Pomorskie gospodarstwa rolne w latach na podstawie badań PL FADN. Daniel Roszak PODR w Gdańsku

Transkrypt

1 Pomorskie gospodarstwa rolne w latach na podstawie badań PL FADN Daniel Roszak PODR w Gdańsku

2 Prezentacja oparta jest na analizie wyników produkcyjno-finansowych 267 gospodarstw prowadzących nieprzerwanie rachunkowość w systemie PL FADN od 2004 r.

3 Ogólna charakterystyka badanych gospodarstw: Najwięcej gospodarstw kontynuujących prowadzenie rachunkowości występuje w woj. pomorskim w grupie średnio-małe 25 tys. <50 oraz małe 8 tys. < gospodarstw 22,5% badanych w kolejnych latach zmieniały swoją przynależność do grup wielkości ekonomicznej.

4 Wg specjalizacji produkcyjnej 74 gospodarstwa 28 % badanych zmieniły swoją przynależność do grup wyodrębnionych wg specjalizacji produkcyjnej. Znacząco (o 33 gospodarstwa) zmniejszyła się grupa gospodarstw niewyspecjalizowanych (mieszane). Zdecydowanie wzrosła (o 22 gospodarstwa) grupa gospodarstw wyspecjalizowana w uprawach polowych. Wyraźny wzrost (o 13 gospodarstw) nastąpił w grupie specjalizujących się w produkcji bydła (razem mleczne i opasowe). Niewielki, w kontekście danych statystycznych spadek (o 4 gospodarstwa) miał miejsce w grupie gospodarstw wyspecjalizowanych w produkcji zwierząt ziarnożernych (trzoda i drób rzeźny).

5 Przedstawione dane świadczą o tym, że decyzje zarządzających gospodarstwami o kierunku produkcji nie mają charakteru stałego, są one modyfikowane w zależności od sytuacji rynkowej i oceny tej sytuacji przez zarządzających. Grupowanie analizowanych gospodarstw wg. powierzchni użytkowanych gruntów, wskazuje, że także w tym zakresie sytuacja była zmienna. Zmiany były efektem zarówno powiększania powierzchni gospodarstw, jak i jej zmniejszania. Dotyczyły one zarówno powierzchni dzierżaw, jak i gruntów własnych.

6 160,00 Użytkowana powierzchnia UR w ha 140,00 120,00 100,00 80,00 60,00 40,00 20,00 0,

7 25,00% Zmiana wielkości powierzchni UR w w % ( ) 20,00% 19,88% 19,96% 15,00% 12,19% 10,00% 5,00% 0,00% -5,00% -10,00% -7,09%

8 35,00% 30,00% Zmiana wielkości powierzchni UR WŁASNYCH w w % ( ) 28,58% 25,00% 20,00% 15,00% 15,44% 19,05% 10,00% 5,00% 0,00% -5,00% -10,00% -9,10% -15,00%

9 ,00 Produkcja ogółem w PLN , , , , , , ,00 0,

10 120,00% Zmiana wielkości produkcji w w % ( ) 100,00% 95,51% 80,00% 72,32% 73,43% 60,00% 52,56% 40,00% 20,00% 0,00%

11 ,00 Produkcja roślinna w PLN , , , , , , , ,00 0,

12 120,00% Zmiana wartości produkcji roślinnej w % ( ) 100,00% 99,45% 101,31% 85,03% 80,00% 65,53% 60,00% 40,00% 20,00% 0,00%

13 ,00 Produkcja zwierzęca w PLN , , , , , ,00 0,

14 120,00% Zmiana wartości produkcji zwierzęcej w % ( ) 110,29% 100,00% 80,00% 60,00% 48,02% 44,62% 40,00% 32,25% 20,00% 0,00%

15 140,00 Zwierzęta ogółem w LU 120,00 100,00 80,00 60,00 40,00 20,00 0,

16 50,00% Zmiana ilość LU w w % ( ) 40,00% 40,01% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% -2,08% -10,00% -20,00% -8,72% -12,53%

17 100,00% Zmiana ilość krów mlecznych w w % ( ) 80,00% 76,32% 60,00% 40,00% 20,00% 0,00% -20,00% 8 <25 25 <50-0,08% 50 < <500-13,12% -40,00% -30,79%

18 60,00% Zmiana ilości w trzody w LU w w % ( ) 50,38% 40,00% 20,00% 0,00% -20,00% -20,01% -19,11% -40,00% -60,00% -49,95%

19 10,00% Zmiana wielkości plonu pszenicy w % ( ) 6,40% 5,00% 0,00% -5,00% -4,79% -5,05% -10,00% -15,00% -15,00% -20,00%

20 1,60 Relacja produkcji ogółem do kosztów ogółem (krotność) 1,40 1,20 1,00 0,80 0,60 0,40 0,20 0, Największy spadek relacji produkcji do kosztów zanotowano w grupie gospodarstw dużych 100 tys. <500. Gospodarstwa te stosowały intensywniejsze technologie produkcji, jednak stosunek przyrostu produkcji do przyrostu kosztów, nie osiągnął zadawalającego poziomu

21 0,00% Zmiana wielkości relacji produkcji do kosztów w % ( ) -2,00% -4,00% -3,66% -6,00% -5,01% -8,00% -10,00% -8,16% -12,00% -14,00% -16,00% -14,51% Zmiana wielkości relacji w w % ( )

22 ,00 koszty ogółem w PLN , , , , ,00 0,

23 140,00% Zmiana wartości kosztów ogółem w w % ( ) 128,68% 120,00% 100,00% 80,00% 87,64% 80,01% 60,00% 60,60% 40,00% 20,00% 0,00%

24 2 500,00 Koszty bezpośrednie produkcji roślinnej na 1 ha w PLN 2 000, , ,00 500,00 0,

25 120,00% Zmiana wartości kosztów bezpośrednich na 1 ha w % ( ) 112,29% 100,00% 97,79% 80,00% 64,38% 60,00% 50,95% 40,00% 20,00% 0,00%

26 Zmiana wartości produkcji roślinnej na 1 ha UR w % ( ) 120,00% 100,00% 102,00% 80,00% 79,75% 69,56% 60,00% 40,00% 40,30% 20,00% 0,00% Znacznie wyższy poziom wzrostu kosztów w stosunku do wartości produkcji wskazuje, że beneficjentami dopłat są nie tylko producenci rolni, ale także firmy dostarczające środki produkcji.

27 4 000,00 Koszty bezpośrednie produkcji zwierzęcej na 1 LU w PLN 3 500, , , , , ,00 500,00 0, <50 25 <50 50 < <500

28 100,00% 90,00% 80,00% Zmiana wartości kosztów bezpośrednich na 1 LU w w % ( ) 73,77% 74,36% 92,28% 70,00% 60,00% 50,00% 47,38% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00%

29 70,00% Zmiana wartości produkcji zwierzęcej na 1 LU w w % ( ) 65,35% 60,00% 50,00% 44,87% 51,16% 50,19% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00%

30 ,00 Dochód z rodzinnego gospodarstwa rolnego w PLN , , , , , , , , ,00 0, małe 8 <25 śr-małe 25 <50 śr-duże 50 <100 śr-duże 100 <500

31 200,00% 180,00% 179,40% Zmiana wielkości dochodu w w % ( ) 160,00% 140,00% 140,57% 120,00% 100,00% 80,00% 60,00% 40,00% Od 15,7 do 43,8 tys. zł Od 36,7 do 88,2 tys. zł 121,38% 90,22% Od 91,6 do 203,6 tys. zł Od 243,7 do 463,6 tys. zł 20,00% 0,00% Sytuacja dochodowa gospodarstw rolnych kształtowana była poprzez wzajemne relacje wartości produkcji, kosztów i dotacji.

32 ,00 Dochód rolniczy bez dopłat w PLN , , , , , ,00 0, ,00

33 70,00% Zmiana wielkości dochodu (bez dopłat) w w % ( ) 63,96% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 26,12% 34,54% Od 78,4 do 128,5 tys. zł 35,77% 20,00% 10,00% Od 13,2 do 16,7 tys. zł Od 30,9 do 41,6 tys. zł Od 228,7 do 310,5 tys. zł 0,00%

34 140,00% Udział dotacji w dochodzie w % 120,00% 100,00% Strata 80,00% 60,00% 40,00% 20,00% 0,00%

35 ,00 Dochód z rodzinnego gospodarstwa rolnego na osobę pełnozatrudnioną w PLN , , , , ,00 0,

36 ,00 Inwestycje brutto w PLN , , , , , , ,00 0, Zanotowano małą skalę realizacji inwestycji przez gospodarstwa średnio-małe 25 tys <50. Grupa ta obejmująca gospodarstwa ok. 40 ha przejawiała, w ostatnich dwóch analizowanych latach, niską skłonność inwestowania, wyraźnie kontrastującą z zwiększającym się poziomem inwestowanie w grupach o większej wielkości ekonomicznej.

37 ,00 Zewnętrzne źródła finansowania inwestycji w PLN , ,00 0, , , , ,00

38 Spostrzeżenia 1. W woj. pomorskim wśród gospodarstw prowadzących rachunkowość PL FADN najczęściej korzystają z dotacji inwestycyjnych gospodarstwa pow. 50 ha, należące głównie do typu mieszanego a następnie specjalizujące się w chowie zwierząt ziarnożernych oraz produkcji polowej 2. Wg kwoty uzyskanych dotacji przewodzą gospodarstwa specjalizujące się w produkcji polowej, a następnie: zwierząt ziarnożernych, krów mlecznych i mieszane.

39 W gospodarstwach produkcji polowej wyraźny jest stały wzrastający trend inwestycyjny. Inwestycje te dotyczą w przeważającej części maszyn i urządzeń, w dużo mniejszym stopniu budynków oraz ziemi. W innych typach produkcyjnych gospodarstw trend ten jest znacznie słabiej zarysowany.

40 Dane PL FADN wskazują na niejednorodność procesu powiększania się powierzchni gospodarstw najwyższy ok.15% wzrost powierzchni na przestrzeni ostatnich lat zanotowano w gospodarstwach wyspecjalizowanych w produkcji roślinnej i produkcji trzody chlewnej, najniższy ok. 3% w gospodarstwach niewyspecjalizowanych. Osiągają one także najniższe wskaźniki dochodowości.

41 W rolnictwie woj. pomorskiego, podobnie zresztą jak w skali całego kraju zaszły w okresie ostatnich 10 lat ważne zmiany w zakresie potencjału produkcyjnego i warunków ekonomicznych prowadzenia działalności rolniczej. 41

42 Dzięki programom wsparcia, w tym w ramach PROW , poprawiło się techniczne uzbrojenie pracy w rolnictwie i wzrosła aktywność inwestycyjna rolników. 42

43 Biorąc jednak pod uwagę badania wskazujące na bardzo wysoki stopień zużycia majątku trwałego (dotyczy to głównie budynków i budowli), potrzeby finansowe na realizację inwestycji w gospodarstwach są w dalszym ciągu olbrzymie. 43

44 Akcesja do UE poprawiła w zasadniczy sposób sytuację dochodową gospodarstw rolnych, jednak jest ona uzależniona od wsparcia pozarynkowego (dotacji). Ze względu na skalę produkcji oraz osiągany dzięki temu dochód rolniczy, jedynie gospodarstwa duże i średnio-duże są w stanie osiągać zadawalający poziom dochodu bez uwzględniania dopłat bezpośrednich. W ich przypadku udział dotacji w dochodzie rolniczym w roku 2012 mieści się w przedziale 33-37%. W tym samym czasie w grupie gospodarstwach średniomałych wynosił ponad 52% a w grupie małych dochodził do 62%. 44

45 Proces restrukturyzacji naszego rolnictwa nie został jeszcze zakończony. Mimo pozytywnych zmian, proces modernizacji rolnictwa i docelowej organizacji polskiej wsi trudno uznać za zakończony. Efektywność naszego sektora rolnego jest w porównaniu do rozwiniętych gospodarek unijnych niska, nie zniknęły całkowicie strukturalne obszary zaniedbań i niedorozwoju. 45

46 W dalszym ciągu konieczne są działania zmierzające z jednej strony do wzrostu efektywności produkcji rolnej, z drugiej natomiast do zapewnienia satysfakcjonujących dochodów rodzinom rolniczym dysponującym ograniczonym potencjałem produkcyjnym. Konieczność pogodzenia różnych celów i adresatów pomocy stanowi duże wyzwanie dla programów wparcia wsi i rolnictwa na progu drugiego dziesięciolecia naszego kraju w strukturze UE.