między wszystkimi cząstkami, jest
Bardziej szczegółowoLHC klucz do Mikroświata
LHC klucz do Mikroświata Barbara Wosiek Dzień Otwarty, IFJ PAN 26.09.2008 1 LHC Large Hadron Collider Wielki Zderzacz Hadronów Gigantyczny akcelerator cząstek w Europejskim Ośrodku Fizyki Cząstek CERN
Bardziej szczegółowoAkceleratory. Urządzenia do wytwarzania strumieni cząstek o znacznej energii kinetycznej
Akceleratory Urządzenia do wytwarzania strumieni cząstek o znacznej energii kinetycznej Przegląd ważniejszych typów akceleratorów: akceleratory elektrostatyczne, akceleratory liniowe ze zmiennym polem
Bardziej szczegółowoFALOWA I KWANTOWA HASŁO :. 1 F O T O N 2 Ś W I A T Ł O 3 E A I N S T E I N 4 D Ł U G O Ś C I 5 E N E R G I A 6 P L A N C K A 7 E L E K T R O N
OPTYKA FALOWA I KWANTOWA 1 F O T O N 2 Ś W I A T Ł O 3 E A I N S T E I N 4 D Ł U G O Ś C I 5 E N E R G I A 6 P L A N C K A 7 E L E K T R O N 8 D Y F R A K C Y J N A 9 K W A N T O W A 10 M I R A Ż 11 P
Bardziej szczegółowoFrialit -Degussit Ceramika tlenkowa Jednostka akceleratora cząstek
Frialit -Degussit Ceramika tlenkowa Jednostka akceleratora cząstek Zastosowanie: Akceleratory wysokiego napięcia Materiał: Tlenek glinu FRIALIT F99.7 Pierścienie miedziane L = 560 mm D = 350 mm Produkcja
Bardziej szczegółowoOddziaływania fundamentalne
Oddziaływania fundamentalne Silne: krótkozasięgowe (10-15 m). Siła rośnie ze wzrostem odległości. Znaczna siła oddziaływania. Elektromagnetyczne: nieskończony zasięg, siła maleje z kwadratem odległości.
Bardziej szczegółowoWszechświat czastek elementarnych
Wszechświat czastek elementarnych Wykład 9: Współczesne eksperymenty prof. A.F.Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych Instytut Fizyki Doświadczalnej Wszechświat czastek elementarnych Wykład
Bardziej szczegółowoNa tropach czastki Higgsa
Na tropach czastki Higgsa Wykład inauguracyjny 2004/2005 A.F.Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych Instytut Fizyki Doświadczalnej Na tropach czastki Higgsa Wykład inauguracyjny 2004/2005
Bardziej szczegółowoCERN: fizyka wysokich energii i edukacja szkolna. Krzysztof Fiałkowski Uniwersytet Jagielloński
CERN: fizyka wysokich energii i edukacja szkolna Krzysztof Fiałkowski Uniwersytet Jagielloński Czym jest CERN? CERN to skrót francuskiej nazwy Conseil Européen pour la Recherche Nucléaire, czyli Europejska
Bardziej szczegółowoPrzewodnik po wielkich urządzeniach badawczych
Przewodnik po wielkich urządzeniach badawczych 5.07.2013 Grzegorz Wrochna 1 Wielkie urządzenia badawcze Wielkie urządzenia badawcze są dziś niezbędne do badania materii na wszystkich poziomach: od wnętrza
Bardziej szczegółowoCząstki elementarne wprowadzenie. Krzysztof Turzyński Wydział Fizyki Uniwersytet Warszawski
Cząstki elementarne wprowadzenie Krzysztof Turzyński Wydział Fizyki Uniwersytet Warszawski Historia badania struktury materii XVII w.: ruch gwiazd i planet, zasady dynamiki, teoria grawitacji, masa jako
Bardziej szczegółowoElementy fizyki czastek elementarnych
Źródła czastek Elementy fizyki czastek elementarnych Wykład II Naturalne źródła czastek Źródła promieniotwórcze Promieniowanie kosmiczne Akceleratory czastek Akceleratory elektrostatyczne, liniowe i kołowe
Bardziej szczegółowoO egzotycznych nuklidach i ich promieniotwórczości
O egzotycznych nuklidach i ich promieniotwórczości Marek Pfützner Instytut Fizyki Doświadczalnej Uniwersytet Warszawski Tydzień Kultury w VIII LO im. Władysława IV, 13 XII 2005 Instytut Radowy w Paryżu
Bardziej szczegółowoWstęp do fizyki akceleratorów
Wstęp do fizyki akceleratorów Mariusz Sapiński (mariusz.sapinski@cern.ch) CERN, Departament Wiązek 3 września 2013 Definicja Akcelerator cząstek: urządzenie produkujące wiązkę cząstek (jonów lub cząstek
Bardziej szczegółowoVI. 6 Rozpraszanie głębokonieelastyczne i kwarki
r. akad. 005/ 006 VI. 6 Rozpraszanie głębokonieelastyczne i kwarki 1. Fale materii. Rozpraszanie cząstek wysokich energii mikroskopią na bardzo małych odległościach.. Akceleratory elektronów i protonów.
Bardziej szczegółowoPolska w CERN. Kurs dla polskich nauczycieli w CERN 21-25 maja 2007. Jan Paweł Nassalski Instytut Problemów Jądrowych im.
Polska w CERN Kurs dla polskich nauczycieli w CERN 21-25 maja 2007 Jan Paweł Nassalski Instytut Problemów Jądrowych im. Andrzeja Sołtana CERN, 21.V.2007 J. Nassalski 1 Droga Polski do CERN 1959 r. profesorowie
Bardziej szczegółowoWiązka elektronów: produkcja i transport. Sławomir Wronka
Wiązka elektronów: produkcja i transport Szkoła Fizyki Akceleratorów Medycznych, Świerk 2007 Ruch cząstki w polu elektrycznym 2 Pole elektryczne powoduje zmianę energii kinetycznej mv 2 mv02 = q U 2 2
Bardziej szczegółowoOddziaływania podstawowe
Oddziaływania podstawowe grawitacyjne silne elektromagnetyczne słabe 1 Uwięzienie kwarków (quark confinement). Przykład działania mechanizmu uwięzienia: Próba oderwania kwarka d od neutronu (trzy kwarki
Bardziej szczegółowoWstęp do Akceleratorów wykład dla uczniów. Mariusz Sapiński CERN, Departament Instrumentacji Wiązki 22 marca 2010
Wstęp do Akceleratorów wykład dla uczniów Mariusz Sapiński CERN, Departament Instrumentacji Wiązki 22 marca 2010 Definicja Akcelerator cząstek: urządzenie produkujące wiązkę cząstek (jonów lub cząstek
Bardziej szczegółowoWielki Wybuch czyli podróż do początku wszechświata. Czy może się to zdarzyć na Ziemi?
Wielki Wybuch czyli podróż do początku wszechświata Czy może się to zdarzyć na Ziemi? Świat pod lupą materia: 10-4 m kryształ: 10-9 m ρ=2 3 g/cm 3 atom: 10-10 m jądro: 10-14 m nukleon: 10-15 m (1fm) ρ=10
Bardziej szczegółowoLiceum dla Dorosłych semestr 1 FIZYKA MAŁGORZATA OLĘDZKA
Liceum dla Dorosłych semestr 1 FIZYKA MAŁGORZATA OLĘDZKA Temat 10 : PRAWO HUBBLE A. TEORIA WIELKIEGO WYBUCHU. 1) Prawo Hubble a [czyt. habla] 1929r. Edwin Hubble, USA, (1889-1953) Jedno z największych
Bardziej szczegółowoCzego oczekujemy od LHC? Piotr Traczyk. IPJ Warszawa
Czego oczekujemy od LHC? Piotr Traczyk IPJ Warszawa Plan 1)Dwa słowa o LHC 2)Eksperymenty i program fizyczny 3)Kilka wybranych tematów - szczegółowo 2 LHC Large Hadron Collider UWAGA! Start jeszcze w tym
Bardziej szczegółowoOd Wielkiego Wybuchu do Gór Izerskich. Tomasz Mrozek Instytut Astronomiczny UWr Zakład Fizyki Słońca CBK PAN
Od Wielkiego Wybuchu do Gór Izerskich Tomasz Mrozek Instytut Astronomiczny UWr Zakład Fizyki Słońca CBK PAN Góry Izerskie Góry Izerskie Góry Izerskie Góry Izerskie Góry Izerskie Góry Izerskie Góry Izerskie
Bardziej szczegółowoCompact Muon Solenoid
Compact Muon Solenoid (po co i jak) Piotr Traczyk CERN Compact ATLAS CMS 2 Muon Detektor CMS był projektowany pod kątem optymalnej detekcji mionów Miony stanowią stosunkowo czysty sygnał Pojawiają się
Bardziej szczegółowoPodstawy Fizyki Jądrowej
Podstawy Fizyki Jądrowej III rok Fizyki Kurs WFAIS.IF-D008.0 Składnik egzaminu licencjackiego (sesja letnia)! OPCJA: Po uzyskaniu zaliczenia z ćwiczeń możliwość zorganizowania ustnego egzaminu (raczej
Bardziej szczegółowoCERN - pierwsze globalne laboratorium. Magdalena Kowalska CERN, PH-Dept.
CERN - pierwsze globalne laboratorium Magdalena Kowalska CERN, PH-Dept. Menu Co to jest właściwie CERN? Trochę historii Kilku CERN-owskich Noblistów Co badamy? Obecne przyspieszacze Przykłady eksperymentów:
Bardziej szczegółowoPromieniowanie kosmiczne składa się głównie z protonów, z niewielką. domieszką cięższych jąder. Przechodząc przez atmosferę cząstki
Odkrycie hiperjąder Hiperjądra to struktury jądrowe w skład których, poza protonami I neutronami, wchodzą hiperony. Odkrycie hiperjąder miało miejsce w 1952 roku, 60 lat temu, w Warszawie. Wówczas nie
Bardziej szczegółowoCo dalej z fizyką cząstek czy LHC udzieli na to pytanie odpowiedzi? 1
Co dalej z fizyką cząstek czy LHC udzieli na to pytanie odpowiedzi? 1 Marek Zrałek Zakład Teorii Pola i Cząstek Elementarnych Ludzie od zawsze pragnęli zrozumieć z czego składa się wszystko to, co nas
Bardziej szczegółowoTeoria Wielkiego Wybuchu FIZYKA 3 MICHAŁ MARZANTOWICZ
Teoria Wielkiego Wybuchu Epoki rozwoju Wszechświata Wczesny Wszechświat Epoka Plancka (10-43 s): jedno podstawowe oddziaływanie Wielka Unifikacja (10-36 s): oddzielenie siły grawitacji od reszty oddziaływań
Bardziej szczegółowoSkad się bierze masa Festiwal Nauki, Wydział Fizyki U.W. 25 września 2005 A.F.Żarnecki p.1/39
Skad się bierze masa Festiwal Nauki Wydział Fizyki U.W. 25 września 2005 dr hab. A.F.Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych Instytut Fizyki Doświadczalnej Skad się bierze masa Festiwal Nauki,
Bardziej szczegółowoOddziaływanie cząstek z materią
Oddziaływanie cząstek z materią Trzy główne typy mechanizmów reprezentowane przez Ciężkie cząstki naładowane (cięższe od elektronów) Elektrony Kwanty gamma Ciężkie cząstki naładowane (miony, p, cząstki
Bardziej szczegółowoCERN - pierwsze globalne laboratorium. Magdalena Kowalska CERN, PH-Dept.
CERN - pierwsze globalne laboratorium Magdalena Kowalska CERN, PH-Dept. Menu Co to jest właściwie CERN? Trochę historii Kilku CERN-owskich Noblistów Co badamy? Obecne przyspieszacze Przykłady eksperymentów:
Bardziej szczegółowocz. 1. dr inż. Zbigniew Szklarski
Wykład 14: Pole magnetyczne cz. 1. dr inż. Zbigniew Szklarski szkla@agh.edu.pl http://layer.uci.agh.edu.pl/z.szklarski/ Wektor indukcji pola magnetycznego, siła Lorentza v F L Jeżeli na dodatni ładunek
Bardziej szczegółowoautor: Włodzimierz Wolczyński rozwiązywał (a)... ARKUSIK 40 FIZYKA JĄDROWA
autor: Włodzimierz Wolczyński rozwiązywał (a)... ARKUSIK 40 FIZYKA JĄDROWA Rozwiązanie zadań należy zapisać w wyznaczonych miejscach pod treścią zadania TEST JEDNOKROTNEGO WYBORU UWAGA: Tekst poniżej,
Bardziej szczegółowoRafał Staszewski. Praktyki studenckie Laboratorium Fizyki Cząstek Elementarnych 7 lipca 2017, IFJ PAN
Rafał Staszewski Instytut Fizyki Jądrowej imienia Henryka Niewodniczańskiego Polskiej Akademii Nauk Praktyki studenckie Laboratorium Fizyki Cząstek Elementarnych 7 lipca 2017, IFJ PAN 1 / 6 Uwagi ogólne
Bardziej szczegółowoŹródła czastek. Wszechświat Czastek Elementarnych. Wykład 7. prof. dr hab. Aleksander Filip Żarnecki
Źródła czastek prof. dr hab. Aleksander Filip Żarnecki Wszechświat Czastek Elementarnych Wykład 7 Wprowadzenie Naturalne źródła czastek Źródła promieniotwórcze, promieniowanie kosmiczne Akceleratory czastek
Bardziej szczegółowoPodstawy fizyki. Wykład 10. Dr Piotr Sitarek. Instytut Fizyki, Politechnika Wrocławska
Podstawy fizyki Wykład 10 Dr Piotr Sitarek Instytut Fizyki, Politechnika Wrocławska Magnetyzm Pole magnetyczne Siła Lorentza Efekt Halla Akceleratory Siła magnetyczna Indukcja elektromagnetyczna Prawo
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA GDAŃSKA NADPRZEWODNICTWO I EFEKT MEISSNERA
POLITECHNIKA GDAŃSKA WYDZIAŁ MECHANICZNY KATEDRA ENERGETYKI I APARATURY PRZEMYSŁOWEJ NADPRZEWODNICTWO I EFEKT MEISSNERA Katarzyna Mazur Inżynieria Mechaniczno-Medyczna Sem. 9 1. Przypomnienie istotnych
Bardziej szczegółowoCzego już dowiedzieliśmy się dzięki Wielkiemu Zderzaczowi Hadronów LHC
Czego już dowiedzieliśmy się dzięki Wielkiemu Zderzaczowi Hadronów LHC Jan Królikowski Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego i Współpraca Compact Muon Solenoid (CMS) przy LHC 1 20 krajów członkowskich
Bardziej szczegółowoCERN. Często zadawane pytania. Przewodnik po LHC LHC SPS CMS. LHCb ALICE ATLAS CNGS BOOSTER ISOLDE. n-tof LEIR. neutrinos. Gran Sasso.
CERN Często zadawane pytania Przewodnik po LHC TI2 ALICE LHC TT10 TT60 CMS ATLAS North Area SPS TT40 TI8 TT41 LHCb CNGS neutrinos Gran Sasso TT2 n-tof neutrons AD p p LINAC 2 LINAC 3 Ions BOOSTER ISOLDE
Bardziej szczegółowoIV.4.4 Ruch w polach elektrycznym i magnetycznym. Siła Lorentza. Spektrometry magnetyczne
r. akad. 005/ 006 IV.4.4 Ruch w polach elektrycznym i magnetycznym. Siła Lorentza. Spektrometry magnetyczne Jan Królikowski Fizyka IBC 1 r. akad. 005/ 006 Pole elektryczne i magnetyczne Pole elektryczne
Bardziej szczegółowo30P4 POWTÓRKA FIKCYJNY EGZAMIN MATURALNYZ FIZYKI I ASTRONOMII - IV POZIOM PODSTAWOWY
30P4 POWTÓRKA FIKCYJNY EGZAMIN MATURALNYZ FIZYKI I ASTRONOMII - IV Magnetyzm POZIOM PODSTAWOWY Indukcja elektromagnetyczna Prąd przemienny Rozwiązanie zadań należy zapisać w wyznaczonych miejscach pod
Bardziej szczegółowoWszechświat czastek elementarnych
Wszechświat czastek elementarnych Wykład 8: Współczesne eksperymenty prof. A.F.Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych Instytut Fizyki Doświadczalnej Wszechświat czastek elementarnych Wykład
Bardziej szczegółowoAkceleratory. Instytut Fizyki Jądrowej PAN 1
Akceleratory fizyka cząstek elementarnych fizyka wysokich energii ruch cząstki w polu magnetycznym i elektrycznym akceleratory elektrostatyczne akcelaratory liniowe akcelaratory kołowe (cykliczne): - cyklotron
Bardziej szczegółowoObserwacja Nowej Cząstki o Masie 125 GeV
Obserwacja Nowej Cząstki o Masie 125 GeV Eksperyment CMS, CERN 4 lipca 2012 Streszczenie Na wspólnym seminarium w CERN i na konferencji ICHEP 2012 [1] odbywającej się w Melbourne, naukowcy pracujący przy
Bardziej szczegółowoWszechświata. Piotr Traczyk. IPJ Warszawa
Ciemna Strona Wszechświata Piotr Traczyk IPJ Warszawa Plan 1)Ciemna strona Wszechświata 2)Z czego składa się ciemna materia 3)Poszukiwanie ciemnej materii 2 Ciemna Strona Wszechświata 3 Z czego składa
Bardziej szczegółowoWydział Fizyki Politechniki Warszawskiej
Faculty of Physics, Warsaw University of Technology Wydział Fizyki Politechniki Warszawskiej Jan Pluta, Zakład Fizyki Jądrowej 28. 03. 2015 Wstęp do fizyki cząstek elementarnych 1. Świat jest piękny i
Bardziej szczegółowoCząstki elementarne z głębin kosmosu
Cząstki elementarne z głębin kosmosu Grzegorz Brona Zakład Cząstek i Oddziaływań Fundamentalnych, Uniwersytet Warszawski 24.09.2005 IX Festiwal Nauki Co widzimy na niebie? - gwiazdy - planety - galaktyki
Bardziej szczegółowoWszechświat cząstek elementarnych
Wszechświat cząstek elementarnych Maria Krawczyk i A. Filip Żarnecki Instytut Fizyki Teoretycznej i Instytut Fizyki Doświadczalnej Wydział Fizyki UW semestr letni, rok akad.. 2010/11 http://www www.fuw.edu.pl/~
Bardziej szczegółowo