Od solidarności do subsydiarności: źródła, wartości i praktyczne wyzwania

Transkrypt

1 Od solidarności do subsydiarności: źródła, wartości i praktyczne wyzwania

2 Czym jest solidarność? W jaki sposób przejawia się ona w życiu mojej organizacji?

3 SOLIDARNOŚĆ JAKO WARTOŚĆ ŻYCIA PUBLICZNEGO Jowita Radzińska

4 jest gorąca

5 wartość; cnota; zasada życia społecznego; więź; wspólnota wartości, przekonań lub interesów; łączy ludzi po linii artykulacji wartości i/lub realizacji interesu; Solidarność co to jest?

6 Deklaracja czy działanie? Środkiem czy celem działań? dobrowolna? wzajemna? interesowna? Solidarność czy jest?

7 zobacz brak zrozum wartości przyjmij postawę zarządzaj kryzysem i konfliktami zadbaj o dobro wspólne Solidarność krok po kroku

8 odpowiedzialność otwartość zaufanie chęć działanie na rzecz dobra wspólnego nadzieja odwaga dialog równość Etos solidarności

9 trwałość i skuteczność tworzenie więzi cnoty obywatelskie osobista satysfakcja ludzie chętniej i bardziej konsekwentnie realizują cele, z którymi ideowo się utożsamiają; przyczynia się do większego zaangażowania obywateli, powstawania wspólnoty i wzrostu kapitału społecznego; wychodzi ponad partykularny interes ich pojedynczych wykonawców; sprawia, że ludzie nabywają pożądanych nawyków obywatelskich; warunkuje działanie solidarne, które służy dobru wspólnemu; gwarantuje zadowolenie z realizacji celów; daje poczucie spełanienia i przynależności; Co daje zakorzenienie działań w wartościach?

10 OD SOLIDARYZMU DO SOLIDARNOŚCI I SOLIDARNOŚCI Łukasz Małecki-Tepicht

11 Solidaryzm i subsydiarność w katolickiej nauce społecznej (KNS)

12 Subsydiarność Leon XIII, Rerum novarum nie powinno państwo pochłaniać i słusznej samodzielności pozbawiać ani jednostki, ani rodziny. Sprawiedliwe jest, aby jedno i drugie miało swobodę działania dopóty, dopóki to dzieje się bez niczyjej szkody Pius XI, Quadragesimo anno jak nie wolno jednostkom wydzierać i na społeczeństwo przenosić tego, co mogą wykonać z własnej inicjatywy i własnymi siłami, podobnie niesprawiedliwością, szkodą społeczną i zakłóceniem porządku jest zabierać mniejszym i niższym społecznościom te zadania, które mogą spełnić, i przekazywać je społecznościom większym i wyższym

13 Solidaryzm i subsydiarność w nauczaniu Soboru Watykańskiego II Gaudium et spes Rządzący niech baczą, by nie stawiać przeszkód społecznościom rodzinnym, związkom społecznym i kulturalnym, zarządom i instytucjom pośrednim, i niech nie pozbawiają ich legalnej i pożytecznej działalności, ale raczej niech starają się chętnie i ustawicznie je popierać Sobór Watykański II Obywatele natomiast, czy to poszczególni, czy zrzeszeni, niech wystrzegają się zarówno udzielania zbyt wielkich uprawnień władzy państwowej, jak też domagania się od nich natarczywie nadzwyczajnych wygód i korzyści, aby dzięki temu umniejszyć ciężar obowiązków spoczywających na jednostkach, rodzinach i zrzeszeniach społecznych. Sobór Watykański II, ( ) kieruje bez wahania swe słowa ( ) do wszystkich ludzi

14 Solidarność Jan XXIII, Mater et magistra Jan Paweł II, Redemtor hominis Współdziałanie winno polegać na obopólnym i zgodnym wysiłku, przy czym zadania, powierzone każdej ze stron, powinny jak najbardziej odpowiadać wymaganiom dobra wspólnego, stosownie do zmiennych warunków historycznych i obyczajowych. Szeroko rozumiana zasada solidarności musi tu być natchnieniem dla skutecznego poszukiwania właściwych instytucji oraz właściwych mechanizmów.

15 Solidarność w nauczaniu Jana Pawła II Jan Paweł II Praktykowanie solidarności wewnątrz każdego społeczeństwa posiada wartość wtedy, gdy jego członkowie uznają się wzajemnie za osoby. Ci, którzy posiadają większe znaczenie dysponując większymi zasobami dóbr i usług, winni poczuwać się do odpowiedzialności za słabszych i być gotowi do dzielenia z nimi tego, co posiadają. Sollicitudo rei socialis Słabsi ze swej strony, postępując w tym samym duchu solidarności, nie powinni przyjmować postawy czysto biernej lub niszczącej tkankę społeczną, ale dopominając się o swoje słuszne prawa, winni również dawać swój należny wkład w dobro wspólne.

16 Recepcja KNS w Solidarności Samorządna Rzeczpospolita - Program I Krajowego Zjazdu Delegatów, 7 X 1981 Teza 20 Autentyczny samorząd pracowniczy będzie podstawą samorządnej Rzeczypospolitej Teza 21 Samodzielne prawnie, organizacyjnie i majątkowo samorządy terytorialne muszą być rzeczywistą reprezentacją społeczności lokalnej

17 Okrągły Stół strona opozycyjno-solidarnościowa Obrady toczone były w trzech głównych zespołach. Przedstawiciele strony opozycyjnosolidarnościowej m.in.: Stanisław Stomma (TP, KIK), Krzysztof Kozłowski (TP), Tadeusz Mazowiecki (Pax, KIK, Więź), Aleksander Hall (wsp. TP), Adam Strzembosz (wykł. KUL), Stanisława Grabska (absolwentka teologii KUL, doktor teologii, KIK) Obradowano w dziesięciu podzespołach w tym ds. stowarzyszeń i samorządu terytorialnego. Obradowano również w kilku grupach roboczych, w tym ds. samorządu terytorialnego, ds. stowarzyszeń

18 KNS - Inspiracje czy źródło? pierwsze ustawy Sejmu X kad. Ustawy Ustawa Prawo o stowarzyszeniach 7 kwietnia 1989 r. Ustawa o zmianie ustawy o związkach zawodowych 7 kwietnia 1989 r. Ustawa o samorządzie terytorialnym 8 marca 1990 r.

19 KNS Inspiracje czy źródło? nowa Konstytucja 1997 Preambuła: ustanawiamy Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej jako prawa podstawowe dla państwa oparte na ( ) pomocniczości umacniającej uprawnienia obywateli i ich wspólnot. Wszystkich, którzy ( ) Konstytucję będą stosowali, wzywamy, aby czynili to, dbając o zachowanie przyrodzonej godności człowieka, jego prawa do wolności i obowiązku solidarności z innymi, a poszanowanie tych zasad mieli za niewzruszoną podstawę Rzeczypospolitej Polskiej. Art. 20. Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej.

20 KNS Inspiracje czy źródło? nowa Konstytucja 1997 Art Art ust. 3 Samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych. Gmina wykonuje wszystkie zadania samorządu terytorialnego nie zastrzeżone dla innych jednostek samorządu terytorialnego.

21 KNS adresowana do wszystkich ludzi dobrej woli Richard Feynman o encyklice Pacem in terris "Uważam encyklikę Jana XXIII, którą przeczytałem, za jedno z największych wydarzeń naszych czasów i wielki krok w przyszłość. Nie potrafiłbym znaleźć lepszego sposobu wyrażenia moich poglądów na sprawy moralne, na obowiązki i odpowiedzialność ludzkości, na stosunki pomiędzy ludźmi, niż jest to zrobione w tej encyklice. Nie podzielam pewnych motywacji, stojących za niektórymi ideami, wyprowadzonymi od Boga. Osobiście nie uważam, by niektóre z tych idei były w wyraźny sposób naturalną konsekwencją idei głoszonych przez wcześniejszych papieży. Z tym się nie zgadzam, ale nie będę tego wyśmiewał ani nie będę się spierał. Podzielam papieskie poglądy na sprawę odpowiedzialności i obowiązków ludzi. Uznaję tę encyklikę za początek, być może, nowego okresu, w którym zapomnimy o teoriach wyjaśniających, dlaczego w coś wierzymy, jeżeli tylko, w końcu, zgodzimy się w sprawie tego, co należy czynić." amerykański fizyk i laureat Nagrody Nobla

22 Subsydiarność i solidarność w działaniu Caritas Internationalis i Caritas Polska Marta Titaniec

23 Subsydiarność i solidarność Benedykt XVI Caritas in Veritate Subsydiarność jest nade wszystko pomocą dla osoby poprzez autonomię ciał pośredniczących. Owa pomoc jest udzielana, gdy osoba oraz podmioty społeczne nie radzą sobie same i ma zawsze na celu emancypację, ponieważ sprzyja wolności i partycypacji poprzez branie na siebie odpowiedzialności. Pomocniczość szanuje godność osoby, w której widzi podmiot zawsze zdolny do tego, by dać coś innym. Pomocniczość stanowi najskuteczniejsze antidotum na każdą formę paternalistycznej opiekuńczości, ponieważ uznaje we wzajemności wewnętrzną cechę istoty ludzkiej.

24 Subsydiarność i solidarność Benedykt XVI Caritas in Veritate Zasada pomocniczości musi być ściśle powiązana z zasadą solidarności, i na odwrót, ponieważ pomocniczość bez solidarności prowadzi do partykularyzmu społecznego, a solidarność bez pomocniczości przeradza się w opiekuńczość poniżającą potrzebującego człowieka.

25 Caritas Internationalis i Caritas Polska Caritas opiera swoją tożsamość na przykazaniu miłości Boga i bliźniego. wezwanie do pochylania się nad ludzką niedolą, która jak przypomina Papież Franciszek - polega dzisiaj nie tylko na nędzy materialnej, ale również moralnej i duchowej. Caritas należy bowiem do natury Kościoła, reprezentuje całą wspólnotę wiernych i ma zasięg ogólnoświatowy. Caritas Polska, jako instytucją charytatywna Konferencji Episkopatu Polski, (reaktywowana w 1990) należy do Caritas Europa oraz do Caritas Internationalis, nadzorowanym przez Papieską Radę Cor Unum Caritas Polska współdziała z 44 Caritas diecezjalnymi, (autonomicznymi strukturami). Wspiera je w wykonywaniu zadań związanych z bezpośrednią pomocą potrzebującym i pełni rolę koordynującą, z zachowaniem zasady pomocniczości.

26 Obszary i zakres działania Caritas Polska POLSKA: DZIECI I MŁODZIEŻ OSOBY STARSZE RODZINA NIEPEŁNOSPRAWNI BEZDOMNI IMIGRANCI, UCHODŹCY ZAGRANICA: POMOC DORAŹNA POMOC ROZWOJOWA POMOC POLONII Projekty zagraniczne dziś: Indie i Sri Lanka Haiti Syria Filipiny Gruzja Białoruś Ukraina