(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego:

Transkrypt

1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: (97) O udzieleniu patentu europejskiego ogłoszono: Europejski Biuletyn Patentowy 2016/26 EP B1 (13) (51) T3 Int.Cl. G01H 3/08 ( ) G01N 29/04 ( ) G01N 25/72 ( ) G01V 9/00 ( ) (54) Tytuł wynalazku: Zintegrowane urządzenie wykrywające do oceny spójności górotworu i odpowiedni sposób (30) Pierwszeństwo: ZA (43) Zgłoszenie ogłoszono: w Europejskim Biuletynie Patentowym nr 2012/36 (45) O złożeniu tłumaczenia patentu ogłoszono: Wiadomości Urzędu Patentowego 2017/01 (73) Uprawniony z patentu: CSIR, Pretoria, ZA (72) Twórca(y) wynalazku: PL/EP T3 ABRAHAM VAN ZYL BRINK, Fochville, ZA (74) Pełnomocnik: rzecz. pat. Grażyna Palka JWP RZECZNICY PATENTOWI DOROTA RZĄŻEWSKA SP. J. ul. Żelazna 28/30 Sienna Center Warszawa Uwaga: W ciągu dziewięciu miesięcy od publikacji informacji o udzieleniu patentu europejskiego, każda osoba może wnieść do Europejskiego Urzędu Patentowego sprzeciw dotyczący udzielonego patentu europejskiego. Sprzeciw wnosi się w formie uzasadnionego na piśmie oświadczenia. Uważa się go za wniesiony dopiero z chwilą wniesienia opłaty za sprzeciw (Art. 99 (1) Konwencji o udzielaniu patentów europejskich).

2 27735/16/ZWA/GP EP Zintegrowane urządzenie wykrywające do oceny spójności górotworu i odpowiedni sposób Opis [0001] Wynalazek dotyczy oceny spójności górotworu. W szczególności wynalazek dotyczy sposobu, urządzenia i systemu do oceny spójności górotworu. Górotwór może mieć na przykład postać zwisającej ściany (lub sklepienia) lub ociosu w wyrobisku górniczym rudnym lub takim, w którym prowadzona jest odstawa. Tło wynalazku [0002] Wiele obrażeń spowodowanych pod ziemią wynika z odpadnięcia się skały lub tąpnięcia i opadnięcia niestabilnego górotworu. Z tego względu ważne jest to, by mieć środki, dzięki którym będzie można reprezentując spójność, tj. stabilność, itp., górotworu zanim górnicy zjadą do kopalni i będą narażeni na potencjalne obrażenia w wyniku upadających skalnych fragmentów w konsekwencji przemieszczeń podziemnych. [0003] Techniką, która była stosowana przez wiele lat do oceny spójności górotworu w wyrobisku górniczym, zazwyczaj zwisającej ściany, był sposób polegający na opukiwaniu górotworu za pomocą młotka lub pręta, bądź inaczej pręta do podważania, oraz nasłuchiwaniu generowanego dźwięku i przeprowadzaniu oceny spójności górotworu na podstawie tego, co zostało usłyszane. Słyszalny generowany dźwięk jest głównie falą akustyczną powstałą w wyniku drgań górotworu i innych źródeł, na przykład pręta, w otaczającym środowisku. Dźwięk ma unikalny rozkład częstotliwości, który należy zinterpretować, by móc ustalić spójność górotworu. [0004] Twórca jest świadomy sposobów stosowanych do zapewnienia obiektywnej oceny akustycznej spójności górotworu. Sposoby te polegają na automatycznej analizie sygnałów dźwiękowych generowanych przez tak zwane opukiwanie górotworu. Korzystne jest to, by poprawić jakość obiektywnej oceny górotworu poza sposobami pomiarów akustycznych. [0005] Celem wynalazku jest zapewnienie ulepszonego sposobu identyfikacji części górotworu stanowiącego większe ryzyko tąpnięcia, łącząc ocenę akustyczną z innymi sposobami oceny. Streszczenie wynalazku [0006] Według jednego z przykładów wynalazku zapewniony jest sposób oceny spójności górotworu, przy czym ten sposób obejmuje odbiór oceny termicznej spójności górotworu; odbiór oceny akustycznej spójności górotworu; i korelację oceny termicznej i akustycznej dla uzyskania łącznej oceny spójności górotworu. [0007] Sposób może obejmować wstępny etap przeprowadzania zarówno oceny termicznej, jak i akustycznej górotworu. [0008] Przeprowadzenie oceny termicznej spójności górotworu może obejmować wykonanie co najmniej jednego obrazu termicznego ściany skalnej. Do wykonania co najmniej jednego

3 -2- obrazu termicznego ściany skalnej można użyć urządzenie do obrazowania termicznego podczerwonego. Przeprowadzenie oceny termicznej spójności górotworu może obejmować przetworzenie co najmniej jednego obrazu termicznego ściany skalnej. Do przetworzenia obrazów termicznych wykorzystywane mogą być algorytmy przetwarzania obrazu. [0009] Przetwarzanie obrazów termicznych ściany skalnej obejmuje wprowadzenie algorytmów do przetwarzania obrazów dla zidentyfikowania ściany skalnej, w której występują różnice temperatur. Typowe strefy, w których mogą występować różnice termiczne, mogą informować o gorszej spójności górotworu. [0010] Algorytmy przetwarzające obraz można wprowadzić dla zidentyfikowania podzielonej strefy, w której można wykryć różnice termiczne względem otaczającej strefy górotworu. [0011] W kopalni, w której występuje różnica temperatury na powierzchni skały macierzystej względem otaczającego powietrza, różnicę tę można zaobserwować pomiędzy skałą spójną i skałą luźną, która jest termicznie rozłączona od skały macierzystej. [0012] Przetwarzanie obrazów termicznych może obejmować generowanie sygnału elektronicznego, reprezentującego spójność termiczną górotworu. [0013] Przeprowadzanie oceny akustycznej ściany skalnej może obejmować postukiwanie skały i odbiór akustycznego sygnału powrotnego w wyniku takiego opukiwania. [0014] Odbiór akustycznego sygnału powrotnego może obejmować elektroniczną analizę powracającego sygnału akustycznego i odbiór elektronicznego sygnału reprezentującego spójność górotworu. [0015] Sposób może obejmować użycie elektronicznych urządzeń do analizy akustycznej i generowanie elektronicznego sygnału reprezentującego spójność akustyczną górotworu. [0016] Sposób może obejmować określanie miejsc na ścianie skalnej, w których realizowana jest termiczna i akustyczna ocena spójności górotworu. [0017] Sposób może obejmować określanie położenia względem stałych punktów sygnałowych. [0018] Położenie może być określane za pomocą technik przetwarzania obrazu, na przykład technik mozaikowania obrazu. [0019] Sposób może obejmować wizualne wskazanie miejsca, w którym ocena akustyczna ma być przeprowadzana, po przeprowadzeniu oceny termicznej ściany skalnej. [0020] Miejsce, w którym ocenę akustyczną należy przeprowadzić, może być wskazane przez skierowanie wiązki laserowej lub innego źródła światła na ścianę skalną, by zapewnić, że ocena termiczna i akustyczna przeprowadzana jest w tym samym miejscu na ścianie skalnej. [0021] Korelacja oceny termicznej i akustycznej dla uzyskania łącznej oceny spójności górotworu może być zautomatyzowana.

4 -3- [0022] Korelacja oceny akustycznej i termicznej ściany skalnej może obejmować przetwarzanie sygnałów elektronicznych, reprezentujących spójność termiczną i akustyczną górotworu. [0023] Przetwarzanie sygnałów elektronicznych może obejmować ustalenie algorytmu reprezentującego dowolne drzewo decyzyjne, sieć neuronową i tym podobne dla określenia spójności górotworu na podstawie łącznej oceny akustycznej i termicznej górotworu. [0024] Według innego z przykładów wynalazku zapewnione jest urządzenie oceniające do oceny spójności górotworu, przy czym urządzenie zawiera środki oceny akustycznej, działające dla zapewnienia oceny akustycznej spójności górotworu; środki oceny termicznej, działające dla zapewnienia oceny termicznej spójności górotworu; środki korelujące do korelacji oceny akustycznej spójności górotworu z oceną termiczną spójności górotworu. [0025] Urządzenie może zawierać środki lokalizacyjne do określania miejsc, w których ocena akustyczna i termiczna zostały przeprowadzone. [0026] Środki lokalizujące mogą zawierać procesor pozycji do obliczania położenia urządzenia względem stałych punktów sygnałowych. [0027] Środki lokalizacyjne mogą zawierać procesor obrazu, działający dla ustawienia obrazów w postaci mozaiki i wyliczenia dowolnej lokalizacji urządzenia i położenia urządzenia względem co najmniej dwóch sąsiednich obrazów. [0028] Procesor pozycji może zawierać środki triangulacji dla określenia położenia urządzenia w dwóch lub większej liczbie stopni swobody. [0029] W jednym z przykładów wykonania środki lokalizujące mogą zawierać kombinowany odbiornik częstotliwości radiowych (RF) i akustyczny, działający dla odbioru sygnału RF i sygnału akustycznego ze zdalnego kombinowanego nadajnika RF i akustycznego. [0030] W jednym z przykładów wykonania procesor pozycji może działać dla określania odległości urządzenia od nadajnika na podstawie opóźnienia sygnału pomiędzy sygnałami RF i akustycznym. [0031] W innych przykładach wykonania procesor pozycji może działać dla przeprowadzania względnej oceny położenia poprzez określenie odległości pomiędzy sąsiednimi obrazami ściany skalnej. Można to wdrożyć dzięki tak zwanemu zszywaniu lub mozaikowaniu obrazów i rozpoznawaniu wspólnych punktów kontrolnych lub markerów na ścianie skalnej. [0032] Środki oceny akustycznej mogą zawierać środki wychwytujące do elektronicznego wychwytywania sygnału akustycznego i środki analizujące do analizy sygnału akustycznego. [0033] Środki wychwytujące mogą mieć postać przetworników akustycznych do wygenerowania elektrycznego sygnału reprezentującego przechwycony sygnał akustyczny. [0034] Środki analizy akustycznej mogą działać na podstawie elektronicznie wychwyconego sygnału akustycznego dla uzyskania oceny akustycznej górotworu.

5 -4- [0035] Środki analizy akustycznej mogą zawierać sieć neuronową, dla uzyskania oceny akustycznej górotworu. [0036] Środki analizy akustycznej mogą działać tak, by generować wyjściowy sygnał cyfrowy stanowiący ocenę akustyczną górotworu. [0037] Środki oceny termicznej mogą zawierać urządzenie do termicznego obrazowania do wykonywania termicznego obrazu ściany skalnej i środki analizy termicznej do analizy obrazu termicznego. Środki analizy termicznej mogą działać na podstawie wychwyconego sygnału termicznego, dla uzyskania oceny termicznej górotworu. Środki analizy termicznej mogą zawierać procesor obrazu, przetwarzający obraz termiczny, dla uzyskania informacji określającej niestabilne warunki skalne (takie jak luźne fragmenty skał) na podstawie obrazu. [0038] Procesor obrazu może zawierać sieć neuronową, dla uzyskania oceny termicznej górotworu. [0039] Środki korelujące mogą zawierać procesor działający na podstawie sygnałów wyjściowych środków analizy akustycznej i środków analizy termicznej, dla uzyskania spójności górotworu. [0040] Środki korelujące mogą działać tak, by wiązać analizę akustyczną i analizę termiczną z miejscem, w którym przeprowadzona została ocena. [0041] Urządzenie może zawierać nadajnik przesyłający wyniki oceny spójności górotworu z urządzenia oceniającego do zdalnego odbiornika. [0042] Należy zaznaczyć, że procesor akustyczny, procesor obrazu i procesor lokalizacyjny mogą być połączone w urządzeniu elektronicznym. [0043] Według kolejnego przykładu wynalazku zapewniony jest system oceniający do oceny spójności górotworu, przy czym system oceniający zawiera urządzenie oceniające jako opisane; i co najmniej trzy sygnały lokalizacyjne, znajdujące się w znanych położeniach, przy czym urządzenie oceniające współpracuje z sygnałami lokalizacyjnymi dla oceny położenia w dwulub trójwymiarowej przestrzeni. [0044] Sygnały lokalizacyjne mogą być kombinowanymi nadajnikami RF i akustycznymi, przesyłającymi sygnały RF i akustyczne do urządzenia oceniającego. [0045] Wynalazek opisany zostanie w sposób przykładowy w odniesieniu do załączonych figur rysunku: Opis rysunku [0046] Na figurach: fig. 1 przedstawia schemat blokowy urządzenia oceniającego według wynalazku; i fig. 2 przedstawia system oceniający według wynalazku. Przykład wykonania wynalazku [0047] Na fig. 1 numerem 10 oznaczone jest urządzenie oceniająca według wynalazku.

6 -5- [0048] Urządzenie oceniające 10 zawiera środki oceny akustycznej 12 i środki oceny termicznej 14, które dokonują oceny akustycznej i termicznej ściany skalnej, dla określenia spójności górotworu. [0049] Środki oceny akustycznej i termicznej 12, 14 podłączone są do środka korelującego 16, który koreluje ocenę akustyczną przeprowadzoną przez środki oceny akustycznej 12 z oceną termiczną przeprowadzoną przez środki oceny termicznej 14 i na podstawie skorelowanych pomiarów, kompilowana jest lepsza ocena spójności górotworu. [0050] Urządzenie oceniające 10 zawiera dodatkowo środki lokalizujące 18 również podłączone do środków korelujących 16, dla zapewnienia położenia geograficznego urządzenia 10 w położeniu, w którym przeprowadzana jest ocena akustyczna i termiczna. [0051] Urządzenie oceniające 10 zawiera ponadto nadajnik-odbiornik 20 podłączony do środków korelujących 16. Nadajnik-odbiornik 20 odbiera komunikaty ze zdalnego nadajnika (nie pokazano) i przesyła komunikaty do zdalnego nadajnika-odbiornika. Zwłaszcza, nadajnik-odbiornik 20 przesyła dane związane ze spójnością górotworu do zdalnego nadajnika-odbiornika. [0052] W przedstawionych przykładach środki oceny akustycznej 12 mają postać mikrofonu 22, który odbiera dźwięk ściany skalnej po jej opukaniu prętem. Dźwięk ściany skalnej informuje o spójności górotworu, którego ściana jest częścią. Mikrofon 22 podłączony jest do procesora analizy akustycznej 24, który odbiera dźwięk z mikrofonu 22, a następnie przeprowadza analizę dźwięku, by zapewnić ocenę akustyczną spójności górotworu. [0053] Środki oceny termicznej 14 zawierają termiczne urządzenie do obrazowania 26, które wykonuje obrazy termiczne ściany skalnej 36. Termiczne urządzenie do obrazowania 26 podłączone jest do środków oceny termicznej w postaci procesora obrazu 28. Procesor obrazu 28 stosuje algorytmy przetwarzania obrazu na wykonanym zdjęciu i interpretuje obraz termiczny pod kątem spójności górotworu. [0054] Dane wyjściowe z procesora obrazu 28 i dane wyjściowe z procesora analizy akustycznej 24 są łączone przez procesor korelacji 16. Procesor korelacji 16 koreluje dane wyjściowe z procesora analizy akustycznej 24 z danymi wyjściowymi z procesora obrazu 28, by zapewnić ocenę spójności górotworu na podstawie oceny akustycznej i termicznej. [0055] Środki lokalizujące 18 mają postać kombinowanego czujnika pozycji akustycznego/częstotliwości radiowych (RF). Środki lokalizujące zawierają odbiornik częstotliwości radiowych 30 i czujnik akustyczny 32, które są podłączone do procesora położenia. Dane wyjściowe z czujnika akustycznego i odbiornika RF są łączone w procesorze pozycji 34, który pracuje na podstawie odebranych sygnałów akustycznych/rf, by ocenić względne położenie urządzenia 10 w stosunku do zestawu zewnętrznych nadajników/sygnałów pozycji akustycznych/rf (patrz fig. 2). Procesor pozycji określa odległość urządzenia 10 od zewnętrznych nadajników akustycznych/rf na podstawie opóźnienia sygnału pomiędzy sygnałami RF i akustycznym. Czujnik pozycji 34 identyfikuje odebrane sygnały akustyczne i RF pochodzące ze zidentyfikowanego źródła. Odbierając dwa lub więcej zestawów sygnałów akustycznych/rf, procesor pozycji 34 przeprowadza

7 -6- triangulację położenia względem każdego spośród zewnętrznych nadajników akustycznych/rf. Procesor pozycji 34 zapewnia następnie dane wyjściowe do procesora korelacyjnego 16, dla zarejestrowania położenia względem urządzenia 10, po zakończeniu oceny termicznej i akustycznej. [0056] Procesor korelujący 16 działa za pośrednictwem nadajnika-odbiornika 20, by przesłać oceny akustyczne i termiczne wraz z położeniem względnym urządzenia 10. [0057] Na fig. 2, przedstawiony jest system oceniający 50 wraz z urządzeniem oceniającym 10 i trzy zewnętrzne nadajniki sygnalizatory akustyczne/rf 52, 54, 56, zamontowane w znanych położeniach wzdłuż ściany skalnej 58. [0058] Nadajniki akustyczne/rf 52, 54, 56 przesyłają kombinowaną parę sygnałów akustycznych/rf, 52.1, 54.1, 56.1, które mogą być odebrane przez czujnik akustyczny 32 i odbiornik RF 30. Sygnały RF zawierają identyfikator nadajników 52, 54, 56, który powiązany jest z określonym położeniem montażowym. Odbierając pary sygnału 52.1, 54.1, 56.1 urządzenie 10, dzięki triangulacji, jest w stanie określić względne położenie w dwóch wymiarach trzech czujników 52, 54, 56. Łącząc identyfikatory nadajników 52, 54, 56 z ich położeniami po zamontowaniu, urządzenie jest w stanie określić swoje położenie wzdłuż ściany skalnej 58 w dwóch lub trzech stopniach swobody (tj. przemieszczenie względem czujników 52, 54, 56. [0059] W innych przykładach wykonania, procesory 24, 28, 16, 34 mogą być połączone w sprzęcie elektronicznym, w zależności od konstrukcji sprzętu urządzenia 10. [0060] Podczas pracy użytkownik 60 celuje urządzeniem 10 w stronę ściany skalnej 58, by wykonać zdjęcie termiczne ściany skalnej 58. Wskaźnik laserowy 38 emituje wiązkę lasera 38.1, by wskazać położenie na ścianie skalnej 58, w którym skała zostanie opukana. Użytkownik 60 opukuje ścianę skalną 58 prętem i generowany jest sygnał akustyczny 64, który odbierany jest za pomocą mikrofonu 22. Urządzenie 10 przeprowadza ocenę akustyczną i termiczną ściany skalnej 58, by określić spójność górotworu. [0061] Nadajnik-odbiornik 20 przesyła ocenę akustyczną i termiczną górotworu wraz z lokalizacją, w której została przeprowadzona, do zdalnego odbiornika (nie pokazano). Grażyna Palka Rzecznik patentowy

8 -7- Zastrzeżenia patentowe 1. Sposób oceny spójności górotworu, przy czym ten sposób obejmuje przeprowadzenie oceny termicznej ściany skalnej, wykonując co najmniej jeden obraz termiczny za pomocą termicznego urządzenia do obrazowania, przetwarzając co najmniej jeden obraz termiczny ściany skalnej za pomocą algorytmów przetwarzania obrazów i generując sygnał elektroniczny, reprezentujący spójność termiczną górotworu; przeprowadzenie oceny akustycznej ściany skalnej przez opukiwanie skały, analizując sygnał akustyczny powrotny i generując sygnał elektroniczny, reprezentujący spójność górotworu; odbiór oceny termicznej spójności górotworu; odbiór oceny akustycznej spójności górotworu; i korelację oceny termicznej i akustycznej dla uzyskania łącznej oceny spójności górotworu. 2. Sposób według zastrz. 1, w którym przetwarzanie obrazów termicznych ściany skalnej obejmuje wprowadzenie algorytmów przetwarzania obrazu dla zidentyfikowania fragmentów stref na ścianie skalnej, w których występują różnice termiczne względem otaczającej strefy ściany skalnej. 3. Sposób według zastrz. 1, który obejmuje określenie miejsc na ścianie skalnej, na której mają być przeprowadzone oceny termiczne i akustyczne spójności górotworu, przy czym miejsca określane są względem dowolnego ze stałych sygnałów lokalizacyjnych i przy użyciu technik przetwarzania obrazu. 4. Sposób według zastrz. 3, który obejmuje wizualne wskazanie miejsca, w którym ma być przeprowadzona ocena akustyczna po ocenie termicznej ściany skalnej. 5. Sposób według zastrz. 4, w którym położenie, w którym ma być przeprowadzona ocenia akustyczna, wskazywane jest przez skierowanie wiązki laserowej na ścianę skalną dla zapewnienia, że ocena termiczna i akustyczna przeprowadzane są w tym samym miejscu na ścianie skalnej. 6. Sposób według zastrz. 1, w którym korelacja ocen termicznej i akustycznej dla uzyskania łącznej oceny spójności górotworu, jest zautomatyzowana przez przetwarzanie sygnałów elektronicznych, reprezentujących spójność termiczną i akustyczną górotworu przez dowolne drzewo decyzyjne lub sieć neuronową dla określenia spójności górotworu w oparciu o łączną spójność akustyczną i termiczną górotworu. 7. Urządzenie oceniające (10) do oceny spójności górotworu, przy czym urządzenie zawiera środki oceny akustycznej (12) w postaci przetwornika akustycznego (22) do generowania sygnału elektronicznego, reprezentującego odebrany sygnał akustyczny i środki analizy akustycznej (24) do analizowania sygnału akustycznego dla zapewnienia akustycznej oceny spójności górotworu i generowania cyfrowego sygnału wyjściowego, reprezentującego ocenę akustyczną górotworu; środki oceny termicznej (14) w postaci termicznego urządzenia obrazującego (26) do wykonywania obrazu termicznego ściany skalnej i środki analizy termicznej (28) do analizowania obrazu termicznego, zapewniając

9 -8- przez to ocenę termiczną spójności górotworu; i środki korelujące (16) do przeprowadzenia korelacji oceny akustycznej spójności górotworu z oceną termiczną spójności górotworu. 8. Urządzenie (10) według zastrz. 7, w którym środki analizy akustycznej (24) mają postać sieci neuronowej. 9. Urządzenie (10) według zastrz. 7, w którym środki analizy termicznej (28) zawierają procesor obrazu (28) zdolny do przetwarzania obrazu termicznego i uzyskiwania informacji reprezentującej niestabilne warunki skalne na podstawie obrazu. 10. Urządzenie (10) według zastrz. 9, w którym procesor obrazu (28) zawiera sieć neuronową dla uzyskania oceny termicznej górotworu. 11. Urządzenie (10) według zastrz. 7, w którym środki korelujące (16) zawierają procesor (16) działający na podstawie sygnałów wyjściowych środków analizy akustycznej (24) i środków analizy termicznej (28) dla uzyskania spójności górotworu. 12. Urządzenie (10) według zastrz. 11, w którym środki korelujące (16) są zdolne do wiązania analizy akustycznej i analizy termicznej z miejscem, w którym przeprowadzona została ocena. 13. Urządzenie (10) według zastrz. 7, które zawiera nadajnik (20) zdolny do przesyłania wyników oceny spójności górotworu z urządzenia oceniającego do zdalnego odbiornika. 14. Urządzenie (10) według zastrz. 7, które zawiera środki lokalizujące (18) do określenia położeń, w których została przeprowadzona ocena akustyczna i termiczna, środki lokalizujące, mające postać procesora pozycji (34) do obliczania położenia urządzenia (10) względem stałych sygnałów lokalizujących oraz procesor obrazu, zdolny do tworzenia razem mozaikowych obrazów i obliczenia dowolnego położenia urządzenia i ustawienia urządzenia względem co najmniej dwóch sąsiednich obrazów. 15. Urządzenie (10) według zastrz. 14, w którym procesor pozycji (34) zawiera środki triangulacji do określenia położenia urządzenia (10) w dwóch lub większej liczbie stopni swobody. 16. Urządzenie (10) według zastrz. 14, w którym środki lokalizujące zawierają kombinowany odbiornik częstotliwości radiowych (RF) i akustycznych, zdolny do odbioru sygnału RF i sygnału akustycznego ze zdalnego kombinowanego nadajnika RF i akustycznego oraz w którym procesor pozycji jest zdolny do określania odległości urządzenia od nadajnika na podstawie opóźnienia sygnału pomiędzy sygnałami RF i akustycznymi. Grażyna Palka Rzecznik patentowy

10 -9-

11 -10-