Uchwała Nr LIII/689/2006 Rady Miejskiej w Jaworznie. z dnia 28 kwietnia 2006 r.

Transkrypt

1 Uchwała Nr LIII/689/2006 Rady Miejskiej w Jaworznie z dnia 28 kwietnia 2006 r. w sprawie programu działań na rzecz osób niepełnosprawnych w zakresie rehabilitacji społecznej, rehabilitacji zawodowej i zatrudniania oraz przestrzegania praw osób niepełnosprawnych w Jaworznie. Na podstawie art. 12 pkt 11 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2001r., Nr 142, poz z późn. zm.), art. 18 ust. 1, pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz z późn. zm.), art. 17 ust. 1 pkt 1 i art. 19 pkt 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej ( Dz. U. Nr 64, poz. 593 z późn. zm.) oraz art. 35a ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz. 776 z późn. zm.) Rada Miejska w Jaworznie uchwala, co następuje: 1 Przyjąć program działań na rzecz osób niepełnosprawnych w zakresie rehabilitacji społecznej, rehabilitacji zawodowej i zatrudniania oraz przestrzegania praw osób niepełnosprawnych w Jaworznie zwany dalej Programem, stanowiący załącznik do niniejszej uchwały. 2 Program stanowi integralną część Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w Jaworznie na lata Zalecić właściwym Komisjom Rady Miejskiej okresowe zapoznawanie się z realizacją Programu i wprowadzanie tej tematyki do rocznych planów pracy. 4 Zobowiązać Prezydenta Miasta do składania rocznych sprawozdań z realizacji Programu w terminie do dnia 31 marca. 5 Wykonanie uchwały powierzyć Prezydentowi Miasta Jaworzna. 6 Traci moc uchwała Nr XXXVII/446/2005 Rady Miejskiej w Jaworznie z dnia 31 marca 2005 r. w sprawie powiatowego programu działań na rzecz osób niepełnosprawnych w zakresie rehabilitacji społecznej, rehabilitacji zawodowej i zatrudniania oraz przestrzegania praw osób niepełnosprawnych w Jaworznie.

2 2 7 Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. Przewodniczący Rady Miejskiej Janusz CIOŁCZYK

3 3 Załącznik do uchwały Nr LIII/689/2006 Rady Miejskiej w Jaworznie z dnia 28 kwietnia 2006 r. PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W ZAKRESIE REHABILITACJI SPOŁECZNEJ, REHABILITACJI ZAWODOWEJ I ZATRUDNIANIA ORAZ PRZESTRZEGANIA PRAW OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W JAWORZNIE

4 4 SPIS TREŚCI I. UWAGI OGÓLNE... 5 II. DEFINICJE POJĘĆ 6 III. DIAGNOZA SPOŁECZNA. 6 IV. ADRESACI PROGRAMU... 7 V. ZASOBY INSTYTUCJONALNE MIASTA... 7 VI. CEL GŁÓWNY PROGRAMU... 8 VII. KIERUNKI DZIAŁAŃ... 8 VIII. HARMONOGRAM REALIZACJI ZADAŃ 8 IX. EFEKTY PROGRAMU X. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PROGRAMU XI. EWALUACJA PROGRAMU XII. POSTANOWIENIA KOŃCOWE.. 13

5 5 I. UWAGI OGÓLNE Niepełnosprawność jest jednym z najpoważniejszych problemów współczesności. Znaczenie tych problemów wynika z rozmiarów i powszechności jej występowania w populacji, a także z konsekwencji, jakie wywołuje w sensie indywidualnym i społecznym. Sytuacja życiowa ludzi niepełnosprawnych jest wypadkową wielu czynników. Poza parametrami zdrowotnymi, funkcjonalnymi, psychicznymi decyduje o niej szereg cech mikro i makrospołecznych. Są to więc zarówno cechy położenia społecznego i sytuacja rodzinna osób niepełnosprawnych, jak i sytuacja ekonomiczna kraju, obowiązujące regulacje prawne, kierunek polityki społecznej, jak również dominujące postawy społeczne w stosunku do tych osób. Jednym z celów polityki społecznej państwa jest integracja społeczna i likwidacja zagrożenia wykluczeniem społecznym. W sposób szczególny dotyczy ona osób niepełnosprawnych. Szereg barier np. organizacyjnych, architektonicznych, związanych z zatrudnieniem, dostępnością pomocy technicznych utrudnia tę integrację i powoduje zagrożenie wykluczeniem. Problem przyznania osobom niepełnosprawnym właściwego miejsca w społeczeństwie nabiera szczególnej doniosłości teraz, gdy pojawiła się u nas tendencja do otwierania się tradycyjnie zamkniętych, separacyjnych form opieki nad niepełnosprawnymi, a jednocześnie pojawiają się nowe możliwości organizowania opieki i pomocy w środowisku zamieszkania. Zjawisko to ma zresztą szerszy zasięg, dotyczy, bowiem w znacznej mierze osób starszych. Żaden system usług społecznych, służby zdrowia, pomocy społecznej, zapisany w ustawach nie zapewni sam z siebie pełnej integracji osoby w danej społeczności. Jedyną drogą jest odnalezienie osoby we wspólnocie, rzecznictwo interesów własnych i innych członków wspólnoty. Wspólnota losu ludzi tworzących daną społeczność na różnych jej poziomach, w rodzinie, w otoczeniu sąsiedzkim, w szkole, w zakładzie pracy, w parafii, gminie gwarantuje możliwość integracji osoby w społeczności lokalnej z zapewnieniem jej wszechstronnej pomocy. Gmina w wymiarze instytucjonalnym wraz z organizacjami pozarządowymi może jedynie zapewnić świadczenie usług. Troska, pomoc, opieka są faktycznie przejawem istnienia wspólnoty. Osoby z niepełnosprawnością muszą doświadczyć otwarcia wspólnoty oraz same włączyć się we wspólnotę. Program stanowi możliwość urzeczywistnienia powyższych założeń, prawa do korzystania przez osoby niepełnosprawne z niezbędnych środków, niezależnego, samodzielnego i aktywnego życia oraz korzystania na zasadzie równości z praw i obowiązków ustawowych dla ogółu obywateli, bez względu na rodzaj, przyczynę i stopień niepełnosprawności. Program wytycza kierunki integracji społecznej oraz realizacji prawdziwej wspólnoty lokalnej społeczności.

6 6 II. DEFINICJE POJĘĆ Ilekroć w niniejszym dokumencie mowa jest o: programie - oznacza to program działań na rzecz osób niepełnosprawnych w zakresie rehabilitacji społecznej, rehabilitacji zawodowej i zatrudniania oraz przestrzegania praw osób niepełnosprawnych w Jaworznie. niepełnosprawności - oznacza to trwałą lub okresową niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności powodującą niezdolność do pracy, wykluczeniu społecznym oznacza to stan, w którym osoba ze względu na swoją sytuację życiową nie może własnym staraniem zaspokoić swoich podstawowych potrzeb życiowych i znajduje się w sytuacji powodującej ubóstwo oraz uniemożliwiającej lub ograniczającej uczestnictwo w życiu zawodowym, społecznym i rodzinnym, rehabilitacji osób niepełnosprawnych oznacza to zespół działań w szczególności organizacyjnych, leczniczych, psychologicznych, technicznych, szkoleniowych, edukacyjnych i społecznych, zmierzających do osiągnięcia, przy aktywnym uczestnictwie tych osób, możliwie najwyższego poziomu ich funkcjonowania, jakości życia i integracji społecznej, rehabilitacji zawodowej oznacza to ułatwienie osobie niepełnosprawnej uzyskania i utrzymania odpowiedniego zatrudnienia i awansu zawodowego przez umożliwienie jej korzystania z poradnictwa zawodowego, szkolenia zawodowego i pośrednictwa pracy, rehabilitacji społecznej oznacza to umożliwianie osobom niepełnosprawnym uczestnictwa w życiu społecznym. III. DIAGNOZA SPOŁECZNA Na podstawie różnych badań i analiz przyjmuje się, że osób niepełnosprawnych w społeczeństwie jest około 12 % z tego 90 % niepełnosprawnych żyje w rodzinie. Ten poważny problem społeczny dotyka jednej trzeciej społeczeństwa. Niepełnosprawność jest drugą po bezrobociu najczęściej spotykaną przesłanką występowania z wnioskiem o pomoc do Miejskiego Ośrodka Pomocy. W 2005 r. jako główną przyczynę ubiegania się o pomoc wykazało 798 osób tj. około 20 % ogółu klientów pomocy społecznej. Gdy doliczyć do tego jeszcze wnioski o pomoc z tytułu długotrwałej choroby jakże często tożsamej z niepełnosprawnością oraz fakt, że niepełnosprawność wielokrotnie jest dysfunkcją współwystępującą, to można stwierdzić, że ponad połowa klientów Miejskiego Ośrodka Pomocy to osoby niepełnosprawne. Nie należy również zapomnieć o zubożeniu społeczeństwa i o tym, że niepełnosprawność poprzez koszty leczenia i rehabilitacji często do tego zubożenia doprowadza. Niezwykle trudne jest określenie rzeczywistej liczby osób niepełnosprawnych w mieście. Można tego dokonać jedynie w oparciu o zarejestrowane fakty korzystania z usług instytucji i organizacji oraz wydane orzeczenia o niepełnosprawności do celów rentowych i nierentownych, przy czym niektóre z nich mogą się powtarzać. Biorąc pod uwagę różne rodzaje niepełnosprawności oraz korzystając z rejestrów instytucji i organizacji przyjmuje się, że w Jaworznie jest około osób niepełnosprawnych.

7 7 IV. ADRESACI PROGRAMU Program skierowany jest do niepełnosprawnych mieszkańców Jaworzna. Niepełnosprawność jest zjawiskiem niejednorodnym, obejmującym wiele ograniczeń funkcjonalnych. Niepełnosprawność może być fizyczna, intelektualna lub polegać na dysfunkcji zmysłów; może wynikać z choroby somatycznej lub choroby umysłowej. Wymienione zaburzenia i sytuacje mogą mieć charakter stały lub przejściowy. Niepełnosprawność dotyczy osób w każdym wieku. Dla lepszego określenia potrzeb osób niepełnosprawnych przyjęto podział na siedem głównych grup: a) osoby niepełnosprawne ruchowo, b) osoby niepełnosprawne intelektualnie, c) osoby starsze, niepełnosprawne z ogólnego stanu zdrowia, d) osoby chore psychicznie, e) osoby niewidome i słabo widzące, f) osoby głuche i niedosłyszące, g) osoby z różnego rodzaju schorzeniami (np. układu krążenia, cukrzycy, hemofilii, chorób nowotworowych). V. ZASOBY INSTYTUCJONALNE MASTA Podmioty realizujące program mogą wywodzić się z sektora administracji publicznej, sektora gospodarczego oraz sektora organizacji pozarządowych. Najważniejsi realizatorzy programu to: 1), 2) Powiatowy Urząd Pracy, 3) Pracodawcy, 4) Organizacje pozarządowe: a) Polskie Stowarzyszenie Na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym, - Środowiskowy Dom Samopomocy, - Ośrodek Wczesnej Interwencji, - Warsztat Terapii Zajęciowej. b) Stowarzyszenie Na Rzecz Dzieci Sprawnych Inaczej, c) Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów, d) Stowarzyszenia kombatanckie, e) Polski Związek Niewidomych, f) Polskie Stowarzyszenie Diabetyków, g) Stowarzyszenie Amazonek Szansa. 5) Specjalny Ośrodek Szkolno Wychowawczy, 6) Ośrodek Rehabilitacyjno Wychowawczy dla Dzieci Niepełnosprawnych, 7) Szkoły integracyjne: a) Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 3, b) Szkoła Podstawowa Nr 7. 8) Przedszkole integracyjne Nr 12, 9) Powiatowa Społeczna Rada ds. Osób Niepełnosprawnych, 10) Pełnomocnik Prezydenta Miasta ds. Osób Niepełnosprawnych, 11) Media lokalne, 12) Inne podmioty wyrażające gotowość udziału w programie. Zasoby lokalne pracujące na rzecz środowisk osób niepełnosprawnych są bardzo bogate i różnorodne, jeżeli chodzi o możliwości, metody i formy działania, co daje ogromną szansę skutecznej i efektywnej realizacji programu.

8 8 VI. CEL GŁÓWNY PROGRAMU STWORZENIE WARUNKÓW DO SAMODZIELNEGO, PEŁNEGO I CZYNNEGO LUB WSPIERANEGO UCZESTNICTWA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W ŻYCIU SPOŁECZNYM I ZAWODOWYM. Cel główny Programu wpisuje się w cel generalny Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w Jaworznie na lata zaspokojenie potrzeb społecznych oraz przeciwdziałanie zagrożeniom w stopniu zapewniającym równowagę społeczną i rozwój miasta, ze szczególnym uwzględnieniem działań na rzecz osób, rodzin i środowisk zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym. Jednym z priorytetów Strategii jest wspieranie osób niepełnosprawnych ze szczególnym uwzględnieniem chorych psychicznie. VII. KIERUNKI DZIAŁAŃ 1. Rehabilitacja zawodowa i zatrudnianie. 2. Rehabilitacja społeczna. 3. Edukacja dzieci i młodzieży. 4. Świadczenia z pomocy społecznej i innych systemów zabezpieczenia społecznego. 5. Pomoc instytucjonalna. 6. Zapewnienie usług medycznych. 7. Pomoc w zakresie mieszkalnictwa. 8. Informacja o prawach i uprawnieniach. 9. Podnoszenie kwalifikacji służb społecznych. 10. Współpraca administracji publicznej z organizacjami pozarządowymi. 11. Kształtowanie i rozwijanie świadomości społecznej w zakresie dostrzegania i rozumienia problemów osób niepełnosprawnych. VIII. HARMONOGRAM REALIZACJI ZADAŃ Lp. Zadanie Realizatorzy KIERUNEK 1: Rehabilitacja zawodowa i zatrudnianie Termin realizacji 1. Dokonywanie oceny zdolności do pracy w szczególności poprzez przeprowadzanie badań lekarskich i psychologicznych oraz ustalanie kwalifikacji, doświadczeń zawodowych, uzdolnień i zainteresowań. Powiatowy Urząd Pracy 2. Prowadzenie pośrednictwa pracy i poradnictwa zawodowego. Powiatowy Urząd Pracy 3. Przygotowanie zawodowe z uwzględnieniem perspektyw zatrudnienia. Powiatowy Urząd Pracy 4. Organizowanie szkoleń zawodowych. Powiatowy Urząd Pracy

9 5. Tworzenie stanowisk pracy i wyposażanie nowych miejsc pracy oraz inne działania zgodnie z programami PFRON., Pracodawcy 6. Zakład Aktywności Zawodowej Polskie Stowarzyszenie Na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Gdy zaistnieją możliwości finansowe Kierunek 2. Rehabilitacja społeczna 7. Warsztat Terapii Zajęciowej Polskie Stowarzyszenie Na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym 8. Turnusy rehabilitacyjne, Organizacje pozarządowe 9. Likwidacja barier architektonicznych, urbanistycznych, w komunikowaniu się i transportowych oraz podejmowanie innych działań zgodnie z programami PFRON. 10. Umożliwienie zakupu sprzętu rehabilitacyjnego, przedmiotów ortopedycznych i środków pomocniczych. 11. Zapewnienie bezpiecznego i dogodnego poruszania się i przemieszczania osób niepełnosprawnych: a) obniżanie krawężników, b) remonty chodników i ciągów pieszych, c) wydzielanie miejsc parkingowych, zastosowanie dodatkowej sygnalizacji (świetlnej i dźwiękowej). Urząd Miejski 12. Konsekwentne egzekwowanie obowiązujących przepisów prawa przy budowie nowych obiektów w mieście z uwzględnieniem potrzeb osób sprawnych inaczej. Urząd Miejski 13. Preferowanie osób niepełnosprawnych przy ustalaniu listy uprawnionych do mieszkania komunalnego. Urząd Miejski 14. Umożliwienie uczestnictwa w dziedzinie sportu, kultury, rekreacji i turystyki. 15. Wypożyczalnia sprzętu rehabilitacyjnego. Zakład Pielęgnacyjno Opiekuńczy 16. Likwidacja barier architektonicznych w budynkach instytucji i zakładów pracy. Instytucje i zakłady pracy 17. Wprowadzanie autobusów niskopodłogowych. Przedsiębiorstwo Komunikacji Miejskiej

10 Kierunek 3. Edukacja Dzieci i Młodzieży 18. Umożliwienie niepełnosprawnym dzieciom i młodzieży edukacji w szkołach powszechnie dostępnych oraz integracyjnych. Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 3, Szkoła Podstawowa Nr 7, Przedszkole Nr 12, Specjalny Ośrodek Szkolno Wychowawczy Kontynuacja działania Kierunek 4. Świadczenia z pomocy społecznej i innych systemów zabezpieczenia społecznego 19. Przyznawanie świadczeń przewidzianych ustawą o pomocy społecznej oraz świadczeń rodzinnych. 20. Przyznawanie dodatków mieszkaniowych. Urząd Miejski 21. Przyznawanie usług opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych. Kierunek 5. Pomoc instytucjonalna 22. Zapewnienie miejsc w domach pomocy społecznej., Dom Pomocy dla Osób Przewlekle Somatycznie Chorych, Inne Domy 23. Zapewnienie miejsc w Zakładzie Pielęgnacyjno Opiekuńczym. Urząd Miejski 24. Zapewnienie miejsc w Środowiskowym Domu Samopomocy. Polskie Stowarzyszenie Na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym 25. Świadczenie wielospecjalistycznych usług na rzecz dzieci niepełnosprawnych ruchowo, upośledzonych umysłowo oraz innych, wymagających wspomagania rozwoju. Ośrodek Rehabilitacyjno Wychowawczy dla Dzieci Niepełnosprawnych 26. Zespół Interwencji Kryzysowej dla osób z zaburzeniami psychicznymi., Organizacje pozarządowe 2007 Kierunek 6. Zapewnienie usług medycznych 27. Rozwój usług medycznych dla poszczególnych rodzajów niepełnosprawności oraz wdrażanie programów profilaktycznych. Szpital Miejski, Publiczne i Niepubliczne Zakłady Opieki Zdrowotnej Kierunek 7. Pomoc w zakresie mieszkalnictwa 28. Utworzenie hostelu dla osób, które utracą oparcie w rodzinie. Polskie Stowarzyszenie Na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym 29. Tworzenie mieszkań chronionych Poprawianie komfortu życia poprzez odnawianie mieszkań.

11 , Organizacje pozarządowe Kierunek 8. Informacja o prawach i uprawnieniach 31. Vademecum dla osób niepełnosprawnych w wydawnictwie i na stronie internetowej. Kierunek 9. Podnoszenie kwalifikacji służb społecznych Pełnomocnik Prezydenta ds. Osób Niepełnosprawnych 2006 (co 4 lata w wydawnictwie), na bieżąco na stronie internetowej) 32. Opracowanie programu szkoleń i ich organizacja. Kierunek 10. Współpraca administracji publicznej z organizacjami pozarządowymi 33. Prowadzenie cyklicznego forum osób i środowisk pracujących na rzecz niepełnosprawnych Instytucje samorządowe i organizacje pozarządowe 34. Zlecanie przez samorząd realizacji zadań publicznych organizacjom pozarządowym poprzez sfinansowanie lub dofinansowanie tych zadań. Prezydent Miasta 35. Umożliwienie składania raz w roku przed Radą Miejską sprawozdań z działalności organizacji pozarządowych. Przewodniczący Rady Miejskiej Kierunek 11. Kształtowanie i rozwijanie świadomości społecznej w zakresie dostrzegania i rozumienia problemów osób niepełnosprawnych 36. Promocja w lokalnej prasie i telewizji twórczości osób niepełnosprawnych, prezentowanie działań stowarzyszeń. Lokalna prasa i telewizja 36. Organizowanie Dni Godności Osób Niepełnosprawnych (przemarsz ulicami miasta, występy artystyczne, kiermasze). Pełnomocnik Prezydenta ds. Osób Niepełnosprawnych, Organizacje pozarządowe Raz w roku 37. Opracowanie i wdrożenie w szkołach programów wychowawczych mających na celu poznanie świata osób niepełnosprawnych, zmianę postaw, rozumienie i akceptację. 38. Tworzenie grup wsparcia dla członków rodzin osób niepełnosprawnych zwłaszcza z zaburzeniami psychicznymi. Urząd Miejski, Polskie Stowarzyszenie Na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym, Stowarzyszenie na rzecz Dzieci Sprawnych Inaczej, Organizacje pozarządowe Czuwanie nad przestrzeganiem praw osób niepełnosprawnych. Instytucje samorządowe, Pracodawcy, Organizacje pozarządowe

12 12 IX. EFEKTY PROGRAMU 1. Wzmocnienie spójności i integracji społecznej. 2. Podniesienie poziomu świadomości społecznej na temat niepełnosprawności. 3. Podniesienie kwalifikacji i aktywizacja zawodowa. 4. Utworzenie miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych, a tym samym poprawa ich sytuacji materialnej. 5. Ułatwienie dostępu do różnych dóbr i usług. 6. Zwiększenie rodzaju i jakości usług. 7. Wzmocnienie organizacji pozarządowych zajmujących się niepełnosprawnością. 8. Wzrost poczucia bezpieczeństwa socjalnego. X. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PROGRAMU Środki na realizację Programu mogą pochodzić z: 1) budżetu miasta, 2) budżetu państwa, 3) państwowych funduszy celowych, 4) funduszy unijnych oraz innych zagranicznych mechanizmów finansowych, 5) budżetów organizacji pozarządowych, 6) z innych źródeł (np. darowizny). XI. EWALUACJA PROGRAMU Ewaluacja poprzez zbieranie, analizę i interpretację danych ma na celu ocenę wartości Programu. Uzyskane informacje mają być pomocne dla planowania, realizacji i ewentualnego rozwoju Programu. Do badań ewaluacyjnych stosować można obydwa rodzaje metod badawczych tj. techniki ilościowe (np. koszty, ilość świadczeniobiorców, ilość usług) i jakościowe (np. ankiety, obserwacje, opinie, dyskusje, raporty). Badane mogą być m.in. takie elementy: 1) dostępność usług, 2) standard usług, 3) informacja o programie, 4) kompetencje realizatorów programu, 5) terminowość, 6) stopień realizacji celów i zadań, 7) pozytywne oddziaływanie programu, 8) poczucie bezpieczeństwa. Skuteczność ewaluacji podnoszą następujące zapisy uchwały Rady Miejskiej wprowadzające program: 1) zalecenie właściwym Komisjom Rady Miejskiej okresowe zapoznawanie się z realizacją Programu i wprowadzenie tej tematyki do rocznych planów pracy, 2) zobowiązanie Prezydenta Miasta do składania rocznych sprawozdań z realizacji Programu.

13 13 Ewaluacja ma znaczenie zarówno dla podmiotów realizujących Program, które sprawdzają w ten sposób efektywność swoich działań i skuteczność przyjętych założeń, jak i dla sponsorów (budżetowych i pozabudżetowych), którzy oczekują informacji o sposobie wydatkowania pieniędzy. XII. POSTANOWIENIA KOŃCOWE Program to dokument otwarty i elastyczny tzn. może podlegać okresowym weryfikacjom i niezbędnym modyfikacjom związanym ze zmieniającą się rzeczywistością społeczno ekonomiczną, rozeznanymi potrzebami miasta oraz wymogami prawa. Koordynatora Programu wyznacza Prezydent Miasta, na wniosek Dyrektora Miejskiego Ośrodka Pomocy Koordynatora Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w Jaworznie na lata