Kontrola uczestników ruchu drogowego

Transkrypt

1 SZKOŁA POLICJI W KATOWICACH Kontrola uczestników ruchu drogowego Opracowanie: podinsp. Alicja Świrk asp. Magdalena Szlauer Zakład Służby Prewencyjnej Wydawnictwo Szkoły Policji w Katowicach 2012

2 Wszelkie prawa zastrzeżone Szkoła Policji w Katowicach 2012 Druk i oprawa: Szkoła Policji w Katowicach Zdjęcia i rysunki zamieszczone w publikacji są własnością Szkoły Policji w Katowicach

3 Spis treści WSTĘP... 5 ROZDZIAŁ I Podstawy prawne i faktyczne zatrzymywania pojazdów do kontroli... 6 ROZDZIAŁ II Uprawnienia i obowiązki policjanta w czasie kontroli... 7 Uprawnienia policjanta zatrzymującego pojazd do kontroli... 7 Zadania wymagające wiedzy specjalistycznej... 9 Uprawnienia do kierowania kontrolowanym pojazdem...10 Pojazd oznakowany tablicami dyplomatycznymi...10 Obowiązki policjanta zatrzymującego pojazd do kontroli...14 ROZDZIAŁ III Prawa i obowiązki uczestników ruchu drogowego podawanych kontroli Prawa osoby kontrolowanej...16 Obowiązki kontrolowanego uczestnika ruchu drogowego...16 ROZDZIAŁ IV Sposoby wydawania poleceń i sygnałów do zatrzymywania przez policjanta umundurowanego i nieumundurowanego ROZDZIAŁ V Zasady wyboru miejsca do zatrzymania pojazdu oraz miejsca ustawienia pojazdu policyjnego ROZDZIAŁ VI Zasady i sposoby zachowania w trakcie przeprowadzania kontroli pojazdu Zasady i sposoby podchodzenia do zatrzymanego pojazdu...23 Zasady zachowania bezpieczeństwa...23 ROZDZIAŁ VII Dokumentowanie kontroli uczestnika ruchu drogowego Zapis w notatniku służbowym...25 Mandat karny...27 Karta rejestracyjna PRD-5/ ISTOTNE AKTY PRAWNE... 29

4

5 WSTĘP Jedną z podstawowych czynności w trakcie codziennej służby policjanta pionu prewencji jest zatrzymywanie pojazdów do kontroli. Czynność ta wykonywana jest w związku z różnymi sytuacjami dotyczącymi między innymi naruszeń porządku prawnego. Z uwagi na fakt, że czynności kontrolne wymagają szybkich i zdecydowanych działań ze strony kontrolujących funkcjonariuszy, niezbędnie muszą oni opanować pamięciowo wszelkie wymogi prawne oraz formalne związane z przeprowadzaniem tych czynności. Policjant musi pamiętać ponadto o zasadach bezpieczeństwa podczas zatrzymania pojazdu do kontroli powinien mieć na uwadze nie tylko bezpieczeństwo swoje, ale również osoby kontrolowanej. Niniejsze opracowanie to teoretyczne wprowadzenie do tytułowego zagadnienia mogące służyć pomocą w trakcie wykonywania zadań służbowych na poziomie podstawowym, realizowanych przez policjantów służby prewencyjnej w komórkach organizacyjnych patrolowo-interwencyjnych oraz w oddziałach prewencji. 5

6 ROZDZIAŁ I Podstawy prawne i faktyczne zatrzymywania pojazdów do kontroli Podstawą prawną zatrzymania pojazdu do kontroli jest ustawa Prawo o Ruchu Drogowym, art. 129 ust. 1. Upoważnia on policjanta do przeprowadzenia kontroli drogowej wobec kierowców poruszających się na drogach publicznych, w strefach zamieszkania oraz strefach ruchu: Czuwanie nad bezpieczeństwem i porządkiem ruchu na drogach, kierowanie ruchem i jego kontrolowanie należą do zadań Policji. Podstawą faktyczną zatrzymania pojazdu do kontroli jest konkretna sytuacja zaistniała w związku z: popełnieniem przestępstwa lub wykroczenia przez kierującego pojazdem; kontrolą pojazdu, co do którego zachodzi uzasadnione podejrzenie, iż może zagrażać bezpieczeństwu ruchu drogowego ze względu np. na swój stan techniczny; wykonywaniem czynności służbowych na miejscu zdarzenia drogowego; zgłoszeniem interwencji przez obywateli; reakcją na zachowanie osoby kierującej pojazdem. Ponadto policjant jest zobowiązany zapobiegać przestępstwom i wykroczeniom innym niż przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w ruchu na drogach: kiedy istnieje uzasadnione podejrzenie, że pojazd pochodzi z przestępstwa; jeżeli mamy uzasadnione podejrzenie, że w pojeździe znajdują się osoby, które popełniły przestępstwo lub przedmioty pochodzące z przestępstwa; w ramach prowadzonych pościgów lub działań pościgowych. 6

7 ROZDZIAŁ II Uprawnienia i obowiązki policjanta w czasie kontroli Uprawnienia policjanta zatrzymującego pojazd do kontroli Policjant, w związku z czuwaniem nad bezpieczeństwem i porządkiem ruchu na drogach, kierowaniem ruchem i jego kontrolowaniem, na podstawie zapisów art. 129 ust. 2 ustawy Prawo o ruchu drogowym, jest uprawniony do: legitymowania uczestnika ruchu i wydawania mu wiążących poleceń, co do sposobu korzystania z drogi lub używania pojazdu; sprawdzania dokumentów wymaganych w związku z kierowaniem pojazdem i jego używaniem, w tym zezwolenia posiadanego przez kierującego pojazdem uprzywilejowanym, a także dokumentu stwierdzającego zawarcie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu lub stwierdzającego opłacenie składki tego ubezpieczenia; żądania okazania dokumentu potwierdzającego prawo do używania pojazdu, o którym mowa w art. 71 ust. 5 ustawy Prawo o ruchu drogowym, jeżeli pojazd ten nie jest zarejestrowany na nazwisko osoby nim kierującej; żądania poddania się przez kierującego pojazdem lub przez inną osobę, w stosunku do której zachodzi uzasadnione podejrzenie, że mogła kierować pojazdem, badaniu w celu ustalenia zawartości w organizmie alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu; sprawdzania stanu technicznego, wyposażenia, ładunku, wymiarów, masy lub nacisku osi pojazdu znajdującego się na drodze; sprawdzania zapisów urządzenia rejestrującego samoczynnie prędkość jazdy, czas jazdy i czas postoju, obowiązkowe przerwy i czas odpoczynku; 7

8 zatrzymania, w przypadkach przewidzianych w ustawie, dokumentów stwierdzających uprawnienie do kierowania pojazdem lub jego używania oraz karty kierowcy ( ); wydawania poleceń: osobie, która spowodowała przeszkodę utrudniającą ruch drogowy lub zagrażającą jego bezpieczeństwu albo osobie odpowiedzialnej za utrzymanie drogi; kontrolowanemu uczestnikowi ruchu, co do sposobu jego zachowania; uniemożliwienia: kierowania pojazdem osobie znajdującej się w stanie nietrzeźwości lub w stanie po użyciu alkoholu albo środka działającego podobnie do alkoholu; korzystania z pojazdu, którego stan techniczny, ładunek, masa lub nacisk osi zagrażają bezpieczeństwu lub porządkowi ruchu, powodują uszkodzenie drogi albo naruszają wymagania ochrony środowiska; korzystania z pojazdu zarejestrowanego w kraju niebędącym państwem członkowskim Unii Europejskiej, Konfederacją Szwajcarską lub państwem członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) stroną umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, jeżeli kierujący nim nie okazał dokumentu stwierdzającego zawarcie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu lub dowodu opłacenia składki za to ubezpieczenie; kierowania pojazdem przez osobę, która nie posiada wymaganych dokumentów uprawniających do kierowania lub używania pojazdu; 8

9 używania przyrządów kontrolno-pomiarowych, a w szczególności do badania pojazdu, określania jego masy, nacisku osi lub prędkości, stwierdzania naruszenia wymagań ochrony środowiska oraz do stwierdzania stanu trzeźwości kierującego; używania urządzeń rejestrujących; usuwania lub przemieszczania pojazdu w przypadkach określonych w ustawie Prawo o ruchu drogowym; kontroli przewozu drogowego towarów niebezpiecznych oraz wymagań związanych z tym przewozem; używania urządzeń nagłaśniających, sygnalizacyjnych lub świetlnych, służących do wydawania wiążących poleceń uczestnikowi ruchu; występowania do starosty z wnioskiem skierowanie kierowcy lub osoby posiadającej pozwolenie na kierowanie tramwajem na egzamin sprawdzający kwalifikacje, jeżeli istnieją uzasadnione i poważne zastrzeżenia co do kwalifikacji tej osoby; pilotowania pojazdów, których wymiary, masa lub naciski osi przekraczają określone wielkości; pilotowanie wykonywane jest za opłatą ponoszoną przez właściciela lub posiadacza pojazdu. Zadania wymagające wiedzy specjalistycznej Zadania wymagające wiedzy specjalistycznej, jak wynika z Zarządzenia Nr 609 Komendanta Głównego Policji, wykonuje wyłącznie policjant ruchu drogowego mający odpowiednie przeszkolenie zawodowe. Należą do nich: kierowanie ruchem drogowym, z wyłączeniem czynności podejmowanych na miejscu zdarzeń drogowych oraz przy zabezpieczeniu imprez na drogach; kontrola stanu technicznego pojazdów silnikowych; wykonywanie czynności na miejscu wypadków drogowych; kontrola przewozu towarów niebezpiecznych; 9

10 kontrola zapisów urządzeń samoczynnie rejestrujących prędkość jazdy, czas jazdy i postoju (tachografów). Czynności na miejscu zdarzenia drogowego mogą wykonywać również policjanci grupy dochodzeniowo-śledczej, a w przypadku zdarzenia, w którym nie ma osoby zabitej lub rannej, w uzasadnionych okolicznościach na polecenie dyżurnego jednostki Policji, również inni policjanci. Uprawnienia do kierowania kontrolowanym pojazdem Policjant może kierować kontrolowanym pojazdem w zakresie posiadanego uprawnienia do kierowania pojazdami, jeżeli jest to niezbędne dla: dokonania sprawdzenia stanu technicznego pojazdu, a w szczególności skuteczności działania hamulców albo sprawdzenia masy lub nacisku osi pojazdu; sprowadzenia pojazdu w miejsce, w którym nie utrudnia on ruchu ani nie zagraża jego bezpieczeństwu, jeżeli pojazd został zatrzymany do kontroli w następujących okolicznościach: w wyniku prowadzonych działań pościgowych; jeśli zachodzi uzasadnione podejrzenie, iż może on zagrażać bezpieczeństwu ruchu drogowego ze względu na swój stan techniczny lub zachowanie się kierującego. Pojazd oznakowany tablicami dyplomatycznymi Policjant ma prawo zatrzymać do kontroli każdy pojazd również wtedy, gdy jest on oznakowany tablicami dyplomatycznymi. Każda interwencja podejmowana wobec osób korzystających z immunitetów lub przywilejów musi być przeprowadzana taktownie, ale stanowczo, z pełnym poszanowaniem przysługujących tym osobom praw. Procedury dotyczące tego typu interwencji określone są w Wytycznych Nr 1 Komendanta Głównego Policji z dnia 3 stycznia 10

11 2006 roku w sprawie postępowania policjantów wobec uczestników ruchu drogowego korzystających z immunitetów i przywilejów dyplomatycznych lub konsularnych oraz korzystających z immunitetów krajowych. Jeżeli policjant ma uzasadnione podejrzenie popełnienia wykroczenia przez kierującego pojazdem wyposażonym w dyplomatyczne tablice rejestracyjne powinien zatrzymać pojazd i przeprowadzić kontrolę wymaganych dokumentów pojazdu oraz dokumentów osoby kierującej. Jednakże policjant nie jest uprawniony do nałożenia grzywny w drodze mandatu karnego, skierowania sprawy do sądu, jak również wpisania tej osoby do ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego, jeżeli kierujący pojazdem jest osobą korzystającą z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych lub konsularnych. W takim przypadku funkcjonariusz poprzestaje na zwróceniu uwagi oraz sporządzeniu kary informacyjnej. Przywileje i immunitety zakrajowe W stosunku do osób korzystających z przywilejów i immunitetów zakrajowych niedopuszczalne jest ponadto: sprawdzanie stanu technicznego, wyposażenia, ładunku, wymiarów, masy lub nacisku osi pojazdu znajdującego się na drodze; zatrzymanie dokumentów stwierdzających uprawnienie do kierowania pojazdem lub jego używania. Jeżeli policjant ma uzasadnione podejrzenie, że kierujący pojazdem korzystający z immunitetu zakrajowego znajduje się w stanie nietrzeźwości lub w stanie po użyciu alkoholu albo środka działającego podobnie do alkoholu (np. wyczuwalna woń alkoholu z ust, trudności z zachowaniem równowagi po wyjściu z pojazdu, bełkotliwa mowa), musi stosować się do następujących reguł: 1. nie może zażądać poddania się przez kierującego badaniu w celu ustalenia zawartości w organizmie alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu; 2. jest natomiast obowiązany zaproponować kierującemu poddanie się takiemu badaniu; 11

12 3. w razie odmowy poddania się badaniu lub w przypadku pozytywnego wyniku badania policjant uniemożliwia dalsze kierowanie pojazdem. Jednocześnie w takiej sytuacji powinno nastąpić nawiązanie kontaktu z właściwym przedstawicielstwem dyplomatycznym lub konsularnym, ewentualnie przekazanie pojazdu innej osobie wskazanej przez kontrolowanego. Uniemożliwienie dalszego kierowania pojazdem może nastąpić w szczególności przez: zwrócenie się do kontrolowanego o powstrzymanie się od kierowania pojazdem; zaproponowanie przekazania do depozytu kluczyków pojazdu, a w przypadku odmowy oraz gdy osoba kontrolowana znajduje się poza pojazdem, uniemożliwienie jej powrotu do pojazdu przez blokowanie dostępu do drzwi, w miarę możliwości bez naruszenia nietykalności tej osoby; zablokowanie kontrolowanego pojazdu przy użyciu pojazdu (pojazdów) służbowego lub blokady na koła. Uniemożliwienie kierowania, o którym mowa powyżej, powinno trwać do czasu przekazania kierującego do dyspozycji szefa misji lub urzędu, lub otrzymania innych, wyraźnych dyspozycji przekazanych przez dyżurnego Ministerstwa Spraw Zagranicznych dyżurnemu komendy wojewódzkiej (Stołecznej) Policji. Uwaga! Do pojazdu oznaczonego tablicami dyplomatycznymi nie należy wsiadać, nawet w celu wyjęcia kluczyków ze stacyjki. Jeżeli w trakcie kontroli okaże się, że kierującym jest osoba niekorzystająca z immunitetów i przywilejów dyplomatycznych lub konsularnych, a dysponent pojazdu korzysta z tych immunitetów i przywilejów, policjant przeprowadza kontrolę i wobec kierującego stosuje środki przewidziane prawem. W takim przypadku nie sprawdza się stanu technicznego, wyposażenia, ładunku, wymiarów, masy lub nacisku osi pojazdu znajdującego się na drodze. 12

13 Przywileje i immunitety krajowe Jeżeli kontrolowanym pojazdem kieruje osoba korzystająca z immunitetu krajowego, a zatrzymanie pojazdu nie było spowodowane uzasadnionym podejrzeniem popełnienia wykroczenia, stosuje się ogólne zasady dotyczące przeprowadzania kontroli drogowej. Jeżeli wobec osoby korzystającej z immunitetu krajowego zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia wykroczenia, a okoliczności nie uzasadniają skierowania do właściwego organu wniosku o wyrażenie zgody na pociągnięcie jej do odpowiedzialności, należy poprzestać na zwróceniu uwagi. Jeżeli istnieje uzasadnione podejrzenie, że kierujący pojazdem będący osobą korzystającą z immunitetu krajowego, znajduje się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego (np. wyczuwalna woń alkoholu z ust, trudności z zachowaniem równowagi po wyjściu z pojazdu, bełkotliwa mowa), policjant jest obowiązany do żądania poddania się przez tę osobę badaniu w celu ustalenia zawartości w organizmie alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu które jest czynnością niecierpiącą zwłoki, podejmowaną w trybie art k.p.k. W razie odmowy poddania się badaniu policjant, realizując uprawnienia wynikające z przepisów prawa powszechnie obowiązującego, może: zastosować środki przymusu bezpośredniego w celu doprowadzenia do badania; zatrzymać osobę ujętą na gorącym uczynku przestępstwa z uwagi na niezbędność tej czynności dla zapewnienia prawidłowego toku postępowania karnego. W takiej sytuacji należy uniemożliwić osobie kierowanie pojazdem. Policjant dokonujący czynności wobec osób korzystających z immunitetu krajowego sporządza notatkę służbową zawierającą szczegółowy opis zdarzenia. 13

14 Obowiązki policjanta zatrzymującego pojazd do kontroli Jak wynika z Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 lipca 2008 r. w sprawie kontroli ruchu drogowego obowiązkiem policjanta, który zatrzymał pojazd do kontroli jest podanie kierującemu swojego stopnia imienia i nazwiska oraz przyczyny zatrzymania, ponadto policjant umundurowany okazuje legitymację służbową na żądanie kontrolowanego uczestnika ruchu, a nieumundurowany okazuje legitymację służbową bez wezwania. Legitymację służbową okazuje się w sposób umożliwiający kontrolowanemu uczestnikowi ruchu odczytanie i zanotowanie danych pozwalających na identyfikację policjanta, w szczególności dotyczących jego stopnia, imienia i nazwiska oraz nazwy organu, który wydał ten dokument. Z obowiązku tego policjant jest zwolniony w razie zatrzymania pojazdu: w wyniku prowadzonych działań pościgowych; co do którego istnieje uzasadnione podejrzenie, że pochodzi z przestępstwa; jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że znajdują się w nim osoby, które popełniły przestępstwo. Policjant, pełniąc służbę na drodze zgodnie z 15 Zarządzenia 609 Komendanta Głównego Policji z dnia 25 czerwca 2007 r. w sprawie sposobu pełnienia służby na drogach przez policjantów ma obowiązek: reagować na przestępstwa i wykroczenia, stosując prawem przewidziane środki; wykonywać czynności wstępne na miejscu zdarzenia drogowego stosownie do posiadanych środków i możliwości oraz zgłaszać dyżurnemu jednostki Policji potrzebę skorzystania z pomocy innych służb; podejmować działania zmierzające do przywrócenia zakłóconej płynności ruchu; 14

15 w uzasadnionych przypadkach udzielić niezbędnej pomocy uczestnikom ruchu, a o podjętych działaniach powiadomić dyżurnego jednostki Policji; w miarę możliwości okazać, na żądanie osoby kontrolowanej, nagranie lub wynik pomiaru; utrzymywać stałą łączność radiową lub telefoniczną z dyżurnym jednostki organizacyjnej Policji, niezwłocznie meldować o objęciu służby na trasie lub posterunku, a także o istotnych wydarzeniach zaistniałych podczas pełnienia służby; zbierać i zgłaszać przełożonemu uwagi i propozycje w zakresie niezbędnych przedsięwzięć zmierzających do usprawnienia, poprawy bezpieczeństwa i porządku ruchu, w tym dotyczących infrastruktury drogowej; posiadać przy sobie potwierdzoną kopię świadectwa legalizacji przyrządów kontrolno-pomiarowych, używanych w służbie i okazać ją na prośbę osoby kontrolowanej; używać umundurowania z elementami odblaskowymi bez względu na porę dnia i roku; stosować w patrolu wieloosobowym jednolite umundurowanie. Uwaga! Na hasło policjant wzywa pomocy policjant w uzgodnieniu z dyżurnym udaje się do miejsca zagrożenia. Hasło policjant wzywa pomocy" może być użyte tylko w sytuacji, gdy zagrożone jest życie lub zdrowie policjanta. Policjant asystujący przy czynnościach kontrolnych obowiązany jest do ubezpieczania policjanta, który je wykonuje. 15

16 ROZDZIAŁ III Prawa i obowiązki uczestników ruchu drogowego podawanych kontroli Prawa osoby kontrolowanej Kontrolowany uczestnik ruchu drogowego ma prawo do: złożenia zażalenia do właściwego miejscowo prokuratora na sposób przeprowadzenia czynności dokonanych przez policjanta; odmowy przyjęcia mandatu karnego; żądania okazania legitymacji służbowej policjanta wykonującego wobec niego czynności; żądania okazania nagrania lub wyniku pomiaru urządzeń kontrolnopomiarowych oraz do żądania okazania kopii świadectwa legalizacji tych urządzeń; żądania przeprowadzenia powtórnego badania urządzeniami elektronicznymi, badania krwi lub moczu w celu ustalenia zawartości alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu oraz sporządzenia przez policjanta protokołu z przebiegu badania urządzeniami elektronicznymi. Obowiązki kontrolowanego uczestnika ruchu drogowego Uczestnik ruchu jest obowiązany stosować się do poleceń i sygnałów oraz wskazówek wydawanych przez kontrolującego. W przypadku podania przez kontrolującego sygnału do zatrzymania pojazdu kierujący tym pojazdem jest obowiązany: zatrzymać pojazd; 16

17 trzymać ręce na kierownicy i nie wysiadać z pojazdu, chyba że zażąda tego kontrolujący; na polecenie kontrolującego: wyłączyć silnik pojazdu, włączyć światła awaryjne. Kierujący pojazdem lub pasażer pojazdu mogą wysiadać z kontrolowanego pojazdu wyłącznie za zezwoleniem kontrolującego. 17

18 ROZDZIAŁ IV Sposoby wydawania poleceń i sygnałów do zatrzymywania przez policjanta umundurowanego i nieumundurowanego Policjant umundurowany w warunkach dostatecznej widoczności podaje sygnały tarczą do zatrzymywania pojazdów lub ręką, a w warunkach niedostatecznej widoczności latarką ze światłem czerwonym albo tarczą do zatrzymywania pojazdów ze światłem odblaskowym lub światłem czerwonym. Policjant nieumundurowany jest uprawniony do zatrzymania kierującego pojazdem wyłącznie na obszarze zabudowanym. W warunkach dostatecznej widoczności policjant nieumundurowany podaje sygnały tarczą do zatrzymywania pojazdów, a w warunkach niedostatecznej widoczności latarką ze światłem czerwonym albo tarczą do zatrzymywania pojazdów ze światłem odblaskowym lub światłem czerwonym. 18

19 Policjant jadący pojazdem samochodowym może podawać kierującemu pojazdem polecenia do określonego zachowania się za pomocą urządzeń nagłaśniających, sygnalizacyjnych lub świetlnych. Policjant patrolu powietrznego polecenie do zatrzymania pojazdu podaje za pomocą urządzeń nagłaśniających lub świetlnych. Polecenie do zatrzymania pojazdu podaje się z dostatecznej odległości w sposób zapewniający jego dostrzeżenie przez kierującego pojazdem oraz bezpieczne zatrzymanie w miejscu wskazanym przez policjanta. Dla zwrócenia uwagi na podawane sygnały lub polecenia policjant może używać sygnałów dźwiękowych. W razie niezatrzymania się pojazdu do kontroli policjant natychmiast przekazuje dyżurnemu jednostki informacje o pojeździe i znajdujących się w nim osobach oraz, w miarę możliwości, podejmuje pościg. Przed podjęciem kontroli poza obszarem zabudowanym w okresie od zmierzchu do świtu policjant jest obowiązany każdorazowo przekazać drogą radiową dyżurnemu jednostki Policji informację o zamiarze kontroli, podając numer rejestracyjny pojazdu, jego markę, miejsce kontroli i inne istotne okoliczności, a zameldować po jej zakończeniu. Policjant nie jest jednak zobowiązany do zawiadamiania dyżurnego w razie prowadzenia planowanych działań kontrolno-blokadowych lub konieczności zatrzymania pojazdu w wyniku prowadzonych działań pościgowych, o rozpoczęciu których dyżurny został powiadomiony wcześniej. 19

20 Różne sposoby wydawania poleceń i sygnałów do zatrzymywania Policjant umundurowany wskazanie ręką Policjant umundurowany wskazanie tarczą Policjant umundurowany wskazanie latarką Policjant nieumundurowany wskazanie tarczą Policjant nieumundurowany wskazanie latarką 20

21 ROZDZIAŁ V Zasady wyboru miejsca do zatrzymania pojazdu oraz miejsca ustawienia pojazdu policyjnego Pojazd powinien być zatrzymany w miejscu, w którym działanie takie nie zagraża bezpieczeństwu w ruchu. W celu dojazdu do miejsca kontroli, policjant może wydać kontrolowanemu uczestnikowi ruchu polecenie jazdy za pojazdem policyjnym. Powyższych zasad nie stosuje się w razie konieczności zatrzymania pojazdu: w wyniku prowadzonych działań pościgowych; co do którego zachodzi uzasadnione podejrzenie, iż może on zagrażać bezpieczeństwu ruchu drogowego ze względu na swój stan techniczny lub zachowanie się kierującego. W przypadku zatrzymania pojazdu na jezdni lub poboczu, w miejscu gdzie jest to zabronione, kierujący pojazdem policyjnym przed przystąpieniem do kontroli włącza niebieskie światło błyskowe. Podczas pełnienia służby w sposób statyczny pojazd policyjny powinien być ustawiony w miejscu bezpiecznym i widocznym dla uczestników ruchu. W warunkach niedostatecznej widoczności w radiowozie oznakowanym powinien być włączony świetlny napis POLICJA. Miejsce zatrzymania pojazdu może być wyznaczone przez ustawienie znaku B-32 Stój kontrola drogowa. Zatrzymanie powinno nastąpić w miejscu w tym celu wyznaczonym, a jeżeli nie zostało ono wyznaczone przed znakiem. Pojazd policyjny powinien być w miarę możliwości ustawiony za zatrzymanym pojazdem. Dalszy ruch może nastąpić za zgodą uprawnionej osoby lub po nadaniu sygnału zezwalającego na ruch. 21

22 Patrol, poza obszarem zabudowanym, może zatrzymać do kontroli tylko jeden pojazd, z wyjątkiem sytuacji gdy kierujący innym pojazdem dopuszcza się popełnienia przestępstwa lub wykroczenia. Przepisu nie stosuje się podczas wzmożonych działań realizowanych na podstawie odrębnego planu, których głównym celem jest skontrolowanie maksymalnej liczby kierujących pojazdami. 22

23 ROZDZIAŁ VI Zasady i sposoby zachowania w trakcie przeprowadzania kontroli pojazdu Zasady i sposoby podchodzenia do zatrzymanego pojazdu 1) Jeżeli tylko jest to możliwe, do zatrzymanego pojazdu należy podchodzić od tyłu. Jeżeli pojazd zatrzymany jest w miejscu bezpiecznym (parking, zatoka) policjant podchodzi od strony lewej (od strony kierowcy), natomiast w przypadku zatrzymania pojazdu na jezdni, o ile jest to możliwe, od strony prawej (od strony pasażera). 2) Do pojazdu policyjnego uczestnik ruchu może być wpuszczony tylko w razie konieczności: udzielenia pomocy choremu lub rannemu; doprowadzania do jednostki Policji, izby wytrzeźwień lub placówki służby zdrowia; poddania badaniu w celu ustalenia zawartości alkoholu w organizmie lub środka działającego podobnie do alkoholu, jeżeli wykonanie tej czynności w innych warunkach byłoby niemożliwe lub mogłoby zakłócić porządek; okazania przebiegu zarejestrowanego wykroczenia; przeprowadzenia czynności procesowych. Zasady zachowania bezpieczeństwa 1) Przed przystąpieniem do kontroli kierującego oraz sprawdzenia dokumentów, ładunku lub stanu technicznego pojazdu policjant powinien wydać polecenia: unieruchomienia silnika pojazdu; wyjęcia kluczyków ze stacyjki; 23

24 natomiast w przypadku przeprowadzania kontroli na jezdni lub poboczu włączenia świateł awaryjnych o każdej porze doby, a jeżeli pojazd nie jest w nie wyposażony włączenia świateł pozycyjnych w okresie zmniejszonej przejrzystości powietrza. 2) Policjant może na prośbę pasażerów pojazdu zezwolić na jego opuszczenie, jeżeli ma pewność, że przebieg kontroli nie zostanie zakłócony. 3) Patrol poza obszarem zabudowanym może zatrzymać do kontroli tylko jeden pojazd z wyjątkiem sytuacji, gdy kierujący innym pojazdem dopuszcza się popełnienia przestępstwa lub wykroczenia oraz podczas wzmożonych działań realizowanych na podstawie odrębnego planu, których głównym celem jest skontrolowanie maksymalnej liczby kierujących pojazdami. 4) W czasie kontroli pojazdu i osób policjant powinien zachowywać szczególne środki ostrożności, a zwłaszcza: obserwować osoby znajdujące się w pojeździe, a w uzasadnionych przypadkach wylegitymować je; nie dopuścić, by kierujący pojazdem jednośladowym znalazł się z drugiej strony tego pojazdu. 5) Policjant niewykonujący czynności kontrolnych obowiązany jest do ubezpieczania policjanta wykonującego te czynności. Fakt ten policjant odnotowuje w notatniku służbowym. 6) W razie zatrzymania pojazdu: w wyniku prowadzonych działań pościgowych; co do którego istnieje uzasadnione podejrzenie, że pochodzi z przestępstwa; co do którego zachodzi uzasadnione podejrzenie, że znajdują się w nim osoby, które popełniły przestępstwo, policjant nakazuje kierującemu pojazdem lub pasażerowi pojazdu opuścić pojazd, stanąć w rozkroku i oprzeć ręce na dachu (boku) pojazdu lub położyć się w obrębie pasa drogowego twarzą do ziemi. 24

25 ROZDZIAŁ VII Dokumentowanie kontroli uczestnika ruchu drogowego Zapis w notatniku służbowym Wpis w notatniku służbowym powinien być krótki, rzeczowy, powinien zawierać dane niezbędne do opracowania innej dokumentacji. Policjant w notatniku służbowym dokonuje wpisów dotyczących przeprowadzonych kontroli oraz wykonanych przez niego czynności, a w szczególności: czasu przyjęcia zgłoszenia, miejsca oraz czasu rozpoczęcia i zakończenia poszczególnych czynności; danych osobowych kierującego pojazdem, a w uzasadnionych przypadkach innego uczestnika ruchu; marki i numeru rejestracyjnego pojazdu; sposobu zakończenia prowadzonej kontroli drogowej, w tym: zastosowanego środka (np. pouczenie, mandat karny, z podaniem kwoty, serii i jego numeru, wniosek o ukaranie do sądu rejonowego) i kwalifikacji prawnej czynu; zatrzymania dokumentu, z podaniem rodzaju, serii i numeru zatrzymanego dokumentu, numeru pokwitowania; informacji dotyczących badania w celu stwierdzenia obecności w organizmie alkoholu lub podobnie działającego środka z podaniem: wyniku badania, numeru protokołu, ewentualnie numeru ampułki; poinformowania osoby, wobec której podjęto czynność o prawie do złożenia zażalenia na sposób przeprowadzenia czynności do właściwego miejscowo prokuratora. 25

26 W przypadku dokumentowania czynności wykonywanych na miejscu wypadku lub kolizji drogowej należy w notatniku uwzględnić ponadto: czas, miejsce i okoliczności zdarzenia; informacje o podmiotach ubezpieczeniowych, w tym o numerze polisy; dane świadków; informacje o sprzędzeniu dokumentacji zdarzenia (szkice, protokoły, notatki urzędowe, itp.). Przykład 26

27 Mandat karny 27

28 Karta rejestracyjna PRD-5/1 28

29 ISTOTNE AKTY PRAWNE 1. Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 roku o Policji (t.j. Dz. U z późn. zm.) 2. Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 roku prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz. U z późn. zm.) 3. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz. U ). 4. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 6 lipca 2010 r. w sprawie kierowania ruchem drogowym (Dz. U ) 5. Rozporządzenie Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz. U z późn. zm.) 6. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 lipca 2008 r. w sprawie kontroli ruchu drogowego (Dz. U z późn. zm.) 7. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 grudnia 2002 roku w sprawie postępowania z kierowcami naruszającymi przepisy ruchu drogowego (Dz. U z późn. zm.) 8. Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 6 maja 1983 r. w sprawie warunków i sposobu dokonywania badań na zawartość alkoholu w organizmie (Dz. U ) 9. Zarządzenie Nr 609 Komendanta Głównego Policji z dnia 25 czerwca 2007 r. w sprawie sposobu pełnienia służby na drogach przez policjantów (Dz. Urz. KGP z późn. zm.) 29

30 10. Zarządzenie Nr 496 Komendanta Głównego Policji z dnia 25 maja 2004 r. w sprawie badań na zawartość w organizmie alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu ( Dz. Urz. KGP z późn. zm.) 11. Wytyczne Nr 1 Komendanta Głównego Policji z dnia 20 kwietnia 2005 roku w sprawie ochrony bezpieczeństwa osobistego policjantów oraz osób postronnych podczas zatrzymywania osób poruszających się pojazdami (Dz. Urz. KGP ) 12. Wytyczne Nr 1 Komendanta Głównego Policji z dnia 3 stycznia 2006 roku w sprawie postępowania policjantów wobec uczestników ruchu drogowego korzystających z immunitetów i przywilejów dyplomatycznych lub konsularnych oraz korzystających z immunitetów krajowych (Dz. U ) 30