Monitoring sektora ekonomii społecznej

Transkrypt

1 Monitoring sektora ekonomii społecznej

2 Spis treści WPROWADZENIE... 4 Moduł I badanie podmiotów ekonomii społecznej (PES) Wprowadzenie Próba badawcza Charakterystyka respondentów Wyniki badania Informacje podstawowe Działalność PES Blok pytań do CIS/KIS/WTZ Blok pytań do ZAZ Blok pytań do CIS/KIS/ZAZ/WTZ Udział w rynku Współpraca z otoczeniem Wsparcie dla PES Zarządzanie PES Moduł II badanie efektu netto - badanie pracowników i uczestników podmiotów ekonomii społecznej (PES) Wprowadzenie Próba badawcza Charakterystyka respondentów Wyniki badania Sytuacja na rynku pracy Pytania do osób, które w ciągu ostatnich 4 tygodni wykonywały pracę zarobkową Pytania do osób, które nie wykonywały pracy w ciągu ostatniego miesiąca Dochody 176 Świadczenia i transfery Integracja społeczna Przedsiębiorczość Moduł III badanie jednostek samorządu terytorialnego (JST) Wprowadzenie Próba badawcza Charakterystyka Respondentów Wyniki badania

3 Moduł IV badanie opinii publicznej Wprowadzenie Próba badawcza Charakterystyka Respondentów Wyniki badania Wartości wskaźników Badanie podmiotów ekonomii społecznej Badanie efektu netto Badanie jednostek samorządu terytorialnego Badanie opinii publicznej ANEKS Kwestionariusz do badania podmiotów ekonomii społecznej Kwestionariusz do badania pracowników i uczestników PES Kwestionariusz do badania JST Kwestionariusz badania opinii publicznej Respondenci w podziale na gminę, w której mieszkają

4 WPROWADZENIE Niniejszy raport został przygotowany w ramach projektu: Koordynacja i współpraca na rzecz integracji społecznej Wielkopolski. Projekt współfinansowany jest ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Przedmiotem raportu jest przedstawienie wyników badań przeprowadzonych od września do października 2013 roku. W ramach monitoringu sektora ekonomii społecznej przeprowadzono w Wielkopolsce badanie podmiotów ekonomii społecznej (PES), badanie efektu netto (badanie pracowników i uczestników podmiotów ekonomii społecznej), badanie jednostek samorządu terytorialnego (JST) oraz badanie opinii publicznej. W dalszej części publikacji przedstawiono wyniki osobno dla każdego modułu badania wraz z opisem próby oraz wartościami wskaźników przypisanych do pozyskania w ramach każdego badania. 4

5 Moduł I badanie podmiotów ekonomii społecznej (PES) 1. Wprowadzenie Badanie podmiotów ekonomii społecznej jest jedną z kluczowych procedur gromadzenia danych w ramach systemu monitoringu sektora ekonomii społecznej. Badanie zrealizowano metodą wywiadu bezpośredniego z respondentem przy użyciu ankiety papierowej - PAPI. Zostało ono poprzedzone pilotażem na próbie N=10, którego celem było sprawdzenie poprawności konstrukcji kwestionariusza oraz rozumienia pytań przez respondentów. Badanie właściwe przeprowadzono ze 179 osobami. W dalszej części zostały przedstawione wyniki badania otrzymane dzięki odpowiedziom respondentów. 2. Próba badawcza Próba badawcza objęła wywiady z kadrą zarządzającą podmiotami ekonomii społecznej w Wielkopolsce, w tym wywiady: - z kierownikami/dyrektorami zakładów aktywności zawodowej - z kierownikami/dyrektorami centrów integracji społecznej - z kierownikami/dyrektorami klubów integracji społecznej - z prezesami spółdzielni socjalnych - z kierownikami/dyrektorami warsztatów terapii zajęciowej - z prezesami/dyrektorami/kierownikami spółdzielni inwalidów; - z prezesami/dyrektorami/kierownikami spółdzielni pracy i innych spółdzielni (np. rolniczych, spożywczych) za wyjątkiem inwalidów; - z prezesami/dyrektorami/kierownikami organizacji pozarządowych prowadzących działalność gospodarczą oraz odpłatną i nieodpłatna działalność statutową w obszarze pomocy społecznej. 5

6 Tabela 1: Rozkład próby badania PAPI z pracownikami i uczestnikami PES Rodzaj podmiotu N Organizacja pozarządowa osiągająca przychody z tytułu działalności gospodarczej lub odpłatnej statutowej Spółdzielnia socjalna 51 Warsztat Terapii Zajęciowej (WTZ) 30 Spółdzielnia pracy 10 Centrum Integracji Społecznej (CIS) 4 Spółdzielnia inwalidów i niewidomych 4 Klub Integracji Społecznej (KIS) 3 Zakład Aktywności Zawodowej (ZAZ) 3 3. Charakterystyka respondentów 74 Największy odsetek wśród badanych podmiotów ekonomii społecznej stanowią organizacje pozarządowe prowadzące działalność gospodarczą oraz odpłatną i nieodpłatną działalność statutową w obszarze pomocy społecznej. Drugą co do liczebności grupą są spółdzielnie socjalne. Szczegółowy rozkład podmiotów według typów prezentuje poniższy wykres. Wykres 1: Typy instytucji PES objętych badaniem 6

7 Poniżej przedstawiono liczbę badanych PES pod względem gminy, w której mają swoją siedzibę. Blisko jedna trzecia to podmioty funkcjonujące w stolicy województwa wielkopolskiego. Tabela 2: Liczba PES wg gmin, gdzie mają swoją siedzibę Gmina % N m. Poznań 54 30,16 Piła 11 6,14 Jarocin 9 5,02 Gniezno 5 2,78 Ostrów Wielkopolski 4 2,21 Oborniki 4 2,21 Gostyń 3 1,67 Konin 3 1,67 Odolanów 3 1,67 Brak odpowiedzi 3 1,67 Borek Wielkopolski 2 1,12 Buk 2 1,12 Chodzież 2 1,12 Czarnków 2 1,12 Czempiń 2 1,12 Czerwonak 2 1,12 Gołuchów 2 1,12 Koźminek 2 1,12 Krobia 2 1,12 Krotoszyn 2 1,12 Kwilcz 2 1,12 Mosina 2 1,12 Nowe Miasto nad Wartą 2 1,12 Pobiedziska 2 1,12 Przygodzice 2 1,12 Rakoniewice 2 1,12 Rydzyna 2 1,12 Swarzędz 2 1,12 Szamotuły 2 1,12 Trzcianka 2 1,12 Bralin 1 0,56 Dopiewo 1 0,56 Godziesze Wielkie 1 0,56 Granowo 1 0,56 Jastrowie 1 0,56 Jutrosin 1 0,56 Kaczory 1 0,56 Kalisz 1 0,56 7

8 Kazimierz Biskupi 1 0,56 Kaźmierz 1 0,56 Kępno 1 0,56 Kościan 1 0,56 Koźmin Wielkopolski 1 0,56 Krajenka 1 0,56 Kramsk 1 0,56 Krzyż Wielkopolski 1 0,56 Leszno 1 0,56 Lipka 1 0,56 Lubasz 1 0,56 Lwówek 1 0,56 m. Gniezno 1 0,56 Murowana Goślina 1 0,56 Okonek 1 0,56 Piaski 1 0,56 Pleszew 1 0,56 Przemęt 1 0,56 Tarnowo Podgórne 1 0,56 Rokietnica 1 0,56 Skoki 1 0,56 Słupca 1 0,56 Słupia 1 0,56 Stare Miasto 1 0,56 Stęszew 1 0,56 Suchy Las 1 0,56 Szydłowo 1 0,56 Środa Wielkopolska 1 0,56 Wągrowiec 1 0,56 Wieleń 1 0,56 Września 1 0,56 Złotów 1 0, ,00 Poniższa tabela przedstawia podmioty ekonomii społecznej, które wzięły udział w badaniu, ze względu na powiat, w którym mają swoją siedzibę. Badane jednostki znajdują się na terenie 28 powiatów. Najwięcej badanych instytucji mieści się w powiecie poznańskim. 8

9 Tabela 3: Liczba PES wg powiatów, gdzie mają swoją siedzibę Powiat N % poznański 60 33,51 pilski 13 7,25 m. Poznań 10 5,58 jarociński 9 5,03 ostrowski 9 5,03 gostyński 8 4,47 gnieźnieński 6 3,35 czarnkowsko-trzcianiecki 6 3,35 złotowski 5 2,79 kaliski 4 2,23 koniński 4 2,23 obornicki 4 2,23 grodziski 3 1,68 kępiński 3 1,68 kościański 3 1,68 krotoszyński 3 1,68 leszczyński 3 1,68 nowotomyski 3 1,68 pleszewski 3 1,68 szamotulski 3 1,68 chodzieski 2 1,12 międzychodzki 2 1,12 wągrowiecki 2 1,12 rawicki 1 0,56 słupecki 1 0,56 średzicki 1 0,56 wolsztyński 1 0,56 wrzesiński 1 0,56 Brak odpowiedzi 6 3, Poniższy wykres przedstawia podmioty ekonomii społecznej pod względem wielkości miejscowości, w jakiej działają. W badanej grupie przeważają podmioty funkcjonujące w miastach liczących ponad 200 tys. mieszańców, licznie reprezentowane są również PES z terenów wiejskich i mniejszych miast. 9

10 Wykres 2: Wielkość miejscowości, w której znajduje się PES Wielkość miejscowości (N=179, %) Brak odpowiedzi 2,78 miasto pow. 200 tys. mieszkańców 31,28 miasto pow. 100 tys. do 200 tys. mieszkańców 0,56 miasto pow. 50 tys. do 100 tys. mieszkańców 13,97 miasto pow. 20 tys. do 50 tys. mieszkańców 10,06 miasto do 20 tys. mieszkańców 18,44 wieś 22, Szczegółowy rozkład badanej grupy placówek pod względem wielkości miejscowości, w której mieszczą się ich siedziby przedstawiono poniżej. Jak wynika z otrzymanych danych, w największych miastach, powyżej 200 tys. mieszkańców działają niemal wszystkie zbadane organizacje pozarządowe, a także część spółdzielni socjalnych oraz spółdzielni pracy. Pozostałe podmioty znajdują się w mniejszych miejscowościach. Połowa przebadanych spółdzielni pracy funkcjonuje na wsiach, spółdzielnie inwalidów w miastach do 50 tysięcy mieszkańców. Natomiast WTZ i ZAZ są rozmieszczone w różnych miejscowościach do 200 tys. mieszkańców. 10

11 Wykres 3: Wielkość miejscowości, w której znajduje się PES a jego typ (N: CIS-4, KIS 3, NGO 74, Spółdzielnia inwalidów i niewidomych 4, Spółdzielnia pracy 10, Spółdzielnia socjalna 51, WTZ 30, ZAZ 3) Wśród przedstawicieli instytucji, które wzięły udział w badaniu podmiotów ekonomii społecznej, przeważały kobiety. Wykres 4: Respondenci według płci 11

12 Większość respondentów przeprowadzonego badania posiada wykształcenie wyższe. Wykres 5: Respondenci według wykształcenia Poniżej przedstawiono liczbę respondentów badania w podziale na przedziały wiekowe. Najstarsza osoba wśród badanych przedstawicieli PES ma 79 lat, natomiast najmłodsza 23 lata. Średni wiek badanych to 43 lata. Najwięcej osób było w wieku 34 lat. Tabela 4: Respondenci według przedziałów wiekowych Przedział wiekowy N % (w latach) , , , , ,53 odmowa odp. 3 1, Najwięcej osób udzielających wywiadu, to przedstawiciele PES będący osobami zarządzającymi placówką. Wykres 6: Respondenci według funkcji pełnionej w PES 12

13 4. Wyniki badania Informacje podstawowe Badane podmioty zostały zapytane o prowadzenie działalności komercyjnej w 2012 roku. Wykres 7: Prowadzenie działalności komercyjnej w 2012 roku przez PES Blisko 37% spośród badanych podmiotów prowadziło w 2012 roku działalność komercyjną polegającą na sprzedaży wytworzonych przez siebie dóbr lub dostarczaniu usług na wolnym rynku. instytucji. Poniżej przedstawiono działalność komercyjną w zależności od typu badanej Tabela 5: Prowadzenie działalności komercyjnej w 2012 roku a typ PES Typ instytucji Prowadzenie działalności komercyjnej w 2012 roku Tak Nie N % N % Centrum Integracji Społecznej (CIS) 3 1,68 1 0,56 Klub Integracji Społecznej (KIS) 3 1,68 0 0,00 Organizacja pozarządowa 67 37,43 7 3,91 Spółdzielnia inwalidów i niewidomych 0 0,00 4 2,23 Spółdzielnia pracy 0 0, ,59 Spółdzielnia socjalna 25 13, ,53 Warsztat Terapii Zajęciowej (WTZ) 15 8, ,38 Zakład Aktywności Zawodowej (ZAZ) 0 0,00 3 1,68 Ogółem , ,87 Działalność komercyjną prowadzą niemal wszystkie przebadane CIS, KIS, organizacje pozarządowe oraz połowa spółdzielni socjalnych i połowa WTZ. Spółdzielnie pracy zadeklarowały brak prowadzenia tego typu działalności, tak jak i wszystkie badane ZAZ. 13

14 Poniższa tabela prezentuje w jakich latach zostały założone badane podmioty ekonomii społecznej i organizacje pozarządowe. Tabela 6: Rok założenia PES Rok założenia N % instytucji , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,82 Ogółem

15 Najstarsza powstała w 1867 roku, najnowsze w Najwięcej badanych podmiotów założono w latach W dalszej części przedstawiono badane placówki pod względem typu i roku rozpoczęcia działalności. Wykres 8: Rok założenia PES a typ instytucji (N: CIS-4, KIS 3, NGO 74, Spółdzielnia inwalidów i niewidomych 4, Spółdzielnia pracy 10, Spółdzielnia socjalna 51, WTZ 30, ZAZ 3) Najdłużej funkcjonujące podmioty to spółdzielnie pracy, spółdzielnie inwalidów i niewidomych oraz organizacje pozarządowe. Badane WTZ powstawały głównie w latach Natomiast ZAZ, CIS i KIS w największej liczbie przypadków powstawały na przestrzeni ubiegłej dekady. W toku badania ustalano również kwestie założycielstwa podmiotów ekonomii społecznej. 15

16 Wykres 9: Założyciele podmiotów ekonomii społecznej Jak wynika z otrzymanych danych, w około 67% przypadków instytucja została założona przez osoby fizyczne. Poniżej zaprezentowano wyniki w podziale na typy badanych placówek. Wykres 10: Założyciele podmiotów ekonomii społecznej a typ PES (N: CIS-4, KIS 3, NGO 74, Spółdzielnia inwalidów i niewidomych 4, Spółdzielnia pracy 10, Spółdzielnia socjalna 51, WTZ 30, ZAZ 3) Wszystkie ZAZ i spółdzielnie inwalidów zostały powołane przez osoby prawne. Większość WTZ, KIS oraz CIS zostały stworzone także w wyniku działań osób prawnych, z tym 16

17 że w jednym przypadku respondent wskazał, że Klub Integracji powołany został przez osobę fizyczną. Również dwóch przedstawicieli WTZ oraz jeden przedstawiciel CIS wskazali osobę fizyczną jako założyciela. Organizacje pozarządowe w większości badanych przypadków założone zostały przez osoby fizyczne. Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku spółdzielni pracy. Respondentów, którzy reprezentowali podmioty ekonomii społecznej założone przez osoby prawne, zapytano także o charakter założyciela. Wykres 11: Rodzaje osób prawnych będących założycielami PES Najczęściej osobami prawnymi, które zakładały PES były organizacje pozarządowe oraz jednostki samorządu terytorialnego. Wykres nr 12 prezentuje rodzaj osoby prawnej, która założyła PES, a typ badanej instytucji. 17

18 Wykres 12: Rodzaje osób prawnych będących założycielami PES (N: CIS 3, KIS 3, NGO 6, spółdzielnia pracy 2, spółdzielnia socjalna 15, WTZ 28, ZAZ 3) Wszystkie KIS powstały w wyniku działań jednostek samorządu terytorialnego, tak jak większość CIS, spółdzielni socjalnych oraz ZAZ. WTZ powoływane do życia były najczęściej przez organizacje pozarządowe. Natomiast w przypadku spółdzielni pracy, respondenci wskazali na inne i zaliczyli do nich stowarzyszenia, które są organizacjami pozarządowymi. W blisko 85% przypadków podmioty założycielskie aktualnie pełnią rolę w podejmowaniu decyzji dotyczących instytucji. Wykres 13: Pełnienie roli przez założycieli w podejmowaniu decyzji dotyczących PES 18

19 Działalność PES Kolejny blok pytań, jakie skierowano do respondentów badania podmiotów ekonomii społecznej, dotyczył działalności jaką prowadzi placówka. Badani zostali poproszeni o określenie charakteru komercyjnej działalności, jaką prowadzą PES. Wykres 14: Charakter komercyjnej działalności gospodarczej prowadzonej przez PES Większość badanych podmiotów nie prowadzi działalności handlowej, produkcyjnej czy usługowej ze względu na charakter swojej działalności i brak działalności komercyjnej. W pozostałych przypadkach najwięcej jest podmiotów ekonomii społecznej, które prowadzą działalność usługową (22,93%). Poniżej zaprezentowano charakter prowadzenia komercyjnej działalności gospodarczej w zależności od typu podmiotu ekonomii społecznej. 19

20 Wykres 15: Charakter komercyjnej działalności gospodarczej prowadzonej przez PES (N: CIS 3, NGO 7, spółdzielnia inwalidów 4, spółdzielnia pracy 10, spółdzielnia socjalna 39, WTZ 17, ZAZ 3) Otrzymane wyniki pokazują, że wszystkie badane CIS, które wskazały, że prowadzą działalność komercyjną, prowadzą działalność usługową. Przeważa ona także w działalności gospodarczej prowadzonej przez organizacje pozarządowe oraz spółdzielnie socjalne. Spółdzielnie inwalidów i niewidomych, a także spółdzielnie pracy prowadzą głównie komercyjną działalność produkcyjną. Działalność komercyjna WTZ i ZAZ ma natomiast zróżnicowany charakter. Podmioty, które prowadzą działalność komercyjną w formie usługowej zostały poproszone o wskazanie jej rodzajów. Tabela 7: Usługi oferowane w ramach komercyjnej działalności usługowej prowadzonej przez PES Rodzaj oferowanych usług N % Inne 13 27,66 gastronomiczne i cateringowe 11 23,40 usługi porządkowe i sprzątające 9 19,15 usługi opiekuńcze 8 17,02 usługi remontowe, budowlane 8 17,02 pielęgnacja i sprzątanie terenów zielonych 7 14,89 20

21 terapia zajęciowa 5 10,64 organizacja warsztatów, kursów i 4 8,51 szkoleń usługi rehabilitacyjne 4 8,51 prowadzenie szkoły, przedszkola 3 6,38 rękodzieło i wyrób różnego rodzaju 3 6,38 produktów usługi turystyczne, wynajem pokoi 3 6,38 usługi handlowe, sprzedażowe 3 6,38 ogrodnictwo 2 4,26 usługi elektryczne 2 4,26 usługi językowe 2 4,26 poradnictwo pedagogiczne i 1 2,13 psychologiczne Ogółem 47 Podmioty, które zadeklarowały działalność komercyjną o charakterze usługowym działają w różnych branżach oferując różnorodne usługi. Szczegółowo przedstawia to poniższa tabela. Głównie są to usługi związane z gastronomią i cateringiem, a także usługami porządkowymi oraz remontami. Jako kategorię inne, zakwalifikowano pojedyncze odpowiedzi respondentów, które nie kwalifikują się do powyższych kategorii w zakresie usług, jakie najczęściej są świadczone przez badane podmioty. Dotyczą one m.in. usług konserwacji, montażu, naprawy rowerów, usług pralniczych, kosmetycznych, rolniczych, transportowych, finansowych, wywozu nieczystości, czy kurierskich. Poniżej przedstawiono usługową działalność komercyjną w zależności od typu badanej instytucji. 21

22 Wykres 16: Usługi oferowane w ramach komercyjnej działalności usługowej prowadzonej przez PES (N: CIS 3, NGO 5, spółdzielnia inwalidów 1, spółdzielnia pracy 3, spółdzielnia socjalna 27, WTZ 5, ZAZ 3) Największe zróżnicowanie oferty usług występuje w przypadku spółdzielni socjalnych. Spółdzielnie inwalidów koncentrują swoją działalność na usługach związanych z wyrobem rękodzieła i różnych produktów samodzielnie tworzonych. Spółdzielnie pracy zadeklarowały usługi w zakresie handlu, sprzedaży oraz elektryki. NGO prowadzą różnego typu usługi, każdy podmiot o innym charakterze. Analiza powyższych danych pozwala zauważyć zróżnicowanie w charakterze usług oferowanych przez WTZ i ZAZ w odniesieniu do pozostałych podmiotów. W odniesieniu do prowadzonej działalności, przedstawiciele PES zostali zapytani o współpracę z odbiorcami towarów lub usług. 22

23 Wykres 17: Prowadzenie stałej współpracy w celu dystrybucji dóbr i usług przez PES Prawie 60% badanych PES deklaruje stałą współpracę trwającą minimum pół roku z co najmniej jednym odbiorcą towarów i usług. Zróżnicowanie stałej współpracy trwającej minimum pół roku z odbiorcami dóbr i usług w zależności od typu badanego PES przedstawiono poniżej. Wykres 18: Prowadzenie stałej współpracy w celu dystrybucji dóbr i usług a typ PES (N: CIS-4, KIS 3, NGO 74, Spółdzielnia inwalidów i niewidomych 4, Spółdzielnia pracy 10, Spółdzielnia socjalna 51, WTZ 30, ZAZ 3) Swoich stałych odbiorców mają wszystkie ZAZ oraz spółdzielnie inwalidów i niewidomych. Większość Spółdzielni socjalnych oraz spółdzielni pracy, a także połowa CIS i blisko połowa NGO także prowadzi ciągła współpracę ze swoimi odbiorcami. 23

24 Poniższe zestawienie przedstawia produkty, oferowane przez podmioty ekonomii społecznej, które prowadzą produkcyjną działalność komercyjną. Tabela 8: Produkty oferowane w ramach komercyjnej działalności PES Oferowane przez PES produkty N % plony z upraw (zboże, rzepak, buraki, warzywa, 6 26,09 zioła, owoce) torby, torby upominkowe, opakowania 5 21,74 wyroby rękodzielnicze, prace uczestników 5 21,74 inne 5 21,74 bydło, mleko, trzoda chlewna 4 17,39 wyroby z drewna 4 17,39 wyroby świecarskie 3 13,04 wyroby poligraficzne - wydruki, wizytówki, kartki, 3 13,04 kalendarz brak odpowiedzi 3 13,04 rękawice i odzież robocza 2 8,70 Działalność w zakresie produkcji zadeklarowały jedynie zakłady aktywności zawodowej, warsztaty terapii zajęciowej oraz spółdzielnie pracy. Zróżnicowanie oferowanych produktów jest szerokie. W największym stopniu są to produkty powstające w wyniku działalności rolniczej lub uprawnej, a także opakowania i torby oraz produkty ręcznie wykonywane. Zróżnicowanie oferty produktowej podmiotów ekonomii społecznej przedstawia poniższy wykres. Wykres 19: Produkty oferowane w ramach komercyjnej działalności PES (N: spółdzielnia pracy 7, WTZ 5, ZAZ 3) 24

25 Jak wynika z powyższych danych, spółdzielnie pracy oferują głównie produkty związane z hodowlą bydła oraz trzody. WTZ natomiast produkty z drewna. Działalność ZAZ skoncentrowana jest natomiast na trzech grupach produktów. Podmioty ekonomii społecznej zostały także zapytane o prowadzenie działalności na rzecz osób wykluczonych lub zagrożonych wykluczeniem społecznym, a także o działania na rzecz społeczności lokalnej. Wykres 20: Działania prowadzone przez PES na rzecz osób wykluczonych w 2012 roku Połowa badanych instytucji w 2012 roku prowadziła działania nakierowane na wsparcie osób wykluczonych społecznie lub zagrożonych wykluczeniem. Wykres 21: Prowadzenie działań na rzecz osób wykluczonych a typ PES (N: CIS-4, KIS 3, NGO 74, Spółdzielnia inwalidów i niewidomych 4, Spółdzielnia pracy 10, Spółdzielnia socjalna 51, WTZ 30, ZAZ 3) 25

26 W największym stopniu działalnością tego rodzaju zajmują się instytucje takie jak CIS, KIS, WTZ i ZAZ. Organizacje pozarządowe w podobnym stopniu angażują się, jak i nie angażują w działania na rzecz wykluczonych społecznie. Prowadzone działania są bardzo szerokie. Zaprezentowano je na poniższym wykresie. Wykres 22: Rodzaje działań prowadzonych na rzecz osób wykluczonych społecznie Rodzaje działań na rzecz osób zagrożonych i wykluczonych społecznie w podziale na typ badanej instytucji przedstawiają się następująco: 26

27 Wykres 23: Rodzaje działań prowadzonych na rzecz osób wykluczonych społecznie a typ PES (N: CIS 3, KIS 2, NGO 38, spółdzielnia inwalidów 1, spółdzielnia pracy 1, spółdzielnia socjalna 17, WTZ 25, ZAZ 3) 27

28 Spółdzielnie pracy i spółdzielnie inwalidów oferują zatrudnienie wspierane dla osób wykluczonych społecznie lub zagrożonych tym zjawiskiem. Pozostałe podmioty prowadzą zróżnicowane działania w tym zakresie. Poniżej zobrazowano prowadzenie przez badaną grupę działań na rzecz najbliższego otoczenia. Wykres 24: Prowadzenie działań przez PES na rzecz otoczenia lokalnego w 2012 roku Około 45% badanych instytucji prowadziło w 2012 roku działania na rzecz społeczności lokalnej wykraczające poza swoją bieżącą działalność. Prowadzenie działań na rzecz społeczności lokalnej w zależności od typu PES przedstawiono na poniższym wykresie. 28

29 Wykres 25: Prowadzenie działań na rzecz otoczenia lokalnego a typ PES (N: CIS-4, KIS 3, NGO 74, Spółdzielnia inwalidów i niewidomych 4, Spółdzielnia pracy 10, Spółdzielnia socjalna 51, WTZ 30, ZAZ 3) W najmniejszym stopniu działania tego rodzaju prowadzą spółdzielnie socjalne, natomiast w największym zakłady aktywności zawodowej oraz warsztaty terapii zajęciowej i CIS. Działania te miały różny charakter. 29

30 Wykres 26: Rodzaje działań na rzecz społeczności lokalnej Główny zakres działalności jaką badane PES prowadziły na rzecz lokalnego otoczenia to organizowanie i dofinansowanie oraz udział w różnego rodzaju festynach i imprezach kulturalnych, integracyjnych i społecznych. Szczegóły dotyczące działań wykraczających poza standardową działalność na rzecz najbliższego otoczenia w zależności od typu podmiotu przedstawiono poniżej. 30

31 Wykres 27: Rodzaje działań na rzecz społeczności lokalnej (N: CIS 3, KIS 2, NGO 37, spółdzielnia inwalidów 2, spółdzielnia pracy 2, spółdzielnia socjalna 9, WTZ 21, ZAZ 3) Spółdzielnie inwalidów prowadzą najmniej zróżnicowane działania, które obejmują pomoc potrzebującym. Najwięcej rodzajów działań na rzecz społeczności lokalnej zadeklarowały organizacje pozarządowe oraz WTZ. W obszarze pytań dotyczących działalności prowadzonej przez PES znalazły się również pytania dotyczące osób, jakie zatrudniają badane instytucje. Przedstawiono zestawienia ogólne dotyczące liczby zatrudnianych osób w różnych kategoriach oraz średnie. 31

32 Wszystkie dane uśrednione zostały przedstawione dla wszystkich danego typu PES oraz wszystkich danego typu PES, które zatrudniają daną grupę osób. Poniższa tabela prezentuje dane zbiorcze na temat osób zatrudnionych na różne typy umów oraz z różnych kategorii ze wszystkich zbadanych podmiotów ekonomii społecznej. Szczegóły przedstawiono w dalszej części podrozdziału. Tabela 9: Liczba zatrudnionych w PES pod względem typu umowy i kategorii Rodzaj podpisanej umowy CIS KIS NGO Spółdzielnia inwalidów Spółdzielnia pracy Spółdzielnia socjalna WTZ ZAZ Łącznie Umowa o pracę na pełny etat Umowa o pracę na niepełny etat Umowy cywilnoprawne Inna forma umowy W tym osoby zatrudnione na potrzeby zarządzania/administra cji W tym osoby długotrwale bezrobotne - ogółem W tym osoby długotrwale bezrobotne - kobiety W tym osoby niepełnosprawne - ogółem W tym osoby niepełnosprawne - kobiety W tym byli klienci pomocy społecznej - ogółem W tym byli klienci pomocy społecznej - kobiety W badanych podmiotach zatrudnionych jest łącznie 2567 osób. W przypadku warsztatów terapii zajęciowej, KIS, organizacjach pozarządowych, spółdzielniach pracy oraz spółdzielniach socjalnych najwięcej osób zatrudnionych jest na umowę o pracę na pełen etat, w CIS na podstawie innych umów, natomiast w ZAZ na niepełny etat. Poniższy wykres przedstawia liczbę osób zatrudnionych w badanych podmiotach na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze. 32

33 Wykres 28: Osoby pracujące na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze godzin (N=179, %) Łącznie badane instytucje w pełnym wymiarze godzin na podstawie umowy o pracę zatrudniają 1357 osób. Średnio jest to 8 osób. Poniżej zaprezentowano średnią liczbę zatrudnionych w ramach umów o pracę na cały etat w zależności od typu PES. Tabela 29: Osoby pracujące na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze godzin a typ PES - średnie 33

34 Przeciętna liczba pracowników zatrudnionych na cały etat jest największa w przypadku spółdzielni inwalidów i niewidomych. Najmniejsza zaś w przypadku KIS. Średnie dla danego typu ogółem, a średnie dla podmiotów danego typu, które zatrudniają pracowników w pełnym wymiarze godzin są zróżnicowane jedynie w przypadku organizacji pozarządowych oraz spółdzielni socjalnych i pracy. Liczba osób, jaka jest zatrudniona na niepełny etat w PES przedstawiona została szczegółowo w poniższym zestawieniu. Wykres 30: Osoby pracujące na podstawie umowy o pracę w niepełnym wymiarze godzin (N=179, %) Wszystkie badane podmioty zatrudniają łącznie 515 osób w niepełnym wymiarze czasu. Średnio na jeden podmiot przypadają 3 osoby. Średnia liczba pracowników zatrudnionych na część etatu w zależności od charakteru badanej instytucji przedstawiona została poniżej. 34

35 Wykres 31: Osoby pracujące na podstawie umowy o pracę w niepełnym wymiarze godzin a typ PES średnie Największą średnią ilość zatrudnionych w niepełnym wymiarze osób zadeklarowały zakłady aktywności zawodowej. Wynosi ona 48. Natomiast najniższa średnia zatrudnionych na ten rodzaj umowy o pracy występuje w przypadku klubów integracji społecznej. Największe zróżnicowanie pomiędzy ogółem podmiotów danego typu a ogółem podmiotów danego typu zatrudniających na niepełny etat ma miejsce w przypadku wszystkich spółdzielni oraz organizacji pozarządowych. Respondentów zapytano również o liczbę osób, jaka pracuje w ich instytucji na podstawie umów cywilno-prawnych. 35

36 Wykres 32: Osoby pracujące na podstawie umowy o dzieło lub zlecenie w niepełnym wymiarze godzin (N=179, %) Na podstawie umów cywilno-prawnych łącznie zatrudnionych w PES jest 429 osób. Średnia wynosi zaś 2 osoby. Podmioty ekonomii społecznej najczęściej zatrudniają do 2 osób na podstawie umów cywilno-prawnych. W dalszej części przedstawiono średnie dotyczące zatrudnienia na umowy zlecenie lub umowy o dzieło w zależności od typu PES. Wykres 33: Osoby pracujące na podstawie umowy o dzieło lub zlecenie w niepełnym wymiarze godzin a typ PES - średnie 36

37 Średnio najmniejszą liczbę osób na umowy cywilno-prawne zatrudniają spółdzielnie socjalne, spółdzielnie pracy, KIS oraz NGO. Przeciętny WTZ nie zatrudnia w ogóle pracowników w takiej formie. Największa liczba osób zatrudnionych średnio na tego rodzaju umowę występuje w przypadku spółdzielni inwalidów i niewidomych i w przypadku podmiotów, które mają w swojej kadrze tego typu pracowników wynosi ona 10. Badanych zapytano również o liczbę pracowników zatrudnianą w innych formach niż powyżej przedstawione. Wykres 34: Osoby pracujące na podstawie innych rodzajów umów (N=179, %) Średnia osób zatrudnianych w badanych placówkach na podstawie innych umów w zależności od typu PES jest zróżnicowana. Wykres 35: Osoby pracujące na podstawie innych rodzajów umów a typ PES - średnie 37

38 Jak pokazują wyniki badań, na umowy innego rodzaju niż umowy o pracę lub umowy cywilno-prawne zatrudniają swoich pracowników najczęściej centra integracji społecznej średnia ogółem wynosi 48 pracowników. Z innych rozwiązań co do formy zatrudnienia korzysta także część podmiotów z sektora NGO. Spółdzielnie inwalidów oraz ZAZ nie zatrudniają pracowników na inne typy umów. Przedmiotem zainteresowania była także liczba osób zatrudniona na potrzeby administracji i zarządzania instytucją. Jak wynika z otrzymanych danych, na potrzeby administracyjne podmioty ekonomii społecznej zatrudniają najczęściej do 2 osób. Łącznie liczba pracujących w PES na stanowiskach związanych z administracją i zarządzaniem wynosi 327 osób. 55 instytucji zadeklarowało, iż nie zatrudnia pracowników w tym zakresie. Wykres 36: Osoby pracujące na potrzeby administracji/zarządzania instytucją (N=179, %) Średnia osób zatrudnionych na potrzeby zarządzania i administracją w zależności od typu instytucji przedstawia się następująco: 38

39 Wykres 37: Osoby pracujące na potrzeby administracji/zarządzania instytucją a typ PES średnie Przeciętnie najwięcej pracowników związanych z zarządzaniem i administracją objętych badaniem placówek zatrudniają ZAZ 7 osób, spółdzielnia pracy 6 osób i spółdzielnia niewidomych i inwalidów 5 osób. Najmniejsza średnią liczbę osób na potrzeby administracyjne zatrudniają organizacje pozarządowe i spółdzielnie socjalne. Zatrudnienie w podmiotach ekonomii społecznej, które objęto badaniem zostało przeanalizowane również pod względem zatrudnienia szczególnych grup, takich jak osoby wcześniej długotrwale bezrobotne, osoby niepełnosprawne, byli klienci pomocy społecznej. W każdej grupie poproszono również o wskazanie liczby kobiet. Zatrudnienie osób będących wcześniej długotrwale bezrobotnymi przedstawiono poniżej. 39

40 Wykres 38: Liczba osób będących wcześniej długotrwale bezrobotnymi pracujących w PES (N=179, %) Najwięcej podmiotów nie zatrudnia wcale lub zatrudnia do 2 osób, które wcześniej były długotrwale bezrobotne. Każdy podmiot zatrudnia średnio jedną taką kobietę. Łącznie PES zatrudniają 266 osób wcześniej długotrwale bezrobotnych, średnio jest to 1 pracownik. Poniżej zaprezentowano średnią liczbę pracowników będących wcześniej osobami o statusie długotrwale bezrobotnego w zależności od typu badanej jednostki. Wykres 39: Liczba osób będących wcześniej długotrwale bezrobotnymi pracujących w PES a typ podmiotu - średnie 40

41 Badane KIS nie zatrudniają osób długotrwale bezrobotnych. Natomiast największa średnia liczba takich osób pracuje w zakładach aktywności zawodowej. Wśród pracowników, którzy byli wcześniej długotrwale bezrobotni jest łącznie 160 kobiet. Poniżej zaprezentowano przeciętną liczbę zatrudnionych długotrwale bezrobotnych kobiet w zależności od typu placówki. Wykres 40: Liczba kobiet będących wcześniej długotrwale bezrobotnymi pracujących w PES a typ podmiotu - średnie Średnio najwięcej kobiet, które były wcześniej długotrwale bezrobotne, zatrudniają obecnie zakłady aktywności zawodowej. Z kolei KIS zadeklarowały brak zatrudnionych kobiet, ponieważ w ogóle nie zatrudniają długotrwale bezrobotnych. Respondentów zapytano także o zatrudnienie osób niepełnosprawnych. Wyniki w tym zakresie zaprezentowano poniżej. 41

42 Wykres 41: Liczba osób niepełnosprawnych pracujących w PES (N=179, %) W większości badanych podmiotów liczba osób z orzeczeniem o niepełnosprawności wynosi od 0-2. Łącznie pracownikami PES są osoby niepełnosprawne w liczbie 503. Średnia wynosi 3 pracowników. Wykres 42: Liczba osób niepełnosprawnych pracujących w PES a typ podmiotu - średnie 42

43 Największą przeciętną liczbę osób niepełnosprawnych zatrudniają zakłady aktywności zawodowej 47 oraz spółdzielnie inwalidów i niewidomych 45. Najmniej średnia liczba zatrudnionych niepełnosprawnych wynosi natomiast w przypadku klubów integracji społecznej. Badane placówki zadeklarowały zatrudnienie łącznie 282 kobiet posiadających orzeczenie o niepełnosprawności. Zatrudnienie niepełnosprawnych kobiet w zależności od typu PES przedstawiono poniżej. Wykres 43: Liczba kobiet niepełnosprawnych pracujących w PES a typ podmiotu - średnie Najwięcej kobiet z orzeczeniem o niepełnosprawności zatrudniają spółdzielnie inwalidów i niewidomych oraz zakłady aktywności zawodowej średnio liczba ta wynosi 26 kobiet. Żaden KIS nie zatrudnia niepełnosprawnych pań. 43

44 społecznej. Wśród pracowników podmiotów ekonomii społecznej są również byli klienci pomocy Wykres 44: Liczba osób - byłych klientów pomocy społecznej - pracujących w PES (N=179, %) W zależności od typów PES średnia liczba takich osób jest zróżnicowana. Wykres 45: Liczba osób będących wcześniej klientami pomocy społecznej zatrudnionych w PES a typ podmiotu - średnie 44

45 Jak pokazują wyniki badań, występuje zróżnicowanie między podmiotami danego typu ogółem, a podmiotami danego typu zatrudniającymi byłych klientów pomocy społecznej w zakresie średniej liczby takich osób. Najwięcej byłych klientów pomocy społecznej zatrudniają badane CIS, ZAZ oraz spółdzielnie socjalne. KIS oraz spółdzielnie inwalidów zadeklarowały brak osób z tej kategorii wśród własnych pracowników. Wśród zatrudnionych byłych klientów pomocy społecznej jest 76 kobiet. Ich średnią liczbę w zależności od typu podmiotu zaprezentowano na poniższym wykresie. Wykres 46: Liczba kobiet będących wcześniej klientami pomocy społecznej zatrudnionych w PES a typ podmiotu - średnie Analizując średnią liczbę kobiet korzystających wcześniej z usług pomocy społecznej, a obecnie zatrudnionych w PES pod kątem typu badanego podmiotu widzimy, że w organizacjach pozarządowych, KIS oraz spółdzielniach inwalidów i niewidomych nie pracuje żadna kobieta. Największa średnia liczba takich pracownic zatrudniona jest przez CIS, spółdzielnie pracy oraz ZAZ. 45

46 Blok pytań do CIS/KIS/WTZ Centra integracji społecznej, kluby integracji społecznej oraz warsztaty terapii zajęciowej zostały zbadane pod kątem prowadzonych zajęć i ich uczestników w 2012 roku. Poniższa tabela przedstawia zestawienie osób biorących udział w zajęciach wyżej wymienionych podmiotów w 2012 roku pod względem kategorii uczestnictwa oraz kategorii sytuacji na rynku pracy po zakończeniu zajęć. W dalszej części rozdziału dokładnie omówiono dane zawarte poniżej oraz przedstawiono dane uśrednione. Tabela 10: Liczba uczestników zajęć CIS, KIS i WTZ w 2012 roku pod kątem statusu uczestnictwa i sytuacji na rynku pracy Kategoria uczestnika (2012 rok) CIS KIS WTZ Łącznie Uczestniczyli w prowadzonych przez podmiot zajęciach - ogółem Uczestniczyli w prowadzonych przez podmiot zajęciach - kobiety Rozpoczęli udział w prowadzonych zajęciach - ogółem Rozpoczęli udział w prowadzonych zajęciach - kobiety Zakończyli udział w prowadzonych zajęciach - ogółem Zakończyli udział w prowadzonych zajęciach - kobiety Wśród osób, które zakończyły zajęcia: Podjęli pracę na otwartym rynku - ogólnie Podjęli pracę na otwartym rynku - kobiety Podjęli zatrudnienie wspierane - ogólnie Podjęli zatrudnienie wspierane - kobiety Podjęli zatrudnienie subsydiowane - ogólnie Podjęli zatrudnienie subsydiowane - kobiety Uczą się lub studiują - ogólnie Uczą się lub studiują - kobiety Pozostają nieaktywni zawodowo - ogólnie Pozostają nieaktywni zawodowo - kobiety Pozostali klientami pomocy społecznej - ogólnie Pozostali klientami pomocy społecznej - kobiety Wyniki badań pokazują, że w zajęciach prowadzonych przez CIS brały udział 52 osoby, w przypadku poszczególnych KIS było to 35, 60 i 187 osób, natomiast w każdych zajęciach w ramach 30 WTZ brało udział od osób, łącznie 796 osób. Średnio 27 uczestników wszystkich zajęć to kobiety. Łącznie udział w zajęciach organizowanych przez te trzy rodzaje podmiotów w 2012 roku wzięło 1361 osób, w tym 641 kobiet. 46

47 Wykres 47: Średnia liczba uczestników w prowadzonych w 2012 roku zajęciach a typ PES Poniższy wykres obrazuje średnią liczbę kobiet, które w 2012 roku brały udział w zajęciach prowadzonych przez poszczególne podmioty ekonomii społecznej. Wykres 48: Średnia liczba kobiet, które w 2012 roku uczestniczyły w prowadzonych zajęciach a typ PES W 2012 roku zajęcia w ramach jednego CIS rozpoczęło 37 osób, w ramach KIS 121, 20 i 192, natomiast w ramach 24 WTZ łącznie 241 osób, od 1 do 40 uczestników w każdym. Średnio w każdym podmiocie uczestnictwo w zajęciach rozpoczęło 37 osób. W każdym podmiocie były to średnio 22 kobiety. Łączna liczba osób, które rozpoczęły udział w zajęciach wyniosła 630, w tym 301 kobiet. 47

48 Wykres 49: Średnia liczba uczestników, którzy rozpoczęli w 2012 roku udział w zajęciach a typ PES Największa liczba osób rozpoczęła udział w zajęciach w ramach klubów integracji społecznej. Średnia wyniosła dla tego podmiotu 89 osób. Poniżej zaprezentowano jak rozkładała się średnia liczba kobiet, które rozpoczęły udział w zajęciach w zależności od rodzaju podmiotu. Wykres 50: Średnia liczba kobiet, które w 2012 roku rozpoczęły udział w prowadzonych zajęciach a typ PES Również w tym przypadku największa średnia liczba uczestniczek rozpoczęła udział w aktywnościach prowadzonych przez KIS. W ramach CIS w 2012 roku zakończyło udział w zajęciach 16 osób, w ramach KIS było to 10, 20 i 166 uczestników, natomiast w ramach 22 WTZ było to od 1 do 8 osób w 18 przypadkach oraz od uczestników w 4 przypadkach. Średnio w ramach każdego 48

49 podmiotu udział w zajęciach zakończyło 25 osób. W każdym podmiocie było to średnio 15 kobiet. Łącznie we wszystkich trzech rodzajach podmiotach w 2012 roku zajęcia zakończyło 388 osób, w tym 203 to kobiety. Wykres 51: Średnia liczba uczestników, którzy w 2012 roku zakończyli zajęcia a typ podmiotu Średnia liczba kobiet, które w 2012 roku zakończyły uczestnictwo w zajęciach organizowanych przez PES prezentuje się następująco: Wykres 52: Średnia kobiet, które w 2012 roku zakończyły zajęcia a typ PES Także w przypadku uczestniczek, które zakończyły udział w zajęciach w 2012 roku największa średnia liczba osób to uczestniczki klubów integracji społecznej. W ramach zarówno WTZ jak i ZAZ zajęcia ukończyły średnio 2 kobiety w każdym z tych podmiotów. 49

50 W odniesieniu do uczestników, którzy zakończyli swój udział w zajęciach w 2012 roku, starano się ustalić jaka jest ich obecna sytuacja zawodowa. Łącznie 27 osób, w tym 10 kobiet podjęło zatrudnienie na otwartym rynku pracy. Poniższy wykres prezentuje średnią liczbę osób, które zakończyły udział w ramach zajęć CIS, KIS lub WTZ i podjęły zatrudnienie na otwartym rynku pracy. Wykres 53: Średnia osób, które w 2012 roku zakończyły udział w zajęciach i podjęły zatrudnienie na otwartym rynku a typ PES Jak pokazują wyniki badań, średnio 5 uczestników, którzy opuścili KIS w zeszłym roku podjęło zatrudnienie na wolnym rynku, natomiast w przypadku CIS były to 2 osoby. Żaden z uczestników, którzy ukończyli zajęcia w ramach WTZ nie podjął tego typu zatrudnienia. W ramach KIS były to średnio 2 kobiety, a w ramach CIS jedna. Zatrudnienie wspierane podjęło 5 osób, w tym 2 kobiety i osoby te uczestniczyły wcześniej w zajęciach KIS. Ponadto dwóch byłych uczestników zajęć CIS i jeden uczestnik WTZ otrzymali zatrudnienie subsydiowane, wśród niech nie było kobiet. Łącznie było to 5 osób, w tym dwie uczestniczki KIS. Cztery osoby, w tym trzy kobiety aktualnie uczą się lub studiują. Są to 3 osoby, które zakończyły udział w zajęciach KIS oraz jedna w ramach WTZ. Wśród podopiecznych, którzy uczestniczyli w zajęciach CIS, KIS lub WTZ i zakończyli swój udział w nich 124 osoby, w tym 66 kobiet obecnie jest nieaktywnych zawodowo. Poniższy wykres prezentuje, jaka jest liczba osób, które opuściły PES w 2012 roku i pozostaje nieaktywna zawodowo. 50

51 Wykres 54: Liczba osób, które w 2012 roku zakończyły udział w zajęciach i pozostają nieaktywne zawodowo (N: CIS 4, KIS 3, WTZ 30) W przypadku CIS i KIS osoby pozostające nieaktywne zawodowo to nieliczne przypadki. W 40% WTZ także brak byłych uczestników, którzy obecnie nie są aktywni na rynku pracy. Jednak w pozostałych przypadkach liczba ta jest zróżnicowana od jednej do nawet 40 osób w poszczególnych placówkach. W każdym WTZ są to średnio 4 osoby w tym średnio 2 kobiety. Jak pokazują wyniki badania 55 byłych uczestników zajęć aktualnie korzysta z usług pomocy społecznej. W grupie tej jest 26 kobiet, które pozostają klientkami pomocy społecznej. Poniższy wykres przedstawia liczbę aktualnie korzystających z pomocy społecznej osób, które w 2012 roku zakończyły udział w zajęciach organizowanych przez CIS, KIS lub WTZ. 51

52 Wykres 55: Liczba osób, które w 2012 roku zakończyły udział w zajęciach i pozostają klientami pomocy społecznej (N: CIS 4, KIS 3, WTZ 30) W ramach CIS i KIS po 4 uczestników, w tym po 3 kobiety, aktualnie pozostają klientami pomocy społecznej. Liczba osób, które zakończyły zajęcia w ramach WTZ i nadal korzystają ze świadczeń i usług oferowanych w ramach pomocy społecznej wynosi od trzech do 12, łącznie jest wśród nich 20 kobiet. W 60% przypadków, wśród byłych uczestników zajęć WTZ nie ma takich osób. Osoby, które zakończyły udział w zajęciach w ramach WTZ, CIS lub KIS w 2012 roku zostały również przeanalizowane pod kątem podziału na 3 grupy: długotrwale bezrobotni, niepełnosprawni oraz byli klienci pomocy społecznej. Łącznie w zajęciach w 2012 roku udział zakończyły 123 osoby, z czego 72 to kobiety. Poniższy wykres obrazuje liczbę osób wcześniej długotrwale bezrobotnych, które w 2012 roku zakończyły udział w zajęciach w trzech typach podmiotów. 52

53 Wykres 56: Liczba osób wcześniej długotrwale bezrobotnych, które w 2012 roku zakończyły udział w zajęciach a typ PES (N: CIS 4, KIS 3, WTZ 30) Najwięcej takich osób brało udział i zakończyło zajęcia w ramach klubów integracji społecznej. Średnio w ramach każdego KIS było to 32 osoby, natomiast w przypadku CIS średnia wynosi 4 osoby. Średnia kobiet w tej kategorii wynosi odpowiednio 20 i 2. Łącznie w zajęciach prowadzonych przez WTZ, CIS i KIS udział w 2012 roku wzięło 215 osób, a wśród nich były 82 osoby posiadające orzeczenie. Liczebności pod względem zakończenia udziału w podziale na poszczególne PES przedstawiono poniżej. Wykres 57: Liczba osób niepełnosprawnych, które w 2012 roku zakończyły udział w zajęciach a typ PES (N: CIS 4, KIS 3, WTZ 30) 53

54 Najwięcej osób niepełnosprawnych zakończyło swój udział w ramach zajęć organizowanych i prowadzonych przez warsztaty terapii zajęciowej. Było to średnio 6 osób na jedna placówkę w tym 2 kobiety. Najmniej takich osób zakończyło udział w ramach zajęć CIS. W 2012 roku zajęcia ukończyło 265 osób, które wcześniej korzystały z pomocy społecznej, w tym 152 to kobiety. Poniżej przedstawiono liczebność tej grupy w podziale na typy podmiotów ekonomii społecznej. Wykres 58: Liczba byłych klientów pomocy społecznej, którzy w 2012 roku zakończyli udział w zajęciach a typ PES (N: CIS 4, KIS 3, WTZ 30) Wśród uczestników zajęć WTZ i CIS, którzy w 2012 roku zakończyli w nich swój udział, nieznaczna liczba osób była wcześniej klientami pomocy społecznej. Natomiast w przypadku KIS były to łącznie 212 osób, średnio natomiast 71 w tym 44 to kobiety. Blok pytań do ZAZ Jeden z bloków pytań dotyczył jedynie zakładów aktywności zawodowej i ich niepełnosprawnych pracowników, którzy opuścili w 2012 roku ten rodzaj placówki. Średnio były to 3 osoby. 54

55 Wykres 59: Liczba niepełnosprawnych, którzy w 2012 roku opuścili ZAZ (N=3) Badaniem objęto trzy Zakłady Aktywności Zawodowej. W 2012 roku dwa opuściły odpowiednio dwie i pięć osób niepełnosprawnych. W obu przypadkach jedną z nich była kobieta. Wykres 60: Aktualny status osób niepełnosprawnych, które w 2012 roku opuściły ZAZ (N=3) Wśród 7 osób, które opuściły ZAZ, pracę na otwartym rynku podjęły 3 osoby, w tym jedna kobieta. Żaden z podopiecznych nie został objęty zatrudnieniem subsydiowanym czy wspieranym, a także nie uczy się ani nie studiuje. 4 osoby, w tym jedna kobieta, pozostają nieaktywne zawodowo. Żadna z tych osób nie pozostaje natomiast klientem pomocy społecznej. 55

56 Blok pytań do CIS/KIS/ZAZ/WTZ Kolejne zagadnienie poruszane w problematyce badania dotyczy uczestnictwa w CIS, KIS, ZAZ i WTZ. Respondenci zostali zapytani o prowadzenie listy oczekujących na przyjęcie do pracy lub zajęć w ramach instytucji. Wykres 61: Prowadzenie listy oczekujących na przyjęcie do pracy lub uczestnictwo w ramach PES Wśród podmiotów ekonomii społecznej takich jak CIS, KIS, ZAZ i WTZ, 85% podmiotów prowadzi listy osób oczekujących na możliwość uczestnictwa w zajęciach. Jest 6 instytucji, które takich rejestrów nie prowadzą. Powodem jest brak potrzeby wynikający z bieżącego przyjmowania osób kierowanych z OPS lub PUP. W zależności od typu podmiotu prowadzenie rejestru oczekujących przedstawiono na poniższym wykresie. Wykres 62: Prowadzenie listy oczekujących na przyjęcie do pracy lub uczestnictwo w ramach PES a typ podmiotu (N: CIS 4, KIS 3, WTZ 30) 56

57 Żaden spośród badanych klubów integracji społecznej nie prowadzi liczby oczekujących na zajęcia. W przypadku CIS, listy takie prowadzą dwie placówki, a także prawie wszystkie WTZ. Wykres 63: Liczba osób widniejących na listach oczekujących a typ PES (N: CIS 4, WTZ 30, ZAZ 3) Jak pokazują wyniki badania, najwięcej osób, które oczekują na przyjęcie do placówki jest w zakładach aktywności zawodowej. Poniżej zaprezentowano liczbę osób oczekujących na przyjęcie do pracy/uczestnictwo w ramach różnego typu placówek. Wykres 64: Średnia liczba osób oczekujących na przyjęcie do placówki a typ PES (N: CIS 2, WTZ 29, ZAZ 3) 57

58 Łącznie na przyjęcie oczekuje 380 osób, w tym 158 to kobiety, najwięcej w ramach ZAZ. W zależności od typu podmiotu ekonomii społecznej średnia osób, które widnieją na listach oczekujących jest różna. Wykres 65: Średnia liczba osób oczekujących na przyjęcie do placówki a typ PES Średnio najwięcej uczestników oczekuje na możliwość przyjęcia do pracy w zakładach aktywności zawodowej. W przypadku CIS, listy takie prowadzą dwie placówki. W jednym przypadku brak danych na temat liczby osób oczekujących, natomiast w drugim na przyjęcie do uczestnictwa na zajęciach w ramach instytucji oczekuje 9 osób, w tym 6 kobiet. Spośród zbadanych ZAZ rejestry oczekujących prowadzą trzy zakłady. W jednym przypadku lista liczy 15, w drugim 60 osób, zaś w trzecim 131. Wśród osób oczekujących jest od kobiet. Jeśli zaś chodzi o warsztaty terapii zajęciowej, to w 29 na 30 przypadków prowadzone są rejestry oczekujących. Jest na nich od 1 do 20 osób, najczęściej są to dwie osoby. Średnia wynosi natomiast 6. Wśród oczekujących od 1 do 12 osób stanowią kobiety. Średnio są to 3 kobiety na liście, a najczęściej wskazywano na jedną lub dwie. Przedstawiciele podmiotów zostali również poproszeni o określenie czasu oczekiwania uczestnika na możliwość pracy lub udziału w zajęciach. 58

59 Wykres 66: Przeciętny czas oczekiwania na przyjęcie do PES W przypadku podmiotów prowadzących listy oczekujących na przyjęcie, średni czas oczekiwania na miejsce w większości przypadków wynosi do pół roku lub od roku do 2 lat. W zależności od rodzaju podmiotu, czas ten jest różny. Wykres 67: Przeciętny czas oczekiwania na przyjęcie do PES a typ podmiotu (N: CIS 4, KIS 3, WTZ 30, ZAZ 3) Najdłuższy czas oczekiwania na przyjęcie ma miejsce w przypadku zakładów aktywności zawodowej, co z pewnością wpływa na długość list osób oczekujących. 59

60 Wszystkie podmioty, zarówno te prowadzące jak i nie prowadzące rejestrów osób oczekujących na możliwość pracy lub uczestnictwa zostały poproszone o określenie średniego czasu pobytu osoby w instytucji. Wykres 68: Średni czas pracy/uczestnictwa w ramach PES Średni czas pracy lub uczestnictwa osoby w badanej instytucji wynosi w większości przypadków ponad 5 lat. W blisko jednej trzeciej przypadków okres ten wynosi od 3 do 5 lat. Poniższy wykres prezentuje średni czas pobytu uczestnika lub pracownika w zależności od typu podmiotu, z którym jest związany. Wykres 69: Średni czas pracy/uczestnictwa w ramach PES a typ podmiotu (N: CIS 4, KIS 3, WTZ 30, ZAZ 3) 60

61 Najkrócej uczestnik przebywa w CIS (6-12 miesięcy) i KIS (rok do dwóch lat). Najdłużej zaś w warsztatach terapii zajęciowej w tym przypadku uczestnicy związani są z placówką najczęściej powyżej 5 lat oraz między 3 a 5 lat. Wyniki te uzasadniają długość oczekiwania oraz długość list oczekujących na przyjęcie do placówki. Poniższy wykres przedstawia, jak kształtują się koszty utrzymania jednej osoby w poszczególnych typach placówek. Poniższy wykres przedstawia, jak kształtują się koszty utrzymania jednej osoby w poszczególnych typach placówek. Wykres 70: Średni koszt miesięczny w zł pobytu uczestnika/pracownika w instytucji a typ podmiotu (N: CIS 4, KIS 3, WTZ 30, ZAZ 3) Najwyższe koszty uczestnictwa wskazały CIS. W 70% przypadków, koszt pobytu w WTZ wynosi od 1350 do 1380 zł. Najniższe koszty wskazali przedstawiciele KIS. Udział w rynku Przedstawiciele wszystkich objętych badaniem typów podmiotów ekonomii społecznej zostali zapytani również o udział swojej placówki w rynku. Pytania dotyczyły między innymi osiąganych dochodów, a także inwestycji i potrzeb w tym zakresie. 61

62 Wśród wszystkich badanych podmiotów, 91 odmówiło informacji na temat osiagniętych w 2012 roku przychodów. Średni przychód ogółem w przypadku pozostałych wyniósł ,56 zł. Natomiast średni przychód ze sprzedaży dóbr i usług wyniósł ,65 zł. Z tytułu sprzedaży przychodów nie zarejestrowało 87 podmiotów. Poziom osiągniętych przez poszczególne typy podmiotów łącznych przychodów prezentuje poniższy wykres. Wykres 71: Przychód PES ogółem w 2012 roku w podziale na typ podmiotu (N: CIS-4, KIS 3, NGO 74, Spółdzielnia inwalidów i niewidomych 4, Spółdzielnia pracy 10, Spółdzielnia socjalna 51, WTZ 30, ZAZ 3) Żadnych przychodów nie miały CIS i KIS. Najmniejsze przychody osiągnęły spółdzielnie socjalne, największe natomiast spółdzielnie pracy. Poniżej zaprezentowane zostały średnie przychody ogółem w zależności od typu podmiotu ekonomii społecznej. 62

63 Wykres 72: Średni przychód PES ogółem w 2012 roku w podziale na typ podmiotów (N: CIS 4, KIS 3, NGO wykazały przychód 30, ogółem 74, spółdzielnie inwalidów wykazały 2, ogółem 4, spółdzielnie pracy wykazały 7, ogółem 10, spółdzielnie socjalne wykazały 18, ogółem 51, WTZ wykazały 22, ogółem 30, ZAZ wykazały 2, ogółem 3) Największe przeciętne przychody z działalności ogółem zarejestrowały w 2012 roku spółdzielnie pracy. Średnia dla wszystkich spółdzielni wyniosła zł. Natomiast najmniejsze średnie przychody ogółem zadeklarowały spółdzielnie socjalne (ok zł). Poniżej przedstawiono średnie wartości przychodów PES osiągane z działalności opartej na sprzedaży dóbr i usług. 63

64 Wykres 73: Średni przychód PES ze sprzedaży dóbr i usług w 2012 roku w podziale na typ podmiotów (N: CIS 4, KIS 3, NGO wykazały przychód 11, ogółem 74, spółdzielnie inwalidów wykazały 1, ogółem 4, spółdzielnie pracy wykazały 7, ogółem 10, spółdzielnie socjalne wykazały 5, ogółem 51, WTZ wykazały 13, ogółem 30, ZAZ wykazały 1, ogółem 3) Jak pokazują powyższe dane, również w tym przypadku największe średnie przychody w ubiegłym roku zadeklarowały spółdzielnie pracy, a najniższe warsztaty terapii zajęciowej. Poniżej zaprezentowano informacje dotyczące inwestycji przeprowadzanych przez badane podmioty w 2012 roku. 64

65 Wykres 74: Dokonanie inwestycji przez PES w 2012 roku W większości badanych instytucji (68,16%) w 2012 roku nie były dokonywane żadne inwestycje. Poniższy wykres przedstawia odpowiedzi respondentów w zależności od reprezentowanego typu PES. Wykres 75: Dokonanie inwestycji przez PES w 2012 roku a typ PES (N: CIS-4, KIS 3, NGO 74, Spółdzielnia inwalidów i niewidomych 4, Spółdzielnia pracy 10, Spółdzielnia socjalna 51, WTZ 30, ZAZ 3) 65

66 Wszystkie ZAZ, a także większość spółdzielni pracy, CIS i KIS dokonało w 2012 roku inwestycji. Natomiast w większości przypadków organizacje pozarządowe oraz spółdzielnie inwalidów i niewidomych w ubiegłym roku nie przeprowadziły żadnych inwestycji. Różne były też źródła finansowania przeprowadzonych inwestycji, w przypadku podmiotów, które tego dokonały. Wykres 76: Źródła finansowania dokonanych przez PES inwestycji Wśród 56 jednostek, które zadeklarowały dokonanie inwestycji w 2012 roku, większość jako źródło finansowania wskazała własne środki pochodzące z działalności komercyjnej. Wśród innych środków najczęściej wskazywano pomoc pochodzącą z dotacji i projektów współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej. Zróżnicowanie źródeł finansowania w odniesieniu do typu podmiotu ekonomii społecznej obrazuje poniższy wykres. 66

67 Wykres 77: Źródła finansowania dokonanych przez PES inwestycji a typ podmiotu (N: CIS 3, KIS 1, NGO 8, spółdzielnia inwalidów 1, spółdzielnia pracy 8, spółdzielnia socjalna 19, WTZ 13, ZAZ 3) Spółdzielnie inwalidów wszystkie swoje inwestycje sfinansowały z własnych źródeł pochodzących z prowadzonej działalności komercyjnej. Podobnie jak większość spółdzielni pracy. Instytucje, które wskazały na inne środki finansowania, najczęściej otrzymywały środki w ramach konkretnych dotacji i funduszy z Unii Europejskiej. Bezzwrotne dotacje na własne inwestycje otrzymywały najczęściej CIS i ZAZ. Poniższe zestawienie przedstawia dokładne informacje na temat łącznej i średniej wartości zrealizowanych inwestycji przez poszczególne typy PES. 67

68 Tabela 11: Wartość inwestycji dokonanych przez PES w 2012 roku (N=56, zł) Typ podmiotu Łączna wartość inwestycji Średnia wartość inwestycji Centrum Integracji Społecznej (CIS) ,3 Klub Integracji Społecznej (KIS) Zakład Aktywności Zawodowej (ZAZ) ,3 Warsztat Terapii Zajęciowej (WTZ) ,923 Spółdzielnia socjalna ,37 Organizacja pozarządowa osiągająca przychody z tytułu działalności gospodarczej lub odpłatnej statutowej Spółdzielnia pracy Spółdzielnia inwalidów i niewidomych inne Średnie kwoty inwestycji w odniesieniu do typu podmiotu ekonomii społecznej przedstawiono na poniższym wykresie. Tabela 78: Średnia wartość inwestycji dokonanych przez PES w 2012 roku w zł a typ podmiotu (N: CIS 3, KIS 1, NGO 8, spółdzielnia inwalidów 1, spółdzielnia pracy 8, spółdzielnia socjalna 19, WTZ 13, ZAZ 3) Jak wynika z otrzymanych odpowiedzi respondentów, inwestycje o najwyższej wartości realizowały spółdzielnie pracy, natomiast o najniższej kluby integracji społecznej. 68

69 W dalszej części raportu przedstawiono potrzeby badanych instytucji w zakresie inwestycji niezbędnych do prawidłowego działania podmiotu. Wykres 79: Zapotrzebowanie w zakresie inwestycji potrzebnych do prawidłowego funkcjonowania a typ PES (N: CIS-4, KIS 3, NGO 74, Spółdzielnia inwalidów i niewidomych 4, Spółdzielnia pracy 10, Spółdzielnia socjalna 51, WTZ 30, ZAZ 3) Powyżej zaprezentowano rodzaje potrzeb wyrażonych przez respondentów badania w podziale na typy podmiotów. Większość potrzeb dotyczy sprzętu, maszyn oraz urządzeń, a także inwestycji dotyczących budowy, modernizacji lub rozbudowy miejsca działalności. 69

70 Najszerszy zakres potrzeb wyraziły organizacje pozarządowe, spółdzielnie socjalne oraz WTZ. W badanej grupie znalazły się także podmioty (ok. 8% ogółu), które zadeklarowały brak aktualnych potrzeb w zakresie inwestycji. Poniżej zaprezentowano zadeklarowaną wartość środków, jakie potrzebne są podmiotom działającym w sektorze ekonomii społecznej, na inwestycje niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania jednostki. Wykres 80: Ilość środków potrzebnych na inwestycje w zależności od typu PES (N: CIS 3, KIS 2, NGO 32, spółdzielnia inwalidów 4, spółdzielnia pracy 10, spółdzielnia socjalna 34, WTZ 27, ZAZ 2) Największe potrzeby wykazały organizacje pozarządowe, spółdzielnie pracy oraz ZAZ. Łącznie wynoszą one zł, natomiast średnio na jedną placówkę jest to ,51 zł. Poniższy wykres przedstawia natomiast średnie potrzeby inwestycyjne dla wszystkich podmiotów danego typu oraz dla podmiotów z danej grupy, które zgłosiły zapotrzebowanie dotyczące inwestycji niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania instytucji. 70

71 Wykres 81: Średnie zapotrzebowanie w zależności od typu PES w zakresie środków potrzebnych na inwestycje (zł) (N określiły poziom: CIS 3, KIS 2, NGO 32, spółdzielnia inwalidów 4, spółdzielnia pracy 10, spółdzielnia socjalna 34, WTZ 27, ZAZ 2) (N ogółem: CIS-4, KIS 3, NGO 74, Spółdzielnia inwalidów i niewidomych 4, Spółdzielnia pracy 10, Spółdzielnia socjalna 51, WTZ 30, ZAZ 3) Z odpowiedzi respondentów wynika, że największe potrzeby ma placówka będąca zakładem aktywności zawodowej, natomiast najmniejsze kluby integracji społecznej. Współpraca z otoczeniem Kolejny blok tematyczny pytań zadawanych respondentom podczas wywiadów obejmował współpracę badanych podmiotów ekonomii społecznej z otoczeniem. W pierwszej kolejności przedstawiciele instytucji zostali zapytani o to, czy w 2012 roku otrzymali wsparcie od administracji samorządowej gmin, powiatu lub ich jednostki organizacyjnej. 71

72 Wykres 82: Otrzymanie wsparcia od administracji samorządowej w 2012 roku Około 45% badanych jednostek otrzymało w 2012 roku wsparcie pochodzące od administracji samorządowej. Poniższy wykres przedstawia fakt otrzymania wsparcia w zależności od rodzaju podmiotu. Wykres 83: Otrzymanie wsparcia od administracji publicznej a typ PES (N: CIS-4, KIS 3, NGO 74, Spółdzielnia inwalidów i niewidomych 4, Spółdzielnia pracy 10, Spółdzielnia socjalna 51, WTZ 30, ZAZ 3) 72

73 Pomoc od jednostek administracyjnych w największym stopniu otrzymały WTZ, CIS, KIS oraz ZAZ. Wsparcie w tej formie uzyskała również ponad połowa organizacji pozarządowych prowadzących działalność gospodarczą lub odpłatna statutową w zakresie pomocy społecznej. Poniższy wykres prezentuje rodzaje wsparcia otrzymanego od administracji samorządowej przez podmioty ekonomii społecznej. Wykres 84: Rodzaj otrzymanego przez PES wsparcia Były to najczęściej dotacje w ramach wsparcia lub powierzenia realizacji zadania publicznego z obszaru pożytku publicznego oraz środki finansowe na funkcjonowanie. Wśród innych odpowiedzi najczęściej wskazywano na środki celowe przeznaczane na konkretne działania. Poniższy wykres pokazuje rodzaje otrzymanego wsparcia w zależności od typu badanego podmiotu. 73

74 Wykres 85: Rodzaj otrzymanego przez PES wsparcia (N: CIS 3, KIS 2, NGO 40, spółdzielnia inwalidów 2, spółdzielnia pracy 1, spółdzielnia socjalna 8, WTZ 23, ZAZ 2) Jak pokazują wyniki badania, najbardziej zróżnicowane formy wsparcia w 2012 roku otrzymały WTZ, CIS oraz organizacje z sektora pozarządowego. Spółdzielnie pracy oraz 74

75 inwalidów i niewidomych otrzymały wsparcie zatrudnienia z Funduszu Pracy. Większość typów placówek zadeklarowało również otrzymanie wsparcia finansowego. Respondenci zostali poproszeni o wskazanie podmiotów, z którymi współpracowali. Wyniki przedstawiono w dalszej części podrozdziału. Na początek zapytano ich o współpracę z samorządem terytorialnym. Wykres 86: Współpraca z samorządem terytorialnym w 2012roku 58,66% PES współpracowało w 2012 roku z samorządem terytorialnym. Poniższy wykres obrazuje, jak wyglądała ta współpraca w zależności od typu PES. 75

76 Wykres 87: Współpraca z samorządem terytorialnym w 2012 roku a typ PES (N: CIS-4, KIS 3, NGO 74, Spółdzielnia inwalidów i niewidomych 4, Spółdzielnia pracy 10, Spółdzielnia socjalna 51, WTZ 30, ZAZ 3) Jak pokazują wyniki badania, wszystkie badane KIS prowadziły tego typu działania. Organizacje pozarządowe, ZAZ, CIS i WTZ w większej ilości przypadków także współpracowały z tego typu jednostkami. We wszystkich typach badanych spółdzielni współpraca z samorządem terytorialnym była rzadko podejmowana. W toku badania ustalano również prowadzenie przez PES wspólnych działań z lokalnymi organizacjami pozarządowymi. 76

77 Wykres 88: Współpraca z lokalnymi organizacjami samorządowymi w 2012 roku 51,96% badanych podmiotów w 2012 roku prowadziło wspólne działania z lokalnymi organizacjami pozarządowymi. Jak wygląda kwestia współpracy z podmiotami z sektora NGO działającymi w otoczeniu badanych placówek w zależności od ich typu, zobrazowano poniżej. Wykres 89: Współpraca z lokalną organizacją pozarządową w 2012 roku a typ PES (N: CIS-4, KIS 3, NGO 74, Spółdzielnia inwalidów i niewidomych 4, Spółdzielnia pracy 10, Spółdzielnia socjalna 51, WTZ 30, ZAZ 3) Spółdzielnie inwalidów i niewidomych, ZAZ oraz większość spółdzielni pracy nie współpracuje z lokalnymi organizacjami pozarządowymi. Zbliżona liczba spółdzielni socjalnych zarówno współpracuje jak i nie prowadzi wspólnych działań z NGO. Taka sama 77

78 sytuacja ma miejsce w przypadku WTZ. Większy odsetek badanych organizacji pozarządowych współpracuje z innymi lokalnymi NGO, niż nie współpracuje. Poniższy wykres przedstawia współpracę PES z przedsiębiorcami działającymi w ich lokalnym środowisku. Wykres 90: Współpraca z lokalnymi przedsiębiorcami w 2012 roku Z lokalnymi firmami współpracowało w 2012 roku 35,20% badanych instytucji. Poniższy wykres prezentuje ogólne i w podziale na typy podmiotów podejmowanie współpracy z lokalnymi przedsiębiorcami przez PES. Wykres 91: Współpraca z lokalnymi przedsiębiorcami w 2012 roku, a typ PES (N: CIS-4, KIS 3, NGO 74, Spółdzielnia inwalidów i niewidomych 4, Spółdzielnia pracy 10, Spółdzielnia socjalna 51, WTZ 30, ZAZ 3) 78

79 Większość podmiotów, niezależnie od ich typu, przyznało, że w 2012 roku nie prowadziło wspólnych działań z firmami ze swojego otoczenia. Respondentów zapytano również o ich współpracę z osobami fizycznymi. Wykres 92: Współpraca z osobami fizycznymi w 2012roku 49,16% badanych PES współpracowało w 2012 roku z osobami fizycznymi. Pod względem typu podmiotu wyniki w tym zakresie przedstawiono poniżej. Wykres 93: Współpraca z osobami fizycznymi w 2012 roku a typ PES (N: CIS-4, KIS 3, NGO 74, Spółdzielnia inwalidów i niewidomych 4, Spółdzielnia pracy 10, Spółdzielnia socjalna 51, WTZ 30, ZAZ 3) 79

80 Częściej niż w przypadku przedsiębiorstw, podmioty z sektora ekonomii społecznej podejmują współpracę z osobami fizycznymi. Organizacje z sektora NGO świadczące usługi z zakresu pomocy społecznej częściej współpracują z takimi osobami, niż nie podejmują takiej współpracy. Spółdzielnie inwalidów i niewidomych nie zadeklarowały tego typu wspólnych działań. Ostatnim rodzajem podmiotów, o jakie zapytano badanych były inne podmioty z sektora ekonomii społecznej, które działają w otoczeniu badanych placówek. Wykres 94: Współpraca z innymi podmiotami ekonomii społecznej w 2012 roku Wśród ogółu PES jedynie niecałe 19% zadeklarowało, że w 2012 roku prowadziło wspólne działania z innymi podmiotami z sektora ekonomii społecznej. Przeanalizowano również tę współpracę pod kątem typu badanego podmiotu. 80

81 Wykres 95: Współpraca z innymi podmiotami ekonomii społecznej w 2012 roku, a typ PES (N: CIS-4, KIS 3, NGO 74, Spółdzielnia inwalidów i niewidomych 4, Spółdzielnia pracy 10, Spółdzielnia socjalna 51, WTZ 30, ZAZ 3) Badane podmioty ekonomii społecznej rzadziej współpracują z innymi PES w zakresie realizacji działań partnerskich i projektowych niż w przypadku innych wymienionych wyżej instytucji i osób. Współpracę taką zadeklarowały głównie CIS, KIS, WTZ i spółdzielnie socjalne. Współpraca ze wszystkimi z powyżej wymienionymi podmiotami została w przeważającej liczbie przypadków oceniona przez badanych przedstawicieli PES, które zadeklarowały prowadzenie różnych wspólnych działań, jako ważna lub bardzo ważna dla funkcjonowania placówki, co świadczy o dużym znaczeniu tego typu partnerstwa i wspólnych 81

82 projektów. Pojedyncze odpowiedzi wskazywały na neutralną ocenę prowadzonych wspólnych działań. Podmioty, które współpracowały z innymi podmiotami zostały poproszone o wskazanie form wspólnej działalności. Wykres 96: Formy współpracy PES z innymi podmiotami Najczęstszą formą podejmowanej współpracy była wspólna organizacja różnego typu przedsięwzięć (33% przypadków), a także działanie w ramach partnerstwa lokalnego (30% odp.). Wspólne działania i ich rodzaje w zależności od typu podmiotu przedstawiono na poniższym wykresie. 82

83 Wykres 97: Formy współpracy PES z innymi podmiotami (N: CIS 4, KIS 3, NGO 67, spółdzielnia inwalidów 2, spółdzielnia pracy 4, spółdzielnia socjalna 34, WTZ 28, ZAZ 2) Największą różnorodność wspólnych z innymi podmiotami działań zadeklarowały WTZ, spółdzielnie pracy, organizacje pozarządowe oraz CIS. Spółdzielnie inwalidów prowadzą jedynie wspólne przedsięwzięcia w formie partnerstw lokalnych. W toku badania starano się także ustalić, czy badane podmioty ekonomii społecznej należą do sieci współpracy, izby lub stowarzyszenia zrzeszających podobne podmioty. 83

84 Wykres 98: Przynależność PES do sieci współpracy, izby lub stowarzyszenia Blisko co 5 podmiot ekonomii społecznej objęty badaniem prowadzi swoje działania w ramach sieci współpracy, izby lub stowarzyszenia zrzeszającego podmioty o podobnej specyfice. Są to różnorodne stowarzyszenia, fundacje, izby gospodarcze, związki spółdzielni, pracowników i pracodawców oraz organizacje z terenu wielkopolski. Zrzeszenie lub działanie w ramach zorganizowanych struktur z podmiotami prowadzącymi działania o podobnym charakterze zróżnicowane jest w zależności od typu podmiotu z sektora ekonomii społecznej. 84

85 Wykres 99: Przynależność PES do sieci współpracy, izby lub stowarzyszenia a typ PES (N: CIS-4, KIS 3, NGO 74, Spółdzielnia inwalidów i niewidomych 4, Spółdzielnia pracy 10, Spółdzielnia socjalna 51, WTZ 30, ZAZ 3) W największym stopniu do tego typu organizacji należą ZAZ oraz spółdzielnie pracy zrzeszone w związkach pracodawców i pracowników oraz w izbach o charakterze gospodarczym. Aktywność przedstawicieli podmiotów, które zadeklarowały przynależność do sieci współpracy, izby lub stowarzyszenia, w spotkaniach tego typu instytucji przedstawia się następująco: 85

86 Wykres 100: Uczestnictwo w 2012 roku w spotkaniach sieci, stowarzyszenia lub izby Wśród podmiotów, które przynależą do tego rodzaju związku podmiotów 82% zadeklarowało, iż ich przedstawiciel brał udział w spotkaniu takiej sieci, stowarzyszenia lub izby w 2012 roku. Poniższy diagram prezentuje powody braku przynależności do związku podmiotów o podobnym charakterze działalności. Wykres 101: Przyczyna braku przynależności do sieci, izby lub stowarzyszenia Głównie wskazywano na brak środków finansowych na wejście do sieci oraz na brak zaistnienia potrzeby uczestnictwa. Motywy braku udziału w sieci, izbie lub stowarzyszeniu w zależności od typu PES przedstawiono na poniższym wykresie. 86

87 Wykres 102: Przyczyna braku przynależności do sieci, izby lub stowarzyszenia a typ PES (N: CIS 2, KIS 3, NGO 63, spółdzielnia inwalidów 3, spółdzielnia pracy 3, spółdzielnia socjalna 42, WTZ 24) Jak pokazują wyniki badania, większość spółdzielni, które nie są zrzeszone w żadnej z powyższej form z innymi podobnie działającymi podmiotami, wyraziła brak potrzeby uczestnictwa w tego typu strukturach. W przypadku wszystkich typów instytucji, często wskazywano także na brak funkcjonującej w okolicy tego typu organizacji, jako powód braku podejmowania aktywności w tym zakresie. Wsparcie dla PES W regionie Wielkopolski działają instytucje wyspecjalizowane we wspieraniu podmiotów ekonomii społecznej. Należą do nich m. in. Fundacja Pomocy Wzajemnej Barka, Stowarzyszenie na Rzecz Spółdzielni Socjalnych, Fundacja im. Królowej Polski św. Jadwigi oraz Centrum Inicjatyw Obywatelskich PISOP. Instytucje takie nazywane są Ośrodkami Wsparcia Ekonomii Społecznej. Badani przedstawiciele PES zostali zapytani o korzystanie przez ich instytucję ze wsparcia oferowanego przez takie ośrodki. 87

88 Wykres 103: Otrzymanie przez PES wsparcia od instytucji wspierających ekonomię społeczną w 2012r. Jedynie niecałe 18% badanych PES zadeklarowało, iż w 2012 roku otrzymało wsparcie od instytucji działających na terenie województwa wielkopolskiego wyspecjalizowanych we wspieraniu podmiotów ekonomii społecznej. Wsparcie to otrzymano od następujących podmiotów: Fundacja im. Królowej Polski św. Jadwigi, Fundacja Pomocy Wzajemnej Barka, Stowarzyszenie na Rzecz Spółdzielni Socjalnych, a także Centrum Inicjatyw Obywatelskich PISOP. Tabela 12: Liczba PES korzystających ze wsparcia poszczególnych OWES Nazwa OWES CIS KIS NGO Spółdzielnia Spółdzielnia inwalidów i pracy niewidomych Spółdzielnia socjalna Centrum Inicjatyw Obywatelskich PISOP Fundacja im. Królowej Polski św. Jadwigi Fundacja Pomocy Wzajemnej Barka Stowarzyszenie na Rzecz Spółdzielni Socjalnych Inne Brak odpowiedzi Korzystanie z tego typu współpracy przeanalizowano pod względem typu badanego podmiotu ekonomii społecznej. WTZ ZAZ 88

89 Wykres 104: Otrzymanie wsparcia od OWES a typ PES (N: CIS-4, KIS 3, NGO 74, Spółdzielnia inwalidów i niewidomych 4, Spółdzielnia pracy 10, Spółdzielnia socjalna 51, WTZ 30, ZAZ 3) Badane spółdzielnie pracy oraz spółdzielnie inwalidów i niewidomych w ogóle nie korzystały z pomocy oferowanej przez OWES. Natomiast w największym stopniu ze wsparcia skorzystały spółdzielnie socjalne, CIS, KIS i ZAZ. Ponadto tylko nieliczne podmioty działające w sektorze NGO skorzystały w 2012 roku z tego typu oferty wsparcia. Placówki, które zadeklarowały otrzymanie pomocy o placówek wspierających sektor ekonomii społecznej zostały zapytane o rodzaj otrzymanego wsparcia. 89

90 Wykres 105: Rodzaj otrzymanego wsparcia Otrzymane wsparcie miało w głównej mierze charakter szkoleniowo-doradczy. Poniżej przedstawiono rodzaje wsparcia a typ badanej instytucji. Wykres 106: Rodzaj otrzymanego wsparcia a typ PES (N: CIS 3, KIS -2, NGO 3, spółdzielnia socjalna 14, WTZ 7, ZAZ 3) Wszystkie badane typy podmiotów skorzystały z pomocy w zakresie szkoleń oraz doradztwa. KIS, WTZ i spółdzielnie socjalne były wspierane poprzez świadczenie usług księgowych lub finansowych. Ponadto wszystkie typy, które otrzymały pomoc od OWES oprócz zakładów aktywności zawodowej skorzystały z dotacji na rozpoczęcie działalności. 90

91 Badani przedstawiciele podmiotów, które otrzymały wsparcie od OWES, zostali poproszeni o ocenę różnych aspektów pomocy, z jakiej skorzystali. Wykres 107: Ocena różnych aspektów wsparcia od OWES Wsparcie otrzymane od instytucji niosących pomoc dla sektora ekonomii społecznej w żadnym przypadku nie zostało ocenione negatywnie. Najbardziej pozytywne opinie respondenci wyrazili w zakresie oceny sprawności obsługi oraz dostosowania pomocy do potrzeb i oczekiwań beneficjentów. Poniższe wykresy przedstawiają zróżnicowanie ocen w zależności od typu badanego podmiotu. Pierwszym ocenianym aspektem była ocena życzliwego podejścia i kultury osobistej pracowników instytucji wspierających sektor ekonomii społecznej. Wykres 108: Ocena życzliwości i kultury pracowników OWES a typ PES (N: CIS 3, KIS -2, NGO 3, spółdzielnia socjalna 14, WTZ 7, ZAZ 3) 91

92 Wszystkie oceny były pozytywne, w największym stopniu pochlebnie na temat pracowników OWES wyrazili się przedstawiciele ZAZ, KIS i CIS. Sprawność obsługi w zależności od typu podmiotu oceniona została następująco: Wykres 109: Ocena sprawności obsługi a typ instytucji (N: CIS 3, KIS -2, NGO 3, spółdzielnia socjalna 14, WTZ 7, ZAZ 3) Wszyscy przedstawiciele ZAZ i KIS ocenili ten aspekt wsparcia bardzo dobrze, natomiast w przypadku wszystkich CIS jest to ocena dobra. Większe zróżnicowanie opinii w zależności od typu PES respondenci wyrazili w ocenie nastawienia na rozwiązanie problemu, z którym badana instytucja skierowała się do ośrodka wsparcia. Wykres 110: Ocena nastawienia na rozwiązanie problemu a typ instytucji (N: CIS 3, KIS -2, NGO 3, spółdzielnia socjalna 14, WTZ 7, ZAZ 3) 92

93 W przypadku części przedstawicieli NGO, spółdzielni pracy oraz CIS pojawiły się oceny neutralne w tym zakresie. Respondentów poproszono także o wyrażenie opinii na temat dostosowania usług oferowanych przez OWES do potrzeb podmiotów, które korzystały z pomocy tych instytucji. Wykres 111: Ocena dostosowania usługi do potrzeb podmiotu a typ PES (N: CIS 3, KIS -2, NGO 3, spółdzielnia socjalna 14, WTZ 7, ZAZ 3) Odpowiedzi badanych różnicowały się od oceny bardzo dobrej do neutralnej. Wsparcie najlepiej dopasowane było do potrzeb zakładów aktywności zawodowej. Kolejnym ocenianym aspektem był profesjonalizm kadry zatrudnionej w Ośrodkach Wsparcia Ekonomii Społecznej. Wykres 112: Ocena profesjonalizmu pracowników OWES a typ PES (N: CIS 3, KIS -2, NGO 3, spółdzielnia socjalna 14, WTZ 7, ZAZ 3) 93

94 Zróżnicowanie ocen w zależności od typu objętej badaniem placówki zostało przedstawione na powyższym wykresie. Jak widzimy, większość ocen w tym zakresie również przedstawia się pozytywnie. Najbardziej usatysfakcjonowani profesjonalizmem pracowników były KIS i ZAZ. Ostatnią analizowana kwestią była ogólna merytoryczna wartość usługi pomocowej, z jakiej skorzystały placówki reprezentowane przez respondentów. Wykres 113: Ocena ogólnej wartości merytorycznej wsparcia a typ PES (N: CIS 3, KIS -2, NGO 3, spółdzielnia socjalna 14, WTZ 7, ZAZ 3) Jak wynika z analizy odpowiedzi, również w tym zakresie brak ocen negatywnych, a ponownie największy stopień zadowolenia wyraziły ZAZ oraz KIS. Ponadto, respondenci będący przedstawicielami PES objętymi wsparcie OWES zostali poproszeni o ocenę aktualnej sytuacji, gdyby nie fakt skorzystania z usług pomocowych. Wykres 114: Ocena stanu obecnej sytuacji w przypadku braku skorzystania z pomocy OWES 94

95 W 50% przypadków, podmioty ekonomii społecznej, które otrzymały pomoc od instytucji nakierowanych na wsparcie sektora ekonomii społecznej oceniły, iż ich sytuacja w przypadku braku wsparcia byłaby gorsza od obecnej. Co trzecia instytucja uważa, że ich sytuacja byłaby podobna do obecnej, czyli otrzymane wsparcie w ich przypadku nie wpłynęło w znacznym stopniu na funkcjonowanie PES. Rozkład odpowiedzi respondentów w tym zakresie w podziale na typ reprezentowanej instytucji przedstawia poniższy wykres. Wykres 115: Ocena stanu obecnej sytuacji w przypadku braku skorzystania z pomocy OWES a typ PES (N: CIS 3, KIS -2, NGO 3, spółdzielnia socjalna 14, WTZ 7, ZAZ 3) Wszystkie organizacje pozarządowe, które skorzystały ze wsparcia przyznają, że gdyby nie pomocy od OWES, ich sytuacja obecnie przedstawiałaby się gorzej niż aktualna. Jedynie wśród przedstawicieli WTZ pojawiła się opinia, że otrzymana pomoc pogorszyła sytuację placówki. Analiza pomocy uzyskanej od ośrodków wsparcia objęła także ewentualne trudności, z jakimi mogły spotkać się badane podmioty ekonomii społecznej będące beneficjentami oferowanej pomocy. 95

96 Wykres 116: Wystąpienie trudności związanych z otrzymaniem wsparcia od O-WES 75% respondentów przyznało, iż nie spotkało się z trudnościami wynikającymi ze skorzystania z usług Ośrodka Wsparcia Ekonomii Społecznej. Zróżnicowanie odpowiedzi respondentów w tym zakresie przedstawia poniższy wykres. Wykres 117: Wystąpienie trudności związanych z otrzymaniem wsparcia od OWES a typ PES (N: CIS 3, KIS -2, NGO 3, spółdzielnia socjalna 14, WTZ 7, ZAZ 3) 96

97 Brak jakichkolwiek problemów związanych z otrzymanym wsparciem zadeklarowały ZAZ, WTZ oraz KIS. Jedno z pytań zadawanych wszystkim respondentom dotyczyło planów skorzystania ze wsparcia oferowanego przez Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej w przyszłości. Wykres 118: Deklarowanie planów skorzystania z usług OWES w przyszłości Blisko 60% badanych planuje skorzystanie ze wsparcia instytucji wyspecjalizowanej we wspieraniu podmiotów ekonomii społecznej w przyszłości. Plany badanych podmiotów w zależności od typu PES przedstawiono na poniższym wykresie. 97

98 Wykres 119: Deklarowanie planów skorzystania z usług OWES w przyszłości a typ PES (N: CIS-4, KIS 3, NGO 74, Spółdzielnia inwalidów i niewidomych 4, Spółdzielnia pracy 10, Spółdzielnia socjalna 51, WTZ 30, ZAZ 3) Połowa organizacji pozarządowych, większość spółdzielni socjalnych, WTZ, CIS oraz wszystkie ZAZ i KIS planują w przyszłości skorzystanie z usług ośrodków wsparcia ekonomii społecznej. W najmniejszym stopniu zadeklarowane w tym zakresie są spółdzielnie pracy. Podmioty, które nie zadeklarowały planów zwrócenia się o pomoc do OWES zostały poproszone o wskazanie przyczyn tej decyzji. Wykres 120: Motywy braku planów związanych z korzystaniem z usług OWES 98

99 Główne przyczyny braku zamiaru zwrócenia się o wsparcie do instytucji OWES przez blisko co 3 podmiot ekonomii społecznej wynikają z braku potrzeb w tym zakresie. Powody braku planów korzystania z pomocy instytucji pomocowych w zależności od typu PES przedstawiono poniżej. Wykres 121: Motywy braku planów związanych z korzystaniem z usług OWES a typ PES (N: CIS 1, NGO 33, spółdzielnia inwalidów 1, spółdzielnia pracy 7, spółdzielnia socjalna 8, WTZ 2) Dla wszystkich CIS i połowy WTZ, które nie będą w przyszłości korzystać z usług OWES problemem jest zbyt duża odległość tego typu ośrodka. Dodatkowo dla połowy WTZ problemem są zbyt wysokie koszty takich usług. W większości przypadków, niezależnie od typów PES, głównym powodem jest brak takiej potrzeby. 99

100 Kolejnym zagadnieniem podejmowanym w przeprowadzonym badaniu było otrzymanie w 2012 roku wsparcia finansowego od innych instytucji w formie dotacji, preferencyjnych kredytów, poręczeń lub gwarancji. Wykres 122: Otrzymanie w 2012 roku wsparcia od innych instytucji instytucji. poniżej. Jedynie 14,53% badanych PES otrzymało w 2012 roku wsparcie finansowe od innych Rozkład otrzymania pomocy w zależności od charakteru podmiotu przedstawiono Wykres 123: Otrzymanie w 2012 roku wsparcia od innych instytucji a typ PES (N: CIS-4, KIS 3, NGO 74, Spółdzielnia inwalidów i niewidomych 4, Spółdzielnia pracy 10, Spółdzielnia socjalna 51, WTZ 30, ZAZ 3) 100

101 Większość badanych podmiotów w ubiegłym roku nie otrzymała żadnego wsparcia od innych niż omawiane wcześniej instytucje w postaci dotacji, preferencyjnych kredytów, poręczeń lub gwarancji. Głównymi odbiorcami wsparcia od innych podmiotów w 2012 roku były KIS i ZAZ. W najmniejszym stopniu były to natomiast spółdzielnie socjalne oraz organizacje pozarządowe. Różne były także źródła tego wsparcia. Wykres 124: Źródła otrzymanego od innych instytucji wsparcia Jak wynika z analizy danych uzyskanych od respondentów źródłami wsparcia były najczęściej dotacja administracji samorządowej oraz środki z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Poniżej zaprezentowano z jakich źródeł wsparcia skorzystały w 2012 roku poszczególne typy PES. 101

102 Wykres 125: Źródła otrzymanego od innych instytucji wsparcia a typ PES (N: CIS 2, KIS 3, NGO 4, spółdzielnia inwalidów 2, spółdzielnia pracy 3, spółdzielnia socjalna 1, WTZ 9, ZAZ 2) Z dotacji administracji samorządowych nie korzystały jedynie spółdzielnie inwalidów i niewidomych oraz spółdzielnie pracy. Oprócz CIS i KIS wszystkie badane typy podmiotów korzystały ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Spółdzielnie socjalne korzystały jedynie z dotacji uzyskanych od administracji. Poniższy schemat prezentuje oceny badanych przedstawicieli PES w zakresie dostępności poszczególnych źródeł finansowania. 102

103 Wykres 126: Ocena dostępności poszczególnych źródeł finansowania Najczęściej poszczególne rodzaje finansowania oceniane były jako średnio dostępne. Najłatwiejsze do uzyskania są według badanych dotacje ze środków samorządowych oraz dotacje z PFRON. Jedna trzecia badanych podmiotów uważa, że bezzwrotne środki są łatwo dostępne dla podmiotów z sektora ekonomii społecznej, natomiast w przypadku środków zwrotnych taką opinię wyraził co piąty badany przedstawiciel PES. W dalszej części raportu zaprezentowano jak przedstawiały się oceny dostępności poszczegółnego rodzaju źródeł finansowania prowadzonej działalności w odniesieniu do typu badanej placówki. W pierwszej kolejności przeanalizowano dotacje ze środków samorządowych. Dokładne opinie respondentów obrazuje poniższy wykres. 103

104 Wykres 127: Ocena dostępności dotacji ze środków samorządowych w zależności od typu PES (N: CIS- 4, KIS 3, NGO 74, Spółdzielnia inwalidów i niewidomych 4, Spółdzielnia pracy 10, Spółdzielnia socjalna 51, WTZ 30, ZAZ 3) Spółdzielnie inwalidów oraz spółdzielnie pracy, a także CIS w większości przypadków oceniają bardziej negatywnie dostępność dotacji ze środków samorządowych na działalność ich placówek. Z kolei wśród spółdzielni socjalnych przeważa opinia, iż tego typu finansowanie jest dostępne. Kolejny wykres przedstawia ocenę dostępności dotacji pochodzących ze środków Unii Europejskiej. 104

105 Wykres 128: Ocena dostępności dotacji z Funduszy UE w zależności od typu PES (N: CIS-4, KIS 3, NGO 74, Spółdzielnia inwalidów i niewidomych 4, Spółdzielnia pracy 10, Spółdzielnia socjalna 51, WTZ 30, ZAZ 3) Jak wynika z odpowiedzi respondentów Fundusze Unijne postrzegane są jako najmniej dostępne przez przedstawicieli podmiotów takich jak zakłady aktywności zawodowej, centra integracji społecznej oraz spółdzielnie inwalidów i niewidomych. Natomiast pozytywne oceny w tym zakresie przedstawiła ponad połowa spółdzielni socjalnych oraz co trzecia organizacja pozarządowa. Dostępność dotacji z Funduszu Inicjatyw Obywatelskich w zależności od typu PES przedstawia się następująco: 105

106 Wykres 129: Ocena dostępności dotacji FIO w zależności od typu PES (N: CIS-4, KIS 3, NGO 74, Spółdzielnia inwalidów i niewidomych 4, Spółdzielnia pracy 10, Spółdzielnia socjalna 51, WTZ 30, ZAZ 3) Odpowiedzi badanych pokazują, iż duża część podmiotów nie korzysta z tego typu dotacji, wskazuje na to duży odsetek odpowiedzi nie wiem/trudno powiedzieć, brak odpowiedzi oraz nie dotyczy. Około 45% przedstawicieli spółdzielni socjalnych uważa, że korzystanie z dotacji z funduszy FIO jest łatwe. Z kolei przedstawiciele NGO w większości przypadków ocenili dostęp jako średni. Poniższy wykres przedstawia jak kształtują się oceny dostęności do środków Funduszu Pracy ze względu na typ podmiotu ekonomii społecznej objęty badaniem. 106

107 Wykres 130: Ocena dostępności dotacji z Funduszu Pracy w zależności od typu PES (N: CIS-4, KIS 3, NGO 74, Spółdzielnia inwalidów i niewidomych 4, Spółdzielnia pracy 10, Spółdzielnia socjalna 51, WTZ 30, ZAZ 3) Większość ZAZ oraz spółdzielni pracy oceniło tę formę wsparcia finansowego jako niedostępną. Natomiast połowa CIS oraz ponad połowa spółdzielni socjalnych nie dostrzega problemów związanych z dotarciem do tego typu środków finansowych. Dostępność środków z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych oceniono następująco: 107

108 Wykres 131: Ocena dostępności dotacji z PFRON w zależności od typu PES (N: CIS-4, KIS 3, NGO 74, Spółdzielnia inwalidów i niewidomych 4, Spółdzielnia pracy 10, Spółdzielnia socjalna 51, WTZ 30, ZAZ 3) Wszystkie spółdzielnie inwalidów i niewidomych, a także większość warsztatów terapii zajęciowej oraz większość ZAZ ma łatwy dostęp do środków pochodzących z PFRON. Dla połowy badanych spółdzielni pracy środki tego typu są niedosptępne. Większość KIS i CIS nie korzysta z tego rodzaju wsparcia. Ocena możliwości otrzymania środków rządowych przez poszcególne typy podmiotów przedstawiona została poniżej. 108

109 Wykres 132: Ocena dostępności dotacji ze środków rządowych w zależności od typu PES (N: CIS-4, KIS 3, NGO 74, Spółdzielnia inwalidów i niewidomych 4, Spółdzielnia pracy 10, Spółdzielnia socjalna 51, WTZ 30, ZAZ 3) Około połowa badanych spółdzielni socjalnych, organizacji pozarządowych oraz spółdzielni inwalidów i niewidomych i spółdzielni pray przyznała, że środki tego rodzaja są w ich przypadku niedostępne. Najlepiej łatwość dotarcia do dotacji rządowych oceniły spółdzielnie socjalne. Kolejnym śródłem finansowania działań ocenianym przez respondentów badania podmiotów ekonomii społecznej były poręczenia. 109

110 Wykres 133: Ocena dostępności poręczeń w zależności od typu PES (N: CIS-4, KIS 3, NGO 74, Spółdzielnia inwalidów i niewidomych 4, Spółdzielnia pracy 10, Spółdzielnia socjalna 51, WTZ 30, ZAZ 3) Większość podmiotów, niezależnie od typu nie korzysta z tego rodzaju finansowania lub ocenia je jako niedostępne dla swojego podmiotu. Jedynie niewielki odsetek badanych spółdzielni socjalnych (3,92%) określił łatwość dotarcia do tego typu środków na poziomie bardzo łatwo dostępne. 110

111 W dalszej koleności przeanalizowano ocenę dostępności kredytów dla różnego typu PES. Wykres 134: Ocena dostępności kredytów w zależności od typu PES (N: CIS-4, KIS 3, NGO 74, Spółdzielnia inwalidów i niewidomych 4, Spółdzielnia pracy 10, Spółdzielnia socjalna 51, WTZ 30, ZAZ 3) Jak wynika z powyższego wykresu, również w tym przypadku respondenci oceniają nisko dostępność środków finansowych w postaci kredytu lub ich odpowiedzi wskazują na brak korzystania z tego typu źródeł. Środki w tej postaci sa dostępne według połowy spółdzielni socjalnych, a także co czwartej organizacji pozarządowej. Ostatnim omawianym źródłem finansowania instytucji były gwarancje bankowe. 111

112 Wykres 135: Ocena dostępności gwarancji bankowych w zależności od typu PES (N: CIS-4, KIS 3, NGO 74, Spółdzielnia inwalidów i niewidomych 4, Spółdzielnia pracy 10, Spółdzielnia socjalna 51, WTZ 30, ZAZ 3) Jak wynika z otrzymanych danych, w większości przypadków podmioty nie potrafiły określić dostępności tego rodzaju finansowania, a w pozostałych przypadkach możliwość skorzystania z nich oceniano negatywnie. Najlepiej dostępność oceniły spółdzielnie socjalne, natomiast najgorzej spółdzielnie pracy. Respondenci zostali również poproszeni o określenie aktualnych potrzeb w zakresie wsparcia jakiego potrzebowałaby ich placówka od instytucji wspierających, aby móc w większym stopniu oraz efektywniej rozwijać główny kierunek swojej działalności. 112

113 Wykres 136: Zapotrzebowanie na różne rodzaje wsparcia Co trzeci respondent nie potrafił określić, jakiego typu wsparcia obecnie potrzebuje jego placówka. W największym stopniu pożądane były szkolenia dla uczestników i pracowników związane z charakterem działalności PES. Zróżnicowanie odpowiedzi badanych w zależności od typu reprezentowanej placówki przedstawiono poniżej. 113

114 Wykres 137: Zapotrzebowanie na różne rodzaje wsparcia a typ PES (N: CIS-4, KIS 3, NGO 74, Spółdzielnia inwalidów i niewidomych 4, Spółdzielnia pracy 10, Spółdzielnia socjalna 51, WTZ 30, ZAZ 3) 114

115 CIS i KIS prezentują innego rodzaju potrzeby niż pozostałe typy placówek, których z kolei zakres potrzeb związanych z rozwojem prowadzonej działalności jest najszerszy i obejmuje głównie wsparcie szkoleniowe związane z charakterem prowadzonych działań. Przedstawiciele PES zostali również zapytani, czy ich placówka byłaby zainteresowana aplikowaniem o dotacje na rozwój działalności. Wykres 138: Zainteresowanie PES aplikowaniem o dotację na rozwój działalności Jak pokazują otrzymane wyniki, ponad połowa (52,52%) badanych podmiotów ekonomii społecznej wykazuje zainteresowanie w zakresie aplikowania o dotację na rozwój własnej działalności. Badane podmioty, analizowane pod względem typu, są w różnym stopniu zainteresowane pozyskiwaniem dotacji na rozwój prowadzonych obecnie działań. 115

116 Wykres 139: Zainteresowanie aplikacją o dotacje a typ PES (N: CIS-4, KIS 3, NGO 74, Spółdzielnia inwalidów i niewidomych 4, Spółdzielnia pracy 10, Spółdzielnia socjalna 51, WTZ 30, ZAZ 3) Wszystkie CIS oraz KIS, a także większość ZAZ i WTZ zainteresowane są złożeniem takich aplikacji. Spółdzielnie socjalne oraz spółdzielnie pracy w podobnym stopniu chciałyby składać aplikacje o dotacje, jak i nie są tym zainteresowane. Najmniejsze zainteresowanie występuje wśród NGO prowadzących działalność gospodarczą lub odpłatną statutową. Poniżej zaprezentowano warunki, jakie według respondentów powinny spełniać programy dotacyjne, aby zwiększyć ich dostępność dla badanych instytucji. Wykres 140: Warunki wpływające na chęć skorzystania z programów dotacyjnych 116

117 własnego. Najczęściej wskazywaną odpowiedzią było zmniejszenie lub brak konieczności wkładu Warunki, jakie powinien spełniać program dotacyjny, aby być dostępnym dla danego typu instytucji wskazane przez respondentów przedstawiono na poniższym wykresie. Wykres 141: Warunki wpływające na chęć skorzystania z programów dotacyjnych a typ PES (N: CIS-4, KIS 3, NGO 74, Spółdzielnia inwalidów i niewidomych 4, Spółdzielnia pracy 10, Spółdzielnia socjalna 51, WTZ 30, ZAZ 3) 117

118 Przedstawiciele ZAZ, a także większości spółdzielni inwalidów uważają, że aby z programu dotacyjnego skorzystała ich placówka, musi on posiadać łagodniejsze i jasne kryteria dostępu oraz wiązać się z mniejszą ilością formalności. Pozostałe placówki wskazały, że programy dotacyjne powinny być skierowane do konkretnej grupy odbiorców, która jest związana z daną placówką, a także dostosowany do odpowiedniego typu podmiotu. Zarządzanie PES Ostatnim blokiem tematycznym, jaki obejmowało badanie podmiotów ekonomii społecznej było zarządzanie placówką. W pierwszej kolejności przedstawiciele wytypowanych do badania instytucji zostali zapytani o udział pracowników w podejmowaniu kluczowych i strategicznych decyzji dotyczących działania podmiotu. Wykres 142: Uczestnictwo pracowników PES w podejmowaniu kluczowych decyzji Przedstawiciele badanych instytucji wskazali, że w blisko 64% przypadków pracownicy biorą udział w podejmowaniu kluczowych, strategicznych decyzji dotyczących działania instytucji. Stopień uczestnictwa w zależności od typu podmiotu ekonomii społecznej zaprezentowano poniżej. 118

119 Wykres 143: Uczestnictwo pracowników PES w podejmowaniu kluczowych decyzji a typ PES (N: CIS-4, KIS 3, NGO 74, Spółdzielnia inwalidów i niewidomych 4, Spółdzielnia pracy 10, Spółdzielnia socjalna 51, WTZ 30, ZAZ 3) Wszystkie badane spółdzielnie inwalidów oraz kluby integracji społecznej dają swoim pracownikom możliwość udziału w procesie decyzyjnym dotyczącym kluczowych decyzji. W pozostałych typach placówek sytuacja jest zróżnicowana, ale w każdym przeważa podobny styl zarządzania. W toku badania starano się również ustalić, czy badane podmioty posiadają spisany plan działania na co najmniej dwa kolejne lata, który zawiera postawione cele oraz wskaźniki umożliwiające weryfikację ich osiągnięcia. Wykres 144: Posiadanie spisanej strategii przez PES 119

120 Około 46% podmiotów ekonomii społecznej, które wzięły udział w badaniu posiada spisany plan działania obejmujący co najmniej dwa najbliższe lata. W zależności od typu placówki kwestia ta przedstawia się następująco: Wykres 145: Posiadanie spisanego planu działania a typ PES (N: CIS-4, KIS 3, NGO 74, Spółdzielnia inwalidów i niewidomych 4, Spółdzielnia pracy 10, Spółdzielnia socjalna 51, WTZ 30, ZAZ 3) Niemal wszystkie spółdzielnie pracy i spółdzielnie inwalidów oraz każdy KIS posiadają spisany plan działania obejmujący przynajmniej dwa najbliższe lata. Większość ZAZ oraz połowa CIS i połowa organizacji pozarządowych także posiada tego rodzaju dokument. Respondenci zostali również zapytani, czy ich placówka organizuje spotkania o charakterze strategicznym, dotyczącym najważniejszych decyzji w zakresie osiągnięć finansowych. 120

121 Wykres 146: Organizacja spotkań z pracownikami podsumowujących strategię finansową PES W ponad 80% przypadków podmioty ekonomii społecznej organizują spotkania strategiczne, dotyczące podsumowania osiągnięć finansowych instytucji oraz wyznaczające cele finansowe na rok następny. Organizowanie tego typu spotkań w zależności od charakteru podmiotu przedstawiono poniżej. Wykres 147: Organizacja spotkań z pracownikami podsumowujących strategię finansową a typ PES (N: CIS-4, KIS 3, NGO 74, Spółdzielnia inwalidów i niewidomych 4, Spółdzielnia pracy 10, Spółdzielnia socjalna 51, WTZ 30, ZAZ 3) Jak wynika z uzyskanych odpowiedzi, w najmniejszym stopniu spotkania podsumowujące osiągnięcia finansowe organizowane są przez WTZ. 121

122 Przedstawiciele podmiotów, które zadeklarowały organizację tego typu zebrań, zostali poproszeni o określenie ich częstotliwości. Wykres 148: Częstotliwość organizacji spotkań dotyczących strategii finansowej Spotkania z pracownikami tego typu organizowane są przez PES najczęściej raz w roku lub raz w ciągu półrocza. Szczegółowo, w podziale na typ PES, częstotliwość ta została przedstawiona na poniższym wykresie. Wykres 149: Częstotliwość organizacji spotkań dotyczących strategii finansowej a typ PES (N: 4, KIS 3, NGO 68, spółdzielnia inwalidów 4, spółdzielnia pracy 9, spółdzielnia socjalna 41, WTZ 15, ZAZ 2) Największa częstotliwość spotkań dotyczących osiągnięć i celów finansowych placówki ma miejsce w przypadku KIS i ZAZ. 122

123 Kolejnym obszarem zainteresowania było posiadania opracowanego na piśmie planu organizacji pracy lub podstawowych procedur działania. Wykres 150: Posiadanie przez PES spisanych regulaminów organizacji lub procedur działania W większości badanych instytucji (ok. 66%) istnieje regulamin organizacji lub opracowane procedury działania mające formę pisemną. Poniżej zaprezentowano odpowiedzi badanych w tym zakresie w podziale na typ podmiotu, który reprezentują. Wykres 151: Posiadanie przez PES spisanych regulaminów organizacji lub procedur działania (N: CIS- 4, KIS 3, NGO 74, Spółdzielnia inwalidów i niewidomych 4, Spółdzielnia pracy 10, Spółdzielnia socjalna 51, WTZ 30, ZAZ 3) 123

124 Jak wynika z otrzymanych danych, wszystkie CIS, KIS oraz ZAZ posiadają opracowane dokumenty regulujące prowadzoną działalność i organizację pracy. Podobnie jest w przypadku większości WTZ i spółdzielni pracy. W mniejszy stopniu uregulowania te dotyczą pozostałych typów placówek działających w obszarze ekonomii społecznej. Badane placówki zostały również przeanalizowane pod kątem posiadania przez przedstawicieli aktualnych informacji na temat poniesionych kosztów i przychodów z działalności podmiotu. Wykres 152: Posiadanie informacji na temat aktualnie ponoszonych kosztów i przychodach z działalności Blisko 95% respondentów zadeklarowało, że jest w posiadaniu aktualnych informacji na temat poniesionych kosztów i przychodów prowadzonej działalności. 124

125 Wykres 153: Posiadanie informacji na temat aktualnie ponoszonych kosztów i przychodach z działalności a typ PES (N: CIS-4, KIS 3, NGO 74, Spółdzielnia inwalidów i niewidomych 4, Spółdzielnia pracy 10, Spółdzielnia socjalna 51, WTZ 30, ZAZ 3) Jak pokazują otrzymane wyniki, najwięcej przypadków braku posiadania bieżących informacji na temat kosztów i przychodów swojej placówki mają przedstawiciele zakładów aktywności zawodowej oraz spółdzielni inwalidów i niewidomych. Respondenci przeprowadzonego badania zostali również poproszeni o wskazanie, w jakim stopniu zgadzają się z poszczególnymi stwierdzeniami dotyczącymi działalności podmiotów. Analiza odpowiedzi badanych pokazała, że najlepiej kondycję swojego przedsiębiorstwa ekonomii społecznej ocenia kadra zarządzająca KIS, ZAZ, CIS oraz spółdzielni pracy. Najgorzej zaś badane organizacje pozarządowe oraz spółdzielnie pracy. 125

126 Wykres 154: Ocena aktualnej kondycji przedsiębiorstwa a typ PES Poniższy wykres prezentuje ocenę relacji pomiędzy pracownikami w badanych PES. W większości przypadków nie występują problemy w kontaktach miedzy osobami zatrudnionym w tych podmiotach. Najlepiej tę sferę oceniają przedstawiciele KIS, spółdzielni socjalnych, NGO oraz CIS. 126

127 Wykres 155: Ocena relacji między pracownikami a typ PES Jak wynika z otrzymanych informacji, największe problemy w związku ze współpracą z zewnętrznymi organizacjami mają spółdzielnie pracy oraz spółdzielnie inwalidów. Najmniej trudności w tym zakresie dostrzegają przedstawiciele KIS, CIS oraz spółdzielni socjalnych. Pozostałe odpowiedzi prezentuje poniższy wykres. 127

128 Wykres 156: Ocena współpracy z organizacjami zewnętrznymi a typ PES Analiza otrzymanych wyników pokazuje, że większość badanych instytucji nie ma problemu z terminowością wywiązywania się ze swoich zobowiązań wobec klientów. Szczegóły obrazuje poniższy wykres. 128

129 Wykres 157: Ocena terminowości działania a typ PES (N: CIS-4, KIS 3, NGO 74, Spółdzielnia inwalidów i niewidomych 4, Spółdzielnia pracy 10, Spółdzielnia socjalna 51, WTZ 30, ZAZ 3) Przedstawiciele podmiotów ekonomii społecznej zostali również zapytani o uczestnictwo w 2012 roku pracowników placówki w jakichkolwiek formach podnoszenia kompetencji zawodowych. Wykres 158: Uczestnictwo pracowników PES w formach podnoszenia kwalifikacji pracowniczych w 2012 roku 129

130 W 48,60% przypadkach pracownicy instytucji objętych badaniem brali w 2012 roku udział w różnych formach szkoleniowych mających na celu podniesienie i rozwój kwalifikacji podnoszących kompetencje związane z pracą. W zależności od typu podmiotów uczestnictwo pracowników w formach podnoszenia kompetencji było zróżnicowane. Wykres 159: Uczestnictwo w formach podnoszenia kwalifikacji pracowniczych w 2012 roku a typ PES (N: CIS-4, KIS 3, NGO 74, Spółdzielnia inwalidów i niewidomych 4, Spółdzielnia pracy 10, Spółdzielnia socjalna 51, WTZ 30, ZAZ 3) Wśród pracowników poszczególnych typów podmiotów z sektora ekonomii społecznej to pracownicy ZAZ, KIS, CIS, WTZ i spółdzielni inwalidów korzystali z możliwości poszerzania kompetencji zawodowych swoich pracowników w największym stopniu w 2012 roku. W najmniejszym natomiast pracownicy organizacji pozarządowych oraz spółdzielni pracy. W szkoleniach takich brało udział od 1 do 40 pracowników PES. Średnio było to 5 zatrudnionych osób, a najczęściej z poszerzania kompetencji pracowniczych w 2012 roku skorzystało 4 pracowników. 130

131 Jednym z celów badania było także ustalenie jakiego typu wsparcia w zakresie zarządzania oraz podnoszenia kompetencji pracowników potrzebowałaby instytucja, aby mieć możliwość lepszej realizacji własnych zadań. Wykres 160: Potrzeby w zakresie form podnoszenia kwalifikacji zawodowych pracowników Źródło: Opracowanie własne ASM Co trzeci badany przedstawiciel podmiotu ekonomii społecznej nie potrafił określić zapotrzebowania na wsparcie w zakresie zarządzania oraz podnoszenia kompetencji pracowników, które są niezbędne do podniesienia efektywności realizacji własnych działań. Wśród innych podmiotów najczęściej wskazywano kursy i szkolenia związane z charakterem prowadzonej przez podmiot działalności. W zakresie oceny zapotrzebowania różnice w odpowiedziach badanych w zależności od typu podmiotu, w którym przeprowadzano wywiady, przedstawiono na poniższym wykresie. 131

132 Wykres 161: Potrzeby w zakresie form podnoszenia kwalifikacji zawodowych pracowników a typ PES (N: CIS-4, KIS 3, NGO 74, Spółdzielnia inwalidów i niewidomych 4, Spółdzielnia pracy 10, Spółdzielnia socjalna 51, WTZ 30, ZAZ 3) Połowa spółdzielni pracy zadeklarowała brak potrzeb w zakresie zarządzania oraz podnoszenia kompetencji pracowników. Pozostałe typy instytucji w różnym stopniu wyraziły różnorodne potrzeby. Najczęściej powtarzały się głosy dotyczące potrzeb w zakresie kursów i szkoleń związanych z zakresem prowadzonej działalności. 132

133 Moduł II badanie efektu netto - badanie pracowników i uczestników podmiotów ekonomii społecznej (PES) 1. Wprowadzenie Badanie efektu netto zrealizowano wśród osób, które podjęły pracę lub uczestnictwo w podmiocie ekonomii społecznej. Badanie realizowano metodą wywiadu bezpośredniego z respondentem przy użyciu ankiety papierowej - PAPI. Zostało ono poprzedzone pilotażem na próbie N=6, którego celem było sprawdzenie poprawności konstrukcji kwestionariusza oraz rozumienia pytań przez respondentów. Badanie właściwe przeprowadzono ze 150 osobami. W dalszej części zostały przedstawione wyniki badania otrzymane dzięki odpowiedziom respondentów. 2. Próba badawcza Próba badawcza obejmowała 150 osób. Byli to pracownicy i uczestnicy podmiotów ekonomii społecznej w Wielkopolsce. Zbadano następujące grupy respondentów: 1. Pracownicy spółdzielni socjalnych zatrudnieni nie wcześniej niż 1 stycznia 2013 roku, czyli osoby zatrudnione na: spółdzielczą umowę o pracę, umowę o pracę lub umowę cywilno-prawną, która stanowi podstawowy personel spółdzielni socjalnej niezbędny do realizowania działalności gospodarczej. Ich zatrudnienie zostało wsparte ze środków publicznych. 2. Uczestnicy centrów integracji społecznej, czyli osoby realizujące indywidualny program zatrudnienia socjalnego, uczestniczące na mocy kontraktu socjalnego w zajęciach CIS zgodnie z ustawą o zatrudnieniu socjalnym. 3. Uczestnicy klubów integracji społecznej, czyli osoby uczestniczące w zajęciach KIS, zgodnie z ustawą o zatrudnieniu socjalnym. Tabela 1: Rozkład próby badania PAPI z pracownikami i uczestnikami PES Lp. Grupa Liczebność N 1 Pracownicy spółdzielni socjalnych 40 2 Uczestnicy CIS 80 3 Uczestnicy KIS Charakterystyka respondentów Respondentami badania PAPI byli pracownicy i uczestnicy podmiotów ekonomii społecznej z terenu Wielkopolski. W badaniu wzięła udział zbliżona liczba kobiet i mężczyzn. Nieznacznie przeważały kobiety (52%). 133

134 Wykres 1: Płeć respondentów Poniższa tabela przedstawia podział respondentów według grup wiekowych. Tabela 2: Wiek respondentów w przedziałach Wiek w N % przedziałach , , , , , brak odpowiedzi Najliczniej reprezentowane przedziały wiekowe to osoby w wieku lat, a także Najwięcej osób, które udzieliły wywiadów to osoby w wieku 51 lat. Średni wiek badanego to 44 lata. Najmłodszy respondent miał 21 lat, najstarszy natomiast 64. Poniżej przedstawiono wiek badanych ze względu na status obecnego uczestnictwa lub pracy w podmiotach ekonomii społecznej. 134

135 Tabela 3: Wiek respondentów w przedziałach według statusu respondenta Przedział wiekowy Status: Razem Pracownik spółdzielni socjalnej Uczestnik w centrum integracji społecznej Uczestnik w klubie integracji społecznej N % 6,00 4,00 2,00 12, N % 3,33 10,00 2,67 16, N % 6,00 4,67 0,67 11, N % 3,33 4,00 2,67 10, N % 2,00 7,33 5,33 14, N % 2,67 8,67 3,33 14, N % 3,33 7,33 2,67 13, N % 0,00 5,33 0,67 6,00 Brak odpowiedzi N % 0,00 2,00 0,00 2,00 Suma N % 26,67 53,33 20,00 100,00 Wśród pracowników spółdzielni przeważają osoby w wieku oraz lat. Średnia wieku w tej grupie wynosi 40 lat. Jeśli chodzi o uczestników CIS, najwięcej osób było w wieku lat. Wśród respondentów badanych w ramach CIS było najwięcej osób w wieku lat. Średnia wieku to 44 lata. W przypadku badanych w ramach uczestnictwa w KIS, średnia wieku wyniosła 45 lat, natomiast najliczniejszą grupę stanowiły tu osoby w wieku lat. Szczegóły przedstawiono w poniższej tabeli. Jak pokazują wyniki badań, wśród respondentów pracujących i uczestniczących w podmiotach ekonomii społecznej przeważają osoby, które posiadają wykształcenie zasadnicze zawodowe. Szczegóły przedstawiono na poniższym wykresie. 135

136 Wykres 2: Poziom wykształcenia badanych Średni wiek badanego to 44 lata. Najmłodszy respondent miał 21 lat, najstarszy natomiast 64. Na poniższym wykresie zobrazowano poziom wykształcenia uczestników badania według ich powiązania z poszczególnymi typami PES. Wykres 3: Poziom wykształcenia badanych w podziale na status respondentów (N: CIS 80, KIS 30, spółdzielnia socjalna 40) 136

137 Struktura respondentów w poszczególnych grupach jest pod tym względem zbliżona, w każdej przeważają osoby o wykształceniu zawodowym oraz podstawowym i niepełnym. Badani reprezentowali 9 powiatów województwa wielkopolskiego. Wykres 4: Miejsce zamieszkania badanych - powiat wykres. Uczestnicy badania według statusu i powiatu, którzy zamieszkują prezentuje poniższy Wykres 5: Miejsce zamieszkania badanych - powiat a status respondenta (N: CIS 80, KIS 30, spółdzielnia socjalna 40) Najwięcej przebadanych uczestników KIS zamieszkuje powiat pilski. Uczestnicy KIS w większości to mieszkańcy powiatu szamotulskiego. Wśród pracowników spółdzielni najwięcej jest osób pochodzących z powiatu leszczyńskiego. 137

138 Największa liczba respondentów to mieszkańcy powiatów międzychodzkiego i szamotulskiego (po 24%). Respondenci zróżnicowani byli pod względem wielkości miejsca zamieszkania. Wykres 6: Wielkość miejscowości, w której mieszkają badani Największy odsetek stanowili mieszkańcy miast poniżej 20 tysięcy mieszkańców (42%) oraz osoby zamieszkałe na wsi (40%). Zróżnicowanie respondentów w zależności od statusu i miejscowości zamieszkania zaprezentowano poniżej. Wykres 7: Wielkość miejscowości, w której mieszkają badani a status respondenta (N: CIS 80, KIS 30, spółdzielnia socjalna 40) 138

139 Przebadani uczestnicy KIS pochodzą w większości z miejscowości od 50 do 100 tysięcy mieszkańców. Wśród uczestników CIS największą grupę stanowią mieszkańcy wsi, natomiast wśród pracowników spółdzielni socjalnych najwięcej osób mieszka w miastach do 20 tysięcy mieszkańców. Poniższy wykres przedstawia podział badanych na grupy według statusu pracy lub uczestnictwa w podmiocie ekonomii społecznej. Odpowiada on założeniom próby badawczej. Wykres 8: Status respondenta zatrudnieni. Badani pracownicy spółdzielni zostali poproszeni o wskazanie stanowiska, na jakim są Wykres 9: Pracownicy spółdzielni socjalnych według stanowiska Najliczniej reprezentowaną grupą wśród pracowników spółdzielni socjalnych, z którymi przeprowadzono wywiady byli pracownicy fizyczni. Stanowią oni 70% badanej grupy. 139

140 Poniższy wykres przedstawia odpowiedzi respondentów o statusie pracownika spółdzielni socjalnej dotyczące liczby pracowników zatrudnionych w podmiotach, które reprezentują. Wykres 10: Liczba pracowników zatrudnionych w badanych spółdzielniach socjalnych Spółdzielnie, których przedstawiciele zadeklarowali ilość osób, mają od 6 do 8 pracowników. 4. Wyniki badania Badanie efektu netto ma na celu określenie sytuacji osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, które podjęły pracę lub uczestnictwo w podmiocie ekonomii społecznej. Sytuacja na rynku pracy Pierwszy blok pytań zadawanych respondentom miał na celu ustalenie sytuacji uczestników i pracowników badanych placówek na rynku pracy. W pierwszej kolejności badanych zapytano o łączny staż pracy w latach. Tabela 4: Staż pracy respondentów w latach (N=150, %) Staż pracy N % rok i poniżej 13 8, , , , , , powyżej ,68 brak odpowiedzi

141 Wyniki pokazały, że respondenci byli zróżnicowani pod względem przepracowanych lat. Najliczniejszą grupą, która wzięła udział w badaniu były osoby posiadające staż pracy 2-5 lat (16,66% wskazań). Średni staż pracy to 16 lat. Szczegółowy rozkład badanych pod tym względem przedstawiono w powyższym zestawieniu. Wykres 11: Łączny staż pracy w zależności od statusu pracy/uczestnictwa w PES (N: CIS 80, KIS 30, spółdzielnia socjalna 40) Według otrzymanych danych, najdłuższy staż pracy posiadają uczestnicy CIS, najmniejszy zaś pracownicy spółdzielni. Średni łączny staż pracy pracownika spółdzielni socjalnej wyniósł 11 lat. W przypadku uczestnika centrum integracji jest to 16,5 roku, natomiast średni łączny staż uczestnika KIS to 14 lat. Wszyscy respondenci zostali zapytani o to, czy w ciągu ostatnich czterech tygodni poprzedzających badanie wykonywali pracę, za którą otrzymywali wynagrodzenie. 141

142 Wykres 12: Wykonywanie pracy zarobkowej w ciągu ostatnich 4 tygodni Jak pokazały otrzymane wyniki w badaniu wzięło udział około 71% osób, które w ciągu ostatnich 4 tygodni poprzedzających wywiad wykonywały pracę zarobkową. Poniżej zaprezentowano rozkład respondentów w zależności od ich statusu oraz faktu wykonywania w ciągu ostatniego miesiąca pracy zarobkowej. Wykres 13: Wykonywanie pracy zarobkowej w ciągu ostatnich 4 tygodni a status respondenta (N: CIS 80, KIS 30, spółdzielnia socjalna 40) Z powyższych danych wynika, że wszyscy badani pracownicy spółdzielni byli w ostatnich czterech tygodniach zatrudnieni. Wśród badanych z KIS przeważają natomiast osoby, które nie pracowały w tym okresie. 142

143 Pytania do osób, które w ciągu ostatnich 4 tygodni wykonywały pracę zarobkową pracę. Osoby pracujące zostały poproszone o wskazanie miejsca, gdzie wykonywały tę Wykres 14: Miejsce pracy wykonywanej w ciągu ostatnich 4 tygodni przez badanych Praca ta wykonywana była w większości przypadków w centrach integracji społecznej w roli uczestnika (52,34%), a także w ramach spółdzielni socjalnej (37,38%). Nieliczną grupę stanowiły osoby pracujące w tym okresie w firmach (2,8%). Miejsce pracy w zależności od statusu prezentuje poniższy wykres. Wykres 15: Miejsce pracy wykonywanej w ciągu ostatnich 4 tygodni przez badanych w zależności od statusu pracy/uczestnictwa w PES (N: CIS 56, KIS 11, spółdzielnia socjalna 40) 143

144 W odniesieniu do miejsca wykonywania pracy, uwidacznia się trend, iż praca ta wykonywana była w podmiocie o takim samym charakterze, w jakiego ramach badany jest Respondent. Osoby, które w ostatnich 4 tygodniach wykonywały pracę zarobkową w spółkach non-profit, firmach lub spółdzielniach socjalnych zostały poproszone o wskazanie rodzaju umowy, na którą były zatrudnione. Wykres 16: Rodzaj podpisanej przez respondenta umowy w zakresie pracy podejmowanej w ostatnich 4 tygodniach Jak pokazała analiza odpowiedzi badanych, najczęstszą formą umowy, na jaką zatrudnieni byli pracownicy i uczestnicy PES w ostatnich 4 tygodniach była umowa o pracę w niepełnym wymiarze godzin (47,83%), a także umowa o pracę na cały etat (30,43%). Niewielki odsetek osób świadczył pracę na podstawie umów cywilno-prawnych lub kontraktów socjalnych. Wykres 17: Rodzaj podpisanej przez respondenta umowy w zakresie pracy podejmowanej w ostatnich 4 tygodniach w zależności od statusu uczestnictwa/pracy w PES (N: CIS 3, KIS 3, spółdzielnia socjalna 40) 144

145 Wśród badanych pracowników spółdzielni przeważają osoby zatrudnione w ramach umów o pracę, natomiast wśród uczestników KIS osoby zatrudnione w ramach umów stażowych. Osoby, które zadeklarowały wykonywanie pracy w ostatnim miesiącu zostały zapytane o datę rozpoczęcia ostatniej pracy. Tabela 5: Miesiąc i rok rozpoczęcia ostatniej pracy (N=107, %) Miesiąc Rok rozpoczęcia ostatniej pracy rozpoczęcia Brak ostatniej pracy odpowiedzi Ogółem styczeń N % 0,93 5,61 6,54 marzec N % 0,93 1,87 2,80 kwiecień N % 1,87 16,82 18,69 maj N 1 1 % 0,93 0,93 czerwiec N % 9,35 9,35 lipiec N % 0,93 1,87 2,80 sierpień N % 20,56 20,56 wrzesień N % 24,30 24,30 październik N 3 3 % 2,80 2,80 listopad N % 0,93 0,93 4,67 6,54 grudzień N 1 1 Brak odpowiedzi % 0,93 0,93 N % 1,87 1,87 3,74 N % w wierszu 1,87 0,93 0,93 2,80 0,93 1,87 90,65 100,00 Wśród osób, które zadeklarowały wykonywanie pracy zarobkowej przez ostatnie 4 tygodnie poprzedzające badanie, przeważają osoby, które swoją ostatnią pracę rozpoczęły w 2013 roku. Największa liczba respondentów ostatnią pracę zaczęła we wrześniu 2013 roku. Szczegółowe wyniki przedstawia powyższa tabela. 145

146 badanego. Rok rozpoczęcia ostatniej pracy został przeanalizowany w zależności od statusu Wykres 18: Rok rozpoczęcia ostatniej pracy a status respondenta (N: CIS 56, KIS 11, spółdzielnia socjalna 40) Analiza wyników badań pokazała, iż we wszystkich trzech grupach przeważają osoby, które ostatnią pracę rozpoczęły w roku Respondentów zapytano również o sytuację na rynku pracy przed wykonywaniem ostatniego zajęcia. Wykres 19: Sytuacja respondentów przed podjęciem obecnej pracy 146

147 Jedynie 26,17% spośród badanych, którzy w ciągu ostatnich 4 tygodni wykonywali pracę zarobkową, przed podjęciem obecnego zajęcia pracowało w innym miejscu. Pozostała grupa nie pracowała. Wykres 20: Sytuacja respondentów przed podjęciem obecnej pracy a jego status (N: CIS 56, KIS 11, spółdzielnia socjalna 40) We wszystkich badanych grupach przeważają osoby, które przed podjęciem obecnego zatrudnienia nie pracowały. Największe dysproporcje pomiędzy liczbą osób, które wcześniej pracowały i takimi, które pracy nie posiadały, widoczne są wśród uczestników CIS i KIS. Miejsca poprzedniej pracy respondentów przedstawiono na poniższym wykresie. Wykres 21: Miejsce poprzedniej pracy respondentów, którzy w ciągu ostatnich 4 tygodni wykonywali pracę zarobkową 147

148 Osoby, które zadeklarowały wcześniejsze zatrudnienie, najczęściej pracowały w firmach (46,43%), ale również w instytucjach publicznych oraz Zakładach Aktywności Zawodowej (po 21,43% wskazań). Zróżnicowanie respondentów pod względem statusu i miejsca wykonywania poprzedniej pracy przedstawia się następująco: Wykres 22: Miejsce poprzedniej pracy respondentów, którzy w ciągu ostatnich 4 tygodni wykonywali pracę zarobkową a ich status uczestnictwa/pracy w PES (N: CIS 8, KIS 1, spółdzielnia socjalna 19) W odniesieniu do miejsca poprzedniego zatrudnienia zarówno wśród pracowników spółdzielni, jak i uczestników CIS i KIS przeważają osoby zatrudnione w firmach. W przypadku osób badanych w ramach zatrudnienia w spółdzielni socjalnej liczną grupę stanowią osoby pracujące wcześniej w instytucjach publicznych. Osoby, które poprzednio pracowały, podpisywały różne typy umów. 148

149 Wykres 23: Typ umowy, na którą zatrudnieni byli respondenci deklarujący wcześniejszą pracę Osoby te w większości przypadków pracowały w oparciu o umowę o pracę w pełnym wymiarze godzin (39,29%). Jedna czwarta badanych była zatrudniona w ramach umowy zlecenia, a 21,43% świadczyło pracę w ramach umowy na niepełny wymiar etatu. Około 7% przyznało, że ich praca miała charakter dorywczej i nie była poparta żadną umową. Typ umowy w zależności od statusu badanej osoby przedstawiono poniżej. Wykres 24: Typ umowy, na którą zatrudnieni byli respondenci deklarujący wcześniejszą pracę w zależności od PES (N: CIS 8, KIS 1, spółdzielnia socjalna 19) 149

150 W przypadku pracowników spółdzielni największy odsetek stanowią zatrudnieni na umowę o pracę w pełnym wymiarze godzin, natomiast w przypadku uczestników CIS zatrudnieni na niepełny wymiar w ramach umowy o pracę. Wśród uczestników KIS przeważają zatrudnieni w ramach umowy zlecenia. W odniesieniu do poprzedniego miejsca zatrudnienia, badani respondenci zostali poproszeni o wskazanie stanowiska pracy. Wykres 25: Stanowisko w poprzednim miejscu pracy W poprzednim miejscu zatrudnienia respondenci najczęściej pracowali na stanowisku pracownika gospodarczego lub porządkowego (21,43%), a także w charakterze opiekunki środowiskowej (17,87%), czy pracownika fizycznego (14,29%). Stanowiska poprzedniej pracy szczegółowo przedstawia powyższy wykres. Stanowisko zajmowane w poprzednim miejscu zatrudnienia w podziale na status uczestnika/pracownika przedstawia poniższy wykres. 150

151 Wykres 26: Stanowisko w poprzednim miejscu pracy a status respondenta (N: CIS 8, KIS 1, spółdzielnia socjalna 19) Uczestnicy CIS i pracownicy spółdzielni pracowali wcześniej na różnych stanowiskach, przeważali wśród nich pracownicy gospodarczy i fizyczni. Osoby, które w ciągu ostatniego miesiąca pracowały, ale wcześniej nie wykonywały pracy zarobkowej, zostały zapytane o okres pozostawania wówczas bez zatrudnienia. Tabela 6: Czas pozostawania bez pracy w przypadku osób, które wcześniej nie pracowały, ale w ciągu ostatnich 4 tygodni wykonywały pracę zarobkową (N=79, %) Czas N % pozostawania bez pracy w miesiącach , , , , ,73 42 i powyżej 20 25,3 brak odpowiedzi 3 3, Wśród respondentów, którzy w ciągu ostatnich 4 tygodni wykonywali pracę zarobkową, ale wcześniej nie byli zatrudnieni, największą grupę stanowią osoby, które 151

152 pozostawały bez pracy między 14 a 24 miesiące. Badani z tej grupy pozostawali bez pracy średnio 29 miesięcy. Poniższy wykres prezentuje okres miesięcy pozostawania bez zatrudnienia osób, które w miesiącu poprzedzającym badanie nie pracowały w zależności od statusu uczestnictwa/pracy w PES. Wykres 27: Czas pozostawania bez pracy w przypadku osób, które wcześniej nie pracowały, ale w ciągu ostatnich 4 tygodni wykonywały pracę zarobkową a status badanego (N: CIS 48, KIS 10, spółdzielnia socjalna 21) Wśród uczestników KIS przeważają osoby bezrobotne wcześniej do pół roku. W grupie uczestników CIS przeważają badani, którzy nie pracowali powyżej 42 miesięcy, natomiast wśród pracowników spółdzielni najwięcej osób było wcześniej bezrobotnych między 14 a 24 miesiące. Obecnie zatrudnieni zostali zapytani o uczestnictwo przed rozpoczęciem obecnej pracy w różnego typu zajęciach. 152

153 Wykres 28: Uczestnictwo w zajęciach przed rozpoczęciem pracy w obecnym miejscu Osoby, które zadeklarowały wykonywanie w ciągu ostatnich 4 tygodni pracowały, w większości przypadków nie brały udziału w żadnych zajęciach organizowanych przez podmioty ekonomii społecznej, takie jak CIS, KIS, WTZ, ani w innych projektach z zakresu rozwoju osobistego (blisko 59% wskazań). Wśród pozostałych osób przeważały te, korzystające z zajęć organizowanych przez CIS. Pod względem statusu uczestnictwo w zajęciach przedstawia się następująco: Wykres 29: Uczestnictwo w zajęciach przed rozpoczęciem pracy w obecnym miejscu a status w PES (CIS 56, KIS 11, spółdzielnia socjalna 40) 153

154 Wśród uczestników CIS i zatrudnionych w spółdzielniach socjalnych przeważają osoby, które nie uczestniczyły w żadnego rodzaju zajęciach przed podjęciem obecnej pracy. Uczestnicy KIS korzystali wcześniej głównie z zajęć w ramach placówek tego samego rodzaju. Osoby, które brały udział w zajęciach zostały poproszone o wskazanie okresu, w którym rozpoczęły swoje uczestnictwo w nich. Tabela 7: Rozpoczęcie uczestnictwa w zajęciach przez osoby, które w ciągu ostatnich 4 tygodni pracowały zarobkowo Miesiąc Rok rozpoczęcia udziału Ogółem rozpoczęcia Brak udziału odpowiedzi marzec N % 15,15 12,12 27,27 kwiecień N % 3,03 3,03 3,03 9,09 18,18 maj N 1 1 % 3,03 3,03 czerwiec N 2 2 % 6,06 6,06 sierpień N 2 2 % 6,06 6,06 październik N 3 3 % 9,09 9,09 listopad N Brak odpowiedzi % 3,03 6,06 12,12 21,21 N % 6,06 3,03 9,09 Ogółem N % 6,06 9,09 3,03 12,12 27,27 42,42 100,00 Osoby, które brały udział w zajęciach organizowanych przez wyżej wskazane podmioty, rozpoczęły swoje uczestnictwo w nich w większości w 2013 roku (42,42%), ale sporą grupę stanowią też osoby, które rozpoczęły udział w roku 2012 (27,27%). Najwięcej osób rozpoczęło uczestnictwo w marcu 2012 roku. Poniżej przedstawiono odpowiedzi respondentów w zależności od roku rozpoczęcia uczestnictwa w zajęciach. 154

155 Wykres 30: Rok rozpoczęcia uczestnictwa w zajęciach przez osoby, które w ciągu ostatnich 4 tygodni pracowały zarobkowo a status w PES (N: CIS 28, KIS 10, spółdzielnia socjalna 6) Analiza wyników pokazuje, że wszyscy pracownicy spółdzielni rozpoczęli udział w zajęciach w 2012 roku, natomiast w przypadku większości badanych w ramach CIS był to rok Pytania do osób, które nie wykonywały pracy w ciągu ostatniego miesiąca Część pytań będących częścią wywiadu skierowanego do pracowników i uczestników podmiotów ekonomii społecznej było dedykowanych osobom, które w ciągu czterech tygodni poprzedzających badanie zadeklarowały brak wykonywania pracy zarobkowej. Grupę tę stanowią wyłącznie uczestnicy centrów i klubów integracji społecznej. w latach. W pierwszej kolejności osoby te zostały zapytane o długość pozostawania bez pracy Tabela 8: Osoby niewykonujące pracy zarobkowej w ciągu ostatnich 4 tygodni pod względem czasu pozostawania bez pracy (N=43, %) Czas N % pozostawania bez pracy w latach rok i poniżej 13 30, , , ,32 brak odpowiedzi 2 4,

156 Osoby, które zadeklarowały, że w ciągu ostatniego miesiąca nie wykonywały pracy zarobkowej to najczęściej osoby niepracujące od 2 do 5 lat, a także poniżej jednego roku. Poniższy wykres przedstawia osoby niewykonujące pracy w ostatnim miesiącu w zależności od statusu uczestnictwa w PES. Wykres 31: Osoby niewykonujące pracy zarobkowej w ciągu ostatnich 4 tygodni pod względem czasu pozostawania bez pracy a status pracy/uczestnictwa w PES (N: CIS 24, KIS 19) Analiza wyników badania pokazała, że wśród osób, które w ciągu 4 tygodni przed wywiadem nie pracowały nie ma żadnego pracownika spółdzielni socjalnej. Zarówno wśród uczestników CIS, jak i KIS przeważają osoby bezrobotne od 2 do 5 lat. Sporą grupę stanowią też bezrobotni rok i poniżej roku. Średni czas pozostawania bez zatrudnienia w przypadku uczestników centrów i klubów integracji to około 4 lata. Badani, którzy nie wykonywali pracy zostali zapytani o uczestnictwo w różnego rodzaju zajęciach. 156

157 Wykres 32: Uczestnictwo przez osoby niepracujące w zajęciach organizowanych przez poszczególne podmioty ekonomii społecznej Osoby niepracujące zarobkowo w ciągu ostatniego miesiąca najczęściej korzystają z zajęć oferowanych przez CIS (55,81%) oraz KIS (44,19%). Poniższy wykres przedstawia zajęcia, w których uczestniczyli respondenci w zależności od ich statusu. Wykres 33: Uczestnictwo przez osoby niepracujące w zajęciach organizowanych przez poszczególne podmioty ekonomii społecznej w zależności od statusu uczestnictwa/pracy w PES (N: CIS 24, KIS 19) 157

158 Wśród uczestników KIS przeważają uczestnicy zajęć w ramach tego podmiotu, natomiast wśród uczestników CIS, osoby biorące udział w zajęciach centrum. Uczestnicy KIS często brali też udział w szkoleniach zorganizowanych przez MOPS. Osoby biorące udział w zajęciach wskazały również termin rozpoczęcia swojego uczestnictwa. Tabela 9: Rozpoczęcie uczestnictwa w zajęciach przez osoby, które w ciągu ostatnich 4 tygodni nie pracowały zarobkowo Miesiąc Rok rozpoczęcia zajęć Ogółem rozpoczęcia zajęć Brak odpowiedzi styczeń N % 2,33 11,63 13,95 luty N 1 1 % 2,33 2,33 marzec N 9 9 % 20,93 20,93 kwiecień N 3 3 % 6,98 6,98 maj N % 2,33 4,65 6,98 czerwiec N % 2,33 4,65 6,98 lipiec N 3 3 % 6,98 6,98 sierpień N 1 1 % 2,33 2,33 wrzesień N % 4,65 2,33 6,98 październik N % 9,30 9,30 18,60 listopad N brak odpowiedzi % 2,33 2,33 4,65 N 1 1 % 2,33 2,33 Ogółem N % 2,33 27,91 69,77 100,00 Większość niepracujących respondentów swoje uczestnictwo w zajęciach rozpoczęła w 2013 roku (69,77%). Najwięcej osób uczestniczy w zajęciach od marca 2013 roku. Szczegóły przedstawia powyższa tabela. 158

159 następująco: Rok rozpoczęcia zajęć w zależności od statusu badanej osoby przedstawia się Wykres 34: Rozpoczęcie uczestnictwa w zajęciach przez osoby, które w ciągu ostatnich 4 tygodni nie pracowały zarobkowo a status w PES (N: CIS 24, KIS 19) Uczestnicy CIS rozpoczynali w większości przypadków udział w zajęciach w 2012 roku, natomiast badani uczestnicy KIS rozpoczęli zajęcia głównie w 2013 roku. Osoby niezatrudnione w ciągu ostatniego miesiąca zostały zapytane, jak często poszukiwały w tym okresie pracy. Wykres 35: Częstotliwość poszukiwania pracy w ciągu ostatniego miesiąca przez osoby niepracujące 159

160 Jak pokazują wyniki badania w grupie 43 osób, które w ostatnich 4 tygodniach nie pracowały większość stanowią respondenci, którzy aktywnie i kilkakrotnie poszukiwali pracy w ciągu ostatniego tygodnia (27,91%). Drugą co do liczebności grupą są badani, którzy w ogóle nie podjęły tego typu aktywności (25,58%). Wykres 36: Częstotliwość poszukiwania pracy w ciągu ostatniego miesiąca przez osoby niepracujące a status badanego (N: CIS 24, KIS 19) Wśród uczestników KIS przeważają osoby, które w ostatnim miesiącu poszukiwały pracy kilka razy, natomiast wśród badanych z CIS większość stanowią respondenci w ogóle nie poszukujący zatrudnienia. W toku badania starano się także ustalić, jakie są powody braku aktywności w zakresie poszukiwania zatrudnienia w ostatnich 4 tygodniach. Poniższy wykres przedstawia motywy, które wpływają na brak działania w zakresie poszukiwania pracy wśród analizowanej grupy respondentów. 160

161 Wykres 37: Przyczyny braku aktywności w zakresie poszukiwania zatrudnienia w ostatnim miesiącu Główna przyczyna to stan zdrowia lub niepełnosprawność, a także otrzymywanie świadczeń społecznych. Zróżnicowanie przyczyn braku aktywności w zakresie poszukiwania pracy przedstawiono poniżej. Wykres 38: Przyczyny braku aktywności w zakresie poszukiwania zatrudnienia w ostatnim miesiącu a status w PES (N: CIS 8, KIS 3) Wśród uczestników CIS głównym powodem jest otrzymywanie świadczeń społecznych, natomiast w drugiej grupie stan zdrowia lub niepełnosprawność. Osoby, które poszukiwały zatrudnienia zostały zapytane o sposoby szukania pracy. 161

162 Wykres 39: Wykorzystane sposoby poszukiwania pracy w ciągu ostatniego miesiąca Głównym źródłem informacji, za pośrednictwem którego badani respondenci poszukiwali w ciągu ostatniego miesiąca zatrudnienia były ogłoszenia zamieszczone w prasie (43,75% wskazań). Popularne sposoby to również szukanie ofert w Powiatowych Urzędach Pracy (37,50%) oraz korzystanie z pomocy rodziny lub znajomych w tym zakresie (31,25%). Pozostałe sposoby przedstawia powyższy wykres. Sposoby szukania pracy przeanalizowano również w odniesieniu do statusu badanej osoby. 162

163 Wykres 40: Wykorzystane sposoby poszukiwania pracy w ciągu ostatniego miesiąca a status w PES (N: CIS 16, KIS 16) Badani uczestnicy CIS poszukują najczęściej pracy poprzez rodzinę lub znajomych, a uczestnicy KIS za pośrednictwem ogłoszeń dostępnych w PUP i w gazetach. Niepracujący respondenci zostali zapytani, czy byliby gotowi do podjęcia w ciągu dwóch najbliższych tygodni pracy w pełnym wymiarze godzin. Wykres 41: Gotowość podjęcia pracy na pełen etat w ciągu dwóch najbliższych tygodni 163

164 Około 46% osób, które nie pracowały w ciągu ostatnich 4 tygodni zadeklarowało gotowość do podjęcia zatrudnienia w ciągu najbliższych 14 dni. Blisko 24% osób nie jest gotowych do podjęcia pracy w tym czasie, natomiast 27,91% jest niezdecydowana. Odpowiedzi badanych zostały zestawione z ich statusem w PES, w ramach którego zostali objęci wywiadem. Wykres 42: Gotowość podjęcia pracy na pełen etat w ciągu dwóch najbliższych tygodni a status w PES (N: CIS 24, KIS 19) Gotowość podjęcia pracy w przypadku obu grup badanych prezentuje się na podobnym poziomie i w obu grupach przeważają ci, którzy mogliby podjąć zatrudnienie na pełen etat w najbliższych dniach. Respondenci, którzy nie wyrazili gotowości lub byli niezdecydowani w tej kwestii, zostali poproszeni o wskazanie czynników, które zmieniłyby ich decyzję w tej kwestii. 164

165 Wykres 43: Czynniki, które wpłynęłyby na podjęcie w najbliższym czasie pracy zawodowej 22,73% nie wskazało takich czynników, 9,09% nie może podjąć pracy z przyczyn niezależnych (stan zdrowia, świadczenia itp.). Czynnikiem najczęściej wskazywanym przez badanych była możliwość wykonywania przynajmniej części obowiązków w domu. W zależności od statusu respondenta zróżnicowanie czynników mogących wpłynąć na gotowość podjęcia pracy prezentuje się następująco: 165

166 Wykres 44: Czynniki, które wpłynęłyby na podjęcie w najbliższym czasie pracy zawodowej a status pracy/uczestnictwa w PES (N: CIS 7, KIS 7; możliwość wyboru więcej niż 1 odp.) Uczestnicy CIS podjęliby w ciągu najbliższych dwóch tygodni pracę, gdyby wiązała się ona z wykonywaniem części obowiązków w domu, natomiast w przypadku osób związanych z KIS motywem podjęcia pracy byłoby zapewnienie opieki osobom chorym lub dzieciom. Wśród osób, które obecnie nie pracują przeważają osoby niezarejestrowane w urzędzie pracy (62,79%). Wykres 45: Niepracujący respondenci obecnie zarejestrowani w PUP 166

167 Wśród osób zarejestrowanych jako osoba bezrobotna w PUP, jest jeden uczestnik CIS oraz 14 uczestników KIS. Poniższa tabela przedstawia aktualną długość czasu pozostawania w rejestrze PUP w miesiącach przez zarejestrowanych respondentów. Tabela 10: Okres zarejestrowania w PUP w miesiącach Liczba miesięcy od ostatniej N % rejestracji w PUP 1 1 6, , , , , , , , , , ,67 Brak odpowiedzi 1 6, Najdłuższy czas rejestracji to ponad 3 lata. Uczestnik CIS jest obecnie zarejestrowany w urzędzie pracy od 19 miesięcy. Średnia długość czasu, który upłynął od ostatniej rejestracji w urzędzie pracy to 15 miesięcy. Osoby niepracujące w ostatnich 4 tygodniach zostały poproszone o określenie swojej sytuacji na rynku pracy w ciągu ostatnich 6 miesięcy. Wykres 46: Sytuacja na rynku pracy osób niepracujących w ciągu ostatniego miesiąca 167

168 W większości przypadków (88,37%) w ciągu ostatniego półrocza badani nie podejmowali żadnej pracy zarobkowej. 9,30%, czyli 4 osoby, które zadeklarowały, że pracowały w innym miejscu, były zatrudnione na podstawie umowy o pracę w firmach. Wykres 47: Sytuacja na rynku pracy osób niepracujących w ciągu ostatniego miesiąca a status (N: CIS 24, KIS 19) W ciągu ostatnich 6 miesięcy pracę zarobkową wykonywało 4 uczestników CIS, nie pracowało natomiast 20 uczestników CIS oraz 18 uczestników KIS. Badani, którzy nie podjęli w ostatnim czasie zatrudnienia zostali zapytani także o swoje uczestnictwo w ostatnim półroczu w zajęciach w ramach różnych placówek. Wykres 48: Uczestnictwo w ciągu ostatniego półrocza w zajęciach organizowanych przez poszczególne podmioty ekonomii społecznej przez osoby niepracujące 168

169 Respondenci, którzy w ciągu ostatnich 4 tygodni nie pracowali zarobkowo najczęściej uczestniczyli w okresie ostatnich 6 miesięcy w zajęciach oferowanych przez CIS i KIS. Jedynie 5,26% tej grupy nie brało udziału w żadnych omawianych aktywnościach. Poniżej przedstawiono uczestnictwo respondentów w zależności od obecnego statusu udziału w PES. Wykres 49: Uczestnictwo w ciągu ostatniego półrocza w zajęciach organizowanych przez poszczególne podmioty ekonomii społecznej przez osoby niepracujące w zależności od statusu (N: CIS 24, KIS 19) Wśród badanych w ramach CIS i KIS przeważają osoby, które brały udział w ostatnim półroczu w zajęciach organizowanych właśnie przez ten typ instytucji. Pracownicy spółdzielni, jeśli brali udział w zajęciach, to były one organizowane w ramach Warsztatów Terapii Zajęciowej. Poniższe zestawienie przedstawia długość uczestnictwa w tych zajęciach. Tabela 11: Okres uczestnictwa w zajęciach przez osoby niepracujące w miesiącach Długość uczestnictwa w N % zajęciach (w miesiącach) do jednego miesiąca 11 15, , , , , ,82 brak odpowiedzi 2 2,

170 Jak pokazały wyniki badania, osoby niepracujące, które w ciągu ostatniego półrocza uczestniczyły w zajęciach najczęściej korzystają z nich w okresie 7-12 miesięcy. W dalszej części przedstawiono rozkład badanych w zależności od statusu PES i okresu uczestnictwa w zajęciach przez osoby niepracujące. Wykres 50: Okres uczestnictwa w zajęciach przez osoby niepracujące w miesiącach a status w PES (N: CIS 22, KIS 17) Pracownicy spółdzielni uczestniczą w zajęciach od 4-6 miesięcy, natomiast wśród uczestników CIS największą grupę stanowią badani biorący udział w zajęciach od 7-18 miesięcy. W przypadku ostatniej grupy przeważają uczestnicy KIS, którzy na zajęcia uczęszczają między 7 a 12 miesięcy. Uczestnicy zajęć CIS, KIS i szkoleń przygotowujących do założenia spółdzielni socjalnej zostali poproszeni o ocenę swojej obecnej sytuacji, gdyby nie uczestnictwo w wyżej wymienionych aktywnościach. Wśród respondentów uczestniczących w zajęciach CIS przeważa opinia, iż ich sytuacja w przypadku nie skorzystania z zajęć byłaby gorsza niż obecnie (74,36%). 10,26% osób stwierdziło, iż udział w zajęciach CIS niczego nie zmienił w ich obecnej sytuacji, a 5,13% przyznało, że ich sytuacja się pogorszyła. 170

171 Wykres 51: Ocena obecnej sytuacji przez respondentów gdyby nie uczestnictwo w zajęciach CIS Według 40,74% osób korzystających z zajęć w ramach KIS uważa, że gdyby nie one ich sytuacja obecnie przedstawiałaby się gorzej. Blisko 19% nie dostrzega wpływu zajęć na swoje życie, natomiast 11,11% uczestników uważa, że obecnie byłyby w lepszej sytuacji, gdyby nie korzystały z zajęć oferowanych przez KIS. Wykres 52: Ocena obecnej sytuacji przez respondentów gdyby nie uczestnictwo w zajęciach KIS 60% badanych, którzy korzystali ze szkoleń przygotowujących do założenia spółdzielni socjalnej deklaruje, że ich obecna sytuacja byłaby gorsza, gdyby nie fakt skorzystania z tego typu kursów. 20% uważa, że szkolenia pogorszyły ich obecną sytuację. W szkoleniach tych brały udział jedynie osoby uczestniczące obecnie w zajęciach centrum integracji społecznej. 171

172 Wykres 53: Ocena obecnej sytuacji przez respondentów gdyby nie szkolenia przygotowujące do założenia spółdzielni socjalnej W większości przypadków (74,36%) osoby niepracujące biorące udział w zajęciach CIS oceniają wysoko jakość oferty tego podmiotu. Wykres 54: Ocena jakości zajęć i usług oferowanych CIS Podobnie wysoko oceniono zajęcia oferowane przez KIS. Pozytywną opinię wyraziło tu 77,78% uczestników. Wykres 55: Ocena jakości zajęć i usług oferowanych CIS 172

173 Respondenci pozytywnie w większości przypadków wypowiedzieli się również na temat jakości szkoleń wprowadzających w tematykę zakładania spółdzielni socjalnych. 60% badanych uważa ich poziom i jakość za wysokie. Wykres 56: Ocena jakości szkoleń przygotowujących do założenia spółdzielni socjalnej 81,25% respondentów, którzy korzystali w ciągu ostatnich 6 miesięcy z zajęć oferowanych przez OPS lub PCPR ocenia ich jakość jako wysoką. W zajęciach tych brali udział jedynie obecni uczestnicy klubów integracji społecznej. Wykres 57: Ocena jakości usług oferowanych przez OPS i PCPR Osoby korzystające z zajęć organizowanych przez OPS lub PCPR w 43,75% przypadków oceniły, iż brak udziału w nich wpłynąłby na pogorszenie obecnej sytuacji życiowej. Według 12,5% udział w zajęciach pogorszył ich obecne położenie. Taki sam odsetek badanych nie dostrzega wpływu zajęć na obecną sytuację. 173

174 Wykres 58: Ocena jakości usług oferowanych przez OPS i PCPR Większość osób uczestniczyło w zajęciach organizowanych przez jednostki pomocy społecznej (OPS, PCPR) w ramach realizowanego kontraktu socjalnego. Wykres 59: Uczestnictwo w zajęciach OPS/PCPR a realizacja kontraktu socjalnego Wśród respondentów aktualnych uczestników KIS, których udział w zajęciach organizowanych przez OPS lub PCPR związany był z realizacją kontraktu socjalnego głównym powodem zgłoszenia się po pomoc społeczną była trudna sytuacja życiowa powiązana z brakiem środków finansowych. Pozostałe odpowiedzi prezentuje poniższy wykres. 174

175 Wykres 60: Problem, z którym uczestnik zajęć realizujący kontrakt socjalny zgłosił się do OPS/PCPR W większości przypadków (66,67% wskazań) udział w zajęciach w ramach pomocy uzyskiwanej z OPS lub PCPR pozwolił na zmniejszenie skali problemu społecznego, z którym do jednostki pomocy społecznej zwrócił się respondent. W 6,66% przypadków problem został rozwiązany. Wykres 61: Stopień, w jakim uczestnictwo w zajęciach organizowanych przez OPS/PCPR pozwoliło na rozwiązanie problemu respondenta Osoby, które zadeklarowały, że uczestnictwo w zajęciach organizowanych przez OPS/PCPR przyczyniło się do rozwiązania problemu, z którym zgłosiły się po pomoc, wskazały doradztwo zawodowe, psychologiczne oraz zawodowe, a także możliwość uzyskania nowych kwalifikacji jako elementy, które w największym stopniu wpłynęły na pozytywną zmianę sytuacji badanego. 175

176 Wykres 62: Najbardziej pomocne w rozwiązaniu problemu elementy wsparcia oferowanego przez jednostki pomocy społecznej W przypadku osób, które przyznały, iż oferowane wsparcie nie pomogło w rozwiązaniu ich problemów jako główną przyczynę wskazano utrzymujący się brak pracy. Wykres 63: Przyczyny braku efektywności wsparcia oferowanego przez OPS/PCPR Dochody Wszyscy respondenci badania zostali poproszeni o ocenę swoich dochodów. W pierwszej kolejności zapytano o średnie dochody netto w ostatnim miesiącu jakie osiągnął sam respondent. 176

177 Tabela 12: Przeciętny miesięczny dochód netto respondenta ze wszystkich możliwych źródeł (N=150) Przeciętny dochód N % netto z ostatniego miesiąca , , , , ,33 brak odpowiedzi 9 5, Jak wynika z przeprowadzonych wywiadów wśród respondentów przeważają osoby, które w miesiącu kalendarzowym poprzedzającym badanie osiągnęły przeciętny dochód netto ze wszystkich źródeł na poziomie zł. Stanowią one 44,66% całej badanej grupy. Średni dochód wyniósł 977,52 zł, natomiast najczęściej padającą odpowiedzią było 721 zł. Rozkład dochodów na rękę respondentów w zależności od ich statusu przedstawia poniższy wykres. Wykres 64: Przeciętny miesięczny dochód netto respondenta ze wszystkich możliwych źródeł (N: CIS 80, KIS 30, spółdzielnia socjalna 40) 177

178 Wśród pracowników spółdzielni socjalnej oraz uczestników centrów integracji społecznej największy odsetek stanowią osoby osiągające dochód netto między 620 a 800 zł. Wśród badanych z KIS najwięcej osób w ostatnim miesiącu uzyskało od zł. Średni dochód pracownika spółdzielni to 889,18 zł, uczestnika CIS 708,90 zł, natomiast uczestnika KIS 550,30 zł. Następnie respondentów poproszono o wskazanie łącznych miesięcznych dochodów netto w całym swoim gospodarstwie domowym osiągniętych w ostatnim miesiącu kalendarzowym. Tabela 13: Przeciętny miesięczny dochód netto gospodarstwa domowego ze wszystkich możliwych źródeł (N=150) Łączne dochody netto N % w całym gospodarstwie domowym Do 500 zł 16 10,67 Do 850 zł 28 18,67 Do 1000 zł 9 6 Do 1200 zł 12 8 Do 1350 zł 10 6,67 Do 1650 zł 9 6 Do 1700 zł 11 7,33 Do 2200 zł 23 15,33 Do 2550 zł 14 9,33 Do 3250 zł 16 10,67 Brak odpowiedzi 2 1, W odniesieniu do łącznych dochodów netto całego gospodarstwa domowego osiągniętych w miesiącu poprzedzającym badanie, respondenci wskazywali najczęściej przedział od ponad 500 zł do 850 zł (18,67% odpowiedzi). Drugą co do liczebności grupą są respondenci, których gospodarstwa domowe osiągnęły poziom od ponad 1700 zł do 2200 zł (15,33%). Zróżnicowanie średnich dochodów netto osiągniętych w poprzednim miesiącu w zależności od statusu respondenta przedstawia poniższy wykres. 178

179 Wykres 65: Przeciętny miesięczny dochód netto gospodarstwa domowego ze wszystkich możliwych źródeł a status udziału w PES (N: CIS 80, KIS 30, spółdzielnia socjalna 40) Gospodarstwa domowe uczestników KIS w największej liczbie przypadków przeciętnie osiągają miesięczny dochód do 500 zł netto. W przypadku uczestników CIS jest to do 850 zł, natomiast gospodarstwa domowe pracowników spółdzielni osiągają najczęściej do 3250 zł. Gospodarstwa domowe respondentów są zróżnicowane także pod względem liczby osób, które wchodzą w ich skład. Obrazuje to poniższy wykres. Tabela 14: Liczba osób w gospodarstwach domowych respondentów (N=150) Liczba osób w N % gospodarstwie domowym , , , ,67 6 i więcej 9 6 Brak odpowiedzi 1 0,

180 Przeważają gospodarstwa dwuosobowe (28%), natomiast najrzadziej respondenci zamieszkują w gospodarstwach domowych liczących 5 lub więcej osób. Ponad 20% badanych prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe. Liczba osób jakie liczą gospodarstwa domowe badanych, w zależności od statusu pracy lub uczestnictwa w podmiocie ekonomii społecznej przedstawia się następująco: Wykres 66: Liczba osób w gospodarstwach domowych respondentów a status (N: CIS 80, KIS 30, spółdzielnia socjalna 40) W przypadku uczestników CIS przeważają gospodarstwa jednoosobowe. Najliczniejsze są gospodarstwa domowe pracowników spółdzielni socjalnych. Otrzymane wyniki pokazały również, że badani zróżnicowani byli także pod względem liczby dzieci, które mają na utrzymaniu. Tabela 15: Liczba dzieci na utrzymaniu respondenta (N=150) Liczba dzieci na utrzymaniu N % , , ,33 5 i więcej 3 2 Brak odpowiedzi 7 4,

181 W badanej grupie przeważają osoby, które aktualnie nie utrzymują dzieci (48%). Ponad 20% osób posiada jedno dziecko na utrzymaniu. Z odpowiedzi respondentów wynika, że tylko niewielki odsetek (3,33%) posiada na swoim utrzymaniu więcej niż 4 dzieci. Odpowiedzi badanych dotyczące aktualnie utrzymywanego potomstwa w zależności od statusu w podmiocie ekonomii społecznej przedstawiono poniżej. Wykres 67: Liczba dzieci na utrzymaniu respondenta a status w PES (N: CIS 80, KIS 30, spółdzielnia socjalna 40) W większości przypadków, we wszystkich rodzajach podmiotów przeważają osoby, które nie mają dzieci na utrzymaniu. Także we wszystkich typach drugą co do liczebności grupę stanowią osoby utrzymujące jedno dziecko. Respondenci posiadający dzieci na utrzymaniu stanowią 52% badanej grupy. Wśród nich 19,72% to samotni rodzice. Wykres 68: Respondenci samotnie wychowujący dzieci 181

182 Poniżej zaprezentowano respondentów, którzy zadeklarowali, że samotnie wychowują dzieci w zależności od typu podmiotu ekonomii społecznej, w ramach którego zostali zbadani. Stosunek samotnych rodziców do osób wychowujących dzieci wspólnie jest podobny w przypadku wszystkich typów uczestników badania. Wykres 69: Respondenci samotnie wychowujący dzieci w zależności od statusu uczestnictwa/pracy (N: CIS 34, KIS 14, spółdzielnia socjalna 23) Ocena aktualnej sytuacji finansowej swojej rodziny przedstawia się następująco: Wykres 70: Ogólna ocena aktualnej sytuacji materialnej przez respondentów W ocenie obecnej sytuacji materialnej większość respondentów podziela opinię, iż jest ona dostateczna (54%). Zadowolonych w tej kwestii jest 21.33% respondentów. Pozostały odsetek negatywnie ocenił aktualny stan swojej sytuacji materialnej (24,67%). 182

183 Zadowolenie z obecnej sytuacji finansowej jest zróżnicowane w zależności od typu placówki, w ramach której zostali przebadani. Wykres 71: Ogólna ocena aktualnej sytuacji materialnej przez respondentów w zależności od statusu uczestnictwa/pracy w PES (N: CIS 80, KIS 30, spółdzielnia socjalna 40). Wśród pracowników spółdzielni oraz uczestników CIS najczęściej panuje przekonanie, iż ich obecna sytuacja materialna jest dostateczna. W przypadku uczestników KIS częściej sytuacja finansowa oceniana jest jako zła. Świadczenia i transfery Kolejnym zakresem tematycznym, który obejmowało badanie pracowników i uczestników podmiotów ekonomii społecznej były świadczenia i transfery otrzymywane przez respondentów. Na wstępie ustalono, czy respondenci w miesiącu kalendarzowym poprzedzającym badanie korzystali z usług pomocy społecznej. Wykres 72:Korzystanie w ostatnim miesiącu kalendarzowym z usług pomocy społecznej 183

184 Z analizy otrzymanych podczas wywiadów odpowiedzi wynika, iż w miesiącu poprzedzającym badanie z usług pomocy społecznej korzystało 32,67% badanych. Uwzględniano tu jedynie faktyczne korzystanie, a nie sytuacje, w których respondenci oczekują dłużej niż miesiąc na wydanie decyzji zgodnie z wnioskiem. Poniższy wykres prezentuje faktyczne korzystanie z usług pomocy społecznej w miesiącu kalendarzowym poprzedzającym badanie w odniesieniu do statusu uczestnictwa lub pracy w podmiocie ekonomii społecznej. Wykres 73: Korzystanie w ostatnim miesiącu kalendarzowym z usług pomocy społecznej w zależności od statusu w PES (N: CIS 80, KIS 30, spółdzielnia socjalna 40) W przypadku pracowników spółdzielni socjalnych, większość badanych nie zadeklarowała korzystania z tego typu usług. Wśród uczestników CIS ponad 63% badanych nie korzystała w ostatnim miesiącu z tego rodzaju wsparcia. Natomiast w ostatniej grupie uczestników KIS przeważają respondenci, którzy otrzymali tego rodzaju pomoc. Podsumowując korzystanie z usług pomocy społecznej zadeklarowali 2 pracownicy spółdzielni socjalnej, 28 uczestników CIS oraz 19 uczestników KIS. Poniższy wykres przedstawia zakres otrzymywanej przez respondentów pomocy społecznej w miesiącu poprzedzającym badanie. 184

185 Wykres 74: Zakres otrzymywanej pomocy społecznej, z jakiej korzystano w miesiącu przed badaniem Jak wynika z danych zawartych na powyższym wykresie, najczęstszą formą wsparcia jest pomoc pieniężna. Poniżej zaprezentowano zakres usług pomocy społecznej, z jakich korzystali respondenci w zależności od statusu osoby objętej wywiadem. 185

186 Wykres 75: Zakres otrzymywanej pomocy społecznej, z jakiej korzystano w miesiącu przed badaniem a status uczestnictwa lub pracy w PES (N: CIS 28, KIS 19, spółdzielnia socjalna 2) Jak wynika z powyższych danych, najpopularniejszą formą usług oferowanych w ramach pomocy społecznej, z których korzystano we wszystkich trzech grupach było wsparcie finansowe. Blisko 40% uczestników KIS korzystało ponadto z porad specjalistów. Poniżej zaprezentowano wysokość otrzymywanych świadczeń pieniężnych w podziale na wszystkie trzy grupy uczestników badania. 186

187 Wykres 76: Wysokość otrzymanej pomocy pieniężnej w ramach usług pomocy społecznej a status w PES (N: CIS 17, KIS 18, spółdzielnia socjalna 2) Jak widzimy na powyższym wykresie, otrzymywanie zasiłków na najwyższym poziomie zadeklarowali pracownicy spółdzielni socjalnych. Łączna suma otrzymanych w poprzednim miesiącu przez wszystkich respondentów zasiłków wyniosła zł, średnio na osobę było to 386,49 zł. Trzech badanych respondentów, uczestników KIS, którzy zadeklarowali otrzymanie środków na utrzymanie dzieci dostało pomoc w wysokości od 200 do 800 zł. Jeden z badanych, także badany w ramach klubu integracji, który korzysta z pomocy na usamodzielnianie bądź korzystanie nauki zadeklarował otrzymanie pomocy w wysokości 190 zł. Osoby, które w miesiącu poprzedzającym badanie skorzystali z usług pomocy społecznej, zostali zapytani o fakt otrzymywania różnego rodzaju świadczeń z zakresu pomocy społecznej. 187

188 Wykres 77: Respondenci, którzy w ostatnim miesiącu kalendarzowym otrzymywali rentę Spośród osób korzystających z pomocy społecznej 8,16% otrzymało w miesiącu kalendarzowym poprzedzającym badanie świadczenie w postaci renty. Wysokość otrzymywanych rent to 150 zł i 200 zł. Poniżej zaprezentowano odpowiedzi badanych w podziale na typ podmiotu, z którym związana jest osoba, z którą przeprowadzono wywiad. Wykres 78: Respondenci, którzy w ostatnim miesiącu kalendarzowym otrzymywali rentę a typ PES (N: CIS 28, KIS 19, spółdzielnia socjalna 2) społecznej. Osoby, które otrzymują renty w większości są uczestnikami klubów integracji 188

189 Kolejnym świadczeniem, jakiego otrzymywanie analizowano w badaniu było świadczenie rodzinne. Wykres 79: Respondenci, którzy w ostatnim miesiącu kalendarzowym otrzymywali rentę Wśród badanych, którzy mają na utrzymaniu dzieci i w minionym miesiącu kalendarzowym przed badaniem korzystali z usług pomocy społecznej, 70,37% otrzymało świadczenia rodzinne. Ich wysokość była zróżnicowana i wynosiła w większości przypadków od 77 do 555 zł. Jeden z respondentów zadeklarował wysokość otrzymanej pomocy na poziomie 1113 zł. Korzystanie z pomocy w formie świadczeń rodzinnych w ciągu ostatniego miesiąca kalendarzowego i jego zróżnicowanie w zależności od statusu pracy lub uczestnictwa w PES prezentuje się następująco: Wykres 80: Respondenci, którzy w ostatnim miesiącu kalendarzowym otrzymywali świadczenia rodzinne a status w PES (N: CIS 17, KIS 9, spółdzielnia socjalna 1) 189

190 Wszyscy pracownicy spółdzielni, którzy zadeklarowali otrzymanie wsparcia z pomocy społecznej otrzymują świadczenia rodzinne. Podobnie jest w przypadku 90% grupy uczestników KIS. Wysokość świadczeń została zaprezentowana na poniższym wykresie. Wykres 81: Wysokość otrzymanych świadczeń rodzinnych a status respondenta (N: CIS 10, KIS 8, spółdzielnia socjalna 1) Uczestnicy CIS najczęściej otrzymywali świadczenia rodzinne w wysokości od 160 do 212 zł. Pracownicy spółdzielni otrzymali pomoc w wysokości od 77 do 106 zł. Średnio dla każdej osoby było to natomiast 266,47 zł. Osoby korzystające z usług pomocy społecznej zostały również zapytane, czy w ostatnim miesiącu kalendarzowym pobierały emeryturę, zasiłek przedemerytalny lub świadczenie przedemerytalne. Wykres 82: Respondenci, którzy w ostatnim miesiącu kalendarzowym otrzymywali emeryturę, zasiłek przedemerytalny lub świadczenia przedemerytalne 190

191 Większość badanych (95,92%) nie otrzymywało żadnego rodzaju świadczeń przedemerytalnych lub emerytalnych. W pozostałych przypadkach badani nie udzielili odpowiedzi na to pytanie. Szczegółowy rozkład odpowiedzi badanych w zależności od typu PES przedstawia poniższy wykres. Wykres 83: Respondenci, którzy w ostatnim miesiącu kalendarzowym otrzymywali emeryturę, zasiłek przedemerytalny lub świadczenia przedemerytalne (N: CIS 28, KIS 19, spółdzielnia socjalna 2) Wśród badanych osób znalazła się także grupa, która otrzymała w miesiącu poprzedzającym badanie inne świadczenia w ramach usług pomocy społecznej. Wykres 84: Respondenci, którzy w ostatnim miesiącu kalendarzowym otrzymywali inne świadczenia Osoby te stanowią 12,24% spośród tych, które faktycznie skorzystały z pomocy społecznej. Wysokość otrzymanych świadczeń wynosiła od 153 do 529 zł. Jak przedstawiały 191

192 się odpowiedzi badanych w zależności od posiadanego przez nich statusu przedstawia poniższy wykres. Wykres 85: Respondenci, którzy w ostatnim miesiącu kalendarzowym otrzymywali inne świadczenia a status w PES (N: CIS 28, KIS 19, spółdzielnia socjalna 2) Jak wynika z powyższych danych, żaden pracownik spółdzielni socjalnej nie zadeklarował otrzymania innego rodzaju świadczeń z pomocy społecznej. Wykres 86: Wysokość innych otrzymanych świadczeń w zł a status w PES (N: CIS 3, KIS 3) Powyżej zaprezentowano, jakiej wysokości inną pomoc otrzymali badani respondenci. Otrzymywane inne świadczenia klarowały się na poziomie od 153 zł do 529 zł. 192

193 Ostatnim pytaniem zadawanym osobom, które w ostatnim miesiącu kalendarzowym przed badaniem korzystały z usług społecznych, było otrzymanie wsparcia w postaci innych usług pomocowych. Wykres 87: Respondenci, którzy w ostatnim miesiącu kalendarzowym korzystali z innych usług pomocowych Niewielki odsetek 6,12% ogółu korzystających z usług pomocy społecznej korzystał w miesiącu kalendarzowym poprzedzającym badanie również z innych usług pomocowych. Była to pomoc oferowana przez Banki Żywności. Rozkład odpowiedzi w zależności od statusu osoby badanej przedstawiono poniżej. Wykres 88: Respondenci, którzy w ostatnim miesiącu kalendarzowym korzystali z innych usług pomocowych a status w PES (N: CIS 28, KIS 19, spółdzielnia socjalna 2) 193

194 Jedynie uczestnicy klubów integracji społecznej zadeklarowali korzystanie z innego rodzaju usług pomocowych w miesiącu przed badaniem. Wszyscy respondenci zostali zapytani o to, czy posiadają orzeczenie o niepełnosprawności. Wykres 89: Respondenci posiadający orzeczenie o niepełnosprawności Wśród pracowników i uczestników podmiotów ekonomii społecznej, których objęto badaniem efektu netto 22,67% respondentów to osoby niepełnosprawne. Sprawdzono również, w której grupie osób z orzeczeniem o niepełnosprawności jest najwięcej. Wykres 90: Respondenci posiadający orzeczenie o niepełnosprawności w zależności od statusu (N: CIS 80, KIS 30, spółdzielnia socjalna 40) 194

195 Najwięcej osób niepełnosprawnych jest wśród respondentów objętych badaniem jako uczestnicy centrum integracji społecznej. Osoby niepełnosprawne poproszono o wskazanie stopnia niepełnosprawności. Wykres 91: Stopień posiadanego orzeczenia o niepełnosprawności Wśród respondentów, którzy posiadają orzeczenie dotyczące niepełnosprawności przeważają osoby niepełnosprawne w stopniu umiarkowanym (58,82%). Również stopień niepełnosprawności respondentów zestawiono z ich statusem w podmiocie ekonomii społecznej. Wykres 92: Stopień posiadanego orzeczenia o niepełnosprawności a status respondenta (N: CIS 19, KIS 7, spółdzielnia socjalna 2) 195

196 Wśród uczestników KIS posiadających orzeczenie o niepełnosprawności przeważają osoby niepełnosprawne w stopniu lekkim, w pozostałych dwóch grupach są to uczestnicy i pracownicy, którzy są niepełnosprawni w stopniu umiarkowanym. Jedynie wśród badanych z CIS występują osoby, które posiadają orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu znacznym. Integracja społeczna Przeprowadzane badanie dotyczyło również zagadnień związanych z integracją społeczną. Respondenci zostali poproszeni o ocenę poszczególnych dziedzin swojego życia i określić stopień zadowolenia w każdej z nich, a także ocenić swoje stosunki z otoczeniem. W pierwszej kolejności badanych poproszono o ocenę satysfakcji w zakresie stosunków z najbliższymi członkami rodziny. Wykres 93: Ocena stopnia zadowolenia z własnych stosunków z najbliższymi w rodzinie Jak pokazują wyniki badań, respondenci w dużym stopniu są zadowoleni ze stosunków, które łączą ich z najbliższymi z rodziny (69,34%). Niezadowolenie w tym aspekcie życia odczuwa natomiast 9,34% wszystkich respondentów. 196

197 Wykres 94: Ocena stopnia zadowolenia z własnych stosunków z najbliższymi w rodzinie a typ PES (N: CIS 80, KIS 30, spółdzielnia socjalna 40) Większość w każdej grupie stanowią osoby zadowolone z własnych relacji rodzinnych. W największym stopniu satysfakcję w tym zakresie wyrazili badani uczestnicy KIS. Na znacznie niższym poziomie przedstawia się ocena zadowolenia z sytuacji materialnej własnej rodziny. Wykres 95: Ocena stopnia zadowolenia z sytuacji finansowej swojej rodziny 20,66% badanych jest usatysfakcjonowanych w tym zakresie. Natomiast połowa ogółu respondentów nie jest ani zadowolona, ani niezadowolona z obecnej sytuacji 197

198 finansowej w swojej rodzinie. Ponadto 23,34% osób wyraziło niezadowolenie z rodzinnej sytuacji finansowej. Ocena sytuacji materialnej została przeanalizowana pod kątem statusu posiadanego przez respondenta. Wykres 96: Ocena stopnia zadowolenia z sytuacji finansowej swojej rodziny a status w PES (N: CIS 80, KIS 30, spółdzielnia socjalna 40) Zadowolenie z sytuacji materialnej swojej rodziny wśród pracowników spółdzielni i uczestników CIS przedstawia się na podobnym poziomie. Najbardziej niezadowoleni w tym zakresie są badani uczestnicy KIS. Uczestnicy i pracownicy podmiotów ekonomii społecznej objętych niniejszym badaniem ocenili również stopień zadowolenia z własnych osiągnięć życiowych. Wykres 97: Ocena stopnia zadowolenia z osiągnięć życiowych 198

199 37,33% respondentów jest zadowolonych z tego, co osiągnęli w życiu. Przeciwną postawę reprezentuje 18,66% ogółu badanych. Spory odsetek osób 40,67% - nie jest w tej kwestii ani zadowolonych, ani niezadowolonych. pracy w PES. Odpowiedzi badanych przeanalizowano w zależności od statusu uczestnictwa lub Wykres 98: Ocena stopnia zadowolenia z osiągnięć życiowych a status w PES (N: CIS 80, KIS 30, spółdzielnia socjalna 40) W przypadku zadowolenia z własnych osiągnięć życiowych, we wszystkich badanych grupach przeważa pozytywna ocena. W największym stopniu niezadowoleni z własnych osiągnięć wśród wszystkich trzech badanych grup są uczestnicy KIS. Szczegółowe odpowiedzi badanych w tym zakresie obrazuje powyższy wykres. Badanie obejmowało również ocenę perspektyw na przyszłość, jakie stoją przed respondentami. Wykres 99: Ocena stopnia zadowolenia z perspektyw na przyszłość 199

200 Badani pracownicy oraz uczestnicy PES w 29,33% przypadków wyrazili zadowolenie z perspektyw, jakie przed nimi stoją. 41,33% nie wyraziło ani zadowolenia, ani niezadowolenia w tym zakresie. Natomiast 24% badanych negatywnie oceniło swoje zadowolenie z perspektyw jakie dostrzegają na przyszłość. Wyniki badanych przedstawiono również w podziale na status respondenta w podmiocie ekonomii społecznej. Wykres 100: Ocena stopnia zadowolenia z perspektyw na przyszłość a status w PES (N: CIS 80, KIS 30, spółdzielnia socjalna 40) Zarówno wśród pracowników spółdzielni, uczestników KIS, jak i uczestników CIS przeważa brak zadowolenia oraz niezadowolenia w zakresie oceny własnych perspektyw na przyszłość. Jednocześnie wśród uczestników klubów integracji oraz pracowników spółdzielni jest najwięcej zadowolonych osób, w przeciwieństwie do uczestników KIS. Badani określili również satysfakcję ze sposobów spędzania wolnego czasu. 200

201 Wykres 101: Ocena stopnia zadowolenia z perspektyw na przyszłość 53,34% badanych jest zadowolonych ze sposobu, w jaki spędzają wolny czas. Brak satysfakcji w tym aspekcie życia dotyka 10% respondentów. Rozkład uzyskanych odpowiedzi w zależności od statusu uczestnictwa lub pracy w podmiocie ekonomii społecznej przedstawia poniższy wykres. Wykres 102: Ocena stopnia zadowolenia z perspektyw na przyszłość a status respondenta (N: CIS 80, KIS 30, spółdzielnia socjalna 40) Wśród uczestników centrów i klubów integracji społecznej przeważają osoby usatysfakcjonowane tym, w jaki sposób spędzają wolny czas. Pracownicy spółdzielni socjalnych w 65% nie są ani zadowoleni, ani niezadowoleni z tej dziedziny swojego życia. 201

202 Ostatnim aspektem życia, który oceniali respondenci była sytuacja zawodowa. Wykres 103: Ocena stopnia zadowolenia z sytuacji zawodowej 28% wskazań dotyczyło zadowolenia z własnej kariery zawodowej. Zbliżony odsetek osób 26% - wyraził swoje niezadowolenie w tym elemencie życia. Wśród respondentów przeważała jednak postawa braku zarówno zadowolenia, jak i niezadowolenia z własnej sytuacji zawodowej (40% odpowiedzi). Ocena zadowolenia z własnej sytuacji zawodowej w zestawieniu ze statusem udziału w podmiocie ekonomii społecznej przedstawiona została szczegółowo na poniższym diagramie. Wykres 104: Ocena stopnia zadowolenia z sytuacji zawodowej (N: CIS 80, KIS 30, spółdzielnia socjalna 40) 202

203 Wśród badanych uczestników CIS i pracowników spółdzielni przeważa brak zadowolenia oraz niezadowolenia w tym zakresie. We wszystkich trzech grupach odsetek osób zadowolonych oraz niezadowolonych jest zbliżony. Respondenci zostali również poproszeni o wskazanie, na ile zgadzają się z różnymi poglądami dotyczącymi własnej sytuacji i zachowań. Wykres 105: Ocena stopnia zgodności z poszczególnymi stwierdzeniami Wśród badanych przeważają osoby, które uważają, że są atrakcyjnymi pracownikami dla pracodawców w swojej branży (45,33%). 44% respondentów uważa się za pewnych siebie w kontaktach z innymi. Ponadto 48,67% jest przekonanych o tym, że może dużo osiągnąć w życiu. 40% badanych często spędza czas ze znajomymi i przyjaciółmi. Natomiast blisko połowa badanych (48%) posiada osoby spoza grona rodziny, na których pomoc może liczyć w różnych sytuacjach. W 46% przypadków w najbliższej rodzinie respondentów rzadko dochodzi do sytuacji konfliktowych. Połowa badanych uważa, ze jest w stanie samodzielnie rozwiązywać własne problemy życiowe. Poniżej zaprezentowano szczegółowe oceny respondentów w zależności od tego w ramach jakiej grupy badana była dana osoba. Największe różnice uwidaczniają się pomiędzy uczestnikami CIS, a pozostałymi dwiema grupami. 203

204 Mam osoby spoza rodziny, na które mogę liczyć Często spotykam się ze znajomymi i przyjaciółmi Wiem, że dużo mogę osiągnąć Jestem pewny siebie w kontaktach z innymi Jestem atrakcyjnym pracownikiem dla pracodawców z branży, z którą jestem związany M o n i t o r i n g s e k t o r a e k o n o m i i s p o ł e c z n e j - R A P O R T Tabela 16: Ocena stopnia zgodności z poszczególnymi stwierdzeniami w zależności od statusu w PES (N: CIS 80, KIS 30, spółdzielnia socjalna 40, %) Pracownik spółdzielni socjalnej Status: Uczestnik w centrum integracji społecznej Uczestnik w klubie integracji społecznej Razem 1 - zdecydowanie się nie zgadzam 0,00 11,25 10,00 8,00 2,00 30,00 2,50 13,33 12,00 3,00 50,00 18,75 10,00 25,33 4,00 20,00 7,50 20,00 13,33 0,00 47,50 33,33 32, zdecydowanie się zgadzam Brak odpowiedzi 0,00 12,50 13,33 9,33 Razem 100,00 100,00 100,00 100,00 2,50 7,50 6,67 6, zdecydowanie się nie zgadzam 2,00 35,00 10,00 6,67 16,00 3,00 47,50 18,75 30,00 28,67 4,00 15,00 10,00 13,33 12, zdecydowanie 0,00 45,00 40,00 32,00 się zgadzam Brak odpowiedzi 0,00 8,75 3,33 5,33 Razem 100,00 100,00 100,00 100,00 2,50 5,00 13,33 6, zdecydowanie się nie zgadzam 2,00 32,50 18,75 6,67 20,00 3,00 45,00 12,50 3,33 19,33 4,00 20,00 22,50 40,00 25, zdecydowanie 0,00 31,25 33,33 23,33 się zgadzam Brak odpowiedzi 0,00 10,00 3,33 6,00 Razem 100,00 100,00 100,00 100, zdecydowanie 0,00 18,75 10,00 12,00 się nie zgadzam 2,00 25,00 11,25 13,33 15,33 3,00 52,50 15,00 23,33 26,67 4,00 22,50 8,75 26,67 16, zdecydowanie 0,00 36,25 23,33 24,00 się zgadzam Brak odpowiedzi 0,00 10,00 3,33 6,00 Razem 100,00 100,00 100,00 100,00 0,00 8,75 13,33 7, zdecydowanie się nie zgadzam 2,00 20,00 6,25 13,33 11,33 3,00 57,50 13,75 23,33 27,33 4,00 22,50 16,25 26,67 20, zdecydowanie 0,00 45,00 20,00 28,00 się zgadzam Brak odpowiedzi 0,00 10,00 3,33 6,00 Razem 100,00 100,00 100,00 100,00 204

205 Jestem w stanie samodzielnie rozwiązywać swoje problemy życiowe W mojej najbliższej rodzinie rzadko dochodzi do konfliktów M o n i t o r i n g s e k t o r a e k o n o m i i s p o ł e c z n e j - R A P O R T 1 - zdecydowanie się nie zgadzam 0,00 6,25 23,33 8,00 2,00 17,50 7,50 16,67 12,00 3,00 55,00 18,75 3,33 25,33 4,00 27,50 11,25 20,00 17, zdecydowanie 0,00 42,50 30,00 28,67 się zgadzam Brak odpowiedzi 0,00 13,75 6,67 8,67 Razem 100,00 100,00 100,00 100,00 0,00 7,50 3,33 4, zdecydowanie się nie zgadzam 2,00 7,50 16,25 3,33 11,33 3,00 62,50 17,50 6,67 27,33 4,00 30,00 20,00 26,67 24, zdecydowanie 0,00 30,00 50,00 26,00 się zgadzam Brak odpowiedzi 0,00 8,75 10,00 6,67 Razem 100,00 100,00 100,00 100,00 Respondenci zostali również poproszeni o udzielenie informacji na temat kontaktów z innymi. W pierwszej kolejności poproszono o określenie liczby osób z różnych grup, z którymi badani utrzymują regularne kontakty w celach towarzyskich i osobistych. Tabela 17: Liczba osób z najbliższej rodziny, z którymi respondenci regularnie kontaktują się w celach towarzyskich i osobistych (N=150) Liczba osób z N % najbliższej rodziny , , , , ,34 brak odpowiedzi 1 0, Jak pokazują otrzymane wyniki, największy odsetek badanych (36,65% wskazań) kontaktuję się z dwiema do pięciu osób z najbliższej rodziny w celach towarzyskich i osobistych. Średnia wynosi 7 osób, natomiast najczęściej wskazywaną liczbą osób z rodziny było 6. statusu w PES. Częstotliwość kontaktów z członkami rodziny przeanalizowano w zależności od 205

206 Wykres 106: Liczba osób z najbliższej rodziny, z którymi respondenci regularnie kontaktują się w celach towarzyskich i osobistych a status PES (N: CIS 80, KIS 30, spółdzielnia socjalna 40) Wśród uczestników CIS i KIS największy odsetek respondentów wskazał, iż utrzymuje kontakty osobiste i towarzyskie z dwiema do pięciu osób z najbliższej rodziny. W obu przypadkach średnia wynosi natomiast 6 osób. Jeśli chodzi o pracowników spółdzielni socjalnych, utrzymują oni kontakty z sześcioma do dziewięciu osób, a średnia wynosi 9. Podobnie, przedstawia się najczęściej wskazywana liczba przyjaciół, z którymi kontakt towarzyski lub osobisty utrzymują respondenci. Tabela 18: Liczba osób spośród przyjaciół, z którymi respondenci regularnie kontaktują się w celach towarzyskich i osobistych (N=150) Liczba osób spośród przyjaciół N % , , , ,67 brak odpowiedzi 4 2, W 40% przypadków liczba ta wynosi od 2 do 5 osób. Każdy z badanych ma średnio 6 przyjaciół, natomiast najczęściej wskazywano liczbę

207 Liczba znajomych, z którymi utrzymywane są kontakty przez respondentów trzech badanych grup w zależności od statusu przedstawia się podobnie jak w przypadku osób z rodziny. Wykres 107: Liczba osób spośród przyjaciół, z którymi respondenci regularnie kontaktują się w celach towarzyskich i osobistych w zależności od statusu w PES (N: CIS 80, KIS 30, spółdzielnia socjalna 40) Średnia dla uczestników CIS i KIS wynosi w tym przypadku 5, a wśród pracowników spółdzielni 10 osób. Badani uczestnicy i pracownicy podmiotów ekonomii społecznej zostali poproszeni także o wskazanie liczby znajomych (z pracy, szkoły, sąsiedztwa itp.), z którymi utrzymują regularne relacje towarzyskie lub osobiste. Tabela 19: Liczba osób spośród znajomych z którymi respondenci regularnie kontaktują się w celach towarzyskich i osobistych (N=150) Liczba osób spośród N % znajomych , , , ,67 brak odpowiedzi 7 4,

208 Również w przypadku systematycznych kontaktów ze znajomymi, największa grupa respondentów (42,66%) utrzymuje regularne kontakty z liczbą od 2 do 5 osób. Średnio jest to 9 osób, natomiast najczęściej pojawiała się odpowiedź 5. Kontakty ze znajomymi w zależności od statusu uczestnictwa lub pracy przedstawiono poniżej. Wykres 108: Liczba osób spośród znajomych z którymi respondenci regularnie kontaktują się w celach towarzyskich i osobistych a status w PES (N: CIS 80, KIS 30, spółdzielnia socjalna 40) We wszystkich trzech grupach przeważają osoby, które posiadają od 2 do 5 znajomych osób, z którymi przynajmniej kilka razy w roku spotykają się towarzysko. We wszystkich przypadkach sporą grupę stanowią również osoby, które zadeklarowały kontakty o tym charakterze z od 10 do 18 osobami. Relacje z innymi osobami zostały również ocenione pod kątem wsparcia otrzymywanego od członków rodziny, przyjaciół i znajomych w sytuacjach kryzysowych. Tabela 20: Liczba osób spośród rodziny, na których pomoc mogą liczyć respondenci w sytuacjach kryzysowych (N=150) Liczba osób z najbliższej rodziny N % , , , ,67 brak odpowiedzi

209 Badani uczestnicy i pracownicy PES w większości (52,66% wskazań) mogą liczyć na od 2 do 5 osób spośród najbliższej rodziny, o których pomoc mogą zwrócić się w sytuacjach kryzysowych. Średnio są to 4 osoby, taka liczba osób była również wskazywana najczęściej. Respondenci ze wszystkich trzech badanych grup respondentów zadeklarowali, że najczęściej mogą w sytuacjach problemowych zwrócić się po pomoc od 2 do 5 członków rodziny. Wykres 109: Liczba osób spośród rodziny, na których pomoc mogą liczyć respondenci w sytuacjach kryzysowych w zależności od uczestnictwa/pracy w PES (N: CIS 80, KIS 30, spółdzielnia socjalna 40) Liczba przyjaciół, na których mogą liczyć respondenci w przypadku problemów przedstawia się następująco: Tabela 21: Liczba osób spośród przyjaciół, na których pomoc mogą liczyć respondenci w sytuacjach kryzysowych (N=150) Liczba osób spośród N % przyjaciół , , , ,01 brak odpowiedzi 7 4, ,99% respondentów w przypadku problemów może zwrócić się o wsparcie do liczby od 2 do 5 przyjaciół. Blisko 36% może liczyć na pomoc jednego przyjaciela lub nie ma 209

210 takiej osoby. Średnio każdy z respondentów ma 3 takie osoby, a najczęściej wskazywaną liczbą osób była 2. Liczba przyjaciół zróżnicowana jest w zależności od typu podmiotu, z którym związany jest uczestnik przeprowadzanego badania. Wykres 110: Liczba przyjaciół, do których można się zwrócić w sytuacjach kryzysowych w zależności od statusu w PES (N: CIS 80, KIS 30, spółdzielnia socjalna 40) Pracownicy spółdzielni socjalnych mogą liczyć zazwyczaj na pomoc od 2 do 5 przyjaciół. Średnia liczba wynosi natomiast 6 osób. Uczestnicy CIS i KIS w większości przypadków wskazali, ze wśród znajomych mają do 1 osoby, na którą mogą liczyć. Średnia wynosi tu dwóch przyjaciół. Respondenci zadeklarowali również liczbę osób spośród znajomych, do których mogą zwrócić się w przypadku sytuacji kryzysowych. Tabela 22: Liczba osób spośród znajomych, na których pomoc mogą liczyć respondenci w sytuacjach kryzysowych (N=150) Liczba osób spośród znajomych N % , , , ,67 brak odpowiedzi

211 46% ogółu respondentów może liczyć na znajomych w liczbie od 2 do 5, w przypadkach kryzysowych. Podobnie jak w przypadku przyjaciół, każdy badany może liczyć na wsparcie trójki znajomych, a najczęściej są to 2 osoby. Rozkład odpowiedzi w zależności od statusu przedstawiono poniżej. Tabela 111: Liczba osób spośród znajomych, na których pomoc mogą liczyć respondenci w sytuacjach kryzysowych a status w PES (N: CIS 80, KIS 30, spółdzielnia socjalna 40) Najmniej osób znajomych, na których wsparcie mogą liczyć respondenci w przypadku sytuacji problemowych, mają uczestnicy KIS. Większość pracowników spółdzielni natomiast posiada od 2 do 5 takich znajomych. Kolejnym zagadnieniem, które obejmowało badanie były sposoby reakcji na pojawiające się kłopoty lub trudne sytuacje w życiu respondentów. Wykres 112: Reakcje respondentów na kłopoty i trudne sytuacje życiowe 211

212 46% badanych zapytanych, co robi w sytuacjach kryzysowych i kłopotów życiowych, zadeklarowało, iż mobilizuje się i przystępuje do działania. Badani przyznają także, że chętnie zwracają się o pomoc i poradę do innych osób (41,33% wskazań). Ponad jedna piąta ogółu respondentów pociesza się myślą, że inne osoby mają gorzej, a problemy, które ich spotkały zawsze mogłyby być większe. Odpowiedzi zestawiono ze statusem osób objętych badaniem. Wykres 113: Reakcje respondentów na kłopoty i trudne sytuacje życiowe w zależności od statusu w PES (N: CIS 80, KIS 30, spółdzielnia socjalna 40) Sposoby reagowania na trudne sytuacje życiowe w podziale na badane grupy odpowiadają wskazaniom ogółu respondentów. Najczęściej we wszystkich trzech grupach uczestników i pracowników PES wskazywano na mobilizację i przystępowanie do działań oraz zwrócenie się do innych osób po radę i pomoc. Ostatnim zagadnieniem w bloku pytań dotyczącym integracji społecznej były działania na rzecz otoczenia, jakie prowadzili w ostatnim czasie badani. 212

213 Wykres 114: Zaangażowanie respondentów w działania na rzecz społeczności lokalnej w okresie ostatnich 2 lat Jak wynika z przeprowadzonych analiz, poziom zaangażowania badanych pracowników i uczestników PES w działania na rzecz społeczności lokalnej nie jest wysoki. Udział w tego typu działaniach na przestrzeni ostatnich 2 lat zadeklarował bowiem średnio co piąty badany, a dokładniej 21,33% respondentów. Aktywność w zakresie prowadzenia działań na rzecz społeczności w odniesieniu do statusu uczestnictwa lub pracy w podmiocie ekonomii społecznej przedstawia się następująco: Wykres 115: Zaangażowanie respondentów w działania na rzecz społeczności lokalnej w okresie ostatnich 2 lat (N: CIS 80, KIS 30, spółdzielnia socjalna 40) Największe zaangażowanie w działania na rzecz lokalnej społeczności w ciągu ostatnich dwóch lat wykazują uczestnicy klubów integracji społecznej, natomiast pracownicy spółdzielni socjalnych w ogóle nie brali udziału w tego typu aktywnościach. 213

214 W toku badania ustalono również, czy ankietowani w ciągu ostatnich 12 miesięcy wykonywali nieodpłatnie działania na rzecz osób spoza rodziny lub na rzecz organizacji społecznych. Wykres 116: Wykonywanie nieodpłatnych działań na rzecz osób spoza rodziny lub na rzecz organizacji społecznych w okresie ostatniego roku Większy odsetek respondentów 32,67% - deklaruje natomiast prowadzenie nieodpłatnie w ciągu ostatnich 12 miesięcy działań na rzecz osób spoza rodziny lub na rzecz organizacji społecznych. Wykonywanie tego typu działań w odniesieniu do statusu badanej osoby zaprezentowano na poniższym wykresie. Wykres 117: Wykonywanie nieodpłatnych działań na rzecz osób spoza rodziny lub na rzecz organizacji społecznych w okresie ostatniego roku (N: CIS 80, KIS 30, spółdzielnia socjalna 40) Analogicznie, jak w przypadku działań na rzecz społeczności przedstawiają się wyniki dotyczące zaangażowania w nieodpłatne działania na rzecz osób spoza rodziny lub 214

215 organizacji społecznych. Brak tutaj również aktywności pracowników spółdzielni, a najwięcej takich działań wykonali uczestnicy CIS. Przedsiębiorczość Ostatnie z zagadnień, jakie poruszone zostało w badaniu efektu netto dotyczyło przedsiębiorczości. W pierwszej kolejności badanym przedstawiono pary stwierdzeń. Respondenci mieli za zadanie określić, z którym z nich zgadza się w większym stopniu. Uzyskane odpowiedzi przedstawia tabela nr 21. Tabela 23: Stopień zgodności z poszczególnymi stwierdzeniami (N=150) N=150, % Zdecydowanie zgadzam się z pierwszym stwierdzeniem Raczej zgadzam się z pierwszym stwierdzeniem Tak samo zgadzam się z pierwszym jak i z drugim Raczej zgadzam się z drugim stwierdzeniem Zdecydowanie zgadzam się z drugim stwierdzeniem Brak odpowiedzi Lubię realizować dobre pomysły innych Zawsze miałem dużo pomysłów 13,33 15, ,33 2 Nie lubię czekać aż kto za mnie podejmie działania Czasami warto poczekać, aż sprawy się ułożą 17, ,67 6,67 1,33 Zwykle szukam pomocy u innych Zwykle sam szukam rozwiązań 17,34 12,67 33,33 15,33 19,33 2 Nie lubię być podporządkowany innym Bez problemu podporządkowuję się przełożonym 10 10,67 35,33 29,34 13,33 1,33 Cenię sobie stabilizację Lubię wyzwania 31,33 13,33 22, ,67 6 Uważam, że podejmowanie ryzyka się opłaca Uważam, że nie powinno się podejmować ryzykownych decyzji 14,66 12,67 44,67 16,67 9,33 2 Rolą rządu jest zapewnienie pracy obywatelom Obywatele sami powinni tworzyć miejsca pracy 37,33 20,67 24,67 9,33 6,67 1,33 Jestem typem organizatora Jestem typem skrupulatnego wykonawcy zleconych zadań 15, ,33 18,68 11,33 1,33 215

216 Uwidacznia się w nich fakt, że najczęściej respondenci w odniesieniu do stwierdzeń dotyczących samego siebie nie potrafili jednoznacznie wybrać poglądu, z którym bardziej się zgadzają. Z pozostałych odpowiedzi wynika, że w badanej grupie więcej osób preferuje realizację dobrych pomysłów innych. Większa grupa chętniej podejmuje samodzielne działania niż czeka, aż sprawy ułożą się same. Podobnie, badani zwykle sami wola poszukać rozwiązań niż szukać wsparcia u innych. Większy odsetek respondentów deklaruje, iż nie ma problemu z podporządkowaniem się przełożonym. Wśród pracowników i uczestników podmiotów ekonomii społecznej, z którymi przeprowadzano badanie, większość osób ceni stabilizację i uważa, że ryzyko jest nieopłacalne. W badanej grupie łatwiej znaleźć typ skrupulatnego wykonawcy zleceń innych niż typ organizatora. Zdecydowana większość spośród ogółu respondentów uważa ponadto, że zadaniem rządu jest zapewnienie obywatelom miejsc pracy. W dalszej części przedstawiono poszczególne pary stwierdzeń i stosunek respondentów do nich w zależności od statusu posiadanego w PES. Wykres 118: Pierwsza para stwierdzeń w zależności od statusu respondenta (N: CIS 80, KIS 30, spółdzielnia socjalna 40) Większość badanych we wszystkich trzech grupach w takim samym stopniu zgodziło się z oboma stwierdzeniami w zakresie realizacji pomysłów innych, jak i posiadaniem własnych inicjatyw. Pozostali uczestnicy CIS w większym stopniu zgodzili się z pierwszym 216

217 zdaniem, w przeciwieństwie do pozostałej grupy pracowników spółdzielni, którzy raczej zgadzają się z drugim stwierdzeniem. Wykres 119: Druga para stwierdzeń w zależności od statusu respondenta (N: CIS 80, KIS 30, spółdzielnia socjalna 40) Wśród uczestników KIS przeważają osoby, które raczej wolą poczekać, aż sytuacja sama się wyjaśni. W pozostałych dwóch grupach, badani w równym stopniu podejmują samodzielne działania, jak i czekają na samoistny rozwój sytuacji. Wykres 120: Trzecia para stwierdzeń w zależności od statusu respondenta (N: CIS 80, KIS 30, spółdzielnia socjalna 40) 217

218 Wśród badanych uczestników CIS i KIS większość osób deklaruje, że woli samemu szukać rozwiązań problemów i sytuacji. Wśród pracowników spółdzielni ponad połowa osób zgadza się z oboma stwierdzeniami w równym stopniu. Wykres 121: Czwarta para stwierdzeń w zależności od statusu respondenta (N: CIS 80, KIS 30, spółdzielnia socjalna 40) Najbardziej zróżnicowane postawy w zakresie gotowości podporządkowania się innym osobom prezentują uczestnicy KIS. Wśród pozostałych dwóch grup przeważają osoby, które zgodziły się z oboma stwierdzeniami. Wykres 122: Piąta para stwierdzeń w zależności od statusu respondenta (N: CIS 80, KIS 30, spółdzielnia socjalna 40) 218

219 Połowa badanych uczestników centrów integracji zadeklarowała, że ceni sobie bezpieczeństwo i stabilizację. Najbardziej zróżnicowane opinie przedstawili uczestnicy KIS. Pracownicy spółdzielni socjalnych w podobnym stopniu zgadzają się z oboma stwierdzeniami. Wykres 123: Szósta para stwierdzeń w zależności od statusu respondenta (N: CIS 80, KIS 30, spółdzielnia socjalna 40) Pracownicy spółdzielni i uczestnicy CIS w większości przypadków zadeklarowali, że oba stwierdzenia są im bliskie. Większość badanych z ostatniej grupy uczestników KIS, uważa, że podejmowanie ryzyka nie jest opłacalne. Wykres 124: Siódma para stwierdzeń w zależności od statusu respondenta (N: CIS 80, KIS 30, spółdzielnia socjalna 40) 219

220 Uczestnicy CIS i uczestnicy KIS w przeważającej liczbie przypadków skłaniają się ku opinii, że państwo powinno zapewniać miejsca pracy dla obywateli. W przypadku pracowników spółdzielni przeważa pogląd, że zarówno obywatele jak i rząd w takim samym stopniu są odpowiedzialni za tworzenie nowych miejsca zatrudnienia. Wykres 125: Ósma para stwierdzeń w zależności od statusu respondenta (N: CIS 80, KIS 30, spółdzielnia socjalna 40) Uczestnicy CIS i pracownicy spółdzielni najczęściej zgadzali się z oboma stwierdzeniami dotyczącymi samodzielnej organizacji działań i skrupulatnego wykonywania zleconych zadań. Uczestnicy KIS w podobnym stopniu zdecydowanie są typem organizatora, co raczej wolą skrupulatnie wykonywać polecenia innych osób. Przeprowadzane badania miało również na celu określenie aktywności badanych uczestników klubów i centrów integracji społecznej oraz pracowników spółdzielni socjalnych w zakresie działań podejmowanych w celu założenia własnej działalności gospodarczej. 220

221 Wykres 126: Rozważanie decyzji o rozpoczęciu własnej działalności gospodarczej na przestrzeni trzech ostatnich lat Wśród badanych osób jedynie 15,34% przyznaje, że w ciągu ostatnich 36 miesięcy zastanawiało się nad założeniem własnej firmy. 84% osób w ogóle nie rozważało stworzenia sobie własnego miejsca pracy. Poniższy wykres przedstawia odpowiedzi badanych dotyczące rozważania decyzji o założeniu firmy w zależności od statusu uczestnictwa w PES. Wykres 127: Rozważanie decyzji o rozpoczęciu własnej działalności gospodarczej na przestrzeni trzech ostatnich lat w zależności od statusu respondenta (N: CIS 80, KIS 30, spółdzielnia socjalna 40) We wszystkich trzech grupach przeważa brak rozważania założenia własnego przedsiębiorstwa. Żaden pracownik spółdzielni nie zastanawiał się nad stworzeniem sobie własnego miejsca pracy. 221

222 Osoby, które zastanawiały się nad założeniem własnej działalności gospodarczej, którzy należą do uczestników CIS lub KIS, zostały zapytane o to, czy podejmowały jakieś szczególne kroki w tym zakresie. Wykres 128: Podejmowanie konkretnych działań w kierunku rozpoczęcia działalności gospodarczej Osoby, które w ostatnim czasie zastanawiały się nad założeniem własnej działalności w większości przypadków (59,15%) nie podejmowały żadnych konkretnych aktywności w tym kierunku. 22,53% respondentów przyznało, że podjęło konkretne działania w tym kierunku. Podejmowanie działań w zależności od statusu badanego przedstawiono poniżej. Wykres 129: Podejmowanie konkretnych działań w kierunku rozpoczęcia działalności gospodarczej w zależności od statusu w PES (N: CIS 46, KIS 25) 222

223 Bardziej aktywni w prowadzeniu działań w kierunku założenia własnej działalności byli uczestnicy CIS niż KIS. Uzyskane podczas wywiadów odpowiedzi wszystkich respondentów obrazują, jak przedstawia się aktywność pracowników i uczestników podmiotów ekonomii społecznej w zakresie uczestnictwa w różnych formach aktywności związanych z przedsiębiorczością. Wykres 130: Uczestnictwo w różnego typu aktywnościach w ostatnim półroczu Blisko jedna trzecia badanych (29,70%) nie uczestniczyła w przeciągu ostatnich 6 miesięcy w żadnych formach aktywności wskazanych na poniższym wykresie. Osoby, które brały udział w różnych formach aktywności najczęściej korzystały z projektów z zakresu rozwoju osobistego (np. doradztwa) (26,67%) oraz w kursach i szkoleniach (26,06%). Odpowiedzi w tym zakresie przedstawiono w zależności od posiadanego przez badanych statusu uczestnictwa lub pracy w podmiocie ekonomii społecznej. 223

224 Wykres 131: Uczestnictwo w różnego typu aktywnościach w ostatnim półroczu a status w PES (N: CIS 80, KIS 30, spółdzielnia socjalna 40) Pracownicy spółdzielni socjalnych zdecydowanie częściej niż inne grupy nie biorą udziału z żadnych aktywnościach szkoleniowych i rozwojowych. Uczestnicy CIS najczęściej brali udział w projektach z zakresu rozwoju osobistego, natomiast uczestnicy KIS korzystali w największym stopniu ze szkoleń i kursów. 224

225 Moduł III badanie jednostek samorządu terytorialnego (JST) 1. Wprowadzenie Do badania JST zaproszono jednostki samorządu terytorialnego głównie Ośrodki Pomocy Społecznej oraz Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie - z terenu województwa wielkopolskiego. Przeprowadzono je metodą wspomaganych komputerowo wywiadów przy pomocy strony WWW (CAWI). Wywiadów udzieliło 180 placówek. W dalszej części zostały przedstawione wyniki badania otrzymane dzięki odpowiedziom respondentów. 2. Próba badawcza Próba badawcza była pełna i obejmowała 257 JST ze wszystkich powiatów, gmin i samorządu województwa wielkopolskiego. Osiągnięto stopę zwrotu na poziomie 180 przebadanych jednostek, co stanowi 70,04% badanej populacji. 3. Charakterystyka Respondentów Respondentami badania CAWI byli przedstawiciele gmin i powiatów w województwie. W badanej grupie większość stanowili przedstawiciele Ośrodków Pomocy Społecznej (78,89%). Drugą co do liczebności grupą byli pracownicy Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie (13,89%). Wykres 1: Respondenci wg komórki organizacyjnej W badaniu wzięło udział 180 urzędników pracujących w urzędach zlokalizowanych na terenie województwa wielkopolskiego. Reprezentują oni urzędy ze wszystkich 35 powiatów 225

226 wchodzących w skład województwa. Najwięcej respondentów pracuje w powiatach poznańskim, kolskim, kaliskim, ostrowskim i pilskim, najmniej natomiast reprezentuje powiaty Poznań, Kalisz, obornicki i Leszno, co bezpośrednio wynika z charakteru organizacji pomocy społecznej w samorządach terytorialnych. Szczegółowe zestawienie danych prezentuje poniższa tabela. Tabela 1: Urzędy, ze względu na powiat, w którym się znajdują Powiat, w którym znajduje się Urząd N % powiat poznański 11 6,10% powiat kolski 10 5,60% powiat kaliski 9 5,00% powiat ostrowski 9 5,00% powiat pilski 8 4,40% powiat kępiński 7 3,90% powiat turecki 7 3,90% powiat wągrowiecki 7 3,90% powiat czarnkowsko-trzcianecki 6 3,30% powiat gnieźnieński 6 3,30% powiat koniński 6 3,30% powiat leszczyński 6 3,30% powiat szamotulski 6 3,30% powiat złotowski 6 3,30% powiat gostyński 5 2,80% powiat nowotomyski 5 2,80% powiat ostrzeszowski 5 2,80% powiat rawicki 5 2,80% powiat średzki 5 2,80% powiat wrzesiński 5 2,80% powiat chodzieski 4 2,20% powiat jarociński 4 2,20% powiat kościański 4 2,20% powiat międzychodzki 4 2,20% powiat pleszewski 4 2,20% powiat słupecki 4 2,20% powiat śremski 4 2,20% powiat wolsztyński 4 2,20% powiat grodziski 3 1,70% powiat krotoszyński 3 1,70% Konin 3 1,70% Leszno 2 1,10% powiat obornicki 1 0,60% Kalisz 1 0,60% Poznań 1 0,60% ,00% 226

227 Prawie połowa, bo 42,78%, respondentów biorących udział w badaniu pracuje w urzędzie zlokalizowanym w gminie wiejskiej. Nieco ponad 32% przedstawicieli JST pracuje w gminie miejsko wiejskiej, 13,89% badanych w gminie miejskiej, zaś 11,11% w starostwie powiatowym. Wykres 2: Typ gminy, w jakiej działa badana JST 4. Wyniki badania Badanie jednostek samorządu terytorialnego dotyczyło zebrania informacji na temat współpracy samorządu terytorialnego z podmiotami ekonomii społecznej od jednostek samorządu terytorialnego. Otrzymane wyniki pokazały, że zdecydowana większość respondentów, bo aż 98,33%, zetknęła się z pojęciem ekonomii społecznej. Jedynie 3 osoby przyznały, że nigdy o nim nie słyszały. Wykres 3: Znajomość pojęcia ekonomia społeczna 227

228 Respondentom znane jest także pojęcie przedsiębiorstwo społeczne. Tylko 15% z nich przyznało, że nigdy o nim nie słyszało. Wykres 4: Znajomość pojęcia spółdzielnia socjalna Wyniki badania pokazują, że jednostki samorządu terytorialnego mają świadomość znaczenia pojęcia ekonomia społeczna i prawidłowo wskazują działania, jakie mieszczą się w jego zakresie. Ekonomia społeczna kojarzona jest przez przedstawicieli JST z województwa wielkopolskiego głównie z działalnością gospodarczą łączącą zarówno cele ekonomiczne, jak i społeczne (27,78%). W 17,78% respondenci łączyli pojęcie z działalnością na rzecz osób wykluczonych społecznie, a w 13,33% z aktywizacją zawodową osób zagrożonych wykluczeniem. Ponadto badani prawidłowo kojarzą podmioty ekonomii społecznej, takie jak spółdzielnie socjalne (11,11%). Pojęcie ekonomii społecznej budzi wśród przedstawicieli urzędu pozytywne skojarzenia związane z działalnością nastawioną na integrację i aktywizację społeczną, a także pomocą w organizowaniu miejsc pracy osobom wykluczonym. Szczegółowe wskazania badanych przedstawia poniższy wykres. 228

229 Wykres 5: Znaczenie pojęcia ekonomia społeczna Jak wynika z przeprowadzonych wywiadów na terenie województwa wielkopolskiego funkcjonuje każdy z wymienionych podmiotów ekonomii społecznej. Największa liczba badanych, bo 59,4%, wskazała jako funkcjonujący Warsztat Terapii Zajęciowej. Niespełna 40% ankietowanych twierdzi, że takiego podmiotu nie ma w ich gminie czy powiecie. Prawie 34% respondentów wie, że na terenie ich gminy lub powiatu funkcjonuje Spółdzielnia Socjalna, niewiele ponad 20% słyszało o Spółdzielni Inwalidów i Niewidomych, a niecałe 21% o Klubie Integracji Społecznej. Przekonanych o braku takich podmiotów na terenie gminy lub powiatu jest odpowiednio 58,9%, 65,6% i 78,3% respondentów. Najmniej osób, bo jedynie 2,8% wskazało jako funkcjonującą spółkę non profit. O braku takiego podmiotu jest przekonanych prawie 64% ankietowanych, a ponad 30% przyznało, że nie wie czy taki 229

230 podmiot istnieje. Dokładne zestawienie odpowiedzi respondentów przedstawia poniższy wykres. Wykres 5: Funkcjonowanie na terenie badanej jednostki poszczególnych rodzajów PES Blisko połowa strategii rozwoju badanych gmin/powiatów zawiera zapisy dotyczące współpracy JST z instytucjami, które wspierają rozwój sektora ekonomii społecznej oraz zapisy dotyczące redukcji zjawiska ubóstwa i wykluczenia społecznego poprzez wspieranie tego sektora. Co interesujące, samorządy w zakresie swej działalności określają również plany dotyczące współtworzenia podmiotów ekonomii społecznej (37,78%). W najmniejszym stopniu dokumenty te określają kwestie dotowania PES. Poniższy wykres szczegółowo obrazuje, które zagadnienia znajdują swe odzwierciedlenie w dokumentach strategicznych gmin i powiatów województwa wielkopolskiego. 230

231 Wykres 6: Zawartość strategii rozwoju pod względem elementów dotyczących ekonomii społecznej 43% urzędników nie posiada wiedzy czy w ramach zamówień publicznych w 2012 roku wykorzystywano klauzulę społeczną. Przekonanych o jej wykorzystywaniu jest 49% respondentów, a około 8% jest pewnych, że nie była ona wykorzystywana. Wykres 7: Wykorzystywanie klauzuli społecznej w 2012 roku w danej JST 231

232 W 89 przypadkach klauzula społeczna nie była stosowana przez JST. Najczęściej wskazywanym powodem braku korzystania z takiego rozwiązania podczas przeprowadzania procedur związanych z zamówieniami publicznymi był brak uregulowań prawnych (26,97% wskazań). Z faktem niekorzystania z klauzuli wiążą się też przekonanie o ograniczaniu w ten sposób wolnej konkurencji, a także obawy o niską jakość usług lub produktów dostarczanych przez podmioty ekonomii społecznej. Ponadto samorządy nie są świadome możliwości związanych ze stosowaniem klauzuli społecznej i nie wiedzą, jak z nich korzystać. Wykres 8: Motywy niewykorzystywania klauzuli społecznej w ramach zamówień publicznych Nieco ponad połowa respondentów twierdzi, że w urzędzie, w którym pracują nie obowiązuje regulamin zamówień publicznych, w którym uwzględniono preferencje przy dostarczaniu dóbr i usług przez podmioty ekonomii społecznej. O tym, że taki zapis istnieje jest przekonanych 35% urzędników, natomiast 14% przyznało, że o tym nie wie. 232

233 Wykres 9: Stosowanie regulaminu zamówień publicznych uwzględniającego preferencje przy dostarczaniu dóbr i usług przez podmioty ekonomii społecznej Analiza wyników badań pokazuje, że w 2012 roku badane urzędy rzadko zlecały w ramach Ustawy Prawo Zamówień Publicznych podmiotom ekonomii społecznej dostarczanie dóbr i usług. Najczęściej miało to miejsce w przypadku Zakładów Aktywności Zawodowej oraz organizacji pozarządowych prowadzących działalność odpłatną statutową. Wykres 10: Zlecanie dostarczania dóbr i usług podmiotom ekonomii społecznej w ramach Prawa Zamówień Publicznych w 2012 roku 233

234 Podobnie sytuacja przedstawia się w przypadku zlecania w 2012 roku dostarczania dóbr i usług podmiotom ekonomii społecznej na podstawie Ustawy o działalności pożytku publicznego lub innych aktów prawnych. Zlecenia te mają miejsce rzadziej niż w przypadku stosowania Prawa Zamówień Publicznych. Usługi i produkty były najczęściej dostarczane przez organizacje pozarządowe prowadzące działalność odpłatna statutową. Wykres 11: Zlecanie dostarczania dóbr i usług podmiotom ekonomii społecznej w ramach Ustawy o działalności pożytku publicznego lub innych aktów prawnych Na pytanie o łączną wartość zamówień zleconych podmiotom ekonomii społecznej w 2012 roku odpowiedziało jedynie 20 osób, co stanowi nieco ponad 11% ogółu badanych. Wartości takich zamówień zawierały się w przedziale od 250zł do zł, a średnia wartość zamówienia wyniosła ,5zł. Szczegółowe dane obrazuje poniższa tabela. 234

235 Tabela 2: Łączna wartość zamówień zleconych podmiotom ekonomii społecznej w 2012r. Wartość (zł brutto) N % Brak odpowiedzi ,90% 0 1 0,60% ,60% ,60% ,60% ,60% ,60% ,60% ,60% ,60% ,60% ,60% ,60% ,60% ,60% ,60% ,60% ,60% ,60% ,60% ,60% Ogółem ,00% W 76,11% przypadków podmioty ekonomii społecznej nie wykonywały w 2012 roku żadnych zleceń na rzecz badanych jednostek samorządów terytorialnych. W pozostałych przypadkach, zlecenia jakie miały miejsce dotyczyły głównie realizacji usług opiekuńczych, usług cateringowych, a także prac porządkowych i usług z zakresu pomocy i integracji społecznej. Wykres 12: Rodzaj zleceń wykonywanych przez PES na rzecz badanych jednostek 235

236 Generalnie urzędnicy pozytywnie oceniają współpracę z podmiotami ekonomii społecznej. Większość z nich jest zadowolona lub bardzo zadowolona z różnych aspektów współpracy. Najlepiej oceniono kontakt z zamawiającym. W tym przypadku nieco ponad 37% respondentów było bardzo z niego zadowolonych, a 44,2% bardzo zadowolonych. Bardzo dobrze oceniono także terminowość wykonania towaru lub usługi. W tym przypadku 44,2% respondentów było zadowolonych, a niemal 40% bardzo zadowolonych. Jakość towaru lub usługi oraz cenę oceniono jako zadowalającą. Uznało tak odpowiednio 58,1% i 55,8% respondentów. Najsłabiej w ocenie wypadła znajomość zasad realizacji zadań w trybie zamówień publicznych wśród wykonawców. Nieco ponad 9% respondentów było niezadowolonych lub bardzo niezadowolonych z tego aspektu. Wykres 13: Zadowolenie z wykonania zleceń przez podmioty ekonomii społecznej Zdecydowana większość urzędników, bo prawie 70%, ponownie powierzyłaby wykonanie zamówienia podmiotom ekonomii społecznej. Jedynie nieco ponad 2% respondentów jest przeciwnego zdania, a powodem jest tu przekonanie o niskiej jakości usług proponowanych przez te podmioty. 236

237 Wykres 14: Chęć ponownego powierzenia wykonania zamówienia PES w przyszłości Większość respondentów (ok.38%) nie ma wiedzy na temat tego, kto w ich powiecie lub gminie zajmuje się koordynacją działań związanych z rozwojem ekonomii społecznej. W 28,89% przypadków rolę tę pełni Urząd Gminy, a w 26,11% zadanie to należy do Ośrodków Pomocy Społecznej. Szczegóły obrazuje poniższy wykres. Wykres 15: Podmioty koordynujące działania związane z rozwojem ekonomii społecznej Respondentów poproszono także o ocenę wpływu wykonania zamówienia przez podmiot ekonomii społecznej na sytuację społeczno-gospodarczą w gminie lub powiecie. Uwagę zwraca tu bardzo duży udział odpowiedzi nieistotnych. W każdym z czterech aspektów poddanych ocenie ponad 60% respondentów udzieliło odpowiedzi trudno ocenić. Najlepiej ocenionymi aspektami były integracja społeczna osób wykluczonych i sytuacja na lokalnym rynku pracy. Szczegółowe zestawienie odpowiedzi prezentuje poniższy wykres. 237

238 Wykres 16: Wpływ wykonania zamówienia przez podmiot ekonomii społecznej na sytuację społecznogospodarczą gminy/powiatu 60% urzędników przyznało, że podmioty ekonomii społecznej w 2012r. nie były wspierane finansowo przez urząd. Odmienna sytuacja miała miejsce w 12,22% przypadkach. 27,78% respondentów przyznało, że nie jest zorientowanych w tym temacie. Wykres 17: Wsparcie finansowe podmiotów ekonomii społecznej w 2012r. przez jednostki samorządu terytorialnego 238

239 Urzędy, które finansowo wspierały podmioty ekonomii społecznej w 2012 roku najczęściej robiły to poprzez wsparcie realizacji zadania publicznego z obszaru pożytku publicznego. Wykres 18: Formy wsparcia finansowego podmiotów ekonomii społecznej w 2012r. przez jednostki samorządu terytorialnego 56,67% badanych jednostek nie wspierało pozafinansowymi formami podmiotów ekonomii społecznej w 2012 roku. W pozostałych przypadkach pomoc ta najczęściej realizowana była poprzez współpracę z podmiotami ES przy realizacji wspólnych działań oraz udostępnienie podmiotom lokalu, budynku lub działki pod działalność. Wykres 19: Formy wsparcia pozafinansowego podmiotów ekonomii społecznej w 2012r. przez jednostki samorządu terytorialnego 239

240 Prawie 65% urzędników twierdzi, że mieszkańcy gminy lub powiatu, którzy chcieliby założyć podmiot ekonomii społecznej mają dostęp do usług instytucji wspierających takie podmioty. Przeciwnego zdania jest 7,22% respondentów, a nieco ponad 28% przyznaje, że nie wie jak wygląda ta sytuacja. Wykres 20: Dostęp mieszkańców powiatu/gminy do usług instytucji wspierających PES Około 60% respondentów pozytywnie ocenia usługi instytucji wspierających podmioty ekonomii społecznej skierowane do osób zainteresowanych prowadzeniem takiego podmiotu zarówno w aspekcie dostępności jak i ich jakości. Dostępność takich usług bardzo dobrze oceniło 18,1%, a dobrze 46,6% urzędników. Jakość usług bardzo dobrze oceniło 20,7%, a dobrze 46,6% respondentów. Wart uwagi jest fakt, że nikt nie ocenił żadnego aspektu negatywnie. Wykres 21: Ocena usług instytucji wspierających podmioty ekonomii społecznej 240

241 Nieco ponad 56% urzędników przyznaje, że nie wie czy osoby już prowadzące podmioty ekonomii społecznej mają dostęp do usług instytucji je wspierających. Twierdząco na to pytanie odpowiedziało 37,78% respondentów, natomiast 6,11% twierdzi, że takiego dostępu nie ma. Wykres 22: Dostęp mieszkańców prowadzących PES do usług instytucji wspierających Ponad 75% respondentów pozytywnie ocenia usługi instytucji wspierających podmioty ekonomii społecznej skierowane do osób już prowadzących taki podmiot zarówno w aspekcie dostępności jak i ich jakości. Dostępność takich usług bardzo dobrze oceniło 11,8%, a dobrze 64,7% urzędników. Jakość usług bardzo dobrze oceniło 13,2%, a dobrze 61,8% respondentów. Warto zauważyć, że nikt nie ocenił żadnego aspektu negatywnie. Wykres 23: Ocena usług instytucji wspierających działające PES 241

242 Na pytanie o nawiązanie przez urząd współpracy z instytucją wspierającą rozwój sektora ekonomii społecznej w 2012 roku twierdząco odpowiedziało 37,78% urzędników. Przeciwnej odpowiedzi udzieliło 32,2% respondentów, natomiast 30% przyznało, że nie posiada wiedzy na ten temat. Wykres 24: Ocena usług instytucji wspierających działające PES Najczęstszą formą współpracy, jaką badane JST podejmowały z instytucjami wspierającymi rozwój sektora ekonomii społecznej w Wielkopolsce było uczestnictwo w szkoleniach lub doradztwie organizowanym przez tę instytucję. Pozostałe formy współpracy prezentuje poniższy wykres. Wykres 25: Formy współpracy z OWES 242

243 Poniższy wykres pokazuje, z którymi ośrodkami wsparcia ekonomii społecznej współpracowały badane jednostki w 2012 roku. Respondenci oprócz wymienionych instytucji wskazali ponadto Stowarzyszenie ETAP, Fundację Rozwoju Nauki Przedsiębiorczości oraz Koniński Ośrodek Wspierania Ekonomii Społecznej. Wykres 26: Współpraca JST w 2012r. Ponad 66% urzędników przyznaje, że nie posiada wiedzy czy projekty aktów prawnych przygotowywanych przez urząd były konsultowane z organizacjami pozarządowymi. Twierdząco na to pytanie odpowiedziało 20,56% respondentów, a przeciwną opinię wyraziło 13,33% z nich. Powody braku konsultacji aktów prawnych to brak takiej potrzeby związany głównie z brakiem tego typu organizacji lub aktów prawnych. Wykres 27: Konsultacje projektów aktów prawnych z NGO w 2012r. 243

244 Prawie 48% urzędników zadeklarowało, że przy sporządzaniu obowiązującej strategii rozwoju gminy lub powiatu prowadzone były konsultacje z organizacjami pozarządowymi. Przeciwnego zdania jest 3,33% respondentów. 5,56% badanych twierdzi, że ich gmina czy powiat nie posiada strategii rozwoju, natomiast 43,33% urzędników przyznaje, że nie posiada wiedzy w tym temacie. Wykres 28: Współpraca z NGO podczas tworzenia obowiązującej strategii rozwoju Zdecydowana większość respondentów przyznaje, że ekonomia społeczna jest skutecznym narzędziem aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych (z tym stwierdzeniem zgadza się 46,7%, a zdecydowanie się zgadza 33,9% urzędników) i niepełnosprawnych (z tym stwierdzeniem zgadza się 42,2%, a zdecydowanie się zgadza 37,8% urzędników), a także walki z ubóstwem i wykluczeniem społecznym (z tym stwierdzeniem zgadza się 47,2%, a zdecydowanie się zgadza 33,3% urzędników). Według 61,1% respondentów doświadczenie zawodowe zdobyte w podmiotach ekonomii społecznej jest równoważne z tym zdobytym w każdej innej firmie. Jedynie dla 32,8% respondentów praca w podmiotach ekonomii społecznej skierowana jest do osób z deficytem kompetencji, takich które nigdzie indziej nie znalazłyby zatrudnienia. Ze stwierdzeniem, że usługi świadczone przez podmioty ekonomii społecznej są jakościowo gorsze od tych świadczonych przez firmy komercyjne nie zgadza się 32,8%, a zdecydowanie się nie zgadza 30% urzędników. Ponad połowa, bo 51,1% badanych, nie popiera stwierdzenia, że podmioty ekonomii społecznej nie przynoszą żadnych korzyści społeczności lokalnej, a służą jedynie osobom objętym wsparciem. Aż 68,2% urzędników twierdzi, że dzięki podmiotom ekonomii społecznej urząd może dostarczać usługi użyteczności publicznej, a 38,4% respondentów uważa, że ekonomia społeczna jest skutecznym narzędziem w zakresie integracji imigrantów i uchodźców. Szczegółowe zestawienie danych obrazuje poniższy wykres. 244

245 Wykres 29: Opinie na temat podmiotów ekonomii społecznej 245

246 Ponad 61% urzędników sądzi, że w ich jednostce samorządu terytorialnego powinny być tworzone kolejne podmioty ekonomii społecznej. Za niezasadne takie działanie uważa jedynie 3,89% badanych. 35% respondentów nie ma zdania na ten temat. Wykres 30: Zasadność tworzenia nowych PES w odniesieniu do sytuacji społecznej gminy/powiatu Jednym z celów przeprowadzonego badania, było ustalenie, które podmioty ekonomii społecznej są najbardziej pożądane i potrzebne w objętych analizą gminach i powiatach. Respondenci wskazali, iż najbardziej potrzebne podmioty to spółdzielnie socjalne prowadzone przez osoby fizyczne. Za najpotrzebniejsze zostały uznane również Centrum Integracji Społecznej oraz Klub Integracji Społecznej. Za najmniej potrzebne badani przedstawiciele JST uznali Spółki non profit oraz organizacje pozarządowe prowadzące działalność gospodarczą. Poniższe zestawienie przedstawia dokładne oceny respondentów w tym zakresie. Tabela 3: Podmioty ekonomii społecznej wg rangi zapotrzebowania na nie (Ranga od 1 najbardziej potrzebny do 10 najmniej potrzebny) Lp. Rodzaj PES Ranga - średnia 1 Spółdzielnia socjalna prowadzona przez osoby fizyczne 2,38 2 Centrum Integracji Społecznej (CIS) 2,60 3 Klub Integracji Społecznej (KIS) 2,83 4 Zakład Aktywności Zawodowej (ZAZ) 3,30 5 Spółdzielnia pracy 3,93 6 Spółdzielnia inwalidów 4,66 7 Spółdzielnia socjalna osób prawnych 5,00 8 NGO prowadzące działalność odpłatną statutową 6,43 9 NGO prowadzące działalność gospodarczą 7,00 10 Spółka non profit 8,48 246

247 W toku badania ustalano także motywy przemawiające za oceną zapotrzebowania na dany typ podmiotu ekonomii społecznej. Z odpowiedzi respondentów wynika, iż najbardziej potrzebne są podmioty aktywizujące zawodowo oraz służące osobom zagrożonym wykluczeniem społecznym. Czynnikiem wpływającym na ocenę, czy dany podmiot jest potrzebny, wpływa również analiza lokalnego rynku. W najmniejszym stopniu na ocenę badanych wpływają względy ekonomiczne związane z działalnością tych podmiotów. Wykres 31: Motywy wyboru danego rodzaju PES za najbardziej potrzebny w gminie/powiecie W 7 przypadkach zadeklarowano brak potrzeby tworzenia podmiotów ekonomii społecznej na danym obszarze. Jako główne uzasadnienie wskazano niewielką liczbę chętnych do korzystania z ich usług oraz wystarczającą ilość istniejących placówek. Respondenci mieli za zadanie wskazać 3 rodzaje usług, jakich najbardziej brakuje lokalnej społeczności. Najczęściej wskazywano na usługi z zakresu integracji społeczno-zawodowej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym np. usługi zatrudnienia socjalnego (blisko 44% wskazań). W 39,44% przypadków w gminach i powiatach niedobór jest usług opiekuńczych kierowanych do 247

248 osób zależnych starszych i niepełnosprawnych. Braki odczuwane są także w zakresie opieki dzieci do lat 3. W najmniejszym stopniu wskazywano na usługi edukacyjne wychowania przedszkolnego. Szczegółowy obraz usług, których brak odczuwany jest na terenie działalności badanych jednostek przedstawia poniższy wykres. Wykres 32: Braki odczuwane w zakresie usług społecznych Jednym z celów badania było również ustalenie, jakie są potrzeby w zakresie wsparcia gmin/powiatów dotyczącego realizacji działań w obszarze ekonomii społecznej. W odniesieniu do wsparcia edukacyjnego jedna trzecia jednostek zadeklarowała brak tego typu potrzeb. Wśród JST, które dostrzegają obszary, gdzie wsparcie byłoby przydatne najczęściej wskazywano na obszar szkoleniowo-warsztatowy, a także w zakresie kursów i szkoleń dla osób zainteresowanych rozpoczynaniem tego typu działalności. Dokładne odpowiedzi Respondentów przedstawia poniższy wykres. 248

249 Wykres 33: Potrzeby edukacyjne w zakresie realizacji działań w obszarze ekonomii społecznej W zakresie wsparcia inwestycyjnego ponad połowa JST zadeklarowała brak tego rodzaju potrzeb na ich obszarze. Wśród pozostałych jednostek najbardziej pożądaną formą wsparcia jest pomoc finansowa oraz zwiększenie liczby budynków i lokali przeznaczonych na działalność PES. Pozostałe odpowiedzi prezentuje poniższy wykres. 249

250 Wykres 34: Potrzeby inwestycyjne w zakresie realizacji działań w obszarze ekonomii społecznej 250

251 Moduł IV badanie opinii publicznej 1. Wprowadzenie Badanie opinii publicznej zrealizowano w dniach października 2013 roku wśród dorosłych mieszkańców województwa wielkopolskiego metodą wywiadów telefonicznych wspomaganych komputerowo (CATI). Zostało ono poprzedzone pilotażem na próbie N=16, którego celem było sprawdzenie poprawności konstrukcji kwestionariusza oraz rozumienia pytań przez respondentów. Badanie właściwe przeprowadzono z 384 osobami. W dalszej części zostały przedstawione wyniki badania otrzymane dzięki odpowiedziom respondentów. 2. Próba badawcza Próba badawcza obejmowała 384 osoby. Obejmowała dorosłych mieszkańców Wielkopolski oraz była reprezentatywna pod względem płci i miejsca zamieszkania (miasto, wieś). Wykres 1: Rozkład próby badania CATI Tabela 1: Procentowy rozkład próby Kobieta Mężczyzna Wieś 22,13 22,4 Miasto 29,17 26,3 Źródło: Opracowanie własne, ASM na podstawie danych z BDL 251

252 3. Charakterystyka Respondentów Respondentami badania CATI byli mieszkańcy 126 gmin z terenu województwa wielkopolskiego. Najliczniejszą grupę stanowili mieszkańcy Poznania. Poniższy wykres przedstawia gminy, z których przebadano największą liczbę respondentów. W załączniku znajduje się pełne zestawienie liczby respondentów w podziale na gminę, w której zamieszkują. Wykres 2: Gminy, w których zamieszkują respondenci Blisko 45% wszystkich badanych stanowiły osoby zamieszkujący tereny wiejskie. Szczegółowy rozkład próby ze względu na wielkość miejsca zamieszkania przedstawia wykres 3. Wykres 3: Respondenci pod względem wielkości miejsca zamieszkania 252

253 Wśród badanych nieznacznie przeważały kobiety badanych, podczas gdy wywiadów udzieliło 187 mężczyzn mieszkających w Wielkopolsce. Wykres 4: Respondenci pod względem płci Poniższy wykres przedstawia podział grupy objętej badaniem CATI według grup wiekowych. Najwięcej respondentów to osoby w wieku lat oraz lat. Liczną grupę stanowili również badani z przedziału lat. Najmniejszy procent wśród badanych stanowiły osoby powyżej 71 roku życia oraz poniżej 25 lat. Najstarszy respondent miał 88 lat, najmłodszy 20. Najwięcej osób badanych było w wieku 50 lat. Średni wiek badanego to 47,66 lat. Wykres 5: Respondenci w podziale na grupy wiekowe 253

254 Zróżnicowanie grupy respondentów uwidoczniło się również w odniesieniu do posiadanego wykształcenia. Największy odsetek stanowiły osoby z wykształceniem wyższym, natomiast najmniejszy - osoby, które ukończyły szkoły policealne. Wykres 6: Respondenci pod względem poziomu wykształcenia Respondenci, którzy wzięli udział w badaniu byli zróżnicowani pod względem cech społeczno-demograficznych przedstawionych powyżej. Analiza wyników badań wykazała jednak, iż zarówno płeć badanych, jak i pozostałe zmienne niezależne zawarte w powyższej charakterystyce nie miały istotnego statystycznie wpływu na udzielane odpowiedzi, a wszelkie zależności i zróżnicowania, jakie mogły się pojawić były przypadkowe. Stąd w poniższej prezentacji wyników badań nie przedstawia się podziału odpowiedzi udzielonych przez badanych w zależności od zmiennych metryczkowych. 4. Wyniki badania Badanie opinii publicznej dotyczyło zebrania opinii na temat ogólnego wizerunku ekonomii społecznej oraz zbadania wiedzy mieszkańców Wielkopolski na temat tego typu działalności. Otrzymane wyniki pokazały, iż większość osób z badanej grupy spotkało się z pojęciem ekonomia społeczna blisko 62% wskazań. 254

255 Wykres 7: Znajomość pojęcia ekonomia społeczna Z uzyskanych odpowiedzi wynika jednak, że mimo iż respondenci spotkali się z samym pojęciem, to jego znaczenie nie jest im znane. Niewielki procent badanych wskazał powiązanie pojęcia ekonomia społeczna z działalnością gospodarczą nakierowaną na pomoc osobom zagrożonym wykluczeniem społecznym (ok. 2% wskazań). Ogólnie samo pojęcie ekonomii społecznej łączone jest z finansami, gospodarką, działem ekonomii, czy też społeczeństwem. Wśród odpowiedzi badanych nie znalazły się jednak pełne definicje lub wskazanie działań mieszczących się w zakresie ekonomii społecznej. Około 22% badanych odmówiło odpowiedzi na zadane im pytanie, kolejne 18% przyznało, że nie potrafi wskazać żadnych skojarzeń. 255

256 Wykres 8: Znaczenie pojęcia ekonomia społeczna 65,36% respondentów zadeklarowało, że wcześniej nie spotkało się z pojęciem spółdzielnia socjalna. Wykres 9: Znajomość pojęcia spółdzielnia socjalna 256

257 Niespełna 35% badanych spotkało się ze sformułowaniem spółdzielnia socjalna. Jednak, jak pokazują wyniki badania, prawidłowe skojarzenie pojęcia z działalnością związaną z aktywizacją osób wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznym oraz formą działalności gospodarczej i pracy miało miejsce odpowiednio w przypadku 4,95% oraz 3,91% odpowiedzi. Wśród respondentów przeważała odmowa odpowiedzi lub trudności ze wskazaniem skojarzeń z pojęciem. Blisko 15% osób intuicyjnie powiązało spółdzielnię socjalną z formą pomocy, a ok. 10% ze zorganizowaną wokół jakiś działań lub celu grupą osób. W ok. 12% przypadków pojęcie spółdzielni jest łączone przez respondentów ze sprawami mieszkaniowymi. Wykres 10: Znaczenie pojęcia spółdzielnia socjalna Jak wynika z przeprowadzonych wywiadów, 21,61% badanych mieszkańców Wielkopolski zadeklarowało, że spotkało się z pojęciem przedsiębiorstwo społeczne. 257

258 Wykres 11: Znajomość pojęcia przedsiębiorstwo społeczne Spośród osób, które zadeklarowały, że spotkały się z pojęciem przedsiębiorstwo społeczne, 24, czyli 28,92% przyznały, że znają tego typu podmioty działające w swoim najbliższym otoczeniu lub regionie. Wykres 12: Wiedza nt. przedsiębiorstw społecznych działających w otoczeniu respondentów Analiza odpowiedzi udzielonych przez respondentów wskazuje, na brak dokładnej znajomości pojęcia przedsiębiorstwo społeczne oraz na niski poziom wiedzy na temat specyfiki działania tego typu podmiotów. Wśród przedsiębiorstw wskazanych przez badanych jako przedsiębiorstwa społeczne znalazły się bowiem Ośrodek Pomocy Społecznej, schronisko dla zwierząt, dom kultury, banki żywności, Przedsiębiorstwo Komunalne w Kole, przedsiębiorstwo funkcjonujące przy Politechnice Poznańskiej, sklep spożywczy ekologiczny, linie autobusowe, a także spółdzielnia mieszkaniowa oraz zrzeszenie producentów warzyw. Respondenci prawidłowo wskazali rodzaje przedsiębiorstwa, jakie 258

259 działają w ich lokalnym otoczeniu, takie jak Spółdzielnia Inwalidów, Zakłady Pracy Chronionej, Zakład Aktywności Zawodowej Leonów gm. Borek Wielkopolski, Gminna Spółdzielnia Samopomoc Chłopska w Wijewie. Ponadto wśród badani wskazali firmy, które ich zdaniem działają odpowiedzialnie wobec społeczeństwa i zatrudniają osoby niepełnosprawne. Firmy te to, według badanych: PIK KRISPOL, LARS, CARGILL, TARKETT POLSKA. WETA. W grupie osób, które spotkały się z pojęciem przedsiębiorstwo społeczne blisko 38% zadeklarowało, iż jest w stanie wskazać konkretne zalety działalności nakierowanej na cele społeczne. Wykres 13: Wiedza nt. korzyści wynikających z działalności uwzględniającej cele społeczne Korzyści wynikające z działalności podmiotów, takich jak przedsiębiorstwa społeczne, to według badanych: aktywizacja zawodowa i zapewnienie pracy osobom zagrożonym wykluczeniem społecznym (11 odpowiedzi), korzyści dla społeczności w formie tańszych usług oraz wyrób przydatnych produktów (10 odp.), integracja i rehabilitacja osób zagrożonych wykluczeniem społecznym (9 wskazań), pomoc innym (5 wskazań), udział w inicjatywnie społecznej oraz wspólne działanie (3 odp.). Ponadto wskazano także na pomoc rzeczową i finansową dla potrzebujących. 1 Większość respondentów przyznaje, iż działanie przedsiębiorstw społecznych może wpływać na kształtowanie się sytuacji rynkowej i społecznej jego otoczenia lokalnego. 1 Opracowanie na podstawie odp. otwartych respondentów w pyt. O12. Brak wyliczeń %, z uwagi na liczebność grupy odpowiadającej na pytanie N=31 259

260 Według 56,63% badanych działalnie takiego przedsiębiorstwa w mieście lub gminie ma pozytywny wpływ na jakość życia mieszkańców. 83,13% badanych mieszkańców jest świadomych, że działanie tego rodzaju firm może poprawić sytuację osób w trudnej sytuacji życiowej. W dużym stopniu mieszkańcy Wielkopolski dostrzegają również pozytywną rolę funkcjonowania firm społecznych w poprawie sytuacji gospodarczej, jaką odgrywają na lokalnym rynku pracy (73,50% wskazań). Blisko połowa respondentów (46,98% odpowiedzi), jest ponadto zdania, że korzyści, jakie daje działanie przedsiębiorstw społecznych przewyższają koszty ich funkcjonowania. Analizując odpowiedzi badanych, można dostrzec wysoki odsetek odpowiedzi Ani się zgadzam, ani się nie zgadzam. Brak opinii wśród badanych wynika zapewne z braku znajomości samego pojęcia i wiedzy na temat specyfiki działania firm społecznych. Szczegółowe odpowiedzi prezentuje poniższy wykres. Wykres 14: Opinia respondentów na temat działalności przedsiębiorstw społecznych Blisko jedna czwarta badanych w ciągu ostatniego półrocza podczas podejmowania decyzji zakupowych wzięła pod uwagę działalność społeczną prowadzoną przez producenta kupowanych produktów lub usług. 65,10% ogółu respondentów podczas podejmowania decyzji konsumpcyjnych nie zwraca uwagi na tego typu czynnik. 260

261 Wykres 14: Zakup produktów/usług motywowany prowadzeniem działań społecznych przez producenta Przeprowadzone badania pokazały, że najważniejszym czynnikiem wpływającym na wybór kupowanych produktów bądź usług jest jakość produktu (76,30% wskazań) oraz cena towaru (47,13% odpowiedzi). Ponadto 46,88% badanych kupuje produkty, które umożliwiają osiąganie korzyści społecznych, takich jak pomoc i tworzenie miejsc pracy dla ubogich. Najmniejszy wpływ na procesy konsumpcyjne mają zaangażowanie producenta w działalność społeczną oraz popularność marki producenta. Szczegółowy rozkład odpowiedzi respondentów przedstawia wykres 15. Wykres 15: Istotność cech towarów przy podejmowaniu decyzji zakupowych 261

262 89,32% respondentów nie spotkało się z marką zakup prospołeczny, co również ukazuje niski poziom wiedzy mieszkańców Wielkopolski na temat działań społecznych i funkcjonowania mechanizmów ekonomii społecznej. Wykres 16: Znajomość pojęcia zakup prospołeczny Samo pojęcie kojarzone jest głównie z działalnością charytatywną, polegającą na przekazywaniu części zysków na cele społeczne i dla potrzebujących (21,09%). Zakup prospołeczny łączony jest również z działaniami pomocowymi skierowanymi na innych ludzi i społeczeństwo (8,33%), a także na zakupy, które niosą za sobą korzyść dla lokalnej społeczności (7,03%). Uzyskane odpowiedzi potwierdziły również brak wcześniejszej styczności z omawianym pojęciem. Blisko jedna trzecia (30,47%) respondentów przyznała, że nie potrafi wskazać na żadne skojarzenia, natomiast 25,78% nie udzieliło odpowiedzi na zadane pytanie. 262

263 Wykres 17: Znaczenie pojęcia zakup prospołeczny Jak pokazały wyniki badania, najbardziej efektywną metodą prowadzenia kampanii społecznych według badanych mieszkańców województwa wielkopolskiego są spoty telewizyjne (61,46% odpowiedzi). Najmniej atrakcyjna formą promowania kwestii społecznych, w tym produktów i usług tworzonych przez przedsiębiorstwa społeczne okazały się być warsztaty. Wśród innych metod najczęściej wskazywano na Internet, oznakowania towarów, półek i punktów sprzedaży, promocja w lokalnych mediach, w prasie oraz bezpośrednie akcje i spotkania wraz z przekazywaniem informacji na temat efektów prowadzonych działań. 263

264 Wykres 18: Efektywne metody promowania kwestii społecznych Respondenci chętnie uczestniczyliby w wydarzeniach promujących działania społeczne znając ich dokładny cel (17,71%). Zwrócili również uwagę na potrzebę prowadzenia odpowiedniego rodzaju i zasięgu promocji (10,42%). Ponadto wydarzenia przyciągają potencjalnych uczestników, kiedy organizatorzy i przedsięwzięcie są wiarygodne, a program przebiegu atrakcyjny (6,77%). Blisko 15% osób nie potrafiło wskazać, co mogłoby skłonić ich do podjęcia tego rodzaju aktywności lub odmówiło odpowiedzi w tym zakresie. 264

265 Wykres 19: Czynniki mogące wpłynąć na chęć uczestnictwa w wydarzeniu promującym realizację celów społecznych Przeprowadzone wśród dorosłych mieszkańców Wielkopolski badanie CATI i analiza uzyskanych wyników pozwala na stwierdzenie, że poziom wiedzy opinii publicznej na temat ekonomii społecznej jest niski. Brakuje świadomości i wiedzy na temat znaczenia i zakresu podstawowych pojęć związanych z ekonomią społeczną i działalnością jej podmiotów. Trudno zatem mówić o wizerunku ekonomii społecznej w społecznej świadomości. Odpowiedzi badanych ukazują jednak, że zagadnienia związane z ekonomią społeczną intuicyjnie kojarzone są przez respondentów z pozytywnymi działaniami, głównie w zakresie 265