CHROŃ ŚRODOWISKO - DZIAŁAJ ENERGICZNIE

Transkrypt

1

2 CHROŃ ŚRODOWISKO - DZIAŁAJ ENERGICZNIE Scenariusze zajęć dla nauczyciela oraz karty pracy dla uczniów szkoły podstawowej (klasy 4-6) Opracowanie metodyczne Robert Szewczyk Opracowanie graficzne Jan Smolik (Republika Czech) i vma project Druk: Oficyna Drukarska Jacek Chmielewski

3 Szanowny Nauczycielu! Oddajemy w Twoje ręce zestaw scenariuszy zajęć na temat poszanowania energii przygotowanych przez Krajową Agencję Poszanowania Energii S.A. Tematy zostały tak dobrane, aby logicznie przeprowadzić ucznia od zagadnień ogólnych (ocieplenie globalne) do zagadnień szczegółowych, praktycznych i odnoszących się do jego własnych doświadczeń (oszczędzanie energii w domu i w szkole). Zasadniczym celem tych zajęć powinno być uświadomienie uczniom własnych możliwości oszczędzania energii, nie tylko z pobudek ekologicznych, ale również ekonomicznych (możliwość oszczędzania pieniędzy szczególnie w domu). Wszystkie ćwiczenia, zadania i projekty, które proponujemy mogą być wykonywane opcjonalne i wybierane pod kątem czasu, możliwości i zainteresowań. Poszczególne tematy mogą być realizowane na jednej lub kilku jednostkach lekcyjnych, albo też w formie projektów wykonywanych przez uczniów w domu (ale pod kontrolą nauczyciela lub rodziców). Zajęcia z dziedziny poszanowania energii można realizować jako zajęcia uzupełniające lub rozszerzające program nauczania (np. przyrody, geografii, biologii, przedsiębiorczości, wychowania obywatelskiego). Z proponowanych scenariuszy można również skorzystać w czasie zajęć pozalekcyjnych (np. na kółkach przedmiotowych) oraz w trakcie zielonych szkół lub innych wycieczek fakultatywnych. Zachęcamy do korzystania z niniejszych materiałów i życzymy powodzenia w pracy dydaktycznej. 2

4 Temat 1: Globalne ocieplenie Słowa kluczowe i definicje Atmosfera, klimat, zmiany klimatu, zużycie energii, gazy szklarniowe, wzrost efektu cieplarnianego, ocieplenie globalne. Atmosfera - gazowa powłoka Ziemi. Klimat - ustalony na podstawie wieloletnich obserwacji normalny przebieg pogody, zarówno jej stanów jak i składników. Gazy szklarniowe - gazy, które wchodzą w skład atmosfery charakteryzujące się całkowitą przepuszczalnością promieniowania słonecznego, które ogrzewa Ziemię i zatrzymujące promieniowanie, które odbija się od powierzchni Ziemi. Zwiększona ilość tych gazów w atmosferze uniemożliwia ucieczkę promieniowania w kosmos, zawraca go ku powierzchni Ziemi, co powoduje wzrost temperatury powietrza. Do naturalnie występujących gazów szklarniowych zaliczamy: parę wodną, dwutlenek węgla, ozon, metan i tlenki azotu. Dodatkowo w wyniku działalności człowieka powstają sztuczne gazy, m.in.: freony i halony. Wzrost efektu cieplarnianego - ograniczenie wypromieniowania ciepła z atmosfery na skutek wzrostu zawartości gazów szklarniowych w atmosferze w wyniku działalności człowieka. Ocieplenie globalne - wzrost temperatury powietrza na powierzchni Ziemi. Scenariusz lekcji 1) Cel zajęć: - Wyjaśnienie, co to jest i jak zmienia się klimat - Wyjaśnienie przyczyn i skutków zjawiska ocieplenia globalnego - Wypracowanie sposobów ograniczenia ocieplenia globalnego (ze szczególnym uwzględnieniem naszej roli). 2) Osiągnięcia ucznia Uczeń: - rozumie, czym jest klimat - zna i rozumie przyczyny zjawiska ocieplenia globalnego - wymienia skutki ocieplenia globalnego - omawia najważniejsze metody ochrony klimatu - podaje przykłady własnych możliwości ograniczenia ocieplenia globalnego 3) Metody i formy pracy: pogadanka, dyskusja, "burza mózgów", metoda SWOT. 4) Środki dydaktyczne: karty pracy (załączniki do wyboru przez nauczyciela), schemat działania gazów szklarniowych w atmosferze (rysunek nauczyciela na tablicy), schemat wzrostu efektu cieplarnianego (plakat bądź folia prezentacyjna), schemat przyczynowo-skutkowy ocieplenia globalnego. 5) Przebieg zajęć: Część wstępna Wprowadzenie: Na lekcjach przyrody dowiedzieliście się, co to jest pogoda, z jakich elementów się składa i jaki ma wpływ na nasze życie. Teraz zapoznamy się z nowym zagadnieniem - KLIMATEM. Podajemy definicję klimatu i dokładnie ją objaśniamy (odwołujemy się do wiedzy szkolnej i pozaszkolnej - doświadczeń ucznia). W ciągu milionów lat atmosfera ziemska przekształcała się, aż osiągnęła stan, który umożliwił rozwój życia na naszej planecie. Klimat Ziemi także podlega nieustannym zmianom. Zachodzą one pod wpływem wielu czynników, do których zalicza się m.in. działalność człowieka. Pytanie: Zastanówmy się, które formy działalności ludzi mogą wpływać na klimat? Burza mózgów (2-3 minuty), wypowiedzi uczniów zapisujemy na tablicy (np. przemysł, rolnictwo, transport - odpowiedzi mogą mieć szczegółową formę, np. spaliny samochodowe - rolą nauczyciela jest ich uogólnienie). Jednym ze składników tworzących atmosferę są gazy, które występują w niej w bardzo małych ilościach, ale które odgrywają wielce istotną rolę - dzięki ich obecności temperatura powietrza przy powierzchni Ziemi jest odpowiednia dla istnienia i rozwoju życia. Podajemy definicję oraz przykłady gazów szklarniowych. 3

5 Gazy te działają w atmosferze podobnie, jak szklarnia, której szklane ścianki przepuszczają promieniowanie słoneczne i zatrzymują je wewnątrz, nie pozwalając uciec. Jeżeli byliście kiedyś w szklarni wiecie, że panująca tam temperatura powietrza jest wyższa niż na zewnątrz. Takie zjawisko nazywamy efektem cieplarnianym (definicję uczniowie zapisują w zeszytach). Naukowcy obliczyli, że gdyby nie było gazów szklarniowych na Ziemi panowałaby przez cały czas ujemna temperatura powietrza. Pytanie: Zastanówmy się, czy wówczas byłoby możliwe powstanie życia na naszej planecie? Kilkuminutowa dyskusja moderowana przez nauczyciela, której wynikiem jest stwierdzenie, że życie nie byłoby wówczas możliwe. Część zasadnicza Wstęp: Zapewne słyszeliście o globalnym ociepleniu - o tym, jaki wpływ może mieć na życie na Ziemi. Oto kilka faktów naukowych, nad którymi teraz się zastanowimy: Klimat Ziemi ulega bardzo szybkim zmianom. Od początku XIX w. zawartość gazów szklarniowych w atmosferze znacznie się zwiększyła. W ciągu ostatnich 300 lat temperatura powietrza na Ziemi podniosła się o około 0,7 C. Naukowcy szacują, że do końca tego wieku temperatura powietrza podniesie się jeszcze o 2 do 5 C. Zmiany klimatu przebiegają nierównomiernie w różnych miejscach na Ziemi. Pytania i ćwiczenia: 1. Jakie są przyczyny zwiększenia koncentracji gazów szklarniowych w atmosferze? Ćwiczenie 1: Kto ma wpływ na środowisko? Opis Cele Postępowanie Kluczowe problemy Materiały Przebieg ćwiczenia Obserwacja zachowań, które mają wpływ na wzrost efektu cieplarnianego. Zainteresowanie zużyciem energii i jego wpływem na środowisko przyrodnicze oraz społeczeństwo, Przedstawienie związku przyczynowo-skutkowego między zużyciem energii a wpływem na środowisko przyrodnicze, Pokazanie wpływu indywidualnych zachowań na zmiany klimatu, Zachęcenie do zmniejszenia zużycia energii. Obserwacja, analiza, porównanie. Wzrost efektu cieplarnianego, zmiany klimatu, zużycie energii, postępowanie i inicjatywy ludzi. Kartki, kredki, nożyczki, klej. Nauczyciel przedstawia schemat efektu cieplarnianego (duży format, np. na folii) i wyjaśnia, na czym polega to zjawisko. Pierwsze zadanie polega na uzupełnieniu brakujących elementów na schemacie. Następnie uczniowie przygotowują grę na temat wzrostu efektu cieplarnianego. Każdy z nich sporządza kartę z rysunkiem (lub schematem) po jednej stronie i jego objaśnieniem po drugiej. Karty zostają rozłożone na podłodze, tak by widoczne były rysunki. Nauczyciel dzieli uczniów na dwie grupy. Członkowie grup na przemian wybierają karty. Zwycięża ta z nich, która przechodząc przez rozłożone karty przyczyni się mniej do zwiększenia efektu cieplarnianego (każdej karcie nadajemy inną "moc" zwiększania efektu cieplarnianego). 2. Co to jest globalne ocieplenie?. Ćwiczenie 2: Myszy i sowy Opis Cele Postępowanie Kluczowe problemy Materiały Przebieg ćwiczenia Gra ruchowa skupiająca się na zagadnieniu zmian klimatycznych pod wpływem działalności człowieka. Utrwalenie i poszerzenie wiedzy nabytej w czasie zajęć. Koordynacja, analiza, klasyfikacja. Efekt cieplarniany, wzrost efektu cieplarnianego, zmiany klimatu, postępowanie ludzi, zużycie energii. Lista krótkich zdań (prawdziwych i fałszywych) na temat zmian klimatycznych. Uczniowie zostają podzieleni na dwie drużyny (myszy i sowy). Nauczyciel głośno odczytuje zdania. Kiedy czyta zdanie, które jest prawdziwe, sowy gonią myszy. Jeżeli odczytane zdanie jest fałszywe myszy łapią sowy. 4

6 Przykładowe zdania: " Dwutlenek węgla powoduje wzrost efektu cieplarnianego. " Efekt cieplarniany jest ważny dla rozwoju życia na Ziemi. " Bez efektu cieplarnianego temperatura powietrza na Ziemi byłaby wyższa niż jest obecnie. " Od kilkudziesięciu lat efekt cieplarniany wzrasta bardzo szybko. " Efekt cieplarniany jest jednym z czynników zmiany klimatu " Efekt cieplarniany jest poważnym zagrożeniem środowiska przyrodniczego. 3. Dlaczego ocieplenie klimatu jest niebezpieczne? Przykłady zjawisk, które mogą zaistnieć w wyniku podniesienia się temperatury powietrza na Ziemi: 1. Więcej opadów atmosferycznych; 2. Częstsze i gwałtowniejsze sztormy; 3. Podwyższona temperatura powietrza może być przyczyną zwiększenia ilości opadów w niektórych regionach Ziemi, w innych natomiast może sprawić, że zabraknie wody; 4. Więcej susz i pożarów; 5. Wyższa temperatura powietrza zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia susz i zagrożenie wybuchu wielkich pożarów; 6. Klęska głodu i niedożywienia; 7. W wielu regionach świata (np. w Afryce i Azji) obniży się wysokość zbiorów zbóż, które są podstawą wyżywienia ludności; 8. Fale gorąca i epidemie; 9. Częste fale gorąca mogą prowadzić do zwiększonej liczby zgonów, tak jak miało to miejsce w Europie w lecie 2003 roku; 10. Choroby, które rozwijają się w gorącym klimacie (np. malaria); 11. Topnienie lodowców i wcześniejsze odwilże; 12. Podniesienie temperatury powietrza na Ziemi przyspieszy topnienie lodowców i czap lodowych na biegunach, spowoduje również wcześniejsze odwilże na rzekach i jeziorach (co przyczyni się do wzrostu zagrożenia powodziami); 13. Podniesienie się poziomu mórz; 14. Topnienie lodowców doprowadzi do podniesienia się poziomu wody w morzach - kiedy wzrośnie temperatura powietrza, morza zaczną wchłaniać ciepło, co spowoduje ich rozszerzenie się, a tym samym podniesienie poziomu wody od 10 do 90 cm. Do roku 2050 miasta takie jak Londyn czy Nowy York mogą znaleźć się częściowo pod wodą. 15. Wymieranie gatunków zwierząt i roślin - gatunki zwierząt, które nie będą potrafiły przystosować się do nowych warunków zginą. Przeprowadzone szczegółowe badania wykazały, że jeśli nie uda się nam zastopować globalnego ocieplenia to do 2050 roku zginie ponad milion gatunków. QUIZ: Wzrost efektu cieplarnianego (załącznik 1) Pytanie: Co możemy zrobić, aby zatrzymać globalne ocieplenie? Burza mózgów, wypowiedzi uczniów spisujemy na tablicy. Zwracamy uwagę na te propozycje, które wskazują na indywidualne działania możliwe do przeprowadzenia w domu lub w szkole. Komentarz: Niektóre rządy wprowadzają specjalne przepisy, które mają pomóc zastopować ocieplanie klimatu. Podpisano wiele porozumień międzynarodowych, których celem jest zapobieganie globalnemu ociepleniu. Mimo to, na nic się one nie przydadzą, jeśli my, zwykli ludzie, nie będziemy ich realizować. Istnieje wiele sposobów, dzięki którym to właśnie Ty i ja możemy zmniejszyć ocieplanie się klimatu. Działania, które możesz wykonać wcale nie są czasochłonne ani kosztowne. Ponieważ główną przyczyną ocieplania się klimatu są gazy szklarniowe, powstające przede wszystkim na skutek spalania paliw stałych, powinniśmy ograniczyć zużycie tych paliw. Spowoduje to zmniejszenie ilości szkodliwych substancji do atmosfery. W Europie, prawie 30% całej energii zużywane jest w gospodarstwach domowych. Jest wiele prostych sposobów oszczędzania energii. Pomoże to nie tylko ograniczyć ocieplenie globalne, ale również zmniejszy domowe rachunki za prąd i gaz. Chroniąc środowisko przyrodnicze możesz oszczędzać pieniądze! 5

7 Oto kilka prostych działań, które pozwalają oszczędzać energię w domu i szkole. Niektóre z nich być może znacie. Podnieście rękę, jeżeli stosujecie, któreś z tych działań. Nauczyciel odczytuje listę działań (załącznik 2) i mobilizuje uczniów do zgłaszania się i komentowania własnych doświadczeń w tym zakresie. Ćwiczenie 4: Dojeżdżamy do szkoły (załącznik 3). Nauczyciel dzieli klasę na kilka grup. Po wypełnieniu tabel reprezentanci grup odczytują wpisane zalety i wady, a nauczyciel tworzy z najciekawszych pomysłów zbiorczą tabelę (np. na tablicy). Konkurs: Nauczyciel organizuje akcję/konkurs, pt. Tydzień bez samochodu (załącznik 4). Część końcowa Podsumowanie zagadnień poruszonych w toku zajęć. Ujęcie ich w logiczny ciąg przyczynowo-skutkowy: Komentarz: Planeta Ziemia potrzebuje twojej pomocy, więc zbierz siły i ruszaj do działania. Niech Twoim zwyczajem stanie się oszczędzanie energii. Podziel się swoimi pomysłami z kolegami i postarajcie się zrobić coś dla siebie i swojej przyszłości! 6) Propozycje pracy domowej Zaprojektujcie, a następnie wykonajcie plakat. Do wyboru są dwa tematy: 1. Globalne ocieplenie - zagrożenie dla środowiska 2. Powstrzymajmy globalne ocieplenie! Możecie pracować pojedynczo lub w zespołach. Skorzystajcie z poniższych sugestii: najpierw zbierzcie materiały, które chcielibyście wykorzystać (artykuły z prasy, internetu, foldery, itp.), rozplanujcie ich ułożenie na plakacie - pamiętajcie o pozostawieniu miejsca na tekst i na własne rysunki (wykonajcie je na osobnych kartkach, a następnie zamieśćcie na plakacie). Nie zapomnijcie o tytule plakatu. To od Was zależy jak plakat będzie wyglądał i czy spełni swoją rolę. Najlepsze prace zostaną wyeksponowane w szkole. 6

8 Temat 2: Energia - czym jest, jakie są jej rodzaje i źródła. Słowa kluczowe i definicje Energia - odnawialne i nieodnawialne źródła energii, poszanowanie energii. Energia - zdolność do wykonywania określonej pracy. Scenariusz zajęć 1) Cel zajęć: - Wyjaśnienie, czym jest energia, jakie są jej rodzaje i źródła - Uzmysłowienie, w jaki sposób i do jakich celów zużywamy energię - Zwrócenie uwagi na konieczność poszanowania energii i ograniczenie jej zużycia 2) Osiągnięcia ucznia Uczeń: - rozumie, czym jest energia - zna i rozumie podział źródeł energii na odnawialne i nieodnawialne - rozumie konieczność poszanowania energii 3) Metody i formy pracy: pogadanka, dyskusja, burza mózgów, ranking diamentowy. 4) Środki dydaktyczne: karty pracy (załączniki do wyboru przez nauczyciela), karta szarego papieru, mazaki. 5) Przebieg zajęć: Część wstępna Wstęp: Wszyscy korzystamy z energii przez cały czas. Zużywamy ja nawet w czasie snu. Używamy jej do napędzania samochodów, dzięki niej rozświetlamy ciemności nocy, czyścimy ubrania, korzystamy z komputerów, oglądamy telewizję. To ona ogrzewa nasze domy. Energia jest łatwo dostępna i tania, tańsza niż była dawniej. Przyzwyczailiśmy się do niej tak, że niemal nie zauważamy jej istnienia. Mimo to jest bardzo istotna dla naszego życia, a my sami jesteśmy od niej zależni. Pytanie: Czym tak na prawdę jest energia? Burza mózgów - wypracowujemy definicje energii i wpisujemy do zeszytów. Energia jest we wszystkim, co Cię otacza: W ciągu dnia świeci Słońce, które wydziela energię cieplną. Nasze ciała przetwarzają pokarm, w celu dostarczenia energii potrzebnej do pracy, zabawy, a także... odpoczynku. Inne rodzaje energii, których używamy pomagają uprościć codzienne czynności i uczynić nasze życie wygodniejszym. Pytanie: Podajcie przykłady wykorzystania energii w Waszych domach? Ćwiczenie 1: Uzupełnij zdania. (załącznik 1) Część zasadnicza Wstęp: Prawie cała energia dostępna na Ziemi pochodzi ze Słońca. Słońce ogrzewa naszą planetę i umożliwia rozwój życia. Rośliny nie tylko rosną dzięki energii, ale również ją magazynują. Korzystają z niej zwierzęta, które zjadają rośliny. Te z kolei dostarczają energii drapieżnikom, które pożerają zwierzęta roślinożerne. Ty również uzyskujesz swoją porcję energii zjadając rośliny lub zwierzęta. Ćwiczenie 2: Łańcuch pokarmowy (załącznik 2). Ludzie nauczyli się jak wykorzystywać energię dawno temu. Już tysiące lat temu używali ognia jako źródła światła, do ogrzewania oraz do gotowania jedzenia. Powiedzcie, co oprócz ognia było jednym z pierwszych naturalnych źródeł energii i do jakich celów je wykorzystywano? (chodzi o wiatr) Ćwiczenie 3: Uzupełnij zdania (załącznik 3). Ludzie odkryli również inne źródła energii, które w większości znajdują się pod ziemią w postaci kopalin. Są to złoża paliw stałych, które powstały przed milionami lat. 7

9 Pytanie: Powiedzcie jak się one nazywają? [węgiel kamienny i brunatny, ropa naftowa i gaz ziemny]. W których dziedzinach życia stosujemy energię, uzyskaną z paliw stałych? Paliwa kopalne należą do nieodnawialnych źródeł energii. Powiedzcie, co oznacza, że są one nieodnawialne? Ćwiczenie 4: Połącz w pary (załącznik 4). Istnieją również inne źródła energii, które wykorzystujemy: woda, biomasa, pływy morskie Te oraz omówione już wcześniej źródła: słońce i wiatr określamy mianem odnawialnych źródeł energii. Pytanie: Powiedzcie, co oznacza, że są one odnawialne? Ćwiczenie 5: Pantonima. Opis Cele Postępowanie Kluczowe problemy Materiały Przebieg ćwiczenia Gra mająca na celu ukazanie powiązań między paliwami, organizmami i energią. Poznanie cyklu energetycznego (energia pierwotna i końcowa). Zachęta do analizy zastosowań energii. Wskazanie różnic między energią zewnętrzną i wewnętrzną. Praca w grupach, powiązanie przyczyna-skutek, ustanowienie powiązań między elementami cyklu, wskazanie podobieństw i różnic; obserwacja. Energia, paliwa, organizm, moc, energia wewnętrzna i zewnętrzna. Tabelka do wypełnienia Przed rozpoczęciem zadania wszystkie terminy muszą zostać zdefiniowane. Następnie każdy uczeń musi zaprezentować, przy pomocy pantomimy, jeden z terminów wskazany mu przez nauczyciela. Pozostali uczniowie muszą go odgadnąć. Gra toczy się tak długo, aż każdy uczeń odegra scenkę. Przykładowe powiązania, które uczniowie mogą przedstawiać: Paliwo Organizm/Maszyna Działanie Gaz ziemny, butan Boiler Ogrzewanie wody Słońce Panele słoneczne Oświetlanie Woda Młyn Produkcja mąki Słońce Kalkulator Liczenie Chleb Organizm ludzki Czytanie książki Wiatr TV Oglądanie telewizji Słońce Panele słoneczne Ogrzewanie wody Gaz ziemny Autobus Transportowanie pasażerów Wodór Samochód Transport Wiemy już, że spalanie paliw kopalnych i produkcja energii jest szkodliwa dla środowiska. Do atmosfery uwalniane są gazy cieplarniane, które powodują wzrost efektu cieplarnianego i proces, który nazywamy globalnym ociepleniem. Zastanówcie się, w jaki sposób możecie ograniczyć zużycie energii, na co dzień. Pamiętajcie, że im mniejsze jej zużycie tym mniejsze zużycie źródeł energii i mniejsza ilość gazów cieplarnianych uwolnionych do atmosfery. Ważne jest również to, że szanując energię oszczędzasz pieniądze! Ćwiczenie 6: Sposoby ograniczania zużycia energii w domu (załącznik 5). Uczniów dzielimy na kilka czteroosobowych grup. Każda z nich otrzymuje ranking, który wspólnie wypełnia (metoda rankingu diamentowego). Następnie razem ustalamy wspólny ranking (rysujemy go np. na szarym papierze). Część końcowa 6) Propozycje pracy domowej 1. Pomyśl o codziennych czynnościach i zastanów się skąd pochodzi energia, której używasz do ich wykonania? Wyobraź sobie, że musisz żyć bez tych źródeł energii. Wypisz kilka codziennych czynności, których nie mógłbyś wykonać bez dostępu do energii elektrycznej. 2. Skorzystaj z Internetu i wejdź na stronę - zapoznaj się z jej treścią. Który z opisanych tam programów lub projektów poszanowania energii najbardziej Ci się podoba i dlaczego? 3. Skorzystajcie z dostępnych słowników i wypiszcie kilka synonimów słowa szacunek. 8

10 Temat 3: Etykiety energetyczne produktów - klucz do oszczędności Słowa kluczowe Etykieta energetyczna produktu, klasy wydajności (efektywności) energetycznej Scenariusz zajęć 1) Cel zajęć: - Wyjaśnienie, czym jest etykieta energetyczna produktu i jakie są jej rodzaje. - Wyjaśnienie, w jaki sposób należy odczytywać treść zawartą na etykietach. - Zwrócenie uwagi powiązanie między właściwym wyborem kupowanego urządzenia a oszczędnością pieniędzy. 2) Osiągnięcia ucznia Uczeń: - rozumie, czym jest etykieta energetyczna produktu i jak z niej korzystać - zna różne typy etykiet i rozumie ich treść - rozumie związek między właściwym wyborem kupowanego urządzenia a możliwością oszczędzania pieniędzy 3) Metody i formy pracy: pogadanka, dyskusja, burza mózgów, praca w grupach. 4) Środki dydaktyczne: karty pracy (załączniki do wyboru przez nauczyciela),. 5) Przebieg zajęć: Część wstępna Wstęp: Kiedy Twoi rodzice kupując nowy sprzęt gospodarstwa domowego podejmują decyzję na podstawie wielu kryteriów. Zastanawiają się nad ceną, marką, wyglądem, dostępnymi modelami, a coraz częściej nad zużyciem energii elektrycznej i kosztami użytkowania sprzętu, które się z tym wiążą. Wiadomo, co miesiąc z zakładu energetycznego przychodzi rachunek za zużyty prąd i trzeba sięgnąć do portfela. Etykiety energetyczne mogą pomóc Tobie i twoim rodzicom w podjęciu właściwej decyzji. Z takiej etykiety możecie dowiedzieć się czy dany produkt należy w swojej kategorii (np. zmywarki, lodówki) do bardziej lub mniej oszczędnych energetycznie. Na etykiecie znajdziecie również porównanie innych istotnych cech produktów, np. w wypadku pralek będzie to wydajność wirowania i poziom hałasu, zmywarek do naczyń zużycie wody. Doświadczenie: Przyjrzyjcie się w domu licznikowi energii elektrycznej. Zwróćcie uwagę na pasek z cyferkami oznaczającymi zużycie energii elektrycznej w kw na godzinę. Włączcie następnie kilka urządzeń, np. czajnik elektryczny, telewizor. Cyfry na pasku licznika zaczną się przesuwać w zawrotnym tempie. Każdy kw energii kosztuje! Może zamiast wydawać złotówki na prąd warto je zaoszczędzić na własne potrzeby? Część zasadnicza Wstęp: Nauczyciel rozdaje wcześniej przygotowane etykiety i prosi o ich opisanie i scharakteryzowanie. Polecenie: Wymieńcie znane Wam urządzenia/produkty, do których dołączone są takie lub podobne etykiety. Etykieta produktu jest kawałkiem papieru, materiału, plastiku itd., na którym opisano istotne i użyteczne informacji na temat danego produktu. Objaśnia m.in. pochodzenie, wytwórcę, markę, zawartość, sposób wykorzystania lub przeznaczenie produktu, którego dotyczy. Etykiety potrzebne są: Konsumentom, którzy chcą kupić produkt. Obsłudze sklepu, która dzięki temu może lepiej doradzić klientowi. Osobom, które mają zainstalować produkt. Informacja, którą przekazują nam etykiety jest zazwyczaj krótka i zwięzła. Nie zawsze można ją zrozumieć bez pewnej fachowej wiedzy. Dlatego pełniejszą informację można znaleźć w dołączanych do produktu broszurach lub instrukcjach obsługi.to, co najważniejsze, czyli klasa zużycia energii jest opisane literami od A do G (A - najniższe zużycie, G - najwyższe). Najbardziej efektywne w swojej kategorii sprzęty są oznaczone literą A. Te, które nie spełniają wymogów efektywności energetycznej otrzymały literę G. 9

11 Nauczyciel prezentuje etykietę energetyczną i omawia, co się na niej znajduje (załącznik 1). Ponieważ wielkie firmy produkujące urządzenia potrzebne w każdym gospodarstwie domowym sprzedają je na całym świecie, dlatego ujednolicono produkty i ich etykiety. Oznacza to, że w różnych krajach można kupić te same produkty, np. telewizory, komputery, magnetofony, do których dołączone są etykiety o podobnej treści napisane tylko w różnych językach. Ćwiczenie 1. Jak oszczędzać energię w domu? (załącznik 2) Nauczyciel dzieli klasę na kilka grup. Polecenie: Wskażcie na rysunku, w jaki sposób mieszkająca w tym domu rodzina może oszczędzać energię. Zaznaczcie to na rysunku a następnie napiszcie krótkie wyjaśnienie. Jeśli macie inne pomysły na zaoszczędzenie energii wymieńcie je pod spodem lub na drugiej stronie kartki. Część końcowa Podsumowanie: Etykieta energetyczna: Jest to najpopularniejsza etykieta w Europie Wprowadzona we wszystkich państwach należących do Unii Europejskiej Wskazuje efektywność energetyczną produktu: A najbardziej efektywny G najmniej efektywny Zawiera informacje o możliwościach produktu, jego wydajności i jakości działania Produkty, na których znajdziesz tę etykietę to: pralki zmywarki lodówki piekarniki żarówki suszarki do ubrań lodówko-zamrażalki zamrażalki 6) Propozycje pracy domowej (pozalekcyjnej): 1. Zaprojektuj własną etykietę energetyczną. Potrzebne materiały: papier, nożyczki, ołówki, kredki, klej, linijka. Przebieg pracy: pomyśl, które produkty mogłyby zostać opisane przy pomocy Twojej etykiety; wybierz cechy produktu, które według Ciebie powinny być wymienione i scharakteryzowne na etykiecie; użyj wyobraźni i zaprojektuj kształt i kolory etykiety tak, aby była zauważalna i łatwa do odczytania; z dostępnych materiałów wykonaj etykietę. 2. Przeprowadź śledztwo i wyszukaj etykiety energetyczne produktów, które funkcjonują u Ciebie w domu (np. ostatnio kupionych). Sprawdź, do której klasy energetycznej są zaliczone. 10

12 Temat 4: Kupujemy oszczędne energetycznie urządzenia Słowa kluczowe Wydajne energetycznie (oszczędne) urządzenia domowe (AGD). Scenariusz zajęć 1) Cel zajęć: - Wyjaśnienie, dlaczego warto kupować urządzenia zużywające mało energii. - Przyzwyczajenie do czytania etykiet energetycznych. - Zwrócenie uwagi na powiązanie między właściwym wyborem kupowanego urządzenia a oszczędnością pieniędzy. 2) Osiągnięcia ucznia Uczeń: - rozumie, dlaczego warto kupować urządzenia zużywające mało energii, - zna etykiety energetyczne i rozumie ich treść, - rozumie związek między właściwym wyborem kupowanego urządzenia a możliwością oszczędzania pieniędzy. 3) Metody i formy pracy: pogadanka, dyskusja, "burza mózgów", praca w grupach. 4) Środki dydaktyczne: karty pracy (załączniki do wyboru przez nauczyciela). 5) Przebieg zajęć: Wstęp: Wszyscy ludzie zużywają energię własnych organizmów. Energia ta jest łatwo dostępna i korzystamy z niej zazwyczaj bez wysiłku. Nie musimy nawet o niej myśleć. Pytanie: Dlaczego więc mamy przejmować się energią, którą zużywają urządzenia domowe zasilane prądem? ( burza mózgów - kilka odpowiedzi z klasy). Przypomnienie: wzrost efektu cieplarnianego i w konsekwencji ocieplenie globalne jest wynikiem nadmiernego wytwarzania gazów cieplarnianych, za co odpowiada m.in. spalanie paliw konwencjonalnych w elektrowniach. Oszczędzając ener-gię elektryczną wydajesz mniej pieniędzy i chronisz środowisko. CZY WIECIE, ŻE... W Polsce sektor produkcji energii odpowiada za 40% całkowitej emisji gazów szklarniowych. CZY WIECIE, ŻE... Według ekspertów pozostało nam jeszcze, przy obecnym tempie zużycia, ropy naftowej na 40 lat i gazu ziemnego na 62 lata. Potem światowe złoża będą wyczerpane. Musimy zatem pomyśleć o ich następcach. Co to ma wspólnego z urządzeniami domowymi? ( burza mózgów - kilka odpowiedzi z klasy). Konkluzja: Niemal cała energia, którą zużywamy pochodzi z elektrowni, które wytwarzają ją spalając paliwa stałe. W tym procesie, oprócz energii, wytwarzane są gazy cieplarniane, które mają wpływ na zmiany klimatyczne. Wydajne energetycznie i nowoczesne urządzenia potrzebują mniej prądu niż ich starsze modele. Co różni nowe urządzenia gospodarstwa domowego od tych starszych? Przede wszystkim zużywają mniej energii elektrycznej, mniej wody i mniej detergentów niż podobne urządzenia 10 czy 15 lat temu. Są również lepiej zaprojektowane, bezpieczniejsze i wygodniejsze w użyciu. Sprawiają, że nasze życie jest prostsze i mamy więcej czasu dla siebie.urządzenia pożerające prąd pożerają także zasoby domowego budżetu i... zmniejszają Twoje kieszonkowe! Więcej zużytej energii oznacza większe rachunki za prąd. PAMIĘTAJ, ŻE... Mniejsze zużycie energii = mniejsza emisja CO2 = mniejsze zanieczyszczenie środowiska. Ćwiczenie 1: Myślę, więc oszczędzam. (załącznik 1). 11

13 Część zasadnicza Projekt: Nauczyciel proponuje wykonanie projektu p.t. Poszukiwania w sklepach (załącznik 2). Uczniom zwykle podobają się zajęcia w sklepie. Ćwiczą swoje zdolności komunikacyjne oraz napotykają różne postawy obsługi sklepu, z którymi muszą dać sobie radę. Niektóre sprzęty, które uczniowie będą oglądać w sklepie mogą nie mieć etykiet energetycznych lub mieć tylko część wymaganych danych. Dlatego lepiej upewnić się wcześniej w sklepie czy oferowane przez nich produkty posiadają wymagany opis. Nauczyciel dzieli klasę na grupy, przydzielając każdej urządzenie domowe. Następnie omawia ćwiczenie: Wyobraźcie sobie, że jesteście dorośli i że właśnie urządzacie swoje nowe mieszkanie. Każda grupa wybierze sobie jeden typ urządzenia domowego (pralka, lodówka, zmywarka, itp.), które będzie chciała kupić. Pójdźcie do sklepu i sprawdźcie, jakie informacje możecie znaleźć na etykietach energetycznych wybranych przez siebie produktów. Odwiedźcie supermarkety i sklepy specjalizujące się w sprzedaży sprzętu domowego. Odpowiedzcie na następujące pytania: Czy wszystkie produkty są oznaczone etykietami energetycznymi? Czy prawdą jest, że najbardziej efektywne energetycznie produkty są również najdroższe? Czy ludzie kierują się informacjami z etykiet energetycznych przy zakupie nowych urządzeń? Czy kupują więcej urządzeń efektywnych energetycznie niż kiedyś? Aby odpowiedzieć na niektóre z tych pytań musicie porozmawiać z obsługą sklepu. Czy pracownicy mają dostateczną wiedzę na temat etykiet energetycznych i wiadomości na nich zawartych? W każdym z odwiedzonych sklepów wypełnijcie tabelkę. Wpiszcie dwa produkty najbardziej efektywne energetycznie, dwa najmniej i jeden o średniej wydajności. Poproście sprzedawcę o pomoc. Oto przykład wypełnionej tabelki: Marka, typ produktu Cena Kategoria efektywności energetycznej Zużycie energii/ cykl prania kwh Efektywność prania Sklep TESCO Wydajność wirowania Pojemność pralki w kg Zużycie wody Poziom hałasu w czasie prania (db) Poziom hałasu w czasie wirowania (db) Bosch WDF 1660 BY 1690,00 A 0,85 A D 4, Część końcowa Kupując jakieś urządzenie płacisz nie tylko jego pierwotną cenę, ale również opłacasz koszty jego użytkowania, tak długo, jak długo z niego korzystasz. W ciągu życia urządzenia koszty energii, którą zużywa mogą wielokrotnie przewyższyć jego cenę. Dlatego właśnie warto kupić urządzenie energooszczędne. Ćwiczenie 2: Zanim wyruszycie do sklepów (załącznik 3). 6) Praca domowa Wizyty grup w sklepach i wypełnienie tabeli. 12

14 Temat 5: Zarządzamy energią w domu - urządzenia oszczędnie zużywające energię Słowa kluczowe Wydajne energetycznie (oszczędne) urządzenia domowe, zużycie energii elektrycznej, miernik zużycia energii elektrycznej. Scenariusz zajęć 1) Cel zajęć: - Wyjaśnienie, czym różnią się nowoczesne urządzenia gospodarstwa domowego od starych. - Zwrócenie uwagi, że koszty to nie tylko zakup urządzenia, ale także jego późniejsze użytkowania. - Zwrócenie uwagi na powiązanie między oszczędzaniem energii w domu a oszczędnością pieniędzy. 2) Osiągnięcia ucznia Uczeń: - rozumie, dlaczego warto użytkować urządzenia zużywające mało energii; - rozumie, że należy zwrócić uwagę na koszty związane z korzystaniem z urządzenia, a nie tylko na jego cenę w sklepie; - rozumie związek między oszczędzaniem energii a możliwością oszczędzania pieniędzy. 3) Metody i formy pracy: pogadanka, dyskusja, praca w grupach. 4) Środki dydaktyczne: karty pracy (załączniki do wyboru przez nauczyciela). 5) Przebieg zajęć: Część wstępna Pytanie: Co różni nowe urządzenia gospodarstwa domowego od tych starszych? Przede wszystkim zużywają mniej energii elektrycznej, mniej wody i mniej detergentów niż podobne urządzenia 10 czy 15 lat temu. Są również lepiej zaprojektowane, zawierają nowe rozwiązania techniczne i są wygodniejsze w użyciu. Sprawiają, że nasze życie jest prostsze. PAMIETAJ, ŻE Kupując jakieś urządzenie płacisz nie tylko jego pierwotną cenę, ale również opłacasz koszty jego użytkowania tak długo jak z niego korzystasz. W ciągu "życia" urządzenia koszty wody, energii oraz detergentów mogą być wielokrot nie wyższe niż cena zakupu. Dlatego właśnie warto kupić urządzenie energooszczędne. Część zasadnicza Zabawa edukacyjna: Elektryczny detektyw (załącznik 1). Wstęp: Uczniowie mierzą zużycie energii przez różne urządzenia w szkole (lub w domu). Wyniki pomiarów zapisują w tabelach i przedstawiają na wykresach. Zabawa zwraca uwagę na zależności, o których będą mogli podyskutować z kolegami z grupy. Zabawa wymaga zastosowania miernika zużycia prądu elektrycznego. Miernik może odczytywać bardzo małe przepływy prądu, dlatego powinno uważać się przy sprawdzaniu zużycia energii, przez urządzenia takie jak czajnik elektryczny. Większość kuchenek elektrycznych jest podłączona na stałe, więc w ich wypadku zużycie energii może być oszacowane tylko na podstawie etykiet energetycznych lub przez przeliczenie czasu użytkowania (jeden palnik to około 1kW na godzinę). Przebieg zabawy: 1). Nauczyciel dzieli klasę na grupy detektywów i przydziela im różne urządzenia do zbadania (ew. różne miejsca na terenie szkoły, np. pracownia komputerowa, kuchnia, laboratorium, wybrane klasy, pokój nauczycielski, itp.). 2). Objaśnia przebieg zabawy i rozdaje mierniki i pokazuje jak z nich prawidłowo i bezpiecznie korzystać. 3). Omawia warunki bezpieczeństwa (praca z urządzeniami pod prądem). 4). Określa czas przebiegu zabawy i wysyła grupy do pracy (cały czas nadzoruje jej przebieg). 13

15 5). Po zakończeniu, wypełnieniu tabel i wykonaniu obliczeń przedstawiciele poszczególnych grup referują otrzymane wyniki. Część końcowa Podsumowanie zabawy i wnioski. 6) Propozycje pracy domowej Ochrona środowiska = oszczędność pieniędzy Wykonajcie ćwiczenie: Lodówka nr 1 kosztuje 1250 zł i zużywa rocznie energię elektryczną wartą 170 zł. Lodówka nr 2 (która jest bardziej energooszczędna) kosztuje 1500 zł i zużywa w tym samym czasie prąd za 105 zł. 1. Jaki będzie całkowity koszt lodówki nr 1 pod koniec pierwszego roku? Odpowiedź: Jaki będzie całkowity koszt lodówki nr 2 pod koniec pierwszego roku? Odpowiedź: Jaki będzie całkowity koszt lodówki nr 1 pod koniec drugiego roku? Odpowiedź: Jaki będzie wtedy koszt lodówki nr 2? Odpowiedź:... Obie lodówki powinny pracować przez około 15 lat. Policz, jaki będzie ich koszt po upływie tego czasu: Koszt zakupu: Koszt użytkowania: Całkowity koszt po: Rok 1 Rok 2 Rok 3 Rok 4 Rok 5 Rok 6 Rok 7 Rok 8 Rok 9 Rok 10 Rok 11 Rok 12 Rok 13 Rok 14 Rok 15 Lodówka 1 Lodówka 2 Która lodówka w rzeczywistości kosztowała więcej?... Ile pieniędzy oszczędza zakup droższego, ale wydajniejszego urządzenia w ciągu 15 lat funkcjonowania?... 14

16 ZAŁĄCZNIKI Temat 1: Globalne ocieplenie Załącznik 1 QUIZ: Efekt cieplarniany. Odpowiedz na pytania stawiając krzyżyki przy prawidłowych odpowiedziach (może być kilka prawidłowych odpowiedzi): 1. Co się dzieje w szklarni? Promienie słoneczne nie ogrzewają obiektów znajdujących się w środku. Okna pozwalają na swobodny przepływ ciepła z zewnątrz do wnętrza i z wnętrza na zewnątrz. Temperatura powietrza stale wzrasta. 2. Wzrost efektu cieplarnianego prowadzi do: Zwiększenia temperatury powietrza do 38 C na całym globie. Zmniejszenia zapasów wody. Globalnego ocieplenia. 3. Nasilenie zjawiska wzrostu efektu cieplarnianego wiąże się z: Zanieczyszczeniami emitowanymi przez zakłady przemysłowe. Wydzielaniem dużych ilości gazów szklarniowych do atmosfery. Spalaniem paliw stałych (np. węgla kamiennego i brunatnego). 4. Pierwszym następstwem wzrostu efektu cieplarnianego jest: Wzrost temperatury powietrza na Ziemi. Topnienie czap lodowcowych. Wyginięcie niektórych gatunków roślin i zwierząt. 15

17 Załącznik 2 Działania, które pozwalają oszczędzać energię i chronić środowisko przyrodnicze: W domu: 1. Gaś niepotrzebne lampy, wyłączaj urządzenia domowe, których nie używasz w danej chwili. Pamiętaj, że komputery i telewizory muszą zostać całkowicie wyłączone, ponieważ nawet w stanie czuwania czerpią około 10% energii, którą zużywa włączone urządzenie. 2. Używaj energooszczędnych żarówek. Są droższe od tych zwykłych, ale pracują osiem razy dłużej i zużywają 20% energii wykorzystywanej przez zwykłe żarówki. Świecą przy tym tak samo jasno. (Uwaga: oświetlenie energooszczędne powinno być stosowane tylko w przypadku, gdy napięcie w sieci wynosi 230 V). 3. Gotując herbatę nalewaj do czajnika tylko tyle wody ile potrzebujesz; nie napełniaj go po brzegi, jeśli nie ma takiej potrzeby. 4. Jeśli obniżysz temperaturę kaloryferów o zaledwie 1 C możesz zaoszczędzić aż 6% kosztów ponoszonych za ogrzewanie. 5. Nie zostawiaj drzwi lodówki lub zamrażalnika otwartych oraz nie wkładaj doń ciepłego jedzenia. 6. Staraj się zapełnić pralkę zanim ją włączysz, nastaw ją na niższą temperaturę prania, a także nie używaj suszarki do ubrań. Jeśli możesz susz pranie na dworze. Staraj się prasować wszystko za jednym razem a nie pojedynczo. 7. Kiedy twoi rodzice będą kupować nową lodówkę lub pralkę zwróć ich uwagę na etykietę energetyczną. Wybierzcie urządzenie, które zużywa najmniej energii. 8. Zachęć rodziców do ocieplenia domu. Czy wiesz, że prawidłowe ocieplenie strychu pomoże zaoszczędzić 20% kosztów ponoszonych za ogrzewanie? 9. Oczyszczanie i pompowanie wody do naszych domów wymaga wiele energii, więc postaraj się jej nie marnować. Biorąc prysznic oszczędzasz trzy razy więcej wody niż kąpiąc się w wannie. Zakręcaj kapiące krany i nie zostawiaj lecącej wody, kiedy myjesz zęby. 10. Oddawaj do wtórnego przetworzenia papier, plastik, puszki i szkło. Kiedy idziesz na zakupy zwracaj uwagę na opakowania. Wiele opakowań lub produktów może zostać powtórnie przetworzone. W szkole: 11. Pamiętajcie o zgaszeniu świateł, wyłączeniu komputerów oraz innych urządzeń, kiedy wychodzicie z klasy. 12. Zachęćcie władze szkoły do zainwestowania w energooszczędne żarówki. Na początku pochłonie to większe koszty, ale na zyski nie trzeba będzie długo czekać. 13. Czy twoja szkoła pamięta o selekcjonowaniu i wtórnym przetwarzaniu śmieci? Jeśli tak, upewnijcie się, że wszyscy się do tego stosują. Jeśli nie, to postarajcie się taki system wprowadzić. Porozmawiajcie na ten temat z nauczycielami. 14. Postarajcie się nie marnować papieru. Pamiętajcie, że im więcej papieru zużyjecie tym więcej drzew zostanie wyciętych i więcej energii elektrycznej będzie potrzebne do ich przetworzenia w papier. Jeśli to możliwe używajcie papieru z makulatury i zapisujcie go z dwóch stron. 15. Dobrym pomysłem jest stworzenie planu wspólnych dojazdów do szkoły. Sprawdźcie jak nauczyciele i wasi koledzy dojeżdżają na lekcje. Może moglibyście jeździć razem? Może osoby z różnych klas mieszkają niedaleko siebie i mogłyby dzielić samochód, którym są dowożone do szkoły? A może wasi koledzy chętnie chodziliby pieszo do szkoły, ale sami czują się nieswojo? 16

18 Załącznik 3 Ćwiczenie: Droga do szkoły Obejrzyjcie rysunki, na których pokazano cztery różne sposoby dojazdu do szkoły. Omówcie w grupach zalety i wady każdego z tych sposobów. Zastanówcie się również nad ich wpływem na środowisko. Następnie wypełnijcie tabelkę. Zalety Zalety Wady Wady Zalety Zalety Wady Wady 17

19 Załącznik 4 TYDZIEŃ BEZ SAMOCHODU Korzystając z poniższych rad (możesz wymyślić i dopisać własne) ograniczcie korzystanie z samochodów rodziców i zachęćcie ich do tego samego. Opiszcie działania, które przedsięwzięliście. Najciekawsze pomysły będą nagradzane! 1. Jedź na rowerze lub idź pieszo, kiedy tylko możesz. W szczególności do i ze szkoły. 2. Jeśli nie możesz iść lub jechać do szkoły na rowerze postarajcie się przynajmniej dzielić samochód razem z kolegami, którzy mieszkają obok Ciebie (np. raz podwożą Cię rodzice kolegi, raz Twoi rodzice zabierają do samochodu Ciebie i Twoich kolegów). Wasi rodzice mogą również podwozić się nawzajem do pracy zamiast korzystać z kilku samochodów. 3. Starajcie się korzystać z komunikacji publicznej (autobusów, pociągów, metro). Twoi rodzice nie będą musieli się martwić o miejsce do zaparkowania samochodu. 4. Jeśli Twoi rodzice mają samochód, namów ich do regularnych kontroli stanu pojazdu. Samochód będzie zużywał mniej paliwa, przez co zaoszczędzicie pieniądze a do środowiska trafi mniej zanieczyszczeń. 5. Jeśli Twoi rodzice kupują nowy samochód zwróć ich uwagę na to ile paliwa zużywa. W trakcie eksploatacji pojazdu zaoszczędzą sporo pieniędzy. 18

20 ZAŁĄCZNIKI Temat 2: Energia - czym jest, jakie są jej rodzaje i źródła. Załącznik 1 Wypełnij luki w zdaniach wpisując wyrazy z ramki. Każdego słowa użyj tylko raz. odnawialny promienie słońce magazynować kolektor słoneczny baterie słoneczne elektryczność ciepło światło gaz 1. Energię słoneczną czerpiemy ze..., które jest wielką kulą Energia słoneczna dociera do Ziemi pod postacią Słońce będzie zawsze świeciło więc nazywamy je... źródłem energii. 4.Rośliny... energię słoneczną w swoich liściach. 5. Część energii słonecznej możemy zobaczyć pod postacią Energia słoneczna może zamienić się w kiedy natrafi na przeszkody. 7. Ludzie montują... na swoich dachach, aby ogrzać domy i wodę. 8. Kalkulatory słoneczne używają... aby zamienić energię słoneczną na.... Załącznik 2 Uzupełnij łańcuch pokarmowy: plankton człowiek. Załącznik 3 Wypełnij luki w zdaniach wpisując wyrazy z ramki. Każdego słowa użyj tylko raz. odnawialne, słońce, generator, wiatrak, podnosić się, chłodne, poruszające się powietrze, elektryczność, Ziemia świeci na Ziemię.... nagrzewa się szybciej niż woda. Ciepłe powietrze nad lądem powietrze nad wodą porusza się i zajmuje jego miejsce. To... to wiatr. 2. Słońce będzie zawsze świeciło, a wiatr będzie zawsze wiał. Nazywamy je... źródłami energii może złapać energię niesioną przez wiatr. 4. Obracające się skrzydła wiatraku obracają..., który produkuje

21 Załącznik 4 Połącz w pary nazwy paliw stałych z właściwym opisem. Węgiel (kamienny i brunatny) Gaz ziemny Ropa naftowa Najmniej szkodliwy spośród paliw kopalnych Główne źródło energii w transporcie. Może być spalana w elektrowniach, ale jest wówczas wielkim źródłem zanieczyszczeń atmosfery. Główne źródło wytwarzania energii elektrycznej. Jest największym źródłem zanieczy-szczeń atmosfery. Załącznik 5 Ćwiczenie: Sposoby ograniczenia zużycia energii w domu. Wymień i wpisz do rankingu 6 pomysłów na oszczędzanie energii w domu, które możesz wprowadzić od zaraz. 20

22 ZAŁĄCZNIKI Temat 3: Etykiety energetyczne produktów - klucz do oszczędności. Załącznik 1 Pokoloruj strzałki w Etykiecie Energetycznej zgodnie z zasadą, że kolor ciemny zielony oznacza najwyższą efektywność energetyczną, a kolor czerwony - najniższą. 21

23 Załącznik 2 22

24 ZAŁĄCZNIKI Temat 4: Kupujemy oszczędne energetycznie urządzenia Załącznik 1 Myślę, więc oszczędzam. Zastanów się i zapisz w "stopkach" pomysły małych kroków, które możesz zrealizować, by Twój dom stał się energooszczędny. 23

25 Załącznik 2 Poszukiwania w sklepach. Produkty zbadane przez waszą grupę. Marka, typ produktu Cena Kategoria efektywności energetycznej * Sklep Sklep Sklep *W zależności od typu produktu, który wybierzecie, na jego etykiecie znajdziecie różne charakterystyczne dane. Uzupełnijcie je samodzielnie w tabelce. 24

26 Załącznik 3 Połącz opisy z właściwymi definicjami: 1. Etykieta energetyczna A. Najmniej wydajne energetycznie urządzenie. 2. Klasa efektywności energetycznej B. Dokument zapewniający o prawidłowym działaniu urządzenia w określonym czasie. 3. Urządzenie klasy G C. Rysunek umieszczony na urządzeniu informujący o klasie jego wydajności energetycznej. 4. Gwarancja D. Określenie w skali od A do G poziomu wydajności energetycznej urządzenia. 25

27 ZAŁĄCZNIKI Temat 5: Zarządzamy energią w domu - urządzenia zużywające oszczędnie energię. Załącznik 1 Elektryczny detektyw. Waszym zadaniem jest zbadanie zużycia prądu przez różne urządzenia, które są w szkole. W tym celu zostaniecie wyposażeniu w miernik. To urządzenie może zmierzyć bieżące zużycie energii elektrycznej oraz zużycie w dłuższym czasie. Jest to bardzo wygodne, jeśli chcemy zmierzyć zużycie energii przez urządzenia, które są stale włączone, takie jak pralka, lodówka, bojler. Miernik można ustawić również w ten sposób, że pokaże ile musisz zapłacić za zużytą energię (1 kilowatogodzina = 0,34 zł). Nie zapomnij zmierzyć stanu czuwania sprzętów! Wiele urządzeń domowych zużywa energię nawet, jeśli są przełączone w stan czuwania. Są wtedy wyłączone, ale istnieje możliwość włączenia ich przy użyciu pilota. Jak wiele urządzeń tego typu znajduje się w szkole (klasie) i ile zużywają energii w stanie czuwania? Nazwa urządzenia Zużycie energii w stanie czuwania Ile wynoszą koszty zużycia prądu w ciągu roku Przykład: Policz ile energii zostanie zużytej przez rok, jeżeli w każdym z trzech milionów domów w Polsce będą stale włączone dwa urządzenia zużywające 4W. 26

28 Detektywi do dzieła! KOMPUTERY Używając miernika zużycia energii dokonajcie pomiarów i wypełnijcie tabelę. Jeśli monitor jest podłączony do prądu razem z komputerem wypełnijcie tylko pierwszą z nich. Komputer Włączony (pierwsze 20 sekund) Włączenie podstawowych programów po uruchomieniu Otwieranie programów W stanie spoczynku Operacje przy wyłączonym monitorze Wyłączone twarde dyski Maksymalne zużycie energii(w) Monitor Włączony (pierwsze 20 sekund) Zwykłe działanie Wygaszacz ekranu Tryb wydajny energetycznie Maksymalne zużycie energii(w) Uwaga: Wygaszacz ekranu nie obniża zużycia energii. Gdyby na ekranie cały czas wyświetlany był ten sam obraz punkty na monitorze wypaliłyby się i uszkodziły monitor. Dlatego wygaszacze ekranu cały czas zmieniają wyświetlany obraz. W systemie Windows w Panelu Sterowania można ustawić czas w minutach, po upływie którego monitor i twarde dyski zostaną wyłączone. Taki właśnie tryb pracy, kiedy monitor jest zupełnie ciemny, oszczędza energię. Możecie potwierdzić to mierząc zużycie energii. Jeśli ustawicie wyłączenie monitora i twardych dysków po 10 minutach wygaszacz ekranu nie będzie potrzebny. CZAJNIK ELEKTRYCZNY Wykonajcie pomiary i zapiszcie: Ile energii potrzebuje czajnik elektryczny do zagotowania 1 litra wody? Jeśli w szkolnej kuchni jest kuchenka elektryczna zmierzcie ile potrzebuje energii do zagotowania tej samej ilości wody. Które z urządzeń jest bardziej wydajne? PRALKA Porównajcie zużycie energii przy praniu w różnych temperaturach. Porównajcie zużycie energii przez pralkę z własną grzałką oraz z taką, która nie musi grzać wody. Jeśli pralka ma program efektywny energetycznie porównajcie ile zużyje energii na wypranie jednego kilograma prania w zwykłym trybie, a ile w trybie oszczędzającym energię. Który program jest bardziej opłacalny? Wypełnijcie tabelę. Temperatura prania Zużycie energii w trybie zwykłym Zużycie energii w trybie oszczędzającym energię Zużycie energii jeśli pralka nie grzeje wody sama 40 0 C 60 0 C 95 0 C Pranie w kg Koszt prania LODÓWKA Jak dużo energii zużywa lodówka w ciągu godziny? Jak zmienia się zużycie energii, jeśli zmienicie ustawienia termostatu lodówki lub temperaturę powietrza w kuchni? ŻELAZKO Ile energii jest zużywanej w ciągu godziny prasowania bawełnianych ubrań? Jakie jest jej zużycie w tym samym czasie, gdy prasujecie na niższej temperaturze (np. jedwabne chusteczki)? 27

29 MIKROFALÓWKA Ile energii zużywa mikrofalówka do podgrzania obiadu? Czy oszczędniej jest podgrzewać jedzenie na kuchence elektrycznej czy w mikrofalówce? AUTOMAT Z NAPOJAMI Automat z napojami jest tak naprawdę dużą lodówką, więc zużywa energię bez przerwy. Jeśli zmierzycie ile energii zużywa w ciągu godziny łatwo wyliczysz ile musimy zapłacić za rok jego działania. Przeprowadźcie odpowiednie obliczenia. PAMIĘTAJCIE, ŻE Z pewnością znajdziecie inne urządzenia, których zużycie energii będziecie mogli zmierzyć. Pamiętajcie jednak o możliwościach miernika, którym się posługujecie i nie uszkodźcie go. W razie wątpliwości zgłoście się do nauczyciela. Dobrej zabawy! 28

30