Przestarzałe komputery, które już

Transkrypt

1 COVER STORY CUPS Udostępnianie jednej drukarki wielu użytkownikom pozwala oszczędzać czas i zasoby. Udostępnijmy swoje drukarki klientom Apple i Microsoft, podłączając je do serwera CUPS. TIM SCHÜRMANN Konfigurowanie serwera drukowania CUPS Drukowanie dokumentów Przestarzałe komputery, które już zostały zastąpione szybszymi modelami, mogą pełnić funkcję serwerów drukowania w sieci. Serwer drukowania umożliwia wielu użytkownikom wspólne korzystanie z drukarki, a ponadto odciąża częściowo komputer wysyłający zadanie drukowania, dzięki czemu użytkownik może szybciej na nim pracować. W niektórych sieciach domowych użytkownicy wysyłają zadania drukowania do różnych drukarek. Kiedy głowa rodziny drukuje na drukarce laserowej ważne dokumenty, dzieci mogą drukować zdjęcia z ostatniej imprezy na swojej atramentówce. Powyższy scenariusz wcale nie odbiega za bardzo od środowisk drukowania w większości dużych firm, w których system CUPS (Common Unix Printing System) pozwala klientom Linux, Microsoft i Apple korzystać z każdej drukarki w sieci. Pierwsze kroki Uruchomienie w sieci systemu CUPS można podzielić na dwa etapy. Najpierw musimy skonfigurować komputery, do których podłączone są drukarki. Mogą to być zwykłe komputery biurkowe lub dedykowane serwery, dla których nie jest wymagany interfejs graficzny. Dzisiejsze dystrybucje zwykle instalują CUPS w ramach podstawowej instalacji lub oferują narzędzia konfiguracyjne, które pozwalają instalować CUPS w dowolnym momencie. Te ostatnie zwykle konfigurują CUPS do uruchamiania podczas startu systemu. Jeżeli używana dystrybucja nie oferuje CUPS lub chcemy uaktualnić obecną wersję, można pobrać kod źródłowy z witryny systemu [1]. Przed opracowaniem systemu CUPS dystrybucje współpracowały z mniej efektywnymi systemami drukowania, takimi jak BSD lub LPRng. Oba systemy ciężko integrują się ze środowiskiem sieciowym. Jeżeli pracujemy ze starszą dystrybucją, należy rozważyć zastąpie- nie starego systemu drukowania systemem CUPS. Więcej informacji na ten temat znajdziemy w dokumentacji CUPS [2]. Nie musimy modyfikować aplikacji do korzystania z systemu CUPS. Używane programy same z siebie rozpoczną współpracę z systemem (tak jest w przypadku aplikacji KDE) lub będą korzystać z poleceń drukowania tzw. System V lub Berkley. Są to narzędzia wiersza poleceń lp i lpr, które są wywoływane przez aplikacje. CUPS oferuje kompatybilne wersje tych programów. Te proste polecenia są użyteczne, gdy chcemy wysłać plik, korzystając tylko z wiersza poleceń. Szczegółowe informacje o tych poleceniach znajdują się w dokumentacji systemu CUPS [2]. Konfiguracja oparta na przeglądarce W przeciwieństwie do starego systemu LPRng, CUPS świetnie działa w sieci, jako że jest oparty na protokole IPP (Internet Printing Protocol, [3]). Protokół ten jest rozszerzeniem protokołu HTTP (Hyptertext Transport Protocol), który służy do przesyłania stron internetowych w sieci. Z tego właśnie powodu protokół IPP używa podobnej składni podczas przesyłania danych w Internecie. Komputer (klient) przesyła dane do wydrukowania do serwera CUPS. Działający w tle na serwerze demon, cupsd, akceptuje te dane i dodatkowo przetwarza je przed przesłaniem do drukarki. Oznacza to, że cupsd jest najważniejszą częścią systemu CUPS. Dostęp do demona przez przeglądarkę można uzyskać wpisując Ciąg localhost w tym adresie URL należy zastąpić nazwą hosta komputera z systemem CUPS. localhost zastępuje nazwę lokalnego komputera. W domyślnej konfiguracji CUPS nie umożliwia uzyskiwania dostępu z zewnątrz, tak więc musimy uruchomić przeglądarkę lokalnie w konfigurowanym systemie. Jeżeli chcemy zezwolić na uzyskiwanie dostępu z zewnątrz, musimy edytować plik konfiguracyjny /etc/cups/cupsd.conf. Wyszukujemy sekcje rozpoczynające się od ciągu <Location /...> i kończące się ciągiem </Location> (Rysunek 1). Tagi Location zawierają szczegółowe informacje dotyczące sposobu kontrolowania przez CUPS dostępu do różnych sekcji. Tag <Location /> odnosi się do głównego menu, a <Lo- 32 Maj

2 CUPS COVER STORY Rysunek 1: Wpis Allow umożliwia komputerowi z adresem IP zdalne uzyskiwanie dostępu do interfejsu sieci Web. Rysunek 2: Strona powitalna interfejsu sieci Web demona CUPS. Zakłada to, że ustawienia dostępu zostały prawidłowo skonfigurowane. cation /admin> do elementu Administration. Dodanie pozycji Allow From umożliwia uzyskiwanie przez komputer o adresie IP dostępu do interfejsu. Ze względów bezpieczeństwa nie zaleca się przesyłania przez sieć niezaszyfrowanych haseł. W dokumencie zawierającym odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące CUPS [4] znajduje się opis uprawnień dostępu. Interfejs sieci Web pozwala użytkownikom na konfigurowanie i zarządzanie CUPS (Rysunek 2). Użytkownicy mogą także wyświetlać zadania oczekujące w kolejkach. Polecenie lpstat spełnia tę samą funkcję. Jeżeli jednak używana przez nas dystrybucja oferuje program do konfigurowania drukarek, lepiej użyć tego programu. Przykładowo dystrybucja Suse udostępnia narzędzie YaST. Można również zdecydować się na polecenie wiersza poleceń, lpadmin, które oferuje nieco więcej możliwości niż opisane do tej pory sposoby [2]. Jeżeli żadna z metod nie przypadnie nam do gustu, zawsze można wybrać jeden z programów konfiguracyjnych oferowanych przez inne firmy. Nowsze wersje KDE mają komponent pełniący tę funkcję. Znajdziemy go w części Control Center Hardware Printers (Rysunek 3). Do interfejsu sieci Web wrócimy jeszcze w dalszej części artykułu. Pozycja Printers w interfejsie umożliwia wyświetlanie listy kolejek drukowania (Rysunek 4). Każda kolejka ma swoją nazwę oraz indywidualne ustawienia. Do drukarki i interfejsu można przypisać wiele kolejek. Interfejs, do którego wysłane zostaną dokumenty z kolejki drukowania, jest definiowany za pomocą identyfikatora URI (Uniform Resource Identifier). Składnia identyfikatora przypomina nieco składnię adresu strony internetowej, przykładowo parallel:/dev/lp0 dla pierwszego portu równoległego lub usb:/dev/usb/lp0 dla pierwszej drukarki USB. Polecenie lpinfo -v wyświetla listę dostępnych interfejsów. Do identyfikatorów URI wrócimy jeszcze w dalszej części artykułu. Aby utworzyć nową kolejkę drukowania, Drukowanie z punktu widzenia użytkownika jest banalną czynnością. Najpierw w menu wybiera się polecenie Print, następnie program wysyła dane do drukarki, która wyrzuca z siebie stertę papieru. Jednak nie jest to aż tak proste, jak mogłoby się wydawać. Po pierwsze komputer może się zablokować podczas przetwarzania zadania drukowania. Jest to spowodowane tym, że większość drukarek po prostu nie ma wystarczającej ilości pamięci, aby załadować cały dokument. Aby tego uniknąć, system drukowania korzysta z oddzielnego programu o nazwie spooler, który umożliwia buforowanie zadań do drukowania w tzw. kolejce drukowania. Spooler monitoruje drukarkę i przekazuje do niej następne zadanie, kiedy tylko drukarka jest gotowa do wykonania kolejnego zadania. W systemie CUPS, cupsd, zajmuje się tym demon CUPS (znany również jako scheduler). Jest on zwykle uruchamiany podczas uruchamiania komputera i pracuje w tle, czekając na nowe zadania drukowania. Kolejną trudność stanowi ogromna liczba dostępnych modeli drukarek. Każda drukarka używa innych sekwencji kontrolnych, czyli posługuje się innym językiem. Aplikacja wysyłająca dokument do drukarki musi sformatować dane w taki sposób, aby były zrozumiałe dla drukarki. Niestety oznacza to, że aplikacja musiałaby posługiwać się językiem w przeglądarce wybieramy pozycję Administration i klikamy polecenie Add Printer. Następnie wprowadzamy nazwę kolejki w polu Name. Nazwa może składać się maksymalnie ze 127 znaków. W oknie, które zostanie następnie wyświetlone, wybieramy interfejs, do którego podłączona jest drukarka, model dru- Kilka podstawowych informacji zrozumiałym dla wszystkich używanych obecnie drukarek. Jest to oczywiście niemożliwe, dlatego przy przesyłaniu danych między aplikacją spooler a drukarką stosuje się filtry. Te narzędzia konwertują przesyłane dane na język drukarki przed wykonaniem zadania drukowania. Innymi słowami, aplikacja wysyła dane w standardowym formacie do aplikacji spooler. Linux korzysta z formatu PostScript. Adobe [6] opracowało PostScript jako specjalny język programowania dla grafik. Drukarki obsługujące PostScript mogą bezpośrednio interpretować dane tego typu i nie potrzebują dodatkowego filtru. Programiści Open Source opracowali za to GhostScript, program umożliwiający aplikacjom przekazywanie danych PostScript do drukarek nieobsługujących tego formatu. GhostScript używa sterownika drukarki do konwertowania dokumentów PostScript na język drukarki. Gdy aplikacja spooler systemu CUPS napotka drukarkę nieobsługującą PostScript, wywołuje ona program GhostScript, który konwertuje dane w żądany sposób. Struktury back-end to ostatni etap procesu: są one reprezentowane przez porty, przykładowo port USB lub równoległy. Definicje back-end umożliwiają dodawanie nowych typów interfejsu, które w danej chwili nie istnieją. Maj

3 COVER STORY CUPS Rysunek 3: Element umożliwiający konfigurowanie CUPS w sekcji Control Center pakietu KDE. Klikamy pusty obszar, aby wyświetlić więcej użytecznych funkcji, przykładowo funkcję do ponownego uruchamiania demona systemu CUPS. Rysunek 4: Pozycja Printers wyświetla listę kolejek drukowania rozpoznawanych przez CUPS, łącznie z ich identyfikatorami URI. Web w opisany powyżej sposób. Dla pozycji Device wybieramy ustawienie Internet Printing Protocol. Następnie wprowadzamy identyfikator URI dla zdalnej drukarki, przykładowo: ipp://mój_serwer/printers/moja_drukarka. Zastępujemy ciąg mój_serwer nazwą lub adresem IP serwera drukowania, a ciąg moja_drukarka nazwą kolejki drukowania. Programy konfiguracyjne w większości dystrybucji oferują podobne opcje (Rysunki 5a i 5b przedstawiają dystrybucję SuSE). Powtarzamy te czynności dla każdej zewnętrznej kolejki drukowania. Sprawa się nieco komplikuje, gdy dysponujemy wieloma drukarkami. Chcemy skonfigurować CUPS do używania zdalnego serwera drukowania dla każdego zadania drukowania, tak aby nie uruchamiać dekarki oraz odpowiedni filtr GhostScript. W dalszej części artykułu zakładam, że system CUPS został prawidłowo skonfigurowany na komputerze, do którego podłączona jest drukarka (serwerze). Stronę testową można wydrukować, klikając w oknie drukarki polecenie Printers Print Test Page. Konfigurowanie klienta Drugi etap polega na skonfigurowaniu komputerów, które będą korzystać z udostępnionej drukarki, czyli tzw. komputerów klienckich. Istnieje kilka sposobów, wszystkie jednak są uzależnione od tego, że demon systemu cupsd musi działać jako zadanie w tle. W niektórych dystrybucjach demon jest uruchamiany automatycznie podczas urucha- miania systemu, jeżeli na komputerze skonfigurowano drukarkę. Narzędzie YaST w dystrybucji SuSE Linux 9 oferuje opcję konfigurowania serwera w późniejszym etapie. Aby to zrobić, wybieramy pozycję Change Advanced, a następnie polecenie CUPS Server. Jeżeli dysponujemy dystrybucją, której program konfiguracyjny nie zezwala na to, musimy napisać skrypt inicjalizujący i dodać go do poziomów pracy (runlevel) 3 oraz 5 w katalogu /etc/init.d/. Czas na drukarkę Na komputerze klienckim musimy wprowadzić szczegółowe informacje o drukarce, tak aby komputer mógł odnaleźć ją w sieci. W tym celu uruchamiamy interfejs sieci Rysunek 5a: Instalowanie zdalnych drukarek pod SuSE Linux 8.2. Najpierw musimy określić na potrzeby narzędzia YaST, że chcemy korzystać ze zdalnej drukarki używającej protokołu IPP... Rysunek 5b:...a następnie wprowadzamy nazwę hosta i pozostałą część identyfikatora URI. 34 Maj

4 CUPS COVER STORY mona systemu na komputerach klienckich. Oznacza to, że trzeba zmodyfikować plik konfiguracyjny /etc/cups/client.conf. Wyszukujemy wiersz rozpoczynający się od ciągu Server- Name. Być może trzeba będzie usunąć znak liczby (#). Wprowadzamy spację, a następnie nazwę lub adres IP serwera (zalecane), który będzie przetwarzać zadania drukowania po słowie kluczowym ServerName (Rysunek 6). Trzecia metoda jest chyba najwygodniejsza. Każdy demon CUPS nadaje co pewien czas w sieci broadcast z informacją o swojej konfiguracji. Komputery klienckie, które odbiorą sygnał, mogą od razu rozpocząć korzystanie z kolejek. Zaletą tej metody jest niezwykle prosta konfiguracja. Wystarczy skonfigurować nową drukarkę na komputerze, do którego jest podłączona, aby każdy komputer w sieci mógł z niej korzystać. Oczywiście nie jest to bezpieczny sposób. Każdy komputer, który odebrał sygnał, może korzystać z drukarki. W najgorszym razie może to doprowadzić do sytuacji, w której każdy użytkownik Internetu mógłby korzystać z danej drukarki. Mimo iż przeglądanie jest włączone w pakiecie CUPS, nowsze wersje systemu domyślnie nie nadają emisji broadcast. Narzędzia konfiguracyjne umożliwiają określanie opcji nadawania emisji broadcast. Również tę czynność można wykonać w Suse za pomocą narzędzia YaST. Potrzebne elementy menu znajdziemy w Change/Advanced/CUPS Server Settings (Rysunek 7). Aby skonfigurować ręcznie serwer do nadawania emisji broadcast, należy zmodyfikować plik konfiguracyjny /etc/cups/cupsd.conf. Wiersze rozpoczynające się znakiem liczby (#) to komentarze, które są ignorowane przez CUPS. Każde ustawienie zajmuje osobny wiersz i składa się ze słowa kluczowego wraz z wartością. W dokumentacji [2] znajdziemy opis wartości wraz z krótkimi opisami i przykładami. Żeby skonfigurować nadawanie broadcastu, należy wyszukać wiersze rozpoczynające się ciągiem Browse. Na przykład, wartość ciągu BrowseInterval określa, co ile sekund serwer będzie emitował swoje dane konfiguracyjne. Adres emisji znajduje się zaraz za ciągiem BrowseAddress. Przykładowo, ciąg BrowseAddress powoduje wysyłanie ustawień do wszystkich komputerów w lokalnej podsieci Polling (Odpytywanie) to atrakcyjna alternatywa do przeglądania. W tym przypadku klient pobiera konfigurację z serwera. W pliku cupsd.conf po stronie klienta ustawiamy wartość słowa kluczowego BrowsePoll na nazwę lub adres IP serwera. W pliku może znajdować się wiele wpisów BrowsePoll, dzięki czemu klient może wysyłać kwerendy do wielu serwerów. Jeżeli włączymy opcję BrowseRelay, komputer będzie przekazywać uzyskane podczas odpytania dane do wszystkich komputerów w podsieci. Ponowne uruchamianie CUPS Demona systemu CUPS należy ponownie uruchomić po wprowadzeniu zmian w pliku cupsd.conf. Polecenie służące do restartowania systemu zależy od używanej dystrybucji. Użytkownicy pracujący w Suse mogą wpisać polecenie /etc/init.d/cups restart. Jeżeli konfiguracja była zmieniana przy użyciu YaST, demona można uruchomić za pomocą tego samego narzędzia. W oknie dialogowym Print pakietu KDE będzie wyświetlana od tej chwili lista drukarek (Rysunek 8). Jeżeli przeglądanie nie działa, sprawdźmy konfiguracje hosta. Być może trzeba je dodać do /etc/hosts, aby emisje broadcast działały. Integrowanie systemów Apple i Microsoft Integrować można każdy system operacyjny, który obsługuje protokół IPP. Przykładowo systemy MacOS X 10.2 oraz jego nowsze wersje. W MacOS wystarczy tylko zaznaczyć opcję Printer Sharing w ustawieniach systemu w części Services. Spowoduje to wyświetlenie drukarek jako udostępnionych (Shared printers) w oknie dialogowym drukowania. W przypadku starszych wersji MacOS wymagany jest pakiet netatalk. Należy dodać wpis dla każdej drukarki w pliku konfiguracyjnym papd.conf. Więcej informacji na ten temat znajdziemy pod adresem [5]. Pamiętajmy, aby koniecznie sprawdzić, czy dla każdej drukarki istnieje właściwy plik PPD z /etc/cups/ppd: Description:MyPrinter@MyServer:\ :pr= /usr/bin/lp -d MyPrinter:\ :op=deamon:\ :pd=/etc/cups/ppd/myprinter.ppd: Również systemy Windows 2000/XP obsługują domyślnie protokół IPP. Każda inna wersja systemu Windows wymaga działającego programu Samba w wersji lub nowszej. Dodajemy następujące dwa wiersze do sekcji [Global] pliku konfiguracyjnego smb.conf: printing = cups i printcap name = cups. W bieżących dystrybucjach oba wiersze powinny być już dodane. Klient Windows wymaga sterownika drukarki, który może generować dane wyjściowe w formacie PostScript. Może to być sterownik dla dowolnej drukarki PostScript, przykładowo Prenumerata Linux Magazine Nie przegap takiej okazji Zamawiając prenumeratę oszczędzasz! Płacisz jak za 9 numerów, a otrzymujesz 12! Z każdym numerem DVD lub płyta CD-ROM. Najszybszy sposób zamówienia prenumeraty: Infolinia:

5 COVER STORY CUPS Rysunek 6: Po włączeniu przekazywania tylko na komputerze o adresie IP będzie uruchomiony demon systemu drukowania. Wszystkie zadania drukowania z sieci będą przekazywane do tego komputera. Apple LaserWriter. Jeżeli wolimy korzystać z oryginalnego sterownika drukarki, musimy skonfigurować nową kolejkę drukowania na serwerze CUPS. Jako model drukarki wybieramy raw, aby system wysyłał przychodzące dane bezpośrednio do portu wyjściowego. Pamiętajmy, że z komputerów bez oryginalnych sterowników nie będzie można poprawnie drukować na tej drukarce. Program Samba 2.2 lub nowszy automatycznie eksportuje odpowiedni sterownik drukarki, gdy klient Windows podejmuje próbę drukowania. Narzędzie cupsaddsmb, używane w następujących przykładach, obsługuje tylko sterowniki Adobe PostScript [6] oraz sterowniki dostępne na poświęconej mu stronie głównej. Sterowniki Adobe są dostępne tylko jako pliki EXE. Aby rozpocząć z nimi pracę na komputerze z systemem Windows, musimy najpierw uruchomić odpowiedni program w celu rozpakowania ich, przykładowo Winzip. Pliki sterownika przechowujemy w katalogu /usr/share/cups/drivers. Nazwy plików muszą być pisane wielkimi literami. Następnie musimy zmodyfikować konfigurację programu Samba, aby serwer plików mógł eksportować sterowniki drukarki. Szczegółowe informacje na ten temat zawarte są w dokumentacji programu. Polecenie cupsaddsmb -U root -a umożliwi eksportowanie drukarek. Dzięki niemu przeniesiemy sterowniki na serwer z programem Samba. Pamiętajmy, że cupsaddsmb korzysta z konta root do kopiowania plików za pomocą narzędzia smbclient. Sprawdźmy zatem, czy Samba ma uprawnienia do korzystania z tego konta. Pakiet Samba ma nową strukturę back-end dla systemu CUPS o nazwie smbspool, która umożliwia korzystanie na komputerach z systemem Linux z drukarek udostępnianych pod systemem Windows. Używana dystrybucja powinna poprawnie skonfigurować strukturę. Jeżeli to się nie uda, wpisujemy następujące polecenie: ln -s 'which smbspool' /usr/lib/cups/backend/smb. Pozwala ono konfigurować drukarkę w taki sam sposób, jak zdalną drukarkę na innym serwerze CUPS. Zamiast wpisywać adres, taki jak ipp://..., należy odwołać się do urządzenia: smb://workgroup/server/sharename. Jeżeli drukarka jest podłączona do komputerów z systemem NT lub Windows 9x zabezpieczonych hasłami, musimy również podać to hasło: smb://user:password@workgroup/server/sharename. Rysunek 7: Włącz przeglądanie w narzędziu YaST w dystrybucji Suse. W naszym przykładzie informacje o podłączonych drukarkach są ogłaszane w podsieci SŁOWNICZEK Protokół IPP (Internet Printing Protocol) został stworzony przez grupę roboczą Printer Working Group. Mimo iż opiera się na protokole HTTP 1.1, nasłuchuje na porcie 631, a nie na 80. W rzeczywistości oba protokoły mało różnią się od siebie, tak że do implementacji IPP, takich jak CUPS właśnie, dostęp można uzyskiwać także przez protokół HTTP. Identyfikator URI drukarki wyglądałby wtedy następująco: a nie IPP://nazwa serwera/... Rysunek 8: Po zakończeniu konfiguracji w oknie dialogowym KDE pojawi się lista zdalnych drukarek wraz ze szczegółowymi informacjami o nich. Opinia W tym artykule zajmujemy się tylko konfigurowaniem systemu CUPS w sieci. Kolejnym krokiem jest skonfigurowanie dostępu oraz zabezpieczeń. System CUPS pozwala przykładowo określać dla drukarek kwoty oraz hasła. Nie ma to oczywiście większego sensu w małej sieci domowej chyba że dysponujemy drogą drukarką laserową. Administratorów gorąco zachęcamy do zapoznania się z dokumentacją. Wiele ciekawych funkcji udostępniają klasy. Klasa to zestaw drukarek. Gdy zadanie drukowania zostaje wysłane do klasy, system CUPS drukuje je na pierwszej bezczynnej drukarce w klasie. Interfejs sieci Web umożliwia wygodne konfigurowanie klas przy użyciu pozycji menu Classes. Dokumentacja dostarczona z dystrybucją może zawierać użyteczne wskazówki dotyczące rozwiązywania problemów. Jeżeli nie znajdziemy w niej żądanych informacji, musimy zapoznać się ze szczegółową dokumentacją systemu dostępną online pod adresem [2]. Pliki protokołu w /var/log/cups również mogą dostarczyć ciekawych danych. INFO [1] Projekt CUPS: [2] Dokumentacja CUPS: [3] Protokół IPP: [4] FAQ o CUPS: [5] Netatalk: [6] Adobe: 36 Maj

6 Linux Magazine w Internecie: WIADOMOŚCI Na stronach WWW Linux Magazine znajdziesz najnowsze wiadomości ze świata Linuksa. OBSŁUGA PRENUMERATY Wszystkie sprawy związane z prenumeratą możesz załatwić sam na naszych stronach WWW. Można tutaj uaktualnić dane adresowe, przedłużyć przenumeratę lub zmienić jej parametry. POMOC DLA CZYTELNIKÓW Chcemy pomagać naszym Czytelnikom w poznawaniu Linuksa. Na naszych stronach WWW znajdziesz kompetentne informacje. Zaprawszamy również do korzystania z naszej listę mailingowej. MAGAZYN O ZAAWANSOWANYCH ZASTOSOWANIACH LINUKSA CO W NASTĘPNYM NUMERZE? Dowiedz się pierwszy, co będzie w następnym numerze Linux Magazine. Każdego miesiąca publikujemy pełny spis treści oraz kilka wybranych artykułów z numeru Linux Magazine wchodzącego właśnie do sprzedaży. ARCHIWUM ONLINE Pełna zawartość numerów archiwalnych dostępna bezpłatnie (dla osób prywatnych) w postaci plików PDF. Funkcja pełnotekstowego wyszukiwania pozwoli łatwo znaleźć potrzebne informacje.