Ministerstwo Gospodarki

Transkrypt

1 Ministerstwo Gospodarki PROJEKT ZAŁOśEŃ PROJEKTU USTAWY O ZMIANIE USTAWY O BIOKOMPONENTACH I BIOPALIWACH CIEKŁYCH ORAZ NIEKTÓRYCH INNYCH USTAW Wrzesień 2011 r.

2 Spis treści Spis treści...2 Część I Wprowadzenie Potrzeba i cel uchwalenia projektowanej ustawy Słownik wyraŝeń uŝytych w projekcie załoŝeń Aktualny stan stosunków społecznych w zakresie odnawialnych źródeł energii Rys historyczny Aktualny stan stosunków społecznych Aktualny stan prawny w zakresie biokomponentów i biopaliw ciekłych Alternatywne środki osiągnięcia celów Przewidywane skutki finansowe uchwalenia projektowanej ustawy i źródła ich pokrycia Część II Propozycje rozstrzygnięć niezbędne do opracowania projektu ustawy Zakres podmiotowy i przedmiotowy ustawy oraz definicje podstawowych pojęć Zakres podmiotowy ustawy Zakres przedmiotowy ustawy Podmioty i sprawy wyłączone z zakresu regulacji Definicje podstawowych pojęć Zmiana definicji Zmiana definicji pojęcia: biomasa Zmiana definicji pojęcia: biokomponenty Zmiana definicji pojęcia węglowodory syntetyczne i pojęcia biopaliwa ciekłe Wprowadzenie definicji pojęcia: ograniczenie emisji gazów cieplarnianych Wprowadzenie definicji pojęcia: wartości rzeczywistej, typowej i standardowej Wprowadzenie definicji pojęcia: odpady i pozostałości Zmiana definicji pojęć: wytwórca, pośrednik oraz wprowadzenie definicji: przetwórca Zmiana definicji pojęć: producent i podmiot realizujący Narodowy Cel Wskaźnikowy UmoŜliwienie realizacji Narodowego Celu Wskaźnikowego za pośrednictwem technologii współuwodornienia Projektowany stan prawny Wprowadzenie przepisu, który będzie precyzował, Ŝe ustawa odnosi się do zastosowania biokomponentów i biopaliw ciekłych we wszystkich rodzajach transportu (art. 1) Zmiany w rozdziale 2 ustawy związane ze zmianą definicji terminu: pośrednik oraz wprowadzeniem definicji terminu: przetwórca Określenie wartości opałowych dla biopaliw ciekłych Zlecanie wytwarzania paliw ciekłych i biopaliw ciekłych Bezpośrednie wytwarzanie biopaliwa ciekłego (biokomponentu stanowiącego samoistne paliwo) z biokomponentów Rozliczanie Narodowych Celów Wskaźnikowych w ramach dwuletnich okresów rozliczeniowych Zmiana delegacji do wydania rozporządzenia w sprawie Narodowych Celów Wskaźnikowych Zachęty do korzystania z biokomponentów kolejnych generacji Regulacja ustawowa treści umów dotyczących obrotu biokomponentami Zmiana treści przepisu art. 33, ust. 1, pkt Zmiana zakresu sprawozdawczości (art. 30) Producenci Przetwórcy i pośrednicy....35

3 Wytwórcy Pozostałe zmiany w zakresie sprawozdawczości Sprawozdawczość Ministra Finansów Zmiana w art sporządzanie raportu dla Komisji Europejskiej Zmiany w przepisach dotyczących kar (art. 33 ust. 1 pkt 8) Zmiana wzoru obliczania kary za brak wykonania NCW Wprowadzenie zmian w art WdroŜenie przepisów określających KZR Kryteria zrównowaŝonego rozwoju Ochrona terenów o wysokiej wartości przyrodniczej Ochrona terenów magazynujących duŝe ilości pierwiastka węgla Ochrona torfowisk ZrównowaŜona gospodarka rolna Potencjał ograniczenia emisji gazów cieplarnianych Ograniczenie stosowania kryteriów zrównowaŝonego rozwoju Wprowadzenie metodyki obliczania emisji gazów cieplarnianych w cyklu Ŝycia biokomponentów Wykorzystanie wartości standardowych Obliczanie wartości rzeczywistych Zmiana mechanizmów wsparcia Zmiana w przepisach obowiązujących Przepisy przejściowe i końcowe Wejście ustawy w Ŝycie CZęść III - Ocena skutków regulacji Wpływ regulacji na sektor finansów publicznych, w tym budŝet państwa i budŝety jednostek samorządu terytorialnego Wpływ regulacji na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym funkcjonowanie przedsiębiorstw Wpływ regulacji na sytuację i rozwój regionów oraz konkurencyjność wewnętrzną i zewnętrzną gospodarki Wpływ regulacji na środowisko Konsultacje społeczne...75 ZAŁĄCZNIK I...77 ZAŁĄCZNIK II...90 ZAŁĄCZNIK III

4 Część I Wprowadzenie. 1. Potrzeba i cel uchwalenia projektowanej ustawy. Projekt załoŝeń projektu zmian do ustawy ( projekt zmian ) z dnia 25 sierpnia 2006 r. o biokomponentach i biopaliwach ciekłych (Dz. U. Nr 169, poz. 1199, z późn. zm.)( ustawa ), ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.) oraz ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw (Dz. U. Nr 169, poz. 1120, z późn. zm.) został przygotowany w związku z koniecznością wdroŝenia postanowień dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniającej i w następstwie uchylającej dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE ( dyrektywa ), a takŝe potrzebą wprowadzenia bardziej efektywnych mechanizmów promocji i rozwoju rynku biokomponentów i biopaliw ciekłych w Polsce. Zmiany w obowiązujących przepisach w projekcie załoŝeń dotyczą w szczególności kwestii wynikających z wprowadzonego przez dyrektywę celu w zakresie 10% udziału energii odnawialnej w transporcie w 2020 roku (w części dotyczącej realizacji tego celu, która będzie wykonana za pomocą biokomponentów i biopaliw ciekłych wykorzystywanych w transporcie) oraz przepisami dotyczącymi wprowadzenia kryteriów zrównowaŝonego rozwoju ( KZR ) dla biokomponentów i biopaliw ciekłych (KZR zdefiniowane w projekcie dotyczą równieŝ problematyki weryfikacji biopłynów). Spełnienie przedmiotowych kryteriów, dotyczących m.in.: uzyskania minimalnych wymaganych poziomów redukcji emisji gazów cieplarnianych czy teŝ weryfikacji KZR, będzie warunkiem udzielania wsparcia finansowego dla wytwarzania biopaliw ciekłych oraz ich zaliczenia do realizacji Narodowych Celów Wskaźnikowych (NCW), a takŝe wykonania celu w zakresie udziału energii ze źródeł odnawialnych. Ponadto, zgodnie z przepisami dyrektywy 2009/28/WE, na państwach członkowskich spoczywać będzie obowiązek znaczącej poprawy efektywności energetycznej we wszystkich sektorach, w tym w sektorze transportu. Wprowadzenie dalszych zmian w ustawie o biokomponentach i biopaliwach ciekłych związane jest z napływającymi do resortu gospodarki informacjami o konieczności zmiany jej przepisów. Propozycje zmian przekazywane są zarówno ze strony innych organów administracji publicznej, jak równieŝ przedsiębiorców działających na rynku biokomponentów, paliw i biopaliw ciekłych. Otrzymane propozycje, uwzględnione w projekcie zmian, dotyczą m.in.: wyznaczania i sposobu rozliczania NCW jak równieŝ zasad naliczania kar za brak jego realizacji; zmiany form wsparcia finansowego oferowanego dla tego rynku; zmian związanych ze sprawozdawczością podmiotów czy teŝ doprecyzowania zagadnień dotyczących zlecania usługi wytwarzania biopaliw ciekłych.

5 Celem nowelizacji ustawy jest zapewnienie poprawy sposobu funkcjonowania rynku biokomponentów i biopaliw ciekłych w Polsce, umoŝliwiające bardziej skuteczną realizację podstawowych załoŝeń ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych jak równieŝ wprowadzenie przepisów prawnych, na podstawie których moŝliwe będzie osiągnięcie 10% udziału energii ze źródeł odnawialnych w transporcie w 2020 r., NaleŜy dodatkowo podkreślić, Ŝe zgodnie z załoŝeniami przyjętymi w Krajowym Planie Działań w zakresie energii ze źródeł odnawialnych, przyjętym przez Radę Ministrów w dniu 7 grudnia 2010 r. w 2020 roku udział biokomponentów i biopaliw ciekłych w realizacji 10% celu w zakresie udziału energii odnawialnej w transporcie będzie wynosił ok. 98,8%. Pozostała część celu wynikającego z dyrektywy zostanie wykonana za pomocą energii elektrycznej. Ww. cel zostanie precyzyjnie zdefiniowany w opracowywanej równolegle w resorcie gospodarki ustawie o energii ze źródeł odnawialnych. Efektem wprowadzonych zmian ma być m.in. skuteczniejsza ochrona rynku krajowego i wewnątrzwspólnotowego przed napływem biokomponentów i biopaliw ciekłych z krajów trzecich, co do których istnieje zagroŝenie, Ŝe nie spełniają one kryteriów zrównowaŝonego rozwoju. W dniu 26 stycznia 2010 r. Rada Ministrów przyjęła Kompleksową informację na temat realizacji Wieloletniego programu promocji biopaliw lub innych paliw odnawialnych na lata Przedstawione w wymienionym powyŝej dokumencie wnioski zostały równieŝ wykorzystane jako dodatkowe źródło informacji w procesie przygotowania nowych rozwiązań w zakresie funkcjonowania rynku biokomponentów i biopaliw ciekłych w Polsce. 2. Słownik wyraŝeń uŝytych w projekcie załoŝeń. Definicje wykorzystane w projekcie załoŝeń są toŝsame z funkcjonującymi w ustawie o biokomponentach i biopaliwach ciekłych oraz dyrektywie 2009/28/WE. Ponadto, w przedłoŝonym projekcie zmian zmienione zostają definicje terminów: biokomponenty, biopaliwa ciekłe, biomasa, producent, wytwórca, pośrednik, podmiot realizujący Narodowy Cel Wskaźnikowy oraz wprowadza się nowe określenia, takie jak: odpady i pozostałości, ograniczenie emisji gazów cieplarnianych, przetwórca, wartość rzeczywista, wartość typowa, wartość standardowa oraz definicje związane z wprowadzeniem systemu certyfikacji: system certyfikacji, jednostka certyfikująca, jednostka certyfikowana, certyfikat, świadectwo, poświadczenie, oświadczenie producenta rolnego, wytwarzanie, przetwarzanie oraz kryteria zrównowaŝonego rozwoju. Zostały one opisane szczegółowo w dalszej części dokumentu. 5

6 3. Aktualny stan stosunków społecznych w zakresie odnawialnych źródeł energii Rys historyczny. W maju 2003 r. Parlament Europejski i Rada uchwaliły dyrektywę 2003/30/WE w sprawie promocji uŝytkowania biopaliw i innych odnawialnych paliw w transporcie. Zobowiązała ona kraje członkowskie Unii Europejskiej do wprowadzenia odpowiednich uregulowań odnośnie biopaliw ciekłych do dnia 31 grudnia 2004 r. W 2003 r. przygotowano ustawę o biokomponentach stosowanych w paliwach ciekłych i biopaliwach ciekłych (Dz. U. Nr 199, poz. 1934, z późn. zm.). Została ona uchwalona w dniu 2 października 2003 r., ale Trybunał Konstytucyjny zakwestionował niektóre przepisy ustawy. Ostatecznie, po dokonaniu stosownych zmian, ustawa weszła w Ŝycie. PoniewaŜ przedmiotowa ustawa nie stanowiła jednak implementacji do przepisów krajowych zapisów dyrektywy 2003/30/WE, w związku z tym, w celu wdroŝenia ww. dyrektywy w 2006 roku uchwalono kolejną ustawę. Z dniem 1 stycznia 2007 r., ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o biokomponentach i biopaliwach ciekłych zastąpiła ustawę z dnia 2 października 2003 r. o biokomponentach stosowanych w paliwach ciekłych i biopaliwach ciekłych wprowadzając do polskiego prawa szereg nowych rozwiązań ukierunkowanych na tworzenie korzystnych i stabilnych warunków rozwoju rynku biokomponentów i biopaliw ciekłych Aktualny stan stosunków społecznych. Przepisy ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych nakładają na przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania, importu lub nabycia wewnątrzwspólnotowego paliw ciekłych lub biopaliw ciekłych, którzy sprzedają lub zbywają je w innej formie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub zuŝywają na potrzeby własne obowiązek realizacji Narodowych Celów Wskaźnikowych. Zgodnie z przepisami przedmiotowej ustawy Narodowy Cel Wskaźnikowy to minimalny udział biokomponentów i innych paliw odnawialnych w ogólnej ilości paliw ciekłych i biopaliw ciekłych zuŝywanych w ciągu roku kalendarzowego w transporcie, który jest liczony według wartości opałowej. Podmioty zobowiązane do realizacji NCW, które nie zapewnią określonego udziału biokomponentów i innych paliw odnawialnych w ogólnej ilości paliw ciekłych i biopaliw ciekłych zuŝywanych w ciągu roku kalendarzowego w transporcie, zgodnie z przepisami ustawy, są obciąŝane karami finansowymi. Ustawa nakłada na producentów, czyli przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania, magazynowania, importu lub nabycia wewnątrzwspólnotowego paliw ciekłych lub biopaliw ciekłych i wprowadzania ich do obrotu lub 6

7 importu lub nabycia wewnątrzwspólnotowego biokomponentów, obowiązek przekazywania Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki sprawozdań kwartalnych dotyczących m.in. ilości i rodzajów wytworzonych i wprowadzonych do obrotu paliw ciekłych i biopaliw ciekłych oraz kosztów zakupu biokomponentów i surowców innych niŝ biokomponenty. Wytwórcy zdefiniowani w ustawie o biokomponentach i biopaliwach ciekłych jako przedsiębiorcy wykonujący działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania, magazynowania lub wprowadzania do obrotu biokomponentów muszą uzyskać wpis do prowadzonego przez Prezesa Agencji Rynku Rolnego rejestru wytwórców. Zgodnie z przepisami przedmiotowej ustawy, aby uzyskać taki wpis przedsiębiorca musi posiadać: - tytuł prawny do obiektów budowlanych, w których będzie wykonywana działalność gospodarcza, - posiadać zezwolenia na prowadzenie składu podatkowego, - dysponować odpowiednimi urządzeniami technicznymi i obiektami budowlanymi spełniającymi wymagania określone w przepisach o ochronie przeciwpoŝarowej, sanitarnych i o ochronie środowiska, umoŝliwiających prawidłowe wykonywanie działalności gospodarczej. Zgodnie z przepisami ustawy wytwórcy są zobowiązani do przekazywania Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki i Prezesowi Agencji Rynku Rolnego sprawozdań kwartalnych zawierających informacje m.in. o: ilości i rodzajach surowców zuŝytych do produkcji biokomponentów, wytworzonych i wprowadzonych do obrotu biokomponentów oraz kosztach ich wytworzenia. Ustawa o biokomponentach i biopaliwach ciekłych stwarza równieŝ moŝliwość wytwarzania przez rolników biopaliw ciekłych na własny uŝytek. W tym celu muszą oni: - uzyskać wpis do rejestru rolników wytwarzających biopaliwa na własny uŝytek, - posiadać zezwolenia na prowadzenie składu podatkowego, - dysponować odpowiednimi urządzeniami technicznymi i obiektami budowlanymi spełniającymi wymagania określone w przepisach o ochronie przeciwpoŝarowej, sanitarnych i o ochronie środowiska, umoŝliwiających prawidłowe wytwarzanie biopaliw ciekłych. Zgodnie z przepisami ustawy rolnicy wytwarzający biopaliwa na własny uŝytek są zobowiązani do przekazywania Prezesowi Agencji Rynku Rolnego corocznych sprawozdań zawierających informacje dotyczące ilości i rodzajów surowców zuŝytych do wytwarzania biopaliw ciekłych oraz biopaliw wytworzonych i zuŝytych na własny uŝytek. Obecnie w Polsce wytwarza się dwa główne rodzaje biokomponentów: estry metylowe kwasów tłuszczowych i bioetanol produkowany na bazie alkoholu. Z danych Agencji Rynku Rolnego wynika, Ŝe na dzień 30 czerwca 2011 r. w rejestrze wytwórców było wpisanych 13 7

8 wytwórców bioetanolu (deklarujących zdolności produkcyjne w wysokości ok. 764 mln l) oraz 16 wytwórców estrów metylowych (deklarujących zdolności produkcyjne w wysokości ok. 965 mln l). Konkurencyjność wytwórców biokomponentów jest uzaleŝniona od kosztów produkcji, na które składa się wiele czynników. Do najwaŝniejszych z nich naleŝy zaliczyć koszt surowca. O konkurencyjności wytwórcy decydują ponadto m.in.: skala produkcji, wykorzystywane technologie oraz rodzaj i poziom wsparcia uzyskiwany przez wytwórcę biokomponentów i biopaliw ciekłych w kraju ich wytworzenia. Podstawowym surowcem wykorzystywanym do produkcji bioetanolu jest alkohol etylowy, który w Polsce jest wytwarzany przede wszystkim z ziaren kukurydzy, Ŝyta, pszenicy oraz melasy. Tylko pewna część wytwarzanego w kraju bioetanolu produkowana jest jednak w zakładach, funkcjonujących w tzw. jednofazowym cyklu produkcyjnym. Większość potencjalnych, krajowych zdolności produkcyjnych to mniejsze lub większe instalacje (równieŝ powyŝej 150 mln litrów/rok), które jednakŝe zajmują się odwadnianiem alkoholu, pozyskanego uprzednio przede wszystkim z funkcjonujących gorzelni rolniczych (produkcja dwufazowa, charakteryzująca się wyŝszymi kosztami jednostkowymi). Odnosząc się do estrów naleŝy stwierdzić, Ŝe są one wytwarzane w stosunkowo duŝych i nowoczesnych zakładach, wybudowanych w latach: (wyjątek jeśli chodzi o datę uruchomienia zakładu stanowi w tym przypadku Rafineria Trzebinia, która powstała w 2004 r.). Podkreślenia wymaga, Ŝe perspektywy rozwoju rynku zapotrzebowania w estry, które w Polsce oparte są przede wszystkim na oleju rzepakowym, mogą być stosunkowo dobre, co wynika z faktu, iŝ zdecydowana większość działających na terenie kraju producentów paliw ciekłych zgłaszała jak dotąd relatywnie duŝe zapotrzebowanie na RME (estry metylowe wyŝszych kwasów tłuszczowych wytworzone na bazie oleju rzepakowego), uwaŝane za najlepsze pod względem zachowywania parametrów jakościowych. Wiele jednak zaleŝy od tego, czy taka polityka zaopatrzenia w biokomponenty będzie kontynuowana w dłuŝszej perspektywie czasu przez producentów paliw, równieŝ wtedy kiedy zakończone zostanie wsparcie w postaci ulg akcyzowych. Ponadto, naleŝy podkreślić, Ŝe w 2006 r. przyjęto Rozporządzenie (WE) 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 roku w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH), utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów, zmieniające dyrektywę 1999/45/WE oraz uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 793/93 i rozporządzenie Komisji (WE) nr 1488/94, jak równieŝ dyrektywę Rady 76/769/EWG i dyrektywy Komisji 91/155/EWG, 93/67/EWG, 93/105/WE i 2000/21/WE. Przepisy przedmiotowego rozporządzenia odnoszą się m.in. do podmiotów prowadzących działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania i wprowadzania do obrotu biokomponentów i biopaliw ciekłych. Biokomponenty oraz inne składniki biopaliw ciekłych, które 8

9 mogą spełniać definicje substancji zgodną z ww. rozporządzeniem, które są produkowane lub importowane w ilości powyŝej 1 tony rocznie, wymagają zarejestrowania zgodnie z przepisami rozporządzenia. Koszty związane z dokonaniem rejestracji poszczególnych substancji chemicznych będą miały wpływ na opłacalność ekonomiczną prowadzonej działalności gospodarczej. 4. Aktualny stan prawny w zakresie biokomponentów i biopaliw ciekłych. Podstawowymi przepisami określającymi organizacyjne, prawne i ekonomiczne warunki produkcji biokomponentów i biopaliw ciekłych, są ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r.: o biokomponentach i biopaliwach ciekłych oraz o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw (Dz. U. Nr 169, poz. 1200, z późn. zm.). Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o biokomponentach i biopaliwach ciekłych zapewniła wdroŝenie dyrektywy 2003/30/WE w sprawie wspierania uŝycia w transporcie biopaliw lub innych paliw odnawialnych, która zobowiązała państwa członkowskie do podejmowania działań prowadzących do osiągnięcia z końcem 2010 r. minimalnego udziału biokomponentów w rynku paliw transportowych w wysokości co najmniej 5,75% (liczonego według wartości opałowej). Przepisy dyrektywy 2009/28/WE w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniającej i w następstwie uchylającej dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE wprowadzają cel w zakresie 10% udziału energii odnawialnej w transporcie w roku Mając na uwadze, Ŝe w warunkach polskich cel ten zostanie zrealizowany przede wszystkim poprzez zwiększenie wykorzystania w transporcie biopaliw ciekłych i paliw ciekłych z dodatkiem biokomponentów, w Polityce Energetycznej Polski do 2030 roku zapisano, Ŝe w 2020 roku udział biopaliw w transporcie ma wynieść 10%. Z dniem 1 stycznia 2011 r. weszła w Ŝycie ustawa z dnia 26 listopada 2010 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budŝetowej (Dz. U. Nr 238, poz. 1578). Przepis art. 37 przedmiotowej ustawy wprowadza obniŝone stawki podatku akcyzowego dla: - wyrobów powstałych ze zmieszania benzyn silnikowych o kodach lub z biokomponentami, zawierających powyŝej 80% biokomponentów, wyprodukowanych w składzie podatkowym i spełniających wymagania jakościowe określone w odrębnych przepisach o 1,565 zł od kaŝdego litra biokomponentów dodanych do tych benzyn, - wyrobów powstałych ze zmieszania olejów napędowych o kodach z biokomponentami, zawierających powyŝej 80% biokomponentów, wyprodukowanych w składzie podatkowym i spełniających wymagania jakościowe określone w odrębnych przepisach o 1,048 zł od kaŝdego litra biokomponentów dodanych do tych olejów, 9

10 - biokomponentów stanowiących samoistne paliwa, wyprodukowanych w składzie podatkowym i spełniających wymagania jakościowe określone w odrębnych przepisach, przeznaczonych do napędu silników spalinowych, bez względu na kod CN - w wysokości 10,00 zł/1000 litrów. Zgodnie z przepisami ustawy o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budŝetowej przedmiotowe ulgi mogą funkcjonować od dnia 1 maja 2011 r. do dnia 31 grudnia 2011 r., pod warunkiem ogłoszenia pozytywnej decyzji Komisji Europejskiej o zgodności pomocy publicznej przewidzianej w przepisie art. 37 ww. ustawy ze wspólnotowym rynkiem. Ponadto, przepisy ustawy o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budŝetowej wprowadziły do ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych art. 37a, który wejdzie w Ŝycie od dnia 1 stycznia 2012 r. Zgodnie z tym przepisem minister właściwy do spraw gospodarki 1,5% planowanych w poprzednim roku wpływów z podatku akcyzowego od paliw ciekłych moŝe przekazywać na dofinansowanie róŝnego rodzaju działań wymienionych w nowym art. 37a ust. 1 ustawy. W celu zapewnienia dodatkowego wsparcia dla produkcji biokomponentów i biopaliw ciekłych przygotowany został Wieloletni program promocji biopaliw lub innych paliw odnawialnych na lata (M.P. z 2007 r. Nr 53, poz. 607) ( Wieloletni program ), który stanowi wykonanie zobowiązania nałoŝonego na Radę Ministrów wynikającego z art. 37 ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych. WdroŜenie zawartych w nim rozwiązań miało na celu poprawę opłacalności ekonomicznej całego procesu - począwszy od pozyskiwania surowców rolniczych, przez wytwarzanie biokomponentów, produkcję biopaliw ciekłych i paliw ciekłych z dodatkiem biokomponentów, a kończąc na uŝyciu tego paliwa w celach transportowych. Intencją twórców Wieloletniego programu było zapewnienie stabilności warunków funkcjonowania dla wszystkich podmiotów związanych z rynkiem biokomponentów i biopaliw ciekłych, co jest niezbędnym warunkiem przygotowywania długookresowych planów gospodarczych oraz moŝliwości skutecznego pozyskiwania przez przedsiębiorców finansowania dla nowych inwestycji. Działania zawarte w Wieloletnim programie zostały podzielone na dwie kategorie: a) działania dotyczące aspektów związanych z produkcją biokomponentów i biopaliw ciekłych (mające na celu wpływanie na wielkość podaŝy biokomponentów i biopaliw ciekłych, umoŝliwiającą realizację celów polityki unijnej w tym zakresie), b) działania wzmacniające popyt na te produkty (zwiększanie zapotrzebowania na biokomponenty i biopaliwa ciekłe ze strony podmiotów zobowiązanych do realizacji NCW). Po stronie podaŝowej duŝe znaczenie wywierające istotny wpływ na funkcjonowanie i kształtowanie się tego rynku mają regulacje podatkowe, które zastosowano w celu poprawy 10

11 opłacalności wytwarzania i wykorzystania biokomponentów i biopaliw ciekłych w stosunku do paliw kopalnych. W zapisach Wieloletniego programu znajdują się, opisane szczegółowo powyŝej, rozwiązania w zakresie zwolnienia od podatku akcyzowego oraz opłaty paliwowej. Z informacji przekazanych przez Ministerstwo Finansów wynika, Ŝe wartość wsparcia wynikającego z zastosowania zwolnienia od podatku akcyzowego kształtowała się w 2009 r. na poziomie ok. 1,23 mld zł, natomiast w roku 2010 na poziomie ok. 1,5 mld zł. Wśród innych instrumentów finansowych przewidzianych w Wieloletnim programie do końca 2009 r. realizowane było wsparcie dla upraw energetycznych stanowiących surowiec do produkcji biokomponentów. Instrument ten umoŝliwiał rolnikom w latach uzyskanie dopłat ze środków Unii Europejskiej do uprawy roślin energetycznych (do których zalicza się takŝe rośliny dostarczane na potrzeby produkcji biokomponentów) w wysokości 45 EUR za hektar. Ponadto, w ramach przepisów krajowych, dla rolników, którym została przyznana płatność do upraw roślin energetycznych wprowadzono dodatkową krajową płatność do powierzchni upraw rzepaku. Płatność ta w wysokości 176 zł za 1 ha powierzchni uprawy rzepaku miała charakter pomocy de minimis w rolnictwie. JednakŜe zdaniem przedstawicieli organizacji branŝowych oraz środowisk rolniczych instrumenty te nigdy nie wywierały istotnego wpływu na rozwój biopaliw ciekłych, m.in. dlatego, Ŝe cieszyły się znikomym zainteresowaniem ze strony producentów rolnych. Przewidziano takŝe w Wieloletnim programie wsparcie inwestycji (w zakresie wytwarzania biokomponentów i biopaliw ciekłych) z krajowych środków publicznych oraz funduszy Unii Europejskiej. Było, a w niektórych przypadkach jeszcze ciągle jest, ono realizowane w ramach następujących programów: 1. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko: Wsparcie dla rozwoju produkcji biokomponentów i biopaliw ciekłych jest przedmiotem osi priorytetowej IX Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność energetyczna oraz osi priorytetowej X Bezpieczeństwo energetyczne, w tym dywersyfikacja źródeł energii. W ramach zawartego w osi priorytetowej IX działania 9.5 Wytwarzanie biopaliw ze źródeł odnawialnych przewidziano wsparcie dla inwestycji w zakresie produkcji biokomponentów i biopaliw ciekłych. Wsparciem mogą być objęte projekty budowy zakładów produkujących biokomponenty, z wyłączeniem produkcji biopaliw stanowiących mieszanki z paliwami ropopochodnymi oraz produkcji czystego oleju roślinnego i bioetanolu produkowanego z produktów rolnych. Na realizację działania 9.5 przeznaczono 234,97 mln euro, z czego 70,49 mln euro stanowi wkład ze środków unijnych, 21,82 mln euro stanowi wkład z krajowych środków publicznych oraz 142,66 mln euro stanowi wkład ze środków prywatnych. 11

12 Minimalna wartość projektu realizowanego w ramach działania 9.5 wynosi 20 mln zł, natomiast maksymalna wartość dofinansowania tego typu inwestycji wynosi 30 mln zł. Fundusze na dofinansowanie, wybieranych w ramach procedury konkursowej, projektów w ramach działania pochodzą z dwóch źródeł: Funduszu Spójności oraz z krajowych środków publicznych. Ponadto, w ramach zawartego w osi priorytetowej X działania 10.3 Rozwój przemysłu dla odnawialnych źródeł energii przewidziano wsparcie na budowę nowoczesnych linii technologicznych wytwarzających urządzenia wykorzystywane do produkcji biokomponentów i biopaliw ciekłych. W ramach działania, którego beneficjentami są przedsiębiorcy, wsparcie uzyskać mogą inwestycje polegające na budowie zakładów produkujących urządzenia do wytwarzania biokomponentów oraz biopaliw ciekłych, z wyłączeniem urządzeń do produkcji biopaliw ciekłych stanowiących mieszanki z paliwami ropopochodnymi, produkcji bioetanolu z produktów rolnych oraz czystego oleju roślinnego. Na realizację działania 10.3 przeznaczono 91,33 mln euro, z czego 27,40 mln euro stanowi wkład ze środków unijnych, 11,74 mln euro stanowi wkład z krajowych środków publicznych oraz 52,19 mln euro stanowi wkład ze środków prywatnych. Minimalna wartość projektu realizowanego w ramach działania 10.3 wynosi 20 mln zł, natomiast maksymalna wartość dofinansowania tego typu inwestycji wynosi 30 mln zł. Fundusze na realizację, wybieranych w ramach procedury konkursowej, projektów w ramach działania, pochodzą z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz z krajowych środków publicznych. 2. Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka (POIG): Pozyskanie wsparcia finansowego dla inwestycji w zakresie produkcji biokomponentów i biopaliw ciekłych jest moŝliwe w ramach osi priorytetowej 4. Inwestycje w innowacyjne przedsięwzięcia. NaleŜy jednak zaznaczyć, Ŝe o dofinansowanie ze środków POIG mogą się ubiegać jedynie przedsiębiorcy, których projekt spełnia określone wymagania w zakresie innowacyjności produktu. Oznacza to, Ŝe wsparcie w ramach POIG mogą otrzymać przede wszystkim projekty dotyczące produkcji biopaliw ciekłych z wykorzystaniem najnowszych technologii, w szczególności wytwarzanych z surowców niespoŝywczych, odpadów i pozostałości. NaleŜy podkreślić, Ŝe rozwój tych technologii wydaje się niezbędny dla osiągnięcia celów wynikających z dyrektywy 2009/28/WE. 3. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata W Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata wspierane są, w ramach zawartego w osi priorytetowej I. Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego działania o kodzie 123. Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej, umoŝliwiającego finansowanie inwestycji m.in. w sektorach przetwarzania produktów rolnych na 12

13 cele energetyczne. Beneficjentem środków moŝe być osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, która: posiada zarejestrowaną działalność w zakresie przetwórstwa lub wprowadzania do obrotu produktów rolnych, będąc przedsiębiorcą wykonuje działalność jako małe lub średnie przedsiębiorstwo (w rozumieniu zalecenia 2003/361/WE dotyczącego definicji małych i średnich przedsiębiorstw) lub przedsiębiorstwo zatrudniające mniej niŝ 750 pracowników, lub przedsiębiorstwo, którego obrót nie przekracza równowartości 200 mln euro. Pomoc ma formę refundacji części kosztów kwalifikowalnych projektu. Maksymalna wartość wsparcia, przyznana jednemu beneficjentowi, wynosi 20 mln zł. Wielkość wsparcia przyznanego na realizację jednego projektu nie moŝe być niŝsza niŝ 100 tys. zł. Na realizację działania przeznaczono 3,728 mld euro. Kolejną kategorią działań określoną w programie są przedsięwzięcia mające na celu zwiększenie popytu na biopaliwa ciekłe. Wśród tego typu działań wymienić naleŝy m.in. moŝliwość wprowadzenia stref dla ekologicznego transportu publicznego (w których działanie transportu publicznego moŝe być oparte wyłącznie o pojazdy zuŝywające paliwa ekologiczne - biopaliwa ciekłe, a takŝe gaz skroplony LPG i spręŝony gaz ziemny CNG - lub napędzane silnikami elektrycznymi lub hybrydowymi) oraz opracowanie systemu zwolnień z opłat za parkowanie dla pojazdów zasilanych tymi paliwami. W zakresie opisanych powyŝej zadań (wyznaczanie stref dla ekologicznego transportu publicznego w miastach oraz zwolnienia z opłat za parkowanie) podjęcie działań naleŝy do kompetencji organów samorządu terytorialnego, dlatego teŝ niezwykle istotnym jest, aby wzięły one czynny udział we wdraŝaniu programu. Stosunkowo niewielkie zaawansowanie działań w tym zakresie związane jest z brakiem skutecznych mechanizmów gwarantujących samorządom zwrot utraconych przychodów z tego tytułu. Program przewiduje ponadto zwolnienie podmiotów stosujących w pojazdach biopaliwa ciekłe z opłat za wprowadzanie zanieczyszczeń do powietrza. Dla realizacji tego działania konieczne było wprowadzenie odpowiednich zmian do przepisów wykonawczych do ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz.150, z późn. zm.). W rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 14 października 2008 r. w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska (Dz. U. Nr 196, poz. 1217) uwzględniono ulgę w opłatach za korzystanie ze środowiska z tytułu spalania paliw ciekłych z udziałem biokomponentów (tabela ilustrująca jednostkowe stawki opłat za gazy lub pyły wprowadzane do powietrza z procesów spalania paliw ciekłych w silnikach spalinowych została bowiem uzupełniona o wartości przypisane paliwom ciekłym i biopaliwom ciekłym zawierającym estry metylowe kwasów tłuszczowych lub bioetanol). Wysokość ulgi 13

14 w opłacie za gazy lub pyły wprowadzane do powietrza jest proporcjonalna do udziału biokomponentu w paliwie ciekłym lub biopaliwie ciekłym. Jednym z rozwiązań zawartych w Wieloletnim programie jest takŝe wprowadzenie preferencji w zakupie pojazdów i maszyn wyposaŝonych w silniki przystosowane do spalania biopaliw ciekłych w ramach zamówień publicznych. Celem działania jest, aby podmioty sektora publicznego oraz inne, dla których stosowane są przepisy ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 223, poz.1655 oraz z 2008 r. Nr 171, poz. 1058), sukcesywnie zastępowały pojazdy wykorzystujące jedynie paliwa ropopochodne pojazdami wyposaŝonymi w silniki przystosowane do spalania biopaliw ciekłych. W Wieloletnim programie znajduje się równieŝ zapis dotyczący nałoŝenia na administrację rządową obowiązku sukcesywnej wymiany własnego parku samochodowego na pojazdy przystosowane do spalania biopaliw ciekłych. Pojazdy takie powinny zostać w widoczny sposób oznakowane, co będzie miało na celu przekazanie społeczeństwu czytelnej informacji o stosowaniu tego typu paliw przez administrację rządową (jako element promocji stosowania biopaliw ciekłych). Stosunkowo niewielkie zaawansowanie działań w tym zakresie związane jest z brakiem ustawowych przepisów nakładających na administrację rządową ww. obowiązku, jak równieŝ z niewystarczającą ofertą na rynku polskim pojazdów przystosowanych do spalania biopaliw ciekłych. Jednym z elementów Wieloletniego programu jest równieŝ prowadzenie działalności informacyjno-edukacyjnej w zakresie biopaliw ciekłych, obejmujące m.in. opracowanie i rozpowszechnienie wiarygodnych informacji o uwarunkowaniach dla stosowania biopaliw ciekłych (poruszających m.in. tematykę rodzajów biopaliw ciekłych, które moŝna stosować w danym typie silnika, czy teŝ korzyści dla środowiska i bilansu paliwowego kraju płynące ze stosowania biokomponentów i biopaliw ciekłych) oraz wprowadzenie tematyki dotyczącej biopaliw ciekłych do programów na wszystkich poziomach nauczania. Ponadto, wśród działań informacyjno-edukacyjnych adresowanych do społeczeństwa, w tym szczególnie do uŝytkowników pojazdów, wskazuje się m.in. wprowadzenie do systemu kształcenia kierujących pojazdami elementów wiedzy o technicznym, ekonomicznym i środowiskowym aspekcie stosowania biopaliw ciekłych w środkach transportu, wykorzystanie takich narzędzi jak reklamy, artykuły prasowe, audycje telewizyjne czy platformy internetowe w celu przekazania informacji o korzyściach płynących ze stosowania biopaliw ciekłych. Istotnym elementem programu są takŝe przewidywane działania w obszarze działalności naukowo-badawczej zmierzające do nadania priorytetu badaniom dotyczącym zaawansowanych technologii produkcji biopaliw ciekłych wykorzystujących w szczególności surowce, które nie są przeznaczone do spoŝycia, oraz odpady i pozostałości. 14

15 W celu zapewnienia moŝliwości finansowania działań promujących wykorzystywanie biokomponentów i biopaliw ciekłych podjęto stosowane działania legislacyjne. W ustawie z dnia 8 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy - Prawo energetyczne oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 21, poz. 104) wprowadzono przepisy umoŝliwiające przeznaczenie środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, pochodzących z kar za niezrealizowanie przepisów ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych, na wspieranie działalności związanej z wytwarzaniem biokomponentów i biopaliw ciekłych lub innych paliw odnawialnych, a takŝe na promocję ich wykorzystania. WdroŜenie rozwiązań zawartych w Wieloletnim programie miało zapewnić stabilność warunków funkcjonowania dla wszystkich podmiotów związanych z rynkiem biokomponentów i biopaliw ciekłych. Jak pokazały wnioski zawarte w przyjętej przez Radę Ministrów, w dniu 26 stycznia 2010 r., Kompleksowej informacji na temat realizacji Wieloletniego programu promocji biopaliw lub innych paliw odnawialnych na lata , nie wszystkie działania zawarte w programie zostały wdroŝone, w wyniku czego nie udało się zrealizować wszystkich celów samego programu a tym samym załoŝeń ustawy. Dlatego teŝ podjęto prace mające na celu modyfikację niektórych zapisów Wieloletniego programu. 5. Alternatywne środki osiągnięcia celów. Polska, jako państwo członkowskie Unii Europejskiej, jest zobowiązana do dostosowania prawa krajowego do wymagań Unii Europejskiej. Konieczne jest zatem wdroŝenie do polskiego porządku prawnego przepisów dyrektywy 2009/28/WE w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych, zmieniającej i w następstwie uchylającej dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE w zakresie m.in. kryteriów zrównowaŝonego rozwoju dla biokomponentów i biopaliw ciekłych. Nie rozwaŝano moŝliwości podjęcia alternatywnych, w stosunku do zmian ustawowych, środków umoŝliwiających osiągnięcie celu, ze względu na obligatoryjny obowiązek wdroŝenia przepisów dyrektywy. Cel ten jest moŝliwy do realizacji jedynie poprzez wprowadzenie odpowiednich przepisów w drodze uchwalenia nowej lub wprowadzenia zmian w obecnej ustawie oraz wdroŝenia stosownych aktów wykonawczych. Początkowo rozwaŝane było wdroŝenie dyrektywy 2009/28/WE poprzez przygotowanie nowej ustawy obejmującej wszystkie przepisy przedmiotowej dyrektywy. JednakŜe z uwagi na fakt, iŝ w chwili obecnej funkcjonuje juŝ ustawa regulująca działanie rynku biokomponentów i biopaliw ciekłych, natomiast brak jest szczegółowej regulacji obejmującej wyłącznie kwestie odnawialnych źródeł energii, zrezygnowano z tej koncepcji. Zdecydowano, Ŝe powstanie nowa ustawa o odnawialnych źródłach energii, która z uwagi na zakres zagadnień poruszanych w dyrektywie 15

16 2009/28/WE, będzie obszernym, osobnym aktem prawnym. Jednocześnie, prace nad przedmiotową ustawą oraz regulacją dotyczącą biokomponentów i biopaliw ciekłych będą prowadzone w sposób zsynchronizowany. RozwaŜano równieŝ przygotowanie nowej ustawy, utworzonej na bazie obowiązującej ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych. Wprowadzane w ustawie zmiany (wynikające z konieczności wdroŝenia dyrektywy 2009/28/WE, jak równieŝ związane z napływającymi do Ministerstwa Gospodarki, ze strony innych organów administracji oraz przedsiębiorców działających na rynku biokomponentów i biopaliw ciekłych, informacjami o konieczności modyfikacji jej przepisów) są co prawda istotne, jednakŝe, w opinii Ministerstwa Gospodarki, nie powodują zaburzenia konstrukcji oraz spójności ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych. Ponadto, naleŝy mieć na uwadze fakt, iŝ termin wdroŝenia dyrektywy 2009/28/WE juŝ upłynął, natomiast wprowadzenie w Ŝycie nowej ustawy, jak równieŝ wydawanie szeregu nowych rozporządzeń, w znaczący sposób opóźniłoby wdroŝenie przepisów wspólnotowych do polskiego porządku prawnego. Mając na uwadze powyŝsze, naleŝy stwierdzić, Ŝe w opinii Ministerstwa Gospodarki najlepszym rozwiązaniem jest uchwalenie proponowanych zmian poprzez nowelizację obecnej ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych. 6. Przewidywane skutki finansowe uchwalenia projektowanej ustawy i źródła ich pokrycia. Wprowadzenie przepisów projektu ustawy spowoduje wzrost wydatków budŝetu państwa. Źródłem dodatkowych wydatków z budŝetu krajowego będzie: a) wprowadzenie systemu weryfikacji kryteriów zrównowaŝonego rozwoju, która to weryfikacja prowadzona będzie przez Agencję Rynku Rolnego (w odniesieniu do łańcucha wytwórczego). Weryfikacja związana będzie z koniecznością zwiększenia zatrudnienia (precyzyjna informacja na temat szacunkowych kosztów zostanie przekazana przez ministra właściwego ds. rolnictwa), b) sporządzenie wykazu obszarów, w odniesieniu do których moŝna stosować wartości standardowe dla emisji z upraw na poziomie NUTS-2 (prace w tym zakresie prowadzone są przez ministra właściwego ds. rolnictwa; szacowny koszt - ok tys. zł). Wejście w Ŝycie przepisów ustawy będzie generować równieŝ dodatkowe koszty dla podmiotów działających na rynku biokomponentów i biopaliw ciekłych z tytułu konieczności uzyskania certyfikatu potwierdzającego moŝliwość wytwarzania produktów spełniających kryteria zrównowaŝonego rozwoju i zachowania wymogów bilansu masy, co jest związane z koniecznością poniesienia opłaty za przeprowadzenie certyfikacji zakładu na rzecz jednostki certyfikującej oraz 16

17 ewentualnie opłaty licencyjnej na rzecz właściciela systemu certyfikacji, jak równieŝ z tytułu wpisu do rejestru jednostek certyfikowanych oraz dokonywania zmian w rejestrze. Zakłada się, Ŝe koszt wydania certyfikatów będzie uzaleŝniony od wielkości i rodzaju przedsiębiorstwa, które będzie się o niego starało i będzie wynosił pomiędzy ok tys. złotych za jego pozyskanie, oraz co najmniej kilka tysięcy rocznie za przedłuŝenie jego waŝności. Jednocześnie, wzrosną koszty prowadzenia działalności w związku z koniecznością udokumentowania spełnienia przez biopaliwa ciekłe kryteriów zrównowaŝonego rozwoju i przeprowadzaniem kontroli utrzymania warunków określonych przy wydawaniu certyfikatu. Zakłada się, Ŝe dla przedsiębiorcy koszty te mogą wynosić średnio ok. 10 tys. zł rocznie, równieŝ w zaleŝności od rodzaju i skali prowadzonej przez tego przedsiębiorcę działalności gospodarczej. Wprowadzenie systemu weryfikacji kryteriów zrównowaŝonego rozwoju moŝe równieŝ spowodować podwyŝszenie kosztów działalności producentów rolnych, którzy będą zobowiązani (w związku z faktem prowadzenia działalności rolniczej na terenie, który nie znajduje się w wykazie obszarów, o którym mowa w art. 19 ust. 2 dyrektywy 2009/28/WE) lub zainteresowani (np. wykazaniem niŝszej emisyjności niŝ wynikająca z wartości standardowej) dokonaniem pomiarów rzeczywistej emisji z upraw. Projekt zmian przewiduje bowiem, iŝ koszty związane z przeprowadzenia badań i oszacowania poziomu emisji gazów cieplarnianych związanych z uprawą gruntów będą ponosić zainteresowani producenci rolni. Z kolei z informacji pozyskanych przez resort gospodarki od instytutów naukowych wynika, Ŝe koszty przeprowadzenia takiego badania mogą wynosić ok. 10 zł za tonę poddanej badaniu biomasy. 17

18 Część II Propozycje rozstrzygnięć niezbędne do opracowania projektu ustawy. 1. Zakres podmiotowy i przedmiotowy ustawy oraz definicje podstawowych pojęć Zakres podmiotowy ustawy. Projekt zmian obejmuje swoim zakresem następujące podmioty: a) podmioty wykonujące działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania, magazynowania lub wprowadzania do obrotu biokomponentów; b) podmioty wykonujące działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania, nabycia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, nabycia wewnątrzwspólnotowego lub importu, paliw ciekłych lub biopaliw ciekłych, które wprowadzają je do obrotu lub zuŝywają na potrzeby własne; c) podmioty wykonujące działalność gospodarczą polegającą na obrocie, magazynowaniu i przetwarzaniu biomasy na cele związane z wytwarzaniem biokomponentów; d) producenci rolni; e) Minister Gospodarki; f) Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi; g) Minister Finansów; h) Prezes Agencji Rynku Rolnego; i) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki; j) Instytuty, które będą wydawały certyfikaty potwierdzające spełnienie kryteriów zrównowaŝonego rozwoju Zakres przedmiotowy ustawy. W znowelizowanej ustawie zmienione zostaną m.in. następujące definicje: biokomponenty, biopaliwa ciekłe, biomasa, wytwórca, pośrednik, producent, podmiot realizujący narodowy Cel Wskaźnikowy oraz zdefiniowane nowe pojęcia, takie jak: odpady i pozostałości, przetwórca, wartość rzeczywista, wartość typowa oraz wartość standardowa. Projekt zmian wprowadza równieŝ szereg definicji terminów bezpośrednio związanych z wprowadzeniem krajowego systemu gwarantującego skuteczną weryfikację kryteriów zrównowaŝonego rozwoju, takich jak: ograniczenie emisji gazów cieplarnianych, system certyfikacji, jednostka certyfikująca, jednostka certyfikowana, certyfikat, świadectwo, 18

19 poświadczenie, oświadczenie producenta rolnego, wytwarzanie, przetwarzanie oraz kryteria zrównowaŝonego rozwoju. Znowelizowana ustawa wprowadzi równieŝ zmiany w sposobie rozliczania NCW, polegające na połączeniu momentu powstania ww. obowiązku z wprowadzeniem biokomponentów do obrotu przez podmiot zobowiązany do realizacji Narodowego Celu Wskaźnikowego. Doprecyzowane zostaną przepisy ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych dotyczące realizacji NCW w sytuacji zlecania wytwarzania paliw ciekłych i biopaliw ciekłych oraz bezpośredniego wytworzenia biopaliw ciekłych (biokomponentu stanowiącego samoistne paliwo) z biokomponentu. Ponadto zmieniony zostanie wzór określający sposób obliczania wysokości kary pienięŝnej za niezrealizowanie NCW, doprecyzowaniu ulegnie delegacja ustawowa dot. wyznaczania poziomów NCW na kolejne lata oraz wprowadzona zostanie moŝliwość realizacji NCW w zamkniętych okresach dwuletnich. Projekt zmian zawiera równieŝ propozycje odmiennych uregulowań w zakresie sprawozdawczości podmiotów, które umoŝliwią bardziej efektywne monitorowanie rynku wytwarzania biokomponentów i produkcji biopaliw ciekłych. Do ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych zostanie wprowadzony nowy rozdział, którego przepisy będą związane z wdroŝeniem dyrektywy 2009/28/WE w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniającej i w następstwie uchylającej dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE. Będą one dotyczyły zasad i mechanizmów weryfikacji kryteriów zrównowaŝonego rozwoju. Zostanie wprowadzony system uznawania i kontroli nad systemami certyfikacji oraz jednostkami certyfikującymi w ramach ww. systemów, która będzie sprawowana przez Agencję Rynku Rolnego. Prowadzony będzie rejestr podmiotów (jednostek certyfikowanych) które na podstawie certyfikatów uzyskanych od jednostek certyfikujących, będą mogły wystawiać poświadczenia potwierdzające spełnienie kryteriów zrównowaŝonego rozwoju na kaŝdym etapie ścieŝki wytwarzania biokomponentów, począwszy od producenta rolnego do wytwórcy. Zaliczanie wolumenu biokomponentów i biopaliw ciekłych do realizacji Narodowych Celów Wskaźnikowych oraz udzielanie form wsparcia będzie uzaleŝnione od spełnienia tych kryteriów. W celu promocji wykorzystania biokomponentów ciekłych wytworzonych z surowców nieŝywnościowych (niespoŝywczego materiału celulozowego i materiału lignocelulozowego) oraz odpadów i pozostałości, ich wkład będzie uznawany za dwukrotnie większy od wkładu tradycyjnych biokomponentów ciekłych. 19

20 1.3. Podmioty i sprawy wyłączone z zakresu regulacji. Zakres regulacji obejmie wszystkie podmioty prowadzące działalność gospodarczą na poszczególnych etapach procesu związanego z wytwarzaniem biokomponentów: producenci rolni, pośrednicy, przetwórcy, wytwórcy; podmioty zajmujące się obrotem biomasą oraz biokomponentami, które są sprowadzane z zagranicy jak równieŝ podmiotami zajmującymi się produkcją i wprowadzanie do obrotu paliw ciekłych zawartością biokomponentów i biopaliw ciekłych Definicje podstawowych pojęć Zmiana definicji Zmiana definicji pojęcia: biomasa. Konieczna jest zmiana w ustawie (art. 2 ust. 1 pkt 2) definicji biomasy, w celu dostosowania jej do definicji zawartej w dyrektywie 2009/28/WE. Dotychczasowa definicja zostanie zastąpiona następującą definicją: Biomasa ulegająca biodegradacji część lub całość produktów, odpadów lub pozostałości pochodzenia biologicznego z rolnictwa, łącznie z substancjami roślinnymi i zwierzęcymi, leśnictwa i związanych działów przemysłu, w tym rybołówstwa i akwakultury, a takŝe ulegającą biodegradacji część odpadów lub pozostałości przemysłowych i komunalnych Zmiana definicji pojęcia: biokomponenty. Definicja pojęcia: biokomponenty zawarta w art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy zostanie rozszerzona, zgodnie z zawartością załącznika III dyrektywy 2009/28/WE (załącznika I projektu załoŝeń), w związku z czym przyjmie następującą postać: Biokomponenty bioetanol, biometanol, ester, dimetyloeter, czysty olej roślinny, węglowodory syntetyczne, hydrorafinowany olej roślinny, biogaz, biowodór, olej napędowy wytwarzany metodą Fischer-Tropsch, wykorzystywane jako dodatek do paliw ciekłych i biopaliw lub jako samoistne paliwo;. Konsekwentnie, w art. 2 ust. 1 ustawy zostaną wprowadzone kolejne punkty określające wprowadzone pojęcia do definicji biokomponentu i dotychczas nie zdefiniowane: hydrorafinowany olej roślinny, biogaz, biowodór, olej napędowy wytwarzany metodą Fischer-Tropsch. W związku z powyŝszym wprowadzone zostaną następujące definicje: - hydrorafinowany olej roślinny olej roślinny poddany procesowi hydrorafinacji; - biogaz gaz pozyskiwany z biomasy; 20

21 - biowodór wodór pozyskiwany z biomasy; - olej napędowy wytwarzany metodą Fischer-Tropsch olej napędowy wytwarzany z biomasy metodą Fischer-Tropsch; Zmiana definicji pojęcia węglowodory syntetyczne i pojęcia biopaliwa ciekłe. Definicja pojęcia: węglowodory syntetyczne zawarta w art. 2 ust. 1 pkt 9 ustawy przyjmie następujące brzmienie: węglowodory syntetyczne węglowodory wytwarzane z biomasy w procesie syntezy chemicznej;. Definicja pojęcia: biopaliwa ciekłe zawarta w art. 2 ust. 1 pkt 11 zostanie rozszerzona i dostosowana do zawartości załącznika III dyrektywy 2009/28/WE (załącznika I projektu załoŝeń). W związku z powyŝszym, art. 2 ust. 1 pkt 11 do lit. c przyjmie następujące brzmienie: c) ester, bioetanol, biometanol, dimetyloeter, czysty olej roślinny, hydrorafinowany olej roślinny oraz olej napędowy wytwarzany metodą Fischer-Tropsch stanowiące samoistne paliwa,. Ponadto definicja terminu: biopaliwa syntetyczne (art. 2 ust 1 pkt 11 lit. f) zostanie zmienione na: biopaliwa syntetyczne - węglowodory syntetyczne wytwarzane z biomasy w procesie syntezy chemicznej, stanowiące samoistne paliwa; Wprowadzenie definicji pojęcia: ograniczenie emisji gazów cieplarnianych. W art. 2 ust. 1 ustawy, w celu doprecyzowania znaczenia przepisów dotyczących kryteriów zrównowaŝonego rozwoju wprowadzona zostanie definicja ograniczenia redukcji emisji gazów cieplarnianych w następującym brzmieniu: Ograniczenie emisji gazów cieplarnianych to wyraŝony w procentach stosunek róŝnicy całkowitej emisji gazów cieplarnianych w cyklu Ŝycia kopalnego odpowiednika biopaliwa ciekłego i całkowitej emisji w cyklu Ŝycia biokomponentu do całkowitej emisji gazów cieplarnianych w cyklu Ŝycia kopalnego odpowiednika biopaliwa ciekłego Wprowadzenie definicji pojęcia: wartości rzeczywistej, typowej i standardowej. W art. 2 ust. 1 ustawy, wprowadzone zostaną, zgodnie z przepisami art. 2 dyrektywy 2009/28/WE, nowe definicje pojęć: wartość rzeczywista, wartość typowa i wartość standardowa w brzmieniu: 21