Rozliczanie wynagrodzeń

Transkrypt

1 REFORMA 2012 Rozliczanie wynagrodzeń Kwalifikacja A.65.1 Podręcznik do nauki zawodu TECHNIK RACHUNKOWOŚCI

2 EGZAMIN ZAWODOWY Podręcznik do nauki zawodu TECHNIK LOGISTYK TECHNIK EKONOMISTA TECHNIK HANDLOWIEC TECHNIK KSIĘGARSTWA SPRZEDAWCA EGZAMIN ZAWODOWY Podręcznik do nauki zawodu TECHNIK LOGISTYK TECHNIK EKONOMISTA TECHNIK RACHUNKOWOŚCI TECHNIK HANDLOWIEC TECHNIK HANDLOWIEC Podręcznik do nauki zawodu TECHNIK LOGISTYK TECHNIK LOGISTYK Podręcznik do nauki zawodu TECHNIK LOGISTYK TECHNIK LOGISTYK Podręcznik do nauki zawodu TECHNIK RACHUNKOWOŚCI TECHNIK LOGISTYK Podręcznik do nauki zawodu TECHNIK RACHUNKOWOŚCI TECHNIK RACHUNKOWOŚCI Podręcznik do nauki zawodu TECHNIK RACHUNKOWOŚCI Kształcimy zawodowo! Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne polecają publikacje do nauki zawodów: technik ekonomista, technik rachunkowości, technik logistyk, technik handlowiec i sprzedawca przygotowane zgodnie z NOWĄ PODSTAWĄ PROGRAMOWĄ. Podręczniki REFORMA 2012 REFORMA 2012 REFORMA 2012 REFORMA 2012 REFORMA 2012 REFORMA 2012 REFORMA 2012 Organizowanie i monitorowanie procesów transportowych Organizowanie środków technicznych w celu realizacji procesów transportowych Organizowanie i monitorowanie przepływu zasobów i informacji w jednostkach gospodarczych Organizowanie i monitorowanie przepływu zasobów i informacji w jednostkach administracyjnych Rozliczanie wynagrodzeń Rozliczanie podatków i innych danin publicznych Sporządzanie dokumentów dotyczących rozliczeń z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych Kwalifikacja A.31.1 Kwalifikacja A.31.2 Kwalifikacja A.32.1 Kwalifikacja A.32.2 Kwalifikacja A.65.1 Kwalifikacja A.65.2 Kwalifikacja A.65.3 Kwalifikacja A.31.1 Organizowanie i monitorowanie procesów transportowych Kwalifikacja A.31.2 Organizowanie środków technicznych w celu realizacji procesów transportowych Kwalifikacja A.32.1 Organizowanie i monitorowanie przepływu zasobów i informacji w jednostkach gospodarczych Kwalifikacja A.32.2 Organizowanie i monitorowanie przepływu zasobów i informacji w jednostkach administracyjnych Kwalifikacja A.65.1 Rozliczanie wynagrodzeń Kwalifikacja A.65.2 Rozliczanie podatków i innych danin publicznych Kwalifikacja A.65.3 Sporządzanie dokumentów dotyczących rozliczeń z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych Repetytoria i testy egzaminacyjne + TESTY + TESTY NOWA PODSTAWA PROGRAMOWA NOWA PODSTAWA PROGRAMOWA NOWA PODSTAWA PROGRAMOWA NOWA PODSTAWA PROGRAMOWA NOWA PODSTAWA PROGRAMOWA Testy i zadania praktyczne Egzamin zawodowy Testy i zadania praktyczne Egzamin zawodowy Testy i zadania praktyczne Egzamin zawodowy Testy i zadania praktyczne Egzamin zawodowy Testy i zadania praktyczne Egzamin zawodowy KWALIFIKACJA A.35 KWALIFIKACJA A.36 Kwalifikacja A.22 Kwalifikacja A.30 Kwalifikacja A.31 Kwalifikacja A.32 Kwalifikacja A.65 Kwalifikacja A.35 Repetytorium i testy egzaminacyjne. Technik ekonomista. Kwalifikacja A.36 Repetytorium i testy egzaminacyjne. Technik ekonomista. Technik rachunkowości Kwalifikacja A.22 Testy i zadania praktyczne. Egzamin zawodowy. Technik handlowiec Kwalifikacja A.30 Testy i zadania praktyczne. Egzamin zawodowy. Technik logistyk Kwalifikacja A.31 Testy i zadania praktyczne. Egzamin zawodowy. Technik logistyk Kwalifikacja A.32 Testy i zadania praktyczne. Egzamin zawodowy. Technik logistyk Kwalifikacja A.65 Testy i zadania praktyczne. Egzamin zawodowy. Technik rachunkowości Publikacje do praktycznej nauki zawodu PRAKTYCZNA NAUKA ZAWODU Pracownia sprzedaży Kwalifikacja A.18 Kwalifkacja A.18 Pracownia sprzedaży. Technik handlowiec, sprzedawca, technik księgarstwa NOWA PODSTAWA PROGRAMOWA PRAKTYCZNA NAUKA ZAWODU Pracownia rachunkowości firmy handlowej Kwalifikacja A.22 Kwalifkacja A.22 Pracownia rachunkowości firmy handlowej. Technik handlowiec NOWA PODSTAWA PROGRAMOWA Te i inne publikacje do nauki zawodów: technik ekonomista, technik rachunkowości, technik logistyk, technik administracji, technik handlowiec, sprzedawca (kwalifikacje A.35, A.36, A.30, A.31, A.32, A.68, A.18, A.22), można obejrzeć i kupić pod adresem sklep.wsip.pl

3 Szanowni Państwo, z przyjemnością przedstawiamy Państwu fragmenty nowego podręcznika, spełniającego wszystkie wymagania nowej podstawy programowej kształcenia zawodowego. Jest to publikacja gwarantująca skuteczne przygotowanie do egzaminów potwierdzających kwalifikacje w zawodzie, napisana językiem zrozumiałym dla ucznia i wzbogacona o atrakcyjny materiał ilustracyjny. Prawdziwa nowość, warta Państwa uwagi. 1 września 2012 roku Ministerstwo Edukacji Narodowej rozpoczęło reformę szkolnictwa zawodowego, która wprowadziła nową klasyfikację zawodów oraz ich podział na kwalifikacje. Dla wszystkich wyodrębnionych zawodów przygotowano nowe podstawy programowe. Zmieniła się także formuła egzaminu zawodowego wprowadzono egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie. Uczniowie, kończący naukę w zasadniczej szkole zawodowej i technikum oraz słuchacze szkół policealnych, po zdaniu egzaminów pisemnego i praktycznego otrzymują dyplom potwierdzający kwalifikacje w zawodzie. Aby umożliwić Państwu zapoznanie się z naszym podręcznikiem, prezentujemy wykaz zawartych w nim treści oraz fragmenty wybranych rozdziałów. Wierzymy, że przygotowana przez nas oferta umożliwi Państwu efektywną pracę oraz pomoże w skutecznym przygotowaniu uczniów i słuchaczy do egzaminu zarówno w części pisemnej, jak i praktycznej. Branża ekonomiczna Zapraszamy do korzystania z naszego podręcznika. Z nami warto się uczyć! Artur Dzigański Szef Zespołu Szkolnictwa Zawodowego Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne

4 Kształcimy zawodowo! WSiP skuteczne przygotowanie do egzaminów potwierdzających kwalifikacje w zawodzie Publikacje: zgodne z nową podstawą programową z aprobatą MEN opracowane w podziale na kwalifikacje napisane przez specjalistów i nauczycieli praktyków z dużą liczbą ćwiczeń, przykładów praktycznych, tabel i schematów z wyróżnieniem najważniejszych treści, rysunkami i ilustracjami ułatwiającymi zapamiętywanie

5 REFORMA 2012 Rozliczanie wynagrodzeń Ewa Kawczyńska-Kiełbasa Kwalifikacja A.65.1 Podręcznik do nauki zawodu TECHNIK RACHUNKOWOŚCI

6 Podręcznik dopuszczony do użytku szkolnego przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania i wpisany do wykazu podręczników przeznaczonych do kształcenia w zawodach na podstawie opinii rzeczoznawców: Typ szkoły: szkoła policealna Zawód: technik rachunkowości Kwalifikacja: A.65. Rozliczanie wynagrodzeń i danin publicznych Część kwalifikacji: 1. Rozliczanie wynagrodzeń Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o. Warszawa 2015 Wydanie I (2015) Opracowanie merytoryczne i redakcyjne: Barbara Jaworska (redaktor koordynator), Alicja Dąbrowska-Nowacka (redaktor merytoryczny), Agnieszka Wiąckowska (tłumaczenie podstawowych pojęć na jęz. angielski), Magdalena Wessel-Zasadzka (tłumaczenie podstawowych pojęć na jęz. niemiecki) Konsultacja: Wioletta Bień Redakcja językowa: Anna Rossa Redakcja techniczna: Anna Popiel Projekt okładki: Małgorzata Wójcicka Fotografia na okładce: (banknoty) R. Szatkowski/Shutterstock.com Skład i łamanie: Jolanta Syska Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Warszawa, Aleje Jerozolimskie 96 Tel.: Infolinia: Publikacja, którą nabyłaś / nabyłeś, jest dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, abyś przestrzegała / przestrzegał praw, jakie im przysługują. Jej zawartość możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście znanym. Ale nie publikuj jej w internecie. Jeśli cytujesz jej fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. A kopiując jej część, rób to jedynie na użytek osobisty. Szanujmy cudzą własność i prawo. Więcej na Polska Izba Książki

7 SPIS TREŚCI 5 Wstęp Podstawy prawne organizacji pracy i wynagrodzeń Zewnętrzne akty normatywne regulujące zagadnienia kadrowo-płacowe Wewnętrzne akty normatywne regulujące zagadnienia kadrowo-płacowe Kodeks cywilny w zakresie umów cywilnoprawnych jako formy zatrudnienia Ochrona danych pracownika Zasady prowadzenia akt osobowych pracownika Zasady sporządzania umów o pracę Charakterystyka umów o pracę Zawieranie umów o pracę krok po kroku Pozostała dokumentacja dotycząca nawiązania stosunku pracy Informacja dodatkowa do umowy o pracę Zakres obowiązków pracownika Kwestionariusz osobowy Czas pracy Systemy czasu pracy Wymiar czasu pracy Odpoczynek dobowy i tygodniowy oraz przerwa w czasie pracy Rozkład czasu pracy Ewidencjonowanie czasu pracy Urlopy pracownicze Urlop wypoczynkowy Urlop okolicznościowy Urlop szkoleniowy Urlop bezpłatny Urlop wychowawczy Urlop macierzyński, rodzicielski i ojcowski Dokumentacja tworzona w trakcie stosunku pracy Oświadczenia i wnioski pracownicze Pisma w sprawie kar i nagród Rozliczenie krajowej podróży służbowej Rozliczenie zagranicznej podróży służbowej Zwrot kosztów za używanie pojazdu niebędącego własnością pracodawcy do celów służbowych Systemy wynagradzania Pojęcie systemu wynagradzania System czasowy System akordowy System prowizyjny Podstawowe pojęcia z zakresu wynagrodzeń Wynagrodzenie i jego funkcje Wynagrodzenie minimalne i najniższe Wynagrodzenie w naturze Wynagrodzenia młodocianych Elementy wynagrodzenia

8 6 ROZLICZANIE WYNAGRODZEŃ 8.1. Wynagrodzenie zasadnicze Wynagrodzenie za pracę w porze nocnej Wynagrodzenia za czas dyżuru Wynagrodzenie za godziny nadliczbowe Wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy Wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy Wynagrodzenie za urlop Wynagrodzenie za czas przestoju Fakultatywne elementy wynagrodzeń Zasady naliczania wynagrodzeń Obowiązkowe obciążenia wynagrodzeń Składki na ubezpieczenia społeczne Składki na ubezpieczenie zdrowotne Fundusze pozaubezpieczeniowe Zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych Lista płac Indywidualna karta wynagrodzeń Zasiłki chorobowe zasady przysługiwania i naliczania Charakterystyka zasiłków chorobowych (uprawnienia do zasiłków) Zasady obliczania zasiłków chorobowych Ochrona wynagrodzeń i zasiłków Zasady dokonywania potrąceń obowiązkowych Zasady dokonywania potrąceń dobrowolnych Zasady dokonywania potrąceń z zasiłków Rozwiązanie stosunku pracy Sposoby rozwiązania stosunku pracy Świadectwo pracy Umowy cywilnoprawne Umowa zlecenia Umowa o dzieło Umowa agencyjna Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych Zasady tworzenia ZFŚS Odpisy na ZFŚS Administrowanie ZFŚS ZFŚS a ZUS i opodatkowanie Wykorzystanie programów kadrowo-płacowych Uruchamianie programu kadrowo-płacowego Gratyfikant GT Zasady generowania przykładowych dokumentów kadrowo-płacowych Sprawdź swoje wiadomości i umiejętności Załączniki Wykaz aktów prawnych Wykaz podstawowych pojęć w językach polskim, angielskim i niemieckim Literatura

9 WSTĘP 7 WSTĘP Podręcznik Rozliczanie wynagrodzeń zawiera treści nauczania w zakresie kwalifikacji A.65.1 wyodrębnionej dla zawodu technik rachunkowości. Jest przeznaczony dla uczniów szkół policealnych. Podręcznik składa się z 15 rozdziałów, których treści dostosowano do wymogów kształcenia właściwych dla zawodu technik rachunkowości. Poszczególne rozdziały obejmują wiadomości dotyczące takich zagadnień, jak podstawy prawne regulujące sprawy kadrowo-płacowe, umowy o pracę, umowy cywilnoprawne, czas pracy, systemy wynagradzania, elementy wynagrodzeń, naliczanie wynagrodzeń i zasiłków chorobowych, sporządzanie listy płac, rozwiązanie stosunku pracy, zakładowy fundusz świadczeń socjalnych oraz posługiwanie się programem kadrowo-płacowym. Po każdym podrozdziale zamieszczono propozycje zadań teoretycznych i praktycznych przeznaczonych do samodzielnego rozwiązania. Zadania te pomogą uczniom usystematyzować wiedzę i sprawdzić umiejętności praktyczne wykształcone w trakcie procesu dydaktycznego. Po całym materiale nauczania znajduje się test obejmujący 40 zadań oraz zadania praktyczne. Mają one strukturę zadań egzaminacyjnych. Treści teoretyczne podręcznika zostały zilustrowane praktycznymi przykładami i wzorami dokumentów, dlatego publikacja może być przydatna nie tylko dla uczniów, lecz także dla osób już zatrudnionych na stanowiskach kadrowo-płacowych.

10 8 ROZLICZANIE WYNAGRODZEŃ Poniższa publikacja ma za zadanie przekazanie informacji, dzięki którym zostaną osiągnięte wymagane efekty kształcenia z kwalifikacji A.65.1 Rozliczanie wynagrodzeń. W poniższej tabeli kolejnym częściom podręcznika przypisano efekty, które dzięki niemu będą realizowane. WYKAZ EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Część/rozdział I. Podstawy prawne organizacji pracy i wynagrodzeń 1. Zewnętrzne akty normatywne regulujące zagadnienia kadrowo-płacowe 2. Wewnętrzne akty normatywne regulujące zagadnienia kadrowo-płacowe 3. Kodeks cywilny w zakresie umów cywilnoprawnych jako formy zatrudnienia 4. Ochrona danych pracownika 5. Zasady prowadzenia akt osobowych pracownika II. Zasady sporządzania umów o pracę 1. Charakterystyka umów o pracę 2. Krok po kroku zawierania umów o pracę III. Pozostała dokumentacja dotycząca nawiązania stosunku pracy 1. Informacja do umowy o pracę 2. Zakres obowiązków pracownika 3. Kwestionariusz osobowy IV. Czas pracy 1. Systemy czasu pracy 2. Wymiar czasu pracy 3. Odpoczynek dobowy i tygodniowy oraz przerwa w czasie pracy 4. Rozkład czasu pracy 5. Ewidencjonowanie czasu pracy 6. Urlopy pracownicze 7. Urlop wypoczynkowy 8. Urlop okolicznościowy 9. Urlop szkoleniowy 10. Urlop bezpłatny 11. Urlop wychowawczy 12. Urlop z tytułu rodzicielstwa V. Dokumentacja tworzona w trakcie stosunku pracy 1. Oświadczenia i wnioski pracownicze 2. Pisma w sprawie kar i nagród 3. Rozliczenie krajowej podróży służbowej 4. Rozliczenie zagranicznej podróży służbowej 5. Zwrot kosztów za używanie pojazdu niebędącego własnością pracodawcy do celów służbowych VI. Systemy wynagradzania 1. Pojęcie systemu wynagradzania 2. System czasowy 3. System akordowy 4. System prowizyjny Realizowane efekty kształcenia/ kwalifikacje A.65.1(1) A.65.1(2) A.65.1(1) A.65.1(1) A.65.1(1) A.65.1(3) A.65.1(1) A.65.1(3)

11 WSTĘP 9 Część/rozdział VII. Podstawowe pojęcia z zakresu wynagrodzeń 1. Pojęcie i funkcje wynagrodzeń 2. Wynagrodzenie minimalne i najniższe 3. Wynagrodzenie w naturze 4. Wynagrodzenia młodocianych VIII. Elementy wynagrodzenia 1. Wynagrodzenie zasadnicze 2. Wynagrodzenie za pracę w porze nocnej 3. Wynagrodzenia za czas dyżuru 4. Wynagrodzenie za godziny nadliczbowe 5. Wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy 6. Wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy 7. Wynagrodzenie za urlop 8. Wynagrodzenie za czas przestoju 9. Fakultatywne elementy wynagrodzeń IX. Zasady naliczania wynagrodzeń 1. Obowiązkowe obciążenia wynagrodzeń 2. Składki na ubezpieczenia społeczne 3. Składki na ubezpieczenia zdrowotne 4. Fundusze pozaubezpieczeniowe 5. Podatek dochodowy od osób fizycznych 6. Lista płac 7. Indywidualna karta wynagrodzeń X. Zasiłki chorobowe zasady podlegania i naliczania 1. Charakterystyka zasiłków chorobowych (uprawnienia do zasiłków) 2. Zasady obliczania zasiłków chorobowych XI. Ochrona wynagrodzeń i zasiłków 1. Zasady dokonywania potrąceń obowiązkowych 2. Zasady dokonywania potrąceń dobrowolnych 3. Zasady dokonywania potrąceń z zasiłków XII. Rozwiązanie stosunku pracy 1. Sposoby rozwiązania stosunku pracy 2. Świadectwo pracy XIII. Umowy cywilnoprawne 1. Umowa zlecenie 2. Umowa o dzieło 3. Umowa agencyjna XIV. Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych 1. Zasady tworzenia ZFŚS 2. Odpisy na ZFŚS 3. Administrowanie ZFŚS 4. ZFŚS a ZUS i opodatkowania XV. Wykorzystanie programów kadrowo-płacowych 1. Uruchomienie programu kadrowo-płacowego Gratyfikant GT 2. Zasady generowania przykładowych dokumentów kadrowo-płacowych Realizowane efekty kształcenia/ kwalifikacje A.65.1(3) A.65.1(3) A.65.1(4) A.65.1(5) A.65.1(7) A.65.1(8) A.65.1(11) A.65.1(12) A.65.1(9) A.65.1(10) A.65.1(4) A.65.1(5) A.65.1(1) A.65.1(2) A.65.1(6) A.65.1(13) A.65.1(14)

12

13 ZASADY NALICZANIA WYNAGRODZEŃ 11 9 Zasady naliczania wynagrodzeń ZAGADNIENIA Obowiązkowe obciążenia wynagrodzeń Lista płac Indywidualna karta wynagrodzeń Pozostała dokumentacja dotycząca płac 9.1. Obowiązkowe obciążenia wynagrodzeń Zanim zostanie podpisana umowa o pracę, należy m.in. ustalić wysokość wynagrodzenia. Jest ono obciążone obligatoryjnymi odliczeniami, dlatego rozróżnia się: wynagrodzenie brutto przed potrąceniem odliczeń; wynagrodzenie netto po potrąceniu obowiązkowych odliczeń. Do obowiązkowych odliczeń zalicza się: składki na ubezpieczenia społeczne, składki na ubezpieczenie zdrowotne, zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych. Ponadto wynagrodzenie obowiązkowo jest obciążone składkami odprowadzanymi na rachunki funduszy pozaubezpieczeniowych: Funduszu Pracy, Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Funduszu Emerytur Pomostowych Składki na ubezpieczenia społeczne Składki na ubezpieczenia społeczne stanowią podstawowy przychód Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, z którego finansuje się m.in. wypłaty emerytur, rent, zasiłków z tytułu choroby i macierzyństwa oraz zasiłki z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Składki są naliczane i opłacane przez ich płatników. Szczegółowy wykaz płatników został zawarty w Ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych, np. składki za pracownika nalicza i odprowadza pracodawca. Ubezpieczenia społeczne obejmują 4 grupy ubezpieczeń: emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe. Ciężar ekonomiczny opłacania składek na ubezpieczenia społeczne ponosi zarówno płatnik, jak i ubezpieczony. W tabeli 52. zilustrowano sposób finansowania obciążeń:

14 12 ROZLICZANIE WYNAGRODZEŃ Tabela 9.1. Wysokość składek na ubezpieczenia społeczne obowiązująca w 2014 r. Sposób finansowania Pracownik (ubezpieczony) 13,71% Pracodawca (płatnik) 18,19% Składka na ubezpieczenie emerytalne Składka na ubezpieczenie rentowe Rodzaj składki Składka na ubezpieczenie chorobowe Składka na ubezpieczenie wypadkowe*) 9,76% 1,5% 2,45% 9,76% 6,5% 0,67 3,86% 1,93% * ) Pracodawcy, którzy zatrudniają mniej niż 10 pracowników, obliczają składkę na ubezpieczenie wypadkowe w wysokości 50% stawki maksymalnej, tj. 1,93%. Pozostali pracodawcy, zatrudniający co najmniej 10 pracowników, obliczają składkę na ubezpieczenie wypadkowe według stopy z przedziału 0,67 3,86%, właściwej dla swojej grupy, wynikającej z rodzaju działalności według PKD. Stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe jest ustalana na rok składkowy, który trwa od 1 kwietnia danego roku do 31 marca następnego roku. Podstawa wymiaru składek Przepisy Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych określają zasady ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Dla pracowników podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, w rozumieniu Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest przychód osiągany z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy. Z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wyłącza się: wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną; zasiłki; przychody wymienione w 2 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU nr 161, poz z późn. zm.), np. nagrody jubileuszowe, ekwiwalent za pranie odzieży, ryczałt samochodowy, zasiłek na zagospodarowanie w związku z przeniesieniem służbowym, dodatek za rozłąkę, świadczenia z ZFŚS. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest limitowana w skali roku. Nie może przewyższać trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy w roku 2014 limit wynosił zł. Podczas obliczania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz wypadkowe nie stosuje się ograniczenia. Od nadwyżki ponad tę kwotę składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie są pobierane. Ograniczenie to nie dotyczy podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe i wypadkowe. Dla osób, które podlegają ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie, np. zleceniobiorców, podstawa wymiaru nie może przekraczać 250% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale w 2014 r. limit miesięczny wynosił 9365 zł. Terminy płatności składek na ubezpieczenia społeczne: Zgodnie z art. 47 Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych płatnik składek przesyła w tym samym terminie deklarację rozliczeniową, imienne raporty miesięczne oraz opłaca składki na ubezpieczenia społeczne za dany miesiąc, nie później niż: do 5. dnia następnego miesiąca w przypadku jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych;

15 ZASADY NALICZANIA WYNAGRODZEŃ 13 do 10. dnia następnego miesiąca w przypadku osób fizycznych opłacających składkę wyłącznie za siebie; do 15. dnia następnego miesiąca w przypadku pozostałych płatników, m.in. pracodawców oraz zlecających pracę na podstawie umowy zlecenia. PRZYKŁAD 1 Pracownikowi naliczono wynagrodzenie za lipiec 2014 r. według stawki osobistego zaszeregowania 23 zł / godz. Pracownik przepracował w lipcu 184 godz., jego wynagrodzenie brutto wynosi: 184 godz. 23 zł / godz. = 4232 zł. Pracodawca zatrudnia do 9 osób. 1) składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez ubezpieczonego (pracownika): ubezpieczenie emerytalne: 4232 zł 9,76% = 413,04 zł, ubezpieczenie rentowe: 4232 zł 1,5% = 63,48 zł, ubezpieczenie chorobowe: 4232 zł 2,45% = 103,68 zł, razem: 413,04 zł + 63,48 zł + 103,68 zł = 580,20 zł; 2) składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez płatnika (pracodawcę): ubezpieczenie emerytalne: 4232 zł 9,76% = 413,04 zł, ubezpieczenie rentowe: 4232 zł 6,5% = 275,08 zł, ubezpieczenie wypadkowe: 4232 zł 1,93% = 81,68 zł, razem: 413,04 zł + 275,08 zł + 81,68 zł = 769,80 zł; 3) łączna wartość składek na ubezpieczenia społeczne: ubezpieczenie emerytalne: 413,04 zł + 413,04 zł = 826,08 zł, ubezpieczenie rentowe: 63,48 zł + 275,08 zł = 338,56 zł, ubezpieczenie chorobowe: 103,68 zł, ubezpieczenie wypadkowe: 81,68 zł, razem: 826,08 zł + 338,56 zł + 103,68 zł + 81,68 zł = 1350 zł lub 580,20 zł + 769,80 zł = 1350 zł. SPRAWDŹ SWOJĄ WIEDZĘ 1. Wyjaśnij różnicę między pojęciami wynagrodzenie brutto i wynagrodzenie netto. 2. Wymień obowiązkowe obciążenia wynagrodzeń. 3. Wymień rodzaje składek należących do grupy ubezpieczeń społecznych. 4. Omów sposób finasowania składek na ubezpieczenia społeczne. 5. Wymień obowiązkowe terminy opłacania składek na ubezpieczenia społeczne dla poszczególnych płatników. ZADANIA I ĆWICZENIA ZADANIE 1 Pracownikowi naliczono wynagrodzenie za sierpień 2014 r. według stałej stawki miesięcznej w kwocie 3500 zł brutto. Pracodawca zatrudnia do 9 osób. Oblicz składki na ubezpieczenia społeczne: finansowane przez ubezpieczonego, finansowane przez płatnika, łączne.

16 14 ROZLICZANIE WYNAGRODZEŃ Składki na ubezpieczenie zdrowotne Środkami ubezpieczenia zdrowotnego zarządza Narodowy Fundusz Zdrowia. Ubezpieczeni objęci tym ubezpieczeniem mogą nieodpłatnie korzystać ze świadczeń zdrowotnych. Składka na ubezpieczenie zdrowotne w całości jest finansowana przez ubezpieczonego, przy czym obowiązek obliczenia i opłaty ciąży na płatniku składek. W przypadku pracowników płatnikiem jest pracodawca. Wysokość składki wynosi 9% podstawy wymiaru, z czego 7,75% podlega odliczeniu na zasadach określonych w Ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Oznacza to, że składka na ubezpieczenie zdrowotne jest dla podatnika w dużej części neutralna. Sposób ustalania podstawy wymiaru składki zdrowotnej zależy od tytułu podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu. W przypadku pracowników: podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne pomniejsza się o kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek (pracowników), potrąconych przez płatników ze środków ubezpieczonego, zgodnie z przepisami o systemie ubezpieczeń społecznych; z podstawy wymiaru nie wyłącza się wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną; nie stosuje się ograniczenia do kwoty odpowiadającej 30 -krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy. Jeżeli ubezpieczony uzyskuje przychody z więcej niż jednego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, składka na ubezpieczenie zdrowotne jest opłacana z każdego z tych tytułów odrębnie. PRZYKŁAD 1 Wynagrodzenie brutto pracownika wynosi 1900 zł. Składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika wynoszą 260,49 zł (1900 zł 13,71%). Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi: podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne: 1900 zł 260,49 zł = 1639,51 zł, wysokość składki pobranej z wynagrodzenia: 1639,51 zł 9% = 147,56 zł, wysokość składki odliczonej od zaliczki na podatek dochodowy: 1639,51 zł 7,75% = 127,06 zł. Płatnik (pracodawca), dokonując wypłaty wynagrodzenia, pomniejszy jego wysokość m.in. o obowiązkowe odliczenie z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego w kwocie 147,56 zł. Dokona jednocześnie odliczenia części tej składki od zaliczki na podatek dochodowy w kwocie 127,06 zł. Tym samym pracownik (ubezpieczony) finansuje w praktyce tylko różnicę między składką pobraną a odliczoną od podatku, tj. 147,56 zł 127,06 = 20,50 zł. Jeżeli składka na ubezpieczenie zdrowotne jest wyższa od zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, składkę obliczoną za poszczególne miesiące obniża się do wysokości tej zaliczki. PRZYKŁAD 2 Pracownik jest zatrudniony w wymiarze 1/3 etatu. Jego miesięczne wynagrodzenie wynosi 600 zł brutto. Składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika wynoszą: 600 zł 13,71% = 82,26 zł.

17 ZASADY NALICZANIA WYNAGRODZEŃ 15 1) podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne: 600 zł 82,26 zł = 517,74 zł; 2) składka pobrana: 517,74 zł 9% = 46,60 zł; 3) składka podlegająca odliczeniu: 517,74 zł 7,75% = 40,12 zł; 4) zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych: podstawa zaliczki na podatek: 517,74 zł 111,25 zł (kup) = 406,49 zł ~ 406 zł; zaliczka na podatek przed odliczeniem składki na ubezpieczenie zdrowotne: (406 zł 18%) 46,33 zł (ulga podatkowa) = 26,75 zł; zaliczka na podatek dochodowy po potrąceniu składki na ubezpieczenie zdrowotne: 26,75 zł 40,12 zł = 13,37 zł; ponieważ składka na ubezpieczenie zdrowotne (40,12 zł) jest wyższa od kwoty zaliczki na podatek (26,75 zł), należy obniżyć składkę do wysokości zaliczki; obniżona składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi więc 26,75 zł, a zaliczka na podatek po zmniejszeniu o składkę 0 zł: 26,75 zł (zaliczka na podatek) 26,75 zł (obniżona składka do wysokości zaliczki). SPRAWDŹ SWOJĄ WIEDZĘ 1. Wyjaśnij cel opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne. 2. Omów sposób finansowania składek na ubezpieczenie zdrowotne. 3. Wyjaśnij sposób ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne. ZADANIA I ĆWICZENIA ZADANIE 1 Wynagrodzenie brutto pracownicy wynosi 2700 zł. Oblicz składkę na ubezpieczenie zdrowotne pobraną i odliczoną od podatku dochodowego od osób fizycznych. ZADANIE 2 Pracownik jest zatrudniony w wymiarze 1/4 etatu. Jego miesięczne wynagrodzenie wynosi 700 zł brutto. Oblicz składkę na ubezpieczenie zdrowotne pobraną i odliczoną od podatku dochodowego od osób fizycznych. Dokonaj analizy wysokości składki odliczanej od podatku i zdecyduj, czy należy dokonać obniżenia składki na ubezpieczenie zdrowotne. Jeżeli tak, obniż składkę Fundusze pozaubezpieczeniowe Fundusze pozaubezpieczeniowe są państwowymi funduszami celowymi. Zalicza się do nich: Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Emerytur Pomostowych. Fundusz Pracy (FP) Celem funduszu jest łagodzenie skutków bezrobocia. Środki zgromadzone na FP są zgodnie z polityką społeczną i socjalną przeznaczone np. na zasiłki dla bezrobotnych, finansowanie prac interwencyjnych, finansowanie robót publicznych, aktywizację zawodową osób bezrobotnych, doradztwo zawodowe oraz badanie rynku pracy. Składka na Fundusz Pracy wynosi 2,45% podstawy wymiaru składki. Podstawą wymiaru składki na FP jest ta sama kwota, która stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Kwota ta w przeliczeniu na okres miesiąca powinna wynosić co najmniej:

18 16 ROZLICZANIE WYNAGRODZEŃ równowartość minimalnego wynagrodzenia za pracę; 80% minimalnego wynagrodzenia za pracę w pierwszym roku pracy; 50% minimalnego wynagrodzenia w przypadku osób wykonujących pracę w okresie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania. Jeżeli podstawa wymiaru składek na FP jest niższa od powyższych limitów, płatnik jest zwolniony z opłacania składek. Nie ma zastosowania ograniczenie podstawy wymiaru do kwoty 30 -krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Składka jest naliczana od pełnej wartości podstawy, niezależnie od jej wysokości. Składki na Fundusz Pracy są odprowadzane w tych samych terminach co składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. PRZYKŁAD 1 Wynagrodzenie pracownika w 2014 r. wynosi 3000 zł brutto. Przewyższa obowiązujące wynagrodzenie minimalne (w 2014 r. minimalne wynagrodzenie wynosi 1680 zł). Składka na Fundusz Pracy, którą musi zapłacić pracodawca, wynosi: 3000 zł 2,45% = 73,50 zł. PRZYKŁAD 2 Pracownik w 2014 r. uzyskuje dochody tylko z jednego źródła z umowy o pracę. Jest zatrudniony na pół etatu, a jego miesięczne wynagrodzenie brutto wynosi 1100 zł. Ponieważ kwota wynagrodzenia pracownika jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, która obowiązuje w analizowanym roku (w 2014 r. minimalne wynagrodzenie wynosi 1680 zł), pracodawca jest zwolniony z opłacania za tego pracownika składek na Fundusz Pracy. PRZYKŁAD 3 Pracownik w 2014 r. jest zatrudniony u 2 pracodawców na umowę o pracę: 1) u pracodawcy A jest zatrudniony w wymiarze ½ etatu, jego wynagrodzenie miesięczne wynosi 1100 zł brutto; 2) u pracodawcy B jest zatrudniony w wymiarze ⅓ etatu, jego wynagrodzenie wynosi 800 zł brutto. Łączny dochód z obydwu umów wynosi 1900 zł brutto. Łączne wynagrodzenie przewyższa w analizowanym roku wynagrodzenie minimalne (minimalne wynagrodzenie w 2014 r. wynosi 1680 zł), dlatego zarówno pracodawca A, jak i pracodawca B są zobowiązani do odprowadzenia za tego pracownika składki na Fundusz Pracy: składka na Fundusz Pracy z tytułu umowy o pracę u pracodawcy A: 1100 zł 2,45% = 26,95 zł; składka na Fundusz Pracy z tytułu umowy o pracę u pracodawcy B: 800 zł 2,45% = 19,60 zł. PRZYKŁAD 4 Pracodawca zatrudnił pracownika na podstawie umowy o pracę od 16 czerwca 2014 r. Wynagrodzenie pracownika zostało ustalone w stałej stawce miesięcznej, w kwocie 2500 zł. Za czerwiec pracownikowi wypłacono wynagrodzenie w wysokości 1250 zł. Pomimo że wypłacone wynagrodzenie za czerwiec 2014 r. jest niższe od wynagrodzenia minimalnego, pracodawca ma obowiązek odprowadzić składkę na FP.

19 ZASADY NALICZANIA WYNAGRODZEŃ 17 Wynika to z założenia gdyby pracownik przepracował cały miesiąc, to otrzymałby wynagrodzenie w kwocie 2500 zł, a więc przewyższającej wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę. Przepisy Ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy przewidują zwolnienia pracodawców z opłacania składki na Fundusz Pracy niezależnie od wysokości podstawy jej wymiaru. Dotyczy to pracowników, którzy: ukończyli 55. rok życia (kobiety) i 60. rok życia (mężczyźni) zwolnienie obowiązuje bezterminowo, od pierwszego dnia miesiąca po miesiącu, w którym pracownik ukończył odpowiednio 55 lub 60 lat, niezależnie od tytułu ubezpieczenia, tj. umowy o pracę i umowy zlecenia oraz prowadzenia działalności gospodarczej; ukończyli 50. rok życia w przypadku, gdy przed zatrudnieniem osoba taka była zarejestrowana w ewidencji bezrobotnych powiatowego urzędu pracy przez okres co najmniej 30 dni; zwolnienie dotyczy wyłącznie umowy o pracę i przysługuje tylko przez 12 miesięcy od pierwszego dnia miesiąca po zawarciu umowy o pracę; powrócili z urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego i urlopu wychowawczego zwolnienie dotyczy wyłącznie umowy o pracę i przysługuje przez 36 miesięcy od pierwszego dnia następującego po tym, w którym pracownik wrócił z urlopu. Składek na Fundusz Pracy nie muszą odprowadzać przedsiębiorstwa, które spełniają poniższe warunki łącznie: są osobami fizycznymi prowadzącymi jednoosobową działalność gospodarczą; zatrudniają pracowników wyłącznie na podstawie umów zlecenia. Zwolnienie obejmuje wszystkich zatrudnionych zleceniobiorców niezależnie od wysokości wynagrodzenia. Jeżeli jednak chociaż jedna osoba w przedsiębiorstwie zostanie zatrudniona na podstawie umowy o pracę, to pracodawca traci zwolnienie z odprowadzania składek na FP w odniesieniu do wszystkich zatrudnionych, również tych na umowę zlecenia. Powyższe zwolnienie nie ma zastosowania do pracodawców będących jednostkami organizacyjnymi (w tym spółkami cywilnymi). PRZYKŁAD 5 Pracodawca, prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą, zatrudnia w 2014 r. tylko zleceniobiorców. W umowie zlecenia dla każdego zleceniobiorcy ustalił miesięczne wynagrodzenie w kwocie 1950 zł. Zleceniobiorcy w oświadczeniach dla celów ubezpieczeń i podatkowych podali informacje, z których wynika, że umowy podlegają obciążeniom ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Przedsiębiorca prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą i zatrudnia tylko zleceniobiorców, dlatego nie opłaca za nich składek na FP. Nie ma znaczenia to, że zleceniobiorcy są objęci składkami na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz że ich wynagrodzenie przewyższa wynagrodzenie minimalne. Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP) Celem Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych jest ochrona pracowników przed utratą wynagrodzenia z powodu niewypłacalności pracodawcy, np. ogłoszenia upadłości przedsiębiorstwa. Podstawą prawną działania funduszu jest Ustawa o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy z dnia 13 lipca 2006 r. (DzU z 2006 r. nr 158, poz z późn. zm.) oraz Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (DzU z 2009 r. nr 157, poz z późn. zm.).

20 18 ROZLICZANIE WYNAGRODZEŃ Działania FGŚP są finansowane przede wszystkim ze składek opłacanych przez pracodawców, których poborem zajmuje się ZUS. Decyzję o wypłacie świadczeń pracowniczych lub przyznaniu nieoprocentowanej pożyczki, na podstawie złożonego przez pracodawcę wniosku, podejmuje marszałek województwa właściwego ze względu na siedzibę pracodawcy. Składka na FGŚP wynosi 0,10% podstawy wymiaru i jest w całości finansowana ze środków płatnika składek. Podstawę wymiaru składki na FGŚP stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe bez stosowania ograniczenia podstawy do kwoty 30 -krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Pracodawca ma obowiązek naliczyć składkę i odprowadzić ją w terminach przewidzianych dla pracodawców opłacających składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Pracodawcy nie opłacają składek na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych: za pracowników powracających z urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub urlopu wychowawczego w okresie 36 miesięcy, począwszy od pierwszego miesiąca po powrocie z takiego urlopu; przez okres 12 miesięcy za osoby zatrudnione, począwszy od pierwszego miesiąca po zawarciu umowy o pracę, które ukończyły 50. rok życia i w okresie 30 dni przed zatrudnieniem pozostawały w ewidencji bezrobotnych powiatowego urzędu pracy; za pracowników, którzy ukończyli 55 lat w przypadku kobiet i 60 lat w przypadku mężczyzn. Ze świadczeń z FGŚP nie mogą korzystać pracownicy zatrudnieni przez pracodawców, którymi są: stowarzyszenia, organizacje społeczno -zawodowe, fundacje, publiczne zakłady opieki zdrowotnej, jednostki zaliczane do sektora finansów publicznych, osoby fizyczne prowadzące gospodarstwo domowe zatrudniające osoby wykonujące pracę zarobkową w tym gospodarstwie. PRZYKŁAD 1 Wynagrodzenie pracownika wynosi 3500 zł brutto i stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Składka na FGŚP wynosi 3,50 zł (3500 zł 0,10% = 3,50 zł). PRZYKŁAD 2 Pracodawca zatrudnił od 1 sierpnia 2014 r. pracownika w wieku 53 lat. Pracownik od 1,5 miesiąca był zarejestrowany w urzędzie pracy. Pracodawca nie będzie miał obowiązku opłacania składek na FP i FGŚP przez okres 12 miesięcy, począwszy od pierwszego miesiąca po miesiącu zawarcia umowy o pracę. Składki na FP i FGŚP za tego pracownika będą opłacane od 1 sierpnia 2015 r. Fundusz Emerytur Pomostowych (FEP) Obowiązuje od 1 stycznia 2010 r. na podstawie Ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (DzU nr 237, poz. 1656). Składka na FEP powinna być opłacana za pracownika, który spełnia łącznie następujące warunki: urodził się po 31 grudnia 1948 r.; wykonuje pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, wg art. 3 ust. 1 i 3 ustawy.

21 ZASADY NALICZANIA WYNAGRODZEŃ 19 Prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem z dużym prawdopodobieństwem mogą spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, np. prace wykonywane przez operatorów reaktorów jądrowych, ratowników medycznych, nauczycieli, wychowawców i innych pracowników pedagogicznych zatrudnionych w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, ośrodkach szkolno -wychowawczych, schroniskach dla nieletnich oraz zakładach poprawczych. Prace o szczególnym charakterze to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz bardzo dobrej sprawności psychofizycznej, np. prace pod ziemią bezpośrednio przy drążeniu tuneli w górotworze, prace bezpośrednio przy ręcznym załadunku lub rozładunku gorących wyrobów ceramicznych, prace rybaków morskich, prace na morskich platformach wiertniczych, prace tancerzy zawodowych związane z ciężkim wysiłkiem fizycznym. Obowiązek opłacania składek na FEP powstaje z dniem rozpoczęcia wykonywania przez pracownika prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze bez względu na wymiar czasu pracy, a ustaje z dniem zaprzestania wykonywania tych prac. Składka na FEP wynosi 1,5% podstawy jej wymiaru i jest finansowana przez płatnika składek. Podstawę wymiaru składek na FEP stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, z zastosowaniem ograniczenia podstawy do kwoty 30 -krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (odmiennie niż przy opłacaniu składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych). Pracodawcy muszą opracować wykaz stanowisk pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, oraz ewidencje pracowników wykonujących te prace, a następnie dokonać zgłoszenia danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze do ZUS w terminie do 31 marca danego roku kalendarzowego za poprzedni rok kalendarzowy. PRZYKŁAD 1 Pracownik od 1 lipca 2014 r. rozpoczął pracę na stanowisku o szczególnym charakterze. Wynagrodzenie pracownika wynosi 4000 zł i stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Pracownik nie przekroczył rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Pracodawca musi, do 15 sierpnia 2014 r., odprowadzić składkę na FEP za lipiec w kwocie 60 zł (4000 zł 1,5% = 60 zł). Jeżeli pracownik rozpoczyna lub kończy wykonywanie prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w trakcie miesiąca, składka na FEP powinna być obliczona od podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za część miesiąca, w którym prace te były wykonywane. PRZYKŁAD 2 Pracownik zakończył wykonywanie prac na stanowisku w szczególnych warunkach z dniem 15 czerwca 2014 r. Wynagrodzenie pracownika za czerwiec, które stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za czerwiec 2014 r., wynosi 3000 zł. Pracownik nie przepracował pełnego miesiąca na stanowisku w szczególnych warunkach, dlatego podstawę wymiaru składki na FEP należy obliczyć w proporcji do liczby dni przepracowanych w miesiącu: (podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe: liczba dni miesiąca) liczba dni pracy w szczególnych warunkach w danym miesiącu = (3000 zł : 30 dni) 15 dni = 1500 zł. Składka na FEP odprowadzona przez pracodawcę wynosi: 1500 zł 1,5% = 22,50 zł.

22 20 ROZLICZANIE WYNAGRODZEŃ SPRAWDŹ SWOJĄ WIEDZĘ 1. Wymień fundusze pozaubezpieczeniowe. 2. Wyjaśnij, którzy pracodawcy mają obowiązek odprowadzania składek na Fundusz Pracy. 3. Wymień pracodawców, którzy są zwolnieni z opłacania składek na Fundusz Pracy. 4. Określ cel gromadzenia środków na rachunkach Funduszu Pracy i Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. 5. Wyjaśnij zasady opłacania składek na FGŚP. 6. Wyjaśnij zasady opłacania składek na FEP. ZADANIA I ĆWICZENIA ZADANIE 1 Przeanalizuj różne przypadki pracodawców, którzy w 2014 r. zatrudniają pracowników. Wskaż, który z pracodawców ma obowiązek opłacać składki na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz za których pracowników. Pracodawca A Prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą. Zatrudnia 2 pracowników na podstawie umowy o pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy. Wynagrodzenie brutto tych pracowników wynosi odpowiednio: pracownika X, który ukończył w 2013 r. 60. rok życia 1700 zł, pracownika Y 1650 zł. Pracodawca B Jest jednostką organizacyjną w formie spółki z o.o. Zatrudnia wyłącznie na podstawie umów zlecenia. Wynagrodzenie każdego ze zleceniobiorców przewyższa kwotę wynagrodzenia minimalnego. Pracodawca C Prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą. Zatrudnia jednego pracownika na podstawie umowy o pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy. Wynagrodzenie brutto pracownika wynosi 1000 zł. Pracownik złożył oświadczenie, z którego wynika, że jest on również zatrudniony u innego pracodawcy na podstawie umowy o pracę, z której wynagrodzenie wynosi 800 zł brutto. ZADANIE 2 Wynagrodzenie pracownika wynosi 2700 zł brutto i stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Oblicz składkę na Fundusz Pracy oraz na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. ZADANIE 3 Pracownik jest zatrudniony na stanowisku pracy znajdującym się w wykazie prac w szczególnych warunkach. Wynagrodzenie pracownika wynosi 3600 zł brutto i stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. W listopadzie br. z dniem 20. pracownik zakończył pracę na stanowisku pracy znajdującym się w wykazie prac w szczególnych warunkach. Zachował prawo do dotychczasowego wynagrodzenia. Oblicz składkę na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz Fundusz Emerytur Pomostowych za listopad br.

23 ZASADY NALICZANIA WYNAGRODZEŃ Zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych Zasady poboru zaliczek na podatek dochodowy zostały uregulowane w Ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 1991 r. nr 80, poz. 350 z późn. zm.). Płatnikiem podatku jest pracodawca, który ma obowiązek naliczyć w ciągu roku zaliczkę na podatek i odprowadzić ją do urzędu skarbowego zgodnie z siedzibą lub miejscem zamieszkania pracodawcy (w zależności od formy prawnej zakładu pracy) do 20. dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni, w okresie od stycznia do grudnia, od dochodów z tytułu: wynagrodzenia ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczego stosunku pracy; innych dochodów: wynagrodzeń dla członków rad nadzorczych, zarządów, komisji i innych organów, należności z tytułu wykonania umów zlecenia i umów o dzieło, zasiłków z ubezpieczeń społecznych, wypłat z tytułu udziału w nadwyżce bilansowej. Ciężar ekonomiczny naliczonej zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych ponosi pracownik (podatnik). Formuła obliczania zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych z tytułu wynagrodzeń: Przychód pracownika podlegający opodatkowaniu, 1. ( ) potrącone składki na ubezpieczenia społeczne obciążające pracownika, 2. ( ) koszty uzyskania przychodu, 3. (=) podstawa opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych (~ 1 zł), 4. ( ) stopa podatku według skali podatkowej, 5. (=) zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych, 6. ( ) ulga podatkowa, 7. ( ) składka na ubezpieczenie zdrowotne podlegająca odliczeniu od podatku, 8. (=) zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych odprowadzana do urzędu skarbowego (~ 1 zł). Przychód pracownika podlegający opodatkowaniu Za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze; wynagrodzenia za godziny nadliczbowe; różnego rodzaju dodatki; nagrody; ekwiwalenty za niewykorzystany urlop; wszelkie inne kwoty, niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona; świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika; wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych. Potrącone składki na ubezpieczenia społeczne obciążające pracownika Przychód pracownika do opodatkowania pomniejsza się o potrącone przez płatnika składki na ubezpieczenia społeczne obciążające pracownika: emerytalna: 9,76% rentowa: 1,5% łącznie: 13,71% } chorobowa: 2,45%

24 22 ROZLICZANIE WYNAGRODZEŃ Koszty uzyskania przychodu (kup) Koszty uzyskania przychodu pomniejszające przychód pracownika są ustalone kwotowo w formie ryczałtu. Pracownikom, którzy dojeżdżają do pracy z innej miejscowości niż miejsce pracy i nie otrzymują dodatku za rozłąkę, przysługują koszty podwyższone o 25%. Aby pracodawca mógł zastosować podwyższone koszty uzyskania przychodu, pracownik powinien złożyć stosowny wniosek lub oświadczenie o podwyższenie kup. Tabela 9.2. Koszty uzyskania przychodów ze stosunku pracy, stosunku służbowego, spółdzielczego stosunku pracy oraz pracy nakładczej wysokość obowiązująca od 2008 r. Dla osoby zatrudnionej miesięczne roczne na podstawie jednej umowy o pracę 111, ,00 na podstawie więcej niż jednej umowy (w jednym lub w więcej niż jednym zakładzie pracy) 111, ,05 w jednym zakładzie pracy, położonym w innej miejscowości niż miejsce czasowego lub stałego zamieszkania, nieotrzymującej 139, ,72 dodatku za rozłąkę w kilku zakładach pracy, położonych w innej miejscowości niż miejsce czasowego lub stałego zamieszkania, nieotrzymującej 139, ,56 dodatku za rozłąkę Źródło: opracowanie własne. Wzór 9.1. Oświadczenie w celu zastosowania podwyższonych kosztów uzyskania przychodów Nazwisko Imię Imię Imię ojca Imię matki..... Miejsce urodzenia.. Data urodzenia.... PESEL NIP Miejsce zamieszkania:. Gmina. Ulica.. Nr domu.. Nr mieszkania.... Kod pocztowy.. Miejscowość... Adres Urzędu Skarbowego OŚWIADCZENIE W CELU ZASTOSOWANIA PODWYŻSZONYCH KOSZTÓW UZYSKANIA PRZYCHODÓW Proszę płatnika podatku o zastosowanie podwyższonych kosztów uzyskania przychodów w wysokości... zł miesięcznie. Oświadczam, że zamieszkuję w..., tj. poza miejscowością, w której znajduje się mój zakład pracy, oraz że nie otrzymuję dodatku za rozłąkę. O wszelkich zmianach dotyczących miejsca zamieszkania zobowiązuję się poinformować przed wypłatą wynagrodzenia za miesiąc, w którym zaszła zmiana.... (czytelny podpis pracownika)