logistyczny W LOGISTYCE str. 24 NOWE ZADANIA

Transkrypt

1 przegląd logistyczny ISSN KWARTALNIK WRZESIEŃ GRUDZIEŃ 2011 NR 43 (016) (015) str. 24 NOWE ZADANIA W LOGISTYCE DZIESIĘĆ LAT SYSTEMU WSPARCIA PAŃSTWA GOSPODARZA str. 5 PRZYGOTOWANIE TRANSPORTU DLA SOJUSZNICZYCH SIŁ WZMOCNIENIA str. 37

2 SYSTEM ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO str. 30 SYSTEM ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Po wejściu do strefy Schengen str. 53 Siły Powietrzne wojskom sojuszniczym Szanowni Czytelnicy! Przegląd Wojsk Lądowych już w prenumeracie. Jej koszt w 2012 roku to tylko 72 zł (12 numerów w cenie 6 zł każdy). Prenumeratę można zamówić: em: prenumerata@zbrojni.pl; listownie: Wojskowy Instytut Wydawniczy, Warszawa, Aleje Jerozolimskie 97; faksem: Warunkiem wysyłki miesięcznika jest wpłata 72 zł do 14 stycznia 2012 roku na konto: W związku z zakończeniem wydawania kwartalnika Przegląd Logistyczny artykuły dotyczące tej problematyki będą ukazywać się w numerach miesięczników: Przegląd Wojsk Lądowych, Przegląd Sił Powietrznych oraz Przegląd Morski. Dyrektor: Marek Sarjusz-Wolski tel.: CA MON , , faks: sekretariat@zbrojni.pl Aleje Jerozolimskie 97, Warszawa Redaktor prowadzący: ppłk rez. dr inż. Zdzisław Burawski tel.: CA MON ; przeglad-sz@zbrojni.pl Redaktor merytoryczny: mjr Grzegorz Predel Opracowanie stylistyczne: Maria Janowska tel.: CA MON Kolportaż i reklamacje: TOPLOGISTIC tel.: faks: biuro@toplogistic.pl Zdjęcie na okładce: Andrzej Pindor Druk: Interak Drukarnia sp. z o.o., Czarnków Przegląd Logistyczny ukazuje się od marca 2008 roku Od 1 stycznia 2011 r. korespondencję do Gazety Internetowej Wojskowego Instytutu Wydawniczego prosimy kierować na adres: portal@zbrojni.pl ZAPOBIEGANIE ZAMIAST LECZENIA

3 Chlubny jubileusz gen. dyw. Krzysztof Szymański... 4 SYSTEM ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Dziesięć lat systemu wsparcia państwa gospodarza płk Zbigniew Mirowski... 5 Administracja publiczna dla obronności państwa płk dr inż. Sławomir Olearczyk Nowe zadania w logistyce płk Artur Kępczyński, ppłk Piotr Kowalczyk Siły Powietrzne wojskom sojuszniczym płk Artur Gruszka, ppłk Andrzej Łopuch Przygotowanie transportu dla sojuszniczych sił wzmocnienia mgr Joanna Krassowska-Piątkowska Marynarka Wojenna zdała egzamin kmdr por. Jarosław Pilarczyk Zgodnie z zasadami taktyczno-operacyjnymi ppłk Witold Precz Żandarmeria Wojskowa na rzecz wsparcia państwa gospodarza mjr Tomasz Urbańczyk Po wejściu do strefy Schengen płk dypl. SG Wojciech Wągrodzki Współpraca z Policją podinsp. Janusz Stachowicz Aleje Jerozolimskie 97, Warszawa, tel.: CA MON , , , sekretariat@zbrojni.pl Treści numeru są dostępne na stronie internetowej przegląd logistyczny GRUDZIEŃ 2011 NR 4 (016) Szanowni czytelnicy! Ostatni numer kwartalnika poświęcono omówieniu zadań państwa gospodarza i sposobów organizowania działań wojsk sojuszniczych na terytorium naszego państwa. Wsparcie udzielane w czasie pokoju w przeważającej mierze będzie wykonywane przez Siły Zbrojne RP. Podkreślają to autorzy w swoich artykułach. Gen. dyw. Krzysztof Szymański, szef Zarządu Planowania Logistyki P-4 poznaje czytelnika z historią powstania systemu i kreśli perspektywy jego dalszego funkcjonowania. Kolejni autorzy przedstawiają rolę Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych w realizacji wsparcia na rzecz sił sojuszniczych oraz dzielą się swoimi doświadczeniami na temat logistyki SZRP. Doświadczenia i wnioski Sił Powietrznych dotyczące zadań HNS, a także Marynarki Wojennej w narodowym systemie HNS to treści dwóch kolejnych artkułów. O roli Żandarmerii Wojskowej w realizacji zadań państwa gospodarza traktuje kolejny artykuł. Pozostałe opracowania przedstawiają wnioski organów administracji publicznej, które w równym stopniu co siły zbrojne są zaangażowane w zapewnienie właściwego pobytu wojsk innych armii NATO na terenie kraju. Z kolei przedstawiciel SG podkreśla różnice w wykonywaniu zadań wsparcia państwa gospodarza przed i po wejściu Polski do strefy Schengen. Podinspektor Janusz Stachowicz z KG Policji omawia udział tej formacji w wykonywaniu zadań wynikających z obowiązków państwa gospodarza. Życzę przyjemnej lektury. Jednocześnie żegnam wszystkich czytelników. ppłk rez. dr inż. Zdzisław Burawski redaktor prowadzący 2011/04 przegląd logistyczny 3

4 Ocena gen. dyw. Krzysztof Szymański Dyspozycja szefa Sztabu Generalnego WP Chlubny jubileusz Mija dziesięć lat od chwili, gdy Rada Ministrów, Protokołem ustaleń nr 28 z 17 i 18 lipca 2001 r., wprowadziła formalne ramy do powstania systemowych rozwiązań, służących wypełnieniu jednego ze zobowiązań, jakie niesie członkostwo w NATO zapewnienia wojskom sojuszniczym wsparcia w czasie ćwiczeń, tranzytu oraz w trakcie ewentualnej operacji obronnej na terytorium naszego państwa w ramach artykułu V Traktatu Północnoatlantyckiego. Zbliżająca się dziesiąta rocznica utworzenia w Polsce systemu wsparcia przez państwo gospodarza (HNS) skłania do podsumowania i refleksji nad tym, co się udało przez minioną dekadę osiągnąć i jakie wyzwania wciąż przed nami stoją. Czy możemy mieć powody do satysfakcji z dokonań i włożonego wysiłku? W mojej ocenie zdecydowanie tak, choć ważniejsze jest, jak oceniają nas ci, na których rzecz wsparcie HNS jest lub będzie realizowane. Jesteśmy tyle warci, na ile sprawdzimy się w realnym działaniu. Warto zatem podkreślić, że system HNS pomyślnie przeszedł wiele praktycznych sprawdzianów, wśród których największe wyzwanie stanowiło zabezpieczenie sojuszniczych ćwiczeń pk. Strong Resolve Od tamtego czasu doskonaliliśmy przyjęte rozwiązania prawne i organizacyjne, zabezpieczaliśmy kolejne ćwiczenia, tranzyty wojsk sojuszniczych oraz stacjonowanie instytucji NATO na terytorium RP. Chciałbym jednakże podkreślić, że dotychczasowe osiągnięcia nie powinny usypiać naszej czujności i prowadzić nas do przekonania, iż jest tak dobrze, że lepiej być nie może. Nie ma rozwiązań doskonałych, a ciągła transformacja wymusza konsekwentne doskonalenie systemu wsparcia przez państwo gospodarza. Jednym z kluczowych obszarów, nad którym powinniśmy się pochylić w najbliższym czasie, jest poprawa współpracy wojska z elementami pozamilitarnego systemu obronnego państwa. Wspólne szkolenia, treningi i ćwiczenia są najprostszą i najbardziej efektywną metodą utrzymywania tej zdolności na poziomie gwarantującym gotowość do przyjęcia pomocy sojuszniczej w obronie naszych żywotnych interesów. Czynnik ludzki, służba i praca żołnierzy i pracowników wojska ich zaangażowanie jest bardzo istotnym, jeśli nie najistotniejszym, elementem budowy NOTATKA O tym, że ocena ta jest pozytywna, a system HNS uznany za modelowy świadczy fakt, iż sojusz zwrócił się do Polski o wsparcie i sprawowanie roli mentorskiej, w imieniu NATO, w procesie budowy systemu HNS w Gruzji. To duże wyróżnienie i niewątpliwe uznanie dla naszej pracy. każdej zdolności, w tym zdolności do wsparcia przez państwo gospodarza. Pragnę podziękować wszystkim tym, którzy wnieśli swój wkład w rozwój systemu HNS. Bez was nie bylibyśmy tu, gdzie jesteśmy i nie moglibyśmy mówić o dziesięciu latach funkcjonowania systemu HNS w Polsce. Zamieszczone artykuły niech będą podsumowaniem dotychczasowych osiągnięć i działań oraz wielkiego zaangażowania instytucji i reprezentujących ją osób. przegląd logistyczny 2011/04

5 By działać razem SYSTEM ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO płk Zbigniew Mirowski Zarząd Planowania Logistyki P-4 SGWP Absolwent WSOSK (1983), akademii w Leningradzie, podyplomowych studiów w Hadze oraz w AON. Zajmował stanowiska służbowe w 12 DZ, 41 pz i 12 BZ. Od 2002 r. jest szefem Oddziału Interoperacyjności Logistycznej i HNS Zarządu Planowania Logistyki P4 SGWP. Dziesięć lat systemu wsparcia państwa gospodarza Pomimo stabilnej sytuacji w Europie oraz braku wyraźnych przesłanek zaistnienia konfliktu zbrojnego w najbliższym otoczeniu Polski, nie możemy zapominać o przygotowaniach obronnych państwa do działań na wypadek zagrożenia jego bezpieczeństwa. Jako wstęp do prezentowanego artykułu niech posłuży postulat strategiczny czołowego promotora wstąpienia Polski do NATO Jana Nowaka-Jeziorańskiego, który stwierdził iż: Polska może liczyć na pomoc sojuszników tylko wtedy, gdy będzie chciała i mogła bronić się sama, jeśli zdobędzie własne możliwości odstraszania napastnika 1. Na poparcie tych słów przytoczę jeszcze słowa z liczącego ponad 2600 lat traktatu chińskiego pt. Sztuka wojny, w którym au- 1 J. Nowak-Jeziorański: Polska wczoraj, dziś i jutro. Warszawa 1999, s ANDRZEJ PINDOR 2011/04 przegląd logistyczny

6 SYSTEM ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO By działać razem Obowiązki R zeczpospolita Polska, wykonując zadania w ramach obowiązków państwa gospodarza, jest zobowiązana do podjęcia wszelkich możliwych działań, które zapewnią udzielenie wsparcia wojskom sojuszniczym, realizującym zadania na jej terytorium lub przemieszczającym się przez to terytorium, a także wspieranych z obszarów naszego kraju. tor Sun Tzu zapisał, iż: Przestępstwem jest ( ) nie przygotowywać się do wojny. Przygotowanie na wszelkie ewentualności jest powodem do dumy. Odnosząc się do słów Jana Nowaka- -Jeziorańskiego, możemy zadać sobie pytanie: Jakie to własne możliwości może mieć Polska, aby odstraszać przeciwnika licząc jednocześnie na pomoc sojuszników? Zgodnie z koncepcją sojuszu Z punktu widzenia dowódców NATO, a więc wykonawców decyzji politycznych podejmowanych przez sojusz, dobrze skoordynowane wsparcie udzielane przez państwo gospodarza (Host Nation Support HNS) w rejonie przygotowywanej operacji oraz w rejonach, przez które mają się przemieszczać przydzielone im siły, jest jednym z głównych elementów sprawnego i szybkiego osiągania zakładanych celów operacyjnych. Zgodnie z koncepcją sojuszu, państwa członkowskie powinny stworzyć warunki do wykonywania zadań wynikających z obowiązków państwa gospodarza. Proces dostosowania systemu obronnego RP do zadań HNS został zapoczątkowany jeszcze przed przyjęciem naszego państwa do NATO. Stanowiło to potwierdzenie oraz wskaźnik rangi i znaczenia przedmiotowej problematyki, zarówno dla systemu obronnego państwa, jak i zdolności obronnych sojuszu. Wykonywanie zadań ujętych w wymaganiach celu TG-4123 Wsparcie państwa-gospodarza, a więc w okresie przedakcesyjnym, pozwalało osiągać zasadniczy cel, który polegał na przygotowaniu infrastruktury do przyjęcia wojsk sojuszniczych i obejmował wiele przedsięwzięć na lotniskach, w portach, składach czy też budowę instalacji paliwowych. Każdemu przyjętemu przez Polską zobowiązaniu, związanemu z członkostwem w NATO, oraz problematyce zadań wynikających z obowiązku państwa gospodarza nadano duże znaczenie. Podpisanie Traktatu Północnoatlantyckiego miało wymiar formalny i symboliczny, podczas gdy znalezienie się w gronie pełnoprawnych członków sojuszu wymagało spełnienia wielu warunków. Nasze członkostwo w sojuszu nie oznacza jedynie otrzymania gwarancji bezpieczeństwa, przede wszystkim powinno być rozumiane jako proces ciągłego wypełniania określonych zobowiązań. Poza realizacją wielu przedsięwzięć, takich jak dostosowanie struktur dowodzenia do wymagań sojuszu i osiągnięcie wielu standardów umożliwiających sprawne działanie naszych sił zbrojnych w środowisku wielonarodowym, należało również podjąć wysiłek zapewniający przygotowanie systemu obrony RP do wykonywania zadań wynikających z obowiązków państwa gospodarza. W dalszych działaniach nad wypracowywaniem rozwiązań systemowych w dziedzinie HNS zaangażowano wiele komórek, zarówno pionu resortu obrony narodowej, jak i resortów cywilnych, związanych z takimi działami gospodarki narodowej, jak: transport, gospodarka morska, gospodarka wodna, finanse publiczne i inne. Zasadnicze decyzje w tej dziedzinie, podjęte podczas posiedzenia Rady Ministrów 17 i 18 lipca 2001 roku, zawarto w Protokole ustaleń nr 28/ Miały one źródło w opracowanej Koncepcji wykonania przez MON oraz inne organa administracji rządowej zadań wynikających z obowiązków państwa-gospodarza. Zgodnie z ustaleniami przyjętymi przez Radę Ministrów: minister obrony narodowej jest odpowiedzialny za koordynację całokształtu działań podejmowanych przez organy administracji rządowej oraz ogólny nadzór nad wykonaniem zadań HNS w państwie; organy administracji państwowej są zobowiązane do wykonywania przedsięwzięć przygotowawczych, zapewniających sprawne spełnianie przez Rzeczpospolitą Polską obowiązków państwa gospodarza (fot. 1); ministrowie kierujący właściwymi działami administracji rządowej oraz wojewodowie są zo- przegląd logistyczny 2011/04

7 Andrzej Pindor Fot. 1. Samolot Luftwaffe w trakcie podchodzenia do lądowania na lotnisku w Szczecinie bligowani do podjęcia czynności przygotowawczych, planistycznych i sprawowania nadzoru nad funkcjonowaniem elementów narodowych zasobów obronnych przewidzianych do wykonywania zadań HNS (fot. 2). W ślad za postanowieniami Rady Ministrów w 2001 roku opracowano Decyzję Nr 260/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 25 października 2001 r. w sprawie wdrożenia w resorcie Obrony Narodowej koncepcji realizacji zadań wynikających z obowiązków państwa-gospodarza oraz państwa wysyłającego (HNS) 2. Organizację i koordynację zadań, wynikających z obowiązków państwa gospodarza, realizowali: szef Generalnego Zarządu Logistyki P-4 (GZL P-4) w odniesieniu do spraw związanych z planowaniem i realizacją zadań HNS, z jednoczesnym pełnieniem funkcji pełnomocnika ministra obrony narodowej ds. HNS; dyrektor Departamentu Polityki Obronnej MON (DPO MON) w odniesieniu do problematyki HNS, dotyczącej pozamilitarnej części systemu obronnego państwa, określonej przez pełnomocnika MON ds. HNS. Struktura organizacyjna O randze nadanej problematyce państwa gospodarza świadczy również fakt stworzenia funkcji pełnomocnika ministra obrony narodowej ds. HNS. Jako pierwszy w historii SZRP pełnił ją admirał Roman Krzyżelewski, ówczesny szef GZL P-4. Decyzja ta obligowała jednocześnie do stworzenia odpowiednich struktur, to znaczy komórek wewnętrznych, które zapewniały wykonywanie zadań HNS. Nie należy pominąć faktu, iż duże znaczenie w tworzeniu systemu, obejmującego, między innymi, budowę odpowiednich struktur, miały pierwsze, prowadzone na tak dużą skalę przez NATO, ćwiczenia z wojskami na terytorium RP pk.,,strong Resolve W celu sprawdzenia, między innymi, przyjętych rozwiązań dotyczących zadań HNS wykony- 2 Dz. Urz. MON 2001 nr /04 przegląd logistyczny

8 SYSTEM ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO By działać razem wanych w SZRP oraz wniosków wynikających z tych ćwiczeń, wdrożono następującą strukturę organizacyjną: w Generalnym Zarządzie Logistyki P-4: Oddział Interoperacyjności Logistycznej i Wsparcia Państwa-Gospodarza (OILiWPG) komórka wykonawcza, umożliwiająca pełnomocnikowi MON ds. HNS koordynowanie, planowanie, organizowanie i wykonywanie zadań; w Wojskach Lądowych: Oddział HNS (usytuowany w strukturze Logistyki Dowództwa Wojsk Lądowych), oddziały zabezpieczenia funkcji państwa gospodarza (w strukturach dowództw okręgów wojskowych), wojewódzkie sztaby wojskowe (WSzW) i wojskowe komendy uzupełnień (WKU), dowództwa garnizonu i doraźnie wyznaczane jednostki wojskowe (głównie logistyczne), komendy poligonów wojskowych. Struktury organizacyjne, powołane do wykonywania zadań HNS na szczeblu Dowództwa Wojsk Lądowych, planowały i koordynowały wsparcie wojskowe i cywilne w czasie pokoju, kryzysu i wojny dla sił sojuszniczych, których rozmieszczanie lub przemieszczanie było zabezpieczane przez jednostki organizacyjne, podległe dowódcy Wojsk Lądowych, na podstawie wytycznych, rozkazów i zawartych porozumień między państwami lub dowódcami NATO: 1. W Siłach Powietrznych: Oddział Wsparcia Państwa-Gospodarza i Mobilizacji Materiałowej (w strukturze Logistyki Sił Powietrznych), wydziały wsparcia państwa gospodarza i mobilizacji materiałowej (w korpusach obrony powietrznej). Wykonywały one podobne zadania jak komórki organizacyjne na szczeblu Dowództwa Wojsk Lądowych. 2. W Marynarce Wojennej: Wydział Interoperacyjności Logistycznej i HNS (w Logistyce MW), punkty kontaktowe HNS (na poszczególnych szczeblach dowodzenia). 3. W Żandarmerii Wojskowej punkty kontaktowe HNS, utworzone w Komendzie Głównej ŻW i w oddziałach. Żandarmeria Wojskowa była i jest w stanie wykonywać zadania z obszaru będącego w jej kompetencji odnoszącego się do problematyki HNS. Zmieniająca się sytuacja polityczna na świecie, pojawiające się nowe zagrożenia oraz zmiany strukturalno-organizacyjne w sojuszu nie pozwalają również na bezczynność w odniesieniu do dostosowania się SZRP do powstających nowych uwarunkowań. W ślad za zmianami strukturalno-organizacyjnymi w naszych siłach zbrojnych ewoluowała również struktura komórek odpowiedzialnych za zadania HNS. System narodowy Organizacja systemu narodowego tworzonego na potrzeby HNS pozostaje niezmieniona. Obejmuje ona niezbędne elementy systemu obronnego RP (podsystem kierowania obronnością, militarny oraz pozamilitarny), a wykonywanie zadań w jego ramach odbywa się na trzech poziomach funkcjonalnych: politycznym, planistycznym i wykonawczym. Na każdym z nich zakres zadaniowy określonych organów wynika z ich właściwości w tym systemie: poziom polityczny obejmuje uprawnione organy państwa, które w ramach swoich kompetencji współuczestniczą w budowaniu sojuszniczych instrumentów zaufania, tworzeniu warunków prawnych do realizacji przyjmowanych przez RP zobowiązań międzynarodowych oraz kierują wykonywaniem zadań. Przejawia się to, między innymi, we współuczestniczeniu w opracowywaniu, uzgadnianiu i zawieraniu wielostronnych i bilateralnych porozumień ogólnych. Zadania te mogą być wykonywane, na przykład, przez powoływanie międzyresortowych zespołów eksperckich w celu wypracowania końcowej treści danego porozumienia. Nadrzędną i koordynującą rolę odgrywa minister obrony narodowej przez podległe mu komórki organizacyjne; poziom planistyczny obejmuje w szczególności elementy podsystemu militarnego. Koordynatorem całokształtu działań podejmowanych na tym poziomie jest pełnomocnik ministra obrony narodowej do spraw HNS. Do zasadniczych zadań na tym poziomie zalicza się: planowanie niezbędnych przedsięwzięć umoż- przegląd logistyczny 2011/04

9 NOTATKA W dalszej części artykułu chciałbym zaznaczyć najważniejsze przedsięwzięcia mijającego dziesięciolecia, pozwalające ocenić dotychczasowy dorobek, mający niemały wpływ na doskonalenie systemu HNS i wypracowywanie nowych rozwiązań. liwiających wykonywanie obowiązków państwa gospodarza, utrzymywanie baz danych o możliwościach udzielania wsparcia na rzecz sił zbrojnych państw wysyłających i dowództw NATO, przebywających na terytorium RP oraz o możliwościach uzyskania wsparcia na rzecz wojsk własnych, przebywających poza terytorium kraju, przygotowywanie i realizację niezbędnych porozumień międzynarodowych, a także opracowywanie analiz, ocen i propozycji, dotyczących organizacji i funkcjonowania systemu HNS w RP. Jednocześnie elementy podsystemu pozamilitarnego, w ramach prowadzonego planowania obronnego, uwzględniają zadania, które wynikają z obowiązków państwa gospodarza w planowaniu operacyjnym i programowaniu obronnym; poziom wykonawczy obejmuje wytypowane jednostki Sił Zbrojnych RP poziomu taktycznego, wyznaczone do wykonywania zadań państwa gospodarza, terenowe organy administracji wojskowej, organy administracji publicznej oraz inne pozamilitarne ogniwa systemu obronnego. Koordynatorem całokształtu przedsięwzięć na tym poziomie są komórki organizacyjne poziomu operacyjnego Sił Zbrojnych RP, wykonujące zadania wsparcia przez państwo gospodarza. Do zasadniczych zadań na tym poziomie zalicza się: prowadzenie baz danych o zasobach przewidywanych do użycia w trakcie wykonywania zadań HNS, udział w szczegółowym planowaniu zabezpieczenia operacji (ćwiczenia) w zakresie wsparcia udzielanego przez państwo gospodarza oraz praktyczną realizację zadań wsparcia na rzecz wojsk sojuszniczych, wynikających z zawartych porozumień i przygotowanych planów. Organy administracji publicznej wykonują zadania HNS ujęte w operacyjnych planach funkcjonowania, odpowiednio: działów administracji rządowej i województw oraz wynikające z zawartych porozumień. Kluczowe dla systemu HNS były ćwiczenia pk. Strong Resolve 2002 (SR02). Pozwoliły one Efekt SR02 Należy podkreślić, iż uzyskane oceny były możliwe dzięki ogromnemu zaangażowaniu wszystkich szczebli organizacyjnych wojsk oraz dobrej współpracy z resortami cywilnymi. Ćwiczenia pozwoliły zweryfikować i poznać rzeczywiste możliwości państwa, zidentyfikować braki i wypracować kierunki dalszych działań w tworzeniu systemu HNS. nie tylko zweryfikować przyjęte i wyszczególnione powyżej założenia, sprawiły również, że Siły Zbrojne RP i Polska, jako nowy członek sojuszu północnoatlantyckiego, zdobyły duże uznanie i umocniły swoją wiarygodność militarną i polityczną. Na podstawie meldunku pełnomocnika MON ds. HNS, złożonego ministrowi obrony narodowej z zakończonej konferencji, poświęconej podsumowaniu ćwiczeń SR02, w wystąpieniach wszystkich dowódców komponentów wojsk biorących w nich udział podkreślano dobrą współpracę z Polską i sygnalizowano, że jeszcze nigdy w historii ćwiczeń NATO nie wykorzystywano wsparcia w ramach państwa gospodarza w tak dużym stopniu. Ówczesny wiceadmirał Cutler Dawson, dowódca Floty Uderzeniowej Atlantyku, jednocześnie dowódca Sił Pokojowych, podczas omówienia ćwiczeń w scenariuszu Reagowania kryzysowego (CRO) podkreślił, że źródłem sukcesu było dobre i ostrożne planowanie, szczegółowe przygotowania oraz wykonywane z ogromną wolą wsparcie ze strony państwa gospodarza Polski. W podobnym duchu wystąpił zastępca szefa obrony Danii generał pułkownik Hans Jesper Helsø, podkreślając ogromny wysiłek i skuteczność Polski w realizacji zadań państwa gospodarza. Doskonalenie systemu Nasuwa się kolejne pytanie: czy po takim świadectwie, wystawionym przez sojuszników, należało coś zmieniać i w jakim kierunku zmierzać w doskonaleniu systemu HNS? W celu pewnych uregulowań prawnych, dotyczących zadań HNS w relacjach z dowództwami 2011/04 przegląd logistyczny

10 SYSTEM ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO By działać razem ANDRZEJ PINDOR Fot. 2. Żołnierze francuscy w trakcie opuszczania portu lotniczego w Szczecinie NATO, w 2003 roku zainicjowano proces opracowania Stałego porozumienia ogólnego (MOU) w sprawie udzielenia wsparcia przez państwo gospodarza sojuszniczym siłom zbrojnym wykonującym zadania na terytorium RP lub wspieranym z tego terytorium. Projekt porozumienia, po przeprowadzeniu uzgodnień międzyresortowych, przesłano do dowództw strategicznych w celu dalszych uzgodnień. Wdrożono etatowe struktury HNS w Dowództwie Wojsk Lądowych i dowództwach okręgów wojskowych. Zbudowano system punktów kontaktowych HNS, który obejmował komórki organizacyjne MON, dowództwa rodzajów sił zbrojnych, dowództwa okręgów wojskowych oraz wojewódzkie sztaby wojskowe, a także ministerstwa cywilne i województwa. Aby przygotować kadrę do wykonywania zadań HNS, opracowano koncepcję szkolenia zatytułowaną Przygotowanie kadry SZRP do realizacji zadań wynikających z obowiązków państwa-gospodarza oraz państwa wysyłającego. Kontynuowano także prace nad budową centralnej bazy danych HNS (CBD HNS), zorganizowano system gromadzenia informacji na potrzeby HNS, obejmujący RSZ i OW oraz instytucje cywilne. Opracowano założenia do systemu informatycznego Centralna baza danych na potrzeby HNS i rozpoczęto jego budowę. W roku 2004, zgodnie z decyzją ministra obrony narodowej, utworzono Narodowe Centrum Koordynacji HNS na czas,,w (NCK HNS), stanowiące element narodowego systemu HNS i przeznaczone do koordynacji i planowania całości przedsięwzięć wsparcia na rzecz sił wzmocnienia w okresie zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny. W ramach celu NATO opracowano i przesłano do zainteresowanych stron Katalog możliwości HNS, z przeznaczeniem głównie dla planistów dowództw NATO i państw członkowskich, jako narzędzie pomocnicze przy opracowywaniu pla- 10 przegląd logistyczny 2011/04

11 nów operacji, przygotowywaniu i prowadzeniu ćwiczeń oraz prowadzeniu negocjacji z dowództwami i państwami NATO w dziedzinie udzielania wsparcia wynikającego z zadań państwa gospodarza. Wojskowa Akademia Techniczna oraz Akademia Obrony Narodowej zorganizowała i przeprowadziła pięć dziesięciodniowych kursów z dziedziny HNS z kadrą i pracownikami wojska zajmującymi się tą problematyką. W ich ramach przeszkolono 65 osób. Zainicjowany w 2004 roku cykl kursów na temat wsparcia państwa gospodarza na stałe wpisał się w coroczne zamierzenia szkoleniowe organizowane w Akademii Obrony Narodowej. W relacjach międzynarodowych zainicjowano udział w posiedzeniach Komitetu Sterującego Narodowych Dowódców Terytorialnych (NTCC) i na podstawie załącznika narodowego do Wytycznych narodowych dowódców terytorialnych w sprawie zabezpieczenia wsparcia przez państwo-gospodarza Polska została przyjęta w poczet jego stałych członków. Pierwszy dokument o charakterze instrukcji, wprowadzony do użytku w Siłach Zbrojnych RP, zgodnie z Rozkazem WP Nr 54/Log./P4 Szefa Sztabu Generalnego z dnia 23 lutego 2004 r. i opracowany przez zespół autorski pod przewodnictwem szefa GZL P-4, był zatytułowany Zasady i procedury realizacji w Siłach Zbrojnych RP zadań wsparcia przez państwo-gospodarza DD/ W roku 2005 kluczowe znaczenie dla systemu HNS miało zawarcie, na podstawie uchwały Rady Ministrów nr 200/2005 z dnia 28 lipca 2005 r., Porozumienia ogólnego między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Naczelnym Dowództwem Połączonych Sił Zbrojnych NATO w Europie oraz Kwaterą Naczelnego Dowódcy NATO do spraw Transformacji w sprawie zapewnienia wsparcia przez państwo-gospodarza dla operacji NATO prowadzonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Porozumienie to określa zasady i metody planowania wsparcia przez państwo gospodarza, zakres i procedury odpowiedzialności finansowej do zapewnienia warunków niezbędnych do szybkiego wejścia sił dowodzonych przez NATO lub Reorganizacja Koniec 2006 roku to zmiany organizacyjno- -strukturalne w SZRP, a tym samym i w systemie HNS. Utworzenie Zarządu Planowania Logistyki P-4, jako spadkobiercy Generalnego Zarządu Logistyki P-4, wiąże się również ze zmianą nazwy komórki odpowiedzialnej za HNS w SGWP. W miejsce Oddziału Interoperacyjności Logistycznej i Wsparcia Państwa-Gospodarza powstaje Oddział Interoperacyjności Logistycznej i HNS w zmienionym składzie i z nowymi wyzwaniami. Z końcem roku następuje również zmiana na stanowisku pełnomocnika ministra obrony narodowej ds. HNS gen. dyw. Krzysztofa Juńca zastępuje, obejmując jednocześnie stanowisko szefa ZPL P-4, gen. bryg. Krzysztof Szymański. dla sił wspieranych z Polski podczas operacji i ćwiczeń natowskich. Stałe porozumienie ogólne odgrywa szczególne znaczenie w okresie zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa. W znacznym stopniu skraca i upraszcza procedury związane z przygotowaniem Polski do przyjęcia sił NATO, ułatwia także sprawny tranzyt tych sił, spieszących z pomocą do innych państw, na których terenie ma być prowadzona operacja sojuszu. W czasie szkolenia personelu wykonującego zadania HNS Departament Polityki Obronnej (DPO) zorganizował i przeprowadził konferencję i warsztaty (fot. 3) poświęcone przygotowaniom pozamilitarnych struktur państwa do zadań wynikających z funkcji państwa gospodarza. Uczestniczyli w nich, spoza resortu obrony narodowej, przedstawiciele Ministerstwa Infrastruktury, Spraw Wewnętrznych i Administracji, Środowiska, Finansów, Zdrowia, urzędów wojewodów (zespołów kryzysowych, komend wojewódzkich policji, straży pożarnej, urzędów marszałkowskich, wojewódzkich sztabów wojskowych i oddziałów straży granicznej z Pomorskiego Okręgu Wojskowego). W ramach zgrywania Narodowego Centrum Koordynacji HNS na czas,,w przeprowadzono w kwietniu i październiku szkolenia, których celem było zapoznanie obsady centrum z bazą 2011/04 przegląd logistyczny 11

12 SYSTEM ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO By działać razem mobilizacyjną jednostki formującej, funkcjonowaniem systemu HNS w Polsce, organizacją i działaniem NCK HNS czasu,,w, zadaniami osób funkcyjnych na stanowiskach oraz sprawdzenie aktualności adresów. W okresie dostosowania prawa znowelizowano Decyzję Nr 260/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 25 października 2001 r. w sprawie wdrożenia w resorcie Obrony Narodowej koncepcji realizacji zadań wynikających z obowiązków państwa-gospodarza oraz państwa wysyłającego (HNS) i opracowano decyzję nr 344/MON ministra obrony narodowej z 17 października 2005 r. 3. Nowelizacja miała charakter porządkujący w związku z zaistniałymi w resorcie obrony narodowej zmianami organizacyjno-kompetencyjnymi, takimi jak powstanie nowych jednostek organizacyjnych biorących udział w wykonywaniu zadań wynikających z obowiązków państwa gospodarza, na przykład Dowództwa Operacyjnego, oraz zmianami nazw i zadań niektórych komórek organizacyjnych MON. Ponadto decyzja implementuje na grunt narodowy zasadnicze postanowienia ze zaktualizowanej Sojuszniczej doktryny i procedur połączonego wsparcia przez państwo-gospodarza (AJP-4.5). W 2006 roku do jednych z zasadniczych przedsięwzięć należy zaliczyć opracowanie, w ramach przyjętego przez Polskę zobowiązania wynikającego z wymogów Celu edycji 2004, zaktualizowanej wersji Katalogu możliwości wsparcia przez państwo-gospodarza (HNS), zawierającej informacje o wojskowym i cywilnym potencjale wsparcia możliwym do udostępnienia dla krajów wysyłających swoje siły zbrojne do Polski. Na podkreślenie zasługuje zorganizowanie w 2006 roku przez Departament Polityki Obronnej konferencji pt. Rola i miejsce administracji publicznej w realizacji zadań wynikających z obowiązków państwa-gospodarza (HSN) z udziałem przedstawicieli Dowództwa Wojsk Lądowych, Dowództw Śląskiego i Pomorskiego Okręgu Wojskowego, Ministerstwa Transportu i Budownictwa, Ministerstwa Zdrowia, Ministerstwa Środowiska, Komendy Głównej Policji, Komendy Głównej Straży Granicznej oraz urzędów wojewódzkich, urzędów marszałkowskich, wojewódzkich komend policji, wojewódzkich Fot. 3. Pokaz logistycznego stanowiska dowodzenia podczas warsztatów poświęconych przygotowaniom pozamilitarnych struktur państwa do wykonywania zadań wynikających z funkcji państwa gospodarza (HNS) sztabów wojskowych, oddziałów straży granicznej z dziewięciu województw rozmieszczonych na obszarze odpowiedzialności Śląskiego Okręgu Wojskowego. Oprócz wymiernych korzyści szkoleniowych istotnym rezultatem konferencji było zainicjowanie prac nad wypracowaniem modelu wykonywania zadań HNS na rzecz sił sojuszniczych w województwie, w tym określenie zasad współdziałania Sił Zbrojnych RP z administracją publiczną na poziomie wykonawczym narodowego systemu HNS. Po konferencji wydano publikację Towarzystwa Wiedzy Obronnej z kompendium wiedzy na temat organizacji i funkcjonowania narodowego systemu HNS. Jej odbiorcami były głównie urzędy wojewódzkie i powiatowe oraz inne organy administracji zespolonej i niezespolonej w województwach. Na podkreślenie zasługuje zorganizowanie, po raz pierwszy w Polsce, w Krakowie od 25 do 27 września 2007 roku, konferencji Komitetu Koordynacyjnego Narodowych Dowódców Terytorialnych (NTC SC), w której wzięło udział 25 przed- 3 Dz. Urz. MON 2005 nr przegląd logistyczny 2011/04

13 stawicieli z siedemnastu państw. Ćwiczenia pk. Compact Green 07, organizowane przez Dowództwo Wojsk Lądowych ( r.) oraz Noble Mariner 07, zabezpieczane przez Dowództwo Marynarki Wojennej to zasadnicze przedsięwzięcia stanowiące sprawdzian dla wykonywanych zadań wsparcia przez państwo gospodarza. W kwietniu i październiku 2007 roku przeprowadzono szkolenie obsady Narodowego Centrum Koordynacji HNS, a w czerwcu odbył się organizowany przez Akademię Obrony Narodowej kolejny kurs specjalistyczny Planowanie i realizacja funkcji państwa-gospodarza oraz państwa wysyłającego, w którym uczestniczyło dwudziestu słuchaczy. W ramach przygotowania operatorów na potrzeby funkcjonowania centralnej bazy danych HNS, we współdziałaniu z Centrum Informatyki i Łączności, zorganizowano (dwukrotnie w październiku) szkolenia użytkowników Encyklopedii kwestionariusza opisu zasobów, w których udział wzięły 32 osoby z komórek i jednostek organizacyjnych Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych, Wojsk Lądowych, Sił Powietrznych i Marynarki Wojennej. ARCHIWUM AUTORA Wymiana doświadczeń Od 17 do 21 listopada 2008 r. delegacja ZPL P-4 przebywała Gruzji w ramach Planu wojskowej współpracy dwustronnej pomiędzy Polską a Gruzją. Założeniem było przeprowadzenie konsultacji na temat budowy zdolności do wykonywania zadań wynikających z obowiązków państwa gospodarza zgodnie ze standardami NATO. Podczas trzydniowych prac delegacja polska udostępniła stronie gruzińskiej informacje na temat funkcjonowania w SZRP systemu logistycznego oraz ogólnego zarysu dalszego jego rozwoju, funkcjonowania systemu HNS oraz transportu i ruchu wojsk. Strona gruzińska zaprezentowała sposób funkcjonowania i kierunki dalszej transformacji systemu logistycznego, transportu i ruchu wojsk oraz systemu HNS. W roku 2008 zaszła istotna zmiana dotycząca funkcjonowania systemu HNS w Polsce, spowodowana zmianami organizacyjnymi w Ministerstwie Obrony Narodowej, gdzie między innymi zlikwidowano stanowiska kilku pełnomocników ministra obrony narodowej, w tym stanowisko pełnomocnika ds. HNS. Pociągnęło to konieczność podjęcia działań mających na celu opracowanie propozycji rozwiązań formalnoprawnych, zapewniających wykonywanie przez Polskę zadań wynikających z obowiązku państwa gospodarza i państwa wysyłającego. Aby zachować i utrzymać spójny system HNS, sprawną koordynację współpracy między siłami zbrojnymi i elementami pozamilitarnego systemu obronnego, wywiązywanie się z obowiązków państwa gospodarza w układzie sojuszniczym oraz dokonanie jak najmniejszych zmian strukturalno-organizacyjnych, w resorcie obrony narodowej opracowano Decyzję nr 531/MON z dnia 1 grudnia 2008 r. w sprawie funkcjonowania w resorcie obrony narodowej systemu realizacji zadań wynikających z obowiązków państwa-gospodarza oraz państwa wysyłającego 4. Zastąpiła ona dotychczasową decyzję nr 260/ MON z 25 października 2001 r. Zgodnie z nową decyzją, całość spraw HNS pozostała w Za- 4 Dz. Urz. MON 2008 nr /04 przegląd logistyczny 13

14 SYSTEM ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO By działać razem ANDRZEJ PINDOR Fot. 4. Marsz kolumny logistycznej Bundeswehry na COSP WL Drawsko Pomorskie rządzie Planowania Logistyki P-4, pełniącym w dalszym ciągu funkcję Centralnego Punktu Kontaktowego HNS. Na podkreślenie zasługuje opracowanie (w 2008 r.) kolejnej wersji dokumentu DD/ Uwarunkowania, założenia i procedury realizacji zadań wsparcia przez państwo-gospodarza, dotyczącego problematyki HNS. Celem nowelizacji było zapewnienie wszystkim uczestnikom procesu planowania i realizacji zadań wynikających z obowiązków państwa gospodarza możliwości korzystania z jednolitych procedur i wzorów dokumentów w ramach operacji NATO i UE, jak również w operacjach innych niż prowadzonych pod dowództwem tych organizacji. W dokumencie przedstawiono narodowe i międzynarodowe uwarunkowania dotyczące zadań HNS oraz założenia i procedury ich planowania i wykonywania. Dużą uwagę zwrócono na zasady opracowywania dokumentów planistycznych oraz procedury związane z przemieszczeniem wojsk sojuszu przez terytorium RP, ze szczególnym uwzględnieniem kwestii finansowania dostarczanego wsparcia oraz jego rozliczania. Po raz kolejny na Wydziale Strategiczno- -Obronnym Akademii Obrony Narodowej przeprowadzono kurs specjalistyczny Planowanie i realizacja funkcji państwa-gospodarza oraz państwa wysyłającego, w którym uczestniczyło 19 oficerów skierowanych przez Inspektorat Wsparcia Sił Zbrojnych, Dowództwo Sił Powietrznych, Dowództwo Wojsk Lądowych, Dowództwo Marynarki Wojennej, Komendę Główną Żandarmerii Wojskowej, Szefostwo Transportu i Ruchu Wojsk oraz przedstawicieli pozamilitarnych struktur obronnych, to znaczy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Ministerstwa Środowiska. W maju, zgodnie z Planem zasadniczych przedsięwzięć Ministerstwa Obrony Narodowej na 2008 r., przeprowadzono szkolenie obsady eta- 14 przegląd logistyczny 2011/04

15 towej Narodowego Centrum Koordynacji HNS, którego tematem była Organizacja i działanie Narodowego Centrum Koordynacji HNS czasu,,w. Do jego zasadniczych celów należy zaliczyć zapoznanie stanu osobowego NCK HNS czasu W z funkcjonowaniem systemu HNS w RP, organizacją i działaniem NCK HNS czasu,,w, zadaniami osób na stanowiskach oraz metodyką wypracowania koncepcji udzielania wsparcia HNS siłom sojuszu. W kolejnym roku, to znaczy 2010, po raz pierwszy w tak szerokim stopniu było widoczne zaangażowanie przedstawicieli logistyki naszych sił zbrojnych, zarówno w konferencjach przygotowawczych, jak i ćwiczeniach pk. Baltic Host 10, organizowanych przez państwa bałtyckie i będących typowymi ćwiczeniami realizującymi zagadnienia HNS. Zasadniczym celem ćwiczeń było doskonalenie zdolności państw bałtyckich do skoordynowanego planowania i wykonywania zadań wsparcia przez państwo gospodarza. Siły Zbrojne RP reprezentowało podczas ćwiczeń pięciu przedstawicieli logistyki i w ramach przyjętej struktury organizacyjnej ćwiczeń trzech oficerów objęło stanowiska w Deployable Joint Staff Element (DJSE), w tym stanowisko szefa J4. Kolejnych dwóch oficerów SZRP weszło do Zespołu Oceny. Aby wdrożyć nowe rozwiązania informatyczne na potrzeby zadań HNS, Departament Informatyki i Telekomunikacji (DIiT) wraz z Zarządem Panowania Logistyki P-4 podjął działania mające na celu wybór systemu oraz wykonawcy, który przygotowałby odpowiednie rozwiązanie i wdrożył je zgodnie z opracowanym Zadaniem projektowym i projektem koncepcyjnym SI CBD HNS. W tym celu, po dokonaniu wstępnych analiz i rozpoznania rynku, zaproszono do rozmów trzy firmy zewnętrzne: Eurotronic, Esaprojekt i Microsoft, którym przedstawiono ogólne wymagania. Wdrożone w 2010 roku procedury tranzytowe umożliwiły sprawne zabezpieczenie 34 tranzytów przemieszczających się przez terytorium RP, zarówno wojsk państw członkowskich sojuszu, jak i niebędących członkami NATO. Kolejną coroczną konferencję HNS, która odbyła się 1 2 grudnia 2010 roku, po raz pierwszy w siedzibie Inspektoratu Wsparcia w Bydgoszczy, przeprowadził Zarząd Planowania Logistyki P-4 we współpracy z Inspektoratem Wsparcia Sił Zbrojnych. Jej tematem było Funkcjonowanie systemu HNS w jednostkach organizacyjnych MON i elementach pozamilitarnych systemu obronnego kraju oraz realizacja przez nie zadań wynikających z obowiązku państwa- -gospodarza. Udział w konferencji wzięli, między innymi: zastępca szefa ZPL P-4, przedstawiciele Inspektoratu Wsparcia SZ, Oddziału Interoperacyjności Logistycznej i HNS, Departamentu Strategii i Planowania Obronnego, Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych Dowództwa Rodzajów Sił Zbrojnych, Dowództwa Garnizonu Warszawa, Dowództwa Operacyjnego Sił Zbrojnych, Inspektoratu Wojskowej Służby Zdrowia, Komendy Głównej Żandarmerii Wojskowej, Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Ministerstwa Infrastruktury, Spraw Wewnętrznych i Administracji, Środowiska, Zdrowia, Finansów, Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Skarbu Państwa. Zabezpieczenie tranzytów wojsk obcych W 2009 roku, w celu udoskonalenia funkcjonujących rozwiązań systemowych w dziedzinie tranzytów w Zarządzie Planowania Logistyki P-4, we współdziałaniu z Szefostwem Transportu i Ruchu Wojsk Centrum Koordynacji Ruchu Wojsk oraz z właściwymi komórkami resortu obrony narodowej i resortów cywilnych opracowano Procedury zabezpieczenia tranzytów wojsk obcych przez terytorium RP, które systematyzowały zasady organizowania tranzytów. Celem dokumentu było zapewnienie możliwości korzystania z jednolitych procedur i wzorów dokumentów wszystkim uczestnikom procesu planowania i realizacji zadań zabezpieczania tranzytów wojsk obcych (fot. 4). Procedury wdrożono w Siłach Zbrojnych RP rozkazem szefa Sztabu Generalnego WP. Opracowano również i przesłano do odbiorców krajowych (resort obrony narodowej i wybrane ministerstwa 25 instytucji) i zagranicznych (35 dowództw i państw NATO) zaktualizowaną edycję Katalogu możliwości wsparcia przez państwo go- 2011/04 przegląd logistyczny 15

16 SYSTEM ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO By działać razem spodarza. Zawiera on informacje o wojskowym i cywilnym potencjale wsparcia, możliwym do udostępnienia siłom zbrojnym krajów, wysyłających swe wojska do Polski i służy do wykorzystania przy opracowywaniu planów operacji, przygotowaniu i prowadzeniu ćwiczeń oraz negocjacjach z dowództwami i państwami NATO, dotyczących udzielania wsparcia wynikającego z zadań państwa gospodarza. Wersja elektroniczna Katalogu zapewnia szybki i łatwy dostęp do informacji oraz obu wersji językowych (polskiej i angielskiej). Zostało to zweryfikowane podczas prac planistycznych prowadzonych przez operatorów w Kwaterze Głównej Połączonych Sił Zbrojnych w NATO (Supreme Headquarters Allied Powers Europe SHAPE) i dowódcę Sił Połączonych (Joint Force Commander JFC) w Brunssum. Współpracę z partnerem amerykańskim zakończono podpisaniem Zestawienia potrzeb (Statement of Requirements SOR) amerykańskiego 21 Dowództwa Wsparcia na Teatrze (21 TSC), które odnosiło się do zabezpieczania transportów ładunków amerykańskich na terytorium RP. Zakończenie W dotychczasowym funkcjonowaniu systemu HNS nie sposób pominąć przedsięwzięć realizowanych i planowanych do wykonania w roku Do najistotniejszych należy zaliczyć udział w: planowaniu, przygotowaniu i realizacji wsparcia przez państwo gospodarza na rzecz ćwiczeń pk. Allied Reach 11 ; pracach Zespołu do spraw Utworzenia na Terytorium RP Wielonarodowego Centrum Policji Wojskowej; szkoleniu obsady Narodowego Centrum Koordynacji HNS w ramach treningu sztabowego Wiosna 2011 ; planowaniu i realizacji wielonarodowych ćwiczeń pk. Baltic Host 11 ; rozpoczęciu prac nad nowelizacją Doktryny wsparcia przez państwo-gospodarza DD 4.5 (A); pracach Komitetu Narodowych Dowódców Terytorialnych oraz Komitetu Koordynującego Narodowych Dowódców Terytorialnych (NTCSC); pracach Resortowego Zespołu ds. 3 NSB w Bydgoszczy; pracach wdrożeniowych systemu informatycznego na potrzeby HNS w komórkach i jednostkach organizacyjnych resortu obrony narodowej; pracach zespołu kontrolnego przygotowań obronnych w pozamilitarnym ogniwie operacyjnym (POO). Wyszczególnione zamierzenia to niewątpliwie jedynie część przedsięwzięć wykonywanych w ciągu dziesięciu lat istnienia systemu HNS w naszym kraju. Nie sposób wymienić je wszystkie, czy to ze względu na dużą liczbę, czy też na znaczenie. Najlepszym weryfikatorem przyjętych założeń jest sprawdzian w praktyce w wypadku HNS są to ćwiczenia. Trudno byłoby pokusić się o podanie dokładnej liczby, ale z całą pewnością były to dziesiątki i, co najważniejsze, ich zabezpieczenie było realizowane na najwyższym poziomie. Za czynami stoją jednak ludzie, a tych, często poświęcających swój osobisty czas, nigdy nie brakowało. Wypadałoby wymienić chociaż tych, którzy odegrali w tych latach znaczącą rolę i przyczynili się do budowy i doskonalenia funkcjonowania systemu HNS, ale taka próba mogłaby nie odzwierciedlać prawdy. Z pewnością lista byłaby długa, ale nie dawała pewności, czy wszyscy na niej się znaleźli. Dlatego też wszystkim tym, których zaangażowanie było ponadprzeciętne, należą się szczególne słowa uznania i podziękowania. Z kolei kontynuatorom ich pracy wypada życzyć wytrwałości w dążeniu do wypracowania jak najtrafniejszych rozwiązań, które pozwalałyby stwierdzić, iż Polska zrobiła wszystko, aby w razie konieczności zapewnić niezbędne warunki do zabezpieczenia przyjęcia i funkcjonowania sił sojuszu. Przedsięwzięciem kolejnym, które może przypomnieć o znaczeniu HNS, mogą być planowane do przeprowadzenia w 2013 roku na terytorium RP ćwiczenia pk. Steadfast Jazz I tu pozostaje mieć nadzieję, iż opinie po jego zakończeniu nie będą odbiegały od tych już wspomnianych i odnoszących się do ćwiczeń pk. Strong Resolve przegląd logistyczny 2011/04

17 Ważne ogniwo SYSTEM ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO płk dr inż. Sławomir Olearczyk Departament Strategii i Planowania Obronnego MON Szef Oddziału Koordynacji i Nadzoru Przygotowań Obronnych. Specjalizuje się w problematyce obrony narodowej, szkoleniu obronnym, współpracy cywilno-wojskowej. Administracja publiczna dla obronności państwa Wsparcie jednostek NATO na terytorium Polski zależy od charakteru i rodzaju potrzeb, które będą zgłaszać. Podstawą wiarygodności wzmocnienia obrony kraju przez wojska NATO 1, a więc tego, czego Polska od udziału w sojuszu oczekuje najbardziej, na czym szczególnie jej zależy i o co zabiegała, jest realizacja przedsięwzięć umożliwiających wykonywanie zadań wynikających z obowiązków państwa gospodarza (HNS), czyli stworzenie warunków pozwalających na przyjęcie i wsparcie sił sojuszu na terytorium kraju. Tworzenie warunków Wykonywanie zadań HNS wynika z artykułu 3 Traktatu Północnoatlantyckiego. Zobowiązuje on kraj członkow- 1 B. Balcerowicz: Sojusz a obrona narodowa. Warszawa 1999, s ARCHIWUM BWD 2011/04 przegląd logistyczny 17

18 SYSTEM ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Ważne ogniwo Definicja Obowiązek to konieczność zrobienia czegoś wynikająca z nakazu wewnętrznego (moralnego), administracyjnego, prawnego; to, co należy zrobić z powodu tej konieczności; powinności, lub inaczej zobowiązanie. [Słownik języka polskiego. T. II, Warszawa 2006, s. 418.] ski do utrzymywania i rozwijania indywidualnej zdolności w celu przyjęcia zbiorowej pomocy dla odparcia napaści zbrojnej. O sprawności działania państwa w tej dziedzinie świadczy osiągnięcie interoperacyjności sojuszniczej, to znaczy zdolności do współdziałania z sojusznikami dzięki poznaniu, przyjęciu i wdrożeniu dokumentów składających się na dorobek prawny NATO 2 oraz doktryn. Ponadto wiąże się z odpowiednim zorganizowaniem i doskonaleniem narodowego systemu wsparcia przez wyznaczenie potrzebnych sił i środków, określenie relacji między nimi, ukierunkowanie ich działań i skoordynowanie przedsięwzięć realizowanych przez organy administracji publicznej z aktywnością sił zbrojnych. W tym kontekście można stwierdzić, że o kształcie systemu HNS zdecydowały dokumenty sojusznicze, które określają wspólną politykę i zasady wykonywania zadań. Wynika to z faktu, że w dokumentach tych wskazano, jak należy opracowywać koncepcje, doktryny, struktury oraz procedury zawierania porozumień i sposób dochodzenia do faktycznego świadczenia wsparcia wielonarodowym siłom NATO. Określono w nich także szczegółowy sposób planowania zadań państwa gospodarza. Oparto go na pięcioetapowym procesie planistycznym. Na podstawie analizy tych dokumentów stwierdzono, że do wykonywania wynikających z nich zadań konieczne było włączenie władz państwa, administracji publicznej oraz przedsiębiorców. Ze względu na posiadane kompetencje przyjęto, że będą one uczestniczyć w pracach na wybranych etapach procesu planowania HNS. W związku z tym, od samego początku tworzenia narodowego systemu HNS główny wysiłek skupiono na założeniu, że pozyskanie wzmocnienia będzie możliwe, jeśli zostaną spełnione przez Polskę podstawowe wymogi dotyczące zabezpieczenia przyjęcia i pobytu wojsk NATO (fot.), polegające na przygotowaniu i wdrożeniu: systemu zabezpieczenia przyjęcia i wsparcia, stosownych regulacji prawnych i administracyjnych, infrastruktury stanowiącej bazę dla działań wojsk sojuszniczych, interoperacyjności sił, służb i procedur. Założono przy tym, że zasadnicze znaczenie będzie miało spełnianie wymogów wsparcia cywilnego, między innymi, w dziedzinie zabezpieczenia materiałowego, remontowego, usług, zabezpieczenia medycznego czy transportu. Dlatego przygotowania organów administracji publicznej i uzyskanie potrzebnego z jej strony wsparcia ujęto w kategoriach znaczenia kluczowego. Osiągnięcie zdolności do wykonywania zadań państwa gospodarza stało się więc procesem długotrwałym, wymagającym wysiłków wszystkich struktur i instytucji państwa 3, wymuszającym zaangażowanie na wielu poziomach zarządzania obronnością i w wielu jej sferach. W przygotowaniach obronnych państwa System narodowy, na potrzeby zadań wynikających z obowiązków państwa gospodarza, został stworzony na podstawie założeń przyjętych przez Radę Ministrów 4, która ustaliła że: minister obrony narodowej jest odpowiedzialny za koordynację całokształtu działań, podejmowanych przez organy administracji rządowej oraz ogólny nadzór nad wykonywaniem zadań HNS w państwie; organy administracji państwowej są zobowiązane do wykonywania przedsięwzięć przygoto- 2 Odnosi się to w szczególności do Umowy między Państwami-Stronami Traktatu Północnoatlantyckiego, dotyczącej statusu sił zbrojnych, sporządzonej w Londynie dnia 19 czerwca 1951 roku. DzU 2000 nr 21, poz Pierwszym i to szczególnie istotnym krokiem w tym zakresie była Ustawa z dnia 23 września 1999 r. o zasadach pobytu wojsk obcych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zasadach ich przemieszczania się przez to terytorium (DzU 1999 nr 93, poz. 536 z późn. zm.). 4 Protokół ustaleń Nr 28/2001 z posiedzenia Rady Ministrów w dniach lipca 2001 r. Wyd. Kancelarii Prezesa Rady Ministrów RM przegląd logistyczny 2011/04

19 wawczych, zapewniających sprawne spełnianie przez Rzeczpospolitą Polską obowiązków państwa gospodarza; ministrowie kierujący właściwymi działami administracji rządowej i wojewodowie są zobowiązani do wykonywania czynności przygotowawczych, planistycznych i sprawowania nadzoru nad funkcjonowaniem elementów narodowych zasobów obronnych przewidzianych do zadań HNS. Znaczący postęp w wypełnianiu decyzji rządowej przyniosły zmiany w realizacji powinności obronnych wykonywanych przez organy administracji publicznej i przedsiębiorców. Polegały one na włączeniu zadań HNS do przygotowań obronnych państwa. Główny wysiłek w tej dziedzinie był skierowany na nowelizację działu I ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP w części dotyczącej przeniesienia kompetencji Komitetu Obrony Kraju na Radę Ministrów i inne istotne organy w narodowym systemie obronnym. Zadanie to wykonano przy okazji uchwalenia Ustawy z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym oraz kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej 5. Przekazanie kompetencji Radzie Ministrów wiązało się z potrzebą wydania wielu rozporządzeń wykonawczych, przy których opracowaniu uwzględniono także problematykę HNS. Akty te nałożyły konieczność uwzględniania zadań wynikających z obowiązków państwa gospodarza przy opracowywaniu, na różnych szczeblach wykonawczych administracji publicznej, planów operacyjnych oraz programów obronnych. Ponadto, określono możliwy katalog zadań HNS, który uwzględnia się przy realizacji przedsięwzięć związanych z przygotowaniem na potrzeby obronne transportu, publicznej i niepublicznej służby zdrowia, militaryzacji wytypowanych jednostek organizacyjnych. Podobnymi działaniami objęto również ustawy o charakterze branżowym, umożliwiając w ten sposób realizację wybranych przedsięwzięć HNS. Dotyczyły one, między innymi, regulacji opłat za Zdolność potencjalna sprawność, możność robienia czegoś, zdatność do czegoś. korzystanie z autostrad, portów lotniczych, rozliczania szkód, ochrony środowiska, zapewnienia bezpieczeństwa wojsk oraz problematykę podatków od towarów i usług stosowanych do sił zbrojnych sojuszu. Istotnym założeniem prac legislacyjnych było stworzenie warunków do ujmowania większości tych zadań w planach operacyjnych, jako wydzielonych i zastrzeżonych zasobów obronnych państwa na potrzeby Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej i wojsk sojuszniczych. Zadania obronne wykonywane przez organy administracji publicznej i przedsiębiorców istotnie zwiększono o te związane z HNS. Niezbędne dla dalszych działań stało się więc określenie kierunków zadaniowych, przypisanie ich merytorycznym wykonawcom i ujęcie w dokumentach normatywnych urzędów. Ponadto, aby można je było wykonać, należało stworzyć system ich uruchamiania i koordynowania odpowiednio w dziale administracji rządowej, jak również w województwie. Należy przy tym zaznaczyć, że podział zadań obronnych, stosownie do właściwości organów administracji publicznej i przedsiębiorców w ramach narodowego systemu HNS, został ukierunkowany na stworzenie warunków niezbędnych do przyjęcia sił zbrojnych sojuszu na terytorium państwa oraz zapewnienia im możliwości prowadzenia działań zgodnie z powierzoną misją. Przyjęcie takiego założenia wynikało z faktu, że nakładanie zadań HNS na organy administracji publicznej i przedsiębiorców odbywa się w ramach stanowionego prawa z dziedziny obronności. Trudno bowiem sobie wyobrazić możliwość stworzenia odrębnych regulacji prawnych wyłącznie na potrzeby przygotowań do tylko jednego rodzaju przedsięwzięć obronnych. Potrzeba włączenia zadań HNS do przygotowań obronnych 6 państwa wynikała również z uwarunkowań orga- 5 DzU 2002 nr 156, poz z póź. zm. 6 Postulat ten znalazł odzwierciedlenie w Projekcie założeń projektu ustawy o obronności, który zostały opracowany przez zespół pod kierownictwem dyrektora DSiPO MON w ramach kodyfikacji prawa wojskowego. W projekcie rozdziału: Przygotowania obronne wyszczególniono podrozdział: Wypełnianie zadań państwa- -gospodarza. 2011/04 przegląd logistyczny 19

20 SYSTEM ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Ważne ogniwo przygotowanie infrastruktury logistycznej jest jednym z elementów właściwego funkcjonowania systemu HNS ARCHIWUM AUTORA nizacyjno-wykonawczych, jakie daje ten system. Bowiem, jak podaje jego definicja, stanowi on skoordynowany wewnętrznie zbiór elementów kierowania (polityczno-administracyjnych) i wykonawczych (militarnych i niemilitarnych), a także realizowanych przez te elementy funkcji i procesów oraz zachodzących między nimi relacji (sprzężeń). Tworzą go wszystkie siły i środki przeznaczone do realizacji zadań obronnych, odpowiednio do tych zadań zorganizowane, utrzymywane i przygotowywane 7. Wynika z tego, że stworzony system HNS, który wpisuje się w system obronny państwa, wymusił podjęcie wielu działań, mających na celu dostosowanie kompetencji i zadań organów administracji publicznej i określenie wzajemnych relacji między administracją rządową (w tym także zespoloną i niezespoloną) oraz samorządową w realizacji przygotowań obronnych. Planowanie obronne Jednym z zasadniczych elementów procesu przygotowań obronnych państwa jest planowanie obronne, w którym uwzględniono również zadania HNS. Podstawę do takiego ujmowania wspólnych zadań dało Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 czerwca 2004 r. w sprawie warunków i trybu planowania i finansowania zadań wykonywanych w ramach przygotowań obronnych państwa przez organy administracji rządowej i organy samorządu terytorialnego 8. Określono w nim zasady planowania obronnego, które obejmują wykonywanie, uzgadnianie i aktualizowanie planów operacyjnych, programów obronnych i dokumentów sporządzanych w ramach przeglądów obronnych. Ponadto precyzyjnie zdefiniowano pojęcie zadań wynikających z obowiązków państwa gospodarza, jako cywilną i wojskową pomoc udzielaną przez Rzeczpospolitą Polską w czasie pokoju, kryzysu i wojny sojuszniczym siłom zbrojnym i organizacjom międzynarodowym, które są rozmieszczone, wykonują zadania lub przemieszczają się przez jej terytorium, realizowaną na zasadach określonych w odrębnych przepisach. 7 P. Górski: Planowanie operacyjne funkcjonowania administracji publicznej i przedsiębiorców w warunkach zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny. Warszawa 2004, s DzU 2004 nr 152, poz z późn. zm. 20 przegląd logistyczny 2011/04

21 Szczegółowe zapisy rozporządzenia jednoznacznie wskazują, że w planach operacyjnych sporządzanych przez administrację publiczną określa się zasady współdziałania w wykonywaniu zadań operacyjnych z innymi organami sporządzającymi oraz Siłami Zbrojnymi RP, sojuszniczymi siłami zbrojnymi i organizacjami międzynarodowymi. Oznacza to, że w planowaniu operacyjnym poszczególne organy administracji publicznej otrzymują zadania, które będą uruchamiane na potrzeby sił zbrojnych sojuszu. Należy przy tym zaznaczyć, że są one wynikiem ustalonych wcześniej zakresów zadaniowych, opracowywanych na podstawie zgłoszonych przez Siły Zbrojne RP potrzeb. Sposób ich uruchamiania wynika natomiast z kompetencji organów administracji publicznej dotyczących kierowania sprawami obronności. Na podstawie zaprezentowanej ogólnej charakterystyki zasad planowania obronnego można stwierdzić, że w państwie stworzono warunki do wykonywania zadań obronnych, w tym wynikających z obowiązków państwa gospodarza. Należy przy tym zaznaczyć, że w ramach przygotowań obronnych organy administracji publicznej i przedsiębiorcy wykonują także inne zadania określone w ustawach i wydanych do nich aktach wykonawczych, w których ujmuje się zadania na rzecz sił zbrojnych sojuszu. Daje to podstawę do stwierdzenia, że w związku z podjętymi działaniami dokonano pełnego zespolenia wspólnych działań sfery wojskowej i cywilnej w wykonywaniu zadań HNS. Przejawia się to w: ustaleniu poziomów narodowego systemu, określeniu kompetencji organów administracji publicznej i przedsiębiorców oraz ustaleniu procedur uruchamiania określonych zadań. Kolejnym aspektem, związanym z przygotowaniami do wykonywania zadań HNS w ramach planowania obronnego, jest stworzenie warunków do uruchamiania zadań na rzecz sił sojuszniczych. Odbywa się to w obrębie podsystemu kierowania bezpieczeństwem narodowym, którego zasady działania unormowano w wydanym Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie przygotowania systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym 9. Aktem tym uregulowano aspekty związane z kierowaniem obroną państwa oraz zasady funkcjonowania organów władzy publicznej na stanowiskach kierowania. Elementem, który integralnie wiąże się z kierowaniem zadaniami HNS, jest także kolejność ich uruchamiania w sytuacjach szczególnych. Problematykę tą uregulowano w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 21 września 2004 r. w sprawie gotowości obronnej państwa 10, w którym zapisano, że w razie podwyższania gotowości obronnej państwa wykonuje się zadania przewidziane w Planie reagowania obronnego z uwzględnieniem pierwszeństwa tych na rzecz Sił Zbrojnych RP i wojsk sojuszniczych oraz uruchamiania systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym. Wyznaczanie punktów kontaktowych Do obowiązków administracji publicznej należy zaliczyć posiadanie i utrzymywanie przez państwo gospodarza punktów kontaktowych do spraw HNS. Aby planowanie wsparcia HNS było skuteczne, musi ono angażować wszystkie szczeble dowodzenia i wszystkich właściwych przedstawicieli narodowych. Pomyślne planowanie i staranna koordynacja wysiłków i działań w konsekwencji przynosi maksymalne oszczędności, zarówno czasu przeznaczonego na planowanie, jak i w wydzielanych zasobach. W celu wypełnienia tej zasady konieczne stało się wyznaczenie osób, które dysponują wystarczającymi uprawnieniami do prowadzenia negocjacji między wszystkimi zainteresowanymi stronami i rozmów w imieniu swoich przełożonych. Istotnym elementem działania punktów kontaktowych w administracji publicznej jest ich współpraca z Centralnym Punktem Kontaktowym, dotycząca uzgadniania możliwych do realizacji potrzeb, zgłoszonych przez Dowództwo NATO, jak również uczestnictwo w działaniach połączonych komitetów koordynacyjnych. Potrzeba wyznaczenia punktów kontaktowych wynika z zapisów Doktryny wsparcia państwa gospodarza (AJP 4.5), jednak nie dokonano w niej szczegółowej charakterystyki wymagań, jakim powinien odpowiadać taki punkt. Problem ten nie został również unormowany w wielu wy- 9 Tamże. 10 DzU 2004 nr 219, poz /04 przegląd logistyczny 21

22 SYSTEM ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Ważne ogniwo Efekty Decyzji Nr 531/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 1 grudnia 2008 r. w sprawie funk- W cjonowania w resorcie obrony narodowej systemu realizacji zadań wynikających z obowiązków państwa-gospodarza oraz państwa wysyłającego (Dz. Urz. MON 2008 nr 23, poz. 293) odstąpiono od określenia pełnomocnika, pełnienie funkcji Centralnego Punktu Kontaktowego HNS powierzono szefowi Zarządu Planowania Logistyki P-4 Sztabu Generalnego WP. danych aktach prawnych mówiących o przygotowaniach obronnych państwa, w których uwzględniono zadania na rzecz wykonywania zadań HNS. Okazją do chociaż częściowego uregulowania tego tematu były prace nad opracowywaniem dokumentu narodowego: Doktryna wsparcia przez państwo-gospodarza (DD 4.5) 11, w której zapisano 12, że Centralny Punkt Kontaktowy HNS to organ wewnętrzny państwa, funkcjonujący na szczeblu strategicznym SZ RP odpowiadający za koordynację realizacji zadań wsparcia państwa--gospodarza, wykonywanych przez Rzeczpospolitą Polską na rzecz sił zbrojnych państw wysyłających uczestniczących w operacji (ćwiczeniu) prowadzonej przez NATO na jej terenie. Przeznaczony jest głównie do współpracy z Dowództwami NATO i państwami wysyłającymi, a będąc organem wykonawczym Pełnomocnika MON ds. HNS, koordynuje zadania HNS w układzie zarówno militarnym, jak i pozamilitarnym. Uwzględniając tę definicję oraz wykonywane przez administrację publiczną zadania, związane z przygotowaniami na rzecz wsparcia państwa gospodarza, za zasadne uznano, aby wyznaczenie punktu kontaktowego ds. HNS w urzędach administracji publicznej odbyło się przez wskazanie stanowiska osoby stanowiącej taki punkt, np. dyrektor wydziału bezpieczeństwa i zarządzania kryzysowego. W tym wypadku, po udzieleniu stosownego pełnomocnictwa, punkt kontaktowy spełnia wymagania wskazane w doktrynie narodowej, czyli odpowiada za koordynację zadań wsparcia państwa gospodarza oraz współpracuje z Centralnym Punktem Kontaktowym i właściwymi dowódcami państw wysyłających, jak również wykonuje inne zadania na rzecz wsparcia. Działanie takie umożliwia zunifikowanie tej problematyki w skali całego kraju. Szkolenie Przedstawione działania, które legły u podstaw tworzenia warunków do wykonywania zadań HNS przez organy administracji publicznej, należy uzupełnić o zagadnienie właściwego przygotowania (szkolenia) wszystkich osób biorących w nich udział. Problematyka ta wymaga podejścia szczególnego, ze względu na fakt, że szkolenie organizowane na potrzeby zadań HNS przez organy administracji publicznej jest planowane w ramach szkolenia obronnego. Planowanie to zasadniczo obejmuje dwa zagadnienia działalności szkoleniowej: doskonalenie znajomości obowiązków w ramach struktur HNS; poznawanie procedur uruchamiania i wykonywania zadań w ramach podsystemu kierowania bezpieczeństwem narodowym. Zasady i uwarunkowania działalności szkoleniowej określono w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 13 stycznia 2004 r. w sprawie szkolenia obronnego 13. Wśród szesnastu obszarów problematyki szkolenia wskazuje się również tę, która dotyczy zadań państwa gospodarza. Przyjęty system opracowywania programów szkolenia obronnego zapewnia możliwość długoterminowego planowania przedsięwzięć HNS z uwzględnieniem przewidywanych potrzeb. Nie bez znaczenia jest też sprawa szkolenia organizowanego przez Siły Zbrojne RP z udziałem organów administracji publicznej. Możliwości organizacyjne, doświadczenie oraz dostęp do najnowszych rozwiązań z dziedziny procesu planowania operacyjnego operacji wielonarodowych znacząco podnosi wiedzę i umiejętności cywilnych uczestników szkolenia. Pamiętać należy również o planowaniu praktycznych form przedsię- 11 Doktryna jest dokumentem SZRP, ale może być wykorzystywana również przez administrację publiczną w planowaniu i wykonywaniu zadań HNS. 12 Doktryna wsparcia przez państwo-gospodarza (DD 4.5). Warszawa 2005, s DzU 2004 nr 16, poz. 150 z późn. zm. 22 przegląd logistyczny 2011/04

23 wzięć szkoleniowych (ćwiczenia, treningi), których zasadniczym celem jest weryfikowanie przyjętych założeń w opracowanych dokumentach normatywnych. Kontrola Kontrole wykonywanych zadań obronnych stanowią jeden z ostatnich elementów normujących udział administracji publicznej w zadaniach HNS. Ich podstawą są roczne plany kontroli, które sporządza się na zasadach określonych w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 13 stycznia 2004 r. w sprawie kontroli 14. Stanowią one narzędzie, dzięki któremu organ administracji publicznej pozyskuje informacje o jakości zrozumienia i realizacji przyjętych rozwiązań prawnych i organizacyjnych. W trakcie planowania czynności kontrolnych jednym z jej tematów jest ustalenie stopnia zaawansowania prac planistycznych, organizacyjnych i wykonawczych danej dziedziny HNS. Dotyczyć to może, między innymi, dokumentacji punktów kontaktowych, sposobu podziału zadań operacyjnych odnoszących się do wsparcia sił NATO czy też form planowania i realizacji szkolenia obronnego z dziedziny HNS. Przedsięwzięcia dodatkowe Na zakończenie należy przedstawić inne możliwe przedsięwzięcia realizowane przez administrację publiczną na rzecz wsparcia HNS. Należą do nich, między innymi, zadania wykonywane przez kierowników administracji zespolonej i niezespolonej, których udział nie zawsze jest właściwie wyeksponowany wśród pierwszoplanowych uczestników przygotowań obronnych. Często są to elementy pomijane nieświadomie, będące ogniwami ważnymi z punktu widzenia tworzenia warunków do wykonywania zadań HNS. Z całą pewnością należą do nich sprawy związane z ochroną środowiska czy też przeprowadzenia odpraw granicznych w świetle przepisów Rozporządzenia (WE) nr 562/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. ustanawiającego wspólnotowy kodeks zasad regulujących przepływ osób przez granice 15 (kodeks graniczny Schengen). Szczególną uwagę powinno się poświęcić problematyce stworzenia warunków do współpracy z właściwym miejscowo szefem wojewódzkiego sztabu wojskowego, gdyż wykonywanie zadań związanych ze wsparciem wojsk obcych będzie możliwe jedynie w sytuacji zapewnienia przez terenowe organy wykonawcze ministra obrony narodowej informacji o planowanych działaniach sił zbrojnych sojuszu. Podsumowanie Przedstawiona charakterystyka wybranych elementów przygotowań obronnych z całą pewnością nie wyczerpuje problematyki wykonywania zadań HNS przez organy administracji publicznej. Można wskazać wiele innych elementów, których ujęcie pozwoliłoby dokonać pełniejszej charakterystyki. Jednak z punktu widzenia tworzenia warunków do wykonywania zadań państwa gospodarza przez administrację publiczną, przedstawione elementy są kluczowe. Najważniejszym z nich jest planowanie operacyjne, gdzie ujmowanie zadań odbywa się dzięki opracowywaniu stosownych planów operacyjnych, w których ustala się zakresy działań w postaci kart realizacji zadań operacyjnych. Należy przy tym pamiętać, że w sytuacji podwyższania gotowości obronnej państwa i w czasie wojny liczba uruchamianych zadań będzie uzależniona od skali zagrożenia bezpieczeństwa państwa, sytuacji polityczno-gospodarczej kraju lub też możliwości zapewnienia bytu obywatelom w sytuacji szczególnej. Bez wątpienia, przygotowania dotyczące zadań wynikających z obowiązków państwa gospodarza muszą być komplementarne, a tym samym obejmować działania w sferze koncepcyjnej, prawnej, stosunków cywilno-wojskowych, organizacyjnej czy ekonomiczno-finansowej. Z tego też względu, mimo funkcjonowania narodowego systemu HNS od dziesięciu lat, w obiektywnej ocenie, nie wszystko osiągnięto. Dlatego w dalszym ciągu należy doskonalić, ulepszać, poprawiać, gdyż jak stwierdził Jan Nowak Jeziorański: Poczucie bezpieczeństwa, jakie zapewnia przymierze atlantyckie, nie może stać się mitem, który rozbroi nas psychicznie i zrodzi lenistwo myśli wojskowej. 14 Tamże. 15 Dz. Urz. UE L 105 z /04 przegląd logistyczny 23

24 SYSTEM ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Ewolucja systemu płk Artur Kępczyński Inspektorat Wsparcia Sił Zbrojnych ppłk Piotr Kowalczyk Inspektorat Wsparcia Sił Zbrojnych Nowe zadania w logistyce Powstanie Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych wiązało się ze zmianami w systemie logistycznym sił zbrojnych i przejęciem większości zadań logistyczno-administracyjnych wcześniej wykonywanych przez poszczególne rodzaje sił zbrojnych. Od chwili powstania Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych (IWsp SZ) w jego strukturze znajdowała się komórka odpowiedzialna za wykonywanie zadań w ramach wsparcia przez państwo gospodarza (HNS). W początkach działalności był to Wydział HNS w pionie szefa Sztabu, po zmianach strukturalnych powstał Oddział Interoperacyjności Logistycznej i HNS (OILiHNS) w Szefostwie Planowania Logistycznego w pionie szefa Logistyki. System wykonywania zadań w ramach wsparcia przez państwo gospodarza IWsp SZ wykorzystuje funkcjonujące etatowe i nieetatowe punkty kontaktowe HNS (PK HNS). Wykonawcy zadań Jednym z zasadniczych zadań, wpisanych w kompetencje Inspektoratu Wsparcia SZ, jest kierowanie procesem planowania i wykonywania zadań wynikających z pełnienia funkcji państwa gospodarza i państwa wysyłają- ANDRZEJ PINDOR 24 przegląd logistyczny 2011/04

25 cego. Do głównych zadań pod tym względem należą: wsparcie logistyczne, kontraktowanie usług oraz rozliczenia finansowe za wsparcie udzielone siłom sojuszniczym, współdziałanie z elementami pozamilitarnymi systemu obronnego (EPSO), gromadzenie i utrzymywanie danych o zasobach możliwych do wykorzystania w ramach HNS, opracowywanie porozumień technicznych (TA HNS) i wspólnych porozumień wdrożeniowych (JIA) dotyczących HNS. Inspektorat Wsparcia SZ, przejmując w bezpośrednie podporządkowanie okręgi wojskowe, będące istotnym elementem systemu zadań wynikających z obowiązków państwa gospodarza w siłach zbrojnych, przyjął na siebie rolę głównego organu wykonawczego w realizacji tych zadań. Okręgi wojskowe były odpowiedzialne za organizowanie i kierowanie wykonywaniem zadań na rzecz sił sojuszniczych przebywających na ich terenie lub przemieszczających się po nim. Gdy przeszły w podporządkowanie Inspektoratu, zadania te były koordynowane przez nowo powstałą instytucję. Poziom odpowiedzialności IWsp SZ w tej dziedzinie został określony w kolejnych decyzjach MON 1. Istotnym elementem w systemie HNS Inspektoratu Wsparcia SZ są funkcjonujące etatowe punkty kontaktowe HNS Pomorskiego Okręgu Wojskowego (POW) i Śląskiego Okręgu Wojskowego (ŚOW), zorganizowane na bazie oddziałów zabezpieczenia funkcji państwa gospodarza (OZFPG), które odpowiadają za wsparcie na obszarze okręgów. Dodatkowym zadaniem w ramach obowiązków państwa przyjmującego, wykonywanym przez Pomorski Okręg Wojskowy, jest świadczenie wsparcia na rzecz Dowództwa Wielonarodowego Korpusu Północno-Wschodniego w Szczecinie (Multinational Corps Northeast MNC NE), Centrum Szkolenia Sił Połączonych w Bydgoszczy, jak również nowo tworzonego 3 Batalionu Łączności NATO (3 NSB). Bardzo ważną rolę w systemie HNS odgrywają wojewódzkie sztaby wojskowe (WSzW) odpowiedzialne za pozyskiwanie danych o zasobach Reorganizacja W ramach trwających zmian strukturalnych w logistyce SZRP okręgi wojskowe, a wraz z nimi oddziały zabezpieczenia funkcji państwa gospodarza, zostają rozwiązane z końcem 2011 r. Ich zadania z dziedziny HNS przejmie IWsp SZ oraz powstające regionalne bazy logistyczne, w których utworzono etatowe punkty kontaktowe HNS na bazie wydziałów transportu i ruchu wojsk i HNS. obronnych możliwych do wykorzystania na potrzeby HNS na obszarze województw oraz koordynację wsparcia pozyskiwanego ze źródeł cywilnych. Jednym z najważniejszych zadań wykonywanych przez nieetatowe punkty kontaktowe HNS w wojewódzkich sztabach wojskowych jest koordynacja działań związanych z zabezpieczeniem wojsk sojuszniczych we współpracy z samorządami lokalnymi oraz elementami pozamilitarnymi systemu obronnego. Kolejnym bardzo istotnym elementem tego systemu są podległe instytucje i jednostki wykonujące zadania HNS w dziedzinie zabezpieczenia przemieszczeń przez terytorium RP. Odpowiada za nie Szefostwo Transportu i Ruchu Wojsk Centrum Kierowania Ruchem Wojsk (STiRW-CKRW) oraz wojskowe komendy transportu i jednostki logistyczne odpowiedzialne za zabezpieczenie materiałowe i techniczne. Ważną rolę odgrywają też wspomniane już wydziały transportu i ruchu wojsk i HNS w rejonowych bazach logistycznych. Zabezpieczanie wojsk sojuszniczych W trakcie blisko pięciu lat działalności Inspektorat Wsparcia SZ oraz podległe mu jednostki wykonywały wiele zadań związanych z zabezpieczaniem wojsk sojuszniczych na terytorium RP. Działalność ta zmierza głównie do zabezpieczenia: 1 Decyzja nr 260/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 25 października 2001 r. w sprawie wdrożenia w resorcie Obrony Narodowej koncepcji realizacji zadań wynikających z obowiązków państwa gospodarza oraz państwa wysyłającego (HNS). Dz. Urz. MON 2001 nr 19, poz. 167 z późn. zm. 2011/04 przegląd logistyczny 25

26 SYSTEM ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Ewolucja systemu ćwiczeń sojuszniczych, tranzytów przez terytorium RP oraz funkcjonowania stałych elementów NATO na jej obszarze. Ćwiczenia sojusznicze Wiele ćwiczeń cyklicznych, organizowanych przez Dowództwo Korpusu Wielonarodowego Północno-Wschodniego, było zabezpieczanych przez Oddział Zabezpieczenia Funkcji Państwa Gospodarza POW. Jego oficerowie brali czynny udział w procesie planistycznym do ćwiczeń, negocjowaniu porozumień wykonawczych oraz realnie zapewniali przebieg następujących ćwiczeń: cyklu pk. Baltic Effort 2006 (2007 i 2008 ), cyklu pk. Compact Grey, Compact Green 2009 (2010 ) oraz ćwiczeń pk. Crystal Eagle 2007 i Cold Response Główne wsparcie w ramach realnego zabezpieczenia ćwiczeń obejmowało zakwaterowanie (z wykorzystaniem stacjonarnej infrastruktury wojskowej i cywilnej), wyżywienie (odpłatnie), zaopatrzenie w paliwo, wsparcie medyczne, udostępnienie infrastruktury technicznej oraz zapewnianie przemieszczenia. Dużym wyzwaniem było zabezpieczenie ćwiczeń wojsk specjalnych na poligonie Drawsko oraz w 21 Bazie Lotniczej pk. Jakal Stone 10, organizowanych przez Dowództwo Wojsk Specjalnych (DWS), w którym brało udział ponad 900 żołnierzy. Oficerowie Oddziału Interoperacyjności Logistycznej i HNS byli zaangażowani w proces planistyczny, negocjowanie porozumienia technicznego oraz realne zabezpieczenie ćwiczeń. Ze względu na to, że były one zlokalizowane w kilku miejscach, wsparcie w ramach HNS wymagało dobrej koordynacji między IWsp SZ, DWS, Dowództwem Sił Powietrznych, jak również Agencją Mienia Wojskowego. Tranzyt przez terytorium RP Kolejne przedsięwzięcia związane z wykonywaniem zadań wsparcia przez państwo gospodarza to zapewnianie tranzytów przez terytorium RP. Inspektorat Wsparcia SZ uczestniczył w przemieszczaniu przez Polskę wojsk francuskich, bułgarskich, USA i ukraińskich. Zadania te głównie były wykonywane przez Szefostwo Transportu i Ruchu Wojsk Centrum Kierowania Ruchem Wojsk i wojskowe komendy transportu (WKTr) oraz Oddział Zabezpieczenia Funkcji Państwa Gospodarza ŚOW. Dotyczyły one przyjęcia wojsk na przejściach granicznych, odpraw celnych sprzętu i personelu, pilotowania kolumn pojazdów samochodowych, pomocy technicznej w czasie usuwania awarii pojazdów, zapewniania noclegów. Specyficznym tranzytem było przemieszczenie wojsk ukraińskich na południu Polski w ramach ćwiczeń pk. Golden Mask 10. Polegał on na zabezpieczeniu przemieszczenia kolumn pojazdów samochodowych sił zbrojnych Ukrainy, które udawały się na terytorium RFN od granicy państwa w Korczowej do Olszyny i z powrotem. Strona polska zobowiązała się do zabezpieczenia transportu. Sytuacja ta wymagała opracowania i wynegocjowania porozumienia, które zostało utworzone przez Oddział Interoperacyjności Logistycznej i HNS Inspektoratu Wsparcia SZ. W ramach ćwiczeń przemieszczano pojazdy specjalne na zestawach niskopodwoziowych, transportowano personel wojskowy, zabezpieczano medycznie i technicznie kolumny oraz zapewniano odpoczynek wraz z posiłkiem w 10 Brygadzie Logistycznej. Zadanie wykonano zgodnie z przyjętym planem, nie wystąpiły też w jego trakcie żadne zakłócenia. Wymagało to dobrego współdziałania z instytucjami pozamilitarnymi, to znaczy: Policją, Strażą Graniczną, Strażą Miejską, oddziałami Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad. Stałe elementy NATO W ostatnich latach coraz bardziej uwidacznia się wzrost zadań związanych z organizacją i zabezpieczeniem funkcjonowania stałych instalacji NATO, takich jak: Centrum Szkolenia Sił Połączonych Traktatu Północnoatlantyckiego (JFTC), Dowództwo Korpusu Wielonarodowego Północno-Wschodniego, 3 Batalion Łączności NATO, jak również z zapewnieniem pobytu na naszym terytorium baterii Patriot armii Stanów Zjednoczonych. Zadania te, choć często nie mieszczą się w ramach doktrynalnych obowiązków i zasad realizacji wsparcia przez państwo gospodarza, są wykonywane w dużej mierze przez struktury HNS. Zadania odnoszące się do Centrum Szkolenia Sił 26 przegląd logistyczny 2011/04

27 Połączonych Traktatu Północnoatlantyckiego wykonuje Oddział Zabezpieczenia JFTC, który podlega pod Pomorski Okręg Wojskowy. Główne zadania na rzecz JFTC to: kompleksowe jego zabezpieczenie pod względem finansowym, logistycznym oraz administracyjnym. Oddział Zabezpieczenia JFTC podobne usługi świadczy dla 3 Batalionu Łączności NATO. Wsparcie HNS realizowane przez Inspektorat Wsparcia SZ przez Pomorski Okręg Wojskowy na rzecz Dowództwa Wielonarodowego Korpusu Północno-Wschodniego obejmuje zabezpieczenie ćwiczeń, usługi logistyczne oraz zadania związane z zapewnieniem zdolności operacyjnych dowództwa korpusu. W związku z planami rozmieszczenia elementów tarczy antyrakietowej w Polsce w 2009 roku Inspektorat był zaangażowany w prace rządowego zespołu negocjacyjnego ds. wypracowania umowy polsko-amerykańskiej dotyczącej statusu sił zbrojnych USA na terytorium RP Sofa Supplemental. Odpowiadał za opracowanie i wynegocjowanie jednego z paragrafów umowy odnoszącego się do zabezpieczenia logistycznego i mediów. Jednym ze skutków tych planów jest cykliczny pobyt baterii Patriot na naszym terytorium. Do tej pory odbyły się cztery rotacje tego pododdziału. Przedstawiciele Oddziału Interoperacyjności Logistycznej i HNS Inspektoratu Wsparcia SZ uczestniczą w procesie planistycznym do każdego kolejnego pobytu. Wsparcie w ramach realnego zabezpieczenia pobytu obejmuje: zakwaterowanie, wyżywienie, zaopatrzenie w paliwo, wsparcie medyczne, udostępnienie infrastruktury technicznej, zabezpieczenie ochrony i transportu. Kolejnym zadaniem, które Inspektorat Wsparcia SZ przejmuje od Agencji Mienia Wojskowego, jest rozliczanie udzielonego wsparcia przez państwo gospodarza obejmujące podatek akcyzowy. Zadanie to będzie wykonywane przez wybraną regionalną bazę logistyczną. Przedsięwzięcia IWsp SZ, które wynikają z zakresu jego działania, obejmują również zadania państwa wysyłającego. Polegają one na współudziale w negocjacjach oraz opracowywaniu porozumień wykonawczych do operacji i ćwiczeń Specyficzna sytuacja W związku z tym, że pobyt wojsk amerykańskich odbywa się na podstawie porozumienia Sofa Supplemental oraz umowy ACSA (Aquisition Cross Servicing Agreement), dotyczącej świadczenia wzajemnych usług logistycznych między siłami zbrojnymi USA a SZRP, w IWsp SZ utworzono nieetatowy zespół ds. rozliczeń finansowych, w którego skład wchodzi przedstawiciel OILiHNS jest on jednocześnie jego przewodniczącym. poza granicami kraju realizowanymi przez SZRP. W nowych strukturach logistyki Z usytuowania Inspektoratu w systemie logistyki SZRP wynikają jego funkcje. Podczas gdy Zarząd Planowania Logistyki P4 Sztabu Generalnego WP jest organizatorem systemu logistycznego SZRP, to na Inspektoracie Wsparcia SZ spoczywa głównie rola logistyki wykonawczej z przeznaczeniem do kompleksowego zabezpieczenia logistycznego sił zbrojnych w określonych dziedzinach oraz zarządzania i racjonalnego gospodarowania zasobami logistycznymi. Zgodnie z planem rozwoju systemu logistycznego SZRP na lata , docelowe struktury logistyczne Inspektoratu ulegną gruntownej przebudowie. Niezwykle istotne z perspektywy zadań wynikających z obowiązków państwa gospodarza jest rozformowanie z końcem 2011 roku okręgów wojskowych, sformowanie regionalnych baz logistycznych oraz wojskowych oddziałów gospodarczych (WOG). W ramach rozpoczętej w zeszłym roku reorganizacji sformowano cztery regionalne bazy logistyczne, a w ich struktury sukcesywnie włącza się stacjonarne jednostki materiałowe, techniczne oraz kierowania ruchem wojsk. Regionalne bazy logistyczne będą bezpośrednio podporządkowane szefowi Inspektoratu Wsparcia SZ. W podporządkowaniu RBLog (do końca 2012 r.) znajdą się również wojskowe oddziały gospodarcze, które docelowo obejmą swym działaniem cały obszar kraju. Jako (z założenia) jedyne oddziały gospodarcze na przydzielonym terytorium będą 2011/04 przegląd logistyczny 27

28 SYSTEM ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Ewolucja systemu PK HNS MINISTERSTW CYWILNYCH MON SGWP ZPL P4 Oddział ILiHNS rsz Oddział Planowania Transportowego HNS INSPEKTORAT WSPARCIA SZ Oddział ILiHNS dowództwo OPERACYJNE pk hns ŻANDARMERIA WOJSKOWA pk hns STiRW 4xRBlog pk hns Wydział TiRW i hns PK HNS URZĘDÓW WOJEWÓDZKICH 16 WSzW pk hns IWsp SZ w systemie realizacji zadań HNS przez SZ RP 23 x WOG pk hns kierowanie/dowodzenie współdziałanie/koordynacja planowanie, system meldunkowy kompleksowo zabezpieczać funkcjonowanie jednostek i instytucji wojskowych stacjonujących w ich obszarze odpowiedzialności. Przewiduje się również wprowadzenie stosownych zmian legislacyjnych, które będą miały na celu pokrycie całego terytorium RP garnizonami. Ich obszar odpowiadałby dokładnie obszarom odpowiedzialności poszczególnych wojskowych oddziałów gospodarczych. Komendant WOG byłby więc również komendantem lub dowódcą garnizonu. Jest to ważna zmiana z perspektywy wykonywania niektórych zadań HNS. Wszystkie zadania, wynikające z obowiązku państwa gospodarza, wykonywane dotychczas przez okręgi wojskowe wraz z ich likwidacją muszą być przejęte przez Inspektorat oraz nowo tworzone rejonowe bazy logistyczne. Nie można też nie zauważyć specyficznych zadań poszczególnych okręgów, związanych ze stacjonowaniem i działalnością na ich terenie elementów sił sojuszniczych, dowództw czy instytucji szkoleniowych. Wynika z tego, że zmiany organizacyjne w systemie logistycznym SZRP wymuszają zmiany w organizacji struktur wykonujących zadania HNS przypisanych kompetencyjnie Inspektoratowi. I tak w dziedzinie zadań HNS Inspektorat będzie bezpośrednio kierował pracą dwudziestu podległych podmiotów (4xRBLog i 16xWSzW), podczas gdy dotychczas były to jedynie dwa okręgi wojskowe. Głównym narzędziem szefa Inspektoratu będzie Oddział Interoperacyjności Logistycznej i HNS. Stosownie do zadań w dziedzinie HNS będzie on współpracował z etatowymi komórkami HNS poszczególnych rodzajów sił zbrojnych oraz punktami kontaktowymi HNS Dowództwa Operacyjnego i Żandarmerii Wojskowej (rys.). Zadania Inspektoratu Wsparcia SZ, które wynikają z funkcji państwa gospodarza, będą wykonywane przez podległe jednostki i instytucje woj- opracowanie własne 28 przegląd logistyczny 2011/04

29 Element koncepcji T erenowe organy administracji wojskowej nie przechodzą z okręgów wojskowych w podporządkowanie rejonowych baz logistycznych. Wojskowe sztaby wojewódzkie zatem będą podlegać bezpośrednio pod Inspektorat, co niewątpliwie determinuje przeniesienie określonych zadań HNS z rozformowywanych okręgów wojskowych do IWsp SZ. skowe głównie przez nieetatowe punkty kontaktowe HNS. Jedynie w rejonowych bazach logistycznych będą komórki mające etatowy personel HNS, to znaczy w wydziałach transportu i ruchu wojsk i HNS. Specyfika terytorialna udzielanego wsparcia przez państwo gospodarza wiąże się z terytorialnym podziałem kompetencji. Rejonowa baza logistyczna, odpowiadając za wykonywanie zadań HNS przez potencjał wojskowy na obszarze liczącym kilka województw, będzie koordynowała swoje działania współpracując z odpowiednimi wojewódzkimi sztabami wojskowymi. Jeśli uwzględnimy fakt, iż w czasie wojny główny ciężar udzielanego wsparcia dla sił sojuszniczych będzie spoczywał na zasobach spoza sił zbrojnych, to niezwykle istotna staje się właściwa koordynacja zadań HNS w relacji rejonowa baza logistyczna i wojewódzki sztab wojskowy. Występujący w strukturze komend RBLog wydział transportu i ruchu wojsk i HNS przejmie określoną część zadań wynikających z obowiązku państwa gospodarza, wykonywanych dotychczas przez okręgi wojskowe. Będą one dotyczyły głównie: zadań podsystemu militarnego HNS; zabezpieczenia przy wykorzystaniu podległych wojskowych komend transportu i kompanii regulacji ruchu (krr) przemieszczenia wojsk sojuszniczych w obszarze odpowiedzialności RBLog; gromadzenia i aktualizowania bazy danych o zasobach HNS pozostających w dyspozycji jednostek wojskowych podlegających komendantowi RBLog. Podległe wojskowe oddziały gospodarcze będą współuczestniczyć w zasilaniu bazy danych o zasobach HNS oraz świadczyć realne zabezpieczenie na rzecz wojsk sojuszniczych, zgodnie z podpisanymi porozumieniami, oraz dokonywać rozliczeń finansowych dotyczących udzielonego wsparcia. Zadania HNS, wykonywane we współdziałaniu z elementami pozamilitarnego systemu obronnego (EPSO), w tym aktualizowanie bazy danych o zasobach cywilnych możliwych do wykorzystania na potrzeby HNS, w dalszym ciągu będą wykonywane przez wojewódzkie sztaby wojskowe. Zakończenie W ciągu pięciu lat funkcjonowania Inspektoratu Wsparcia SZ nałożone zadania, wynikające z obowiązków państwa gospodarza oraz państwa wysyłającego, były wykonywane z powodzeniem. Wprowadzane zmiany strukturalne w systemie logistycznym SZRP mają istotny wpływ na wypełnienie funkcji państwa gospodarza przez Inspektorat. Koncepcja realizacji zadań HNS w nowych strukturach logistycznych SZRP zwiększa jego rolę na poziomie wykonawczym, ale tym samym stanowi duże wyzwanie dla przyjętego w nim systemu HNS. LITERATURA 1. Umowy międzynarodowe i krajowe akty prawne: Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie utworzenia wojewódzkich sztabów wojskowych i wojskowych komend uzupełnień. DzU 2004 nr 66, poz Decyzja nr 260/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 25 października 2001 r. w sprawie wdrożenia w resorcie Obrony Narodowej koncepcji realizacji zadań wynikających z obowiązków państwa gospodarza oraz państwa wysyłającego (HNS). Dz. Urz. MON 2001 nr 19, poz. 167 z późn. zm. Decyzja nr 531/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 1 grudnia 2008 r. w sprawie funkcjonowania w resorcie obrony narodowej systemu realizacji zadań wynikających z obowiązków państwa gospodarza oraz państwa wysyłającego (HNS). Dz. Urz. MON 2008 nr 23, poz Dokumenty doktrynalne i instrukcje Sił Zbrojnych RP: Doktryna wsparcia przez państwo gospodarza DD/4.5. Szt. Gen.1587/2005, Warszawa Zasady i procedury planowania i realizacji w Siłach Zbrojnych RP zadań wsparcia przez państwo-gospodarza DD/ Szt. Gen. 1558/2004, Warszawa Zasady i procedury planowania i realizacji w Siłach Zbrojnych RP zadań wsparcia przez państwo-gospodarza DD/4.5.1 (A). Procedury zabezpieczenia tranzytów wojsk obcych przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Logis.Wewn.8/2009, Warszawa /04 przegląd logistyczny 29

30 SYSTEM ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Zaangażowanie płk Artur Gruszka Dowództwo Sił Powietrznych ppłk Andrzej Łopuch Dowództwo Sił Powietrznych Siły Powietrzne wojskom sojuszniczym Wsparcie udzielane w czasie pokoju, głównie podczas wspólnych ćwiczeń sojuszniczych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w przeważającej mierze będzie wykonywane przez Siły Zbrojne RP. W zależności od potrzeb, mogą być także zaangażowane w nie Siły Powietrzne w stopniu, który wynika z właściwych ustaw, umów i porozumień. Zadania wsparcia przez państwo gospodarza (Host Nation Support HNS) rozpoczęły się od wsparcia komponentów lotniczych podczas ćwiczeń pk. Strong Resolve 2002, które odbyły się na terenie Rzeczypospolitej Polskiej w 2002 roku. Wykonywały je wówczas Wojska Lotnicze i Obrony Powietrznej (WLOP). Zaczęliśmy od praktyki Ćwiczenia pk. Strong Resolve 2002 były największymi ćwiczeniami NATO na terenie naszego kraju. Wojska Lotnicze i Obrony Powietrznej do zabezpie- ANDRZEJ PINDOR 30 przegląd logistyczny 2011/04

31 Niezbędne informacje Z ebrane i opracowane dane w Katalogu możliwości HNS przedstawiają, między innymi, informacje o podstawowych obiektach i urządzeniach lotniska, takich jak: droga startowa, droga kołowania, płaszczyzny postoju, schronohangary, urządzenia radionawigacyjne zabezpieczenia lotów, hangary techniczne, magazyny paliw, sprzęt przeciwpożarowy, przeładunkowy i transportowy. Ponadto baza danych zawiera informacje o dostępnym zabezpieczeniu medycznym, możliwościach zakwaterowania w budynkach koszarowych i hotelach wojskowych, wyżywienia w stołówkach i kasynach. czenia 19 komponentów lotniczych z 13 państw wydzieliły cztery bazy lotnicze (w Powidzu, Bydgoszczy, Mirosławcu, Zegrzu Pomorskim), trzy lotniska do międzylądowania (w Słupsku, Babimoście, Krakowie) oraz dwa poligony (w Ustce i Nadarzycach). Nasze jednostki wojskowe zapewniały: wyżywienie dla 1627 żołnierzy, wykonywanie zadań przez 77 statki powietrzne oraz funkcjonowanie 422 pojazdów mechanicznych (zabezpieczających). Na te ćwiczenia WLOP zużyły 2829 t paliwa lotniczego i 91 t paliwa samochodowego. WLOP odpowiadały bezpośrednio za wynegocjowanie z państwami wysyłającymi (13 państw) Wspólnych porozumień wdrożeniowych (JIA), a później właściwe ich wykonywanie. Zadania HNS podczas planowania i realizacji ćwiczeń wykonywało dwóch kierunkowych żołnierzy WLOP: płk Andrzej Sarna (planowanie logistyczne) i płk Krzysztof Załęski (planowanie operacyjne). Odpowiadali oni za sprawne przeprowadzenie uzgodnień udzielanego wsparcia przez WLOP na rzecz przybywających komponentów lotniczych (dla państw wysyłających), a także organizowanie konferencji planistycznych i rekonesansów baz lotniczych. Drugimi ćwiczeniami NATO na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, mniejszymi od ćwiczeń pk. Strong Resolve, ale bardziej skomplikowanymi dla WLOP, były ćwiczenia pk. Nato Air Meet Ich formuła zakładała wykonywanie zadań lotniczych z jednego lotniska, przy założeniu rozlokowania na nim maksymalnej liczby statków powietrznych. W ćwiczeniach brało udział 14 komponentów lotniczych (państw), które zgromadziły w Poznaniu-Krzesinach 2126 żołnierzy, 94 statki powietrzne oraz 221 pojazdów mechanicznych (zabezpieczających). Na te ćwiczenia WLOP zużyły 4597 t paliwa lotniczego i 21,5 t paliwa samochodowego. Przedstawiciele WLOP uczestniczyli w uzgadnianiu Porozumienia ogólnego (Memorandum of Understanding MOU), Porozumienia technicznego (Technical Arrangement TA), a także Wspólnych porozumień wdrożeniowych, w których opracowanie była zaangażowana przede wszystkim baza lotnicza w Poznaniu-Krzesinach. Pomimo lepszego przygotowania do wykonywania zadań HNS, WLOP miały problemy z uzyskaniem od państw wysyłających podpisanych wersji Wspólnych porozumień wdrożeniowych. Statystyka porozumień wyglądała następująco: dostarczone na czas 22%, przekazane po czasie, ale przed przemieszczeniem wojsk 46%; przekazane po przemieszczeniu wojsk 32%. Baza danych HNS Ćwiczenia pk. Strong Resolve 2002 i NATO Air Meet 2003, zwłaszcza prezentowanie możliwości baz lotniczych w czasie konferencji planistycznych i rekonesansów, wymusiły opracowywanie wewnętrznych baz danych oraz cenników dóbr i usług, które były potrzebne państwom wysyłającym do zaplanowania odpowiednich środków finansowych, a także opracowania koncepcji logistycznego zabezpieczenia ćwiczącego komponentu. Kolejnym argumentem, który przemawiał za gromadzeniem danych o możliwościach podległych jednostek wojskowych, było zobowiązanie sojusznicze Cel EG 4256 Katalog Możliwości HNS. WLOP rozpoczęły prace, które miały na celu stworzenie centralnej bazy danych HNS i wydanie Katalogu możliwości (w zakresie swojej odpowiedzialności). Osiągnięcie Celu EG 4256 było koordynowane na szczeblu sił zbrojnych przez Generalny Zarząd Logistyki P-4 Sztabu Generalnego WP (GZL P-4 SGWP). Ze względu na specyfikę zadań wykonywanych przez statki powietrzne, baza danych zawierała 2011/04 przegląd logistyczny 31

32 SYSTEM ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Zaangażowanie informacje o infrastrukturze logistycznej lotnisk wojskowych WLOP (od 1 stycznia 2005 r. Sił Powietrznych) i niezbędnej infrastrukturze cywilnej wokół lotnisk, uzupełniającej potencjał baz lotniczych w wybranych dziedzinach. Informacje o infrastrukturze cywilnej wokół lotnisk obejmowały, między innymi, możliwości zakwaterowania w hotelach cywilnych, wyżywienia w obiektach gastronomicznych, dostępną cywilną infrastrukturę medyczną, dostępność usług pralniczych, transportowych, przeładunkowych, lokalizację stacji paliw, lądowisk i lotnisk cywilnych. W 2004 roku opracowany Katalog możliwości wsparcia przez państwo gospodarza w formie wydruku i elektronicznej (na CD) trafił do jednostek wojskowych WLOP. Posiadana baza danych stwarzała możliwości analizowania wykorzystania lotnisk pod względem operacyjno-szkoleniowym, przy planowaniu ćwiczeń narodowych oraz z udziałem państw członkowskich NATO. Struktury HNS Dzięki staraniom dowódcy Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej pierwsze stanowiska etatowe związane z wykonywaniem zadań dotyczących wsparcia państwa gospodarza powstały w Dowództwie Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej dwa stanowiska oficerskie i jeden pracownik cywilny w Oddziale Planowania Mobilizacyjnego i HNS w Zarządzie A-4. Nie bez znaczenia było także poparcie szefa Generalnego Zarządu Logistyki P-4 Sztabu Generalnego WP, ówczesnego pełnomocnika ministra obrony narodowej ds. HNS. Pierwszym szefem wspomnianego oddziału został płk Artur Gruszka, który istotnie przyczynił się do sukcesów, jakimi była organizacja ćwiczeń pk. Strong Resolve 2002 i NATO Air Meet Teraz również odpowiada za problematykę HNS w obszarze odpowiedzialności Sił Powietrznych. W etapie drugim powstały struktury etatowe w: 1 i 2 Brygadzie Lotnictwa Taktycznego (BLT) 2006 r.; 1 i 2 Skrzydle Lotnictwa Taktycznego (SLT) od 2009 r.; 3 Brygadzie Lotnictwa Transportowego (BLTr) 2007 r.; 3 Skrzydle Lotnictwa Transportowego (SLTr) od 2009 r. Wyznaczeni wówczas szefowie sekcji wsparcia (później sekcji HNS lub sekcji transportu i HNS) pozostają na stanowiskach do chwili obecnej: mjr Sławomir Jędrzejowski w 1 Skrzydle Lotnictwa Taktycznego; mjr Robert Gurzęda w 2 Skrzydle Lotnictwa Taktycznego i mjr Bogusław Marek w 3 Skrzydle Lotnictwa Transportowego. W etapie trzecim, rozkazem dowódcy Sił Powietrznych, powołano nieetatowe punkty HNS w pozostałych jednostkach Sił Powietrznych. Obecnie etatowe struktury HNS w Siłach Powietrznych przedstawiają się następująco (rys.): Dowództwo Sił Powietrznych Oddział Planowania Transportu i HNS (OPTiHNS) dwóch oficerów i dwóch pracowników wojska; 1 Skrzydło Lotnictwa Taktycznego Świdwin sekcja transportu i HNS (stihns) dwóch oficerów i pracownik wojska; 2 Skrzydło Lotnictwa Taktycznego Poznań sekcja transportu i HNS dwóch oficerów i pracownik wojska; 3 Skrzydło Lotnictwa Transportowego Powidz sekcja HNS oficer i pracownik wojska. PKW ORLIK Siły Powietrzne w ostatnich latach z powodzeniem realizują szkolenia oraz operacje powietrzne poza granicami kraju. Do najważniejszych z nich należy zaliczyć wykonywanie zadań w ramach zintegrowanego systemu obrony powietrznej NATO (NATINADS) na terenie Litwy, Łotwy i Estonii. Siły Powietrzne w składzie Sił Sojuszniczych Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego trzykrotnie realizowały rotacyjne operacje wojskowego nadzoru przestrzeni powietrznej pk. Air Policing Państw Bałtyckich (w 2006, 2008 i 2010 r.). Dwa samoloty MiG-29 pełniły dyżur bojowy w systemie ciągłym (24-godzinnym). W każdej rotacji nasze siły stacjonowały na litewskim lotnisku wojskowym w Siauliai oraz Ośrodku Dowodzenia i Naprowadzania w Karmelawie (nawigatorzy). W ramach zadań wsparcia gospodarza było podpisywane tylko Porozumienie techniczne wraz z aneksami, które opisywały wsparcie udzielane przez stronę litewską. Pod względem wyko- 32 przegląd logistyczny 2011/04

33 DOWÓDZTWO SIŁ POWIETRZNYCH A-4 OPTiHNS DOWÓDZTWO 1 SLT DOWÓDZTWO 2 SLT DOWÓDZTWO 3 SLTr DOWÓDZTWO 4 SLSz DOWÓDZTWO 1 BR OP stihns stihns Sekcja HNS PK HNS PK HNS DOWÓDZTWO 3 BR OP PK HNS BLT BLT BLT PK HNS BLT BLT PK HNS BLTr PK HNS BLSz BLT DOWÓDZTWO 3 BRt Legenda: BLT baza lotnictwa taktycznego, BLTr baza lotnictwa transportowego, BLSz baza lotnictwa szkolnego, stihns sekcja transportu i HNS, PK HNS punkt kontaktowy HNS. opracowanie własne Struktura HNS w Siłach Powietrznych nywanych zadań były to operacje identyczne, lecz różniły się sposobem prowadzenia negocjacji i określaniem warunków pełnienia operacji. Najkrócej każdą z nich można scharakteryzować następująco. PKW Orlik 1. Pierwszy w historii komponent lotniczy tworzony przez Siły Powietrzne i wysyłany poza granice kraju do pełnienia operacji w ramach NATO. Siły Powietrzne były odpowiedzialne za przygotowanie i realizację operacji pod względem technicznym i finansowym. Negocjacje Porozumienia technicznego były utrudnione ze względu na fakt braku Porozumienia ogólnego, zawieranego przez NATO, oraz STANAG-ów ratyfikowanych przez stroną litewską. Chęć kompromisu i zdobyte już wówczas doświadczenie HNS przez obie strony pozwoliły opracować i wynegocjować taki dokument, który do dzisiaj jest stosowany przez stronę litewską przy zawieraniu porozumienia technicznego z innymi państwami Sojuszu Północnoatlantyckiego. PKW Orlik 2. Zasadnicze zmiany dotyczyły zabezpieczenia logistycznego powstał Inspektorat Wsparcia Sił Zbrojnych, który przejął logistykę wykonawczą z rodzajów sił zbrojnych. Na szczeblu politycznym podpisano Porozumienie ogólne między rządem Republiki Litewskiej, Kwaterą Główną Połączonych Sił Zbrojnych NATO w Europie, dowódcą Sił Sprzymierzonych ds. Transformacji dotyczące zapewnienia wsparcia państwa gospodarza w celu przeprowadzenia operacji NATO. Było ono podstawą do negocjacji i zawarcia porozumienia technicznego. Dodatkowo, Państwa Bałtyckie, przez stronę litewską, zaproponowały finansowanie zakwaterowania oraz korzystanie z użyczonych samochodów osobowych i telefonów komórkowych (bezpłatnie do określonego limitu). PKW Orlik 3. Była już trzecią tego typu operacją wykonywaną przez Siły Powietrzne, dlatego też w znacznym stopniu wykorzystywano w niej poprzednie doświadczenia. Osoba, wyzna- 2011/04 przegląd logistyczny 33

34 SYSTEM ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Zaangażowanie czona jako punkt kontaktowy (POC) z poziomu bazy lotniczej Siauliai, była kompetentna i miała ogromne doświadczenie w wykonywaniu zadań wsparcia państwa gospodarza. Utrudniony był natomiast kontakt z przedstawicielami ministerstwa obrony narodowej Litwy, którzy nie uczestniczyli w prowadzonych przez stronę polską rekonesansach, konferencjach i uzgodnieniach. Tak jak w poprzednich operacjach, było podpisywane tylko Porozumienie techniczne wraz z aneksami, w których ustalano zakres wsparcia. Jedną z nielicznych trudności, na jaką napotkały Siły Powietrzne w trakcie ich uzgadniania, było pozyskanie paliwa lotniczego. Ze względu na kryzys ekonomiczny strona litewska preferowała rozwiązanie, w którym to Polska musiałaby zawrzeć kontrakt z zewnętrzną (cywilną) firmą na jego dostarczenie. Po długotrwałych negocjacjach ustalono, że strona litewska (baza) zapewni paliwo, a polska skróci maksymalnie termin płatności za dostarczane paliwa; wynegocjowano 14-dniowy termin opłacania faktur. Zgodnie z Porozumieniem technicznym, strona litewska na rzecz PKW Orlik 3 zapewniała: infrastrukturę lotniskową i ochronę przeciwpożarową utrzymanie i odtwarzanie gotowości eksploatacyjnej lotniska Siauliai. Nad wszystkimi operacjami powietrznymi czuwała cywilna lotniskowa straż pożarna, która była dostępna 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu; zakwaterowanie personelu pełniącego dyżur bojowy z wykorzystaniem infrastruktury w strefie QRA (kontenery); przygotowanie czterech hangarów samolotowych typu lekkiego; ochronę medyczną na poziomie 1 z wykorzystaniem sprzętu i personelu bazy lotniczej w Siauliai w godzinach pracy oraz poziomie 2 i 3 z wykorzystaniem szpitala miejscowego lub szpitali w Kownie i Wilnie; autobus do dowozu personelu z i do hotelu; finansowanie zakwaterowania personelu PKW z wykorzystaniem cywilnej bazy hotelowej do 100 tys. euro na miesiąc; sześć lotów samolotem C-27 z Siauliai do Polski; finansowanie wynajęcia pojazdów samochodowych; finansowanie rozmów międzynarodowych; paliwo lotnicze (odpłatnie). Pozostałe obszary, związane z przygotowaniem samolotów MiG-29 w czasie operacji PKW Orlik 3, były realizowane przez stronę polską. Warunki operacji PKW Orlik 3 zmieniły się natomiast po stronie polskiej, gdyż powstało Dowództwo Operacyjne, które przejęło finansowanie PKW poza granicami kraju. Doświadczenia w uzgadnianiu porozumień technicznych oraz kontraktów litewskich podmiotów cywilnych, między innymi, na zakwaterowanie, żywienie, wskazują, że powinna być stosowana zasada: kto negocjuje, ten płaci. Dlatego też nasuwa się wniosek, że dowódca operacyjny sił zbrojnych powinien w swoich strukturach posiadać specjalistów z dziedziny HNS, których odpowiedzialność wiązałaby się z planowaniem, wykonywaniem i monitorowaniem zadań HNS dla polskich kontyngentów wojskowych. Ćwiczenia NATO Jednostki wojskowe Sił Powietrznych, tylko w latach , były zaangażowane w wiele ćwiczeń NATO. Do głównych należy zaliczyć. Międzynarodowe ćwiczenia pk. Loyal Arrow 2009, które odbywały się w Szwecji od 8 do 18 czerwca 2009 roku. Z Sił Powietrznych brała w nich udział 31 Baza Lotnictwa Taktycznego w sile sześciu samolotów F-16, dwóch śmigłowców W-3 wraz ze sprzętem zabezpieczającym i 48 żołnierzy. Wykonywane zadania HNS obejmowały: uzgodnienie Porozumienia ogólnego i Porozumienia technicznego, podpisanych przez NATO i państwo gospodarza (Szwecję); podpisanie Noty o akcesji do MOU i TA oraz uzgodnienie i podpisanie Wspólnych porozumień wdrożeniowych, a także zestawienia potrzeb (SOR) na poziomie baz lotniczych. Przemieszczenie było wykonywane transportem drogowym, morskim i powietrznym. Marynarka Wojenna współpracowała w organizacji transportu morskiego. Trening z użyciem środków walki elektronicznej NATO, przeprowadzony od 6 do 10 lipca 2009 roku na terytorium RP przez Dowództwo Sojuszniczych Sił Zbrojnych NATO w Europie (SHAPE). W ćwiczeniach brały udział wydzielone siły i środki z Centrum Operacji Powietrznych (COP) oraz 34 przegląd logistyczny 2011/04

35 21 i 22 Ośrodka Dowodzenia i Naprowadzania (ODN). Zadania związane ze wsparciem państwa gospodarza to uzgodnienie i podpisanie Porozumienia technicznego. Międzynarodowe ćwiczenia pk. Bold Avenger 2009 odbyły się w Danii od 13 do 25 września 2009 roku. Z Sił Powietrznych brała w nich udział 10 elt w sile 6 samolotów F-16 wraz ze sprzętem zabezpieczającym i 60 żołnierzami obsługi. Zadania w dziedzinie HNS to uzgodnienie MOU i TA, podpisanych przez NATO i państwo gospodarza (Danię), podpisanie Noty o akcesji do MOU i TA oraz uzgodnienie i podpisanie Wspólnych porozumień wdrożeniowych oraz zestawienia potrzeb na poziomie baz lotniczych. Przemieszczenie realizowano transportem drogowym i powietrznym. Międzynarodowe ćwiczenia pk. Brilliant Ardent 2010 odbywały się w RFN od 12 do 22 kwietnia 2010 roku. Strona polska wydelegowała na nie śmigłowiec Mi-8. Na potrzeby ćwiczeń opracowano Porozumienie techniczne między dowódcą CC Air HQ Izmir a Federalnym Ministerstwem Obrony Republiki Federalnej Niemiec w sprawie zapewnienia wsparcia przez państwo gospodarza. Państwa wysyłające, które uczestniczyły w ćwiczeniach, zostały zaproszone do przystąpienia do ustalania porozumień technicznych przez Notę o akcesji (Note of Accession NOA) lub Deklarację Intencji (Statement of Intent SOI). Międzynarodowe ćwiczenia pk. Elite 2010 odbywały się w RFN od 17 czerwca do 1 lipca 2010 roku z udziałem jedenastu państw NATO. Ze strony polskiej brały w nich udział: trzy samoloty F-16 z 32 Bazy Lotnictwa Taktycznego, jeden samolot C-130 z 14 Eskadry Lotnictwa Transportowego, jeden samolot C-295 M z 13 Eskadry Lotnictwa Transportowego, moduł przeciwlotniczy PZR GROM z 83 Dywizjonu Dowodzenia. Aby umożliwić odpowiedni przebieg ćwiczeń, opracowano i uzgodniono następujące dokumenty: Porozumienie ogólne w sprawie zapewnienia wsparcia przez państwo gospodarza dla ćwiczeń pk. Elite 2010 ; Procedury Oficerowie HNS w Dowództwie Sił Powietrznych, po wynegocjowaniu Porozumienia ogólnego lub Porozumienia technicznego z partnerem zagranicznym, uzgadniają wymienione dokumenty w komórkach organizacyjnych Ministerstwa Obrony Narodowej zgodnie z prawodawstwem polskim. Całość dokumentacji obejmuje projekt aktu prawnego (uzgodniony z partnerem zagranicznym) w wersji angielskiej i polskiej oraz uzasadnienie, w którym ujmuje się, między innymi, powody podpisywania tego dokumentu, skutki finansowe i podstawę prawną ćwiczenia, szkolenia lub operacji. [Decyzja Ministra ON nr 232/MON z dnia 22 listopada 1999 r. w sprawie działalności legislacyjnej w resorcie obrony narodowej. Dz. Urz. MON 2009 nr 16, poz. 189.] Porozumienie techniczne w sprawie zapewnienia wsparcia przez państwo gospodarza dla ćwiczeń pk. Elite Ponadto jednostki wojskowe 2 Skrzydła Lotnictwa Taktycznego brały udział w ćwiczeniach dwustronnych (w ramach wymiany eskadr) z Danią, Belgią, Grecją i Hiszpanią. Do ich przygotowania wykorzystano procedury HNS, co wiązało się z przeprowadzeniem rekonesansów oraz przygotowaniem i uzgodnieniem porozumień technicznych, zestawień potrzeb lub wspólnych porozumień wdrożeniowych. Aby przeprowadzić sprawnie proces uzgodnień na zewnątrz Dowództwa Sił Powietrznych, niezbędne jest jak najszybsze rozpoczęcie negocjacji z partnerem zagranicznym projektu porozumienia do ćwiczeń i szkoleń i ich zakończenie przynajmniej na dwa miesiące przez terminem rozpoczęcia ćwiczeń. Z naszych doświadczeń wynika, że uzgodnienie po stronie polskiej porozumienia międzynarodowego i uzyskanie pełnomocnictwa ministra obrony narodowej do podpisania trwa około 30 dni. Tranzyty wojsk obcych Zadaniem dodatkowym z dziedziny HNS jest zabezpieczenie tranzytów wojsk obcych przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Wykonują je głównie dwie jednostki wojskowe Sił Powietrznych w Poznaniu-Krzesinach oraz Sochaczewie. W 2010 roku wykonano osiem tranzytów 2011/04 przegląd logistyczny 35

36 SYSTEM ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Zaangażowanie (pięć wojsk francuskich i trzy wojsk USA), od początku 2011 roku natomiast już pięć. Wsparcie obejmowało: zabezpieczenie miejsca postoju, tankowanie oraz zamówienie noclegów. Każdorazowo na punkcie kontaktowym była wyznaczana kadra ze znajomością języka angielskiego. Szkolenia Przedstawiciele Sił Powietrznych uczestniczyli w następujących kursach specjalistycznych z dziedziny HNS organizowanych przez Akademię Obrony Narodowej: Planowanie i realizacja zadań państwa gospodarza oraz państwa wysyłającego (kod ). Jego celem było przygotowanie uczestników do planowania zadań wynikających z obowiązków państwa gospodarza oraz państwa wysyłającego; Uwarunkowania, założenia i procedury realizacji zadań HNS (kod ). W czasie kursu uczestnicy zapoznali się z problematyką kryteriów oraz algorytmów i tokiem postępowania podczas planowania, organizowania i wykonywania zadań wsparcia przez państwo gospodarza na NOTATKA Obsady etatowych komórek HNS mają skończony kurs Planowanie i realizacja zadań państwa gospodarza oraz państwa wysyłającego (kod ). terytorium RP. Na ten kurs kierowano przede wszystkim osoby, które zajmują się HNS nieetatowo i pełnią funkcje nieetatowych punktów kontaktowych HNS. Od 2009 roku Dowództwo Sił Powietrznych organizuje szkolenie uzupełniające dla osób wyznaczonych w jednostkach Sił Powietrznych do pełnienia funkcji nieetatowych punktów kontaktowych HNS oraz zabezpieczenia tranzytów wojsk obcych na terytorium RP przez jednostki wojskowe Sił Powietrznych. Do tej pory w dwóch szkoleniach przeszkolono ponad 50 żołnierzy zawodowych, którzy etatowo lub nieetatowo wykonują zadania HNS. Głównym celem szkolenia było przygotowanie i doskonalenie umiejętności kadry jednostek Sił Powietrznych w planowaniu oraz wykonywaniu zadań wsparcia przez państwo gospodarza. Szkolenie prowadzili oficerowie Oddziału Planowania Transportu i HNS DSP oraz przedstawiciele instytucji, które są związane z tworzeniem i funkcjonowaniem systemu HNS w SZRP (Zarząd Planowania Logistyki P-4 SGWP, Akademia Obrony Narodowej, Inspektorat Wsparcia Sił Zbrojnych). Zajęcia teoretyczne prowadzono w formie wykładów i prezentacji. W części praktycznej natomiast poszczególne grupy (5 6-osobowe) otrzymały zadania obejmujące przygotowanie rekonesansu lotniska, opracowanie zestawienia potrzeb dla państwa wysyłającego oraz przygotowanie odpowiedzi państwa gospodarza na to zestawienie. Szkolenia dla osób wykonujących nieetatowo zadania HNS są często jedyną szansą na zetknięcie się z praktycznymi zadaniami HNS. Duża rotacja kadry na tych stanowiskach powoduje, że istnieje potrzeba organizowania przynajmniej jednego szkolenia uzupełniającego HNS w roku. Podsumowanie W latach oficerowie HNS mieli duży wpływ na jakość wykonywanych zadań przez podległe jednostki wojskowe Sił Powietrznych, związane z ich udziałem w ćwiczeniach na terenie i poza granicami Polski z partnerem zagranicznym. Potwierdzeniem ich zaangażowania i umiejętności są liczne podziękowania kierowane na ręce dowódcy Sił Powietrznych (dawniej Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej) ze strony dowództw NATO oraz sił powietrznych państw NATO. Wielokrotnie nasi oficerowie brali udział w rekonesansach baz lotniczych na terenie Polski i Europy, występowali jako punkt kontaktowy do ćwiczeń z udziałem państw NATO oraz uczestniczyli w ćwiczeniach międzynarodowych ( Bapex 08 we Francji, Baltic Host na Łotwie i Litwie). Opracowują także stosowną dokumentację HNS (COR, SOR, TA i JIA). Ich wiedza oraz znajomość tematyki poruszanej w wymienionych dokumentach niejednokrotnie miała wpływ na znajdujące się w nich zapisy. Oficerowie zajmujący się zagadnieniami HNS w Dowództwie Sił Powietrznych i 2 Skrzydle Lotnictwa Taktycznego uczestniczyli w 2010 roku w pracach związanych z oceną przez NATO Taceval Team Komponentu Lotniczego Jastrząb w ramach programu oceny taktycznej NATO. 36 przegląd logistyczny 2011/04

37 Na rzecz przemieszczania SYSTEM ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO i państw wysyłających, jest jednym z podstawowych obowiązków państwa gospodarza (HNS) wykonywanych w czasie pokoju, zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny. Przygotowania obronne w czasie pokoju mają charakter rzeczowy lub orgamgr Joanna Krassowska- -Piątkowska Ministerstwo Infrastruktury Absolwentka ASP i studiów podyplomowych w Krajowej Szkole Administracji Publicznej oraz na Uniwersytecie Warszawskim i w Maastricht. Od 2000 r. pracownik administracji rządowej w Departamencie Spraw Obronnych. Przygotowanie transportu dla sojuszniczych sił wzmocnienia System obronny Polski umożliwia przygotowanie i utrzymanie potencjału do transportu i ruchu jednostek NATO na terytorium naszego kraju. Nadzór nad przygotowaniem infrastruktury transportowej jest ważną dziedziną działalności Departamentu Spraw Obronnych. Zapewnienie warunków, które umożliwią przyjęcie i przemieszczenie wojsk sojuszniczych, zgodnie z wymaganiami dowódcy operacji Agnieszka Markowska 2011/04 przegląd logistyczny 37

38 SYSTEM ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Na rzecz przemieszczania Składowe systemu Na infrastrukturę transportową składają się urządzenia techniczne, budowle umożliwiające transport i ruch wojsk oraz prace przeładunkowe, dla sprawnego i terminowego przemieszczania wojsk i ładunków. Cywilna infrastruktura transportowa, będąca w zarządzie administracji publicznej lub przedsiębiorstw w czasie pokoju, może zostać wykorzystana na podstawie stosownych porozumień między zainteresowanymi stronami, a w warunkach zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa i w czasie wojny w ramach powszechnego obowiązku obrony. [Rozporządzenie Rady Ministrów z 3 lutego 2004 r. w sprawie warunków i sposobu przygotowania i wykorzystania transportu na potrzeby obronne państwa, a także jego ochrony w czasie wojny, oraz właściwości organów w tych sprawach. (DzU 2004 nr 34, poz. 294.)] nizacyjno-planistyczny. Fizyczne użycie przygotowywanych środków transportu i infrastruktury transportowej może nastąpić w warunkach zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny, a także ćwiczeń o charakterze zgrywającym oraz sprawdzającym procedury działania w sferze przygotowań. Resortowa baza danych Podstawą przygotowania do użycia cywilnych środków transportowych oraz infrastruktury transportowej z gospodarki narodowej w ramach powszechnego obowiązku obrony na potrzeby Sił Zbrojnych RP i wojsk sojuszniczych jest ich ujęcie w programach obronnych i planach operacyjnych właściwych organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego. Ogólne zasady wykonywania zadań, które wynikają z obowiązków państwa gospodarza, są określone w narodowej Doktrynie wsparcia przez państwo gospodarza (DD/4.5). Wynika z niej, że zadania związane z transportem i ruchem wojsk, w ramach HNS, polegają na uzgadnianiu potrzeb transportowych wojsk sojuszniczych oraz na koordynowaniu i kierowaniu procesem przemieszczania się tych wojsk przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w tym identyfikowaniu zasobów transportowych i możliwości państwa gospodarza, które mogą być udostępniane w celu wsparcia operacji (ćwiczeń) NATO oraz gromadzenia i uaktualniania tych informacji w Centralnej Bazie Danych na potrzeby HNS (CBD HNS), a także opracowywania danych do Katalogu możliwości HNS. W celu gromadzenia i wymiany informacji o środkach transportu i infrastrukturze z CBD HNS w resorcie infrastruktury utworzono resortową bazę danych GeoTrans. W ramach przygotowań obronnych NATO wprowadziło do stosowania przez kraje członkowskie wymagania dotyczące przygotowania infrastruktury transportowej i środków transportu na potrzeby jego sił zbrojnych i struktur cywilnych. Wymagania te uregulowano w dokumentach natowskich, takich jak: STANAGI 1, AmovP 2, podręczniki, instrukcje, słowniki terminów i definicji oraz dokumenty opracowywane i wydawane przez Wysoki Komitet do spraw Planowania Działań w Sytuacjach Nadzwyczajnych Zagrożeń (Senior Civil Emergency Planning Committee SCEPC). Aby wprowadzić standardy natowskie w różnych dziedzinach funkcjonowania państwa, zmieniono polskie akty prawne, które miały uregulować problematykę związaną z ich wprowadzaniem. Wydano wiele nowych aktów prawnych oraz dokonywano licznych zmian w aktach obowiązujących. Cywilne środki transportu dla sił zbrojnych Pozamilitarne ogniwa obronne administracji rządowej i samorządu terytorialnego, zwane dalej pozamilitarnymi ogniwami obronnymi, wspierają własne i sojusznicze siły zbrojne w kształtowaniu korzystnych warunków transportu (fot.) 1 STANAG (NATO Standardization Agreement) dokument standaryzacyjny NATO odnoszący się do transportu i ruchu wojsk, określający proces planistyczny, procedury, warunki i wymagania wojskowe i techniczne dla sprzętu w krajach członkowskich sojuszu. 2 AMovP: obejmuje zagadnienia transportowe (transport drogowy, kolejowy, multimodalny), np. AMovP-1 zawiera przepisy i procedury dla kierowania i kontroli ruchu drogowego, personelu i agencji. 38 przegląd logistyczny 2011/04

39 Infrastruktura drogowa kraju zapewnia bezkolizyjne przemieszczanie wojsk przez obszar naszego kraju. Agnieszka Markowska i ruchu wojsk na obszarze kraju. Wykonują zadania obronne dzięki uruchomieniu w okresie zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny przygotowywanych w czasie pokoju rozwiązań organizacyjno-funkcjonalnych, ujętych w planach operacyjnych. Mechanizmy te obejmują zapewnienie niezbędnych środków transportu oraz infrastruktury transportowej na potrzeby transportu i ruchu Sił Zbrojnych RP oraz wojsk sojuszniczych. Pozamilitarne ogniwa obronne, właściwe do utrzymania infrastruktury transportowej oraz NOTATKA W warunkach zabezpieczania dużych operacji wykonanie wojskowych przewozów powietrznych, morskich i lądowych będzie uzależnione od cywilnych środków transportu pozyskanych bezpośrednio z rynku komercyjnego lub w ramach powszechnego obowiązku obrony z gospodarki narodowej. przygotowania środków transportu, określają sposoby i procedury wykonywania poszczególnych zadań obronnych oraz potrzebne do tego siły i środki. Ponadto dokonują w tej dziedzinie uzgodnień z organem transportu i ruchu wojsk odpowiedniego szczebla organizacyjnego. Zadania wykonywane w ramach przygotowań obronnych państwa, w tym przez pozamilitarne ogniwa obronne na potrzeby Sił Zbrojnych RP i wojsk sojuszniczych, są ujmowane w programach obronnych, zgodnie z kompetencjami. Wypracowane mechanizmy i procedury zapewniania środków transportowych i infrastruktury transportowej są uruchamiane w warunkach zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny. W celu przeciwdziałania zagrożeniom kryzysowym, stanowiącym niebezpieczeństwo dla funkcjonowania transportu, planuje się zaangażować siły i środki własne oraz określonych przedsiębiorstw do wykonywania zadań operacyjnych w poszczególnych stanach gotowości obronnej państwa. Działanie obejmuje typowanie przedsiębiorców, nakładanie obowiązku realizacji zadań obronnych w drodze decyzji administracyjnych oraz podpisywanie umów cywilnoprawnych na ich wykonanie. Przewozy wojskowe w dużej mierze są uzależnione od możliwości rynku komercyjnego, przed- 2011/04 przegląd logistyczny 39

40 SYSTEM ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Na rzecz przemieszczania siębiorców polskich lub zagranicznych, którzy udostępniają środki transportowe lub usługi przewozowe na podstawie umów określających warunki i koszty ich użycia. Ze względu na możliwość wystąpienia trudności w pozyskaniu wystarczającego tonażu lub, na przykład, typu statku oraz w celu uniknięcia niepożądanej konkurencji i związanego z nią wzrostu stawek opłat czarterowych, istotne jest zapewnienie właściwej koordynacji działań. Sytuacja taka może w szczególności wystąpić wówczas, gdy pojawia się zwiększone zapotrzebowanie na transport morski lub powietrzny z powodu prowadzenia operacji na dużą skalę w oddalonych rejonach. Do realizacji wspomnianych kontraktów mogą być stosowane następujące rodzaje umów: NOTATKA Infrastruktura morskich, lotniczych, drogowych i kolejowych przejść granicznych decyduje o sprawnym przepływie międzynarodowych strumieni transportowych. Resort infrastruktury przywiązuje dużą wagę do tej problematyki, co znalazło odzwierciedlenie w zapisach Strategii zintegrowanego zarządzania granicą w latach wieloletnie, tzw. kontrakty uśpione zawierane w celu zagwarantowania przez przewoźnika wydzielenia w określonym czasie uzgodnionej liczby i rodzaju środków transportu do przewozów wojskowych. Charakterystyczną cechą tego rodzaju umów jest odpłatne utrzymywanie środków transportu w określonej gotowości do użycia; ramowe zawierane w celu dostarczenia przez przewoźnika odpowiedniej liczby i rodzaju środków transportu do zapewnienia przewozów wojskowych. Zasadnicza różnica między kontraktem uśpionym a umową ramową polega na braku wskazania terminu gotowości środków transportowych do użycia oraz niepobieraniu przez przewoźnika opłat z tego tytułu; czarterowe zawierane w celu odpłatnego udostępnienia do przewozów wojskowych konkretnego środka transportu na czas określony, czarterujący ponosi dodatkowe koszty związane z załadunkiem, zakupem paliwa i wyładunkiem; przewozowe zawierane w celu wykonania odpłatnego przewozu ściśle określonej liczby i rodzaju ładunków na wskazanej trasie, w tym wypadku przewoźnik wykonuje wszystkie prace związane z załadunkiem, przewozem i wyładunkiem. W okresie zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny niezbędne środki transportowe są pozyskiwane w ramach powszechnego obowiązku obrony z gospodarki narodowej na zasadach określonych w odrębnych przepisach 3. Infrastruktura przejść granicznych Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej i porozumienia z Schengen zdeterminowało kierunki rozwoju infrastruktury przejść granicznych. Zniesienie kontroli granicznej na granicach wewnętrznych Unii oznacza, że przestaną one pełnić swoje funkcje. W związku jednak z możliwością czasowego wprowadzania kontroli ruchu osobowego na granicach wewnętrznych, inwestycje dla odpraw granicznych będą dotyczyć tylko wytypowanych przejść, które byłyby wykorzystywane w razie przywrócenia kontroli. W czterech portach morskich w: Gdańsku, Gdyni, Szczecinie i Świnoujściu, w których odbywa się 90 procent przeładunków morskich, skupia się wysiłek inwestycyjny w dziedzinie modernizacji infrastruktury związanej z odprawami granicznymi. Infrastrukturę transportu lotniczego stanowi kilka lotnisk, na których odbywa się międzynarodowy ruch pasażerski i, w niewielkim stopniu, również towarowy. W kolejnych latach będą prowadzone dalsze inwestycje infrastrukturalne na lotniskach, z tego na trzech (Warszawa-Okęcie, Kraków-Balice, Gdańsk-Rębiechowo) spełniających wymogi układu z Schengen. Drogownictwo Na podstawie umów standaryzacyjnych NATO, w ramach przygotowania i dostosowania infrastruktury drogowej na potrzeby obrony państwa oraz do zabezpieczenia potrzeb Sił Zbrojnych RP, przyjęcia sojuszniczych sił wzmocnienia, a także wojsk i organizacji NATO w sytuacjach kryzysowych, zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny wprowadzono do pol- 3 Ustawa z dnia r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (DzU 2004 nr 241, poz z póź. zmianami). 40 przegląd logistyczny 2011/04

41 skich aktów prawnych korekty dotyczące parametrów technicznych infrastruktury drogowej. Wytypowano trasy dojazdowe od granicy państwa do wybranych poligonów wojskowych i trasy je łączące oraz sklasyfikowano na nich, według standardów natowskich, wszystkie obiekty mostowe. Opracowano instrukcję oznakowania obiektów mostowych i promów znakami wojskowej klasyfikacji obciążeń. Z sieci dróg publicznych wyodrębniono układ dróg o znaczeniu obronnym. W normach projektowych wprowadzono, między innymi, zapis dotyczący wymogów projektowych i wykonawczych dla nowo budowanych i przebudowywanych obiektów inżynierskich, które muszą być wykonane zgodnie z wymogami natowskimi oraz wprowadzono nowe znaki dla kierujących pojazdami wojskowymi dotyczące wojskowej klasyfikacji obiektów mostowych. Opracowano metodę szybkiego określania wojskowej klasy obciążeń obiektów mostowych według standardów NATO klasę MLC. Wyznaczono również klasę MLC dla wszystkich mostów na Wiśle. Wymiernym efektem, związanym z wyznaczaniem klasy MLC, było opracowanie w Instytucie Badawczym Dróg i Mostów polskiej, uproszczonej metody wyznaczania tej klasy zwanej MILORY. Pozwala ona na szybkie wyznaczenie klas obciążenia obiektu na podstawie informacji zawartych w dokumentach ewidencyjnych, uzupełnionych, w razie potrzeby, łatwymi pomiarami podstawowych parametrów geometrycznych obiektu 4. Część przedsięwzięć związanych z wyznaczaniem klasy MLC jest finansowana ze środków Ministerstwa Obrony Narodowej przeznaczonych na osiąganie celów Sił Zbrojnych RP, przekazywanych w dziale środków ujętych w Programie pozamilitarnych przygotowań obronnych na kolejne lata. Klasyfikacja obiektów drogowych Klasa MLC (Military Load Classification) stanowi metodę wyznaczania wojskowej klasy obciążeń wytypowanej sieci dróg i obiektów mostowych, położonych w ich ciągach, oraz ustalania systemu oznakowania obiektów mostowych na tych trasach, a także wszystkich składanych konstrukcji mostowych i wiaduktów oraz prowizoriów mostowych przechowywanych w ramach państwowych rezerw mobilizacyjnych ministra właściwego do spraw transportu. Zakończenie Rozwiązania funkcjonalno-organizacyjne, dotyczące wdrożenia szczegółowych procedur zabezpieczenia przez pozamilitarne ogniwa obronne środków transportu i infrastruktury transportowej na potrzeby obronne państwa, podlegają sprawdzeniu i weryfikacji w czasie wspólnych ćwiczeń cywilno-wojskowych 5. Celem okresowych ćwiczeń i kontroli jest ocena wiarygodności stosowanych procedur i rozwój zmieniających się potrzeb operacyjnych, a także konieczność ich przystosowania do scentralizowanego działania. Na podkreślenie zasługuje zapewnienie (planowanie) udziału w międzynarodowych i narodowych ćwiczeniach i treningach organizowanych dla sił zbrojnych państw członkowskich NATO i państw uczestniczących w programie Partnerstwo dla pokoju, w których przewiduje się udział przedstawicieli resortów cywilnych wszystkich nadzorowanych przez ministra infrastruktury organów administracji rządowej oraz podmiotów istotnych dla funkcjonowania transportu i łączności w wyższych stanach gotowości obronnej państwa. 4 Decyzja Ministra Infrastruktury Nr 65/2005 z dnia 26 października 2005 roku o wprowadzeniu metody MILORY jako jedynej metody służącej zarządcom dróg publicznych do wyznaczania wojskowej klasy obciążeń obiektów mostowych zgodnie ze standardami NATO na drogach publicznych. Dodatkowe informacje w sprawie wyznaczania klasy MLC obiektów mostowych można uzyskać w Biurze Spraw Obronnych GDDKiA, tel , bso@gddkia.gov.pl/. 5 Ważniejsze ćwiczenia: CMX, Strong Resolve, MOVEX, Pomerania. Agnieszka Markowska 2011/04 przegląd logistyczny 41

42 SYSTEM ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Pierwsi w strukturach Chociaż nie były to działania pod auspicjami NATO, jednak zapoczątkowały współdziałanie polskich sił morskich z flotami zachodnimi. Dwa lata później Marynarka Wojenna wzięła udział w ćwiczeniach pk. Baltops, które były jednymi z największych z udziałem państw NATO w rejonie Morza Bałtyckiego. Doszło do tego zanim jeszcze wszedł w życie program Partnerkmdr por. Jarosław Pilarczyk Dowództwo Marynarki Wojennej Absolwent podyplomowych studiów logistycznych oraz Akademii Obrony NATO w Rzymie. Pełni obowiązki szefa Wydziału HNS Zarządu Planowania Logistycznego N-4 w Dowództwie Marynarki Wojennej. Marynarka Wojenna zdała egzamin Marynarka Wojenna RP to rodzaj Sił Zbrojnych RP, który zapoczątkował integrację naszych sił zbrojnych z siłami Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO). Po przemianach, które miały miejsce w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku, oraz zmianie polityki obronnej państwa zintensyfikowała ona współdziałanie z flotami państw sojuszu. Współpracę z flotami państw NATO w działaniach na morzu polska Marynarka Wojenna rozpoczęła już w 1991 roku. Jej okręty operowały wtedy w ramach sił koalicji w Zatoce Perskiej. W operacji pk. Pustynna burza udział wzięły nasze dwa okręty: ORP Wodnik, jako okręt szpital, oraz okręt ratowniczy ORP Piast. MARIAN KLUCZYŃSKI 42 przegląd logistyczny 2011/04

43 stwo dla pokoju ( PdP ). Od tej chwili, aż do wstąpienia Polski do NATO, Marynarka Wojenna uczestniczyła we wszystkich ćwiczeniach sojuszu organizowanych na Bałtyku pod auspicjami PdP. Marynarka Wojenna już od 1995 roku współpracowała ze stałymi zespołami okrętów NATO. NOTATKA Partnerstwo dla pokoju (Partnership for Peace) program określający szczególny rodzaj stosunków łączących państwa członkowskie NATO z krajami aspirującymi do tego miana, oficjalnie zapoczątkowany w roku 1994 podczas szczytu NATO w Brukseli. Początek wsparcia ze strony państwa gospodarza Już 13 marca 1999 roku, czyli dzień po wejściu Polski do NATO, polskie i niemieckie okręty rakietowe przeprowadziły na Bałtyku wspólne manewry. Przeszły one do historii jako pierwsze ćwiczenia polskich sił zbrojnych w ramach sojuszu. Pół roku później Marynarka Wojenna była już gospodarzem ćwiczeń okrętów podwodnych NATO pod kryptonimem Baltic Porpoise 99. Udział w nich wzięły jednostki z Danii, Francji, RFN i Polski, które w ramach pierwszej fazy ćwiczeń były zacumowane w porcie wojennym w Gdyni i odtwarzały w nim gotowość bojową. Epizod ten można uznać jako początek zadań wsparcia ze strony państwa gospodarza (HNS), jakie Polska wykonywała w ramach sojuszu dla sił państw innych. Duży sprawdzian z zadań HNS w pierwszych latach członkostwa w NATO Marynarka Wojenna zdała w 2002 roku. Polskie siły morskie wzięły wówczas udział w największych manewrach NATO pod kryptonimem Strong Resolve W polskich bazach morskich dokonywano wyładunku i załadunku sił i techniki wojskowej, okręty odtwarzały w nich zdolność bojową (uzupełniały zapasy i odtwarzały sprawność techniczną). Personel z pionu logistyki Marynarki Wojennej zaopatrywał jednostki w żywność, paliwo, wodę oraz niezbędne materiały (fot. 1). Służby portowe, inżynieryjne, łączności, medyczne i ratownicze znajdowały się w ciągłej gotowości i wykonywały zadania zgodnie z otrzymywanymi zapotrzebowaniami (zestawieniami potrzeb) na rzecz sił okrętowych sojuszu. Pakiet przedsięwzięć Wykaz zadań wsparcia ze strony państwa gospodarza w ćwiczeniach Strong Resolve 2002 : Usługi portowe miejsca postoju, holowniki, cumownicy, odbiór nieczystości, transport itp. Zaopatrzenie woda, paliwo, prąd, żywność, łączność Usługi socjalno-bytowe zakwaterowanie, wyżywienie, pralnia, łaźnia, rekreacja Wsparcie materiałowo-techniczne Organizacja rekonesansów Udostępnianie infrastruktury brzegowej Wsparcie medyczne i SAR Koordynacja współpracy z pozamilitarnymi ogniwami obronności państwa i kontraktorami cywilnymi w obszarze odpowiedzialności MW Łącznie do naszych portów, zarówno wojennych, jak i handlowych, weszło, korzystając ze wsparcia ze strony Polski jako naszego kraju gospodarza, ponad czterdzieści różnej klasy okrętów. Organizatorzy i wykonawcy zadań Przedsięwzięcia, w jakie jest zaangażowana Marynarka Wojenna w ramach wsparcia ze strony państwa gospodarza, są realizowane i koordynowane przez Wydział HNS Zarządu Planowania Logistycznego (N-4) Sztabu Marynarki Wojennej, który jednocześnie pełni funkcję Punktu Kontaktowego HNS (PK HNS) Marynarki Wojennej. Podstawowym zadaniem wydziału jest koordynacja procesu przyjęcia i wsparcia HNS dla sił sojuszu przez jednostki Marynarki Wojennej w bazach morskich i lotniczych podległych jej dowódcy. W związkach taktycznych Marynarki Wojennej funkcjonują nieetatowe punkty kontaktowe HNS, których zadaniem jest planowanie i organizowanie wsparcia HNS dla wojsk sojuszniczych przebywających na obszarze odpowiedzialności danego związku taktycznego. Wszystkie te zadania są wykonywane w koordynacji i we współpracy z pozostałymi rodzajami sił zbrojnych oraz terenowymi organami administracji państwowej i samorządowej. 2011/04 przegląd logistyczny 43

44 SYSTEM ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Pierwsi w strukturach Fot. 1. okręty państw nato podczas odtwarzania zdolności bojowej w porcie polskim W celu zgrywania i usprawnienia współpracy między uczestnikami procesu HNS Marynarka Wojenna corocznie organizuje konferencje poświęcone problemom wsparcia państwa gospodarza, na które zaprasza przedstawicieli terenowych organów administracji państwowej i samorządowej oraz pozamilitarnych ogniw obronnych państwa z województwa pomorskiego i zachodniopomorskiego. Współpraca i koordynacja zadań Ostatni kompleksowy sprawdzian współpracy i koordynacji wykonywanych zadań w dziedzinie HNS to przeprowadzone w 2007 roku przez dowództwo sojuszu ćwiczenia morskie sił NATO pk. Noble Mariner Były one zasadniczym sprawdzianem jednostek wchodzących w skład Sił Odpowiedzi Sojuszu (NATO Response Forces NRF), a jednocześnie największymi ćwiczeniami przeprowadzonymi na naszym terytorium od roku 2002, w których odgrywaliśmy rolę państwa gospodarza. Zgodnie z decyzją szefa Sztabu Generalnego WP, na koordynatora całości przedsięwzięć w imieniu ministra obrony narodowej został wyznaczony dowódca Marynarki Wojennej RP. Scenariusz ćwiczeń oparto na wymyślonej sytuacji fikcyjnych państw. Zakładał on kryzys lokalny w rejonie południowego Bałtyku. Wskutek tego doszło do migracji ludności cywilnej i aktów łamania praw człowieka. Aby poprawić sytuację w regionie i nie dopuścić do eskalacji kryzysu, Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ) zwróciła się o wysłanie Sił Odpowiedzi Sojuszu w celu przywrócenia stabilizacji w regionie i ewakuacji zagrożonej ludności. W ramach ćwiczeń zgrywano grupy taktyczne Sił Odpowiedzi Sojuszu na morzu oraz ćwiczono elementy szkolenia lądowego na terytorium Polski. W ćwiczeniach ogółem wzięło udział ponad 80 jednostek pływających, 70 samolotów i śmigłowców, komponent lądowy sił morskich. Łącznie ponad 10 tysięcy żołnierzy z 17 krajów NATO (fot. 2). Marynarka Wojenna RP w ramach wsparcia państwa gospodarza zabezpieczała ćwiczenia pod względem logistycznym, ratowniczym, hydrograficznym i meteorologicznym. Powołany na szczeblu Dowództwa MW Zespół Koordynacyjny ds. HNS koordynował całokształt przedsięwzięć wsparcia realizowanego przez narodowy system HNS. W skład zespołu wchodzili specjaliści z obszarów: HNS, medycyny, finansów, ochrony sił i koordynacji przemieszczania wojsk i transportu. O tym, jak są wykonywane zadania, można było się dowiedzieć dzięki: udziałowi przedstawicieli Marynarki Wojennej RP w konferencjach planistycznych organizowanych przez Centrum Koordynacji Wojsk (MCC) Northwood; organizacji konferencji koordynacyjno-planistycznych i spotkań z przedstawicielami militarnych i pozamilitarnych ogniw obronności państwa zaangażowanych w wykonywanie zadań; organizacji rekonesansów obiektów i obszarów planowanych do użycia przez wojska obce; zbieraniu i koordynacji udzielanych odpowiedzi na wstępne i końcowe zapotrzebowania na wsparcie (COR i SOR); opracowywaniu niezbędnej dokumentacji formalnoprawnej i finansowej; koordynacji całości przedsięwzięć realizowanych już w trakcie trwania ćwiczeń. 44 przegląd logistyczny 2011/04

45 Fot. 2. okręt mw RP towarzyszy okrętowi US Navy MARIAN KLUCZYŃSKI (2) Ćwiczenia były doskonałą okazją do przetrenowania procedur współpracy między militarnymi i pozamilitarnymi ogniwami systemu obronności państwa w realizacji zadań z dziedziny HNS. W ramach przygotowań do ćwiczeń i w ich trakcie prowadzono współpracę i koordynację wykonywanych zadań z odpowiednimi komórkami Sztabu Generalnego WP, Dowództwa Sił Powietrznych, Dowództwa Wojsk Lądowych, Żandarmerii Wojskowej, Szefostwa Transportu NOTATKA W ćwiczeniach pk. Noble Mariner 2007 przeprowadzono operację desantową w rejonie poligonu Ustka oraz ewakuację ludności cywilnej (Noncombatant Evacuation Operation -NEO) na poligonie Wojsk Lądowych w Drawsku Pomorskim. i Ruchu Wojsk, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji (Straż Graniczna, Policja, Państwowa Straż Pożarna), Ministerstwa Finansów, Ministerstwa Zdrowia, wydziałów reagowania kryzysowego urzędów województw pomorskiego i zachodniopomorskiego. Przedsięwzięcia w ramach przygotowania do ćwiczeń oraz działania w ich trakcie wykazały duże zaangażowanie i chęć do współpracy wymienionych organów w wykonywanie zadań zgodnie z kompetencjami oraz ich zdolność do reagowania na dynamicznie zmieniającą się sytuację (fot. 3). Innym, bardzo istotnym elementem, zrealizowanym w ramach ćwiczeń, było utworzenie Wysuniętego Punktu Wsparcia Logistycznego (FLS), działającego na rzecz realnego zabezpieczenia logistycznego ćwiczących sił. Obsada etatowa FLS była międzynarodowa. Kraje wysyłające siły (Sending Nations SN) skierowały swoich przedstawicieli do obsadzenia stanowisk, dowodzenie natomiast było sprawowane przez oficerów Marynarki Wojennej RP. Sprzęt i wyposażenie stanowisk dowodzenia zapewniła strona polska w ramach HNS. Według koncepcji opracowanej przez Marynarkę Wojenną i implementowanej w ramach ćwiczeń, wykonywanie zadań wsparcia logistycznego sił ćwiczących opierało się na współpracy między FLS a komórką koordynacji HNS (CK HNS). Jej podstawą było umiejscowienie wymienionych komórek w jednym pomieszczeniu oraz sprzęgnięcie poszczególnych stanowisk koordynacyjnych siecią MILWAN, będącą głównym elementem przekazywania informacji. Pozwoliło to na bieżącą analizę 2011/04 przegląd logistyczny 45

46 SYSTEM ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Pierwsi w strukturach Fot. 3. uczestnik kolejnych ćwiczeń na Bałtyku możliwości wykonywania zadań, wypracowywanie najbardziej efektywnych sposobów ich realizacji oraz reagowanie na dynamicznie zmieniającą się sytuację w trakcie ćwiczeń. Wsparcie osobowe komórki dowodzenia FLS obsadą CK HNS pozwoliło na zredukowanie obsady osobowej FLS o specjalistów do spraw transportu i procedur celno-granicznych przy zachowaniu tych samych zdolności wykonywania zadań. NOTATKA NATO Security Investment Programme, uruchomiony w 1951 roku, pod obecną nazwą działający od 1994 roku, obejmuje inwestycje związane z przygotowaniem do przyjęcia sojuszniczej pomocy. Ćwiczenia te stanowiły okazję do przeprowadzenia szkolenia teoretycznego oraz zdobycia praktycznych umiejętności w wykonywaniu zadań HNS oraz koordynacji przedsięwzięć między militarnymi i pozamilitarnymi ogniwami obronnymi państwa w sferze odpowiedzialności Marynarki Wojennej. MARIAN KLUCZYŃSKI Modernizacja baz morskich Aby zwiększyć możliwości stacjonowania okrętów sojuszu w bazach Marynarki Wojennej i wykonywania na ich rzecz zadań wsparcia gospodarza, w ostatnich latach zrealizowano wiele inwestycji. Były one finansowane, zarówno z funduszy krajowych, jak i ze wspólnego budżetu NATO przeznaczonego na Program Inwestycji NATO w Dziedzinie Bezpieczeństwa (NATO Security Investment Programme NSIP). W celu zapewnienia warunków do przyjęcia sił wzmocnienia w bazach morskich Marynarki Wojennej zaplanowano łącznie osiem kompleksowych projektów o wartości około 620 mln złotych. Do tej pory zrealizowano siedem 1. Inwestycje obejmowały przebudowę nabrzeży (długość około 1600 m), budowę trzech nowych ramp załadunkowo-wyładunkowych RO-RO, budynków obsługi technicznej, pompowni ppoż. i trafostacji, a także dróg i placów składowych, instalacji niezbędnych do obsługi okrętów, modernizację systemu elektroenergetycznego. Jeden z projektów, który niestety z przyczyn obiektywnych nie został jeszcze zrealizowany, przewiduje rozbudowę systemu zaopatrywania portu wojennego w paliwo okrętowe. W trakcie realizacji projektów wykonano roboty hydrotechniczne, pogłębiarskie i podwodne do głębokości 20 m. Na torze wodnym Świnoujście Szczecin wybudowano nową obrotnicę, w portach wojennych powstały nowoczesne lądowiska dla śmigłowców, a w Gdyni stacja demagnetyzacji okrętów. Inwestycje te mają znaczenie nie tylko wojskowe, ale i gospodarcze. Po zakończeniu pogłębiania toru wodnego i wykonaniu obrotnicy okrętów znacznie poprawiły się warunki ruchu statków handlowych wchodzących do zespołu portowego Szczecin Świnoujście. Uporządkowano także infrastrukturę elektroenergetyczną w portach wojennych w Gdyni i w Świnoujściu oraz zmodernizowano główny punkt zasilania (GPZ) Świnoujścia. Podsumowanie Marynarka Wojenna, jako jeden z czterech rodzajów Sił Zbrojnych RP, zajmuje istotne miejsce w narodowym systemie wykonywania zadań wsparcia ze strony państwa gospodarza. Na mocy art. 5 Traktatu Północnoatlantyckiego nasz kraj nie tylko jest zobowiązany do obrony sojuszników, ma prawo liczyć na ich pomoc w razie koniczności obrony własnej suwerenności. W tym miejscu uwidacznia się rola i zadania, jakie stoją przed Marynarką Wojenną, zwłaszcza w kontekście ewentualnego przyjęcia morskich lub desantowych sił sojuszu w operacji obronnej. 1 Materiały Zakładu Inwestycji Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego (ZIOTP). 46 przegląd logistyczny 2011/04

47 Elastyczne procedury SYSTEM ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO ppłk Witold Precz Dowództwo Wojsk Lądowych Absolwent Politechniki Poznańskiej (1986) i AON (2008). Pełni obowiązki w Dowództwie Wojsk Lądowych na stanowisku specjalisty Wydziału HNS i Interoperacyjności Logistycznej Oddziału Planowania Transportu i HNS Zarządu Planowania Logistycznego G-4. Zgodnie z zasadami taktyczno- -operacyjnymi Jednym z zobowiązań w ramach NATO jest pomoc świadczona w okresie pokoju, kryzysu i wojny przez państwo gospodarza dla sił zbrojnych, które są rozmieszczone na terytorium kraju lub przemieszczają się przez nie. Aby wyjść naprzeciw zobowiązaniom wsparcia przez państwo gospodarza, w resorcie obrony narodowej wydano Decyzję Nr 260/MON Ministra Obrony Narodowej w sprawie utworzenia systemu HNS w Siłach Zbrojnych RP. Na początku 2002 roku w Wojskach Lądowych, zgodnie z wykazem zmian do Etatu DWLąd Nr Pf. 858/P-5/Org. z dnia 12 grudnia 2001 r., powstał Oddział HNS oraz oddziały zabezpieczenia funkcji państwa gospodarza w pomorskim i śląskim okręgu wojskowym. Następnie dowódca Wojsk Lądowych wydał Rozkaz Nr 31 z dnia 12 lutego 2002 r., który unormował zadania wynikające z roli wsparcia wojsk sojuszniczych przez państwo gospodarza w sferze odpowiedzialności Wojsk Lądowych. MARIUSZ ZACHARZEWSKI 2011/04 przegląd logistyczny 47

48 SYSTEM ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Elastyczne procedury Właściwy kierunek Ć wiczenia pk. Strong Resolve 2002 zobrazowały różnorodność wsparcia HNS, jakiego wymagają Sojusznicze Siły Wsparcia na terytorium Polski, oraz potwierdziły słuszność wcześniej zaimplementowanej tematyki wsparcia realizowanej przez Wojska Lądowe. Wysoka ocena wystawiona przez sojuszników wykazała, że zadania HNS w obszarze odpowiedzialności Wojsk Lądowych na rzecz wojsk uczestniczących w ćwiczeniach zostały w pełni wykonane. Do głównych zadań oddziału należało: planowanie i koordynacja wsparcia państwa gospodarza, wykonywanego przez Wojska Lądowe na rzecz sił sojuszu udział w opracowywaniu projektów umów międzynarodowych: porozumienia ogólnego (MOU), porozumienia technicznego (TA), wspólnych porozumień wdrożeniowych (JIA); uzgadnianie wsparcia wysyłanych sił Wojsk Lądowych na terytorium innego państwa; pełnienie funkcji punktu kontaktowego dla Wojsk Lądowych; koordynacja działań wsparcia między sektorem wojskowym a cywilnym (w sferze kompetencji Wojsk Lądowych); prowadzenie bazy danych o możliwościach wsparcia wojsk w sferze odpowiedzialności Wojsk Lądowych. W czasie gdy Wojska Lądowe tworzyły nowe struktury HNS, Polska zobowiązała się do przyjęcia na swoje terytorium wojsk sojuszu i zapewnienia im wymaganego wsparcia w trakcie ćwiczeń pk. Strong Resolve Nowo powstałe komórki HNS Wojsk Lądowych zostały zobligowane do udzielania wydzielonym siłom sojuszu wsparcia w czasie przekraczania granicy państwa, przegrupowywania i zajmowania rejonów ćwiczeń oraz zapewnienia dostaw zaopatrzenia, utrzymywania należytego standardu usług i infrastruktury wojskowej, zgodnie ze zgłoszonymi i przyjętymi do realizacji zapotrzebowaniami. W 2007 roku, wraz z rozformowaniem pionu szefa Logistyki w Dowództwie Wojsk Lądowych, przekazano część zadań HNS do Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych (IWsp SZ). Od tego momentu ich wykonywanie bez wsparcia Inspektoratu Wsparcia SZ jest niemożliwe. Zapewnienie HNS dla wojsk sojuszu przebywających na terytorium Polski wymaga więc pełnej koordynacji i współpracy Dowództwa Wojsk Lądowych i Inspektoratu Wsparcia SZ. Przykładem takich działań było zabezpieczenie HNS w ćwiczeniach pk. Compact Grey i Compact Green. Wojska Lądowe były w nich stroną wiodącą procesu planowania, a IWsp SZ wykonywał zadania zabezpieczenia logistycznego. Podczas tych ćwiczeń elementem wymagającym wsparcia HNS ze strony Wojsk Lądowych i IWsp SZ był 610 Batalion Łączności Sił Zbrojnych RFN oraz wspierający ten batalion personel duński z Wielonarodowego Korpusu Północno- -Wschodniego (MNC NE). Zgodnie z Uwarunkowaniami, założeniami i procedurami realizacji zadań wsparcia przez państwo gospodarza, planowanie na potrzeby tych ćwiczeń do 2008 roku było wykonywane w pięciu etapach. Planowanie HNS (powtarzane co roku) wymagało jego rozpoczęcia z bardzo dużym wyprzedzeniem ze względu na czasochłonność. Planowanie Uproszczone planowanie HNS w Wojskach Lądowych do ćwiczeń pk. Compact Grey i Compact Green jest prowadzone zgodnie z Sojuszniczą doktryną i procedurami połączonego wsparcia przez państwo gospodarza (Allied Joint Host Nation Support Doctrine & Procedures AJP.4.5(A) i skoordynowane z planowaniem ćwiczeń. W pierwszym etapie planowania HNS Biuro Administracji Wojskowej RFN w Polsce (Office of Defense Administration DEU ODA) składa do szefa Zarządu Planowania Logistyki P-4 Sztabu Generalnego WP wniosek o zapewnienie wsparcia HNS (HNS Request Letter) dla niemieckiego batalionu łączności oraz deklarację intencji (Statement of Intent), oznajmującą decyzję o przystąpieniu do ćwiczeń oraz korzystaniu z polskiego HNS na podstawie Porozumienia ogólnego między rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Naczelnym Dowództwem Połączonych Sił Zbrojnych NATO w Europie oraz Kwaterą Na- 48 przegląd logistyczny 2011/04

49 czelnego Sojuszniczego Dowódcy NATO ds. Transformacji w sprawie zapewnienia wsparcia przez państwo gospodarza dla operacji NATO prowadzonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Memorandum of Understanding between the Government of the Republic of Poland and Supreme Headquarters Allied Powers Europe and Headquarters, Supreme Allied Commander Transformation regarding the provision of Host Nation Support for the execution of NATO operations on Polish territory MOU HNS). Na szczeblu wykonawczym, realizowanym przez Wojska Lądowe, etapy planowania są powiązane z konferencjami planistycznymi do danych ćwiczeń. Dodatkowym zadaniem jest organizacja i zabezpieczenie rekonesansów. NOTATKA Ćwiczenia Compact Grey i Compact Green dotyczą rozwijania i utrzymania systemu łączności z wojskami Brygady Wsparcia Dowodzenia (Command Support Brigade CSB) Wielonarodowego Korpusu Północno-Wschodniego. Są przeprowadzane na wiosnę i jesień każdego roku, na przemian na północno-zachodnim obszarze Polski lub na terytorium Niemiec. W trakcie wstępnej konferencji planistycznej Biuro Administracji Wojskowej RFN przedstawia koncepcję potrzeb (Concept of Requirements COR), w której są wyszczególnione siły i środki planowane do rozmieszczenia wraz ze związanymi z tym potrzebami w dziedzinie infrastruktury, środków materiałowo-technicznych i usług. Jest to inicjacja planowania HNS na poziomie wykonawczym Wojsk Lądowych, jednocześnie drugi etap planowania HNS, zgodnie z doktryną AJP.4.5(A). Ze względu na ograniczoną skalę ćwiczeń, zgodnie z zapisami Doktryny wsparcia przez państwo gospodarza (DD/4.5) pkt. 3030, w planowaniu HNS zrezygnowano z wypracowania porozumienia technicznego, który stanowi etap trzeci. W etapie czwartym 610 Batalion Łączności sił zbrojnych RFN przedstawia zestawienie potrzeb (Statement of Requirements SOR). Po jego analizie Brygada Wsparcia Dowodzenia Wielonarodowego Korpusu Północno Wschodniego (BWD WKP-W) występuje do Dowództwa Wojsk Lądowych z wnioskiem o przedstawienie możliwości wsparcia batalionu przez jednostki bezpośrednio mu podległe. Następnie w Dowództwie Wojsk Lądowych opracowuje się zbiorczą odpowiedź na zestawienie potrzeb i przesyła ją do Biura Administracji Wojskowej RFN do ostatecznego uzgodnienia. Szczegółowa analiza zestawienia potrzeb jest uzgadniana wstępnie w trakcie rekonesansu organizowanego w ramach głównej konferencji planistycznej przez przedstawicieli komórek HNS strony niemieckiej i polskiej. W etapie piątym Dowództwo Wojsk Lądowych wypracowuje wspólne porozumienie wdrożeniowe (Joint Implementation Arrangement JIA). Projekt jego części głównej jest przedstawiany do akceptacji stronie niemieckiej podczas końcowej konferencji planistycznej. Przedstawiony uproszczony schemat planowania, realizowany przez Wojska Lądowe, znacznie skraca planowanie HNS, jednocześnie zapewnia pełne zabezpieczenie logistyczne danego przedsięwzięcia. Jest on bardzo przydatny i znajduje zastosowanie w ćwiczeniach, które odbywają się cyklicznie. Daje możliwość wykorzystywania co roku tych samych dokumentów, doprecyzowania wymagają jedynie zestawienia potrzeb uzgadnianych w trakcie rekonesansu. Podsumowanie Doświadczenia wskazują, iż w każdym rejonie, również w naszym kraju, mogą wystąpić sytuacje kryzysowe, które wymagają natychmiastowej pomocy międzynarodowej. Skrócony do minimum czas między rozpoczęciem planowania a przybyciem sojuszniczych sił zbrojnych i/lub organizacji NATO wymusi uproszczenie tego procesu dzięki pominięciu niektórych etapów lub realizacji kilku jednocześnie. Zasadne więc jest, aby sprawdzić nie tylko planowanie HNS ad hoc, ale przede wszystkim współpracę na poziomie wykonawczym z podmiotami niemilitarnymi w trakcie realnego zabezpieczenia, jak ma to miejsce w trakcie omawianych ćwiczeń. Doświadczenia i analiza wniosków z opisanych ćwiczeń międzynarodowych w dziedzinie zabezpieczenia HNS pokazują, że należy wykazywać się dużą elastycznością i dążyć do maksymalnego upraszczania procedur planowania. 2011/04 przegląd logistyczny 49

50 SYSTEM ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Obowiązki mjr Tomasz Urbańczyk Komenda Główna Żandarmerii Wojskowej Absolwent WSOWRiA, Uniwersytetu im. Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy oraz Centrum Szkolenia Policji w Legionowie. Obecnie jest specjalistą w Oddziale Prewencji KGŻW. Żandarmeria Wojskowa na rzecz wsparcia państwa gospodarza Głównym celem działań Żandarmerii Wojskowej w aspekcie wykonywania zadań wsparcia państwa gospodarza jest pomoc podmiotom wysyłającym siły zbrojne do zadań poza granice kraju w postaci środków materiałowych, urządzeń i usług. Przedsięwzięcia te obejmują również ochronę rejonu działań oraz czynności administracyjne, zgodnie z wynegocjowanymi porozumieniami. Państwa, które należą do NATO, w tym Polska, wykonując zadania państwa gospodarza, są zobowiązane do podjęcia wszelkich możliwych działań zapewniających wsparcie wojskom sojuszu. Żandarmeria Wojskowa (ŻW), zgodnie ze zobowiązaniami wynikającymi z umów zawartych między ANDRZEJ PINDOR 50 przegląd logistyczny 2011/04

51 Rzeczpospolitą Polską a państwami wysyłającymi oraz dowódcami NATO, według definicji HNS, wpisuje się w cywilno-wojskową pomoc świadczoną przez państwo gospodarza siłom sojuszniczym i organizacjom NATO, które znajdą się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub będą w trakcie przemieszczania przez nie. Podmiot porządkowy dla żołnierzy państw obcych Zgodnie z ustawą z dnia 24 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych, żołnierz pełniący czynną służbę wojskową na stanowisku służbowym w jej jednostkach organizacyjnych jest właściwym porządkowo podmiotem dla żołnierzy sił zbrojnych państw obcych, przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz członków ich personelu cywilnego, jeżeli pozostają w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, o ile umowa międzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, nie stanowi inaczej. Pomoc wojskowa ze strony państwa gospodarza dla sojuszniczych sił zbrojnych, świadczona przez ŻW, polega na zaspokojeniu ich potrzeb pod względem prewencyjnym, operacyjno-rozpoznawczym oraz dochodzeniowo-śledczym. Zadania Żandarmerii Wojskowej Do głównych jej zadań w dziedzinie HNS należy zaliczyć: zapewnienie przemieszczenia wojsk sojuszniczych w rejonie odpowiedzialności danej jednostki terytorialnej od przejść granicznych i na lotniskach, a także po drogach samochodowych i liniach kolejowych; umożliwienie przyjęcia sił sojuszniczych na granicznych przejściach drogowych i kolejowych (wspólnie ze Strażą Graniczną); wsparcie w rozpoznaniu rejonów ćwiczeń i rozmieszczenia sił sojuszniczych; zapewnienie bezpieczeństwa siłom sojuszniczym na terenie RP; wydzielenie oficerów łącznikowych do współpracy z policją wojskową (Military Police MP) sił sojuszniczych; współpracę i koordynację działań między sektorem wojskowym i cywilnym w dziedzinie za- Priorytet Zadaniem Żandarmerii Wojskowej w ramach systemu HNS jest zapewnienie przestrzegania dyscypliny wojskowej, bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz przepisów porządkowych i administracyjnych, a także interweniowanie w razie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia przez żołnierzy i personel cywilny sił sojuszniczych i koalicyjnych przebywających na terytorium RP, zgodnie z przepisami w ramach realizacji zobowiązań wynikających z obowiązków państwa gospodarza i państwa wysyłającego. andrzej witkowski 2011/04 przegląd logistyczny 51

52 SYSTEM ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Obowiązki pewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego w ramach potrzeb HNS, w tym głównie z organami administracji państwowej, terenowej, układem pozamilitarnym (Strażą Graniczną, Policją, Państwową Strażą Pożarną) oraz innymi instytucjami wsparcia państwa gospodarza, a także z dowództwami wojsk sojuszniczych. W ramach wykonywania zadań wsparcia państwa gospodarza dominują przede wszystkim te, które dotyczą zabezpieczenia prewencyjnego. Oprócz nich Żandarmeria Wojskowa zabezpiecza miejsca przestępstw i wykroczeń, uczestniczy w działaniach operacyjno-rozpoznawczych oraz poszukiwaniu sprawców czynów zabronionych i osób zaginionych. Istotnymi jej zadaniami są też ochrona przed działalnością dywersyjno-sabotażową i penetracją, a także udzielanie informacji o systemie prawnym. Współdziałanie Wsparcie państwa gospodarza nie jest wyłącznie domeną sił zbrojnych, lecz dotyczy całego systemu obronnego państwa, wszelkich jego struktur oraz szczebli władzy, a także obowiązującego prawodawstwa, dlatego też poszczególne zabezpieczenia bardzo często są wykonywane w ramach współdziałania organów porządkowych, zarówno wojskowych, jak i pozamilitarnej części systemu państwa. Należy tutaj wymienić przede wszystkim Policję, Straż Graniczną, Biuro Ochrony Rządu, Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Straż Miejską (gminną), które są odpowiedzialne, między innymi, za utrzymanie porządku publicznego. Na poziomie województwa Żandarmeria Wojskowa: utrzymuje punkty kontaktowe HNS, które na bieżąco współpracują na szczeblu wojewódzkim; organizuje i wykonuje zadania HNS; uzgadnia i planuje współdziałania z innymi służbami odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo i porządek publiczny w wykonywaniu zadań wynikających z obowiązków HNS; planuje działania swoich jednostek w sytuacjach kryzysowych; Pomoc świadczona przez ŻW polega m.in. na zaspokojeniu potrzeb sojuszniczych sił zbrojnych pod względem prewencyjnym. współpracuje z terenowymi organami administracji rządowej i samorządowej; uruchamia procedury świadczeń; koordynuje zadania w województwie (wykonywanie zadań HNS wynikających z decyzji, rozkazów, wytycznych i zawartych porozumień). Kompetencje Komendy Głównej ŻW Do jej podstawowych zadań w dziedzinie HNS należy zaliczyć: inicjowanie działań zmierzających do ustanawiania i wdrażania rozwiązań organizacyjno- -prawnych niezbędnych do właściwego wykonywania obowiązków w systemie HNS; opracowanie i utrzymanie aktualnej bazy danych HNS; planowanie oraz koordynowanie wykorzystania potencjału ŻW na rzecz wojsk kierowanych do Polski lub przegrupowujących się przez jej obszar; sprawowanie nadzoru merytorycznego nad wykonywaniem zadań bezpośrednio i pośrednio związanych z HNS; zapewnienie niezbędnej pomocy przedstawicielom państw wysyłających i dowódcom NATO podczas negocjacji; zapewnienie właściwej współpracy i koordynacji działań między ŻW a służbami Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji; umiejscowienie punktów kontaktowych HNS w swojej strukturze. Zakończenie Zmieniająca się sytuacja polityczna na świecie, pojawiające się nowe zagrożenia oraz zmiany strukturalno-organizacyjne w SZRP nie pozwalają na bezczynność w dziedzinie dostosowania Żandarmerii Wojskowej do powstających uwarunkowań. W ślad za zmianami w Siłach Zbrojnych RP ewoluowała również struktura jej komórek wykonujących zadania HNS. Żandarmeria Wojskowa była i jest w stanie wykonywać zadania, które w ramach jej kompetencji odnoszą się do problematyki wsparcia państwa gospodarza. 52 przegląd logistyczny 2011/04

53 Na przejściach granicznych SYSTEM ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO płk dypl. SG Wojciech Wągrodzki Komenda Główna Straży Granicznej Absolwent WSOWInż. (1990), AON (1998) i Politechniki Białostockiej (2000). Służbę rozpoczął w NJW MSWiA. Od 2001 r. w Straży Granicznej. Obecnie jest naczelnikiem Wydziału Spraw Obronnych w Sztabie Komendanta Głównego Straży Granicznej. Po wejściu do strefy Schengen Istotą wykonywania przez Straż Graniczną zadań wynikających z obowiązków państwa gospodarza jest zorganizowanie odpowiedniego i we właściwym czasie wsparcia, zapewniającego wielonarodowym siłom zbrojnym warunki do przemieszczania się i podtrzymywania zdolności bojowej. Kompetencje ustawowe Straży Granicznej obejmują zadania dotyczące wykonywania wsparcia państwa gospodarza (HNS). Polegają one w szczególności na: zapewnieniu sprawnego przekraczania granicy państwowej wojskom własnym i sojuszniczym; zagwarantowaniu bezpieczeństwa jednostkom wojskowych przebywającym w rejonie przejść granicznych (miejscach przekraczania granicy państwowej) oraz w strefie nadgranicznej. Komendant główny Straży Granicznej, jako centralny organ administracji rządowej, właściwy w sprawach ochrony granicy państwowej i kontroli ruchu ANTONI CIEJPA 2011/04 przegląd logistyczny 53

54 SYSTEM ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Na przejściach granicznych Właściwie zorganizować U tworzony w Straży Granicznej system HNS stanowi zespół przedsięwzięć planistycznych i organizacyjnych, które mają na celu udzielenie wsparcia wojskom sojuszniczym wjeżdżającym na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej lub przemieszczającym się przez nie, jak też wsparcie wojsk własnych wysyłanych poza terytorium kraju. Sprawne kierowanie zadaniami HNS w Straży Granicznej zapewniają opracowane na każdym poziomie dokumenty planistyczne oraz struktura organizacyjna systemu. granicznego, wykonuje zadania HNS 1 przez kierownika komórki organizacyjnej Komendy Głównej Straży Granicznej pełnomocnika komendanta głównego Straży Granicznej ds. HNS (w latach dyrektora Centrum Koordynacji Działań Straży Granicznej, a po reorganizacji Komendy Głównej Straży Granicznej, od 1 listopada 2009 roku, dyrektora szefa Sztabu Komendanta Głównego Straży Granicznej). Dotyczą one: organizacji w Komendzie Głównej punktu kontaktowego HNS (PK HNS); opracowania w Komendzie Głównej (w uzgodnieniu z pełnomocnikiem Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji ds. HNS) dokumentacji punktu kontaktowego HNS (plan podziału zadań wsparcia państwa gospodarza i wsparcia państwa wysyłającego w Straży Granicznej); przygotowania niezbędnych danych do resortowej dokumentacji HNS, zgodnie z ustaleniami pełnomocnika MSWiA ds. HNS; określenia szczegółowych sposobów wykonywania zadań HNS oraz utworzenia punktów kontaktowych HNS w podległych bezpośrednio jednostkach organizacyjnych; przekazania do Departamentu Analiz i Nadzoru MSWiA danych dotyczących zorganizowanych punktów kontaktowych HNS; zapewnienia uczestnictwa swoich przedstawicieli w pracach pełnomocnika ministra obrony narodowej ds. HNS nad opracowaniem projektów porozumień międzynarodowych dotyczących zadań HNS; udziału w planowaniu zadań HNS; zabezpieczenia przegrupowania wojsk sojuszniczych i ich pobytu na terenie kraju oraz przemieszczania się wojsk własnych poza terytorium kraju, w tym: zapewnienie sprawnego przekraczania granicy państwowej (zewnętrznej i wewnętrznej granicy Schengen) wojskom sojuszniczym i własnym wychodzącym poza granice państwa, prowadzenie uproszczonej odprawy granicznej na granicy zewnętrznej Schengen oraz zapewnienie bezkolizyjnego przemieszczenia się przez wewnętrzną granicę Schengen, organizowanie działań związanych z rozpoznaniem potencjalnych zagrożeń w strefie nadgranicznej, udzielanie pomocy pododdziałom wojskowym w czasie wprowadzania do rejonów rozmieszczenia w strefie nadgranicznej, udostępnienie wojskom własnym i sojuszniczym informacji dotyczących strefy nadgranicznej o terenie, miejscowych zasobach, ruchach ludności itp., udział w osłonie antyterrorystycznej rejonów rozmieszczenia wojsk w strefie nadgranicznej, w ramach współdziałania z Policją i organami Sił Zbrojnych RP, kierowanie swoich przedstawicieli do udziału w pracach Szefostwa Transportu i Ruchu Wojsk Centrum Koordynacji Ruchu Wojsk, a także, w zależności od potrzeb, innych struktur organizacyjnych wykonujących zadania HNS. Zadania HNS w Straży Granicznej Do zasadniczych zadań jednostek organizacyjnych Straży Granicznej należą: w Komendzie Głównej Straży Granicznej: wydzielanie i kierowanie swoich przedstawicieli do udziału w pracach Szefostwa Transportu i Ruchu Wojsk Centrum Koordynacji Ruchu Wojsk (MON), a także, w zależności od potrzeb, innych struktur organizacyjnych wykonujących zadania HNS, 1 Decyzja Nr 52 Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 25 marca 2003 r. w sprawie organizacji systemu wsparcia wojsk sojuszniczych przebywających na terytorium RP lub przemieszczających się przez to terytorium oraz wsparcia wojsk własnych wysyłanych poza terytorium kraju. 54 przegląd logistyczny 2011/04

55 PEŁNOMOCNIK MSWiA ds. HNS (DYREKTOR DAiN MSWiA) PK HNS MSWiA KOMENDANT GŁÓWNY STRAŻY GRANICZNEJ (przez pełnomocnika KGSG ds. HNS dyrektora szefa Sztabu Komendanta Głównego Straży Granicznej) PK HNS KGSG KOMENDANCI ODDZIAŁÓW STRAŻY GRANICZNEJ PK HNS realizacja zadań HNS KOMENDANCI GRANICZNYCH JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH STRAŻY GRANICZNEJ Archiwum KGSG System kierowania HNS w Straży Granicznej powołanie w razie potrzeby Zespołu Straży Granicznej ds. Zabezpieczenia Przemieszczania Wojsk, dostarczanie, za pośrednictwem Departamentu Analiz i Nadzoru MSWiA, do Zarządu Planowania Logistyki P-4 Sztabu Generalnego Wojska Polskiego danych do komputerowego sojuszniczego systemu przemieszczania i ruchu wojsk (ADAMS) i ich aktualizowanie, wydzielenie stałego punktu kontaktowego na potrzeby wsparcia państwa gospodarza oraz państwa wysyłającego (PK HNS), organizowanie wraz z przedstawicielami Sił Zbrojnych RP wspólnych szkoleń oraz wymiana doświadczeń dotyczących usuwania materiałów niebezpiecznych, w tym pochodzenia terrorystycznego; w komendach oddziałów Straży Granicznej: wydzielenie i kierowanie sił i środków do zapewnienia sprawnego przekraczania granicy państwowej na zewnętrznej granicy Schengen (przejścia graniczne) oraz na granicy wewnętrznej w określonych miejscach, na przykład, zniesione przejścia graniczne, siłom wojsk sojuszniczych i wojsk własnych, w tym również kierowanych do operacji pokojowych i humanitarnych, prowadzenie uproszczonej kontroli granicznej na zewnętrznej granicy Schengen, wydzielenie stałego punktu kontaktowego HNS, zapewnienie pomocy w bezkolizyjnym przemieszczaniu się kolumn wojskowych po drogach w strefie nadgranicznej, realizacja procedur związanych z przekraczaniem granicy państwowej przez pododdziały sił zbrojnych ze sprzętem i środkami walki, współudział w zapewnieniu właściwej współpracy z terenowymi organami administracji rządowej oraz samorządu terytorialnego w czasie przemieszczania i pobytu wojsk sojuszu na terenie kraju. Główną rolę w kierowaniu zadaniami HNS w Straży Granicznej (rys.) odgrywają pełnomocnik komendanta głównego Straży Granicznej ds. HNS oraz punkty kontaktowe HNS. W Komendzie Głównej Straży Granicznej działa Punkt 2011/04 przegląd logistyczny 55

56 SYSTEM ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Na przejściach granicznych Kontaktowy HNS Komendy Głównej Straży Granicznej (PK HNS KGSG), który współpracuje z punktami kontaktowymi HNS w komendach oddziałów Straży Granicznej (PK HNS OSG). Jednocześnie Punkt Kontaktowy HNS Komendy Głównej Straży Granicznej współdziała z Punktem Kontaktowym HNS w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji (w tym zwłaszcza z pełnomocnikiem MSWiA ds. HNS, którego funkcję pełni kierownik jednostki organizacyjnej MSWiA odpowiedzialnej za przygotowania obronne) oraz z innymi służbami wykonującymi zadania HNS. W punktach kontaktowych HNS oddziałów Straży Granicznej koordynuje się zadania HNS dotyczące przekraczania granicy państwa przez wojska sojusznicze (na przejściach granicznych oraz w miejscach przekraczania granicy wewnętrznej), odpowiadają one też za sprawne wykonywanie zadań przez właściwe graniczne jednostki organizacyjne Straży Granicznej. Placówki Straży Granicznej wykonują natomiast zadania HNS zgodnie z otrzymanymi poleceniami z właściwych komend oddziałów Straży Granicznej. Polska w ramach zadań wsparcia przez państwo gospodarza jest zobowiązana do podjęcia wszystkich możliwych działań, które zapewnią wsparcie wojskom sojuszniczym, przemieszczającym się przez jej terytorium lub wykonującym na nim inne zadania. Przekraczanie granicy państwowej przez wojska własne i sojusznicze jest uregulowane w dokumentacji HNS opracowanej w Straży Granicznej, zgodnej z dokumentami normatywnymi NATO 2 oraz dokumentami narodowymi 3 i pomocniczymi 4. Przed wejściem do strefy Schengen Zgodnie z procedurami obowiązującymi do 21 grudnia 2008 roku, Sztab Generalny WP, okręgi wojskowe, szefowie rodzajów wojsk byli zobowiązani do przekazywania pisemnych informacji o planowanym terminie przekroczenia granicy państwowej (na wjazd i wyjazd) przez pododdziały biorące udział w ćwiczeniach do Komendy Głównej Straży Granicznej z piętnastodniowym wyprzedzeniem. Przekraczanie granicy państwowej RP przez statki powietrzne wykonujące loty międzynarodowe należało pisemnie zgłaszać w terminie nie krótszym niż 48 godzin przed mającym nastąpić przelotem. Przekazywana informacja musiała zawierać: trasę przejazdu, miejsce i czas przekroczenia granicy państwowej, wykaz osób oraz pojazdów i sprzętu bojowego. Straż Graniczna w stosunku do członków sił zbrojnych przekraczających granicę państwową stosowała uproszczoną kontrolę graniczną na całej granicy państwowej RP. Podczas niej członkowie sił zbrojnych byli zobowiązani do okazywa- 2 Umowa między państwami-stronami Traktatu Północnoatlantyckiego dotycząca statusu ich sił zbrojnych, sporządzona w Londynie 19 czerwca 1951 r. (DzU 2000 nr 21, poz. 257) Umowa NATO SOFA; Umowa między państwami-stronami Traktatu Północnoatlantyckiego a innymi państwami uczestniczącymi w Partnerstwie dla Pokoju, dotycząca statusu ich sił zbrojnych, oraz jej protokół dodatkowy, sporządzony w Brukseli 19 czerwca 1995 r. (DzU 1998 nr 97, poz. 605) PdP SOFA; Protokół dotyczący statusu międzynarodowych dowództw wojskowych, ustanowionych na podstawie Traktatu Północnoatlantyckiego, sporządzony w Paryżu dnia 28 sierpnia 1952 r. (DzU 2000 nr 64, poz. 746) tzw. protokół paryski. 3 Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej art. 6 ust. 1 pkt. 2 (DzU 2004 nr 241, poz z późn. zm.); Ustawa z dnia 23 września 1999 r. o zasadach pobytu wojsk obcych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zasadach ich przemieszczania się przez to terytorium (DzU 1993 nr 93, poz z późn. zm.); Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa (DzU 1998 nr 162, poz z późn. zm.); Porozumienie Ogólne (MOU) między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Naczelnym Dowództwem Połączonych Sił Zbrojnych NATO w Europie oraz Kwaterą Naczelnego Sojuszniczego Dowódcy NATO do spraw Transformacji w sprawie zapewnienia wsparcia przez państwo-gospodarza dla operacji NATO prowadzonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zawarte w dniu 26 września 2005 r.; Zarządzenie Nr 0-1 Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie przygotowań obronnych organów i kierowników jednostek organizacyjnych podległych lub nadzorowanych przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz kierowników komórek organizacyjnych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji; Decyzja Nr 52 Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 25 marca 2003 r. w sprawie organizacji systemu wsparcia wojsk sojuszniczych przebywających na terytorium RP lub przemieszczających się przez to terytorium oraz wsparcia wojsk własnych wysyłanych poza terytorium kraju. 4 Doktryna wsparcia przez państwo gospodarza (DD/4.5). Wyd. Szt. Gen. 1587/2005; Zasady i procedury planowania i realizacji w Siłach Zbrojnych RP zadań wsparcia przez państwo-gospodarza (DD/4.5.1). Wyd. Szt. Gen. 1558/ przegląd logistyczny 2011/04

57 Archiwum KGSG Fot. 1. funkcjonariusze sg w trakcie nadzorowania transportu kolejowego na przejściu granicznym nia na żądanie funkcjonariusza Straży Granicznej następujących dokumentów 5 : dowód tożsamości wystawiony przez państwo wysyłające, zawierający imię i nazwisko, datę urodzenia, stopień i numer (jeśli taki posiadają), rodzaj służby i fotografię; indywidualny lub zbiorowy rozkaz wyjazdu w języku państwa wysyłającego oraz w językach angielskim i francuskim, wystawiony przez odpowiedni organ państwa wysyłającego lub Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego, potwierdzający status osoby lub grupy osób jako członka lub członków sił zbrojnych, jak również rozkaz wyjazdu; wykaz przewożonego sprzętu i uzbrojenia. Po wejściu do strefy Schengen Po przystąpieniu Polski do układu z Schengen 6 sposób wykonywania zadań przez Straż Graniczną na odcinkach granicy państwowej RP, będących odcinkami granicy wewnętrznej Unii Europejskiej, uległ zasadniczym zmianom. Obecnie, zgodnie z obowiązującymi zasadami i procedurami, Sztab Generalny WP, okręgi wojskowe, szefowie rodzajów wojsk przekazują pisemną informacje o planowanym terminie przekroczenia granicy państwowej przez wojska sojusznicze do Komendy Głównej Straży Granicznej: z siedmiodniowym wyprzedzeniem w ruchu lądowym (na wjazd i wyjazd); z wyprzedzeniem nie krótszym niż 48 godzin przed mającym nastąpić przelotem przez granicę 5 Ust. 2 art. III umowy z 19 czerwca 1951 r. między państwami stronami Traktatu Północnoatlantyckiego dotyczącej ich sił zbrojnych, op. cit grudnia 2008 r. zniesiono kontrolę na wewnętrznych granicach lądowych państw Schengen, a 31 marca 2008 r. na granicach lotniczych w ruchu Schengen. 2011/04 przegląd logistyczny 57

58 SYSTEM ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Na przejściach granicznych Archiwum KGSG Fot. 2. wyrywkowa kontrola pojazdów cywilnych przez funkcjonariuszy SG przez statki powietrzne wykonujące loty międzynarodowe; na 48 godzin przed rozpoczęciem operacji desantowej. Różne są natomiast, w zależności od rodzaju granicy, procedury kontroli granicznej dla sił zbrojnych (żołnierzy i personelu cywilnego) państw członkowskich NATO (fot. 1, 2). Granica zewnętrzna strefy Schengen Uproszczona kontrola graniczna dotyczy sił zbrojnych państw NATO, które będą przekraczały granicę Polski jako pierwszego państwa strefy Schengen (np. przybycie wojsk z USA bezpośrednio na terytorium RP). W miejscu przekroczenia granicy państwowej przedstawiciel wojsk sojuszniczych lub Ministerstwa Obrony Narodowej, pełniący funkcję koordynatora (łącznika), przekazuje funkcjonariuszowi Straży Granicznej: wykaz stanu osobowego żołnierzy i personelu cywilnego (List of participants in transport); wykaz sprzętu i uzbrojenia: pojazdów (List of vehicles), broni osobistej (List of ordnance list of personal weapons) i materiałów niebezpiecznych (List of dangerous foods); zbiorowy rozkaz wyjazdu i dokument tożsamości. Koordynator (łącznik) współdziała z właściwym terytorialnie komendantem placówki Straży Granicznej. Informuje go o składzie kolumn pododdziałów wojsk przekraczających granicę oraz terminach i miejscu przekroczenia granicy państwowej RP. Sprawne przekraczanie granicy państwowej przez wojska własne i sojusznicze następuje na podstawie obowiązujących aktów prawnych, według następujących procedur: 58 przegląd logistyczny 2011/04

59 NOTATKA W celu wcześniejszego przygotowania wariantów wykonywania zadań umożliwiających natychmiastowe działanie w razie powstania sytuacji kryzysowej lub nagłej agresji przeprowadza się planowanie operacyjne, a razem z nim planowanie HNS. członkowie sił zbrojnych nie podlegają przepisom paszportowym i wizowym, ani też kontroli organów imigracyjnych przy wjeździe i wyjeździe z terytorium państwa przyjmującego (na podstawie art. III Umowy NATO SOFA). Nie odnoszą się do nich również przepisy państwa przyjmującego, dotyczące kontroli i rejestracji cudzoziemców. Nie oznacza to jednak, że uzyskują oni jakiekolwiek prawo do pobytu stałego lub zamieszkania na terytorium państwa przyjmującego; kontrola graniczna żołnierzy i personelu Sił Zbrojnych RP jest wykonywana na podstawie postanowień zawartych w 9 Rozporządzenia MSWiA z dnia 15 grudnia 2006 r. w sprawie kontroli granicznej dokonywanej przez funkcjonariuszy Straży Granicznej. Kontroli granicznej żołnierzy i jednostek organizacyjnych Sił Zbrojnych RP, przekraczających granice RP i przeprowadzana w sposób uproszczony. Może ona być ograniczona do odebrania listy żołnierzy lub funkcjonariuszy, zawierającej następujące dane: imię i nazwisko w pełnym brzmieniu, datę i miejsce urodzenia i numery dokumentów uprawniających do przekroczenia granicy państwowej, poświadczone przez uprawniony organ wojskowy. Granica wewnętrzna strefy Schengen Na wewnętrznej granicy strefy Schengen, w związku ze zniesieniem odprawy granicznej, wojska państw członkowskich przemieszczają się przez granicę państwową RP z pominięciem odprawy granicznej. Wynika z tego, że zostaje zniesiony obowiązek przedstawiania służbom granicznym dotychczas wymaganego wykazu osób. Pozostaje jednak obowiązek informowania, z odpowiednim wyprzedzeniem, o liczbie osób i ilości sprzętu oraz o trasie przemieszczania, miejscu i czasie pobytu tych wojsk na terenie RP. W razie przekraczania granicy państwowej RP z państwa obszaru Schengen (jeżeli dokonano tam odprawy granicznej) siły zbrojne państwa nienależącego do grupy państw obszaru Schengen przekraczają granice RP na zasadach obowiązujących siły zbrojne państw obszaru Schengen, to znaczy: z pominięciem odprawy granicznej, bez przedstawiania wykazu osób, informując o liczbie osób, rodzaju i ilości sprzętu oraz trasie przemieszczania się, czasie i miejscu pobytu na terytorium RP. W czasie uproszczonej kontroli granicznej na lotniskach wojskowych pomija się kontrolę bezpieczeństwa przewidzianą dla lotnictwa cywilnego. Planowanie zadań Ustalanie zadań wynikających z obowiązków państwa gospodarza obejmuje przedsięwzięcia ogólnego planowania obronnego państwa. W ramach przygotowań obronnych SZRP oraz organy administracji publicznej, w tym resort spraw wewnętrznych i administracji (Straż Graniczna, Policja, Państwowa Straż Pożarna), określają sposób wykonywania zadań obronnych, w tym także wynikających z obowiązków państwa gospodarza. W sporządzanych planach operacyjnych w Straży Granicznej są ujmowane zadania HNS. Prawidłowe zaplanowanie przedsięwzięć w ramach HNS jest konieczne ze względu na ich złożoność, wysokie koszty oraz zaangażowanie w nie wielu podmiotów z podsystemu militarnego i niemilitarnego. Ponadto ma ono na celu określenie wymagań wobec państwa wysyłającego, z uwzględnieniem możliwości i zasobów państwa gospodarza. Podsumowanie Straż Graniczna, wykonując od wielu lat zadania HNS, stała się aktywnym i ważnym elementem wsparcia państwa gospodarza i państwa wysyłającego. Zorganizowany system HNS w Straży Granicznej sprawia, że jest ona w pełni przygotowana do zadań związanych z zapewnieniem formacjom sił zbrojnych państw członkowskich NATO i uczestnikom programu Partnerstwo dla pokoju sprawnego i bezkolizyjnego przekraczania granic Rzeczypospolitej Polskiej w ramach HNS. Realizacja tych przedsięwzięć nie wpływa negatywnie na prawidłowe wykonywanie zadań ustawowych przez jednostki organizacyjne Straży Granicznej. 2011/04 przegląd logistyczny 59

60 SYSTEM ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Zapewnić bezpieczeństwo podinsp. Janusz Stachowicz Komenda Główna Policji Absolwent Wydziału Zarządzania i Administracji Akademii Świętokrzyskiej im. J. Kochanowskiego w Kielcach. Służbę w resorcie spraw wewnętrznych rozpoczął w 1980 r. Od 1998 r. pełni służbę w Komendzie Głównej Policji. Współpraca z Policją Przedsięwzięcia, które zapewniają udzielenie wsparcia w ramach obowiązków państwa gospodarza, zostały włączone do zadań obronnych Rzeczypospolitej Polskiej i w konsekwencji dotyczą wszystkich struktur, a także poszczególnych szczebli władzy i administracji publicznej, w tym Policji. Rzeczpospolita Polska, jako członek NATO, wykonuje zadania państwa gospodarza (HNS) i jest zobowiązana do podjęcia wszelkich możliwych działań, zapewniających udzielenie wsparcia wojskom sojuszniczym na jej terytorium lub przemieszczającym się przez nie. Wymaga to przygotowania elementów państwa i jego terytorium do wykorzystania narodowych zasobów obronnych w celu tworzenia krajowego systemu wsparcia sił sojuszu, które będą wykonywać zadania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub przemieszczać się przez nie. Dotyczy to również Policji, której zadania na rzecz Sił Zbrojnych RP i wojsk sojuszniczych są uregulowane w aktach normatywnych, między innymi, w: Marcin WIĄCEK 60 przegląd logistyczny 2011/04

61 Porozumieniu Komendanta Głównego Żandarmerii Wojskowej i Komendanta Głównego Policji z dnia 16 stycznia 2002 r. o współpracy Policji i żandarmerii Wojskowej (Dz. Urz. KG Policji 2005 nr 3); Porozumieniu z dnia 20 kwietnia 2005 r. w sprawie współdziałania Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej z Policją w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych (Dz. Urz. MON 2005 nr 10). Cel główny Jednostki organizacyjne Policji są przewidziane do wykonywania zadań zmierzających w szczególności do zapewnienia bezpieczeństwa i niezbędnego poziomu ochrony wojsk własnych i wojsk państw sojuszu przebywających i podejmujących działania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Planowanie zadań W Policji zadania dotyczące wsparcia państwa gospodarza odbywają się na poziomie planistycznym (opracowywanie analiz i wytycznych związanych z organizacją systemu HNS w podległych jednostkach organizacyjnych) i wykonawczym (wdrażanie wypracowanych rozwiązań w jednostkach organizacyjnych Policji i doskonalenie przyjętych założeń). Udział Policji w planowaniu i wykonywaniu zadań wynikających z obowiązków państwa gospodarza jest konsekwencją zapisów, między innymi, w: Ustawie z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (DzU 1990 nr 30, poz. 179 z póź. zm.); Decyzji nr 52 Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 25 marca 2003 r. w sprawie organizacji systemu wsparcia wojsk sojuszniczych przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub przemieszczających się przez to terytorium oraz wsparcia wojsk własnych wysyłanych poza terytorium kraju; Zarządzeniu nr 0-1 Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie przygotowań obronnych organów i kierowników jednostek organizacyjnych podległych lub nadzorowanych przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz kierowników komórek organizacyjnych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji ( 2 ust. 4 pkt 20). Udział Policji w planowaniu zadań wynikających z obowiązków państwa gospodarza polegał na podejmowaniu działań na poziomie planistycznym w czasie: opracowywania i aktualizacji Planu operacyjnego funkcjonowania komendanta głównego Policji, którego jeden z elementów stanowią zadania przewidziane dla Policji w dziedzinie HNS; opracowywania i aktualizacji Planów działania komendanta wojewódzkiego (stołecznego) Policji, komendanta powiatowego (rejonowego, miejskiego) Policji w warunkach zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i wojny. Zadania państwa gospodarza są w nich opracowane zgodnie z właściwością terytorialną funkcjonowania poszczególnych kierowników jednostek organizacyjnych Policji; organizowania punktów kontaktowych ds. HNS w jednostkach organizacyjnych Policji; opracowywania i aktualizacji dokumentacji punktów kontaktowych ds. HNS w jednostkach organizacyjnych Policji (m.in.: Planu podziału zadań HNS w Policji, zestawienia danych kontaktowych kierownictwa i służb dyżurnych podległych jednostek organizacyjnych Policji, zestawienia danych kontaktowych pozapolicyjnych punktów kontaktowych ds. HNS zgodnie z właściwością terytorialną). Planowanie działań policyjnych w ramach narodowego systemu HNS odbywa się w Komendzie Głównej Policji, komendach wojewódzkich (stołecznej) oraz powiatowych (rejonowych, miejskich). Zakres planowania w poszczególnych jednostkach organizacyjnych Policji jest odpowiedni do kompetencji kierowników tych jednostek, jednak z zastosowaniem zasad planowania akcji i operacji policyjnych. Komendanci wojewódzcy (stołeczny) Policji oraz powiatowi (rejonowi, miejscy) określają zadania i zasady ich wykonywania w wydawanych aktach normatywnych w formie zarządzeń, decyzji lub wytycznych. Na poziomie wykonawczym zadania w ramach narodowego systemu HNS są wykonywane przez Policję we współ- 2011/04 przegląd logistyczny 61

62 SYSTEM ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Zapewnić bezpieczeństwo działaniu z terenowymi organami administracji publicznej, administracji wojskowej oraz pozostałymi pozamilitarnymi ogniwami systemu obronnego państwa. Hierarchiczna struktura oraz specyficzne umiejscowienie w administracji rządowej sprawia, że komendanci wojewódzcy Policji mogą otrzymywać zadania zarówno od komendanta głównego Policji, jak i właściwego terytorialnie wojewody. Dlatego też istotne jest zapewnienie odpowiedniej koordynacji i nadzoru działań policyjnych. W praktyce realizuje to Komenda Główna Policji. Jednocześnie trzeba stwierdzić, że najbardziej znaczący w zapewnieniu właściwego planowania i wykonywania zadań w dziedzinie HNS jest poziom wojewódzki w Policji, ponieważ to właśnie komendanci wojewódzcy (stołeczny) Policji mają aktualne i pełne informacje o siłach i środkach, jakimi dysponują, oraz siłach i środkach zaangażowanych w realizację już podjętych lub planowanych działań, a także o potrzebach i zagrożeniach. Komendanci wojewódzcy (stołeczny) Policji w ramach posiadanych uprawnień mają pewną autonomię i swobodę w dysponowaniu siłami bezpośrednio podległymi oraz podległych komend powiatowych (miejskich, rejonowych) Policji, uzgadniają własne plany działania z przedstawicielami wojewodów oraz uczestniczą w tworzeniu planów operacyjnych funkcjonowania województw, utrzymują stały kontakt i wymieniają informacje z właściwymi terytorialnie szefami wojewódzkich sztabów wojskowych i mają największe możliwości efektywnego wykorzystania sił i środków. Podejmując działania w ramach narodowego systemu wsparcia państwa gospodarza, należy pamiętać o podstawowej zasadzie teorii funkcjonowania HNS, która mówi że siły i środki przeznaczane na zaspokojenie potrzeb wojsk obcych są wydzielane po uprzednim zaspokojeniu potrzeb narodowych. Zadania HNS Główne zadania Policji planistyczne i organizacyjne, dotyczące wsparcia państwa gospodarza, to: utworzenie w Komendzie Głównej Policji Punktu Kontaktowego ds. HNS; opracowanie, w uzgodnieniu z pełnomocnikiem ds. HNS ministra spraw wewnętrznych i administracji, planu wykonania zadań HNS w Policji; przygotowanie niezbędnych danych do resortowego planu wykonywania zadań HNS, zgodnie z ustaleniami pełnomocnika ds. HNS MSWiA; określenie szczegółowych sposobów wykonywania zadań HNS w podległych bezpośrednio jednostkach organizacyjnych; utworzenie punktów kontaktowych ds. HNS w bezpośrednio podległych jednostkach organizacyjnych; przekazanie, zgodnie z właściwością merytoryczną do komórki obronnej MSWiA, danych NOTATKA Główny ciężar zapewnienia odpowiedniego poziomu wykonywania zadań i udzielania stosownego wsparcia przez państwo gospodarza spoczywa na Siłach Zbrojnych RP. Policja natomiast w procesie tym uczestniczy przede wszystkim jako element wsparcia działań Żandarmerii Wojskowej. dotyczących powołanych w Policji punktów kontaktowych ds. HNS; kierowanie zadaniami HNS przez podległe bezpośrednio jednostki organizacyjne Policji; utrzymywanie współpracy z pełnomocnikiem ds. HNS oraz punktem kontaktowym HNS ministra spraw wewnętrznych i administracji; zapewnienie, stosownie do potrzeb, uczestnictwa przedstawicieli Policji w pracach pełnomocnika ministra obrony narodowej ds. HNS nad opracowywaniem projektów porozumień międzynarodowych dotyczących zadań HNS, w tym uzgodnień technicznych i planów wykonawczych oraz planów ochrony sił. W Decyzji nr 52 Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji wskazano również inne zadania Policji, związane z przegrupowaniem wojsk własnych i sojuszniczych oraz ich pobytem na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Wśród nich należy wymienić te, które zapewniają: udzielenie wsparcia Żandarmerii Wojskowej w sprawnym przegrupowaniu wojsk do rejonów ześrodkowania, w tym warunków sprawnego prze- 62 przegląd logistyczny 2011/04

63 jazdu kolumn wojskowych przez miasta i węzły komunikacyjne oraz zamknięcia dróg dojazdu do rejonów rozmieszczenia wojsk, miejsc załadunku i rozładunku; uczestnictwo Policji w działaniach dotyczących rozpoznania i przeciwdziałania potencjalnym zagrożeniom, mogącym spowodować zakłócenia bezpieczeństwa i porządku publicznego na trasach przemieszczania i w rejonach pobytu wojsk; wzmocnienie prewencyjnego zabezpieczenia miejsc pobytu żołnierzy (fot.); uczestnictwo w organizacji osłony antyterrorystycznej rejonów rozmieszczenia wojsk, w ramach współdziałania z organami Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej; skierowanie przedstawicieli Policji do udziału w pracach Narodowego Centrum Koordynacji Ruchu Wojsk, organizowanego w Ministerstwie Obrony Narodowej, w Generalnym Zarządzie Logistyki P-4, a także w zależności od potrzeb, w innych strukturach organizacyjnych wykonujących zadania HNS. Zarządzenie nr 0-1 Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji... nakłada na kierowników, stosownie do ich właściwości, obowiązek prowadzenia przygotowań obronnych, w szczególności w sprawach związanych z planowaniem i wykonywaniem zadań dotyczących funkcjonowania systemu obronności RP w strukturach NATO, w tym działań wsparcia państwa gospodarza. Wymienione zadania Policja wykonuje na podstawie uprawnień, które wynikają z Ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji, i czynności: operacyjno-rozpoznawczych, dochodzeniowo-śledczych i administracyjno-porządkowych, w szczególności przedsięwzięć wskazanych w art. 1, ust 2, pkt 1, 2, 3, 4, 6 i 7 wspomnianej ustawy. Obligują one Policję do: ochrony życia ludzi oraz ich mienia przed bezprawnymi zamachami naruszającymi te dobra; ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego, w tym zapewnienia spokoju w miejscach publicznych oraz środkach transportu publicznego i komunikacji; inicjowania i organizowania działań mających na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz ograniczanie zjawisk kryminogennych; Cele F unkcjonujący w resorcie spraw wewnętrznych i administracji system wsparcia wojsk ułatwia koordynację wykonywania zadań HNS, obejmujących pomoc cywilną, świadczoną w okresie pokoju, kryzysu i wojny przez państwo gospodarza dla sił sojuszniczych oraz Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego, które są rozmieszczone na terytorium państwa gospodarza, lub są w trakcie przemieszczania się przez nie, jak również koordynację wsparcia wojsk własnych wysyłanych poza terytorium naszego kraju. wykrywania przestępstw i wykroczeń oraz ścigania ich sprawców; kontroli przestrzegania przepisów porządkowych i administracyjnych, związanych z działalnością publiczną lub obowiązujących w miejscach publicznych; współdziałania z policjami innych państw oraz ich organizacjami międzynarodowymi. Wykonywanie tych zadań stanowi integralną część przygotowań obronnych Policji, wymaga to jednakże ścisłego współdziałania z Ministerstwem Obrony Narodowej. Podział kompetencji Przygotowania Policji do zadań HNS obejmują zespół zaplanowanych przedsięwzięć realizowanych przez komendanta głównego Policji oraz kierowników podległych jednostek organizacyjnych Policji, mające na celu zorganizowane i sprawne funkcjonowanie systemu HNS w Policji. Stworzenie takiego systemu umożliwi pełne wykonywanie zadań wsparcia nałożonych na Policję. W ciągu dziesięciu lat formacja ta w ramach wsparcia państwa gospodarza: współpracowała z pełnomocnikiem ministra spraw wewnętrznych i administracji ds. HNS; powołała pełnomocnika komendanta głównego Policji ds. HNS; zorganizowała punkty kontaktowe ds. HNS w Komendzie Głównej Policji oraz komendach wojewódzkich (stołecznej); opracowała stosowną dokumentację, to znaczy Plan podziału zadań HNS w Policji, zestawie- 2011/04 przegląd logistyczny 63

64 SYSTEM ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Zapewnić bezpieczeństwo ANTONI CIEJPA Funkcjonariusze Policji wraz z przedstawicielami Straży Granicznej zabezpieczają porządek w rejonie pobytu wojsk innych armii NATO nia danych kontaktowych kierownictwa i służb dyżurnych podległych jednostek organizacyjnych Policji, zestawienia danych kontaktowych pozapolicyjnych punktów kontaktowych HNS na podległym terenie; opracowała zestawienia danych niezbędnych do resortowej dokumentacji HNS, zgodnie z ustaleniami dokonanymi z pełnomocnikiem MSWiA ds. HNS; stworzyła obieg informacji związany z funkcjonowaniem systemu HNS w Policji; zapewniła uczestnictwo swoich przedstawicieli w pracach pełnomocnika ministra obrony narodowej ds. HNS nad projektami uregulowań międzynarodowych odnoszących się do zadań HNS oraz w pracach dotyczących planowania zadań HNS w ramach różnych struktur organizacyjnych wykonujących te zadania; zabezpieczała przegrupowania wojsk własnych i sojuszniczych oraz ich pobyt na terenie kraju przez: udzielenie wsparcia Żandarmerii Wojskowej w sprawnym przegrupowaniu wojsk do rejonów ześrodkowania, w tym przejazdu kolumn wojskowych przez miasta i węzły komunikacyjne oraz zamknięciu dróg dojazdu do rejonów rozmieszczenia wojsk, miejsc załadunku i rozładunku; brała udział w działaniach związanych z rozpoznaniem potencjalnych zagrożeń, mogącym spowodować zakłócenia bezpieczeństwa i porządku publicznego na trasach przemieszczania i w rejonach pobytu wojsk, i przeciwdziałała im; zapewniła wzmocnienie prewencyjnej ochrony miejsc pobytu żołnierzy; brała udział w organizacji osłony antyterrorystycznej rejonów rozmieszczenia wojsk w ramach współdziałania z organami Sił Zbrojnych RP. Punkty kontaktowe HNS W ramach zadań dotyczących wsparcia państwa gospodarza w Policji wdrożono do użytku służbowego w Komendzie Głównej Policji Decyzję Komendanta Głównego Policji w sprawie powołania 64 przegląd logistyczny 2011/04

65 Pełnomocnika Komendanta Głównego Policji do spraw planowania i realizacji zadań wsparcia państwa-gospodarza (HNS), na której podstawie powołano instytucję pełnomocnika komendanta głównego Policji do spraw planowania i wykonywania zadań wsparcia państwa gospodarza w Policji. Zgodnie z decyzją, w Komendzie Głównej Policji powołano punkt kontaktowy ds. HNS, który powstał na podstawie struktury stanowiska kierowania komendanta głównego Policji oraz komórki właściwej do przygotowań obronnych w Głównym Sztabie Policji KGP. Punkt kontaktowy ds. HNS stanowi nieetatowy zespół powołany do prowadzenia uzgodnień w sprawach HNS ze wszystkimi zainteresowanymi podmiotami, przekazywania i przetwarzania informacji o możliwościach udzielania wsparcia oraz do koordynacji zadań wykonywanych w związku z pobytem lub przemieszczaniem wojsk obcych i własnych przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Pełnomocnik KGP ds. HNS sprawuje nadzór nad funkcjonowaniem punktu kontaktowego ds. HNS w Komendzie Głównej Policji oraz powołuje i odwołuje jego obsadę. W ramach wykonywania zadań HNS w Policji opracowano i wdrożono do użytku służbowego dokumentację punktu kontaktowego, w szczególności komendanta głównego Policji. W jej skład wchodzi: plan podziału zadań HNS w Policji; zestawienie danych kontaktowych kierownictwa i służb dyżurnych podległych jednostek organizacyjnych Policji; zestawienie danych kontaktowych pozapolicyjnych punktów kontaktowych HNS; dokumentacja normatywna, decyzyjna i porządkowa związana z HNS. Na podstawie dyspozycji zawartej w Planie podziału zadań HNS w komendach wojewódzkich (stołecznej) Policji utworzono punkty kontaktowe HNS i wyznaczono osoby lub grupy osób, upoważnione przez właściwego komendanta wojewódzkiego (stołecznego) Policji, do wykonywania zadań państwa gospodarza, dokonywania uzgodnień w sprawach HNS ze wszystkimi zainteresowanymi podmiotami, przekazywania i przetwarzania informacji o możliwościach udzielania wsparcia oraz do koordynacji zadań związanych z pobytem lub przemieszczaniem wojsk obcych i własnych przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podległym służbowo terenie. W komendach wojewódzkich (stołecznej) Policji punkty kontaktowe funkcjonują w ramach komórek sztabowych jednostek organizacyjnych Policji. Współpraca z Żandarmerią Wojskową Współpraca Policji z Żandarmerią Wojskową pod kątem wykonywania zadań HNS obejmowała w ostatnim dziesięcioleciu, między innymi, wymianę informacji i wspólną realizację zadań dotyczących udzielania siłom sojuszniczym wsparcia państwa gospodarza. Policja w szczególności wspierała Żandarmerię Wojskową w czasie organizowania sprawnego przegrupowywania wojsk, polegającego na zapewnieniu odpowiednich warunków przejazdu kolumn wojskowych przez miasta i węzły komunikacyjne oraz w rozpoznaniu i przeciwdziałaniu potencjalnym zagrożeniom o charakterze terrorystycznym i dywersyjnym. Zagrożeniom dywersyjnym i terrorystycznym przeciwdziałano, między innymi, dzięki zapewnieniu wzmocnienia prewencyjnej ochrony miejsc pobytu żołnierzy sił sojuszniczych. Monitorowano także przejazdy tranzytowe wojsk obcych i zespołów inspekcyjnych udających się do innych państw NATO. Zakończenie Ważnym elementem udziału Policji w wykonywaniu zadań HNS było uczestnictwo w większości ćwiczeń sojuszniczych wojsk NATO przeprowadzanych na terenie kraju. W ramach zadań Policji na rzecz Sił Zbrojnych RP i wojsk sojuszniczych jej siły i środki wykonywały zadania zapewniające ochronę bezpieczeństwa i porządku publicznego. Zadania te wykonywano również w czasie przemieszczania się przybyłych na ćwiczenia wojsk obcych oraz oddziałów i pododdziałów Wojska Polskiego biorących udział w ćwiczeniach na poligonach w Nowej Dębie, Drawsku Pomorskim, Ustce i Bemowie Piskim. Dodatkowo zabezpieczano pod kątem prewencyjnym i operacyjnym przemarsze żołnierzy udających się w ramach operacji pokojowej do Afganistanu. 2011/04 przegląd logistyczny 65

66 Przegląd Logistyczny (The Logistics Review) Dear Readers, this month Przegląd Logistyczny ( The Logistics Review ) ceases its publication, however we hope that all articles will once again attract your attention. The articles evolve around subjects on the role of a host country organizing logistic support and activities of allied forces on our territory. The support in peace time will be mainly provided by the Polish Armed Forces, which is thoroughly described in the articles by: MajGen Krzysztof Szymański on the history of origin and further functioning in Poland of the host nation support (HNS) system; Col Zbigniew Mirowski who answers the question about Poland s potential and capabilities to deter an adversary, at the same time counting on help from our allies; LtCol Artur Kępczyński and LtCol Piotr Kowalczyk who feature the role of the Inspectorate for the Polish Armed Forces Support in supporting allies and share their experience in logistics in that matter; Col Artur Gruszka and LtCol Andrzej łopuch comment on the experience and conclusions of the air force in carrying out the HNS tasks; LtCdr Jarosław Pilarczyk characterizes the role of the Polish Navy in the HNS system; Maj Witold Precz discusses a simplified process of HNS planning in the context of experience gained during the Compact Grey and Compact Green exercises; Maj Tomasz Urbańczyk provides information on HNS tasks implementation by the Military Police. Depending on the needs, the public administration can also be involved in the host nation support tasks, accordingly to proper legal acts, regulations, or agreements. In the remaining articles, the following authors write about: Col Sławomir Olearczyk discusses the tasks for state defense by public administration; Joanna Krassowska-Piątkowska presents the activities undertaken by the Ministry of Infrastructure in the matter of preparation of transport and transport infrastructure for the needs of enforcing allied enforcement forces; Col Wojciech Wągrodzki emphasizes differences in the support activities by the host nation before and after Poland joined the Schengen zone; Subinspector Janusz Stachowicz writes about the participation of the Police in HNS task execution during past ten years in Poland. Last but not least, we hope that our readers will find the remaining articles equally interesting. At the same time, we say for the last time: Enjoy reading! Editorial Staff tłumaczenie: anita Kwaterowska warunki zamieszczania PRac Materiały (w wersji elektronicznej) do Przeglądu Logistycznego prosimy przesyłać na adres: Wojskowy Instytut Wydawniczy, Aleje Jerozolimskie 97, Warszawa lub przeglad-sz@zbrojni.pl. Opracowanie musi być podpisane imieniem i nazwiskiem z podaniem stopnia wojskowego i tytułu naukowego. Należy również podać numery: NIP, PESEL, dowodu osobistego oraz konta bankowego, a także dokładny adres służbowy, prywatny i urzędu skarbowego oraz numer telefonu, datę i miejsce urodzenia, jak również imiona rodziców. Ponadto należy dołączyć zdjęcie z aktualnym stopniem wojskowym. W przypadku braku wymaganych danych nie będziemy mogli opublikować danego materiału. Instytut przyjmuje materiały opracowane w formie artykułów. Ich objętość powinna wynosić ok. 13 tys. znaków (co odpowiada 4 stronom miesięcznika). Rysunki i szkice należy przygotować zgodnie z wymaganiami poligrafii (najlepiej w programie Ilustrator lub Corel), zdjęcia w formacie tiff lub jpeg rozdzielczość 300 dpi. Należy podać źródła, z których autor korzystał przy opracowywaniu materiału. Niezamówionych artykułów Instytut nie zwraca. Zastrzega sobie przy tym prawo do dokonywania poprawek stylistycznych oraz skracania i uzupełniania artykułów bez naruszania myśli autora. Autorzy opublikowanych prac otrzymają honoraria według obowiązujących stawek. Oryginalne rysunki i zdjęcia zakwalifikowane do druku honoruje się oddzielnie.

67

68