Najstarsze drzewa Osiedla Wschód. świadkami historii Pruszcza Gdańskiego

Transkrypt

1 Najstarsze drzewa Osiedla Wschód świadkami historii Pruszcza Gdańskiego Badania przeprowadzili uczniowie Szkoły Podstawowej nr 4 w Pruszczu Gdańskim Wernika Bednarek Izabela Ciaś Julia Modrzyńska Patrycja Nowaczyk Dominik Potocki Natalia Sękowska Sonia Sykora - Gazdowska Martyna Sturgulewska Natalia Wośko pod opieką Heleny Janikowskiej

2 Sprawozdanie przedstawia w jaki sposób uczniowie Szkoły Podstawowej nr 4 w Pruszczu Gdańskim przygotowywali się do konkursu Drzewa żywi świadkowie historii Pruszcza Gdańskiego. Przedmiotem badań stało się Osiedle Wschód. W tej części miasta nie ma zadbanych terenów zielonych, pomników przyrody. Jest ona praktycznie pomijana w licznych publikacjach o naszym mieście z powodu braku zabytków i dokumentacji fotograficznej. Dlatego postanowiliśmy dowiedzieć się jaką tajemnicę kryją drzewa rosnące na najstarszych ulicach naszego osiedla, przeprowadzając wywiady z mieszkańcami. Pozyskaliśmy informację o wyglądzie ulic przed wojną, funkcji przedwojennej niektórych domów stojących do dzisiaj. Dowiedzieliśmy się, że w wielu domach mieszka ludność napływowa. Dotarliśmy do rodziny, której babcia przeprowadziła się z Ukrainy. Ustaliliśmy, że mieszkańcy zajmowali się w latach pięćdziesiątych pracowali w cukrowni i dorabiali uprawiając warzywa w dużych przydomowych ogrodach lub polach. Pozyskaliśmy zdjęcia pokazujące jak zmieniało się nasze miasto. Uczniowie określili wiek okazów znajdujących się na ulicy Słowackiego, Kochanowskiego i Westerplatte. Rozpoznali dęby szypułkowe, jesiona wyniosłego, kasztanowca zwyczajnego, lipy drobnolistne, buka pospolitego, wiąza szypułkowego oraz wierzbę kruchą. Przygotowaliśmy przykładowe tablic do zorganizowania w parku i na ulicy Westerplatte ścieżki edukacyjnej. Jest to teren bardzo często uczęszczany ze względu na szlak komunikacyjny, lokalizację szkoły, osiedla i zakładów pracy. Nie wszyscy przejeżdżający zwracają uwagę na walory krajobrazowe i wartości przyrodnicze tego miejsca. Zaniedbany park jest cennym skupiskiem dendrologicznym. ( Szczegółowo opracowany przez nasza szkołę w ubiegłym roku) Niedoceniana jest także aleja dębów szypułkowych. Znajdują się tutaj okazy, które znają historię tego miejsca na przestrzeni ponad dwóch wieków. Przebieg naszych prac był następujący: Wyposażyliśmy się w niezbędne materiały ( książkowe, karty pracy, miary, aparaty fotograficzne) 1. Wczesną wiosną postanowiliśmy rozpoznać drzewa na podstawie planszy pokroju zimowego drzew oraz kory. 2. Obliczyliśmy wiek drzew na podstawie dwóch metod. 3. Określiliśmy wysokość drzew 4. Przeprowadzaliśmy wywiady ze starszymi mieszkańcami mieszkającymi w sąsiedztwie wytypowanych przez nas drzew. 5. Zebraliśmy ciekawe informacje o gatunkach rozpoznanych drzew

3 6. Wykonywaliśmy dokumentację fotograficzną 7. Napisaliśmy scenariusz przedstawienia opisującego historię tej części miasta. 8. Wykonaliśmy prezentację multimedialną. 9. Wyznaczyliśmy drzewa kwalifikujące je do ochrony na podstawie wymiaru pierśnicy. 10. Wykonaliśmy przykładowe tablice edukacyjne. Rozpoznane i wskazane przez nas drzewa mogą stać się w przyszłości punktami dendrologicznej ścieżki dydaktycznej. Gdzie uczniowie mogliby rozpoznawać drzewa w różnych porach roku a także poznawać ciekawostki historyczne związane z naszym osiedlem.

4 1. Określanie drzew na podstawie pokroju zimowego.

5 1.1 Rozpoznajemy drzewa na podstawie sylwetki

6 2. Określanie wieku drzew.

7 obwody pni drzew (cm) 2.1 Karta pracy Oblicz wiek mierzonych drzew korzystając z dostępnych niżej sposobów. 1) Średni obwód drzewa powiększa się o 2,5 cm w ciągu roku. Wykorzystaj wzór: 2) Wykorzystaj tabelę i wykres wieku drzew profesora Longina Majdeckiego W tabeli podane są pierśnice drzew dla poszczególnych gatunków w danym wieku. Gatunek Wiek drzewa Topola biała Topola Topola czarna nazwa polska nazwa łacińska Lipa drobnolistna Grab zwyczajny Głóg Buk pospolity Populus alba Populus robusta Populus nigra Tilia cordata Tilia platyphyllos Carpinus betulus Crataegus Fagus silvatica Akacja biała (grochodrzew) Robinia pseudoacacia Sosna zwyczajna Pinus silvestris Klon zwyczajny Klon jawor Platan klonolistny Acer platanoides Acer pseudoplatanus Platanus acerifolia Jesion wyniosły Fraxinus excelsior Kasztanowiec zwyczajny Aesculus hippocastanum Dąb szypułkowy Dąb Świerk pospolity Świerk kłujący Quercus robur Quercus sessilis Picea excelsa Picea pungens Modrzew europejski Larix decidua Klon jesionolistny Wierzba biała Brzoza brodawkowata Brzoza omszona Acer negundo Salix alba Betula verrucosa Betula pubescens Wiąz szypułkowy Ulmus laevis Żywotnik olbrzymi Thuja occidentalis Olsza szara Czeremcha zwyczajna Alnus glutinosa Prunus padus

8 Przykład: kasztanowiec - zmierzony obwód drzewa na wys. 130 cm = 100cm Obwód 63 cm wiek 20 lat Obwód 100 cm wiek: 100x20/63=31,7 Wiek kasztanowca o obwodzie 100 cm wynosi ok. 32 lat Tabela wiekowa drzew Majdeckiego. Tabela podaje szacunkowy obwód (w wersji oryginalnej - średnicę) pnia wybranych gatunków drzew występujących w Polsce w zależności od wieku drzewa. Została ona opracowana przez dr Longina Majdeckiego. Podany obwód pnia dotyczy pomiaru na standardowej wysokości 130cm. Na wykresie podano jedynie rodzaj; wszystkie gatunki tego samego rodzaju uwzględnione w oryginalnej tabeli Majdeckiego charakteryzują się takim samym tempem wzrostu. Wykres na podstawie tabeli wiekowej drzew Majdeckiego

9 2.2 Wyniki badań Tabela : Wiek wybranych drzew Osiedla Wschód. Rozpoznany gatunek Obwód w 100cm Obwód 130 cm Wiek drzew Metoda Majdeckiego Wiek drzew Obwód drzewa : 2,5 cm. Dąb szypułkowy Słowackiego 70 Grusza Lipa Słowackiego 55 Grab Słowackiego Jesion wyniosły Kochanowskiego 99 Kasztanowiec Kochanowskiego 67 14Lipa Słowackiego 16 Klon pospolity Słowackiego 16 Buk Pospolity Westerplatte Dąb szypułkowy Westrrpllatte 9 Zeuss Wierzba krucha ( Torell) Wiąz szypułkowy( park przy Westerplatte) Buk pospolity ( park przy Westerplatte) pow

10 3. Określanie wysokości drzewa

11 3.1 Karta pracy. Dokonaj pomiaru wysokości drzew dwoma sposobami (metoda do wyboru). a) za pomocą patyka Trzymaj kij w wyciągniętej ręce na wysokości ramienia, zaznacz na nim wysokość człowieka stojącego pod drzewem. Następnie zmierz, ile razy drzewo jest wyższe od tej osoby. Otrzymaną liczbę pomnóż przez wzrost osoby. b) przy pomocy cienia Drzewo, które chcesz zmierzyć musi rzucać cień Wbij obok wybranego drzewa kij, którego długość znasz jego długość to wymiar h. Zmierz długość cienia rzucanego przez kij wyznaczysz w ten sposób wymiar - b Zmierz długość cienia rzucanego przez drzewo wyznaczysz w ten sposób wymiar - a Oblicz wysokość drzewa korzystając ze wzoru: x = ( a: b) h

12 3.2 Tabela : Wysokość wybranych drzew Osiedla Wschód. Rozpoznany gatunek Metoda Wysokość drzewa Dąb szypułkowy ołówkowa 12a Słowackiego 70 Lipa ołówkowa 10 Słowackiego 55 Grab ołówkowa 18 Słowackiego Jesion wyniosły ołówkowa 14 Kochanowskiego 99 Kasztanowiec ołówkowa 20 Kochanowskiego 67 Lipa ołówkowa 10 Słowackiego 16 Klon pospolity ołówkowa 16 Słowackiego 16 Buk Pospolity ołówkowa 15 Słowackiego Dąb szypułkowy ołówkowa 15. Westrrpllatte 9 Zeuss Wierzba krucha ( Torell) ołówkowa 10 Wiąz szypułkowy( park przy Westerplatte) Buk pospolity ( park przy Westerplatte) ołówkowa 20 ołówkowa 12,8

13 4. Drzewa, które powinny być objęte ochroną pomnikową.

14 4.1 Przykłady drzew, które mają wymiary kwalifikujące je do ochrony. Nazwa drzewa Obwód pierśnicy w cm Minimalny obwód, dla uznania go pomnikiem przyrody Wiąz szypułkowy Park ul. Westerplatte Buki pospolite Park ul. Westerplatte Dęby Szypułkowe przy ulicy Westerplatte Wierzba Krucha Torrel Ul. Westerplatte Dąb Szypułkowy Ul. Słowackiego 70 Jesion Wyniosły ul. Kochanowskiego 99 Grab Pospolity ulica Słowackiego

15 4.2 Mapa sytuacyjna ulica Westerplatte Legenda 1 - Buki Pospolite 2 - Wiąz Szypułkowy 3 Wierzba Krucha 4 Dęby Szypułkowe

16 4.3 Mapa sytuacyjna ulica Słowackiego i Kochanowskiego Legenda 5 Jesion Wyniosły 6 - Dąb Szypułkowy 7 Grab Pospolity

17 5. Scenariusz przedstawienia Najstarsze drzewa Osiedla Wschód

18 W - Chodźcie, poszukajmy najstarszych drzew w okolicach naszej szkoły. N - Na ulicy Słowackiego jest taki stary dąb. Góruje nad naszym osiedlem. Widać jego koronę gdy samochodem zjeżdża się z wiaduktu. D - Zaczął się maj, więc pewnie pojawiły się na nim już kwiaty. N - Ciekawe czy tak jak na sośnie rozdzielnopłciowe? D - Dąb kojarzy mi się z i żołędziami i ciekawym kształtem liści, ale kwiaty? Nigdy nie zwracałem uwagi na to drzewo w maju. W - Na początku maja także na jego liściach można znaleźć żerujące owady N - O rany jak ogromny pień ma to drzewo! W - Zobaczcie na tym dębie znajdują się dwa rodzaje kwiatów: te długie, wiotkie i zwisające kotki to kwiaty męskie, widoczne są one na zeszłorocznych pędach a te mało widoczne, drobne, osadzone na szypułce, zielonkawo białe z czerwonymi znamionami słupków to kwiaty żeńskie. Dają one początek żołędziom. D - Zobacz jest tam jakaś starsza pani może pozwoli nam wejść i pomierzyć je. N- Dzień dobry pani W- Czy moglibyśmy zmierzyć obwód tego drzewa.? N - Chcielibyśmy obliczyć jego wiek. I- Cieszę się, że ktoś się w końcu nim zainteresował. Mam od kilku lat takie marzenie aby zrobić z niego pomnik przyrody. W - Jest on pokaźnych rozmiarów, 380 cm w pierśnicy D- Zmierzmy jego wysokość - 20m I Dąb ten zasadził mój dziadek, gdy urodził mu się pierwszy syn. N- Nie bał się sadzić tak blisko domu? I - Ależ nie. Przecież dęby są symbolem długowieczności, są bardzo twarde. W- Słuchajcie: J.M. - Jestem już starym dębem, mam sto lat, ale myślę, że przeżyłem dopiero połowę swojego życia. Wzrastałem wśród społeczności niemieckiej. Tutaj w tym starym domu przed wojną była piekarnia, do której przychodzili okoliczni mieszkańcy by kupić pieczywo, wypić kawę i zjeść ciastko. Pod moim cieniem kwitło życie towarzyskie. Nigdy się nie nudziłem. Jak było tutaj ładnie jesienią! Z jednej strony polnej drogi rosły graby, a z drugiej jarzębiny, z których owoców mieszkańcy robili konfitury. Po wojnie ludność niemiecka wyjechała i zaczęli sprowadzać się Polacy z różnych stron Polski. Zamieszkali w nielicznych poniemieckich domach lub budowali nowe maleńkie domki. Pracowali w cukrowni i uprawiali warzywa na maleńkich poletkach dorabiając sobie do pensji. Nawet nie wiadomo kiedy zaczęto wycinać jarzębiny i obsadzać drogi lipami, które uważano za rośliny miododajne. - Ja miałem dużo szczęścia, że mnie nie wycięto. I - Teraz już idźcie. *** W - Tam na ulicy Kochanowskiego są dwa takie stare drzewa. D- Ciekawe co to za drzewo?

19 N - To chyba jesion wyniosły. Poznaję po tych pąkach i pokroju. W - Dzień dobry chcielibyśmy się czegoś dowiedzieć o tym drzewie N - Jesteśmy bardzo z nim związani. Jak się tutaj zaczęliśmy budować to ono już rosło. Mogliśmy je wyciąć, ale zostawiliśmy, żeby chroniło nas przed deszczem, wiatrem i dawało cień w letnie wieczory. Chciałam mieć także swoje drzewo, z którego liści wykonywałabym lecznicze wywary. Nie było wtedy tylu samochodów. I- Jest to chyba jedyne drzewo w Pruszczu, któremu się tak rozrosło i zajmuje cały chodnik. N - Myślę, że tak. Matki z wózkami muszą schodzić w tym miejscu na jezdnię. M - Rośnie on bardzo blisko pani domu czy to nie przeszkadza.? N - Teraz kiedy nie mam siły, żeby sprzątać liście - to tak. Mam za to najwięcej ptaków w okolicy. Siadają na jego gałęziach i przynoszą różne nasionka, często też je upuszczają. Ale ten miły świergot jest dla nas zapłatą. W - Czy jest pani pewna, że to jest jesion? Nie widzę nigdzie tych brązowych kwiatostanów zwisających zimą i wiosną. Ten ma inne kwiaty, które nie wytwarzają takich kwiatostanów. D - Posiada pewnie męskie kwiaty. I- Dziękujemy za rozmowę jeszcze obmierzymy ten okaz. W - Ma on 110 lat *** P - chłopczyku dziewczynko zawołał bardzo stary głos I -To stare drzewo i jakie samotne. W Tutaj jeszcze niedawno było drugie. M - Pamiętam jak jesienią, kiedy wiatr strząsał kasztany, przychodziłam tutaj z babcią. Były tutaj dwa drzewa. D - Może uszkodziła je wichura, albo ludzie je podtruli bo mieli jesienią za dużo liści. P - Smutno tu rosnę. Jestem starym kasztanowcem. Kiedy byłem młodym drzewem nasze miasto było zupełnie inne. Ulice były polnymi drogami i było nam bardzo wesoło. Dorastaliśmy patrząc jak zmienia się wokół nas otoczenie. Budowano coraz więcej domów. Dużo dzieci zaczęło biegać wokół nas. A na ulicach pojawiały się coraz to inne wózki. Ludzie robili sobie z nami zdjęcia. Mieszkańcy chcieli mieć bardziej nowoczesne ulice i nas wycinano i na miejsce starych drzew sadzono mniejsze, mniej uciążliwe dla służb sprzątających. W - jak to się stało że jeszcze tu rośniesz? P - To pewnie fakt, że koło mnie nie zbudowano żadnego domu. Wiem, że smutno rosnąć samemu. Proszę w imieniu innych drzew nie wycinajcie nas staruszków, przecież my często nie przeżyliśmy statystycznej połowy życia. Nie wycinajcie nas bez powodu. My produkujemy wam tlen, redukujemy zanieczyszczenia, wykorzystujecie nas w medycynie, dajemy materiał na zabawki dla dzieci a w konarach, mieszkają owady i ptaki. M - Ile masz wzrostu? P - Dawno nikt mnie nie mierzył? I - Podamy ci wszystkie twoje wymiary. W pierśnicy masz 221cm a wysoki jesteś na 70m. Obliczyłam ile masz lat. P- Następnym razem mi przypomnisz. Zmykajcie!

20 *** J.M - Dzień dobry ogląda pani te ogołocone drzewa? N - Nie mogę zrozumieć tego nowego pokolenia. Mieszkam teraz z wnuczką. To ona wezwała te służby, które obcięły te lipy. Zrobiła to wyobraźcie sobie, bo nie chce się jej zgrabiać liści jesienią. M A długo tutaj pani mieszka? N - O tak,tak, w 46 przeprowadziłam się z Iwanofrankowskaji M - przepraszam skąd? N - Jestem repatriantką z Ukrainy i zamieszkałam w tym cukrowniczym domku, w którym mieszkam do dzisiaj. Zobaczcie, ten klon w ogrodzie zasadziłam, gdy urodziła mi się córka. Często robiłam sobie zdjęcia pod tymi drzewami w przeszłości. I - Chętnie zobaczymy je. M - A my może określimy teraz ich wiek.? D - Mają około 70 lat. To kiedy je posadzono?... N- No jak nie pamiętasz, jak Polacy się tu zaczęli osiedlać po wojnie. M A to co za drzewo? rośnie w takim cieniu.? N - Ma taką gładką, popielatoszara korę. M - Zaczynają mu się już rozwijać liście i zobacz kwiaty też są. Niemalże jednocześnie. N - Owoce mają kształt takich trójgraniastych orzeszków zwanych bukwiami. Są one ulubionym pokarmem ptaków i gryzoni. M -Liście jesienią są żółte i brązowożółte. Osiąga on zazwyczaj 30m ale i przy sprzyjających warunkach wyrasta do 50 m. Zmierzmy jego wysokość i określmy jego wiek. W Chodźcie na ulicy Westerplatte jest przecież droga obsadzona dębami. *** J Zobaczymy czy są starsze od tego na Słowackiego S Jak różne pierśnice one mają od 260 cm do 366 N Posadzono je przecież jednocześnie. M Różnice mogą wynikać z różnych warunków środowiskowych : nasłonecznienia, gleby S Ciekawe dlaczego posadzono tutaj te drzewa? I Dęby zapewne miały podkreślić rangę tej drogi. N- Z pewnością miały zasłonić mieszkańcom cukrownię i tłumić poziom hałasu dochodzącego z torów J Może chciano tak po prostu uczynić tę część bardziej przyjazną mieszkańcom, by mogli spacerować wśród cienia w słoneczne dni. W Zobaczcie jaka dziwna ta wierzba. J Zupełnie inna, jaki ogromny ma pień. N Zmierzmy go I 600 m. Pewnie najgrubsza na osiedlu. P Podejdźmy jeszcze do tego parku przy szkole. I Tam jest to najstarsze drzewo w tej części Pruszcza

21 J Zmierzmy jego obwód w pierśnicy cm N Ma z pewnością ponad 200 lat W Zobaczcie ma on taki charakterystyczny pień. Zobaczcie jakby korzenie były na powierzchni. I A jaka spękana kora. Jak obrastają te brązowe pędy. J Jakie on ma liście. Są jajowate, skrętoległe N Szkoda, ze ten wiąz rośnie tak blisko zabudowań. J Nikomu na pewno nie będzie zależało, aby ten wiąz został pomnikiem przyrody. N A to co za aleja? To pewnie aleja lipowa. Prowadzi ona do tego starego domu Drzewa rosnące na najstarszych ulicach Osiedla Wschód dodają uroku tej starej i nie opisanej w przewodnikach części Pruszcza Gdańskiego. Prosimy ni e wycinajcie ich i nie zastępujcie jakimiś młodymi, łatwiejszymi w pielęgnacji roślinami. Pamiętajcie, że te stare okazy wpływają na mikroklimat naszego miasta i czynią je bardziej przyjazne. To one są świadkami zmian jakie zaszły w naszym mieście. Znajdują się tutaj prawdziwe pomniki przyrody, które znają historie na przestrzeni ponad stu lat.

22 6. Charakterystyka przedstawianych drzew.

23 7. Dokumentacja fotograficzna Najstarsze drzewa Osiedla Wschód światkami historii Pruszcza Gdańskiego.

24 8. Tablice do ścieżki edukacyjnej przy ul. Obrońców Westerplatte w Pruszczu Gdańskim.

25 Przedstawiamy projekt przykładowych tablic ścieżki edukacyjnej do zorganizowania w parku przy ulicy Westerplatte. Jest to teren bardzo często uczęszczany z uwagi na szlak komunikacyjny, lokalizację szkoły i osiedla mieszkaniowego. Nie wszyscy zwracają jednak uwagę na walory krajobrazowe i wartości przyrodnicze tego miejsca. Park traktowany jest raczej jako miejsce wybiegu psów. Tymczasem jest to cenne skupisko dendrologiczne. Proponowane tablice są ponumerowane. Tablica nr 1 to tablica wprowadzająca, pełniąca rolę informacyjną oraz pomagająca zrozumieć jak należy patrzeć na okazy przyrodnicze, na co zwracać uwagę, co jest interesujące, Czym różnią się miedzy sobą drzewa. Jak budzić zainteresowanie niewielkim terenem zielonym i ile można z nim zrobić. Tablica nr 2 przedstawia ponad 200 letni wiąz szypułkowy, który zasługuje na miano pomnika przyrody. Tablica nr 13 ( bo można ich tyle przygotować) przedstawia zupełnie niedoceniane miejsce historii przyrodniczej, a mianowicie Aleję Dębów- szereg ponad 100 letnich dębów szypułkowych. Dęby są opisane i sfotografowane tak, aby zwrócić na nie uwagę mijając je na co dzień w drodze do szkoły, pracy czy podczas spaceru. Tablice w połączeniu z kartami pracy mogą być dobra koncepcją wzbogacenia lekcji środowiska, przyrody, biologii.

26

27

28

29 8. Przykładowe karty pracy wykorzystywane w pracy.

30 Rozpoznany gatunek Obwód w 100cm Obwód 130 cm Wiek drzew Metoda Majdeckiego Wiek drzew Obwód drzewa : 2,5 cm.

31 Rozpoznany gatunek metoda Wysokość w m

32 Literatura : Drzewa znane i nieznane Jaromir Pokorny. Polska Oficyna Wydawnicza BGW. W-wa Encyklopedia przyrody. Rośliny.Tom 2 Deagostimi Podręczniki do przyrody wyd. wiking i Nowa era